EG 2007
Rick Smolan: The story of a girl
Rick Smolan o historii pewnej dziewczynki
Filmed:
Readability: 3.1
1,360,498 views
Fotograf Rick Smolan opowiada niezapomnianą historię pewnej dziewczyny o amerykańsko-azjatyckim pochodzeniu.
Rick Smolan - Photographer
Rick Smolan is the co-founder of the America 24/7 and Day in the Life photography series -- and a natural storyteller in many media. His latest books are America at Home and Blue Planet Run. Full bio
Rick Smolan is the co-founder of the America 24/7 and Day in the Life photography series -- and a natural storyteller in many media. His latest books are America at Home and Blue Planet Run. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Some of you have heard the story before,
0
0
2000
Niektórzy z was słyszeli tę historię wcześniej,
00:17
but, in fact, there's somebody in the audience
1
2000
2000
ale na widowni znajduje się ktoś,
00:19
who's never heard this story -- in front of an audience -- before,
2
4000
2000
kto nigdy nie słyszał tej historii – na przedzie widowni,
00:21
so I'm a little more nervous than I normally am telling this story.
3
6000
4000
jestem więc trochę bardziej zdenerwowany niż zwykle, kiedy opowiadam tę historię.
00:26
I used to be a photographer for many years.
4
11000
2000
Wiele lat byłem fotografem.
00:28
In 1978, I was working for Time magazine,
5
13000
3000
W 1978 pracowałem dla tygodnika Time,
00:31
and I was given a three-day assignment
6
16000
2000
przydzielono mi trzydniowy projekt
00:33
to photograph Amerasian children,
7
18000
2000
polegający na fotografowaniu azjatyckich dzieci...
00:35
children who had been fathered by American GIs
8
20000
2000
spłodzonych przez amerykańskich żołnierzy
00:37
all over Southeast Asia, and then abandoned --
9
22000
3000
w całej południowowschodniej Azji, a potem opuszczonych.
00:40
40,000 children all over Asia.
10
25000
2000
40 000 dzieci w całej Azji.
00:42
I had never heard the word Amerasian before.
11
27000
2000
Nigdy wcześniej nie słyszałem określenia "Amerasian" na te dzieci.
00:44
I spent a few days photographing children in different countries,
12
29000
4000
Spędziłem kilka dni na fotografowaniu dzieci w różnych krajach,
00:48
and like a lot of photographers and a lot of journalists,
13
33000
3000
i jak wielu fotografów i dziennikarzy,
00:51
I always hope that when my pictures were published,
14
36000
2000
zawsze mam nadzieję, że po tym, jak moje zdjęcia zostaną opublikowane,
00:53
they might actually have an effect on a situation,
15
38000
2000
sytuacja się zmieni,
00:55
instead of just documenting it.
16
40000
2000
a zdjęcia nie będą służyły samej dokumentacji.
00:57
So, I was so disturbed by what I saw,
17
42000
5000
Byłem tak zaniepokojony tym, co zobaczyłem,
01:02
and I was so unhappy with the article that ran afterwards,
18
47000
4000
i tak niezadowolony z artykułu, który pojawił się później,
01:06
that I decided I would take six months off.
19
51000
2000
że postanowiłem wziąć sześć miesięcy wolnego.
01:08
I was 28 years old.
20
53000
2000
Miałem wtedy 28 lat.
01:10
I decided I would find six children in different countries,
21
55000
3000
Postanowiłem, że znajdę sześcioro dzieci z różnych krajów,
01:13
and actually go spend some time with the kids,
22
58000
2000
spędzę z nimi trochę czasu
01:15
and try to tell their story a little bit better
23
60000
2000
i spróbuję opowiedzieć ich historię trochę lepiej
01:17
than I thought I had done for Time magazine.
24
62000
3000
niż jak robiłem to dla Time'a.
01:20
In the course of doing the story,
25
65000
3000
Podczas tworzenia tej historii
01:23
I was looking for children who hadn't been photographed before,
26
68000
5000
szukałem dzieci, które nigdy wcześniej nie były fotografowane.
01:28
and the Pearl Buck Foundation told me
27
73000
3000
W fundacji Pearl Buck Foundation powiedziano mi,
01:31
that they worked with a lot of Americans who were
28
76000
2000
że pracowali z wieloma Amerykanami,
01:33
donating money to help some of these kids.
29
78000
3000
którzy przekazywali pieniądze, by pomagać niektórym z tych dzieci.
01:36
And a man told me, who ran the Pearl Buck Foundation in Korea,
30
81000
4000
Mężczyzna, który prowadził tę fundację w Korei powiedział mi
01:40
that there was a young girl, who was 11 years old, being raised by her grandmother.
31
85000
3000
o 11-letniej dziewczynce, którą wychowywała babcia.
01:43
And the grandmother had never let any Westerners ever see her.
32
88000
3000
Jej babcia nie pozwalała nikomu z Zachodu jej zobaczyć.
01:46
Every time any Westerners came to the village, she hid the girl.
33
91000
3000
Gdy ktoś taki był w wiosce, ukrywała dziewczynkę.
01:49
And of course, I was immediately intrigued.
34
94000
2000
Oczywiście to mnie natychmiast zainteresowało.
01:51
I saw photographs of her, and I thought I wanted to go.
35
96000
3000
Zobaczyłem jej zdjęcia i stwierdziłem, że chcę tam pojechać.
01:54
And the guy just told me, "There's no way. This grandmother won't even -- you know,
36
99000
3000
Na co ten facet powiedział mi: "Nie ma żadnej możliwości,
01:57
there's no way she's ever going to let you meet this girl that's she's raising."
37
102000
2000
ona na pewno nie pozwoli ci zobaczyć tej dziewczynki, którą wychowuje".
01:59
I took a translator with me, and went to this village,
38
104000
3000
Zabrałem ze sobą tłumaczkę i ruszyłem do wioski,
02:02
found the grandmother, sat down with her.
39
107000
2000
znalazłem babcię dziewczynki, usiedliśmy, żeby porozmawiać.
02:04
And to my astonishment, she agreed to let me
40
109000
2000
Ku mojemu zdziwieniu, zgodziła się,
02:06
photograph her granddaughter.
41
111000
2000
żebym sfotografował jej wnuczkę.
02:08
And I was paying for this myself, so I asked the translator
42
113000
3000
A ponieważ płaciłem za to sam, spytałem tłumaczkę,
02:11
if it would be OK if I stayed for the week.
43
116000
2000
czy mógłbym zostać na tydzień.
02:13
I had a sleeping bag.
44
118000
2000
Miałem ze sobą śpiwór.
02:15
The family had a small shed on the side of the house,
45
120000
3000
Do domu rodziny dziewczynki przylegała mała szopa,
02:18
so I said, "Could I sleep in my sleeping bag in the evenings?"
46
123000
3000
więc zapytałem, czy mogę spać w swoim śpiworze.
02:21
And I just told the little girl, whose name was Hyun-Sook Lee,
47
126000
5000
I po prostu powiedziałem tej dziewczynce, Hyun Sook Lee,
02:26
that if I ever did anything to embarrass her --
48
131000
2000
że jeżeli zrobię coś, co mogłoby ją zawstydzić -
02:28
she didn't speak a word of English, although she looked very American --
49
133000
2000
nie znała ani słowa po angielsku, choć wyglądała jak Amerykanka -
02:30
she could just put up her hand and say, "Stop,"
50
135000
2000
mogła po prostu podnieść rękę i powiedzieć "stop".
02:32
and I would stop taking pictures.
51
137000
2000
Wtedy przestanę robić zdjęcia.
02:34
And then, my translator left.
52
139000
1000
Później odjechała moja tłumaczka.
02:35
So there I was, I couldn't speak a word of Korean,
53
140000
2000
Zostałem tam więc, zupełnie nie znając koreańskiego.
02:37
and this is the first night I met Hyun-Sook.
54
142000
2000
Tego dnia po raz pierwszy spotkałem Hyun Sook.
02:39
Her mother was still alive.
55
144000
2000
Jej matka jeszcze żyła.
02:41
Her mother was not raising her, her grandmother was raising her.
56
146000
2000
Nie wychowywała jej matka, tylko babka.
02:43
And what struck me immediately was
57
148000
3000
Od razu rzuciło mi się w oczy,
02:46
how in love the two of these people were.
58
151000
4000
jak bardzo dziewczynka i jej babka się kochają.
02:50
The grandmother was incredibly fond, deeply in love with this little girl.
59
155000
3000
Babcia była niesamowicie czuła i kochana dla tej małej dziewczynki.
02:53
They slept on the floor at night.
60
158000
2000
Nocą spały na podłodze.
02:55
The way they heat their homes in Korea is to put bricks under the floors,
61
160000
3000
W Korei ogrzewa się domy, kładąc cegły pod podłogę,
02:58
so the heat actually radiates from underneath the floor.
62
163000
2000
tak że ciepło wydobywa się spod podłogi.
03:00
Hyun-Sook was 11 years old.
63
165000
2000
Hyun Sook miała 11 lat.
03:02
I had photographed, as I said, a lot of these kids.
64
167000
2000
Jak już mówiłem, sfotografowałem wiele z tych dzieci.
03:04
Hyun-Sook was in fact the fifth child that I found to photograph.
65
169000
4000
Hyun Sook była piątym dzieckiem, które fotografowałem.
03:08
And almost universally, amongst all the kids,
66
173000
2000
Prawie wszystkie te dzieci były zniszczone psychicznie.
03:10
they were really psychologically damaged by
67
175000
3000
Wyśmiewano je, pokazywano palcami.
03:13
having been made fun of, ridiculed, picked on and been rejected.
68
178000
4000
Były przez wszystkich odrzucone.
03:17
And Korea was probably the place I found
69
182000
2000
Moim zdaniem to prawdopodobnie w Korei
03:19
to be the worst for these kids.
70
184000
2000
te dzieciaki miały najgorzej.
03:21
And what struck me immediately in meeting Hyun-Sook
71
186000
3000
Podczas spotkania z Hyun Sook
03:24
was how confident she appeared to be,
72
189000
2000
najbardziej uderzyła mnie jej pewność siebie.
03:26
how happy she seemed to be in her own skin.
73
191000
2000
Była szczęśliwa we własnej skórze.
03:28
And remember this picture,
74
193000
1000
Zapamiętajcie to zdjęcie,
03:29
because I'm going to show you another picture later,
75
194000
2000
bo później pokażę wam inne,
03:31
but you can see how much she looks like her grandmother,
76
196000
2000
ale tutaj widać, jak bardzo jest podobna do babci,
03:33
although she looks so Western.
77
198000
2000
chociaż ma tak zachodni wygląd.
03:35
I decided to follow her to school.
78
200000
1000
Zdecydowałem się towarzyszyć jej w drodze do szkoły.
03:36
This is the first morning I stayed with her.
79
201000
2000
To pierwszy ranek, kiedy z nią zostałem.
03:38
This is on the way to school.
80
203000
2000
To po drodze do szkoły.
03:40
This is the morning assembly outside her school.
81
205000
4000
To poranna zbiórka przed szkołą.
03:47
And I noticed that she was clowning around.
82
212000
3000
Zauważyłem, że się wygłupiała.
03:50
When the teachers would ask questions,
83
215000
2000
Kiedy nauczyciele zadawali pytania,
03:52
she'd be the first person to raise her hand.
84
217000
2000
była pierwszą chętną do odpowiedzi.
03:54
Again, not at all shy or withdrawn,
85
219000
2000
Wcale nie była nieśmiała ani zamknięta w sobie,
03:56
or anything like the other children that I'd photographed.
86
221000
3000
niepodobna do dzieci, które fotografowałem wcześniej.
03:59
Again, the first one to go to the blackboard to answer questions.
87
224000
2000
Pierwsza chętna do przyjścia do tablicy.
04:01
Getting in trouble for whispering into her best friend's ears
88
226000
2000
Wpadała też w kłopoty z powodu szeptania z przyjaciółką
04:03
in the middle of class.
89
228000
2000
w środku lekcji.
04:05
And one of the other things that I said to her through the translator --
90
230000
2000
Powiedziałem jej jeszcze jedną rzecz poprzez tłumacza -
04:07
again, this thing about saying stop -- was to not pay attention to me.
91
232000
6000
oprócz naszej umowy dotyczącej mówienia "stop" – poprosiłem, żeby nie zwracała na mnie uwagi.
04:13
And so, she really just completely ignored me most of the time.
92
238000
2000
I naprawdę ignorowała mnie prawie cały czas.
04:15
I noticed that at recess, she was the girl
93
240000
3000
Zauważyłem, że w czasie przerwy
04:18
who picked the other girls to be on her team.
94
243000
3000
to ona wybierała sobie koleżanki do drużyny.
04:21
It was very obvious, from the very beginning, that she was a leader.
95
246000
2000
Od samego początku było wiadomo, że jest przywódcą.
04:23
This is on the way home.
96
248000
1000
A teraz trochę o domu.
04:24
And that's North Korea up along the hill.
97
249000
2000
Korea Północna znajduje się tuż za wzgórzem.
04:26
This is up along the DMZ.
98
251000
2000
Za Koreańską Strefą Zdemilitaryzowaną.
04:28
They would actually cover the windows every night, so that light couldn't be seen,
99
253000
3000
W domu zasłaniali okna każdej nocy, aby nie było widać światła,
04:31
because the South Korean government has said for years
100
256000
3000
bo rząd Korei Południowej powtarzał od lat,
04:34
that the North Koreans may invade at any time.
101
259000
2000
że Północnokoreańczycy mogą dokonać najazdu w każdej chwili.
04:36
So there's always this -- the closer you were to North Korea, the more terrifying it was.
102
261000
4000
Im bliżej Korei Północnej, tym straszniejsza się ona wydawała.
04:40
Very often at school, I'd be taking pictures,
103
265000
2000
Bardzo często, kiedy robiłem zdjęcia w szkole,
04:42
and she would whisper into her girlfriends' ears,
104
267000
3000
ona szeptała coś do swojej koleżanki,
04:45
and then look at me and say, "Stop."
105
270000
2000
potem patrzyła na mnie i mówiła "stop".
04:47
And I would stand at attention, and all the girls would crack up,
106
272000
2000
Ja stawałem na baczność, a wszystkie dziewczynki wybuchały śmiechem,
04:49
and it was sort of a little joke.
107
274000
2000
to był taki nasz mały dowcip.
04:51
(Laughter)
108
276000
1000
(Śmiech)
04:53
The end of the week came and my translator came back,
109
278000
1000
Pod koniec tygodnia wróciła moja tłumaczka,
04:54
because I'd asked her to come back,
110
279000
2000
poprosiłem ją o to,
04:56
so I could formally thank the grandmother and Hyun-Sook.
111
281000
4000
bo chciałem formalnie podziękować babci i Hyun Sook.
05:00
And in the course of the grandmother talking to the translator,
112
285000
2000
W czasie rozmowy z tłumaczką
05:02
the grandmother started crying.
113
287000
2000
babcia zaczęła płakać.
05:04
And I said to my translator, "What's going on, why is she crying?"
114
289000
3000
Zapytałem tłumaczkę: "Co się stało, czemu ta kobieta płacze"?
05:07
And she spoke to the grandmother for a moment,
115
292000
2000
Po chwili także w jej oczach
05:09
and then she started getting tears in her eyes.
116
294000
2000
zaczęły zbierać się łzy.
05:11
And I said, "OK, what did I do? What's going on?
117
296000
2000
Powiedziałem: "Ok, co takiego zrobiłem, co jest,
05:13
Why is everyone crying?"
118
298000
2000
czemu wszyscy płaczą?"
05:15
And the translator said, "The grandmother says
119
300000
2000
Tłumaczka powiedziała:
05:17
that she thinks she's dying,
120
302000
2000
"Babcia myśli, że umiera,
05:19
and she wants to know if you would take Hyun-Sook to America with you."
121
304000
4000
i chciałaby wiedzieć, czy mógłbyś zabrać ze sobą Hyun Sook".
05:23
And I said, "I'm 28 years old, and I live in hotels,
122
308000
5000
Odparłem: "Mam 28 lat, mieszkam w różnych hotelach,
05:28
and I'm not married."
123
313000
2000
nie jestem żonaty".
05:30
I mean I had fallen in love with this girl,
124
315000
3000
Zakochałem się w tej dziewczynce,
05:33
but I -- you know, it was, like, emotionally I was about 12 years old.
125
318000
3000
ale emocjonalnie czułem się, jakbym miał 12 lat.
05:36
If you know of photographers, the joke is
126
321000
2000
Jeśli wiecie coś o fotografach, wiecie zapewne,
05:38
it's the finest form of delayed adolescence ever invented.
127
323000
3000
że to najdoskonalsza forma zatrzymania się w wieku młodzieńczym.
05:41
"Sorry, I have to go on an assignment, I'll be back" --
128
326000
2000
"Przepraszam muszę wykonać zadanie, wrócę tu".
05:43
and then you never come back.
129
328000
2000
I nigdy nie wracasz.
05:45
So, I asked the translator why she thought she was dying.
130
330000
6000
Spytałem więc tłumaczkę, czemu babcia myśli, że umiera.
05:51
Can I get her to a hospital? Could I pay to get her a doctor?
131
336000
2000
Czy może zawieźć ją do szpitala, zapłacić za lekarza?
05:53
And she refused any help at all.
132
338000
2000
Stanowczo odmówiła przyjęcia pomocy.
05:55
And so, when I got outside,
133
340000
2000
Kiedy wyszedłem na zewnątrz,
05:57
I actually gave the translator some money and said,
134
342000
2000
dałem tłumaczce pieniądze i powiedziałem:
05:59
"Please go back and see if you can do something."
135
344000
2000
"Proszę tam wrócić i sprawdzić, czy da się coś zrobić".
06:01
And I gave the grandmother my business card.
136
346000
2000
Dałem babci moją wizytówkę.
06:03
And I said, "If you're serious, I will try to find a family for her."
137
348000
3000
Powiedziałem: "Jeśli pani naprawdę tego chce, znajdę dla niej rodzinę".
06:06
And I immediately wrote a letter to my best friends
138
351000
2000
Natychmiast napisałem list do moich przyjaciół
06:08
in Atlanta, Georgia, who had an 11-year-old son.
139
353000
3000
w Atlancie, w stanie Georgia, którzy mieli jedenastoletniego synka.
06:11
And my best friend had mistakenly one day
140
356000
3000
Kiedyś mój przyjaciel powiedział coś o tym,
06:14
said something about wishing he had another child.
141
359000
4000
że chciałby mieć kolejne dziecko.
06:18
So here my friends Gene and Gail had not heard from me in about a year,
142
363000
4000
Moi przyjaciele, Gene i Gail, nie mieli ze mną kontaktu od roku.
06:22
and suddenly I was calling, saying "I'm in Korea,
143
367000
2000
A ja dzwonię nagle i mówię: "Jestem w Korei,
06:24
and I've met this extraordinary girl."
144
369000
2000
spotkałem niezwykłe dziecko".
06:26
And I said, "The grandmother thinks she's sick,
145
371000
3000
"Babcia sądzi, że jest chora,
06:29
but I think maybe we would have to bring the grandmother over also."
146
374000
3000
ale może trzeba zabrać stąd także ją".
06:33
And I said, "I'll pay for the ... " I mean, I had this whole sort of picture.
147
378000
3000
Powiedziałem: "Zapłacę". Miałem całą koncepcję, jak to ma wyglądać.
06:36
So anyway, I left.
148
381000
2000
W każdym razie, wyjechałem,
06:38
And my friends actually said they were very interested in adopting her.
149
383000
5000
moi przyjaciele rzeczywiście zainteresowali się adopcją tej dziewczynki.
06:43
And I said, "Look, I think I'll scare the grandmother to death,
150
388000
2000
Powiedziałem: "Słuchajcie, wystraszę tą babcię,
06:45
if I actually write to her and tell her
151
390000
2000
jeśli napiszę do niej, że jesteście chętni, żeby adoptować jej wnuczkę.
06:47
that you're willing to adopt her, I want to go back and talk to her."
152
392000
2000
muszę tam wrócić i z nią porozmawiać".
06:49
But I was off on assignment.
153
394000
2000
Ale miałem inne zlecenie.
06:51
I figured I'd come back in a couple of weeks and talk to the grandmother.
154
396000
3000
Zdecydowałem, że wrócę w ciągu kilku tygodni i porozmawiam z babcią.
06:54
And on Christmas Day,
155
399000
2000
W święta Bożego Narodzenia byłem w Bangkoku
06:56
I was in Bangkok with a group of photographers
156
401000
2000
z kilkoma innymi fotografami
06:58
and got a telegram -- back in those days, you got telegrams --
157
403000
3000
i dostałem telegram. - w tych czasach dostawało się telegramy -
07:01
from Time magazine saying someone in Korea had died,
158
406000
2000
z tygodnika Times. W Korei zmarł ktoś,
07:03
and left their child in a will to me.
159
408000
3000
kto zostawił mi dziecko.
07:06
Did I know anything about this?
160
411000
2000
Czy wiem coś o tym?
07:08
Because I hadn't told them what I was doing,
161
413000
2000
Nie powiedziałem im wcześniej, co robiłem,
07:10
because I was so upset with the story they'd run.
162
415000
2000
bo byłem niezadowolony z opublikowanej przez nich historii..
07:12
So, I went back to Korea, and I went back to Hyun-Sook's village,
163
417000
3000
Więc wróciłem do Korei, do wioski Hyun Sook,
07:15
and she was gone.
164
420000
2000
ale jej tam nie było.
07:17
And the house that I had spent time in was empty.
165
422000
2000
A dom, w którym spędzałem czas, był pusty.
07:19
It was incredibly cold.
166
424000
2000
Było niesamowicie zimno.
07:21
No one in the village would tell me where Hyun-Sook was,
167
426000
2000
Nikt w wiosce nie potrafił powiedzieć, gdzie jest Hyun Sook,
07:23
because the grandmother had always hidden her from Westerners.
168
428000
3000
bo jej babcia ukrywała ją przed ludźmi z Zachodu.
07:26
And they had no idea about this request that she'd made of me.
169
431000
3000
A oni nie mieli pojęcia, o co mnie poprosiła.
07:29
So I finally found Myung Sung,
170
434000
3000
W końcu odnalazłem Myung Sung,
07:32
her best friend that she used to play with after school every day.
171
437000
2000
jej najlepszą przyjaciółkę, z którą zwykle spędzała czas każdego dnia po szkole.
07:34
And Myung Sung, under some pressure from me and the translator,
172
439000
4000
I Myung Sung, naciskana przeze mnie i przez tłumaczkę,
07:38
gave us an address on the outside of Seoul.
173
443000
3000
podała nam adres na obrzeżach Seulu.
07:41
And I went to that address and knocked on the door,
174
446000
3000
Poszedłem tam, zapukałem do drzwi,
07:44
and a man answered the door.
175
449000
2000
otworzył pewien mężczyzna.
07:46
It was not a very nice area of Seoul,
176
451000
3000
Nie była to zbyt przyjemna część Seulu,
07:49
as there were mud streets outside of it.
177
454000
2000
na ulicach było błoto.
07:51
And I knocked on the door, and Hyun-Sook answered the door,
178
456000
3000
Zapukałem do drzwi, otworzyła Hyun Sook,
07:54
and her eyes were bloodshot, and she seemed to be in shock.
179
459000
3000
Miała przekrwione oczy i wydawała się być w szoku.
07:57
She didn't recognize me -- there was no recognition whatsoever.
180
462000
3000
Nie pamiętała mnie w ogóle.
08:00
And this man came to the door and kind of barked something in Korean.
181
465000
2000
Do drzwi podszedł ten mężczyzna i warknął coś po koreańsku.
08:02
And I said to the translator, "What did he say?"
182
467000
3000
I zapytałem tłumaczkę: "Co on mówi?".
08:05
And she said, "He wants to know who you are."
183
470000
2000
A ona, że chce wiedzieć, kim jestem.
08:07
And I said, "Well, tell him that I am a photographer."
184
472000
2000
Odpowiedziałem: "Powiedz mu, że jestem fotografem".
08:09
I started explaining who I was, and he interrupted.
185
474000
3000
Zacząłem wyjaśniać, kim jestem, a on mi przerywał.
08:12
And she said, "He says he knows who you are, what do you want?"
186
477000
3000
Tłumaczka powiedziała: "Mówi, że wie kim jesteś. Czego chcesz?".
08:15
I said, "Well, tell him that I was asked
187
480000
3000
Odparłem: "Powiedz mu, że babcia małej dziewczynki
08:18
by this little girl's grandmother to find a family for her."
188
483000
4000
poprosiła mnie, bym znalazł dla niej rodzinę".
08:22
And he said, "I'm her uncle, she's fine, you can leave now."
189
487000
5000
A on na to: "Jestem jej wujkiem, wszystko w porządku, możesz już iść".
08:27
So I was -- you know, the door was being slammed in my face,
190
492000
4000
Drzwi zatrzaskują się przed moją twarzą,
08:31
it's incredibly cold, and I'm trying to think,
191
496000
2000
jest niesamowicie zimno, a ja staram się myśleć:
08:33
"What would the hero do in a movie,
192
498000
2000
"Co zrobiłby bohater filmu,
08:35
if I was writing this as a movie script?"
193
500000
2000
gdybym pisał taki scenariusz?".
08:37
So I said, "Listen, it's really cold, I've come a very long way,
194
502000
2000
Więc mówię: "Słuchaj, jest naprawdę zimno, przebyłem długą drogę,
08:39
do you mind if I just come in for a minute? I'm freezing."
195
504000
2000
czy nie mógłbym wejść tylko na minutę? Zamarzam".
08:41
So the guy kind of reluctantly let us in and we sat down on the floor.
196
506000
3000
I facet niechętnie wpuścił nas do środka.
08:44
And as we started talking, I saw him yell something,
197
509000
3000
Gdy zaczęliśmy rozmawiać, krzyknął coś,
08:47
and Hyun-Sook came and brought us some food.
198
512000
4000
a Hyun Sook przyszła i przyniosła nam jedzenie.
08:51
And I had this whole mental picture of, sort of like Cinderella.
199
516000
3000
Wyobraziłem sobie ją jako takiego Kopciuszka.
08:54
I sort of had this picture of this incredibly wonderful,
200
519000
3000
Widziałem niewyobrażalnie cudowną,
08:57
bright, happy little child, who now appeared to be very withdrawn,
201
522000
5000
radosną dziewczynkę, która zmieniła się w dziecko zamknięte w sobie
09:02
being enslaved by this family.
202
527000
2000
i zniewolone przez rodzinę.
09:04
And I was really appalled, and I couldn't figure out what to do.
203
529000
3000
Byłem naprawdę przerażony i nie wiedziałem, co robić.
09:07
And the more I tried talking to him, the less friendly he was getting.
204
532000
3000
Im więcej z nim rozmawiałem, tym bardziej stawał się nieprzyjemny.
09:10
So I finally decided, I said "Look," --
205
535000
2000
Więc w końcu zdecydowałem. Powiedziałem: "Słuchaj",
09:12
this is all through the translator, because, this is all,
206
537000
2000
to wszystko poprzez tłumaczkę, bo wiecie,
09:14
you know, I don't speak a word of Korean --
207
539000
2000
nie znam nawet słowa po koreańsku,
09:16
and I said, "Look, I'm really glad that Hyun-Sook has a family to live with.
208
541000
3000
mówię – "Jestem naprawdę szczęśliwy, że Hyun Sook ma rodzinę, z którą może żyć.
09:19
I was very worried about her.
209
544000
2000
Byłem o nią bardzo niespokojny.
09:21
I made a promise to her grandmother, your mother, that I would find a family,
210
546000
4000
Obiecałem jej babce, twojej matce, że znajdę jej rodzinę
09:25
and now I'm so happy that you're going to take care of her."
211
550000
2000
i dlatego jestem szczęśliwy, że zaopiekujesz się nią".
09:27
I said, "But you know, I bought an airline ticket,
212
552000
2000
Mówię: "Ale wiesz, kupiłem bilet lotniczy
09:29
and I'm stuck here for a week."
213
554000
1000
i utknąłem tu na tydzień".
09:30
And I said, "I'm staying in a hotel downtown.
214
555000
2000
I mówię: "Zatrzymałem się w hotelu w mieście.
09:32
Would you like to come and have lunch tomorrow?
215
557000
2000
Może zgodzisz się na lunch jutro?
09:34
And you can practice your English." Because he told me --
216
559000
2000
Mógłbyś poćwiczyć angielski".
09:36
I was trying to ask him questions about himself.
217
561000
2000
chciałem, by coś mi o sobie zdradził.
09:38
And so I went to the hotel, and I found two older Amerasians.
218
563000
7000
Tak więc poszedłem do hotelu, poznałem dwóch młodych ludzi pochodzenia amerykańsko-azjatyckiego.
09:45
A girl whose mother had been a prostitute,
219
570000
4000
Dziewczynę, której matka była prostytutką
09:49
and she was a prostitute,
220
574000
2000
i która też była prostytutką,
09:51
and a boy who'd been in and out of jail.
221
576000
2000
i chłopaka, który kilka razy był w więzieniu.
09:53
And I said to them, "Look, there's a little girl
222
578000
2000
I mówię do nich: "Słuchajcie, jest tu młoda dziewczyna,
09:55
who has a tiny chance of getting out of here and going to America."
223
580000
4000
która ma szanse na to, by się stąd wyrwać i jechać do Ameryki".
09:59
I said, "I don't know if it's the right decision or not,
224
584000
3000
Mówię: "Nie wiem czy to właściwa decyzja,
10:02
but I would like you to come to lunch tomorrow
225
587000
2000
ale chciałbym, żebyście zjedli z nami jutro lunch
10:04
and tell the uncle what it's like to walk down the street,
226
589000
2000
i opowiedzieli jej wujowi, jak to jest iść ulicą,
10:06
what people say to you, what you do for a living.
227
591000
3000
co ludzie mówią do was, jak zarabiacie na życie.
10:09
And just -- I want him to understand what happens if she stays here.
228
594000
3000
Po prostu chcę, żeby zrozumiał, co będzie, jak ona tu zostanie.
10:12
And I could be wrong, I don't know, but I wish you would come tomorrow."
229
597000
3000
I może to zły pomysł, nie wiem, ale chciałbym, żebyście jutro przyszli".
10:15
So, these two came to lunch, and
230
600000
3000
Ci dwoje przyszli na lunch
10:18
we got thrown out of the restaurant.
231
603000
2000
i wyrzucono nas z restauracji.
10:20
They were yelling at him, they were -- it got to be really ugly.
232
605000
3000
Wrzeszczeli na niego, było bardzo nieprzyjemnie.
10:23
And we went outside, and he was just furious.
233
608000
2000
I wyszliśmy na zewnątrz, a on był wściekły.
10:25
And I knew I had totally blown this whole thing.
234
610000
2000
I wiedziałem, że totalnie schrzaniłem wszystko.
10:27
Here I was again, trying to figure out what to do.
235
612000
2000
I znowu zastanawiałem się, co zrobić.
10:29
And he started yelling at me, and I said to the translator,
236
614000
2000
Zaczął na mnie krzyczeć, więc powiedziałem do tłumaczki,
10:31
"OK, tell him to calm down, what is he saying?"
237
616000
2000
"Dobra, powiedz mu, żeby się uspokoił. Co on krzyczy?".
10:33
And she said, "Well, he's saying,
238
618000
2000
A ona na to: "On mówi:
10:35
'Who the hell are you to walk into my house,
239
620000
2000
Za kogo pan się, do cholery, uważa? Wpada pan do mojego domu,
10:37
some rich American with your cameras around your neck,
240
622000
3000
jakiś bogaty Amerykanin ze swoimi aparatami fotograficznymi na szyi,
10:40
accusing me of enslaving my niece?
241
625000
3000
i oskarża mnie, że więżę moją siostrzenicę?
10:43
This is my niece, I love her, she's my sister's daughter.
242
628000
3000
To jest moja siostrzenica, kocham ją, jest córką mojej siostry.
10:46
Who the hell are you
243
631000
3000
Kim pan do diabła jest,
10:49
to accuse me of something like this?'"
244
634000
2000
żeby mnie o coś takiego oskarżać?"
10:51
And I said, you know, "Look," I said, "You're absolutely right.
245
636000
3000
A ja na to: "Proszę posłuchać, ma pan absolutną rację.
10:54
I don't pretend to understand what's going on here."
246
639000
2000
Nie staram się nawet zrozumieć, co się tu dzieje".
10:56
I said, "All I know is, I've been photographing a lot of these children."
247
641000
2000
Wiem tylko tyle, że robiłem zdjęcia wielu takich dzieci.
10:58
I said, "I'm in love with your niece,
248
643000
4000
Jestem zachwycony pańską siostrzenicą,
11:02
I think she's an incredibly special child."
249
647000
3000
uważam, że jest absolutnie niezwykłym dzieckiem".
11:05
And I said, "Look, I will fly my friends over here
250
650000
2000
I dodałem: "Proszę posłuchać, poproszę przyjaciół, żeby przylecieli
11:07
from the United States if you want to meet them, to see if you approve of them.
251
652000
3000
z USA, jeśli chce pan ich poznać i przekonać się, czy są odpowiedni według pana.
11:10
I just think that -- what little I know about the situation,
252
655000
4000
Po prostu uważam – w miarę mojej skromnej znajomości sytuacji,
11:14
she has very little chance here of having the kind of life
253
659000
3000
że ona ma tu niewielkie szanse na życie,
11:17
that you probably would like her to have."
254
662000
2000
jakiego pewnie pan by dla niej chciał".
11:19
So, everyone told me afterwards that inviting the prospective parents over
255
664000
3000
Wszyscy mówili, że zapraszanie rodziców
11:22
was, again, the stupidest thing I could have possibly done,
256
667000
2000
to znowu była najgłupsza możliwa rzecz do zrobienia,
11:24
because who's ever good enough for your relative?
257
669000
4000
bo kto mógłby być dość dobry dla własnego krewnego?
11:28
But he invited me to come to a ceremony
258
673000
2000
Ale zaprosił mnie na ceremonię
11:30
they were having that day for her grandmother.
259
675000
3000
odbywającą się tego dnia na cześć ich babki.
11:33
And they actually take items of clothing and photographs,
260
678000
2000
Biorą fragmenty ubrań i zdjęcia,
11:35
and they burn them as part of the ritual.
261
680000
3000
i rytualnie palą.
11:38
And you can see how different she looks just in three months.
262
683000
2000
Można zobaczyć, jak zmieniła się w ciągu trzech miesięcy.
11:40
This was now, I think, February, early February.
263
685000
3000
Był wtedy chyba początek lutego.
11:43
And the pictures before were taken in September.
264
688000
4000
A poprzednie zdjęcia są z września.
11:47
Well, there was an American Marine priest that I had met
265
692000
2000
Spotkałem pewnego kapłana z amerykańskiej marynarki wojennej
11:49
in the course of doing the story,
266
694000
2000
w czasie pisania tej historii,
11:51
who had 75 children living in his house.
267
696000
2000
w jego domu mieszkało 75 dzieci.
11:53
He had three women helping him take care of these kids.
268
698000
2000
Trzy kobiety pomagały mu się nimi zajmować.
11:55
And so I suggested to the uncle that we go down
269
700000
2000
Zaproponowałem więc wujkowi, żebyśmy pojechali
11:57
and meet Father Keene, to find out
270
702000
2000
i poznali ojca Keene, żeby się przekonał,
11:59
how the adoption process worked.
271
704000
2000
jaka jest procedura adopcji.
12:01
Because I wanted him to feel like
272
706000
2000
Chciałem, żeby poczuł,
12:03
this was all being done very much above board.
273
708000
2000
że wszystko robi się całkowicie legalnie.
12:05
So, this is on the way down to the orphanage.
274
710000
2000
To jest po drodze do sierocińca.
12:08
This is Father Keene. He's just a wonderful guy.
275
713000
4000
To jest ojciec Keene, fantastyczny facet.
12:13
He had kids from all over Korea living there,
276
718000
2000
Mieszkały u niego dzieci z całej Korei,
12:15
and he would find families for these kids.
277
720000
2000
a on szukał dla nich rodzin.
12:18
This is a social worker interviewing Hyun-Sook.
278
723000
3000
To jest pracowniczka społeczna, przeprowadzająca wywiad z Hyun Soon.
12:21
Now, I had always thought she was completely
279
726000
2000
Zawsze uważałem, że nic z tego wszystkiego
12:23
untouched by all of this, because the grandmother, to me,
280
728000
2000
jej nie dotknęło, gdyż jej babcia była
12:25
appeared to be sort of the village wise woman, and the person everybody --
281
730000
4000
kimś w rodzaju wioskowej wiedzącej.
12:29
throughout the day, I noticed people kept coming to visit her grandmother.
282
734000
3000
W ciągu dnia zauważyłem, że ludzie przychodzili do jej babci.
12:32
And I always had this mental picture that
283
737000
2000
I zawsze miałem takie wyobrażenie,
12:34
even though they may have been one of the poorer families in the village,
284
739000
4000
że nawet jeśli byli jedną z najbiedniejszych rodzin w wiosce,
12:38
they were one of the most respected families in the village.
285
743000
2000
jednocześnie byli jedną z najbardziej szanowanych.
12:40
And I always felt that the grandmother had kind of demanded, and insisted,
286
745000
3000
I cały czas czułem, że babcia wymagała,
12:43
that the villagers treat Hyun-Sook with the same respect they treated her.
287
748000
6000
żeby wieśniacy traktowali Hyun Soon z takim samym szacunkiem, jak ją.
12:49
Hyun-Sook stayed at Father Keene's,
288
754000
2000
Hyun Sook zamieszkała u ojca Keene,
12:51
and her uncle agreed to let her stay there until the adoption went through.
289
756000
3000
a jej wujek zgodził się, żeby została tam do przeprowadzenia adopcji.
12:54
He actually agreed to the adoption.
290
759000
3000
Zgodził się w końcu na adopcję.
12:57
And I went off on assignment and came back a week later,
291
762000
1000
Wyjechałem na zlecenie i wróciłem po tygodniu,
12:59
and Father Keene said, "I've got to talk to you about Hyun-Sook."
292
764000
2000
a ojciec Keene powiedział: "Muszę z panem porozmawiać o Hyun Soon".
13:01
I kind of said, "Oh God, now what?"
293
766000
2000
Powiedziałem coś w stylu: "Boże, co znowu?".
13:03
And he takes me into this room, and he closes the door,
294
768000
1000
Zaprowadził mnie do pokoju, zamknął drzwi,
13:04
and he says, "I have 75 children here in the orphanage, and it's total bedlam."
295
769000
4000
i powiedział: "Mam tu, w sierocińcu, 75 dzieci, panuje straszny chaos.
13:08
And there's clothes, and there's kids, and, you know,
296
773000
3000
Ubrania, dzieciaki, wie pan,
13:11
there's three adults and 75 kids -- you can imagine.
297
776000
2000
trójka dorosłych i 75 dzieci, niech pan to sobie wyobrazi".
13:13
And he said, "The second day she was here she made up a list
298
778000
3000
I dodał, "Drugiego dnia, kiedy była tutaj, zrobiła listę
13:16
of all of the names of the older kids and the younger kids.
299
781000
3000
wszystkich nazwisk starszych i młodszych dzieci.
13:19
And she assigned one of the older kids to each of the younger kids.
300
784000
3000
I do każdego z młodszych przydzieliła jedno starsze.
13:22
And then she set up a work detail list
301
787000
2000
Następnie przygotowała szczegółową listę pracy,
13:24
of who cleaned the orphanage on what day."
302
789000
3000
kto którego dnia miał sprzątać sierociniec.
13:27
And he said, "She's telling me that I'm messy, and I have to clean up my room."
303
792000
3000
Powiedziała mi też, że jestem bałaganiarzem i muszę posprzątać swój pokój.
13:30
And he said, "I don't know who raised her,
304
795000
2000
Powiedział, "Nie wiem, kto ją wychował,
13:32
but," he said, "she's running the orphanage,
305
797000
2000
ale ona prowadzi ten sierociniec,
13:34
and she's been here three days."
306
799000
2000
a jest tu od trzech dni".
13:36
(Laughter)
307
801000
1000
(Śmiech)
13:38
This was movie day -- that she organized -- where all the kids went to the movies.
308
803000
3000
To był dzień filmowy, który zorganizowała, kiedy wszystkie dzieci poszły do kina.
13:41
A lot of the kids who had been adopted
309
806000
3000
Wiele dzieci oddanych do adopcji
13:44
actually wrote back to the other kids, telling them
310
809000
2000
pisywało do reszty,
13:46
about what their life was like with their new families.
311
811000
3000
opowiadając o swoim życiu w nowej rodzinie.
13:49
So, it was a really big deal when the letters showed up.
312
814000
2000
Nadejście listów było ważnym wydarzeniem.
13:51
This is a woman who is now working at the orphanage,
313
816000
2000
Kobieta ta pracowała wtedy w sierocińcu,
13:53
whose son had been adopted.
314
818000
2000
jej syn został adoptowany.
13:59
Gene and Gail started studying Korean
315
824000
2000
Gene i Gail rozpoczęli naukę koreańskiego,
14:01
the moment they had gotten my first letter.
316
826000
2000
kiedy tylko dostali mój pierwszy list.
14:03
They really wanted to be able to welcome Hyun-Sook into their family.
317
828000
4000
Naprawdę chcieli umieć powitać Hyun Sook jak członka rodziny.
14:08
And one of the things Father Keene told me when I came back
318
833000
1000
Ojciec Keene powiedział mi m.in.,
14:09
from one of these trips -- Hyun-Sook had chosen the name Natasha,
319
834000
4000
kiedy wróciłem z jednej podróży, że Hyun Sook wybrała imię Natasha,
14:13
which I understood was from her watching
320
838000
2000
co, jak mi się wydaje, było wynikiem oglądania przez nią
14:15
a "Rocky and Bullwinkle" cartoon on the American Air Force station.
321
840000
5000
kreskówki "Rocky i Łoś Superktoś" na kanale Amerykańskich Sił Powietrznych.
14:20
This may be one of those myth-buster things that we'll have to clear up here, in a minute.
322
845000
4000
Może to być jedna z zagadek, które będzie trzeba zaraz wyjaśnić.
14:24
So, my friend Gene flew over with his son, Tim.
323
849000
2000
Mój przyjaciel Gene i jego syn Tim przylecieli do Korei.
14:26
Gail couldn't come.
324
851000
2000
Gail nie mogła przylecieć.
14:28
And they spent a lot of time huddled over a dictionary.
325
853000
2000
Dużo czasu spędzali pochyleni razem nad słownikiem.
14:30
And this was Gene showing the uncle where Atlanta was on the map, where he lived.
326
855000
4000
Tu Gene pokazuje wujowi, gdzie leży Atlanta, miejsce jego zamieszkania.
14:36
This is the uncle signing the adoption papers.
327
861000
2000
Tutaj wuj podpisuje dokumenty adopcyjne.
14:38
Now, we went out to dinner that night to celebrate.
328
863000
2000
Tamtej nocy poszliśmy na kolację do restauracji, aby świętować.
14:40
The uncle went back to his family,
329
865000
2000
Wuj wrócił do swojej rodziny,
14:42
and Natasha and Tim and Gene and I went out to dinner.
330
867000
4000
a Natasha, Tim, Gene i ja poszliśmy na kolację.
14:46
And Gene was showing Natasha how to use a knife and fork,
331
871000
4000
Gene pokazywał Natashy, jak używać noża i widelca,
14:50
and then Natasha was returning the utensil lessons.
332
875000
4000
Natasha z kolei pokazała mu, jak używać pałeczek.
14:54
We went back to our hotel room,
333
879000
2000
Wróciliśmy do pokoju w hotelu,
14:56
and Gene was showing Natasha also where Atlanta was.
334
881000
2000
a Gene pokazał Natashy, gdzie leży Atlanta.
14:58
This is the third night we were in Korea.
335
883000
2000
To była nasza trzecia noc w Korei.
15:00
The first night we'd gotten a room for the kids right next to us.
336
885000
4000
Pierwszej nocy wynajęliśmy pokój dla dzieci tuż obok naszego.
15:04
Now, I'd been staying in this room for about three months --
337
889000
2000
Mieszkałem w tym pokoju od około trzech miesięcy,
15:06
it was a little 15-story Korean hotel.
338
891000
4000
był to mały, 15-piętrowy koreański hotel.
15:11
So, the second night, we didn't keep the kids' room,
339
896000
2000
Drugiej nocy nie wynajęliśmy pokoju dla dzieci,
15:13
because we went down and slept on the floor with all the kids at the orphanage.
340
898000
3000
bo poszliśmy do sierocińca i spaliśmy na podłodze z resztą dzieciaków.
15:16
And the third night, we came back, we'd just gone out to dinner,
341
901000
1000
Wróciliśmy trzeciej nocy, byliśmy właśnie na kolacji,
15:17
where you saw the pictures, and we got to the front desk
342
902000
2000
z której zdjęcia widzieliście, poszliśmy na recepcję,
15:19
and the guy at the front desk said,
343
904000
2000
a mężczyzna na recepcji powiedział:
15:21
"There's no other free rooms on your floor tonight,
344
906000
2000
"Na waszym piętrze nie ma dzisiaj innych wolnych pokoi,
15:23
so if you want to put the kids five floors below you, there's a room there."
345
908000
4000
więc jeśli chcecie umieścić dzieci pięć pięter niżej, jest tam pokój".
15:27
And Gene and I looked at each other and said,
346
912000
2000
Gene i ja spojrzeliśmy na siebie i powiedzieliśmy:
15:29
"No, we don't want two 11-year-olds five floors away."
347
914000
2000
"Nie chcemy dwojga 11-latków pięć pięter niżej".
15:31
So, his son said, "Dad, I have a sleeping bag, I'll sleep on the floor."
348
916000
3000
Jego syn powiedział, że ma śpiwór i będzie spał na podłodze.
15:34
And I said, "Yeah, I have one too."
349
919000
2000
Ja powiedziałem, że też mam śpiwór.
15:36
So, Tim and I slept on the floor,
350
921000
2000
Więc Tim i ja spaliśmy na podłodze,
15:38
Natasha got one bed, Gene got the other -- kids pass out,
351
923000
2000
Natasha w jednym łóżku, Gene w drugim, dzieciaki zasnęły.
15:40
it's been very exciting for three days.
352
925000
2000
Ostatnie trzy dni były pełne wrażeń.
15:42
We're lying in bed, and Gene and I are talking about how cool we are.
353
927000
3000
Leżymy w łóżkach, rozmawiam z Gene'em o tym, jacy jesteśmy świetni.
15:46
We said, "That was so great, we saved this little girl's life."
354
931000
3000
Mówiliśmy: "To takie wspaniałe, ocaliliśmy tej dziewczynce życie".
15:49
We were just like, you know, ah, just full of ourselves.
355
934000
4000
Byliśmy z siebie bardzo zadowoleni.
15:53
And we fall asleep -- and I've been in this room, you know,
356
938000
2000
Zasnęliśmy. Wynajmowałem ten pokój
15:55
for a couple of months now.
357
940000
2000
od kilku miesięcy.
15:57
And they always overheat the hotels in Korea terribly,
358
942000
4000
W Korei zawsze bardzo przegrzewają hotele,
16:01
so during the day I always left the window open.
359
946000
2000
więc w ciągu dnia zostawiałem otwarte okno.
16:03
And then, at night, about midnight, they turn the heat off in the hotel.
360
948000
2000
Około północy wyłączali w hotelu ogrzewanie,
16:05
So at about 1 a.m., the whole room would be like 20 below zero, and I'd get up.
361
950000
4000
więc około pierwszej w pokoju było lodowato i wtedy wstawałem.
16:09
I'd been doing this every night I'd been there.
362
954000
2000
Robiłem tak każdej nocy.
16:11
So, sure enough, it's one o'clock, room's freezing,
363
956000
3000
Jest więc pierwsza w nocy, w pokoju panuje ziąb.
16:14
I go to close the window, and I hear people shouting outside,
364
959000
4000
Wstaję, żeby zamknąć okno, i słyszę krzyki na zewnątrz.
16:18
and I thought, "Oh, the bars must have just gotten out."
365
963000
2000
Pomyślałem, że ludzie właśnie wyszli z barów.
16:20
And I don't speak Korean, but I'm hearing these voices,
366
965000
2000
Nie znam koreańskiego, ale słyszę głosy,
16:22
and I'm not hearing anger, I'm hearing terror.
367
967000
4000
i nie słyszę gniewu, tylko przerażenie.
16:26
So, I open the window, and I look out,
368
971000
2000
Otwieram więc okno, wyglądam na dwór,
16:28
and there's flames coming up the side of our hotel,
369
973000
2000
a ścianę naszego hotelu pokrywają płomienie,
16:30
and the hotel's on fire.
370
975000
2000
hotel się pali.
16:32
So, I run over to Gene, and I wake him up,
371
977000
2000
Podbiegam więc do Gene'a, budzę go,
16:34
and I say, "Gene, don't freak out, I think the hotel's on fire."
372
979000
3000
mówię: "Gene, nie wpadaj w panikę, wydaje mi się, że hotel się pali".
16:37
And now there's smoke and flames coming by our windows -- we're on the eleventh floor.
373
982000
4000
Przez okno do pokoju wpada dym i ogień, jesteśmy na 11. piętrze.
16:41
So, the two of us were just like, "Oh my God, oh my God."
374
986000
2000
Obydwaj powtarzamy ciągle: "Mój Boże, mój Boże".
16:43
So, we're trying to get Natasha up, and we can't talk to her.
375
988000
4000
Staramy się obudzić Natashę, nic do niej nie dociera.
16:47
And you know what kids are like when they've been asleep for like an hour,
376
992000
2000
Wiecie, w jakim stanie są dzieci po godzinie od zaśnięcia,
16:49
it's like they took five Valiums -- you know, they're all over the place.
377
994000
3000
zachowują się tak, jakby wzięły 5 tabletek Valium, lecą przez ręce.
16:52
And we can't talk to her.
378
997000
2000
I nic do niej nie dociera.
16:54
I remember his son had the L.L. Bean bootlaces,
379
999000
2000
Pamiętam, że syn Gene'a miał sznurówki L.L. Bean
16:56
and we're trying to do up his laces.
380
1001000
2000
i próbowaliśmy mu je zawiązać.
16:58
So, we try to get to the door, and we run to the door,
381
1003000
2000
Staramy się więc dostać do drzwi, podbiegamy do nich,
17:00
and we open the door and it's like walking into a blast furnace.
382
1005000
3000
otwieramy je i mamy wrażenie, że wchodzimy do wielkiego pieca.
17:03
There's people screaming, there's the sound of glass breaking,
383
1008000
2000
Słychać krzyczących ludzi, dźwięk tłuczonego szkła
17:05
there's these weird thumps.
384
1010000
2000
i dziwne dudnienie.
17:07
And the whole room filled with smoke in about two seconds.
385
1012000
3000
W jakieś dwie sekundy cały pokój wypełnił się dymem.
17:10
And Gene turns around and says, "We're not going to make it."
386
1015000
2000
Gene odwraca się i mówi "Nie uda nam się".
17:12
And he closes the door, and the whole room is now filled with smoke.
387
1017000
4000
Zamyka drzwi, bo w pokoju jest mnóstwo dymu.
17:16
We're all choking, and there's smoke pouring through the vents,
388
1021000
2000
Dławimy się, a dym wylatuje z otworów wentylacyjnych,
17:18
under the doors. There's people screaming.
389
1023000
2000
spod drzwi, ludzie krzyczą.
17:20
I just remember this unbelievable, just utter chaos.
390
1025000
4000
Pamiętam tylko ten niesamowity wszechogarniający chaos.
17:24
I remember sitting near the bed, and I was just so --
391
1029000
2000
Pamiętam, że po prostu siedziałem na łóżku
17:26
I had two overwhelming feelings.
392
1031000
2000
przepełniony dwoma uczuciami.
17:28
One was absolute terror -- it's like, "Oh, please God, I just want to wake up.
393
1033000
2000
Pierwsze to absolutne przerażenie, coś w stylu "Boże, ja chcę się obudzić,
17:30
This has got to be a nightmare, this can't be happening.
394
1035000
2000
to musi być tylko jakiś zły sen, to nie może być prawda,
17:32
Please, I just want to wake up, it's got to be a nightmare."
395
1037000
2000
błagam, chcę się po prostu obudzić, to musi być zły sen".
17:34
And the other is unbelievable guilt.
396
1039000
2000
Drugie to było niewiarygodne poczucie winy.
17:36
Here I've been, playing God with my friends' lives, my friends' son, with Natasha's life,
397
1041000
5000
Bawiłem się w Boga, narażając życie mojego przyjaciela, jego syna, i Nataszy.
17:41
and this what you get when you try playing God, is you hurt people.
398
1046000
3000
I tak się kończy zabawa w Boga - ranisz ludzi.
17:44
I remember just being so frightened and terrified.
399
1049000
2000
Pamiętam tylko strach i przerażenie.
17:46
And Gene, who's lying on the floor, says,
400
1051000
2000
Gene, który leżał na podłodze,
17:48
"Man, we've got to soak towels." I said, "What?"
401
1053000
2000
powiedział: "Słuchaj musimy zamoczyć ręczniki". Zapytałem "Co?".
17:50
He says, "We've got to soak towels. We're going to die from the smoke."
402
1055000
2000
"Musimy zamoczyć ręczniki, inaczej udusimy się dymem".
17:52
So, we ran to the bathroom, and got towels,
403
1057000
2000
Pobiegliśmy więc do łazienki, złapaliśmy ręczniki
17:54
and put them over our faces, and the kids faces.
404
1059000
2000
i owinęliśmy twarze sobie i dzieciom.
17:56
Then he said, "Do you have gaffer's tape?"
405
1061000
2000
Potem zapytał: "Masz taśmę klejącą?".
17:58
I said, "What?" He said, "Do you have gaffer's tape?"
406
1063000
2000
Zapytałem "Co?". Powtórzył: "Czy masz taśmę klejącą?".
18:00
I said, "Yeah, somewhere in my Halliburton."
407
1065000
2000
Odpowiedziałem: "Tak, gdzieś w Halliburton".
18:02
He says, "We've got to stop the smoke."
408
1067000
2000
Gene stwierdził "Musimy zatrzymać dym.
18:04
He said, "That's all we can do, we've got to stop the smoke."
409
1069000
2000
To wszystko, co możemy teraz zrobić. Musimy zatrzymać dym".
18:06
I mean, Gene -- thank God for Gene.
410
1071000
2000
Cały Gene, dzięki Bogu za Gene'a.
18:08
So, we put the room service menus over the vents in the wall,
411
1073000
4000
Zasłoniliśmy szyby wentylacyjne w ścianach,
18:12
we put blankets at the bottom of the door,
412
1077000
2000
używając do tego menu hotelowej restauracji, pod drzwi wepchnęliśmy koce,
18:14
we put the kids on the windowsill to try to get some air.
413
1079000
3000
dzieci posadziliśmy na parapetach, aby mogły zaczerpnąć powietrza,
18:17
And there was a building, a new building, going up,
414
1082000
2000
i zobaczyliśmy budynek, nowo powstający budynek,
18:19
that was being built right outside, across the street from our hotel.
415
1084000
3000
który miał stanąć zaraz obok hotelu, po drugiej stronie ulicy.
18:22
And there, in the building were photographers
416
1087000
1000
W budynku już czekali reporterzy,
18:23
waiting for people to jump.
417
1088000
2000
żeby zrobić nam zdjęcia, jak będziemy skakać.
18:25
Eleven people ended up dying in the fire.
418
1090000
3000
11 osób spłonęło w pożarze,
18:28
Five people jumped and died, other people were killed by the smoke.
419
1093000
6000
pięć skoczyło i zginęło, reszta udusiła się dymem.
18:34
And there's this loud thumping on the door after about 45 minutes
420
1099000
3000
I wreszcie, po 45 minutach słychać walenie w drzwi
18:37
in all this, and people were shouting in Korean.
421
1102000
2000
i krzyki po koreańsku.
18:39
And I remember, Natasha didn't want us opening the door --
422
1104000
7000
Pamiętam, że Natasha nie chciała, żebyśmy otwierali drzwi,
18:46
sorry, I was trying not to open the door,
423
1111000
2000
przepraszam, ja nie chciałem ich otwierać,
18:48
because we'd spent so much time barricading the room.
424
1113000
2000
bo poświęciliśmy tyle czasu na zabarykadowanie się w środku.
18:50
I didn't know who it was, I didn't know what they wanted,
425
1115000
2000
Nie wiedziałem, co to za ludzie ani czego od nas chcą,
18:52
and Natasha could tell they were firemen trying to get us out.
426
1117000
4000
Natasha rozumiała, że chcą nas wyciągnąć.
18:56
I remember a sort of a tussle at the door, trying to get the door open.
427
1121000
3000
Pamiętam nawet jakąś przepychankę pod drzwiami.
18:59
In any case, 12 hours later, I mean, they put us in the lobby.
428
1124000
6000
Najpierw umieścili nas w holu,
19:05
Gene ended up using his coat, and his fist in the coat, to break open a liquor cabinet.
429
1130000
4000
a Gene wybił szybkę w barku z alkoholami pięścią zawiniętą w swój płaszcz.
19:09
People were lying on the floor.
430
1134000
2000
Ludzie leżeli na podłodze.
19:11
It was one of just the most horrifying nights.
431
1136000
3000
To była jedna z najbardziej przerażających nocy.
19:14
And then 12 hours later, we rented a car, as we had planned to,
432
1139000
3000
A 12 godzin później wynajęliśmy samochód, tak jak planowaliśmy,
19:17
and drove back to Natasha's village.
433
1142000
2000
i pojechaliśmy do wioski Natashy.
19:19
And we kept saying, "Do you realize we were dying in a hotel fire,
434
1144000
2000
Cały czas powtarzaliśmy "To niesamowite,
19:21
like eight hours ago?"
435
1146000
2000
jakieś 8 godzin temu umieraliśmy w hotelu".
19:23
It's so weird how life just goes on.
436
1148000
2000
To dziwne, jak życie po prostu toczy się dalej.
19:25
Natasha wanted to introduce her brother and father to all the villagers,
437
1150000
3000
Natasha chciała przedstawić brata i ojca wszystkim mieszkańcom wioski.
19:28
and the day we showed up turned out to be a 60-year-old man's birthday.
438
1153000
4000
Okazało się, że w dniu, w którym się tam pojawiliśmy,
19:32
This guy's 60 years old.
439
1157000
2000
pewien 60-latek obchodził swoje urodziny.
19:34
So it turned into a dual celebration, because Natasha was the first person
440
1159000
2000
Świętowaliśmy więc podwójnie, bo Natasha była pierwszą osobą,
19:36
from this village ever to go to the United States.
441
1161000
2000
której udało się wyjechać stamtąd do Stanów Zjednoczonych.
19:38
So, these are the greenhouse tents.
442
1163000
2000
To namioty-szklarnie.
19:40
This is the elders teaching Gene their dances.
443
1165000
3000
Tu starsi mieszkańcy uczyli Gene'a swoich tańców.
19:43
We drank a lot of rice wine. We were both so drunk,
444
1168000
3000
Wypiliśmy dużo ryżowego wina
19:46
I couldn't believe it.
445
1171000
3000
i obaj strasznie się upiliśmy. To było niewiarygodne.
19:50
This is the last picture before Gene and Tim headed back.
446
1175000
4000
To ostatnie zdjęcie, jakie mam, nim Gene i Tim wyruszyli w drogę powrotną.
19:54
The adoption people told us it was going to take a year for the adoption to go through.
447
1179000
5000
Ludzie od adopcji powiedzieli nam, że jej sfinalizowanie zajmie rok.
19:59
Like, what could you do for a year?
448
1184000
2000
A co mieli robić przez rok?
20:01
So I found out the name of every official on both the Korean and American side,
449
1186000
3000
Znalazłem więc nazwiska urzędników,
20:04
and I photographed them, and told them
450
1189000
2000
zarówno z koreańskiej, jak i amerykańskiej strony, zrobiłem im zdjęcia,
20:06
how famous they were going to be when this book was done.
451
1191000
3000
opowiedziałem, jak sławni będą po wydaniu mojej książki.
20:09
And four months later, the adoption papers came through.
452
1194000
4000
Po czterech miesiącach przeszły papiery adopcyjne.
20:13
This is saying goodbye to everybody at the orphanage.
453
1198000
3000
To było pożegnanie sierocińca.
20:16
This is Father Keene with Natasha at the bus stop.
454
1201000
3000
To ojciec Keene z Nataszą na przystanku.
20:19
Her great aunt at the airport.
455
1204000
2000
Siostra jej babki na lotnisku.
20:21
I had a wonderful deal with Cathay Pacific airlines for many years,
456
1206000
4000
Miałem przez wiele lat świetną umowę z liniami Cathay Pacific,
20:25
where they gave me free passes on all their airlines in return for photography.
457
1210000
4000
dawali mi darmowe bilety na wszystkie ich linie w zamian za zdjęcia.
20:29
It was like the ultimate perk.
458
1214000
2000
To był świetny przywilej.
20:31
And the pilot, I actually knew -- because they used to let me sit
459
1216000
3000
I poznałem też pilota, ponieważ pozwalali mi
20:34
in the jump seat, to tell you how long ago this was.
460
1219000
2000
siedzieć na dodatkowym rozkładanym siedzeniu.
20:36
This is a Tri-Star, and so they let Natasha actually sit in the jump seat.
461
1221000
4000
To jest Tri-Star. Nataszy też pozwolili tam siedzieć.
20:40
And the pilot, Jeff Cowley, actually went back
462
1225000
3000
Po spotkaniu Nataszy pilot, Jeff Cowley, wrócił,
20:43
and adopted one of the other kids at the orphanage after meeting Natasha.
463
1228000
4000
by adoptować jedno z pozostałych dzieciaków z sierocińca.
20:47
This is 28 hours later in Atlanta. It's a very long flight.
464
1232000
3000
To 28 godzin później w Atlancie, to był bardzo długi lot.
20:50
Just to make things even crazier,
465
1235000
2000
Jakby to jeszcze nie było wystarczająco szalone,
20:52
Gail, Natasha's new mom, was three days away
466
1237000
2000
Gail, nowa mama Nataszy,
20:54
from giving birth to her own daughter.
467
1239000
3000
za trzy dni miała rodzić własną córkę.
20:57
So you know, if you were writing this, you'd say,
468
1242000
3000
Więc jeśli ktoś miałby to napisać, stwierdziłby:
21:00
"No, we've got to write the script differently."
469
1245000
2000
"Nie, musimy napisać scenariusz inaczej".
21:02
This is the first night showing Natasha her new cousins and uncles and aunts.
470
1247000
4000
To pierwszy wieczór. Natasza ogląda nowych wujków i nowe ciotki.
21:06
Gene and Gail know everyone in Atlanta --
471
1251000
2000
Gene i Gail znają wszystkich w Atlancie,
21:08
they're the most social couple imaginable.
472
1253000
2000
to najbardziej towarzyska para, jaką można sobie wyobrazić.
21:10
So, at this point, Natasha doesn't speak a word of English,
473
1255000
2000
Natasza nie mówiła jeszcze ani słowa po angielsku,
21:12
other than what little Father Keene taught her.
474
1257000
4000
oprócz tego, co nauczył ją ojciec Keene.
21:16
This is Kylie, her sister, who's now a doctor, on the right.
475
1261000
6000
Ta po prawej to Kylie, jej siostra, która teraz jest lekarzem.
21:22
This is a deal I had with Natasha, which is that when we got to Atlanta
476
1267000
4000
Z Nataszą miałem umowę, że kiedy przybędziemy do Atlanty,
21:26
she could take -- she could cut off my beard.
477
1271000
2000
będzie mogła obciąć mi brodę.
21:28
She never liked it very much.
478
1273000
2000
Nigdy jej nie lubiła.
21:31
She learned English in three months.
479
1276000
2000
Nauczyła się angielskiego w trzy miesiące.
21:33
She entered seventh grade at her own age level.
480
1278000
4000
Siódmą klasę zaczęła na własnym poziomie wiekowym.
21:37
Pledge of Allegiance for the first time.
481
1282000
2000
Pierwsza przysięga na wierność sztandarowi.
21:40
This is her cooking teacher.
482
1285000
2000
To jej nauczycielka gotowania.
21:42
Natasha told me that a lot of the kids thought she was stuck up,
483
1287000
2000
Wiele dzieciaków myślało, że Natasza jest zarozumiała,
21:44
because they would talk to her and she wouldn't answer,
484
1289000
2000
bo nie odpowiadała na pytania, ale nikt nie wiedział,
21:46
and they didn't realize she didn't actually speak English very well, in the beginning.
485
1291000
3000
że to dlatego, że na początku nie mówiła dobrze po angielsku.
21:49
But what I noticed, again as an observer,
486
1294000
2000
Ale zauważyłem jako obserwator,
21:51
was she was choosing who was going to be on her team,
487
1296000
4000
że to ona wybierała, kto będzie w jej drużynie.
21:56
and seemed to be very popular very, very quickly.
488
1301000
4000
I bardzo szybko stała się bardzo popularna.
22:00
Now, remember the picture,
489
1305000
2000
Pamiętacie zdjęcie,
22:02
how much she looked like her grandmother, at the beginning?
490
1307000
2000
jak bardzo na początku przypominała swoją babcię?
22:04
People were always telling Natasha how much she looks like her mother, Gail.
491
1309000
6000
Ludzie zawsze mówili Nataszy, jak bardzo przypomina swoją matkę, Gail.
22:10
This is a tense moment in the first football game, I think.
492
1315000
6000
To moment pełen napięcia podczas pierwszego meczu futbolowego.
22:16
And Kylie -- I mean, it was almost like Kylie was her own child.
493
1321000
5000
Kylie wygląda prawie jak jej własne dziecko.
22:25
She's being baptized.
494
1330000
2000
Tutaj jest chrzczona.
22:27
Now, a lot of parents, when they adopt,
495
1332000
2000
Wielu rodziców, którzy adoptują dziecko,
22:29
actually want to erase their children's history.
496
1334000
2000
chce wymazać jego przeszłość.
22:31
And Gail and Gene did the complete opposite.
497
1336000
2000
A Gail i Gene zrobili dokładnie odwrotnie.
22:33
They were studying Korean; they bought Korean clothes.
498
1338000
3000
Uczyli się koreańskiego, kupowali koreańskie ubrania.
22:36
Gene even did a little tile work in the kitchen,
499
1341000
3000
Gene raz ułożył nawet takie kafelki w kuchni,
22:39
which was that, "Once upon a time, there was a beautiful girl
500
1344000
2000
opowiadają one historię pięknej dziewczynki,
22:41
that came from hills of Korea to live happily ever after in Atlanta."
501
1346000
4000
która przybyła ze wzgórz Korei, by żyć szczęśliwie w Atlancie.
22:45
She hates this picture -- it was her first job.
502
1350000
2000
Nienawidzi tego zdjęcia – to jej pierwsza praca.
22:47
She bought a bright red Karmann Ghia
503
1352000
3000
Kupiła jaskrawoczerwony model samochodu Karmann Ghia
22:50
with the money she made working at Burger King.
504
1355000
3000
za pieniądze, które zarobiła, pracując w Burger Kingu.
22:53
The captain of the cheerleaders.
505
1358000
2000
Kapitanka cheerleaderek.
22:55
Beauty pageant.
506
1360000
2000
Konkurs piękności.
22:57
Used to do their Christmas card every year.
507
1362000
3000
Każdego roku robili własnoręcznie kartki bożonarodzeniowe.
23:00
Gene's been restoring this car for a million years.
508
1365000
4000
Gene odnawiał ten samochód przez całe wieki.
23:06
Kodak hired Natasha to be a translator for them at the Olympics in Korea.
509
1371000
4000
Kodak zatrudnił Nataszę, by była tłumaczką na olimpiadzie w Korei.
23:10
Her future husband, Jeff, was working for Canon cameras,
510
1375000
4000
Jej przyszły mąż, Jeff, pracował dla Canona
23:14
and met Natasha at the Olympic Village.
511
1379000
4000
i spotkał Nataszę w wiosce olimpijskiej.
23:18
This is her first trip back to Korea, so there's her uncle.
512
1383000
3000
To jej pierwszy wyjazd do Korei, tu jest jej wujek.
23:22
This is her half-sister.
513
1387000
2000
Tu jej przyrodnia siostra.
23:25
She went back to the village. That's her best friend's mother.
514
1390000
3000
To w jej wiosce z najlepszą przyjaciółką matki.
23:32
And I always thought that was a very Annie Hall kind of outfit.
515
1397000
4000
Zawsze sądziłem, że to strój bardzo w stylu Annie Hall.
23:36
It's just, you know, it was just so interesting, just to watch --
516
1401000
3000
Bardzo interesującym było to wszystko obserwować.
23:39
this is her mother in the background there.
517
1404000
3000
Tam w tle jest jej matka.
23:46
This is Natasha's wedding day.
518
1411000
3000
Tutaj ślub Nataszy.
23:53
Gene is looking a little older.
519
1418000
3000
Gene wygląda na troszkę starszego.
24:06
This is Sydney, who's going to be three years old in a couple of days.
520
1431000
4000
Tu Sydney, za parę dni będzie miał trzy lata.
24:11
And there's Evan.
521
1436000
2000
A tu Evan.
24:13
Natasha, would you just come up, for a second,
522
1438000
2000
Natasza, możesz podejść na chwilę,
24:15
just maybe to say hello to everybody?
523
1440000
2000
żeby przywitać się ze wszystkimi?
24:17
(Applause)
524
1442000
10000
(Brawa)
24:28
Natasha's actually never heard me tell the story.
525
1453000
2000
Natasza właściwie nigdy nie słyszała, jak opowiadam tą historię.
24:30
I mean, she -- you know, we've looked at the pictures together.
526
1455000
3000
To znaczy, oglądaliśmy razem zdjęcia.
24:33
Natasha: I've seen pictures millions of times,
527
1458000
2000
Natasza: Oglądałam zdjęcia milion razy,
24:35
but today was the first time I'm actually seeing him give the whole presentation.
528
1460000
4000
ale dziś pierwszy raz usłyszałam pełną prezentację.
24:39
I started crying.
529
1464000
2000
Zaczęłam płakać.
24:41
Rick Smolan: I'm sure there's about 40 things she's going to tell me,
530
1466000
2000
Rick Smolan: Pewnie jest wiele rzecz, jakie chce mi powiedzieć.
24:43
"That wasn't what happened, that wasn't what you said."
531
1468000
2000
"To nie było tak, to było inaczej".
24:45
Natasha: Later, I'll do that later.
532
1470000
2000
Natasza: Później, tak zrobię później.
24:47
(Laughter)
533
1472000
1000
(Śmiech)
24:48
RS: Anyway, thank you, Mike and Richard,
534
1473000
2000
RS: W każdym razie bardzo dziękuję Mike'owi i Richardowi,
24:50
so much for letting us tell the story.
535
1475000
2000
że pozwolili nam opowiedzieć tę historię.
24:52
Thank you all of you.
536
1477000
2000
Dziękuję wam wszystkim.
24:54
(Applause)
537
1479000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Rick Smolan - PhotographerRick Smolan is the co-founder of the America 24/7 and Day in the Life photography series -- and a natural storyteller in many media. His latest books are America at Home and Blue Planet Run.
Why you should listen
Photographer Rick Smolan is the co-creator of the America at Home project, which captured the "emotions of home" across the United States during a week in September 2008. More than 20,000 photographers -- pros and amateurs -- sent images to a team of editors assembled by Smolan and partner Jennifer Erwitt, who turned the photos into an eye-popping book. It's become a best-seller, of course, helped along by the fact that buyers can choose their own image for the cover.
Smolan has long been a force for exploring culture through photography. The Day in the Life photography series that he cofounded -- best-selling photo books that captured life in America, Australia, the Soviet Union ... -- were an '80s cultural phenomenon. (Rare was the coffee table without at least one of them.) In the 1990s his production company, Against All Odds, investigated the storytelling powers of interactive CD-ROMs with From Alice to Ocean, a narrative of a cross-Australia trek, and Passage to Vietnam, exploring that country as it opened up in the early 1990s. 24 Hours in Cyberspace took a snapshot of the booming industry in 1996, and One Digital Day in 1997 further explored our fascination with tech.
Along with collaborator Jennifer Erwitt, Smolan published the beautiful Blue Planet Run in 2007, about the drive to bring fresh drinking water to everyone on Earth. It's packed with glorious (and sometimes shocking) images and data about our planet's water. In an unprecedented move, Amazon.com offers Blue Planet Run as a free PDF download. Download the free PDF of Blue Planet Run >>
Smolan's latest work is The Obama Time Capsule, a collection of photographs and insights capturing the historical election of President Barack Obama, from the beginning of his campaign to his first 100 days in office.
Rick Smolan | Speaker | TED.com