EG 2008
Marc Pachter: The art of the interview
Marc Pachter: Sztuka wywiadu
Filmed:
Readability: 3.2
881,663 views
Marc Pachter przeprowadza wywiady rejestrowane na żywo z wieloma intrygującymi postaciami najnowszej historii amerykańskiej w ramach znakomitego cyklu powstałego na zamówienie National Portrait Gallery Instytutu Smithsona. W tej prezentacji odkrywa sekrety udanego wywiadu oraz dzieli się niezwykłymi opowieściami o rozmowach ze Steve'm Martinem, Clare Booth Luce i nie tylko.
Marc Pachter - Cultural Historian
Marc Pachter has spent his career curating and creating intimate portraits of the lives of others. Full bio
Marc Pachter has spent his career curating and creating intimate portraits of the lives of others. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
The National Portrait Gallery is the place dedicated
0
0
4000
National Portrait Gallery ma na celu
00:19
to presenting great American lives,
1
4000
2000
przedstawienie życia wielkich Amerykanów,
00:21
amazing people.
2
6000
2000
niezwykłych ludzi.
00:23
And that's what it's about.
3
8000
2000
I o to w tym chodzi.
00:25
We use portraiture as a way to deliver those lives, but that's it.
4
10000
4000
Wykorzystujemy sztukę portretu, aby móc przedstawić te życiorysy, i to tyle.
00:29
And so I'm not going to talk about the painted portrait today.
5
14000
4000
Dziś nie mam więc zamiaru mówić o portrecie malowanym.
00:33
I'm going to talk about a program I started there,
6
18000
3000
Omówię program, który tam rozpocząłem,
00:36
which, from my point of view, is the proudest thing I did.
7
21000
5000
a który z mojego punktu widzenia jest najwspanialszą rzeczą jakiej dokonałem.
00:41
I started to worry about the fact
8
26000
4000
Zaczął mnie martwić fakt,
00:45
that a lot of people don't get their portraits painted anymore,
9
30000
3000
że maluje się coraz mniej portretów
00:48
and they're amazing people,
10
33000
2000
a są ludzie niezwykli,
00:50
and we want to deliver them to future generations.
11
35000
3000
których chcemy przekazać przyszłym pokoleniom.
00:53
So, how do we do that?
12
38000
2000
Tylko jak to zrobić?
00:55
And so I came up with the idea of the living self-portrait series.
13
40000
2000
Wpadłem w końcu na pomysł cyklu żywych autoportretów.
00:57
And the living self-portrait series was the idea of basically
14
42000
4000
Pomysł cyklu żywych autoportretów zasadniczo opierał się na tym, że
01:01
my being a brush in the hand
15
46000
2000
miałem być jakby pędzlem w ręku
01:03
of amazing people who would come and I would interview.
16
48000
3000
wyjątkowych ludzi, którzy zechcą przyjść na rozmowę ze mną.
01:06
And so what I'm going to do is, not so much give you
17
51000
3000
Dziś więc mam zamiar nie tyle zaprezentować wam
01:09
the great hits of that program,
18
54000
2000
wielkie przeboje tego programu,
01:11
as to give you this whole notion
19
56000
2000
co raczej dać wam ogólne pojęcie na temat tego
01:13
of how you encounter people in that kind of situation,
20
58000
3000
jak zmierzyć się z ludźmi w sytuacji tego rodzaju,
01:16
what you try to find out about them,
21
61000
2000
czego próbować się o nich dowiedzieć,
01:18
and when people deliver and when they don't and why.
22
63000
4000
oraz kiedy ludzie są świetnymi rozmówcami, a kiedy nie, i dlaczego.
01:23
Now, I had two preconditions.
23
68000
3000
Najpierw musiały zostać spełnione dwa warunki konieczne.
01:26
One was that they be American.
24
71000
2000
Jeden to taki, że rozmówcy muszą być Amerykanami.
01:28
That's just because, in the nature of the National Portrait Gallery,
25
73000
3000
To po prostu wynika z charakteru National Portrait Gallery,
01:31
it's created to look at American lives.
26
76000
3000
stworzonej po to, aby przyjrzeć się życiu Amerykanów.
01:34
That was easy, but then I made the decision,
27
79000
3000
Do tego momentu było łatwo, ale wtedy podjąłem następną decyzję,
01:37
maybe arbitrary,
28
82000
2000
może arbitrarną,
01:39
that they needed to be people of a certain age,
29
84000
4000
że muszą być to ludzie w pewnym wieku,
01:43
which at that point, when I created this program,
30
88000
2000
co w momencie kiedy tworzyłem ten program
01:45
seemed really old.
31
90000
2000
wydawało się wiekiem naprawdę podeszłym.
01:47
Sixties, seventies, eighties and nineties.
32
92000
3000
Sześćdziesiątka, siedemdziesiątka, osiemdziesiątka czy dziewięćdziesiątka.
01:50
For obvious reasons, it doesn't seem that old anymore to me.
33
95000
2000
Z oczywistych powodów już mi się to nie wydaje aż taką starością.
01:52
And why did I do that?
34
97000
2000
Więc dlaczego to zrobiłem?
01:54
Well, for one thing, we're a youth-obsessed culture.
35
99000
2000
Po pierwsze, naszą kulturę opanowała obsesja młodości.
01:56
And I thought really what we need is an elders program
36
101000
4000
Pomyślałem, że to czego naprawdę potrzebujemy to program o ludziach starszych,
02:00
to just sit at the feet of amazing people and hear them talk.
37
105000
4000
żeby po prostu usiąść u stóp tych zadziwiających osób i posłuchać co mówią.
02:04
But the second part of it -- and the older I get,
38
109000
4000
Ale jest i druga rzecz -- a im jestem starszy
02:08
the more convinced I am that that's true.
39
113000
3000
tym bardziej jestem przekonany, że to prawda.
02:11
It's amazing what people will say when they know
40
116000
3000
Niesamowite co ludzie opowiedzą, kiedy wiedzą
02:14
how the story turned out.
41
119000
2000
jak historia potoczy się dalej.
02:16
That's the one advantage that older people have.
42
121000
4000
To główna przewaga, jaką dysponują ludzie starsi.
02:20
Well, they have other, little bit of advantage,
43
125000
2000
Oczywiście mają i inne atuty,
02:22
but they also have some disadvantages,
44
127000
2000
ale też sporo niedogodności.
02:24
but the one thing they or we have is that
45
129000
2000
Lecz ta rzecz, którą oni, czy raczej my, mamy, to właśnie to, że
02:26
we've reached the point in life
46
131000
2000
doszliśmy do takiego momentu w życiu,
02:28
where we know how the story turned out.
47
133000
3000
gdzie wiemy jak historia potoczyła się dalej.
02:31
So, we can then go back in our lives,
48
136000
2000
Możemy zatem wrócić do przeszłych zdarzeń w swoim życiu
02:33
if we've got an interviewer who gets that,
49
138000
3000
jeśli prowadzący wywiad to rozumie,
02:36
and begin to reflect on how we got there.
50
141000
4000
i zacząć zastanowiać się jak tam dotarliśmy.
02:40
All of those accidents that wound up
51
145000
3000
Wszystkie te przypadki, które doprowadziły do
02:43
creating the life narrative that we inherited.
52
148000
3000
stworzenia opowieści o życiu, którą otrzymujemy.
02:46
So, I thought okay, now,
53
151000
2000
Więc pomyślałem, no dobrze,
02:48
what is it going to take to make this work?
54
153000
3000
czego potrzeba, żeby to się udało?
02:51
There are many kinds of interviews. We know them.
55
156000
2000
Jest wiele rodzajów wywiadów. Znamy je.
02:53
There are the journalist interviews,
56
158000
2000
Są wywiady dziennikarskie,
02:55
which are the interrogation that is expected.
57
160000
2000
po których spodziewamy się przesłuchania.
02:57
This is somewhat against resistance
58
162000
2000
Robi się je jak gdyby wbrew oporowi
02:59
and caginess on the part of the interviewee.
59
164000
4000
i nieufności po stronie osoby udzielającej wywiadu.
03:03
Then there's the celebrity interview,
60
168000
2000
Są też wywiady przeprowadzane przez sławę,
03:05
where it's more important who's asking the question than who answers.
61
170000
3000
gdzie ważniejsze kto zadaje pytania, niż to, kto na nie odpowiada.
03:08
That's Barbara Walters and others like that, and we like that.
62
173000
4000
To Barbara Walters i jej podobni, i to nam się podoba.
03:12
That's Frost-Nixon, where Frost seems to be as important
63
177000
3000
To Frost-Nixon, gdzie Frost wydaje się równie ważny
03:15
as Nixon in that process.
64
180000
2000
jak Nixon w całej tej sytuacji.
03:17
Fair enough.
65
182000
2000
I słusznie.
03:19
But I wanted interviews that were different.
66
184000
2000
Ale ja chciałem innego wywiadu.
03:21
I wanted to be, as I later thought of it, empathic,
67
186000
7000
Chciałem być, jak to później nazwałem, empatyczny,
03:28
which is to say, to feel what they wanted to say
68
193000
5000
to znaczy chciałem czuć to, co oni chcieli powiedzieć
03:33
and to be an agent of their self-revelation.
69
198000
4000
i być pośrednikiem w ich procesie samoodkrywania.
03:37
By the way, this was always done in public.
70
202000
2000
Przy okazji, to zawsze działo się przy widowni.
03:39
This was not an oral history program.
71
204000
2000
Nie był to program historii mówionej.
03:41
This was all about 300 people sitting at the feet of this individual,
72
206000
5000
Tu chodziło o 300 osób siedzących u stóp konkretnej osoby,
03:46
and having me be the brush in their self-portrait.
73
211000
4000
ze mną w roli pędzla malującego jej autoportret.
03:50
Now, it turns out that I was pretty good at that.
74
215000
3000
Wygląda na to, że byłem w tym całkiem dobry.
03:53
I didn't know it coming into it.
75
218000
2000
Nie wiedziałem nawet kiedy doszedłem do tego momentu.
03:55
And the only reason I really know that
76
220000
2000
A prawdziwym powodem, że już teraz wiem,
03:57
is because of one interview I did with Senator William Fulbright,
77
222000
5000
był pewien wywiad, który przeprowadziłem z senatorem Williamem Fullbright'em,
04:02
and that was six months after he'd had a stroke.
78
227000
4000
a było to sześć miesięcy po tym jak miał udar.
04:06
And he had never appeared in public since that point.
79
231000
2000
I od tego momentu nie pokazywał się nigdy publicznie.
04:08
This was not a devastating stroke,
80
233000
2000
To nie był katastrofalny udar,
04:10
but it did affect his speaking and so forth.
81
235000
3000
ale wpłynął na jego mowę i tak dalej.
04:13
And I thought it was worth a chance,
82
238000
2000
Pomyślałem, że warto spróbować,
04:15
he thought it was worth a chance,
83
240000
2000
on uważał, że warto spróbować,
04:17
and so we got up on the stage,
84
242000
2000
i tak znaleźliśmy się na scenie,
04:19
and we had an hour conversation about his life,
85
244000
3000
i odbyliśmy godzinną rozmowę o jego życiu,
04:22
and after that a woman rushed up to me,
86
247000
3000
a potem pewna kobieta pośpieszyła do mnie,
04:25
essentially did,
87
250000
2000
bo tak było,
04:27
and she said, "Where did you train as a doctor?"
88
252000
3000
i zapytała: „Gdzie się Pan szkolił na lekarza?”
04:30
And I said, "I have no training as a doctor. I never claimed that."
89
255000
4000
Odpowiedziałem: „Nie mam wykształcenia medycznego. Nigdy nie twierdziłem, że takowe posiadam.”
04:34
And she said, "Well, something very weird was happening.
90
259000
4000
A ona powiedziała: „Hm, działo się coś bardzo dziwnego.
04:38
When he started a sentence, particularly
91
263000
2000
Kiedy zaczynał zdanie, zwłaszcza
04:40
in the early parts of the interview,
92
265000
3000
w początkowej fazie wywiadu,
04:43
and paused, you gave him the word,
93
268000
2000
i robił pauzę, pan podpowiadał mu słowo,
04:45
the bridge to get to the end of the sentence,
94
270000
3000
słowo - most, żeby dotrzeć do końca zdania,
04:48
and by the end of it,
95
273000
2000
a pod koniec
04:50
he was speaking complete sentences on his own."
96
275000
3000
on sam wypowiadał pełne zdania bez pomocy.”
04:53
I didn't know what was going on,
97
278000
2000
Nie wiedziałem co się dzieje,
04:55
but I was so part of the process of getting that out.
98
280000
3000
ale tak bardzo byłem częścią procesu wydobywania tego na zewnątrz.
04:58
So I thought, okay, fine, I've got empathy,
99
283000
4000
Myślałem sobie, OK, świetnie, mam empatię,
05:02
or empathy, at any rate,
100
287000
2000
a empatia w każdym razie
05:04
is what's critical to this kind of interview.
101
289000
2000
jest najważniejsza w wywiadach tego typu.
05:06
But then I began to think of other things.
102
291000
2000
Ale wtedy zacząłem zastanawiać się nad innymi rzeczami.
05:08
Who makes a great interview in this context?
103
293000
4000
Kto w takim kontekście tworzy wielki wywiad?
05:12
It had nothing to do with their intellect,
104
297000
2000
To nie miało nic wspólnego z intelektem rozmówców,
05:14
the quality of their intellect.
105
299000
2000
jakością ich intelektu.
05:16
Some of them were very brilliant,
106
301000
2000
Niektórzy byli genialni,
05:18
some of them were,
107
303000
2000
niektórzy byli,
05:20
you know, ordinary people who would never claim to be intellectuals,
108
305000
3000
wiecie, zwykłymi ludźmi, którzy nigdy nie zgłaszali pretensji do bycia intelektualistami,
05:23
but it was never about that.
109
308000
3000
ale to nigdy nie chodziło o to.
05:26
It was about their energy.
110
311000
3000
Chodziło o energię, którą mieli.
05:29
It's energy that creates extraordinary interviews
111
314000
3000
To energia stwarza wyjątkowe wywiady
05:32
and extraordinary lives.
112
317000
2000
i wyjątkowe biografie.
05:34
I'm convinced of it.
113
319000
2000
Jestem o tym przekonany.
05:36
And it had nothing to do with the energy of being young.
114
321000
3000
Nie miało to nic wspólnego z energią bycia młodym.
05:39
These were people through their 90s.
115
324000
2000
To byli ludzie po 90-tce.
05:41
In fact, the first person I interviewed
116
326000
2000
Faktem jest, że pierwsza osoba, z którą rozmawiałem,
05:43
was George Abbott, who was 97,
117
328000
3000
to był George Abbott, wtedy 97-letni,
05:46
and Abbott was filled with the life force --
118
331000
3000
i Abbott był wypełniony siłą życiową --
05:49
I guess that's the way I think about it -- filled with it.
119
334000
2000
chyba tak to odbieram -- wypełniony nią.
05:51
And so he filled the room,
120
336000
2000
Więc wypełnił pokój,
05:53
and we had an extraordinary conversation.
121
338000
3000
i odbyliśmy niezwykłą rozmowę.
05:56
He was supposed to be the toughest interview that anybody would ever do
122
341000
3000
Ponoć miał on być najtrudniejszym rozmówcą na jakiego można trafić,
05:59
because he was famous for being silent,
123
344000
4000
ponieważ słynął z milczenia,
06:03
for never ever saying anything
124
348000
2000
z tego, że nigdy nic nie mówi
06:05
except maybe a word or two.
125
350000
2000
najwyżej słówko czy dwa.
06:07
And, in fact, he did wind up opening up --
126
352000
2000
I rzeczywiście początek nie był łatwy --
06:09
by the way, his energy is evidenced in other ways.
127
354000
4000
a propos, są jeszcze inne dowody na jego energię.
06:13
He subsequently got married again at 102,
128
358000
3000
W późniejszym okresie, mając 102 lata, ożenił się jeszcze raz,
06:16
so he, you know, he had a lot of the life force in him.
129
361000
4000
więc, no wiecie, miał w sobie mnóstwo siły życiowej.
06:20
But after the interview, I got a call,
130
365000
2000
Ale zaraz po wywiadzie miałem telefon,
06:22
very gruff voice, from a woman.
131
367000
4000
szorstki kobiecy głos,
06:26
I didn't know who she was,
132
371000
2000
nie wiedziałem czyj,
06:28
and she said, "Did you get George Abbott to talk?"
133
373000
4000
odezwał się: „Czy to panu udało się skłonić George'a Abbotta do mówienia?”
06:32
And I said, "Yeah. Apparently I did."
134
377000
3000
Odpowiedziałem: „No tak, najwyraźniej tak.”
06:35
And she said, "I'm his old girlfriend, Maureen Stapleton,
135
380000
4000
Na co ona: „Jestem Maureen Stapleton, jego była dziewczyna,
06:39
and I could never do it."
136
384000
2000
i nigdy mi się to nie udało.”
06:41
And then she made me go up with the tape of it
137
386000
3000
A potem zmusiła mnie, żebym jej zaniósł nagranie
06:44
and prove that George Abbott actually could talk.
138
389000
3000
i udowodnił, że George Abbott naprawdę potrafił mówić.
06:47
So, you know, you want energy,
139
392000
2000
Zatem wiadomo, chcesz energii,
06:49
you want the life force,
140
394000
2000
chcesz siły życiowej,
06:51
but you really want them also to think
141
396000
4000
ale też naprawdę chcesz, żeby i oni uważali,
06:55
that they have a story worth sharing.
142
400000
4000
że mają historię wartą opowiedzenia.
06:59
The worst interviews that you can ever have
143
404000
3000
Najgorsze z możliwych to wywiady
07:02
are with people who are modest.
144
407000
3000
z ludźmi skromnymi.
07:05
Never ever get up on a stage with somebody who's modest,
145
410000
3000
Nigdy nie wychodź na scenę z kimś skromnym
07:08
because all of these people have been assembled
146
413000
3000
ponieważ cała widownia zgromadziła się,
07:11
to listen to them, and they sit there and they say,
147
416000
2000
żeby go posłuchać, a ten siedzi i mówi:
07:13
"Aw, shucks, it was an accident."
148
418000
2000
„A to nic takiego, to tylko przypadek.”
07:15
There's nothing that ever happens that justifies
149
420000
4000
Nie ma nic co by usprawiedliwiało,
07:19
people taking good hours of the day to be with them.
150
424000
4000
że ludzie poświęcili tyle cennego czasu, żeby przyjść na ten wywiad.
07:23
The worst interview I ever did: William L. Shirer.
151
428000
3000
Najgorszy wywiad jaki kiedykolwiek przeprowadziłem: William L. Shirer,
07:26
The journalist who did "The Rise and Fall of the Third Reich."
152
431000
5000
dziennikarz, który napisał „Wzrost i upadek Trzeciej Rzeszy.”
07:31
This guy had met Hitler and Gandhi within six months,
153
436000
4000
Ten facet na przestrzeni pół roku poznał Hitlera i Gandhiego,
07:35
and every time I'd ask him about it, he'd say, "Oh, I just happened to be there.
154
440000
3000
a kiedy go o to pytałem za każdym razem mówił: „Och, to przypadek, że się tam znalazłem.
07:38
Didn't matter." Whatever.
155
443000
3000
To nie miało znaczenia.” I takie tam.
07:41
Awful.
156
446000
2000
Okropne.
07:43
I never would ever agree to interview a modest person.
157
448000
3000
Już nigdy więcej nie zgodziłbym się przeprowadzić wywiadu ze skromną osobą.
07:46
They have to think that they did something
158
451000
2000
Muszą sądzić, że czegoś dokonali
07:48
and that they want to share it with you.
159
453000
2000
i że chcą się tym z wami podzielić.
07:50
But it comes down, in the end,
160
455000
4000
Ale sprowadza się to w końcu do tego,
07:54
to how do you get through all the barriers we have.
161
459000
7000
jak się przedrzeć przez te wszystkie bariery, które mamy.
08:01
All of us are public and private beings,
162
466000
3000
Każdy z nas jest istotą publiczną i prywatną,
08:04
and if all you're going to get from the interviewee is their public self,
163
469000
6000
i jeśli od osoby udzielającej wywiadu uzyskamy tylko ich publiczne ja,
08:10
there's no point in it.
164
475000
2000
to nie ma sensu.
08:12
It's pre-programmed. It's infomercial,
165
477000
3000
To publiczne 'ja' jest zaprogramowane. To film informacyjno-reklamowy
08:15
and we all have infomercials about our lives.
166
480000
3000
i wszyscy mamy takie kawałki reklamowe o swoim życiu.
08:18
We know the great lines, we know the great moments,
167
483000
3000
Znamy na pamięć świetne puenty, pamiętamy wielkie chwile,
08:21
we know what we're not going to share,
168
486000
2000
wiemy czym nie mamy zamiaru się dzielić,
08:23
and the point of this was not to embarrass anybody.
169
488000
3000
a chodzi w tym o to, żeby nikt nie poczuł się zażenowany.
08:26
This wasn't -- and some of you will remember
170
491000
2000
To nie były -- a niektórzy jeszcze pamiętają
08:28
Mike Wallace's old interviews --
171
493000
2000
stare wywiady Mike'a Wallace'a --
08:30
tough, aggressive and so forth. They have their place.
172
495000
3000
twarde, agresywne i tak dalej. Na takie też jest miejsce.
08:33
I was trying to get them to say what they probably wanted to say,
173
498000
4000
Ja próbowałem wymóc na nich powiedzenie czegoś, co prawdopodobnie i tak chcieli powiedzieć,
08:37
to break out of their own cocoon of the public self,
174
502000
7000
wyrwać ich z kokonu publicznej persony,
08:44
and the more public they had been,
175
509000
2000
a im bardziej publiczną osobą się było,
08:46
the more entrenched that person, that outer person was.
176
511000
5000
tym bardziej skostniała ta zewnętrzna persona.
08:51
And let me tell you at once the worse moment and the best moment
177
516000
3000
Pozwólcie, że opowiem wam od razu o najgorszym momencie i najlepszym momencie,
08:54
that happened in this interview series.
178
519000
2000
jaki zdarzył się w tym cyklu wywiadów.
08:56
It all has to do with that shell that most of us have,
179
521000
5000
Wiąże się to ze skorupą, pod którą ukrywa się większość z nas,
09:01
and particularly certain people.
180
526000
3000
a szczególnie niektórzy ludzie.
09:04
There's an extraordinary woman named Clare Boothe Luce.
181
529000
3000
Jest pewna niesamowita kobieta, która nazywa się Clare Boothe Luce.
09:07
It'll be your generational determinant
182
532000
3000
Wyznacznikiem waszego pokolenia będzie
09:10
as to whether her name means much to you.
183
535000
3000
to czy jej nazwisko coś wam mówi.
09:13
She did so much. She was a playwright.
184
538000
5000
Dokonała tak wiele. Była dramatopisarką.
09:18
She did an extraordinary play called "The Women."
185
543000
3000
Stworzyła niesamowitą sztukę zatytułowaną „Kobiety”.
09:21
She was a congresswoman
186
546000
2000
Była kongresmenką
09:23
when there weren't very many congresswomen.
187
548000
3000
gdy nie było wiele kobiet w kongresie.
09:26
She was editor of Vanity Fair,
188
551000
2000
Była edytorem Vanity Fair,
09:28
one of the great phenomenal women of her day.
189
553000
4000
jedną ze wspaniałych wyjątkowych kobiet swych czasów.
09:32
And, incidentally, I call her
190
557000
3000
A nawiasem mówiąc nazywam ją
09:35
the Eleanor Roosevelt of the Right.
191
560000
3000
Eleanor Roosevelt Prawicy.
09:38
She was sort of adored on the Right
192
563000
2000
Można powiedzieć, że była uwielbiana przez prawicę
09:40
the way Eleanor Roosevelt was on the Left.
193
565000
3000
tak jak Eleanor Roosevelt przez lewicę.
09:43
And, in fact, when we did the interview --
194
568000
3000
I faktycznie, kiedy przeprowadzaliśmy wywiad,
09:46
I did the living self-portrait with her --
195
571000
2000
ja robiłem jej autoportret na żywo,
09:48
there were three former directors of the CIA
196
573000
2000
trzech byłych szefów CIA
09:50
basically sitting at her feet,
197
575000
2000
praktycznie siedziało u jej stóp,
09:52
just enjoying her presence.
198
577000
3000
po prostu napawając się jej obecnością.
09:55
And I thought, this is going to be a piece of cake,
199
580000
2000
Wydawało mi się, że to będzie banalnie proste
09:57
because I always have preliminary talks with these people
200
582000
4000
ponieważ zawsze przeprowadzam wstępną pogawędkę z tymi osobami,
10:01
for just maybe 10 or 15 minutes.
201
586000
3000
tylko jakieś 10, może 15 minut.
10:04
We never talk before that because if you talk before,
202
589000
3000
Nigdy nie rozmawiamy wcześniej, ponieważ jeśli się wcześniej długo rozmawia,
10:07
you don't get it on the stage.
203
592000
2000
to na scenie już nie wyjdzie.
10:09
So she and I had a delightful conversation.
204
594000
4000
Więc ona i ja rozpoczęliśmy przemiłą konwersację.
10:13
We were on the stage and then --
205
598000
3000
Byliśmy na scenie i wtedy --
10:16
by the way, spectacular.
206
601000
2000
tak przy okazji, spektakularnej scenie.
10:18
It was all part of Clare Boothe Luce's look.
207
603000
3000
To wszystko było częścią wizerunku Clare Boothe Luce.
10:21
She was in a great evening gown.
208
606000
3000
Była we wspaniałej sukni wieczorowej.
10:24
She was 80, almost that day of the interview,
209
609000
3000
Miała 80 lat, prawie równo 80te urodziny w dniu wywiadu,
10:27
and there she was and there I was,
210
612000
2000
i oto byliśmy, ona i ja,
10:29
and I just proceeded into the questions.
211
614000
2000
i właśnie rozpocząłem zadawać pytania.
10:31
And she stonewalled me. It was unbelievable.
212
616000
5000
A ona mnie blokowała. To było nie do wiary.
10:36
Anything that I would ask, she would turn around, dismiss,
213
621000
5000
O co bym nie zapytał, ona odwracała pytanie, odrzucała,
10:41
and I was basically up there -- any of you
214
626000
2000
a ja w zasadzie tak tam tkwiłem -- każdy
10:43
in the moderate-to-full entertainment world
215
628000
2000
ze świata rozrywki, czy to na skalę dużą czy umiarkowaną,
10:45
know what it is to die onstage.
216
630000
3000
wie co to znaczy umierać na scenie.
10:48
And I was dying. She was absolutely not giving me a thing.
217
633000
5000
A ja umierałem. Ona nie dawała mi absolutnie nic.
10:53
And I began to wonder what was going on,
218
638000
2000
I zacząłem się zastanawiać co się dzieje,
10:55
and you think while you talk,
219
640000
2000
a kiedy mówisz to jednocześnie myślisz,
10:57
and basically, I thought, I got it.
220
642000
3000
i zasadniczo pomyślałem, że już rozumiem o co chodzi.
11:00
When we were alone, I was her audience.
221
645000
4000
Kiedy byliśmy sami, to ja byłem jej widownią.
11:04
Now I'm her competitor for the audience.
222
649000
2000
Teraz jestem jej rywalem w walce o publiczność.
11:06
That's the problem here, and she's fighting me for that,
223
651000
4000
to to jest ten problem, i ona o to ze mną walczy,
11:10
and so then I asked her a question --
224
655000
2000
więc zadałem jej wtedy pytanie --
11:12
I didn't know how I was going to get out of it --
225
657000
2000
nie wiedziałem jak mam z tego wybrnąć --
11:14
I asked her a question about her days as a playwright,
226
659000
6000
zadałem jej pytanie o czasy, kiedy była dramatopisarką,
11:20
and again, characteristically,
227
665000
2000
i znów, co charakterystyczne
11:22
instead of saying, "Oh yes, I was a playwright, and this is what blah blah blah,"
228
667000
3000
zamiast powiedzieć „O tak, byłam dramatopisarką, i bla bla bla”,
11:25
she said, "Oh, playwright. Everybody knows I was a playwright.
229
670000
3000
powiedziała: „ach, dramatopisarką. Wszyscy wiedzą, ze byłam dramatopisarką.
11:28
Most people think that I was an actress. I was never an actress."
230
673000
4000
Większość ludzi myśli, że byłam aktorką. Nigdy nie byłam aktorką.”
11:32
But I hadn't asked that, and then she went off on a tear,
231
677000
4000
Ale ja nie zapytałem o to, i wtedy ona nagle sama zaczęła
11:36
and she said, "Oh, well, there was that one time that I was an actress.
232
681000
3000
i powiedziała: „Och, w sumie był ten jeden raz kiedy byłam aktorką.
11:39
It was for a charity in Connecticut when I was a congresswoman,
233
684000
3000
To było na akcji charytatywnej w Connecticut, kiedy byłam kongresmenką,
11:42
and I got up there," and she went on and on, "And then I got on the stage."
234
687000
3000
i weszłam na scenę - kontynuowała - i kiedy weszłam na scenę -
11:45
And then she turned to me and said,
235
690000
2000
odwróciła się do mnie i powiedziała:
11:47
"And you know what those young actors did?
236
692000
3000
„I wiesz co ci młodzi aktorzy zrobili?
11:50
They upstaged me." And she said, "Do you know what that is?"
237
695000
2000
Przyćmili mnie.” I zapytała: „Czy wiesz jak to jest?”
11:52
Just withering in her contempt.
238
697000
2000
patrząc na mnie z miażdżącą pogardą.
11:54
And I said, "I'm learning."
239
699000
2000
A ja na to: „Właśnie się uczę.”
11:56
(Laughter)
240
701000
2000
(Śmiech)
11:58
And she looked at me, and it was like the successful arm-wrestle,
241
703000
5000
Spojrzała na mnie, i to było jak udana walka na rękę,
12:03
and then, after that, she delivered an extraordinary account
242
708000
4000
i dopiero wtedy, po tym, wygłosiła nadzwyczajną opowieść,
12:07
of what her life really was like.
243
712000
2000
na temat tego jak naprawdę wyglądało jej życie.
12:09
I have to end that one. This is my tribute to Clare Boothe Luce.
244
714000
3000
Muszę zakończyć ten wątek. To mój hołd dla Clare Boothe Luce.
12:12
Again, a remarkable person.
245
717000
2000
Powtórzę, niezwykłej osoby.
12:14
I'm not politically attracted to her, but through her life force,
246
719000
3000
Nie pociąga mnie jej polityka, ale jej siła życiowa,
12:17
I'm attracted to her.
247
722000
3000
Jestem pod jej urokiem.
12:20
And the way she died -- she had, toward the end, a brain tumor.
248
725000
5000
I to jak umarła -- pod koniec życia miała guza mózgu.
12:25
That's probably as terrible a way to die as you can imagine,
249
730000
3000
To prawdopodobnie najstraszniejsza śmierć jaką można sobie wyobrazić.
12:28
and very few of us were invited to a dinner party.
250
733000
6000
Bardzo niewiele osób zostało zaproszonych na uroczystą kolację.
12:34
And she was in horrible pain.
251
739000
2000
A ona odczuwała już potworny ból.
12:36
We all knew that.
252
741000
2000
Wszyscy o tym wiedzieliśmy.
12:38
She stayed in her room.
253
743000
3000
Pozostała w swoim pokoju.
12:41
Everybody came. The butler passed around canapes.
254
746000
2000
Wszyscy się stawili. Kamerdyner roznosił kanapki.
12:43
The usual sort of thing.
255
748000
3000
Normalne przyjęcie.
12:46
Then at a certain moment, the door opened
256
751000
3000
W pewnym momencie otworzyły się drzwi
12:49
and she walked out perfectly dressed, completely composed.
257
754000
4000
i weszła ona, nieskazitelnie ubrana, całkowicie opanowana.
12:53
The public self, the beauty, the intellect,
258
758000
4000
Jej publiczne ja, piękno, intelekt,
12:57
and she walked around and talked to every person there
259
762000
4000
przeszła się i porozmawiała z każdym z obecnych
13:01
and then went back into the room and was never seen again.
260
766000
3000
a następnie odeszła do swego pokoju i już nigdy jej nie widziano.
13:04
She wanted the control of her final moment, and she did it amazingly.
261
769000
6000
Chciała kontrolować swoje ostatnie chwile i zrobiła to niesamowicie.
13:10
Now, there are other ways that you get somebody to open up,
262
775000
4000
Są inne sposoby skłonienia kogoś do szczerej rozmowy,
13:14
and this is just a brief reference.
263
779000
4000
a oto krótki przykład.
13:18
It wasn't this arm-wrestle,
264
783000
2000
To już nie było siłowanie się na rękę,
13:20
but it was a little surprising for the person involved.
265
785000
2000
ale jednak trochę niespodzianka dla tej osoby.
13:22
I interviewed Steve Martin. It wasn't all that long ago.
266
787000
4000
Przeprowadzałem wywiad ze Steve'm Martinem. Nie było to nawet tak dawno temu.
13:26
And we were sitting there,
267
791000
2000
Siedzieliśmy sobie
13:28
and almost toward the beginning of the interview,
268
793000
3000
i prawie na początku wywiadu
13:31
I turned to him and I said, "Steve," or "Mr. Martin,
269
796000
5000
zwróciłem się do niego w te słowa: „Steve - czy też - Panie Martin,
13:36
it is said that all comedians have unhappy childhoods.
270
801000
6000
mówi się, że wszyscy komicy mieli nieszczęśliwe dzieciństwo.
13:42
Was yours unhappy?"
271
807000
2000
Czy i twoje było nieszczęśliwe?”
13:44
And he looked at me, you know, as if to say,
272
809000
3000
Spojrzał na mnie, wiecie, jak gdyby mówił:
13:47
"This is how you're going to start this thing, right off?"
273
812000
3000
„To tak sobie wymyśliłeś początek, od razu do sedna?”
13:50
And then he turned to me, not stupidly,
274
815000
2000
I odwrócił się do mnie, wcale nie głupio,
13:52
and he said, "What was your childhood like?"
275
817000
4000
i zapytał: „Jakie było twoje dzieciństwo?”
13:56
And I said -- these are all arm wrestles, but they're affectionate --
276
821000
3000
A ja na to -- to cały czas siłowanie się na rękę, ale serdecznie --
13:59
and I said, "My father was loving and supportive,
277
824000
3000
i mówię: „Miałem kochającego i troskliwego ojca
14:02
which is why I'm not funny."
278
827000
2000
i dlatego nie jestem zabawny”.
14:04
(Laughter)
279
829000
2000
(Śmiech)
14:06
And he looked at me, and then we heard the big sad story.
280
831000
4000
A on spojrzał na mnie, i wtedy usłyszeliśmy długą smutną opowieść.
14:10
His father was an SOB,
281
835000
2000
Jego ojciec był łajdakiem
14:12
and, in fact, he was another comedian with an unhappy childhood,
282
837000
4000
a tak naprawdę jeszcze jednym komikiem z nieszczęśliwym dzieciństwem,
14:16
but then we were off and running.
283
841000
3000
ale wtedy już ruszyliśmy i poszło z kopyta.
14:19
So the question is:
284
844000
1000
Więc pytanie brzmi:
14:20
What is the key that's going to allow this to proceed?
285
845000
3000
Co jest kluczem do udanego wywiadu?
14:23
Now, these are arm wrestle questions,
286
848000
2000
To wszystko były pytania typu siłowanie się na rękę,
14:25
but I want to tell you about questions
287
850000
3000
ale chcę wam opowiedzieć o pytaniach, które bardziej powiązane są
14:28
that are more related to empathy
288
853000
3000
z empatią,
14:31
and that really, very often, are the questions
289
856000
3000
i to są tak naprawdę, bardzo często pytania,
14:34
that people have been waiting their whole lives to be asked.
290
859000
3000
na które ludzie czekali całe swoje życie.
14:37
And I'll just give you two examples of this because of the time constraints.
291
862000
4000
Z powodu ograniczeń czasowych dam wam tylko dwa takie przykłady.
14:41
One was an interview I did with one of the great American biographers.
292
866000
6000
Pierwszy to wywiad jaki przeprowadziłem z jednym z wielkich amerykańskich biografów.
14:47
Again, some of you will know him, most of you won't, Dumas Malone.
293
872000
2000
Może niektórzy będziecie go znać, większość pewnie nie, to Dumas Malone.
14:49
He did a five-volume biography of Thomas Jefferson,
294
874000
4000
Napisał pięciotomową biografię Thomasa Jeffersona,
14:53
spent virtually his whole life with Thomas Jefferson,
295
878000
5000
praktycznie całe swoje spędził życie z Thomasem Jeffersonem,
14:58
and by the way, at one point I asked him,
296
883000
2000
i przy okazji, w którymś momencie spytałem go
15:00
"Would you like to have met him?"
297
885000
2000
„Czy chciałbyś móc go poznać?”
15:02
And he said, "Well, of course,
298
887000
2000
Powiedział: „Tak, oczywiście,
15:04
but actually, I know him better than anyone who ever met him,
299
889000
3000
ale w gruncie rzeczy znam go lepiej niż wszyscy ci, którzy poznali go osobiście.
15:07
because I got to read all of his letters."
300
892000
2000
ponieważ dane mi było czytać wszystkie jego listy.”
15:09
So, he was very satisfied with the kind of relationship they had over 50 years.
301
894000
6000
Zatem był całkiem usatysfakcjonowany relacją jaką mieli przez ponad 50 lat.
15:15
And I asked him one question.
302
900000
3000
Zadałem mu pytanie.
15:18
I said, "Did Jefferson ever disappoint you?"
303
903000
4000
Zapytałem: „Czy Jefferson kiedykolwiek cię rozczarował?”
15:22
And here is this man who had given his whole life to uncovering Jefferson
304
907000
5000
I oto człowiek, który całe życie oddał na odkrywanie Jeffersona
15:27
and connecting with him,
305
912000
2000
i zrozumienie go,
15:29
and he said, "Well ..." -- I'm going to do a bad southern accent.
306
914000
5000
odpowiedział: „Hm...” -- teraz spróbuję nieudany akcent z południa.
15:34
Dumas Malone was from Mississippi originally.
307
919000
3000
Dumas Malone pochodził z Mississippi.
15:37
But he said, "Well," he said, "I'm afraid so."
308
922000
4000
Ale odpowiadział: „Obawiam się, że tak.”
15:41
He said, "You know, I've read everything,
309
926000
3000
Powiedział: „Wiesz, czytałem to wszystko,
15:44
and sometimes Mr. Jefferson would smooth the truth a bit."
310
929000
8000
i czasami Pan Jefferson trochę wygładzał prawdę.”
15:52
And he basically was saying that this was a man
311
937000
3000
Czyli zasadniczo mówił nam, że był to człowiek,
15:55
who lied more than he wished he had,
312
940000
3000
który kłamał bardziej, niż ten by sobie życzył,
15:58
because he saw the letters.
313
943000
2000
ponieważ widział te listy.
16:00
He said, "But I understand that." He said, "I understand that."
314
945000
4000
Powiedział: „Ale rozumiem to. - powiedział - Rozumiem to.”
16:04
He said, "We southerners do like a smooth surface,
315
949000
5000
Powiedział: „My południowcy naprawdę lubimy gładką powierzchnię,
16:09
so that there were times when he just didn't want the confrontation."
316
954000
4000
więc musiały być sytuacje, kiedy po prostu nie chciał konfrontacji.”
16:13
And he said, "Now, John Adams was too honest."
317
958000
4000
I dodał: „Z kolei John Adams był zbyt uczciwy.”
16:17
And he started to talk about that, and later on he invited me to his house,
318
962000
3000
Zaczął o tym mówić, a potem zaprosił mnie do swojego domu,
16:20
and I met his wife who was from Massachusetts,
319
965000
2000
i poznałem jego żonę, która pochodziła z Massachusetts,
16:22
and he and she had exactly the relationship
320
967000
3000
a on i ona mieli dokładnie taki rodzaj relacji
16:25
of Thomas Jefferson and John Adams.
321
970000
3000
jak Thomas Jefferson i John Adams.
16:28
She was the New Englander and abrasive,
322
973000
2000
Ona była z Nowej Anglii i przez to szorstka,
16:30
and he was this courtly fellow.
323
975000
3000
a on był ten kurtuazyjny.
16:33
But really the most important question I ever asked,
324
978000
3000
Ale rzeczywiście najważniejszym pytaniem jakie kiedykolwiek zadałem
16:36
and most of the times when I talk about it,
325
981000
3000
i na ogół kiedy o tym mówię,
16:39
people kind of suck in their breath at my audacity, or cruelty,
326
984000
5000
ludzi aż zatyka moja czelność, czy okrucieństwo.
16:44
but I promise you it was the right question.
327
989000
4000
ale, przysięgam, to było właściwe pytanie.
16:48
This was to Agnes de Mille.
328
993000
3000
Pytanie do Agnes de Mille.
16:51
Agnes de Mille is one of the great choreographers in our history.
329
996000
4000
Agnes de Mille należy do największych choreografów w naszej historii
16:55
She basically created the dances in "Oklahoma,"
330
1000000
4000
Zasadniczo stworzyła tańce w „Oklahomie”,
16:59
transforming the American theater.
331
1004000
2000
przekształcając teatr amerykański.
17:01
An amazing woman.
332
1006000
2000
Zdumiewająca kobieta.
17:03
At the time that I proposed to her that --
333
1008000
5000
W czasie, kiedy jej zaproponowałem, żeby --
17:08
by the way, I would have proposed to her; she was extraordinary --
334
1013000
2000
przy okazji, chętnie bym jej zaproponował małżeństwo; była nadzwyczajna --
17:10
but proposed to her that she come on.
335
1015000
2000
ale zaproponowałem, żeby wystąpiła w tym cyklu.
17:12
She said, "Come to my apartment."
336
1017000
2000
Powiedziała: „Odwiedź mnie u mnie w mieszkaniu.”
17:14
She lived in New York.
337
1019000
2000
Mieszkała w Nowym Jorku.
17:16
"Come to my apartment and we'll talk for those 15 minutes,
338
1021000
4000
„Przyjdź do mojego mieszkania i porozmawiamy te 15 minut,
17:20
and then we'll decide whether we proceed."
339
1025000
2000
i wtedy zdecydujemy czy będziemy kontynuować.”
17:22
And so I showed up in this dark, rambling New York apartment,
340
1027000
5000
Więc pokazałem się w tym ciemnym, pełnym zakamarków nowojorskim mieszkaniu,
17:27
and she called out to me, and she was in bed.
341
1032000
3000
a ona zawołała mnie, a leżała w łóżku.
17:30
I had known that she had had a stroke,
342
1035000
2000
Wiedziałem już że miała udar,
17:32
and that was some 10 years before.
343
1037000
2000
i że miało to miejsce jakieś 10 lat wcześniej.
17:34
And so she spent almost all of her life in bed,
344
1039000
5000
Więc spędzała prawie cały czas w łóżku,
17:39
but -- I speak of the life force --
345
1044000
2000
ale -- mówię o sile życiowej --
17:41
her hair was askew.
346
1046000
2000
włosy miała w nieładzie.
17:43
She wasn't about to make up for this occasion.
347
1048000
3000
Nie miała zamiaru się malować na tę okazję.
17:46
And she was sitting there surrounded by books,
348
1051000
3000
Siedziała tam otoczona książkami,
17:49
and her most interesting possession she felt at that moment
349
1054000
4000
i w tamtej chwili czuła, że najcenniejszą rzeczą jaką posiada,
17:53
was her will, which she had by her side.
350
1058000
6000
jest testament, który ma obok siebie.
17:59
She wasn't unhappy about this. She was resigned.
351
1064000
4000
Nie była z tego powodu nieszczęśliwa. Była zrezygnowana.
18:03
She said, "I keep this will by my bed, memento mori,
352
1068000
6000
Powiedziała: „Trzymam ten testament koło łóżka, memento mori,
18:09
and I change it all the time
353
1074000
3000
i zmieniam go ciągle
18:12
just because I want to."
354
1077000
2000
po prostu dlatego, że chcę.”
18:14
And she was loving the prospect of death as much as she had loved life.
355
1079000
5000
I kochała perspektywę śmierci równie mocno jak wcześniej kochała życie.
18:19
I thought, this is somebody I've got to get in this series.
356
1084000
3000
Pomyślałem: To ktoś kogo muszę zdobyć do tego cyklu.
18:22
She agreed.
357
1087000
2000
Zgodziła się.
18:24
She came on. Of course she was wheelchaired on.
358
1089000
3000
Przyszła. Oczywiście została wwieziona na wózku inwalidzkim.
18:27
Half of her body was stricken, the other half not.
359
1092000
3000
Udar dotknął połowę jej ciała, druga połowa nie została uszkodzona.
18:30
She was, of course, done up for the occasion,
360
1095000
3000
Oczywiście na tę okazję była zrobiona na bóstwo,
18:33
but this was a woman in great physical distress.
361
1098000
4000
ale była to kobieta dotkliwie cierpiąca.
18:37
And we had a conversation,
362
1102000
3000
Prowadziliśmy rozmowę
18:40
and then I asked her this unthinkable question.
363
1105000
3000
i wtedy zadałem jej to niewyobrażalne pytanie.
18:43
I said, "Was it a problem for you in your life that you were not beautiful?"
364
1108000
9000
Zapytałem: „Czy to, że nie byłaś piękna było dla ciebie problemem życiowym?
18:52
And the audience just -- you know,
365
1117000
3000
I widownia po prostu -- no wiecie,
18:55
they're always on the side of the interviewee,
366
1120000
3000
ludzie są zawsze po stronie osoby udzielającej wywiadu,
18:58
and they felt that this was a kind of assault,
367
1123000
3000
i odczuli to jak rodzaj napaści,
19:01
but this was the question she had
368
1126000
2000
ale to było pytanie, na które
19:03
wanted somebody to ask her whole life.
369
1128000
3000
czekała całe życie, chciała żeby ktoś je zadał.
19:06
And she began to talk about her childhood, when she was beautiful,
370
1131000
5000
I zaczęła mówić o dzieciństwie, kiedy była piękna,
19:11
and she literally turned -- here she was, in this broken body --
371
1136000
3000
i dosłownie odwróciła się -- oto była tutaj, w tym złamanym ciele --
19:14
and she turned to the audience and
372
1139000
3000
i obróciła się do widowni i
19:17
described herself as the fair demoiselle
373
1142000
2000
opisała siebie jako ładną panienkę,
19:19
with her red hair and her light steps and so forth,
374
1144000
6000
rudowłosą i zwiewną i tak dalej,
19:25
and then she said, "And then puberty hit."
375
1150000
3000
a potem powiedziała: „I wtedy zaatakowało mnie dojrzewanie.”
19:28
And she began to talk about things that had happened
376
1153000
2000
Zaczęła opowiadać o tym co przydarzyło się
19:30
to her body and her face,
377
1155000
2000
jej ciału i twarzy,
19:32
and how she could no longer count on her beauty,
378
1157000
4000
i jak już nie mogła więcej liczyć na swą urodę,
19:36
and her family then treated her like the ugly sister of the beautiful one
379
1161000
7000
a rodzina traktowała ją jak brzydką siostrę tej pięknej,
19:43
for whom all the ballet lessons were given.
380
1168000
2000
której dawano wszystkie lekcje baletu.
19:45
And she had to go along just to be with her sister for company,
381
1170000
5000
Musiała chodzić na nie tylko dlatego, że chodziła ze swoją siostrą dla towarzystwa,
19:50
and in that process, she made a number of decisions.
382
1175000
3000
i w trakcie tego wszystkiego podjęła kilka decyzji.
19:53
First of all, was that dance, even though
383
1178000
2000
Przede wszystkim, że taniec, chociaż
19:55
it hadn't been offered to her, was her life.
384
1180000
2000
jej go nie proponowano, był jej życiem.
19:57
And secondly, she had better be,
385
1182000
2000
I po drugie, że lepiej, żeby została,
19:59
although she did dance for a while, a choreographer
386
1184000
2000
chociaż jakiś czas była tancerką, choreografem,
20:01
because then her looks didn't matter.
387
1186000
3000
ponieważ wtedy jej wygląd nie będzie miał znaczenia.
20:04
But she was thrilled to get that out as a real, real fact in her life.
388
1189000
7000
Była uszczęśliwiona, że wreszcie mogła wydobyć to z siebie i przedstawić jako realny fakt z życia.
20:11
It was an amazing privilege to do this series.
389
1196000
5000
Udział w tym cyklu był niezwykłym przywilejem.
20:16
There were other moments like that, very few moments of silence.
390
1201000
6000
Były inne chwile podobne do tej, bardzo niewiele chwil milczenia.
20:22
The key point was empathy
391
1207000
3000
Najważniejszą rzeczą była empatia,
20:25
because everybody in their lives
392
1210000
4000
ponieważ wszyscy przez całe życie
20:29
is really waiting for people to ask them questions,
393
1214000
4000
tak naprawdę czekamy, żeby ludzie zadali nam pytania,
20:33
so that they can be truthful about who they are
394
1218000
2000
tak, żebyśmy mogli zgodnie z prawdą powiedzieć kim jesteśmy
20:35
and how they became what they are,
395
1220000
3000
i jak staliśmy się tym czym jesteśmy,
20:38
and I commend that to you, even if you're not doing interviews.
396
1223000
4000
i ja polecam wam to samo, nawet jeśli nie przeprowadzacie wywiadów.
20:42
Just be that way with your friends
397
1227000
2000
Właśnie tacy bądźcie ze swoimi przyjaciółmi
20:44
and particularly the older members of your family.
398
1229000
3000
zwłaszcza ze starszymi członkami swej rodziny.
20:47
Thank you very much.
399
1232000
2000
Dziękuję bardzo.
ABOUT THE SPEAKER
Marc Pachter - Cultural HistorianMarc Pachter has spent his career curating and creating intimate portraits of the lives of others.
Why you should listen
Marc Pachter is a man of many talents, and it seems he's used every one of them during his 33 years at the Smithsonian Institution. Although he has devoted most of his career to one organization, with the single goal of capturing the lives of great Americans, to do so he has played multiple roles. He began his time at the Smithsonian just after a five-year stint at Harvard, where he earned a master's in history and taught Colonial history. Since that time he has served as acting director of the National Museum of American History, chaired the celebration of the Smithsonian's 150th anniversary, created the first national portrait competition, organized the first national conference on biography and created an interview program called "Living Self-Portaits" which earned him the title of Smithsonian "master interviewer."
In his final years at the Smithsonian, Pachter was director of the National Portrait Gallery Director, retiring in 2007 to work on his writing. Pachter has authored two books, Telling Lives: The Biographer's Art and A Gallery of Presidents, and is editor of several more. In addition, he holds an editorial role at the peer-reviewed journal Biography and was senior cultural advisor to the United States Information Agency for some years.
Marc Pachter | Speaker | TED.com