TED2008
Jonathan Haidt: The moral roots of liberals and conservatives
โจนาธาน เฮดต์ กับศีลธรรมต้นตอของนักเสรีนิยมกับนักอนุรักษ์นิยม
Filmed:
Readability: 4.2
3,635,704 views
นักจิตวิทยา โจนาธาน เฮดต์ (Jonathan Haidt) ได้ศึกษาค่านิยมทางศีลธรรมห้าประการซึ่งเป็นพื้นฐานของความเชื่อทางการเมืองของผู้คน ไม่ว่าเราจะเอียงซ้าย เอียงขวา หรือกลางๆ ทางการเมือง ในบทบรรยายที่เปิดโลกทัศน์ เขาชี้ให้เห็นค่านิยมทางศีลธรรมที่นักเสรีนิยมและอนุรักษ์นิยมมักจะยึดถือ
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:19
Suppose that two American friends are traveling together in Italy.
0
1000
3000
สมมติว่าเพื่อนชาวอเมริกันสองคนเดินทางไปอิตาลีด้วยกัน
00:22
They go to see Michelangelo's "David,"
1
4000
2000
พวกเขาตั้งใจจะไปดูรูปปั้นเดวิดของมิเคลันเจโล
00:24
and when they finally come face to face with the statue,
2
6000
2000
พอพวกเขาไปถึงหน้ารูปปั้น
00:26
they both freeze dead in their tracks.
3
8000
2000
ทั้งคู่ก็ตกตะลึงตัวแข็ง
00:28
The first guy -- we'll call him Adam --
4
10000
2000
ผู้ชายคนแรก พวกเราจะเรียกเขาว่า อดัม ก็แล้วกัน
00:30
is transfixed by the beauty of the perfect human form.
5
12000
3000
ตกตะลึงกับความสวยงามของสรีระมนุษย์ที่สมบูรณ์แบบ
00:33
The second guy -- we'll call him Bill --
6
15000
2000
ผู้ชายคนที่สอง เราจะเรียกเขาว่า บิล
00:35
is transfixed by embarrassment, at staring at the thing there in the center.
7
17000
4000
ตัวแข็งด้วยความกระดากอาย ที่สายตาไปจับจ้องสิ่งที่อยู่ตรงกลางตัวรูปปั้น
00:40
So here's my question for you:
8
22000
2000
เอาละ ทีนี้ผมอยากถามพวกคุณครับ
00:42
which one of these two guys was more likely to have voted for George Bush,
9
24000
4000
คนไหนในสองคนนี้ น่าจะเป็นคนที่เคยออกเสียงเลือกตั้งให้กับอดีตประธานาธิบดี จอร์จ บุช
00:46
which for Al Gore?
10
28000
2000
แล้วคนไหนน่าจะเคยเลือก อัล กอร์
00:48
I don't need a show of hands
11
30000
1000
ผมไม่ต้องนับจำนวนคนยกมือ
00:49
because we all have the same political stereotypes.
12
31000
3000
เพราะว่าพวกเราทุกคนมีแบบฉบับความเชื่อทางการเมืองเหมือนกัน
00:52
We all know that it's Bill.
13
34000
2000
เราทุกคนรู้ว่า น่าจะเป็นบิล (ที่ลงคะแนนให้จอร์จ บุช)
00:54
And in this case, the stereotype corresponds to reality.
14
36000
4000
และในกรณีนี้ ความเชื่อก็สอดคล้องกับความเป็นจริง
00:58
It really is a fact that liberals are much higher than conservatives
15
40000
3000
ข้อเท็จจริงคือ นักเสรีนิยมได้คะแนนสูงกว่านักอนุรักษ์นิยมมาก
01:01
on a major personality trait called openness to experience.
16
43000
3000
ในบุคลิกภาพที่เรียกว่า "การเปิดรับประสบการณ์ใหม่ๆ"
01:04
People who are high in openness to experience
17
46000
2000
คนที่มีลักษณะ "การเปิดรับประสบการณ์ใหม่ๆ" สูง
01:06
just crave novelty, variety, diversity, new ideas, travel.
18
48000
4000
จะเป็นพวกที่ชอบลองสิ่งใหม่ๆ ชอบความหลากหลาย ชอบความคิดใหม่ๆ ชอบท่องเที่ยว
01:10
People low on it like things that are familiar, that are safe and dependable.
19
52000
5000
ส่วนคนที่มีบุคลิกภาพด้านนี้น้อย ก็จะชอบสิ่งที่คุ้นเคย สิ่งที่ตนรู้สึกปลอดภัยและพึ่งพาได้
01:15
If you know about this trait,
20
57000
2000
ถ้าคุณรู้จักบุคลิกภาพด้านนี้
01:17
you can understand a lot of puzzles about human behavior.
21
59000
2000
คุณก็จะตีปริศนาเกี่ยวกับพฤติกรรมมนุษย์หลายเรื่องแตก
01:19
You can understand why artists are so different from accountants.
22
61000
3000
คุณจะเข้าใจว่าทำไมศิลปินถึงได้แตกต่างจากนักบัญชีเหลือเกิน
01:22
You can actually predict what kinds of books they like to read,
23
64000
2000
คุณเดาได้ด้วยซ้ำว่าพวกเขาชอบอ่านหนังสือแบบไหน
01:24
what kinds of places they like to travel to,
24
66000
2000
สถานที่แบบไหนที่พวกเขาชอบไปเที่ยว
01:26
and what kinds of food they like to eat.
25
68000
2000
และอาหารแบบไหนที่พวกเขาชอบรับประทาน
01:28
Once you understand this trait, you can understand
26
70000
3000
เมื่อคุณเข้าใจบุคลิกภาพนี้ คุณก็จะเข้าใจได้ว่า
01:31
why anybody would eat at Applebee's, but not anybody that you know.
27
73000
4000
ทำไมใครบางคนถึงชอบกินอาหารที่ร้านแอปเปิลบีส์ แต่ในนั้นไม่มีใครที่คุณรู้จักเลย
01:35
(Laughter)
28
77000
6000
(เสียงหัวเราะ)
01:41
This trait also tells us a lot about politics.
29
83000
2000
บุคลิกภาพนี้บอกอะไรๆ เรามากมายเกี่ยวกับการเมือง
01:43
The main researcher of this trait, Robert McCrae says that,
30
85000
3000
โรเบิร์ต แมคเคร นักวิจัยคนสำคัญด้านบุคลิกภาพนี้ กล่าวว่า
01:46
"Open individuals have an affinity for liberal, progressive, left-wing political views" --
31
88000
4000
"คนที่มีบุคลิกภาพ "เปิด" มักจะมีความเชื่อทางการเมืองแบบเสรีนิยม หัวก้าวหน้า และเอียงซ้าย
01:50
they like a society which is open and changing --
32
92000
2000
พวกเขาชอบสังคมที่เปิดและมีการเปลี่ยนแปลง --
01:52
"whereas closed individuals prefer conservative, traditional, right-wing views."
33
94000
5000
ในทางกลับกัน ผู้คนที่มีบุคลิกภาพ "ปิด" มักจะมีความเชื่อทางการเมืองแบบอนุรักษ์นิยม ชอบสิ่งดั้งเดิม และเอียงขวา"
01:57
This trait also tells us a lot about the kinds of groups people join.
34
99000
4000
บุคลิกภาพนี้ยังบอกเราอีกว่า คนแบบไหนจะชอบอยู่กับกลุ่มไหน
02:01
So here's the description of a group I found on the Web.
35
103000
2000
โอเค ต่อไปนี้เป็นคำบรรยายกลุ่มกลุ่มหนึ่งที่ผมเจอบนเว็บนะครับ
02:03
What kinds of people would join a global community
36
105000
2000
"คนแบบไหนที่จะเข้าร่วมกับประชาคมโลก
02:05
welcoming people from every discipline and culture,
37
107000
2000
ต้อนรับผู้คนจากทุกสาขาอาชีพและวัฒนธรรม,
02:07
who seek a deeper understanding of the world,
38
109000
2000
พยายามเข้าใจโลกอย่างลึกซึ้ง,
02:09
and who hope to turn that understanding into a better future for us all?
39
111000
3000
และหวังว่าจะเปลี่ยนความเข้าใจนี้ให้เป็นอนาคตที่ดีขึ้นสำหรับพวกเราทุกคน?"
02:12
This is from some guy named Ted.
40
114000
2000
ข้อความทั้งหมดนั้นมาจากใครบางคนชื่อ TED
02:14
(Laughter)
41
116000
2000
(เสียงหัวเราะ)
02:16
Well, let's see now, if openness predicts who becomes liberal,
42
118000
4000
โอเค ทีนี้มาดูกันว่า ถ้าบุคลิกภาพ "เปิด" ทำนายได้ว่าใครจะกลายเป็นนักเสรีนิยม
02:20
and openness predicts who becomes a TEDster,
43
122000
2000
และบุคลิกภาพ "เปิด" ทำนายได้ว่าใครจะเป็น TEDster (คนที่ติดตาม TED)
02:22
then might we predict that most TEDsters are liberal?
44
124000
3000
เราก็น่าจะคาดเดาได้ว่า คนที่ติดตาม TED ส่วนใหญ่เป็นเสรีนิยมใช่ไหมครับ?
02:25
Let's find out.
45
127000
1000
ลองมาดูกัน
02:26
I'm going to ask you to raise your hand, whether you are liberal, left of center --
46
128000
4000
ผมจะขอให้พวกคุณยกมือ ถ้าคิดว่าตัวเองเป็นเสรีนิยม หัวเอียงซ้าย --
02:30
on social issues, we're talking about, primarily --
47
132000
2000
ในประเด็นทางสังคมที่เราคุยกันอยู่ --
02:32
or conservative, and I'll give a third option,
48
134000
2000
หรือเป็นนักอนุรักษ์นิยม และผมจะเผื่อตัวเลือกที่สามไว้ด้วย
02:34
because I know there are a number of libertarians in the audience.
49
136000
2000
เพราะผมรู้ว่าพวกคุณบางคนเป็นอิสรเสรีนิยม (libertarian ปฏิเสธการแทรกแซงของรัฐในทุกกรณี-ผู้แปล)
02:36
So, right now, please raise your hand --
50
138000
2000
โอเค กรุณายกมือขึ้นตอนนี้เลยครับ
02:38
down in the simulcast rooms, too,
51
140000
1000
ในห้องส่งด้วย
02:39
let's let everybody see who's here --
52
141000
2000
ให้ทุกคนรู้ว่าคนในนี้เป็นแบบไหน
02:41
please raise your hand if you would say that you are liberal or left of center.
53
143000
3000
กรุณายกมือขึ้นถ้าคุณคิดว่าคุณเป็นเสรีนิยม หรือเอียงซ้าย
02:44
Please raise your hand high right now. OK.
54
146000
3000
กรุณายกมือขึ้นสูงๆ เลย โอเคครับ
02:48
Please raise your hand if you'd say you're libertarian.
55
150000
2000
กรุณายกมือขึ้นถ้าคุณคิดว่าคุณเป็นอิสรเสรีนิยม
02:51
OK, about a -- two dozen.
56
153000
2000
โอเค ประมาณ 24 คน
02:53
And please raise your hand if you'd say you are right of center or conservative.
57
155000
3000
กรุณายกมือขึ้นถ้าคุณคิดว่าคุณเป็นคนหัวเอียงขวา หรืออนุรักษ์นิยม
02:56
One, two, three, four, five -- about eight or 10.
58
158000
5000
หนึ่ง, สอง, สาม, สี่, ห้า -- ประมาณ 8-10 คน
03:02
OK. This is a bit of a problem.
59
164000
3000
โอเค มันชักจะเป็นปัญหาละ
03:05
Because if our goal is to understand the world,
60
167000
3000
เพราะถ้าหากว่าเป้าหมายของเราคืออยากเข้าใจโลก
03:08
to seek a deeper understanding of the world,
61
170000
2000
อยากเข้าใจโลกให้ลึกซึ้งกว่าเดิม
03:10
our general lack of moral diversity here is going to make it harder.
62
172000
3000
การขาดความหลากหลายทางศีลธรรมของพวกเราที่นี่จะทำให้ทุกอย่างยากขึ้น
03:13
Because when people all share values, when people all share morals,
63
175000
4000
เพราะว่าเมื่อไรก็ตามที่ทุกคนมีความเชื่อเหมือนๆ กัน มีศีลธรรมชุดเดียวกัน
03:17
they become a team, and once you engage the psychology of teams,
64
179000
3000
พวกเขาจะกลายเป็นทีม และเมื่อไรก็ตามที่จิตวิทยาแบบทีมเข้าครอบงำ
03:20
it shuts down open-minded thinking.
65
182000
2000
มันก็จะปิดกั้นการใช้ความคิดแบบใจกว้าง
03:25
When the liberal team loses, as it did in 2004,
66
187000
4000
ตอนที่ทีมเสรีนิยมแพ้ (พรรคเดโมแครตแพ้-ผู้แปล) อย่างเช่นปี 2004
03:29
and as it almost did in 2000, we comfort ourselves.
67
191000
4000
หรือที่เกือบจะแพ้ตอนปี 2000 (เสียดสี-ผู้แปล) พวกเราก็ปลอบใจกันเอง
03:33
(Laughter)
68
195000
2000
(เสียงหัวเราะ)
03:35
We try to explain why half of America voted for the other team.
69
197000
4000
พวกเราพยายามอธิบายว่า ทำไมคนอเมริกันครึ่งหนึ่งถึงเลือกอีกทีมหนึ่ง
03:39
We think they must be blinded by religion, or by simple stupidity.
70
201000
5000
เราคิดว่า พวกเขาต้องถูกศาสนาทำให้ตาบอดแน่เลย หรือไม่ก็แค่โง่
03:44
(Laughter)
71
206000
3000
(เสียงหัวเราะ)
03:47
(Applause)
72
209000
8000
(เสียงปรบมือ)
03:55
So, if you think that half of America votes Republican
73
217000
6000
ทีนี้ ถ้าพวกคุณคิดว่า ครึ่งหนึ่งของอเมริกาเลือกพรรคริพับลิกัน
04:01
because they are blinded in this way,
74
223000
3000
เพราะว่าพวกเขาถูกทำให้ตาบอดแบบนี้
04:04
then my message to you is that you're trapped in a moral matrix,
75
226000
3000
สิ่งที่ผมจะบอกพวกคุณก็คือ พวกคุณถูกขังอยู่ในแมทริกซ์ทางศีลธรรม
04:07
in a particular moral matrix.
76
229000
1000
ในแมทริกซ์ทางศีลธรรมนี้
04:08
And by the matrix, I mean literally the matrix, like the movie "The Matrix."
77
230000
4000
ก่อนอื่น ผมหมายถึงแมททริกซ์แบบในหนัง "เดอะแมทริกซ์" เลย
04:12
But I'm here today to give you a choice.
78
234000
2000
แต่วันนี้ผมจะมาให้ตัวเลือกคุณ
04:14
You can either take the blue pill and stick to your comforting delusions,
79
236000
4000
คุณสามารถที่จะเลือกที่จะกินยาเม็ดสีน้ำเงิน ยึดติดกับสิ่งลวงตาที่ปลอบโยนคุณต่อไป (สีน้ำเงินเป็นสีของพรรคเดโมแครต-ผู้แปล)
04:18
or you can take the red pill,
80
240000
2000
หรือคุณจะลองกินยาเม็ดสีแดงดูก็ได้ (สีของพรรคริพับลิกัน-ผู้แปล)
04:20
learn some moral psychology and step outside the moral matrix.
81
242000
3000
ลองเรียนรู้จิตวิทยาทางศีลธรรม ก้าวออกมาข้างนอกแมทริกซ์ทางศีลธรรม
04:23
Now, because I know --
82
245000
2000
โอเค เนื่องจากผมรู้ว่า --
04:25
(Applause) --
83
247000
3000
(เสียงปรบมือ)
04:28
OK, I assume that answers my question.
84
250000
2000
โอเค ผมคิดว่าผมได้คำตอบแล้วครับ
04:30
I was going to ask you which one you picked, but no need.
85
252000
2000
ผมกำลังจะถามว่าคุณจะเลือกเม็ดไหน แต่คิดว่าคงไม่ต้องแล้วละ
04:32
You're all high in openness to experience, and besides,
86
254000
2000
พวกคุณทุกคนมีบุคลิกภาพแบบ "การเปิดรับประสบการณ์ใหม่ๆ" มาก ทั้งยัง
04:34
it looks like it might even taste good, and you're all epicures.
87
256000
3000
ดูเหมือนว่ายาเม็ดนั้นคงจะรสชาติดี และทุกคนก็พิถีพิถันเรื่องการกิน
04:37
So anyway, let's go with the red pill.
88
259000
2000
เอาละ เลือกยาเม็ดสีแดงละกัน
04:39
Let's study some moral psychology and see where it takes us.
89
261000
2000
เรามาศึกษาจิตวิทยาเชิงศีลธรรมกัน แล้วดูว่ามันจะนำเราไปสู่อะไร
04:41
Let's start at the beginning.
90
263000
2000
มาเริ่มกันตั้งแต่ต้นดีกว่า
04:43
What is morality and where does it come from?
91
265000
2000
อะไรคือศีลธรรม และมันมาจากไหน
04:45
The worst idea in all of psychology
92
267000
2000
ความคิดที่แย่ที่สุดในวงการจิตวิทยา
04:47
is the idea that the mind is a blank slate at birth.
93
269000
3000
คือความคิดที่ว่าจิตของมนุษย์ตอนเกิดมานั้นว่างเปล่า
04:50
Developmental psychology has shown
94
272000
2000
จิตวิทยาพัฒนาการได้แสดงให้เราเห็นว่า
04:52
that kids come into the world already knowing so much
95
274000
2000
ตอนที่เด็กลืมตาดูโลกนั้น เด็กก็มีความรู้มากมายแล้ว
04:54
about the physical and social worlds,
96
276000
2000
มีความรู้เกี่ยวกับโลกทางกายภาพ และโลกทางสังคม
04:56
and programmed to make it really easy for them to learn certain things
97
278000
4000
ความรู้พวกนี้ก็ถูกใส่มาในตัวเด็ก ในลักษณะที่ทำให้ง่ายที่จะเรียนรู้บางสิ่งบางอย่าง
05:00
and hard to learn others.
98
282000
1000
และยากที่จะเรียนรู้อีกบางอย่าง
05:01
The best definition of innateness I've ever seen --
99
283000
2000
นิยามที่ดีที่สุดของ"สิ่งที่มีมาแต่กำเนิด"ที่ผมเคยเห็น --
05:03
this just clarifies so many things for me --
100
285000
2000
นิยามที่ทำให้ผมเห็นหลายๆอย่างชัดเจนมากขึ้น --
05:05
is from the brain scientist Gary Marcus.
101
287000
2000
มาจากนักวิทยาศาสตร์ด้านสมอง แกรี่ มาคัส
05:07
He says, "The initial organization of the brain does not depend that much on experience.
102
289000
5000
เขากล่าวว่า "ระเบียบตั้งต้นในสมองคนเราไม่ได้ขึ้นอยู่กับประสบการณ์มากมาย
05:12
Nature provides a first draft, which experience then revises.
103
294000
3000
ธรรมชาติให้แบบร่างแรกมา แต่ประสบการณ์จะเป็นตัวปรับปรุงแบบนี้
05:15
Built-in doesn't mean unmalleable;
104
297000
2000
สิ่งที่มีมาแต่กำเนิดไม่ได้หมายความว่าจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้
05:17
it means organized in advance of experience."
105
299000
3000
มันหมายความว่าสมองถูกจัดระเบียบมาก่อนหน้าประสบการณ์"
05:20
OK, so what's on the first draft of the moral mind?
106
302000
2000
โอเค แล้วอะไรละคือแบบร่างแรกของศีลธรรมในสมอง?
05:22
To find out, my colleague, Craig Joseph, and I
107
304000
3000
เพื่อที่จะเข้าใจมัน ผมและเพื่อนร่วมงาน เครก โจเซฟ
05:25
read through the literature on anthropology,
108
307000
2000
ได้ศึกษาค้นคว้างานวิชาการด้านมานุษยวิทยา
05:27
on culture variation in morality
109
309000
2000
ที่เกี่ยวข้องกับความหลากหลายทางวัฒนธรรมด้านศีลธรรม
05:29
and also on evolutionary psychology, looking for matches.
110
311000
2000
และก็ศึกษางานด้านจิตวิทยาเชิงวิวัฒนาการ มองหาสิ่งที่เหมือนกัน
05:31
What are the sorts of things that people talk about across disciplines?
111
313000
3000
อะไรคือสิ่งที่คนต่างสาขาพูดถึง
05:34
That you find across cultures and even across species?
112
316000
2000
ที่คุณพบข้ามวัฒนธรรม และแม้แต่ข้ามสายพันธุ์สัตว์?
05:36
We found five -- five best matches,
113
318000
2000
เราพบห้าเรื่อง -- ห้าเรื่องที่สองสาขาพูดถึงเหมือนกัน
05:38
which we call the five foundations of morality.
114
320000
2000
เราเรียกมันว่า ห้าฐานรากของศีลธรรม
05:40
The first one is harm/care.
115
322000
2000
ฐานแรกคือ การป้องกัน/การดูแล
05:42
We're all mammals here, we all have a lot of neural and hormonal programming
116
324000
4000
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั้งหมดรวมทั้งมนุษย์มีระบบประสาทและฮอร์โมน
05:46
that makes us really bond with others, care for others,
117
328000
2000
ที่ทำให้เราผูกพันกับคนอื่น ดูแลซึ่งกันและกัน
05:48
feel compassion for others, especially the weak and vulnerable.
118
330000
3000
รู้สึกเมตตากรุณาต่อผู้อื่น โดยเฉพาะผู้ที่อ่อนแอและเปราะบาง
05:51
It gives us very strong feelings about those who cause harm.
119
333000
3000
มันทำให้เรามีความรู้สึกรุนแรงต่อผู้ที่ทำร้ายคนอื่น
05:54
This moral foundation underlies about 70 percent
120
336000
3000
ฐานรากทางศีลธรรมข้อนี้อยู่เบื้องหลังประโยคทางศีลธรรมประมาณร้อยละ 70
05:57
of the moral statements I've heard here at TED.
121
339000
2000
ที่ผมเคยได้ยินจาก TED
05:59
The second foundation is fairness/reciprocity.
122
341000
3000
ฐานรากทางศีลธรรมฐานที่สองคือ ความเป็นธรรม/ต่างตอบแทน
06:02
There's actually ambiguous evidence
123
344000
2000
หลักฐานยังไม่ชัดว่า
06:04
as to whether you find reciprocity in other animals,
124
346000
2000
สัตว์ชนิดอื่นมีพฤติกรรมแบบต่างตอบแทนหรือไม่
06:06
but the evidence for people could not be clearer.
125
348000
2000
แต่หลักฐานในมนุษย์นั้นชัดเจนมาก
06:08
This Norman Rockwell painting is called "The Golden Rule,"
126
350000
2000
ภาพวาดของ นอร์แมน ร็อคเวลล์ ชิ้นนี้ชื่อ "โกลเดนรูล" (กฎทองคำ)
06:10
and we heard about this from Karen Armstrong, of course,
127
352000
2000
และแน่นอน เราได้ยินเรื่องนี้จาก คาเรน อาร์มสตรอง
06:12
as the foundation of so many religions.
128
354000
3000
ว่ามันเป็นฐานรากของศาสนาจำนวนมาก
06:15
That second foundation underlies the other 30 percent
129
357000
2000
ฐานรากทางศีลธรรมข้อสองนี้อยู่เบื้องหลังประโยคทางศีลธรรมอีกร้อยละ 30
06:17
of the moral statements I've heard here at TED.
130
359000
2000
ที่ผมได้ยินจาก TED
06:19
The third foundation is in-group/loyalty.
131
361000
2000
ฐานรากที่สามคือ ความจงรักภักดีต่อคนในกลุ่มตน
06:21
You do find groups in the animal kingdom --
132
363000
2000
เราเจอกลุ่มแบบนี้ในสัตว์ต่างๆ --
06:23
you do find cooperative groups --
133
365000
2000
เราเจอสัตว์ที่ร่วมมือกัน --
06:25
but these groups are always either very small or they're all siblings.
134
367000
3000
แต่ว่ากลุ่มพวกนี้มักจะเล็กมาก หรือไม่ก็เป็นกลุ่มพี่น้องท้องเดียวกัน
06:28
It's only among humans that you find very large groups of people
135
370000
3000
มีแต่ในมนุษย์นี้แหละที่เราพบกลุ่มคนขนาดใหญ่
06:31
who are able to cooperate, join together into groups,
136
373000
3000
ที่สามารถร่วมมือกัน รวมตัวกันเป็นกลุ่ม --
06:34
but in this case, groups that are united to fight other groups.
137
376000
4000
แต่ในกรณีนี้ กลุ่มต่างๆ สามัคคีกันเพื่่อต่อสู้กับกลุ่มอื่น
06:38
This probably comes from our long history of tribal living, of tribal psychology.
138
380000
4000
ปรากฏการณ์นี้น่าจะมาจากประวัติศาสตร์การอยู่แบบชนเผ่าของมนุษย์อย่างยาวนาน เป็นจิตวิทยาแบบชนเผ่า
06:42
And this tribal psychology is so deeply pleasurable
139
384000
2000
จิตวิทยาแบบชนเผ่านี้เป็นสิ่งที่เพลิดเพลินมาก
06:44
that even when we don't have tribes,
140
386000
2000
จนกระทั่งแม้แต่ตอนนี้ ตอนที่เราไม่มีชนเผ่าแล้ว
06:46
we go ahead and make them, because it's fun.
141
388000
3000
เรายังทำให้มันเกิดขึ้นอีก เนื่องจากมันสนุก
06:49
(Laughter)
142
391000
3000
(เสียงหัวเราะ)
06:52
Sports is to war as pornography is to sex.
143
394000
3000
ความสัมพันธ์ระหว่างกีฬากับสงคราม ก็เหมือนกับระหว่างภาพลามกกับเซ็กซ์
06:55
We get to exercise some ancient, ancient drives.
144
397000
3000
เป็นวิธีระบายแรงขับที่มีมานานมากแล้ว
06:58
The fourth foundation is authority/respect.
145
400000
3000
ฐานรากที่สี่คือ อำนาจ/ความเคารพ
07:01
Here you see submissive gestures from two members of very closely related species.
146
403000
3000
เราจะเห็นท่าทียำเกรงของสมาชิกสัตว์ที่มีสายพันธุ์ใกล้กัน --
07:04
But authority in humans is not so closely based on power and brutality,
147
406000
4000
แต่อำนาจในมนุษย์ไม่ได้ตั้งอยู่บนพละกำลังและความโหดเหี้ยมเสมอไป
07:08
as it is in other primates.
148
410000
2000
เหมือนกับที่เป็นในสัตว์จำพวกลิง
07:10
It's based on more voluntary deference,
149
412000
2000
มันขึ้นกับความเคารพแบบสมัครใจมากกว่า
07:12
and even elements of love, at times.
150
414000
2000
บางครั้งมีองค์ประกอบของความรักด้วย
07:14
The fifth foundation is purity/sanctity.
151
416000
2000
ฐานรากที่ห้าคือ ความบริสุทธิ์/ความศักดิ์สิทธิ์
07:16
This painting is called "The Allegory Of Chastity,"
152
418000
3000
ภาพวาดนี้ชื่อ "พรหมจรรย์อุปมา" (Allegory Of Chastity)
07:19
but purity's not just about suppressing female sexuality.
153
421000
3000
แต่ความบริสุทธิ์ไม่ใช่แค่เรื่องของการเก็บกดเพศสภาพของผู้หญิง
07:22
It's about any kind of ideology, any kind of idea
154
424000
3000
มันเกี่ยวกับอุดมคติและความคิดอะไรก็ตาม
07:25
that tells you that you can attain virtue
155
427000
2000
ที่บอกว่าคุณเข้าถึงคุณธรรมได้
07:27
by controlling what you do with your body,
156
429000
1000
ด้วยการควบคุมสิ่งที่คุณทำกับร่างกายของคุณ
07:28
by controlling what you put into your body.
157
430000
2000
ด้วยการควบคุมสิ่งที่คุณใส่เข้าไปในร่างกายของคุณ
07:30
And while the political right may moralize sex much more,
158
432000
4000
ขณะที่ฝ่ายขวาทางการเมืองมักจะโยงเรื่องเพศเข้ากับเรื่องความบริสุทธิ์มากกว่า
07:34
the political left is really doing a lot of it with food.
159
436000
2000
ฝ่ายซ้ายทางการเมืองก็โยงเรื่องของอาหารเข้ากับเรื่องความบริสุทธิ์มากจริงๆ
07:36
Food is becoming extremely moralized nowadays,
160
438000
2000
ทุกวันนี้อาหารถูกโยงอย่างสุดๆ ว่าเป็นเรื่องของศีลธรรม
07:38
and a lot of it is ideas about purity,
161
440000
2000
และส่วนใหญ่มันก็เกี่ยวกับความคิดเรื่องความบริสุทธิ์
07:40
about what you're willing to touch, or put into your body.
162
442000
3000
เกี่ยวกับสิ่งที่คุณยินดีสัมผัส หรือใส่เข้าไปในร่างกาย
07:43
I believe these are the five best candidates
163
445000
3000
ผมเชื่อว่า ทั้งหมดนี้เป็นห้าสิ่งที่มีความเป็นไปได้ที่สุด
07:46
for what's written on the first draft of the moral mind.
164
448000
2000
ที่ธรรมชาติจารึกในแบบร่างแรกของศีลธรรม
07:48
I think this is what we come with, at least
165
450000
1000
ผมคิดว่า พวกเรามีแบบร่างนี้ติดตัวมาตั้งแต่เกิด
07:49
a preparedness to learn all of these things.
166
451000
3000
เตรียมให้เราพร้อมที่จะเรียนรู้
07:52
But as my son, Max, grows up in a liberal college town,
167
454000
3000
ไม่รู้ว่าระหว่างที่แมกซ์ ลูกชายของผม โตขึ้นในเมืองมหาวิทยาลัยแบบเสรีนิยม
07:56
how is this first draft going to get revised?
168
458000
2000
แบบร่างแรกของเขาจะถูกปรับเปลี่ยนไปอย่างไร?
07:58
And how will it end up being different
169
460000
2000
และในที่สุด ศีลธรรมของเขาจะแตกต่างอย่างไรกับ
08:00
from a kid born 60 miles south of us in Lynchburg, Virginia?
170
462000
3000
เด็กที่เกิดทางตอนใต้ไป 60 ไมล์จากเมืองลินซ์เบิร์ก ที่เวอร์จิเนีย รัฐที่พวกเราอยู่?
08:03
To think about culture variation, let's try a different metaphor.
171
465000
2000
เพื่อที่จะโยงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรม ผมจะใช้อุปมาอีกอย่าง
08:05
If there really are five systems at work in the mind --
172
467000
3000
ถ้ามีห้าระบบที่ทำงานในจิตใจมนุษย์จริงๆ --
08:08
five sources of intuitions and emotions --
173
470000
2000
ห้าแหล่งที่มาของสามัญสำนึกและอารมณ์ของเรา --
08:10
then we can think of the moral mind
174
472000
2000
ถ้าเป็นเช่นนี้ เราจะสามารถเปรียบศีลธรรมในจิตใจ
08:12
as being like one of those audio equalizers that has five channels,
175
474000
2000
ได้กับเครื่องปรับเสียงที่มีห้าช่อง
08:14
where you can set it to a different setting on every channel.
176
476000
2000
คุณสามารถตั้งแต่ละช่องให้มีค่าแตกต่างกัน
08:16
And my colleagues, Brian Nosek and Jesse Graham, and I,
177
478000
3000
ผมกับเพื่อนร่วมงาน คือ ไบรอัน โนเซค และ เจสซี แกรห์ม
08:19
made a questionnaire, which we put up on the Web at www.YourMorals.org.
178
481000
5000
ได้ทำแบบสอบถามขึ้นมา ซึ่งพวกเราไปโพสบนเว็บ www.YourMorals.org
08:24
And so far, 30,000 people have taken this questionnaire, and you can too.
179
486000
5000
จนถึงตอนนี้ มีคน 30,000 คนมาตอบแบบสอบถาม ซึ่งคุณก็เข้าไปตอบได้นะครับ
08:29
Here are the results.
180
491000
1000
สิ่งที่เราพบก็คือ
08:30
Here are the results from about 23,000 American citizens.
181
492000
3000
นี่เป็นข้อมูลที่เก็บจากคนอเมริกัน 23,000 คน
08:33
On the left, I've plotted the scores for liberals;
182
495000
2000
ผมพลอตคะแนนของพวกเสรีนิยมไว้ด้านซ้าย
08:35
on the right, those for conservatives; in the middle, the moderates.
183
497000
2000
คะแนนของพวกอนุรักษ์นิยมไว้ด้านขวา และคนที่มีคะแนนกลางๆ ไว้ตรงกลาง
08:37
The blue line shows you people's responses
184
499000
2000
เส้นสีฟ้าแสดงคำตอบของผู้คน
08:39
on the average of all the harm questions.
185
501000
2000
โดยเฉลี่ยแล้ว ถ้าดูคำถามเกี่ยวกับอันตราย
08:41
So, as you see, people care about harm and care issues.
186
503000
3000
คุณจะเห็นว่า ผู้คนให้ความใส่ใจกับเรื่องการป้องกัน/การดูแล
08:44
They give high endorsement of these sorts of statements
187
506000
2000
พวกเขาให้ความสำคัญมากกับประโยคทำนองนี้
08:46
all across the board, but as you also see,
188
508000
2000
พอๆ กันทุกกลุ่ม แต่เราก็สังเกตด้วยว่า
08:48
liberals care about it a little more than conservatives -- the line slopes down.
189
510000
3000
ชาวเสรีนิยมใส่ใจกับหัวข้อนี้มากกว่าชาวอนุรักษ์นิยมเล็กน้อย ดูจากเส้นมันเอียงลงมา
08:51
Same story for fairness.
190
513000
2000
ประเด็นความเป็นธรรมก็มีลักษณะเดียวกัน
08:53
But look at the other three lines.
191
515000
2000
แต่ดูอีกสามเส้นสิครับ
08:55
For liberals, the scores are very low.
192
517000
2000
ชาวเสรีนิยมมีคะแนนค่อนข้างต่ำ
08:57
Liberals are basically saying, "No, this is not morality.
193
519000
2000
แปลว่าพวกเขากำลังบอกว่า "ไม่ใช่ เรื่องนี้ไม่เกี่ยวกับศีลธรรม
08:59
In-group, authority, purity -- this stuff has nothing to do with morality. I reject it."
194
521000
3000
การมีอำนาจในกลุ่มตนเอง ความบริสุทธิ์ เรื่องพรรค์นี้ไม่เกี่ยวอะไรกับศีลธรรมเลย ฉันปฏิเสธ"
09:02
But as people get more conservative, the values rise.
195
524000
2000
แต่เมื่อผู้คนเอียงไปด้านอนุรักษ์นิยมมากขึ้น ค่านิยมพวกนี้ก็จะมีค่ามากขึ้นตาม
09:04
We can say that liberals have a kind of a two-channel,
196
526000
3000
เราอาจจะพูดได้ว่าชาวเสรีนิยมมี -- ประมาณว่ามีสองช่อง
09:07
or two-foundation morality.
197
529000
1000
หรือ "ศีลธรรมสองรากฐาน"
09:08
Conservatives have more of a five-foundation,
198
530000
2000
ขณะที่ชาวอนุรักษ์นิยมมีห้ารากฐาน
09:10
or five-channel morality.
199
532000
2000
หรือมีศีลธรรมห้าช่องนั่นเอง
09:12
We find this in every country we look at.
200
534000
1000
เราพบปรากฏการณ์นี้ในทุกประเทศที่เราทำวิจัย
09:13
Here's the data for 1,100 Canadians.
201
535000
2000
นี่คือข้อมูลจากคนแคนาดา 1,100 คน
09:15
I'll just flip through a few other slides.
202
537000
2000
ผมจะเปิดสไลด์ให้ดูเร็วๆ นะครับ
09:17
The U.K., Australia, New Zealand, Western Europe, Eastern Europe,
203
539000
3000
ข้อมูลจากอังกฤษ, ออสเตรเลีย, นิวซีแลนด์, ยุโรปตะวันตก, ยุโรปตะวันออก
09:20
Latin America, the Middle East, East Asia and South Asia.
204
542000
4000
อเมริกาใต้, ตะวันออกกลาง, เอเชียตะวันออก และเอเชียใต้
09:24
Notice also that on all of these graphs,
205
546000
2000
จากกราฟพวกนี้ เราพบด้วยว่า
09:26
the slope is steeper on in-group, authority, purity.
206
548000
3000
กราฟจะชันกว่าในประเด็นการเข้าข้างกลุ่มตน, อำนาจ และความบริสุทธิ์
09:29
Which shows that within any country,
207
551000
2000
ซึ่งแสดงให้เห็นว่าในแต่ละประเทศ
09:31
the disagreement isn't over harm and fairness.
208
553000
3000
ผู้คนไม่ได้ขัดแย้งกันเรื่องการทำร้ายผู้อื่นและความเป็นธรรม
09:34
Everybody -- I mean, we debate over what's fair --
209
556000
2000
ทุกคน -- ผมหมายความว่า เราถกเถียงกันว่าอะไรเป็นธรรมหรือไม่เป็น --
09:36
but everybody agrees that harm and fairness matter.
210
558000
3000
แต่ทุกคนเห็นพ้องต้องกันว่า การทำร้ายผู้อื่นและความเป็นธรรมเป็นเรื่องสำคัญ
09:39
Moral arguments within cultures
211
561000
2000
การถกเถียงเรื่องศีลธรรมภายในวัฒนธรรมต่างๆ นั้น
09:41
are especially about issues of in-group, authority, purity.
212
563000
3000
มักจะเป็นเรื่องของการเข้าข้างกลุ่มตัวเอง อำนาจ และความบริสุทธิ์
09:44
This effect is so robust that we find it no matter how we ask the question.
213
566000
3000
ผลวิจัยนี้พบได้บ่อยมาก เราพบมันไม่ว่าจะถามคำถามแบบไหน
09:47
In one recent study,
214
569000
2000
ในงานวิจัยชิ้นหนึ่งเมื่อไม่นานมานี้
09:49
we asked people to suppose you're about to get a dog.
215
571000
2000
เราถามผู้คนว่า สมมติว่าคุณกำลังจะได้หมามาตัวหนึ่ง
09:51
You picked a particular breed,
216
573000
1000
คุณเลือกพันธุ์หมาที่อยากได้แล้ว
09:52
you learned some new information about the breed.
217
574000
2000
คุณพบข้อมูลบางอย่างเกี่ยวกับหมาพันธุ์นี้
09:54
Suppose you learn that this particular breed is independent-minded,
218
576000
3000
สมมติคุณได้รู้ว่าหมาพันธุ์นี้รักอิสระ
09:57
and relates to its owner as a friend and an equal?
219
579000
2000
และมองเจ้าของว่าเป็นเพื่อน เป็นผู้ที่เท่าเทียมกับมัน
09:59
Well, if you are a liberal, you say, "Hey, that's great!"
220
581000
2000
ถ้าคุณเป็นพวกเสรีนิยม คุณจะพูดว่า "เจ๋งมากเลยถ้างั้น!"
10:01
Because liberals like to say, "Fetch, please."
221
583000
2000
เนื่องจากพวกเสรีนิยมมักจะบอกหมาว่า "ไปคาบมาหน่อยนะ ขอร้อง"
10:03
(Laughter)
222
585000
4000
(เสียงหัวเราะ)
10:08
But if you're conservative, that's not so attractive.
223
590000
3000
แต่ถ้าคุณเป็นพวกอนุรักษ์นิยม หมาแบบนี้ไม่น่าสนเท่าไร
10:11
If you're conservative, and you learn that a dog's extremely loyal
224
593000
3000
ถ้าคุณอนุรักษ์นิยม และคุณพบว่าหมาพันธุ์นี้ซื่อสัตย์มาก
10:14
to its home and family, and doesn't warm up quickly to strangers,
225
596000
2000
ภักดีกับบ้านและครอบครัวของมันมาก ไม่เป็นมิตรเท่าไรกับคนแปลกหน้า
10:16
for conservatives, well, loyalty is good -- dogs ought to be loyal.
226
598000
3000
สำหรับชาวอนุรักษ์นิยม ความภักดีเป็นสิ่งดี หมาควรจะภักดีต่อเจ้านาย
10:19
But to a liberal, it sounds like this dog
227
601000
2000
แต่สำหรับชาวเสรีนิยม ดูเหมือนว่าหมาตัวนี้
10:21
is running for the Republican nomination.
228
603000
2000
กำลังสมัครเป็นตัวแทนพรรคริพับลิกัน
10:23
(Laughter)
229
605000
1000
(เสียงหัวเราะ)
10:24
So, you might say, OK,
230
606000
2000
คุณอาจจะบอกว่า โอเค
10:26
there are these differences between liberals and conservatives,
231
608000
2000
เหล่านี้คือความแตกต่างระหว่างเสรีนิยมกับอนุรักษ์นิยม
10:28
but what makes those three other foundations moral?
232
610000
2000
แต่ว่าอะไรล่ะที่ทำให้รากฐานอีกสามอย่างเป็นเรื่องของศีลธรรม?
10:30
Aren't those just the foundations of xenophobia
233
612000
2000
เรื่องพวกนี้เป็นแค่รากฐานของโรคกลัวชาวต่างชาติ
10:32
and authoritarianism and Puritanism?
234
614000
2000
และอำนาจนิยม และลัทธิพิวริแตนมิใช่หรือ?
10:34
What makes them moral?
235
616000
1000
อะไรทำให้มันเป็นศีลธรรมขึ้นมา?
10:35
The answer, I think, is contained in this incredible triptych from Hieronymus Bosch,
236
617000
3000
ผมคิดว่า คำตอบอยู่ในบานพับภาพอันน่าทึ่ง ฝีมือ เฮียโรนิมุส บอสช์
10:38
"The Garden of Earthly Delights."
237
620000
2000
"เดอะ การ์เดน ออฟ เอริธ์ที ดีไลท์ส์"
10:40
In the first panel, we see the moment of creation.
238
622000
3000
ในบานพับแรก เราจะเห็นชั่วขณะของการสร้างโลก
10:43
All is ordered, all is beautiful, all the people and animals
239
625000
4000
ทุกอย่างมีระบบระเบียบสวยงาม ทั้งคนและสัตว์
10:47
are doing what they're supposed to be doing, where they're supposed to be.
240
629000
3000
กำลังทำในสิ่งที่พวกเขาสมควรทำ อยู่ในที่ๆ พวกเขาสมควรอยู่
10:50
But then, given the way of the world, things change.
241
632000
3000
แต่เนื่องจากวิถีโลกเป็นแบบนี้ ทุกสิ่งทุกอย่างก็เปลี่ยนไป
10:53
We get every person doing whatever he wants,
242
635000
2000
ทุกคนทำอะไรๆ ตามใจตัวเอง
10:55
with every aperture of every other person and every other animal.
243
637000
3000
ทำอะไรๆ ตามใจกับรูทุกรูของทุกคนและทุกตัว
10:58
Some of you might recognize this as the '60s.
244
640000
2000
บางคนอาจตระหนักว่า นี่มันทศวรรษ 1960 นี่นา
11:00
(Laughter)
245
642000
1000
(เสียงหัวเราะ)
11:01
But the '60s inevitably gives way to the '70s,
246
643000
4000
แต่ยุค 60 ก็เปิดทางให้ยุค 70 อย่างเลี่ยงไม่พ้น
11:05
where the cuttings of the apertures hurt a little bit more.
247
647000
4000
ยุคที่การเชือดเฉือนรูต่างๆ ทำให้เจ็บปวดมากกว่าเดิม
11:09
Of course, Bosch called this hell.
248
651000
2000
แน่นอน บอสช์เรียกสถานที่แบบนี้ว่า นรก
11:11
So this triptych, these three panels
249
653000
3000
ดังนั้นในบานพับภาพนี้ ในภาพทั้งสาม
11:14
portray the timeless truth that order tends to decay.
250
656000
5000
แสดงความจริงนิรันดรที่ว่า ระเบียบมักจะเสื่อมสลายตามกาลเวลา
11:19
The truth of social entropy.
251
661000
2000
การเสื่อมสลายคือสัจธรรมของสังคม
11:21
But lest you think this is just some part of the Christian imagination
252
663000
3000
แต่ถ้าคุณคิดว่านี่เป็นแค่จินตนาการส่วนหนึ่งของชาวคริสต์
11:24
where Christians have this weird problem with pleasure,
253
666000
2000
ซึ่งดูจะมีปัญหาแปลกๆ เกี่ยวกับความเพลิดเพลิน
11:26
here's the same story, the same progression,
254
668000
3000
นี่คือเรื่องเดียวกันครับ การถ่ายทอดแบบเดียวกัน
11:29
told in a paper that was published in Nature a few years ago,
255
671000
3000
ในงานวิจัยที่ลงวารสาร เนเจอร์ เมื่อไม่กี่ปีก่อน
11:32
in which Ernst Fehr and Simon Gachter had people play a commons dilemma.
256
674000
4000
เอิร์นส์ เฟย์ร์ และ ไซมอน กาชเตอร์ ให้คนเล่นภาวะเขาควายของสาธารณสมบัติ
11:36
A game in which you give people money,
257
678000
2000
ในเกมนี้ คุณให้เงินคนก้อนหนึ่ง
11:38
and then, on each round of the game,
258
680000
2000
เสร็จแล้วในแต่ละตา
11:40
they can put money into a common pot,
259
682000
2000
พวกเขาเอาเงินเท่าไหร่ใส่กองกลางก็ได้
11:42
and then the experimenter doubles what's in there,
260
684000
2000
แล้วนักวิจัยจะเพิ่มเงินให้สองเท่าของกองกลาง
11:44
and then it's all divided among the players.
261
686000
2000
สุดท้ายก็แบ่งกองกลางให้กับผู้ร่วมวิจัย คนละเท่าๆ กัน
11:46
So it's a really nice analog for all sorts of environmental issues,
262
688000
3000
ซึ่งก็เป็นการเปรียบเทียบกับประเด็นสิ่งแวดล้อมที่ดีมาก
11:49
where we're asking people to make a sacrifice
263
691000
2000
ในเรื่องสิ่งแวดล้อม เรากำลังขอให้คนเสียสละ
11:51
and they themselves don't really benefit from their own sacrifice.
264
693000
2000
พวกเขาไม่ได้ประโยชน์เท่าไรจากการเสียสละ
11:53
But you really want everybody else to sacrifice,
265
695000
2000
คุณอยากให้คนอื่นเสียสละ ไม่ใช่ตัวคุณ
11:55
but everybody has a temptation to a free ride.
266
697000
2000
แต่ทุกคนก็อยากเป็นคนที่ตีตั๋วฟรี
11:57
And what happens is that, at first, people start off reasonably cooperative --
267
699000
4000
สิ่งที่เกิดขึ้นคือ ตอนแรกทุกคนก็ร่วมมือกันดีอยู่
12:01
and this is all played anonymously.
268
703000
2000
เกมนี้เล่นแบบนิรนาม ไม่เปิดเผยตัวนะครับ
12:03
On the first round, people give about half of the money that they can.
269
705000
3000
ในรอบแรก ทุกคนใส่เงินประมาณครึ่งหนึ่งของที่เขาได้รับ ลงในกองกลาง
12:06
But they quickly see, "You know what, other people aren't doing so much though.
270
708000
3000
แต่พวกเขาก็พบอย่างรวดเร็วว่า "นี่แน่ะ คนอื่นไม่เห็นให้เงินเท่าไหร่เลย
12:09
I don't want to be a sucker. I'm not going to cooperate."
271
711000
2000
ฉันไม่อยากเป็นไอ้งั่ง ฉันไม่ร่วมมือดีกว่า"
12:11
And so cooperation quickly decays from reasonably good, down to close to zero.
272
713000
4000
ทีนี้การร่วมมือกันก็เลยเสื่อมลงอย่างรวดเร็ว จากดีพอควร ไปถึงเกือบไม่มีเลย
12:15
But then -- and here's the trick --
273
717000
2000
แต่แล้ว -- เคล็ดลับอยู่ตรงนี้ครับ --
12:17
Fehr and Gachter said, on the seventh round, they told people,
274
719000
2000
ในรอบที่เจ็ด เฟย์ร์กับกาชเตอร์บอกผู้ร่วมเล่นเกมว่า
12:19
"You know what? New rule.
275
721000
2000
"ทุกคนครับ เรามีกฏใหม่
12:21
If you want to give some of your own money
276
723000
2000
ถ้าหากคุณอยากให้เงินของคุณเองบางส่วน
12:23
to punish people who aren't contributing, you can do that."
277
725000
4000
เพื่อลงโทษคนที่ไม่ใส่กองกลางเลย คุณก็ทำได้นะ"
12:27
And as soon as people heard about the punishment issue going on,
278
729000
3000
ทันทีที่คนได้ยินว่ามีเรื่องการลงโทษ
12:30
cooperation shoots up.
279
732000
2000
พวกเขาก็ร่วมมือกันมากขึ้น
12:32
It shoots up and it keeps going up.
280
734000
2000
มากขึ้นและมากขึ้นเรื่อยๆ
12:34
There's a lot of research showing that to solve cooperative problems, it really helps.
281
736000
3000
มีงานวิจัยเยอะมากครับที่ชี้ให้เห็นว่า การลงโทษสำคัญมากในการแก้ปัญหาความร่วมมือ
12:37
It's not enough to just appeal to people's good motives.
282
739000
2000
ไม่พอหรอกที่จะดึงดูดแรงจูงใจด้านดีของผู้คน
12:39
It really helps to have some sort of punishment.
283
741000
2000
คุณต้องมีกลไกลงโทษบางอย่างด้วย
12:41
Even if it's just shame or embarrassment or gossip,
284
743000
2000
แม้มันจะเป็นแค่ความอับอาย ขายหน้า หรือนินทาก็ตาม
12:43
you need some sort of punishment to bring people,
285
745000
3000
คุณต้องมีกลไกลงโทษ เพื่อดึงดูดให้คน
12:46
when they're in large groups, to cooperate.
286
748000
2000
ร่วมมือกันเวลาอยู่ในกลุ่มขนาดใหญ่
12:48
There's even some recent research suggesting that religion --
287
750000
3000
งานวิจัยเมื่อไม่นานมานี้บางชิ้นเสนอว่า ศาสนา --
12:51
priming God, making people think about God --
288
753000
2000
นั่นคือ การพูดถึงพระเจ้า ทำให้คนนึกถึงพระเจ้า --
12:53
often, in some situations, leads to more cooperative, more pro-social behavior.
289
755000
5000
ในบางสถานการณ์ทำให้คนร่วมมือกันมากขึ้น ทำตัวเป็นประโยชน์ต่อสังคมมากขึ้น
12:59
Some people think that religion is an adaptation
290
761000
2000
นักวิจัยบางคนคิดว่าศาสนาคือการประยุกต์
13:01
evolved both by cultural and biological evolution
291
763000
2000
วิวัฒนาการทั้งทางวัฒนธรรมและชีววิทยา
13:03
to make groups to cohere,
292
765000
2000
เพื่อสร้างความสามัคคีในกลุ่มคน
13:05
in part for the purpose of trusting each other,
293
767000
2000
ส่วนหนึ่งช่วยให้พวกเขาไว้เนื้อเชื่อใจกัน
13:07
and then being more effective at competing with other groups.
294
769000
2000
ซึ่งจะทำให้สามารถแข่งขันกับกลุ่มอื่นอย่างมีประสิทธิผลกว่า
13:09
I think that's probably right,
295
771000
1000
ผมคิดว่าผลการวิจัยนี้เป็นจริง
13:10
although this is a controversial issue.
296
772000
2000
ถึงแม้มันจะเป็นประเด็นที่ถกเถียงกันมากก็ตาม
13:12
But I'm particularly interested in religion,
297
774000
2000
แต่ผมสนใจศาสนาเป็นพิเศษ
13:14
and the origin of religion, and in what it does to us and for us.
298
776000
3000
สนใจต้นตอของศาสนา และสิ่งที่ศาสนาทำกับเราและทำให้เรา
13:17
Because I think that the greatest wonder in the world is not the Grand Canyon.
299
779000
4000
เพราะผมคิดว่า สิ่งมหัศจรรย์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกไม่ใช่หุบเหวแกรนด์แคนยอน
13:21
The Grand Canyon is really simple.
300
783000
2000
แกรนด์แคนยอนนั้นง่ายมาก
13:23
It's just a lot of rock, and then a lot of water and wind, and a lot of time,
301
785000
3000
มันแค่ต้องใช้หินเยอะๆ น้ำเยอะๆ ลมแรงๆ และเวลานานมหาศาล
13:26
and you get the Grand Canyon.
302
788000
2000
แค่นี้คุณก็มีแกรนด์แคนยอนแล้ว
13:28
It's not that complicated.
303
790000
1000
ไม่ซับซ้อนเท่าไหร่หรอกครับ
13:29
This is what's really complicated,
304
791000
2000
สิ่งที่ซับซ้อนจริงๆ คือ
13:31
that there were people living in places like the Grand Canyon,
305
793000
2000
มีคนอาศัยอยู่ในที่อย่างแกรนด์แคนยอน
13:33
cooperating with each other, or on the savannahs of Africa,
306
795000
2000
พวกเขาร่วมมือกัน ในที่แบบนี้หรือในทุ่งหญ้าแอฟริกา
13:35
or on the frozen shores of Alaska, and then some of these villages
307
797000
3000
ชายฝั่งน้ำแข็งของอะแลสกา หมู่บ้านบางแห่งทำนองนี้
13:38
grew into the mighty cities of Babylon, and Rome, and Tenochtitlan.
308
800000
4000
เติบใหญ่ขึ้นเป็นมหานครบาบิโลน โรม และเทโนชทิตลาน
13:42
How did this happen?
309
804000
1000
เกิดขึ้นได้อย่างไร?
13:43
This is an absolute miracle, much harder to explain than the Grand Canyon.
310
805000
3000
นี่คือความมหัศจรรย์ขั้นเทพ อธิบายยากกว่ากำเนิดแกรนด์แคนยอนเยอะ
13:46
The answer, I think, is that they used every tool in the toolbox.
311
808000
3000
ผมคิดว่า คำตอบคือพวกเขาใช้เครื่องมือทั้งหมดเท่าที่มี
13:49
It took all of our moral psychology
312
811000
2000
ใช้จิตวิทยาทางศีลธรรมของเราทั้งหมด
13:51
to create these cooperative groups.
313
813000
2000
ในการสร้างกลุ่มที่ร่วมมือกัน
13:53
Yes, you do need to be concerned about harm,
314
815000
2000
ใช่ คุณต้องใส่ใจเรื่องการทำร้ายทำลาย
13:55
you do need a psychology of justice.
315
817000
1000
คุณต้องมีจิตวิทยาว่าด้วยความยุติธรรม
13:56
But it really helps to organize a group if you can have sub-groups,
316
818000
3000
แต่การจัดระเบียบกลุ่มจะง่ายขึ้นมาก ถ้าหากคุณมีกลุ่มย่อยได้
13:59
and if those sub-groups have some internal structure,
317
821000
3000
ถ้าหากกลุ่มย่อยเหล่านั้นมีโครงสร้างภายในบางอย่าง
14:02
and if you have some ideology that tells people
318
824000
2000
มีอุดมการณ์ร่วมกันบางอย่างที่บอกสมาชิก
14:04
to suppress their carnality, to pursue higher, nobler ends.
319
826000
4000
ให้ระงับตัณหาของตัวเอง ให้เสาะแสวงหาเป้าหมายที่สูงส่งกว่า
14:08
And now we get to the crux of the disagreement
320
830000
2000
ทีนี้เราก็มาถึงจุดสำคัญของความเห็นต่าง
14:10
between liberals and conservatives.
321
832000
2000
ระหว่างชาวเสรีนิยมกับอนุรักษ์นิยม
14:12
Because liberals reject three of these foundations.
322
834000
2000
เพราะชาวเสรีนิยมปฏิเสธรากฐานสามเรื่อง
14:14
They say "No, let's celebrate diversity, not common in-group membership."
323
836000
3000
พวกเขาบอกว่า "มาฉลองความหลากหลายกันดีกว่า ไม่ใช่สมาชิกภาพของกลุ่มย่อย"
14:17
They say, "Let's question authority."
324
839000
2000
พวกเขาบอกว่า "มาตั้งคำถามต่อผู้มีอำนาจกัน"
14:19
And they say, "Keep your laws off my body."
325
841000
2000
และบอกว่า "อย่าเอากฎหมายของคุณมาแตะต้องตัวฉัน"
14:21
Liberals have very noble motives for doing this.
326
843000
3000
ชาวเสรีนิยมมีแรงจูงใจที่สูงส่งนะครับเวลาทำแบบนี้
14:24
Traditional authority, traditional morality can be quite repressive,
327
846000
3000
เพราะอำนาจและศีลธรรมแบบจารีตนิยมอาจกดขี่ผู้คนมาก
14:27
and restrictive to those at the bottom, to women, to people that don't fit in.
328
849000
3000
และจำกัดสิทธิของคนที่มีฐานะต่ำสุด สตรี หรือคนนอกคอก
14:30
So liberals speak for the weak and oppressed.
329
852000
2000
ชาวเสรีนิยมพูดแทนผู้อ่อนแอ และผู้ที่ถูกกดขี่
14:32
They want change and justice, even at the risk of chaos.
330
854000
2000
พวกเขาอยากเห็นการเปลี่ยนแปลงและความยุติธรรม แม้จะต้องเสี่ยงกับความวุ่นวาย
14:34
This guy's shirt says, "Stop bitching, start a revolution."
331
856000
3000
เสื้อยืดของผู้ชายคนนี้พูดว่า "เลิกบ่น เริ่มปฏิวัติดีกว่า"
14:37
If you're high in openness to experience, revolution is good,
332
859000
2000
ถ้าหากคุณมีระดับความเปิดรับประสบการณ์สูง การปฏิวัติก็เป็นเรื่องดี
14:39
it's change, it's fun.
333
861000
2000
มันคือการเปลี่ยนแปลง ความสนุก
14:41
Conservatives, on the other hand, speak for institutions and traditions.
334
863000
3000
ในทางกลับกัน ชาวอนุรักษ์นิยมพูดแทนสถาบันและประเพณี
14:44
They want order, even at some cost to those at the bottom.
335
866000
4000
พวกเขาอยากเห็นระเบียบสังคม แม้ว่าจะทำให้ผู้ที่อยู่ต่ำสุดเดือดร้อน
14:48
The great conservative insight is that order is really hard to achieve.
336
870000
2000
ปัญญาที่ยิ่งใหญ่ของสำนักอนุรักษ์นิยมคือ ระเบียบเป็นสิ่งที่บรรลุยากมาก
14:50
It's really precious, and it's really easy to lose.
337
872000
3000
มันมีค่าจริงๆ และก็ง่ายมากที่จะสูญเสียไป
14:53
So as Edmund Burke said, "The restraints on men,
338
875000
2000
ดังนั้นก็อย่างที่ เอ็ดมุนด์ เบิร์ก ว่าไว้ - "เราจะต้องตระหนักในขีดจำกัด
14:55
as well as their liberties, are to be reckoned among their rights."
339
877000
3000
และอิสรภาพของมนุษย์ ว่าเป็นสิทธิมนุษยชนทั้งคู่"
14:58
This was after the chaos of the French Revolution.
340
880000
2000
เขาพูดประโยคนี้หลังยุคปฏิวัติฝรั่งเศสอันวุ่นวาย
15:00
So once you see this -- once you see
341
882000
2000
เอาล่ะครับ เมื่อคุณได้เห็นแล้ว
15:02
that liberals and conservatives both have something to contribute,
342
884000
3000
ว่าทั้งชาวเสรีนิยมและอนุรักษ์นิยมต่างก็มีสิ่งดีๆ มามอบให้กับเรา
15:05
that they form a balance on change versus stability --
343
887000
3000
มองเห็นว่าพวกเขาสร้างสมดุลระหว่างการเปลี่ยนแปลงกับความมั่นคง --
15:08
then I think the way is open to step outside the moral matrix.
344
890000
3000
ผมคิดว่าเราก็จะสามารถเดินออกไปข้างนอกเมทริกซ์ทางศีลธรรมได้
15:11
This is the great insight that all the Asian religions have attained.
345
893000
5000
นี่คือปัญญาลึกล้ำของศาสนาจากเอเชีย
15:16
Think about yin and yang.
346
898000
2000
ลองนึกถึงหยินกับหยางดูสิครับ
15:18
Yin and yang aren't enemies. Yin and yang don't hate each other.
347
900000
2000
หยินกับหยางไม่ใช่ศัตรูกัน มันไม่ได้เกลียดกัน
15:20
Yin and yang are both necessary, like night and day,
348
902000
2000
หยินกับหยางต่างก็จำเป็นทั้งคู่ เหมือนกับกลางคืนและกลางวัน
15:22
for the functioning of the world.
349
904000
2000
จำเป็นต่อการให้โลกนี้ทำงาน
15:24
You find the same thing in Hinduism.
350
906000
2000
คุณพบประเด็นเดียวกันในศาสนาฮินดู
15:26
There are many high gods in Hinduism.
351
908000
2000
ศาสนาฮินดูมีพระเจ้าเยอะมาก
15:28
Two of them are Vishnu, the preserver, and Shiva, the destroyer.
352
910000
3000
สององค์ในนั้นคือ พระวิษณุผู้พิทักษ์ และพระศิวะผู้ทำลาย
15:31
This image actually is both of those gods sharing the same body.
353
913000
3000
ภาพนี้แสดงพระเจ้าทั้งสององค์ในร่างเดียว
15:34
You have the markings of Vishnu on the left,
354
916000
2000
พระวิษณุอยู่ทางด้านซ้าย
15:36
so we could think of Vishnu as the conservative god.
355
918000
3000
ดังนั้นเรามองได้ว่า พระวิษณุคือพระเจ้าหัวอนุรักษ์นิยม
15:39
You have the markings of Shiva on the right,
356
921000
2000
ส่วนพระศิวะอยู่ทางด้านขวา
15:41
Shiva's the liberal god. And they work together.
357
923000
2000
พระศิวะคือพระหัวเสรีนิยม -- ทั้งสองทำงานร่วมกัน
15:43
You find the same thing in Buddhism.
358
925000
2000
ศาสนาพุทธก็มีเรื่องทำนองเดียวกัน
15:45
These two stanzas contain, I think, the deepest insights
359
927000
2000
ผมคิดว่าข้อเขียนสองท่อนนี้ผนวกรวมปัญญาที่ลึกล้ำที่สุด
15:47
that have ever been attained into moral psychology.
360
929000
3000
เท่าที่จิตวิทยาศีลธรรมได้ค้นพบ
15:50
From the Zen master Seng-ts'an:
361
932000
2000
เซิงฉาน ปรมาจารย์เซน กล่าวไว้ว่า
15:52
"If you want the truth to stand clear before you, never be for or against.
362
934000
4000
"ถ้าเธออยากให้ความจริงปรากฏอย่างชัดเจนต่อหน้า จงอย่าหนุนหรือต้านอะไร
15:56
The struggle between for and against is the mind's worst disease."
363
938000
4000
เพราะการต่อสู้ระหว่างหนุนและต้านคือโรคที่ร้ายแรงที่สุดของจิต"
16:00
Now unfortunately, it's a disease
364
942000
2000
ตอนนี้โชคร้ายที่มันเป็นโรค
16:02
that has been caught by many of the world's leaders.
365
944000
2000
ซึ่งรุมเร้าผู้นำโลกหลายคน
16:04
But before you feel superior to George Bush,
366
946000
3000
แต่ก่อนที่คุณจะรู้สึกว่าเหนือกว่า จอร์จ บุช
16:07
before you throw a stone, ask yourself, do you accept this?
367
949000
4000
ก่อนที่คุณจะโยนหินประท้วง ถามตัวเองครับว่า คุณยอมรับไหม
16:11
Do you accept stepping out of the battle of good and evil?
368
953000
3000
คุณยอมรับการเดินออกจากการต่อสู้ระหว่างธรรมะกับอธรรมหรือไม่?
16:14
Can you be not for or against anything?
369
956000
3000
คุณจะไม่หนุนและไม่ต้านอะไรเลยได้หรือไม่?
16:18
So, what's the point? What should you do?
370
960000
3000
แล้วยังไง? คุณควรจะทำอะไร?
16:21
Well, if you take the greatest insights
371
963000
2000
ผมคิดว่าถ้าคุณนำเอาปัญญาที่ยิ่งใหญ่ที่สุด
16:23
from ancient Asian philosophies and religions,
372
965000
2000
จากปรัชญาและศาสนาโบราณในเอเชีย
16:25
and you combine them with the latest research on moral psychology,
373
967000
2000
และเอามันมารวมกับผลการวิจัยล่าสุดในจิตวิทยาศีลธรรม
16:27
I think you come to these conclusions:
374
969000
2000
คุณจะได้ข้อสรุปว่า --
16:29
that our righteous minds were designed by evolution
375
971000
4000
จิตที่เปี่ยมศีลธรรมของเราถูกวิวัฒนาการในธรรมชาติออกแบบ
16:33
to unite us into teams, to divide us against other teams
376
975000
3000
มาให้ทำงานกันเป็นทีม แบ่งฝักแบ่งฝ่ายสู้กับทีมอื่น
16:36
and then to blind us to the truth.
377
978000
2000
ทำให้เราตาบอดต่อความจริง
16:39
So what should you do? Am I telling you to not strive?
378
981000
4000
แล้วคุณควรทำอย่างไร? ผมกำลังบอกว่าคุณไม่ควรดิ้นรน
16:43
Am I telling you to embrace Seng-ts'an and stop,
379
985000
3000
เชื่อในคำของปรมาจารย์เซิงฉาน หยุดตรงนี้
16:46
stop with this struggle of for and against?
380
988000
3000
หยุดดิ้นรนต่อสู้หนุนหรือต้าน อย่างนั้นหรือเปล่า?
16:49
No, absolutely not. I'm not saying that.
381
991000
2000
เปล่าเลยครับ ผมไม่ได้หมายความอย่างนั้น
16:51
This is an amazing group of people who are doing so much,
382
993000
3000
พวกคุณคือกลุ่มคนที่น่าทึ่ง ที่กำลังทำอะไรๆ มากมาย
16:54
using so much of their talent, their brilliance, their energy, their money,
383
996000
4000
กำลังใช้พรสวรรค์ มันสมอง พละกำลัง และเงินมากมาย
16:58
to make the world a better place, to fight --
384
1000000
2000
เพื่อทำให้โลกนี้ดีกว่าเดิม กำลังต่อสู้
17:00
to fight wrongs, to solve problems.
385
1002000
3000
กับอธรรม กำลังแก้ปัญหา
17:04
But as we learned from Samantha Power, in her story
386
1006000
4000
แต่ก็อย่างที่เราเรียนรู้จาก ซามานธา พาวเวอร์ ในเรื่องของเธอ
17:08
about Sergio Vieira de Mello, you can't just go charging in,
387
1010000
5000
เกี่ยวกับ เซอร์จิโอ วิเอรา เดอ เมลโล ว่า คุณวิ่งปุเลงๆ เข้าไปไม่ได้
17:13
saying, "You're wrong, and I'm right."
388
1015000
2000
วิ่งเข้าไปพร้อมคำราม "คุณผิด ฉันถูก" ไม่ได้
17:15
Because, as we just heard, everybody thinks they are right.
389
1017000
4000
เพราะเราก็เห็นแล้วว่า ทุกคนคิดว่าตัวเองถูกทั้งนั้น
17:19
A lot of the problems we have to solve
390
1021000
2000
ปัญหาหลายปัญหาที่เราต้องแก้ไข
17:21
are problems that require us to change other people.
391
1023000
3000
คือปัญหาที่วิธีแก้อยู่ในการเปลี่ยนแปลงคนอื่น
17:24
And if you want to change other people, a much better way to do it
392
1026000
3000
ทีนี้ถ้าคุณอยากเปลี่ยนแปลงคนอื่น วิธีที่ดีกว่าการตัดสินผิดถูก
17:27
is to first understand who we are -- understand our moral psychology,
393
1029000
4000
คือการทำความเข้าใจก่อนว่า เราคือใคร เข้าใจจิตวิทยาทางศีลธรรมของเรา
17:31
understand that we all think we're right -- and then step out,
394
1033000
3000
เข้าใจว่าเราทุกคนคิดว่าเราถูก เสร็จแล้วก็เดินออก
17:34
even if it's just for a moment, step out -- check in with Seng-ts'an.
395
1036000
4000
เดินออกไปแม้เพียงชั่วครู่ ไปคุยกับท่านเซิงฉาน
17:38
Step out of the moral matrix,
396
1040000
2000
เดินออกจากเมทริกซ์ศีลธรรม
17:40
just try to see it as a struggle playing out,
397
1042000
2000
เพื่อออกไปดูว่ามันเป็นแค่การดิ้นรน
17:42
in which everybody does think they're right,
398
1044000
2000
แบบที่ทุกคนคิดว่าตัวเองอยู่ฝ่ายธรรมะ
17:44
and everybody, at least, has some reasons -- even if you disagree with them --
399
1046000
2000
และทุกคนก็มีเหตุผล ถึงแม้คุณจะไม่เห็นด้วยกับพวกเขา
17:46
everybody has some reasons for what they're doing.
400
1048000
2000
ทุกคนก็มีเหตุผลรองรับสิ่งที่พวกเขาทำ
17:48
Step out.
401
1050000
1000
เดินออกไปสิครับ
17:49
And if you do that, that's the essential move to cultivate moral humility,
402
1051000
4000
ถ้าคุณทำอย่างนั้น นั่นก็คือก้าวสำคัญต่อการพัฒนาความถ่อมตัวทางศีลธรรม
17:53
to get yourself out of this self-righteousness,
403
1055000
1000
สลัดทิฐิมานะที่หลงตัวเอง
17:54
which is the normal human condition.
404
1056000
2000
อันเป็นธรรมชาติปกติของมนุษย์
17:56
Think about the Dalai Lama.
405
1058000
2000
ลองนึกถึงท่านดาไลลามะ
17:58
Think about the enormous moral authority of the Dalai Lama --
406
1060000
3000
นึกถึงอำนาจทางศีลธรรมของท่านดาไลลามะ
18:01
and it comes from his moral humility.
407
1063000
2000
อำนาจนั้นมาจากความถ่อมตนทางศีลธรรมของท่านครับ
18:05
So I think the point -- the point of my talk,
408
1067000
2000
ดังนั้นผมจึงคิดว่า ประเด็นของการบรรยายในครั้งนี้
18:07
and I think the point of TED --
409
1069000
3000
ซึ่งก็เป็นประเด็นของ TED เช่นกัน
18:10
is that this is a group that is passionately engaged
410
1072000
3000
คือ พวกคุณคือกลุ่มที่มีส่วนร่วมอย่างหลงใหลทุ่มเท
18:13
in the pursuit of changing the world for the better.
411
1075000
2000
ในการเปลี่ยนแปลงโลกนี้ให้ดีกว่าเดิม
18:15
People here are passionately engaged
412
1077000
3000
คนที่นี่เป็นอย่างนั้น หลงใหลอย่างมุ่งมั่น
18:18
in trying to make the world a better place.
413
1080000
2000
พยายามเปลี่ยนโลกนี้ให้ดีกว่าเดิม
18:20
But there is also a passionate commitment to the truth.
414
1082000
3000
แต่ผมคิดว่าทุกคนก็หลงใหลทุ่มเทต่อความจริงเช่นกัน
18:23
And so I think that the answer is to use that passionate commitment
415
1085000
4000
ดังนั้นผมจึงคิดว่า คำตอบคือการใช้ความหลงใหลทุ่มเท
18:27
to the truth to try to turn it into a better future for us all.
416
1089000
4000
ต่อความจริง แปลงมันให้เป็นอนาคตที่ดีกว่าเดิมสำหรับเราทุกคน
18:31
Thank you.
417
1093000
1000
ขอบคุณครับ
18:32
(Applause)
418
1094000
3000
(เสียงปรบมือ)
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Haidt - Social psychologistJonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.
Why you should listen
By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.
Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.
Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.
Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com