TEDGlobal 2012
Max Little: A test for Parkinson's with a phone call
Maks Little: Bir telefon görüşmesi ile Parkinson hastaları için bir test
Filmed:
Readability: 4.5
1,296,740 views
Dünya genelinde 6.3 milyon kişi, halsizlik ve titremeye neden olan Parkinson hastalığının etkisi altında. Fakat bu hastalığı nesnel olarak önceden tespit edebilecek bir yöntem yok. Henüz. Şimdiye kadar. Uygulamalı matematikçi ve TED üyesi Maks Little, 30 saniyelik bir telefon görüşmesi ile muayenelerde Parkinson hastalığını yüzde 99 oranında bir kesinlikle tespit edebilen basit ve ucuz bir aleti deniyor.
Max Little - Applied mathematician
Max Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings. Full bio
Max Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So, well, I do applied math,
0
667
2103
Ben Uygulamalı Matematik ile uğraşıyorum
00:18
and this is a peculiar problem
1
2770
1524
ve bizim yönetim danışmanları
00:20
for anyone who does applied math, is that
2
4294
2173
gibi olmamız, bu konu ile uğraşan
00:22
we are like management consultants.
3
6467
1933
herkese özgü bir problem.
00:24
No one knows what the hell we do.
4
8400
1946
Hiç kimse bizim ne halt ettiğimizi bilmiyor.
00:26
So I am going to give you some -- attempt today
5
10346
2274
Bugün size tam olarak ne yaptığımı
00:28
to try and explain to you what I do.
6
12620
2293
açıklamayı deneyeceğim.
00:30
So, dancing is one of the most human of activities.
7
14913
3321
Dans etmek en insani faaliyetlerden biridir.
00:34
We delight at ballet virtuosos and tap dancers
8
18234
3682
Daha sonra izleyeceğiniz bale virtüözlerinden ve
00:37
you will see later on.
9
21916
1148
step dansçılarından çok hoşlanırız.
00:38
Now, ballet requires an extraordinary level of expertise
10
23064
2690
Bale olağanüstü düzeyde uzmanlık,
00:41
and a high level of skill,
11
25754
2914
yüksek düzeyde bir beceri
00:44
and probably a level of initial suitability
12
28668
2531
ve muhtemelen iyi bir genetik bileşeni olan
00:47
that may well have a genetic component to it.
13
31199
1847
başlangıç uygunluğu gerektirir.
00:48
Now, sadly, neurological disorders such as Parkinson's disease
14
33046
3393
Ne yazık ki, Parkinson hastalığı gibi nörolojik bozukluklar,
00:52
gradually destroy this extraordinary ability,
15
36439
2087
eskiden usta bir balet olan arkadaşım
00:54
as it is doing to my friend Jan Stripling, who was
16
38526
2323
Jan Stripling'e yaptığı gibi,
00:56
a virtuoso ballet dancer in his time.
17
40849
2967
yavaş yavaş bu olağanüstü yeteneği yok eder.
00:59
So great progress and treatment has been made over the years.
18
43816
3054
Yıllar içinde büyük ilerleme ve iyileştirme gerçekleştirildi.
01:02
However, there are 6.3 million people worldwide
19
46870
2944
Buna rağmen, dünya çapında bu hastalığa sahip
01:05
who have the disease, and they have to live with
20
49814
3448
6.3 milyon kişi bulunmakta ve onlar, tedavisi olmayan
01:09
incurable weakness, tremor, rigidity
21
53262
2568
halsizlik, titreme, esneksizlik ve
01:11
and the other symptoms that go along with the disease,
22
55830
1857
bu hastalıkta görülen diğer belirtilerle yaşamak zorundalar.
01:13
so what we need are objective tools
23
57687
2383
Bu yüzden, ihtiyacımız olan şey bu hastalığı çok geç
01:15
to detect the disease before it's too late.
24
60070
3057
olmadan saptamaya yönelik araçlar.
01:19
We need to be able to measure progression objectively,
25
63127
2554
İlerlemeyi objektif olarak ölçebilmeliyiz
01:21
and ultimately, the only way we're going to know
26
65681
3173
ve en sonunda, kesin tedavi yöntemini bulduğumuz zaman
01:24
when we actually have a cure is when we have
27
68854
2192
bunu bilmemizin tek yolu,
01:26
an objective measure that can answer that for sure.
28
71046
3398
bunu doğrulayabilecek objektif bir ölçüdür.
01:30
But frustratingly, with Parkinson's disease
29
74444
2850
Malesef, Parkinson hastalığı ve diğer hareket bozuklukları
01:33
and other movement disorders, there are no biomarkers,
30
77294
2353
için bir biyolojik durum göstergesinin olmaması can sıkıcı.
01:35
so there's no simple blood test that you can do,
31
79647
2229
Bu yüzden yapabileceğiniz basit bir kan testi yoktur,
01:37
and the best that we have is like
32
81876
1802
ve yapabileceğimizin en iyisi
01:39
this 20-minute neurologist test.
33
83678
2241
20 dakikalık nörolojik bir testtir.
01:41
You have to go to the clinic to do it. It's very, very costly,
34
85919
2458
Bunu yapmak için kliniğe gitmek zorundasınız ki bu aşırı derecede pahalı,
01:44
and that means that, outside the clinical trials,
35
88377
2757
Bunun anlamı, bu test klinikler dışında
01:47
it's just never done. It's never done.
36
91134
2728
başka bir yerde asla yapılmamaktadır.
01:49
But what if patients could do this test at home?
37
93862
3077
Fakat ya eğer hastalar bu testi evde yapabilirlerse?
01:52
Now, that would actually save on a difficult trip to the clinic,
38
96939
2098
Bu aslında zor bir klinik gezisinden tasarruf ettirebilir,
01:54
and what if patients could do that test themselves, right?
39
99037
4254
ve ya eğer hastalar o testi kendileri yapabilirlerse, değil mi? Pahalı personelin mesaisini gerektirmez.
01:59
No expensive staff time required.
40
103291
1920
O zaman, bu testi bir nöroloğun kliniğinde yapabilmek için
02:01
Takes about $300, by the way,
41
105211
1418
gerekli olan yaklaşık 300$ civarındaki
02:02
in the neurologist's clinic to do it.
42
106629
1993
tutarı ödemek gerekmezdi.
02:04
So what I want to propose to you as an unconventional way
43
108622
2681
Benim size önermek istediğim şey,
02:07
in which we can try to achieve this,
44
111303
1514
bunu başarmamızı sağlayabilecek
alışılmamış bir yol.
alışılmamış bir yol.
02:08
because, you see, in one sense, at least,
45
112817
1808
Çünkü, takdir edersiniz ki hepimiz, en azından bir anlamda
02:10
we are all virtuosos like my friend Jan Stripling.
46
114625
3256
arkadaşım Jan Stripling gibi virtüözleriz.
02:13
So here we have a video of the vibrating vocal folds.
47
117881
3755
İşte burada titreşen ses kirişlerini gösteren bir videomuz var.
02:17
Now, this is healthy and this is somebody making speech sounds,
48
121636
3229
Bu sağlıklı ve konuşma seslerini yapan birini gösteriyor.
02:20
and we can think of ourselves as vocal ballet dancers,
49
124865
3464
Biz de kendimizi sesli bale dansçıları gibi düşünebiliriz,
02:24
because we have to coordinate all of these vocal organs
50
128329
2214
çünkü, ses çıkardığımız zaman bütün bu ses organlarını
02:26
when we make sounds, and we all actually
51
130543
2295
koordine etmemiz gerekmekte ve aslında
02:28
have the genes for it. FoxP2, for example.
52
132838
2296
bunun için, FoxP2 gibi gerekli genlere de sahibiz.
02:31
And like ballet, it takes an extraordinary level of training.
53
135134
2713
Ayrıca, balet gibi olağanüstü düzeyde bir çalışma gerektirir.
02:33
I mean, just think how long it takes a child to learn to speak.
54
137847
2585
Yani, bir çocuğun konuşmayı öğrenmesi ne kadar zaman alır bir düşünün.
02:36
From the sound, we can actually track
55
140432
2382
Sesten dolayı titreştiği için aslında
02:38
the vocal fold position as it vibrates,
56
142814
2281
seskirişlerinin yerini takip edebiliriz,
02:40
and just as the limbs are affected in Parkinson's,
57
145095
2543
ve Parkinson hastalığında sadece kol ve bacaklar etkilenir,
02:43
so too are the vocal organs.
58
147638
2781
aynen ses organlarında olduğu gibi.
02:46
So on the bottom trace, you can see an example of
59
150419
1880
Aşağıdaki çizimde düzensiz ses kirişlerinin
02:48
irregular vocal fold tremor.
60
152299
1698
titreşimlerini gösteren bir örneğini görebilirsiniz.
02:49
We see all the same symptoms.
61
153997
1168
Tüm benzer belirtileri görüyoruz.
02:51
We see vocal tremor, weakness and rigidity.
62
155165
2930
Vokal titreme, halsizlik ve esneksizlik görüyoruz.
02:53
The speech actually becomes quieter and more breathy
63
158095
2104
Konuşma aslında bir süre sonra daha sessiz ve daha hırıltılı
02:56
after a while, and that's one of the example symptoms of it.
64
160199
2233
bir hale gelir ve bu belirtilerin örneklerinden biridir.
02:58
So these vocal effects can actually be quite subtle,
65
162432
2847
Bu efektler bazı durumlarda gerçekten kolay göze çarpmaz.
03:01
in some cases, but with any digital microphone,
66
165279
3216
Fakat herhangi bir dijital mikrofon ile ve
03:04
and using precision voice analysis software
67
168495
2545
günümüzde gelişmiş düzeyde olan bilgisayarlı eğitimdeki
03:06
in combination with the latest in machine learning,
68
171040
2409
en son gelişmelerle kombinasyon halinde olan
03:09
which is very advanced by now,
69
173449
1578
duyarlı ses analiz yazılımı kullanımı sayesinde,
03:10
we can now quantify exactly where somebody lies
70
175027
2886
bugün tam olarak sadece ses sinyallerini kullanarak
03:13
on a continuum between health and disease
71
177913
2881
sağlık ve hastalık arasındaki süreklilikte
03:16
using voice signals alone.
72
180794
2596
birinin nerede bulunduğunu ölçebiliriz
03:19
So these voice-based tests, how do they stack up against
73
183390
2314
Peki sese dayalı bu testler uzman klinik testleriyle
03:21
expert clinical tests? We'll, they're both non-invasive.
74
185704
2150
karşılaştıkları zaman ne olur? İkisinin de fiziksel rahatsızlık verici bir yönü yoktur.
03:23
The neurologist's test is non-invasive. They both use existing infrastructure.
75
187854
3982
Nörologların testi de aynıdır. Her ikisi de mevcut altyapıyı kullanır.
03:27
You don't have to design a whole new set of hospitals to do it.
76
191836
3004
Bu testi yapmak için tam teşekküllü hastaneler kurmaya gerek yok.
03:30
And they're both accurate. Okay, but in addition,
77
194840
2302
Ayrıca her ikisi de kesindir. Tamam, ama buna ek olarak,
03:33
voice-based tests are non-expert.
78
197142
3327
sese dayalı testler uzman değillerdir.
03:36
That means they can be self-administered.
79
200469
1992
Bunun anlamı onlar kendi kendine uygulanabilen testlerdir.
03:38
They're high-speed, take about 30 seconds at most.
80
202461
2580
Onlar çok seridir, azami 30 saniye içinde test tamamlanır.
03:40
They're ultra-low cost, and we all know what happens.
81
205041
2294
Aşırı düşük maliyetlidir, hepimiz bunun ne anlama geldiğini biliyoruz.
03:43
When something becomes ultra-low cost,
82
207335
2440
Ne zaman bir şey son aşırı düşük maliyet olursa
03:45
it becomes massively scalable.
83
209775
2296
onun fiyatı bir bütün olarak tırmanmaya elverişlidir.
03:47
So here are some amazing goals that I think we can deal with now.
84
212071
3675
İşte burada üstesinden gelebileceğimizi düşündüğüm bazı harika hedefler var.
03:51
We can reduce logistical difficulties with patients.
85
215746
2426
Hastalarla beraber bazı lojistik sorunları azaltabiliriz.
03:54
No need to go to the clinic for a routine checkup.
86
218172
2312
Sıradan bir check-up için kliniğe gitmeye gerek yok.
03:56
We can do high-frequency monitoring to get objective data.
87
220484
2320
Nesnel veriye ulaşmak için yüksek sıklıklı gözetim yapabiliriz.
03:58
We can perform low-cost mass recruitment for clinical trials,
88
222804
4105
Klinik muayeneleri için düşük maliyetli eleman işe alınabilir
04:02
and we can make population-scale screening
89
226909
2115
ve ilk kez uygulanacak bir
04:04
feasible for the first time.
90
229024
1596
nüfus ölçekli tarama yapabiliriz.
04:06
We have the opportunity to start to search
91
230620
2202
Çok geç olmadan hastalığın eski biyolojik belirteçleri için
04:08
for the early biomarkers of the disease before it's too late.
92
232822
3541
araştırma yapmaya başlayabilecek fırsatımız var.
04:12
So, taking the first steps towards this today,
93
236363
2758
Bu yüzden, bugün bu amaca doğru ilk adımları atarak,
04:15
we're launching the Parkinson's Voice Initiative.
94
239121
2126
Parkinson Ses Girişimi'ni başlatıyoruz.
04:17
With Aculab and PatientsLikeMe, we're aiming
95
241247
2232
"Aculab" ve "PatientsLikeMe" ile, bu dört hedefe ulaşmaya
04:19
to record a very large number of voices worldwide
96
243479
1928
başlamaya yetecek kadar veriyi toplamak üzere dünya
04:21
to collect enough data to start to tackle these four goals.
97
245407
3140
çapında çok sayıda ses kaydetmeyi hedefliyoruz.
04:24
We have local numbers accessible to three quarters
98
248547
1700
Dünyadaki bir milyar insanın dörtte üçünün erişebileceği
04:26
of a billion people on the planet.
99
250247
1610
bölgesel numaralarımız var.
04:27
Anyone healthy or with Parkinson's can call in, cheaply,
100
251857
3077
Sağlıklı veya Parkinsonlu herkes çok ucuza, sadece birkaç sente,
04:30
and leave recordings, a few cents each,
101
254934
2139
danışabilir ve kayıt bırakabilir.
04:32
and I'm really happy to announce that we've already hit
102
257073
2190
Ve hedefimizin yüzde altısına sadece sekiz saat içinde
04:35
six percent of our target just in eight hours.
103
259263
3543
ulaştığımızı bildirmekten dolayı çok memnunum.
04:38
Thank you. (Applause)
104
262806
3751
Teşekkür ederim. (Alkışlar)
04:42
(Applause)
105
266557
6320
(Alkışlar)
04:48
Tom Rielly: So Max, by taking all these samples of,
106
272877
3575
Tom Rielly: Evet Maks, tüm bu örnekleri alarak,
04:52
let's say, 10,000 people,
107
276452
2776
10,000 kişi diyelim,
04:55
you'll be able to tell who's healthy and who's not?
108
279228
2854
kimin sağlıklı kimin hasta olduğunu söyleyebilecek misin?
04:57
What are you going to get out of those samples?
109
282082
1685
Bu örneklerden yola çıkarak neye ulaşacaksın?
04:59
Max Little: Yeah. Yeah. So what will happen is that,
110
283767
1830
Maks Little: Evet. Şimdi olacak olan şey şu;
05:01
during the call you have to indicate whether or not
111
285597
1657
anlayacağın çağrı esnasında hasta olup olmadığını
05:03
you have the disease or not, you see. TR: Right.
112
287254
1267
belirtmek zorundasın. TR: Doğru.
05:04
ML: You see, some people may not do it. They may not get through it.
113
288521
2507
ML: İşte kimileri bunu yapamayabilir. Bunun üstesinden gelemeyebilirler.
05:06
But we'll get a very large sample of data that is collected
114
291028
2717
Fakat biz birçok farklı durumdan toplanan pek çok
05:09
from all different circumstances, and it's getting it
115
293745
3408
veri örneği temin edeceğiz ve bizim örnekleri farklı
05:13
in different circumstances that matter because then
116
297153
1905
durumlardan almamız önemli çünkü sonra
05:14
we are looking at ironing out the confounding factors,
117
299058
3384
karışıklığa neden olan faktörleri çekip ayırıyoruz,
05:18
and looking for the actual markers of the disease.
118
302442
2161
ve hastalığın gerçek göstergelerine bakıyoruz.
05:20
TR: So you're 86 percent accurate right now?
119
304603
2497
TR: O zaman şu anda yüzde 86 oranda kesinsiniz?
05:23
ML: It's much better than that.
120
307100
1194
ML: Bundan çok daha iyi.
05:24
Actually, my student Thanasis, I have to plug him,
121
308294
1720
Aslında, öğrencilerimden Thanasis'i belirtmek zorundayım,
05:25
because he's done some fantastic work,
122
310014
1870
çünkü o birçok harika iş çıkardı.
05:27
and now he has proved that it works over the mobile telephone network as well,
123
311884
3770
Sistemin cep telefonu ağları üzerinden de çalıştığını kanıtladı
05:31
which enables this project, and we're getting 99 percent accuracy.
124
315654
3390
ki bu projeyi olanaklı kılıyor, böylece yüzde 99 oranında kesinlik elde edebiliyoruz.
05:34
TR: Ninety-nine. Well, that's an improvement.
125
319044
1576
TR: Doksan dokuz. Evet, bu tam bir gelişmedir.
05:36
So what that means is that people will be able to —
126
320620
2201
O zaman bunun anlamı, insanlar —
05:38
ML: (Laughs)
127
322821
1852
ML: (Gülüyor)
05:40
TR: People will be able to call in from their mobile phones
128
324673
1906
TR: İnsanlar cep telefonlarından arayarak bu testi
05:42
and do this test, and people with Parkinson's could call in,
129
326579
3072
yapabilecekler ve Parkinson hastalığına sahip olanlar
05:45
record their voice, and then their doctor can check up
130
329651
2870
danışabilecek ve seslerini kaydedecekler, daha sonra doktorları onların
05:48
on their progress, see where they're doing in this course of the disease.
131
332521
2681
durumunu kontrol edebilecek ve hastalığın hangi etabında olduklarını tespit edebilecek.
05:51
ML: Absolutely.
132
335202
970
ML: Kesinlikle
05:52
TR: Thanks so much. Max Little, everybody.
133
336172
1743
TR: Maks Little ve herkese çok teşekkürler.
05:53
ML: Thanks, Tom. (Applause)
134
337915
5157
ML: Teşekkürler, Tom. (Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Max Little - Applied mathematicianMax Little is a mathematician whose research includes a breakthrough technique to monitor – and potentially screen for – Parkinson's disease through simple voice recordings.
Why you should listen
Max Little is an applied mathematician whose goal is to "see connections between subjects, not boundaries … to see how things are related, not how they are different." He has a background in applied mathematics, statistics, signal processing and computational engineering, and his work has been applied across disciplines like biomedicine, extreme rainfall analysis and forecasting, biophysical signal processing, and hydrogeomorphology and open channel flow measurement. Little is best known for his work on the Parkinson's Voice Initiative, in which he and his team developed a cheap and simple tool that uses precise voice analysis software to detect Parkinson's with 99 percent accuracy. Little is a TEDGlobal 2012 Fellow and a Wellcome Trust-MIT Postdoctoral Research Fellow.
Max Little | Speaker | TED.com