TED2007
Steven Pinker: The surprising decline in violence
Steven Pinker'la şiddet efsanesi üzerine
Filmed:
Readability: 5
3,009,786 views
Steven Pinker, arkaik dönemlerden günümüze şiddetin düşüş grafiğini çiziyor. Her ne kadar Irak ve Darfur bağlamında mantıksız ve ağıza alınamaz görünse de, türümüzün varolduğu süre içindeki en barışçıl zaman diliminde yaşadığımızı ileri sürüyor.
Steven Pinker - Psychologist
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature. Full bio
Steven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
Images like this, from the Auschwitz concentration camp,
0
0
4000
Auschwitz toplama kampı ve benzeri görüntüler,
00:29
have been seared into our consciousness during the twentieth century
1
4000
5000
20. yüzyıl boyunca bilincimizin içine işlemiş
00:34
and have given us a new understanding of who we are,
2
9000
5000
ve bize kim olduğumuza, nereden geldiğimize ve nasıl bir zamanda yaşamakta olduğumuza
00:39
where we've come from and the times we live in.
3
14000
3000
dair yeni bir anlayış vermiştir.
00:42
During the twentieth century, we witnessed the atrocities
4
17000
4000
20. yüzyıl boyunca Stalin, Hitler, Mao, Pol Pot,
00:46
of Stalin, Hitler, Mao, Pol Pot, Rwanda and other genocides,
5
21000
5000
Ruanda ve diğer vahşetlere tanıklık ettik.
00:51
and even though the twenty-first century is only seven years old,
6
26000
4000
Ve 21. yüzyıl henüz yedi yaşında olmasına rağmen,
00:55
we have already witnessed an ongoing genocide in Darfur
7
30000
4000
şimdiden Darfur'da devam etmekte olan soykırıma
00:59
and the daily horrors of Iraq.
8
34000
2000
ve Irak'ın her günkü dehşetine tanık olmaktayız.
01:02
This has led to a common understanding of our situation,
9
37000
3000
Bu, durumumuz hakkında yaygın bir anlayışa öncülük ediyor,
01:05
namely that modernity has brought us terrible violence, and perhaps
10
40000
4000
şöyle ki: modernite bize korkunç bir şiddeti getiriyor ve belki de
01:09
that native peoples lived in a state of harmony that we have departed from, to our peril.
11
44000
3000
ilkel insanlar, bizim risk alıp terkettiğimiz, bir uyum hali içinde yaşadılar.
01:12
Here is an example
12
47000
5000
İşte bir örnek.
01:17
from an op-ed on Thanksgiving, in the Boston Globe
13
52000
3000
Birkaç yıl önce, Boston Globe'da Şükran günü üzerine yazılmış
01:20
a couple of years ago, where the writer wrote, "The Indian life
14
55000
3000
bir okur makalesinden. Yazar şöyle diyor; "Yerlilerin yaşantısı
01:24
was a difficult one, but there were no employment problems,
15
59000
3000
zor bir yaşantı, ama işsizlik sorunları yok,
01:27
community harmony was strong, substance abuse unknown,
16
62000
2000
toplumsal uyum güçlü, madde bağımlılığı bilinmiyor,
01:30
crime nearly non-existent, what warfare there was between tribes
17
65000
3000
suç neredeyse yok, kabileler arasındaki savaşlar
01:34
was largely ritualistic and seldom resulted in indiscriminate
18
69000
3000
büyük ölçüde ayinsel ve nadiren rastgele
01:37
or wholesale slaughter." Now, you're all familiar with this treacle.
19
72000
4000
veya toptan bir katliamla sonuçlanıyor." Evet, bu ballandırılmış ifadeye hepiniz aşinasınız.
01:42
We teach it to our children. We hear it on television
20
77000
3000
Bunu çocuklarımıza öğretiyoruz; televizyonda
01:45
and in storybooks. Now, the original title of this session
21
80000
5000
ve hikaye kitaplarında duyuyoruz. Şimdi, bu oturumun asıl başlığı
01:50
was, "Everything You Know Is Wrong," and I'm going to present evidence
22
85000
3000
"Bildiğiniz Herşey Yanlış" ve ben de yaygın anlayışımızın bu parçasının
01:53
that this particular part of our common understanding is wrong,
23
88000
3000
yanlış olduğuna dair kanıtlar sunacağım:
01:56
that, in fact, our ancestors were far more violent than we are,
24
91000
4000
aslında atalarımız bizden çok daha şiddetliydiler;
02:00
that violence has been in decline for long stretches of time,
25
95000
3000
şiddet uzun zamandır düşüşte
02:04
and that today we are probably living in the most peaceful time in our species' existence.
26
99000
3000
ve bugün, muhtemelen türümüzün varolduğu süre içindeki en barışçıl zaman diliminde yaşıyoruz.
02:07
Now, in the decade of Darfur and Iraq,
27
102000
4000
Evet, Darfur ve Irak olaylarının olduğu bir onyılda
02:12
a statement like that might seem somewhere between hallucinatory
28
107000
3000
böyle bir beyanat, sanrısal olmak ile edebe aykırı olmak arasında bir yerlerde görünebilir.
02:15
and obscene. But I'm going to try to convince you
29
110000
3000
Ama sizi bunun doğru resim olduğu konusunda
02:18
that that is the correct picture. The decline of violence
30
113000
6000
ikna etmeye çalışacağım. Şiddetin düşüşü
02:24
is a fractal phenomenon. You can see it over millennia,
31
119000
3000
kendini tekrarlayarak süregelen bir olgudur. Her ne kadar 16. yüzyılda
02:27
over centuries, over decades and over years,
32
122000
3000
Akıl Çağı'nın başlangıcında bir devrilme noktası var gibi görünse de,
02:31
although there seems to have been a tipping point at the onset
33
126000
2000
şiddetin düşüşünü binyıllar, yüzyıllar, onyıllar ve yıllar
02:33
of the Age of Reason in the sixteenth century. One sees it
34
128000
4000
süresince görebilirsiniz.
02:37
all over the world, although not homogeneously.
35
132000
3000
Bu, homojen bir biçimde olmasa da, tüm dünyada görülebilir.
02:41
It's especially evident in the West, beginning with England
36
136000
2000
Aydınlanma çağında, İngiltere ve Hollanda'dan
02:44
and Holland around the time of the Enlightenment.
37
139000
2000
başlayarak, özellikle batıda aşikardır.
02:47
Let me take you on a journey of several powers of 10 --
38
142000
3000
İzninizle, sizi bir 10'un kuvvetleri seyahatine çıkararak --
02:51
from the millennium scale to the year scale --
39
146000
2000
binyıllar ölçeğinden yıllar ölçeğine --
02:53
to try to persuade you of this. Until 10,000 years ago, all humans
40
148000
4000
bu konuda ikna etmeye çalışayım. 10,000 yıl öncesine kadar tüm insanlar
02:57
lived as hunter-gatherers, without permanent settlements
41
152000
3000
yerleşik bir düzen ya da idare olmaksızın avcı-toplayıcı olarak yaşadılar.
03:00
or government. And this is the state that's commonly thought
42
155000
3000
Ve yaygın olarak
03:03
to be one of primordial harmony. But the archaeologist
43
158000
5000
ilkel uyum biçiminde düşünülen durum budur. Ama arkeolog,
03:09
Lawrence Keeley, looking at casualty rates
44
164000
4000
Lawrence Keeley, bu yaşam biçimi hakkındaki kanıtların
03:13
among contemporary hunter-gatherers, which is our best source
45
168000
3000
en iyi kaynağı olan ölüm oranlarına bakarak
03:17
of evidence about this way of life, has shown a rather different conclusion.
46
172000
6000
biraz daha farklı bir sonuç ortaya koymakta.
03:23
Here is a graph that he put together
47
178000
2000
İşte, onun çok sayıda göçebe ya da avcı-toplayıcı toplulukta
03:25
showing the percentage of male deaths due to warfare
48
180000
3000
savaş nedenli erkek ölüm yüzdelerini
03:28
in a number of foraging, or hunting and gathering societies.
49
183000
4000
bir araya getirdiği grafiği.
03:33
The red bars correspond to the likelihood that a man will die
50
188000
6000
Kırmızı çubuklar, dağlık Yeni Gine ve Amazon Yağmur Ormanları'ndaki
03:39
at the hands of another man, as opposed to passing away
51
194000
3000
çeşitli göçebe topluluklarda, doğal nedenlerle ölüme karşılık,
03:42
of natural causes, in a variety of foraging societies
52
197000
4000
bir erkeğin bir başka erkeğin elinden
03:46
in the New Guinea Highlands and the Amazon Rainforest.
53
201000
3000
ölme olasılığını gösteriyor.
03:50
And they range from a rate of almost a 60 percent chance that a man will die
54
205000
3000
Ve bir erkeğin bir başka erkek tarafından öldürülmesi olasılığı
03:53
at the hands of another man to, in the case of the Gebusi,
55
208000
3000
neredeyse yüzde 60'dan Gebusi örneğindeki yüzde 15'e kadar
03:57
only a 15 percent chance. The tiny, little blue bar in the lower
56
212000
4000
bir aralıkta uzanıyor. Grafiğin sol alt köşesindeki, mavi, küçük çubuk
04:01
left-hand corner plots the corresponding statistic from United States
57
216000
3000
20. yüzyılda Amerika ve Avrupa'daki istatistiklere ilişkin
04:05
and Europe in the twentieth century, and includes all the deaths
58
220000
4000
ve her iki dünya savaşındaki tüm ölümleri
04:09
of both World Wars. If the death rate in tribal warfare had prevailed
59
224000
5000
içeriyor. Eğer 20. yüzyıl boyunca kabile savaşlarındaki ölüm oranları
04:14
during the 20th century, there would have been two billion deaths rather than 100 million.
60
229000
6000
üstün olsaydı, 100 milyon yerine iki milyar ölüm olacaktı.
04:20
Also at the millennium scale, we can look
61
235000
3000
Ayrıca binyıl ölçeğinde, İncil'de tarif edilenlere benzer
04:23
at the way of life of early civilizations such as the ones described
62
238000
5000
erken uygarlıkların yaşam biçimine bakabiliriz.
04:28
in the Bible. And in this supposed source of our moral values,
63
243000
5000
Ve bu, ahlaki değerlerimizin sözümona kaynağında
04:33
one can read descriptions of what was expected in warfare,
64
248000
4000
savaş halindeki beklentilerin tarifleri okunabilir;
04:37
such as the following from Numbers 31: "And they warred
65
252000
3000
aynen Çölde Sayım, bölüm 31'de olduğu gibi: "Ve onlar
04:40
against the Midianites as the Lord commanded Moses,
66
255000
3000
Tanrı'nın Musa'ya verdiği buyruk uyarınca Midyanlılar'a savaş açıp
04:43
and they slew all the males. And Moses said unto them,
67
258000
3000
bütün erkekleri katlettiler. Musa onlara
04:46
'Have you saved all the women alive? Now, therefore, kill every male
68
261000
4000
'Bütün kadınları sağ mı bıraktınız?' diye çıkıştı. Öyleyse şimdi bütün erkek çocukları
04:50
among the little ones and kill every woman that hath known man
69
265000
3000
ve erkekle yatmış bütün kadınları öldürün,
04:53
by lying with him, but all the women children that have not know a man
70
268000
4000
yalnız erkekle yatmamış genç kadınları
04:57
by lying with him keep alive for yourselves.'" In other words,
71
272000
3000
kendiniz için sağ bırakın." Bir başka deyişle,
05:00
kill the men; kill the children; if you see any virgins,
72
275000
5000
erkekleri öldürün, çocukları öldürün, bakire görürseniz
05:05
then you can keep them alive so that you can rape them.
73
280000
2000
sağ bırakın ki, onlara tecavüz edebilesiniz.
05:08
You can find four or five passages in the Bible of this ilk.
74
283000
4000
İncil'de bu türden dört veya beş pasaj bulabilirsiniz.
05:12
Also in the Bible, one sees that the death penalty
75
287000
3000
Ayrıca İncil'de homoseksüellik, zina,
05:15
was the accepted punishment for crimes such as homosexuality,
76
290000
5000
dine küfür, putperestlik,
05:20
adultery, blasphemy, idolatry, talking back to your parents --
77
295000
4000
anne-babaya karşı gelmek -- (Gülüşmeler) -- ve Şabat günü çubuk toplamak
05:24
(Laughter) -- and picking up sticks on the Sabbath.
78
299000
4000
gibi suçlar için kabul edilen cezanın ölüm olduğu görülebilir.
05:28
Well, let's click the zoom lens
79
303000
3000
Peki, merceğimizi bir derece daraltalım
05:31
down one order of magnitude, and look at the century scale.
80
306000
3000
ve yüzyıl ölçeğinde bakalım.
05:34
Although we don't have statistics for warfare throughout
81
309000
4000
Orta Çağ'dan modern zamanlara kadar olan süredeki
05:39
the Middle Ages to modern times,
82
314000
1000
savaş hali için istatistikler olmasa da,
05:40
we know just from conventional history -- the evidence
83
315000
3000
geleneksel tarihten biliyoruz ki,
05:43
was under our nose all along that there has been a reduction
84
318000
4000
şiddetin sosyal yaptırıma uğramış formlarında bir azalma olduğunun
05:47
in socially sanctioned forms of violence.
85
322000
3000
kanıtları burnumuzun dibinde.
05:50
For example, any social history will reveal that mutilation and torture
86
325000
4000
Örneğin; sosyal tarih, sakatlama ve işkencenin
05:54
were routine forms of criminal punishment. The kind of infraction
87
329000
3000
suçluyu cezalandırmanın rutin formları olduklarını gösterecektir.
05:57
today that would give you a fine, in those days would result in
88
332000
4000
Bugün para cezasına çarptırılan kanun ihlali, o günlerde
06:01
your tongue being cut out, your ears being cut off, you being blinded,
89
336000
4000
dilinizin kesilmesi, kulaklarınızın kesilmesi, kör edilmeniz,
06:05
a hand being chopped off and so on.
90
340000
2000
ellerin kesilmesi ve benzeri biçimlerde sonuçlanacaktı.
06:07
There were numerous ingenious forms of sadistic capital punishment:
91
342000
4000
Sadistçe idam etmenin sayısız dahiyane biçimi vardı:
06:12
burning at the stake, disemboweling, breaking on the wheel,
92
347000
2000
kazığa bağlayıp yakmak, bağırsaklarını deşmek, tekerlekle ezmek,
06:15
being pulled apart by horses and so on.
93
350000
2000
atlar tarafından çekilerek parçalanmak ve daha niceleri.
06:18
The death penalty was a sanction for a long list of non-violent crimes:
94
353000
4000
Ölüm cezası, uzun bir şiddet içermeyen suçlar listesi için uygulanan bir yaptırımdı:
06:22
criticizing the king, stealing a loaf of bread. Slavery, of course,
95
357000
4000
kralı eleştirmek, bir somun ekmek çalmak. Kölelik, elbette,
06:27
was the preferred labor-saving device, and cruelty was
96
362000
3000
işgücü tasarrufu sağlayan, tercih edilen bir yoldu ve zulüm
06:31
a popular form of entertainment. Perhaps the most vivid example
97
366000
3000
eğlencenin popüler bir biçimiydi. Belki en etkili örnek,
06:34
was the practice of cat burning, in which a cat was hoisted
98
369000
3000
kedi yakma uygulamasıydı. Kedi bir sahnede yukarıya çekilir
06:37
on a stage and lowered in a sling into a fire,
99
372000
3000
ve bir askıyla ateşe doğru indirilirdi.
06:40
and the spectators shrieked in laughter as the cat, howling in pain,
100
375000
5000
Acı içinde feryat eden kedi ölmek üzere yakılırken,
06:46
was burned to death.
101
381000
2000
izleyicilerin kahkaları ortalığı inletirdi.
06:48
What about one-on-one murder? Well, there, there are good statistics,
102
383000
3000
Peki ya birebir cinayetler? Evet, pek çok yerel yönetim
06:51
because many municipalities recorded the cause of death.
103
386000
6000
ölüm nedenini kaydettiği için iyi istatistikler var.
06:57
The criminologist Manuel Eisner
104
392000
4000
Kriminolog Manuel Eisner,
07:02
scoured all of the historical records across Europe
105
397000
2000
Avrupa'yı boydan boya gezerek
07:04
for homicide rates in any village, hamlet, town, county
106
399000
5000
köy, mezra, kasaba, vilayetlerde bulabildiği cinayetlerin
07:09
that he could find, and he supplemented them
107
404000
2000
tarihi kayıtlarını araştırdı ve
07:11
with national data, when nations started keeping statistics.
108
406000
3000
ülkeler bu istatistikleri tutmaya başladığında onları ülke verileri ile tamamladı.
07:15
He plotted on a logarithmic scale, going from 100 deaths
109
410000
7000
Bunların, Ortaçağ'daki yaklaşık ölüm oranlarına tekabül eden
07:22
per 100,000 people per year, which was approximately the rate
110
417000
6000
her yıl 100.000 kişide 100 ölüm verisine dayanarak,
07:28
of homicide in the Middle Ages. And the figure plummets down
111
423000
5000
logaritmik bir ölçekte grafiğini çıkardı. Grafik, yedi ya da sekiz Avrupa ülkesinde
07:33
to less than one homicide per 100,000 people per year
112
428000
4000
her yıl 100.000 kişide bir cinayetten daha azına doğru
07:38
in seven or eight European countries. Then, there is a slight uptick
113
433000
4000
sert bir düşüş gösteriyor. Ardından, 1960'larda
07:42
in the 1960s. The people who said that rock 'n' roll would lead
114
437000
4000
küçük bir artış var. Rock'n roll ahlaki değerlerin azalmasına
07:46
to the decline of moral values actually had a grain of truth to that.
115
441000
3000
neden olacak diyen insanların söylediklerinde aslında bir gerçeklik payı var.
07:50
But there was a decline from at least two orders of magnitude
116
445000
3000
Ama orta çağlardan bugüne cinayet oranlarında, büyüklük sıralamasının en azından
07:54
in homicide from the Middle Ages to the present,
117
449000
2000
iki basamağı itibariyle bir düşüş var
07:57
and the elbow occurred in the early sixteenth century.
118
452000
3000
ve dönemeç 16. yüzyılın başlarında oluşuyor.
08:02
Let's click down now to the decade scale.
119
457000
2000
On yıllık ölçeğe inelim.
08:04
According to non-governmental organizations
120
459000
2000
Böyle istatistikler tutan
08:07
that keep such statistics, since 1945, in Europe and the Americas,
121
462000
4000
sivil toplum kuruluşlarına göre, Avrupa ve Amerika'da 1945'den beri
08:11
there has been a steep decline in interstate wars,
122
466000
3000
ülkeler arası savaş, ölümcül etnik ayaklanmalar ve
08:15
in deadly ethnic riots or pogroms, and in military coups,
123
470000
4000
askeri darbelerde belirgin bir düşüş var.
08:19
even in South America. Worldwide, there's been a steep decline
124
474000
4000
Hatta Güney Amerika'da bile. Dünya çapında ülkeler arası savaşlardaki
08:23
in deaths in interstate wars. The yellow bars here show the number
125
478000
5000
ölümlerde belirgin bir düşüş var. Buradaki sarı çubuklar
08:29
of deaths per war per year from 1950 to the present.
126
484000
4000
1950'den bugüne her bir savaşta yıllık ölüm rakamlarını gösteriyor.
08:34
And, as you can see, the death rate goes down from 65,000 deaths
127
489000
4000
Görebildiğiniz gibi ölüm oranları, 1950'lerdeki çatışma başına yıllık
08:38
per conflict per year in the 1950s to less than 2,000 deaths
128
493000
4000
65.000 ölümden bu on yıldaki çatışma başına yıllık
08:42
per conflict per year in this decade, as horrific as it is.
129
497000
4000
2000 ölüme düşüyor, ki bu haliyle de korkunç.
08:46
Even in the year scale, one can see a decline of violence.
130
501000
3000
Şiddetin düşüşü yıllık ölçekte bile görülebilir.
08:50
Since the end of the Cold War, there have been fewer civil wars,
131
505000
3000
Soğuk savaş bittiğinden beri daha az iç savaş,
08:53
fewer genocides -- indeed, a 90 percent reduction since post-World War II highs --
132
508000
6000
daha az soykırım -- aslında İkinci Dünya Savaşı'ndaki yükselişten beri yüzde 90'lık bir iniş --
08:59
and even a reversal of the 1960s uptick in homicide and violent crime.
133
514000
6000
ve hatta 1960'larda cinayet ve şiddet suçlarındaki yükselişin tersine dönüşü var.
09:05
This is from the FBI Uniform Crime Statistics. You can see
134
520000
4000
Bu, FBI Suç İstatistikleri'nden: 50'lerde ve 60'larda
09:09
that there is a fairly low rate of violence in the '50s and the '60s,
135
524000
3000
şiddetin oldukça düşük oranda olduğunu,
09:13
then it soared upward for several decades, and began
136
528000
4000
ardından on yıllarca yükselişe geçtiğini ve 1990'lar itibariyle
09:17
a precipitous decline, starting in the 1990s, so that it went back
137
532000
4000
neredeyse 1960'daki düzeye kadar gerileyen
09:21
to the level that was last enjoyed in 1960.
138
536000
4000
sert bir düşüşün başladığını görebilirsiniz.
09:25
President Clinton, if you're here, thank you.
139
540000
2000
Başkan Clinton, eğer buradaysanız, teşekkürler.
09:27
(Laughter)
140
542000
2000
(Gülüşmeler)
09:29
So the question is, why are so many people so wrong
141
544000
3000
Öyleyse soru şu: Neden bu kadar çok kişi
09:32
about something so important? I think there are a number of reasons.
142
547000
4000
bu denli önemli bir konuda yanılıyor? Sanırım pek çok neden var.
09:36
One of them is we have better reporting. The Associated Press
143
551000
3000
Bunlardan biri, daha iyi bir raporlamamız olması: " 16. yüzyıl keşişlerine kıyasla
09:39
is a better chronicler of wars over the surface of the Earth
144
554000
4000
Associated Press bu dünyadaki
09:43
than sixteenth-century monks were.
145
558000
4000
savaşlar için daha iyi bir tarihçi."
09:47
There's a cognitive illusion. We cognitive psychologists know that the easier it is
146
562000
5000
Bilişsel bir illüzyon var: biz bilişsel psikologlar biliriz ki, birşeyin
09:52
to recall specific instances of something,
147
567000
3000
belirli örneklerini hatırlamak ne kadar kolaysa
09:55
the higher the probability that you assign to it.
148
570000
3000
buna vereceğiniz olasılık da o kadar yüksektir.
09:58
Things that we read about in the paper with gory footage
149
573000
3000
Gazetede dehşet verici görüntüler eşliğinde okuduğumuz şeyler
10:02
burn into memory more than reports of a lot more people dying
150
577000
4000
ilerlemiş yaşlarda yataklarında ölen çok daha fazla insana dair
10:06
in their beds of old age. There are dynamics in the opinion
151
581000
5000
raporlardan daha çok hafızamıza yazılır. Görüş ve savunuculuk piyasasında
10:12
and advocacy markets: no one ever attracted observers, advocates
152
587000
5000
dinamikler vardır: bugüne kadar kimse
10:17
and donors by saying
153
592000
1000
"herşey daha iyiye gidiyor" diyerek
10:19
things just seem to be getting better and better.
154
594000
2000
izleyici, savunucu ve bağışçıların dikkatini çekmemiştir.
10:21
(Laughter)
155
596000
1000
(Gülüşmeler)
10:22
There's guilt about our treatment of native peoples
156
597000
2000
Bunda modern entelektüel yaşamda ilkel insanları
10:25
in modern intellectual life, and an unwillingness to acknowledge
157
600000
3000
ele alış biçimimiz ve batı kültüründeki herhangi bir şeyin
10:28
there could be anything good about Western culture.
158
603000
2000
iyi olabileceğini kabullenmekteki isteksizliğin kabahati var.
10:31
And of course, our change in standards can outpace the change
159
606000
4000
Ve elbette standartlarımızdaki değişiklikler, davranışlarımızdaki değişiklikleri
10:36
in behavior. One of the reasons violence went down
160
611000
2000
geride bırakabiliyor. Şiddetteki düşüşün nedenlerinden biri
10:39
is that people got sick of the carnage and cruelty in their time.
161
614000
3000
insanların kendi dönemlerindeki vahşet ve zulümden nefret etmeleri.
10:42
That's a process that seems to be continuing,
162
617000
3000
Bu devamlılık gösteren bir sürece benziyor,
10:45
but if it outstrips behavior by the standards of the day,
163
620000
4000
ama günün standartları davranışların ötesine geçerse
10:49
things always look more barbaric than they would have been
164
624000
3000
davranışlar, günün standartlarına kıyasla, tarihsel standartlara kıyasla olduklarından
10:52
by historic standards. So today, we get exercised -- and rightly so --
165
627000
4000
daha barbarca görünürler. Bu yüzden bugün, Teksas'da bir avuç katil
10:56
if a handful of murderers get executed by lethal injection
166
631000
6000
15 yıllık bir temyiz sürecinden sonra enjeksiyonla idam cezasına çarptırılırsa
11:02
in Texas after a 15-year appeal process. We don't consider
167
637000
4000
harekete geçiyoruz -- ki doğru olan da budur. Onların birkaç yüzyıl önce
11:07
that a couple of hundred years ago, they may have been burned
168
642000
3000
10 dakika süren bir duruşmanın ardından
11:10
at the stake for criticizing the king after a trial
169
645000
3000
kralı eleştirme suçuyla yakılarak idam edilme cezası alıp
11:13
that lasted 10 minutes, and indeed, that that would have been repeated
170
648000
3000
yakılabileceklerini hesaba katmıyoruz -- ve aslında bu
11:16
over and over again. Today, we look at capital punishment
171
651000
4000
sürekli tekrarlanacaktı. Bugün, bizler ölüm cezasına
11:21
as evidence of how low our behavior can sink,
172
656000
3000
standartlarımızın ne kadar yükseldiğinin bir kanıtı olarak
11:24
rather than how high our standards have risen.
173
659000
2000
değil de, davranışlarımızın ne kadar dibe vurduğunun bir kanıtı olarak bakıyoruz.
11:28
Well, why has violence declined? No one really knows,
174
663000
3000
Peki, şiddet neden azalmakta? Kimse tam olarak bilmiyor,
11:31
but I have read four explanations, all of which, I think,
175
666000
4000
ama dört açıklama okudum ki, bence hepsi
11:36
have some grain of plausibility. The first is, maybe
176
671000
3000
bir miktar akla yatkın. Birincisi: belki
11:39
Thomas Hobbes got it right. He was the one who said
177
674000
3000
Thomas Hobbes haklıydı. O, doğal haldeki
11:42
that life in a state of nature was "solitary, poor, nasty, brutish
178
677000
5000
yaşamın "yalnız, zavallı, nahoş, hayvani ve kısa" olduğunu söyleyen
11:47
and short." Not because, he argued,
179
682000
4000
biriydi. Ona göre bunun nedeni,
11:51
humans have some primordial thirst for blood
180
686000
3000
insanların ilkel kana susamışlığı
11:54
or aggressive instinct or territorial imperative,
181
689000
3000
ya da agresif içgüdüler ya da mülki zorunluluklar değil;
11:58
but because of the logic of anarchy. In a state of anarchy,
182
693000
3000
anarşinin mantığı idi. Anarşi halinde
12:01
there's a constant temptation to invade your neighbors preemptively,
183
696000
4000
komşularınız sizi işgal etmeden ilk saldırıyı gerçekleştirerek
12:05
before they invade you. More recently, Thomas Schelling
184
700000
3000
onları işgal etmenin değişmez bir cazibesi var. Daha yakın dönemde Thomas Schelling,
12:08
gives the analogy of a homeowner who hears a rustling
185
703000
2000
zemin katta hışırtı duyan bir evsahibi benzetmesini yapar.
12:11
in the basement. Being a good American, he has a pistol
186
706000
2000
İyi bir Amerikalı olarak, komidininde bir tabancası vardır,
12:13
in the nightstand, pulls out his gun, and walks down the stairs.
187
708000
3000
silahını çeker ve merdivenlerden aşağı iner.
12:17
And what does he see but a burglar with a gun in his hand.
188
712000
2000
Ve gördüğü de elinde silahı olan bir hırsızdır.
12:20
Now, each one of them is thinking,
189
715000
1000
Her biri düşünüyor,
12:21
"I don't really want to kill that guy, but he's about to kill me.
190
716000
4000
"Aslında bu adamı öldürmek istemiyorum, ama o beni öldürecek.
12:25
Maybe I had better shoot him, before he shoots me,
191
720000
4000
O beni vurmadan önce onu vursam iyi olur,
12:29
especially since, even if he doesn't want to kill me,
192
724000
2000
eğer beni öldürmek istemiyorsa bile, özellikle
12:31
he's probably worrying right now that I might kill him
193
726000
3000
tam da şu anda o beni öldürmeden önce onu öldürebileceğimden
12:34
before he kills me." And so on.
194
729000
2000
endişelendiği için." Böyle sürer gider.
12:37
Hunter-gatherer peoples explicitly go through this train of thought,
195
732000
4000
Avcı-toplayıcı insanlar açıkça bu düşünce zincirinin içinden geçerler
12:42
and will often raid their neighbors out of fear of being raided first.
196
737000
3000
ve sıklıkla komşularına ilk akın edilen olma korkusu zincirinde akın edeceklerdir.
12:47
Now, one way of dealing with this problem is by deterrence.
197
742000
3000
Bu problemle başa çıkmanın bir yolu caydırıcılıktır:
12:50
You don't strike first, but you have a publicly announced policy
198
745000
5000
ilk vuran değilsiniz ama eğer istilaya uğrarsanız
12:55
that you will retaliate savagely if you are invaded.
199
750000
3000
öldüresiye bir misilleme yapacağınıza dair kamuya açıklanmış bir prensibiniz var.
12:58
The only thing is that it's
200
753000
2000
Tek mesele, bu prensipte
13:00
liable to having its bluff called, and therefore can only work
201
755000
4000
blöfün görülmesinin söz konusu olabilmesidir ve bu yüzden sadece güvenilirse
13:05
if it's credible. To make it credible, you must avenge all insults
202
760000
4000
işe yarar. Bunu güvenilir kılmak için tüm saldırıların öcünü almalısınız
13:10
and settle all scores, which leads to the cycles of bloody vendetta.
203
765000
4000
-- ki bu, kanlı intikam döngüsüne yönlendirir.
13:14
Life becomes an episode of "The Sopranos." Hobbes' solution,
204
769000
5000
Yaşam the Sopranos dizisinin bir bölümü olur. Hobbes'un çözümü,
13:19
the "Leviathan," was that if authority for the legitimate use
205
774000
4000
Leviathan, şiddetin meşru kullanımı için varolan otorite
13:23
of violence was vested in a single democratic agency -- a leviathan --
206
778000
5000
bir tek demokratik birime bahşedilirse -- bir leviathan (canavar) --
13:29
then such a state can reduce the temptation of attack,
207
784000
3000
böyle bir devlet şiddetin cazibesini azaltacaktır,
13:32
because any kind of aggression will be punished,
208
787000
3000
çünkü her türlü saldırganlık cezalandrılacak,
13:35
leaving its profitability as zero. That would remove the temptation
209
790000
5000
saldırganın kazancı sıfır olacaktır. Bu, ilk hücum edeceğiniz korkusuyla
13:40
to invade preemptively, out of fear of them attacking you first.
210
795000
4000
saldıracaklara önceden saldırmanızın cazibesini yok edecektir.
13:44
It removes the need for a hair trigger for retaliation
211
799000
4000
Bu, caydırıcılık tehdidinizi güvenilir kılmak için
13:48
to make your deterrent threat credible. And therefore, it would lead
212
803000
3000
hızlıca çekilen bir tetik ihtiyacını da yok eder. Dolayısıyla bu,
13:51
to a state of peace. Eisner -- the man who plotted the homicide rates
213
806000
6000
bir barış devletine yönlendirecektir. Eisner -- önceki slayt'da göremediğiniz
13:57
that you failed to see in the earlier slide --
214
812000
2000
cinayet oranlarının grafiğini çıkaran kişi --
14:00
argued that the timing of the decline of homicide in Europe
215
815000
3000
Avrupa'da cinayetlerin azalmasındaki zamanlamanın
14:04
coincided with the rise of centralized states.
216
819000
4000
merkezi devletlerin yükselişi ile çakıştığını ileri sürdü.
14:08
So that's a bit of a support for the leviathan theory.
217
823000
3000
Bu, leviathan kuramı için bir parça destektir.
14:11
Also supporting it is the fact that we today see eruptions of violence
218
826000
4000
Ayrıca bugün anarşi bölgelerinde şiddetin patlaması da bunu destekler:
14:15
in zones of anarchy, in failed states, collapsed empires,
219
830000
4000
örneğin; başarısız devletler, çökmüş imparatorluklar,
14:19
frontier regions, mafias, street gangs and so on.
220
834000
4000
sınır bölgeleri, mafyalar, sokak çeteleri ve benzerleri.
14:25
The second explanation is that in many times and places,
221
840000
3000
İkinci açıklama, pek çok zaman ve mekanda
14:28
there is a widespread sentiment that life is cheap.
222
843000
3000
yaşamın ucuz olduğuna dair yaygın bir his olduğudur.
14:32
In earlier times, when suffering and early death were common
223
847000
4000
Acı çekme ve erken ölümlerin kişinin kendi yaşamında yaygın olduğu
14:36
in one's own life, one has fewer compunctions about inflicting them
224
851000
4000
eski zamanlarda, başkalarına zarar vermek ile ilgili daha az tereddüt vardı.
14:40
on others. And as technology and economic efficiency make life
225
855000
4000
Teknoloji ve ekonomik yeterlilik yaşamı
14:44
longer and more pleasant, one puts a higher value on life in general.
226
859000
4000
daha uzun ve zevkli kılarken, genel olarak kişinin yaşama verdiği değer artar.
14:48
This was an argument from the political scientist James Payne.
227
863000
3000
Bu, siyaset bilimci James Payne'in argümanından.
14:52
A third explanation invokes the concept of a nonzero-sum game,
228
867000
4000
Bir üçüncü açıklama "sıfır toplamlı olmayan oyun" kavramına başvurur
14:56
and was worked out in the book "Nonzero" by the journalist
229
871000
4000
ve gazeteci Robert Wright tarafından Non-Zero kitabında
15:00
Robert Wright. Wright points out that in certain circumstances,
230
875000
3000
çözüldü. Wright, belli koşullarda
15:04
cooperation or non-violence can benefit both parties
231
879000
3000
şiddetten kaçınmayı içeren işbirliğinden her iki tarafın da bir etkileşim içinde
15:07
in an interaction, such as gains in trade when two parties trade
232
882000
6000
faydalanabileceğine işaret eder. Aynen iki tarafın artan miktarları
15:13
their surpluses and both come out ahead, or when two parties
233
888000
4000
takas ettiğinde her iki tarafın da karlı çıkması veya iki taraf
15:17
lay down their arms and split the so-called peace dividend
234
892000
3000
silahlarını bıraktığında daimi olarak savaşmamakla
15:20
that results in them not having to fight the whole time.
235
895000
3000
sonuçlanan barış mükafatının bölüşülmesi gibi.
15:24
Wright argues that technology has increased the number
236
899000
2000
Wright'a göre teknoloji mal, hizmet ve fikirlerin uzun mesafeler
15:26
of positive-sum games that humans tend to be embroiled in,
237
901000
4000
ve geniş gruplar arasında takas edilmesine izin vererek,
15:31
by allowing the trade of goods, services and ideas
238
906000
3000
insanların karmaşık bir sisteme dahil olma eğilimi gösterdiği
15:34
over longer distances and among larger groups of people.
239
909000
3000
“artı toplamlı oyunlar”ın sayısını artırıyor.
15:38
The result is that other people become more valuable alive than dead,
240
913000
3000
Sonuç, diğer insanların canlıyken ölü olduklarından daha değerli olmaları
15:41
and violence declines for selfish reasons. As Wright put it,
241
916000
5000
ve şiddetin bencil nedenlerle azalması. Wrigth'ın belirttiği gibi
15:47
"Among the many reasons that I think that we should not bomb
242
922000
2000
"Pek çok neden arasında, Japonları bombalamamamız gerektiğini düşündüren
15:49
the Japanese is that they built my mini-van."
243
924000
3000
bir neden, arabamı onların yapmış olması."
15:52
(Laughter)
244
927000
2000
(Gülüşmeler)
15:54
The fourth explanation is captured in the title of a book
245
929000
4000
Dördüncü açıklama, filozof Peter Singer'ın
15:58
called "The Expanding Circle," by the philosopher Peter Singer,
246
933000
3000
Genişleyen Çember adlı kitabının başlığında yakalanıyor.
16:02
who argues that evolution bequeathed humans with a sense
247
937000
3000
Peter Singer, evrimin insanlara bir empati duygusu, yani
16:05
of empathy, an ability to treat other peoples' interests
248
940000
5000
başka insanların menfaatlerini kişinin kendi menfaatlerine benzer biçimde
16:10
as comparable to one's own. Unfortunately, by default
249
945000
4000
ele alma becerisini, miras bıraktığını ileri sürüyor. Ne yazık ki, gıyaben
16:14
we apply it only to a very narrow circle of friends and family.
250
949000
4000
bunu sadece arkadaşlar ve aileden oluşan çok dar bir çembere uygularız.
16:18
People outside that circle are treated as sub-human,
251
953000
3000
Bu çemberin dışında kalanlara alt-insan muamalesi yapılır
16:21
and can be exploited with impunity. But, over history,
252
956000
4000
ve onların sömürülmesi cezasızdır. Ama tarih boyunca,
16:25
the circle has expanded. One can see, in historical record,
253
960000
4000
çember genişledi. Tarihsel kayıtlarda, bunun köyden
16:29
it expanding from the village, to the clan, to the tribe,
254
964000
3000
klana, kabileye, ulusa,
16:33
to the nation, to other races, to both sexes,
255
968000
3000
diğer ırklara, her iki cinsiyete genişlediğini görebiliriz
16:36
and, in Singer's own arguments, something that we should extend
256
971000
2000
ve Singer'in kendi argümanına göre, bunu diğer duygu sahibi
16:38
to other sentient species. The question is,
257
973000
5000
diğer türleri de dahil ederek genişletmeliyiz. Soru şu;
16:43
if this has happened, what has powered that expansion?
258
978000
3000
eğer bu oluyorsa, bu genişlemeyi sağlayan ne?
16:46
And there are a number of possibilities, such as increasing circles
259
981000
3000
Pek çok olasılık var. Robert Wright'ın ileri sürdüğü
16:49
of reciprocity in the sense that Robert Wright argues for.
260
984000
4000
anlamda karşılıklılık çemberinin artması.
16:54
The logic of the golden rule -- the more you think about and interact
261
989000
4000
Altın kuralın mantığı: diğer insanları ne kadar düşünür ve onlarla
16:58
with other people, the more you realize that it is untenable
262
993000
4000
etkileşim içine girerseniz, kendi menfaatlerinizi onlarınkinin
17:02
to privilege your interests over theirs,
263
997000
4000
üstünde tutmanın savunulamaz olduğunu o kadar kavrarsınız,
17:06
at least not if you want them to listen to you. You can't say
264
1001000
3000
en azından istediğiniz sizi dinlemeleri değilse.
17:09
that my interests are special compared to yours,
265
1004000
3000
Üzerinde durduğum nokta evrenin eşsiz bir parçasıdır
17:12
anymore than you can say that the particular spot
266
1007000
2000
çünkü tam da şu dakikada ben burada duruyorum
17:15
that I'm standing on is a unique part of the universe
267
1010000
2000
diyemeyeceğiniz gibi sizinkilere kıyasla
17:18
because I happen to be standing on it that very minute.
268
1013000
2000
benim çıkarlarım daha özeldir diyemezsiniz.
17:21
It may also be powered by cosmopolitanism, by histories,
269
1016000
4000
Bu kozmopolitlik tarafından da sağlanıyor olabilir: yani
17:25
and journalism, and memoirs, and realistic fiction, and travel,
270
1020000
4000
kendinizi önceden alt-insan muamelesi yaptığınız
17:29
and literacy, which allows you to project yourself into the lives
271
1024000
4000
diğer insanların yaşamlarına katıp yansıtmanıza izin veren
17:33
of other people that formerly you may have treated as sub-human,
272
1028000
4000
ve ayrıca yaşamdaki konumunuzun tesadüfi olumsallığını,
17:37
and also to realize the accidental contingency of your own station
273
1032000
4000
"oradayım ama tesadüfen" hissini farketmenize izin veren tarihçeler, gazetecilik,
17:41
in life, the sense that "there but for fortune go I."
274
1036000
3000
hatıralar, gerçekçi kurgular, seyahat ve okur-yazarlık tarafından sağlanıyor olabilir.
17:46
Whatever its causes, the decline of violence, I think,
275
1041000
3000
Nedenleri her neyse, şiddetin azalmasının
17:49
has profound implications. It should force us to ask not just, why
276
1044000
4000
derin etkileri var. Bu bizi sadece "Neden savaş var?"
17:53
is there war? But also, why is there peace? Not just,
277
1048000
4000
sorusuna değil, "Neden barış var?" sorusuna da itmeli.
17:58
what are we doing wrong? But also, what have we been doing right?
278
1053000
3000
Sadece "Neyi yanlış yapıyoruz?" değil, "Neyi doğru yapıyoruz?".
18:02
Because we have been doing something right,
279
1057000
1000
Çünkü birşeyleri doğru yapmaktayız
18:04
and it sure would be good to find out what it is.
280
1059000
2000
ve bunun ne olduğunu bulmak kesinlikle iyi olacaktır.
18:06
Thank you very much.
281
1061000
1000
Çok teşekkür ederim.
18:07
(Applause).
282
1062000
11000
(Alkışlar)
18:18
Chris Anderson: I loved that talk. I think a lot of people here in the room would say
283
1073000
4000
Chris Anderson: Bu konuşmayı sevdim. Sanırım bu salonda bulunan pek çok kişi
18:22
that that expansion of -- that you were talking about,
284
1077000
3000
Peter Singer'in sözünü ettiği ve senin de konuşmanda değindiğin
18:25
that Peter Singer talks about, is also driven by, just by technology,
285
1080000
3000
şu genişlemenin aynı zamanda teknoloji tarafından,
18:28
by greater visibility of the other, and the sense that the world
286
1083000
4000
diğerlerinin daha görülebilir olması ve dünyanın gittikçe küçüldüğü hissi
18:32
is therefore getting smaller. I mean, is that also a grain of truth?
287
1087000
3000
tarafından yönlendirildiğini söyleyecektir. Yani, bunda da bir gerçeklik payı var mı?
18:36
Steven Pinker: Very much. It would fit both in Wright's theory,
288
1091000
3000
Steven Pinker: Hem de çok. Bu Wright'ın kuramındaki
18:40
that it allows us to enjoy the benefits of cooperation
289
1095000
3000
gittikçe daha geniş çemberlerde işbirliği yaparak
18:44
over larger and larger circles. But also, I think it helps us
290
1099000
3000
faydalar elde etmemize de izin veriyor. Ama ayrıca
18:49
imagine what it's like to be someone else. I think when you read
291
1104000
3000
sanırım bu, başka biri olmanın nasıl olduğunu tasavvur etmemize de yardım ediyor.
18:52
these horrific tortures that were common in the Middle Ages, you think,
292
1107000
3000
Sanıyorum, orta çağlarda yaygın olan bu korkunç işkenceleri okuduğunuzda
18:55
how could they possibly have done it,
293
1110000
2000
nasıl olup da bunları yapmış olabileceklerini,
18:57
how could they have not have empathized with the person
294
1112000
2000
nasıl olup da bağırsaklarını deştikleri o kişiyle empati kuramamış
19:00
that they're disemboweling? But clearly,
295
1115000
2000
olabileceklerini düşünüyorsunuz. Fakat açıkça
19:03
as far as they're concerned, this is just an alien being
296
1118000
3000
onlara göre, bu sadece
19:06
that does not have feelings akin to their own. Anything, I think,
297
1121000
3000
kendilerininkine benzer hisler taşımayan bir yaratık. Sanırım,
19:09
that makes it easier to imagine trading places
298
1124000
2000
bir başkasıyla alışveriş yaptığınızı tasavvur etmenizi kolaylaştıran
19:12
with someone else means that it increases your moral consideration
299
1127000
3000
herhangi bir şey, bunun diğer kişiye yönelik
19:15
to that other person.
300
1130000
1000
ahlaki yükümlülüğünüzü artırması anlamına geliyor.
19:16
CA: Well, Steve, I would love every news media owner to hear that talk
301
1131000
4000
CA: Evet, Steve, her haber yayın organı patronunun gelecek yıl bir noktada
19:20
at some point in the next year. I think it's really important. Thank you so much.
302
1135000
2000
bu konuşmayı duymasını isterdim. Bence bu gerçekten önemli. Çok teşekkürler.
19:22
SP: My pleasure.
303
1137000
1000
SP: Benim için zevkti.
ABOUT THE SPEAKER
Steven Pinker - PsychologistSteven Pinker is a professor of cognitive science (the study of the human mind) who writes about language, mind and human nature.
Why you should listen
Steven Pinker grew up in the English-speaking community of Montreal but has spent his adult life bouncing back and forth between Harvard and MIT. He is interested in all aspects of human nature: how we see, hear, think, speak, remember, feel and interact.
To be specific: he developed the first comprehensive theory of language acquisition in children, used verb meaning as a window into cognition, probed the limits of neural networks and showed how the interaction between memory and computation shapes language. He has used evolution to illuminate innuendo, emotional expression and social coordination. He has documented historical declines in violence and explained them in terms of the ways that the violent and peaceable components of human nature interact in different eras. He has written books on the language instinct, how the mind works, the stuff of thought and the doctrine of the blank slate, together with a guide to stylish writing that is rooted in psychology.
In his latest book, Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism, and Progress, he writes about progress -- why people are healthier, richer, safer, happier and better educated than ever. His other books include The Language Instinct, How the Mind Works, The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature, The Stuff of Thought, and The Better Angels of Our Nature.
Steven Pinker | Speaker | TED.com