TED2015
Latif Nasser: The amazing story of the man who gave us modern pain relief
Latif Nasser: Modern ağrı giderimini bize veren adamın inanılmaz hikayesi
Filmed:
Readability: 4.2
1,689,086 views
Uzun bir süre, doktorlar hasta olmanın en temel ve sinir bozucu parçası olan ağrıyı görmezden geldiler. Latif Nasser, bu bilgilendirici ve çoşkulu konuşmasında tıp mesleğini, ağrıyı ciddiye alarak yapan ve milyonlarca kişinin hayatını değiştiren bir doktor ve aynı zamanda güreşçi olan John J. Bonica'nın olağanüstü hikayesini anlatıyor.
Latif Nasser - Radio researcher
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata. Full bio
Latif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
A few years ago,
0
825
1898
Birkaç yıl önce,
00:14
my mom developed rheumatoid arthritis.
1
2747
3546
annemde eklem iltihaplanması ortaya çıktı.
Bilek, diz ve ayak parmakları şişerek
felç edici, kronik bir acıya sebep oldu.
felç edici, kronik bir acıya sebep oldu.
00:18
Her wrists, knees and toes swelled up,
causing crippling, chronic pain.
causing crippling, chronic pain.
2
6989
6099
00:26
She had to file for disability.
3
14391
1690
Engellilik başvurusunda bulundu.
00:28
She stopped attending our local mosque.
4
16734
2000
Yakınımızdaki camiye gitmeyi bıraktı.
00:31
Some mornings it was too painful
for her to brush her teeth.
for her to brush her teeth.
5
19516
3397
Bazı sabahlar,
diş fırçalamak bile çok acı vericiydi.
diş fırçalamak bile çok acı vericiydi.
00:36
I wanted to help.
6
24339
1177
Yardım etmek istedim.
00:38
But I didn't know how.
7
26500
1766
Fakat nasıl yapacağımı bilmiyordum.
00:40
I'm not a doctor.
8
28716
1225
Ben doktor değilim.
00:43
So, what I am is a historian of medicine.
9
31005
4006
Bir tıp tarihçisiyim.
00:47
So I started to research
the history of chronic pain.
the history of chronic pain.
10
35930
3462
Kronik acı tarihini araştırmaya başladım.
00:51
Turns out, UCLA has an entire
history of pain collection
history of pain collection
11
39957
4021
Meğer UCLA arşivinde
acının tarihiyle ilgili
acının tarihiyle ilgili
koca bir koleksiyon varmış.
00:56
in their archives.
12
44002
1164
00:58
And I found a story --
a fantastic story --
a fantastic story --
13
46593
3452
Bir hikaye buldum,
harika bir hikaye.
harika bir hikaye.
01:02
of a man who saved -- rescued --
millions of people from pain;
millions of people from pain;
14
50069
5796
Milyonlarca insanı
acıdan kurtaran bir adam;
acıdan kurtaran bir adam;
01:07
people like my mom.
15
55889
1388
annem gibi insanları.
01:10
Yet, I had never heard of him.
16
58772
1460
Onu hiç duymamıştım.
01:12
There were no biographies
of him, no Hollywood movies.
of him, no Hollywood movies.
17
60256
3632
Biyografisi, Hollywood filmi falan yoktu.
01:16
His name was John J. Bonica.
18
64483
3789
Adı John J. Bonica'ydı.
01:21
But when our story begins,
19
69070
1548
Ama hikayemiz başladığında,
01:22
he was better known as
Johnny "Bull" Walker.
Johnny "Bull" Walker.
20
70642
4113
Johnny "Bull" Walker olarak biliniyordu.
01:28
It was a summer day in 1941.
21
76611
2340
1941'de bir yaz günüydü.
01:31
The circus had just arrived
in the tiny town of Brookfield, New York.
in the tiny town of Brookfield, New York.
22
79857
5160
New York, Brookfield'in
ufak kasabasına sirk yeni gelmişti.
ufak kasabasına sirk yeni gelmişti.
01:37
Spectators flocked to see
the wire-walkers, the tramp clowns --
the wire-walkers, the tramp clowns --
23
85486
3921
Seyirciler, ip cambazlarını ve palyaçoları
akın akın izlemeye gidiyorlardı.
akın akın izlemeye gidiyorlardı.
01:41
if they were lucky, the human cannonball.
24
89431
2735
Şanslılarsa, insan güllesini izliyorlardı.
01:44
They also came to see the strongman,
Johnny "Bull" Walker,
Johnny "Bull" Walker,
25
92190
3884
Ayrıca, güçlü adam Johnny "Bull" Walker'ı
da izlemeye geliyorlardı,
da izlemeye geliyorlardı,
01:48
a brawny bully who'd pin you for a dollar.
26
96098
3333
bir dolar karşılığında seni
iğneleyen kaslı kabadayıyı.
iğneleyen kaslı kabadayıyı.
01:52
You know, on that particular day,
a voice rang out
a voice rang out
27
100467
2941
O gün, sirk sistemi üzerinde
01:55
over the circus P.A. system.
28
103432
1985
bir ses çınladı.
01:57
They needed a doctor urgently,
in the live animal tent.
in the live animal tent.
29
105441
3837
Canlı hayvan çadırına bir doktor lazımdı.
02:01
Something had gone wrong
with the lion tamer.
with the lion tamer.
30
109302
2384
Aslan terbiyecisine bir şey olmuştu.
02:03
The climax of his act had gone wrong,
31
111710
3129
Yanlış bir hareketi sonucu,
02:06
and his head was stuck
inside the lion's mouth.
inside the lion's mouth.
32
114863
4196
adamın kafası aslanın ağzında kaldı.
02:11
He was running out of air;
33
119629
1659
Nefesi tükeniyordu.
02:13
the crowd watched in horror
34
121312
2167
O orada çabalarken kalabalık, korkuyla
02:15
as he struggled and then passed out.
35
123503
2904
izliyordu.Sonunda adam bayıldı.
02:18
When the lion finally did relax its jaws,
36
126788
3261
Aslan çenesini gevşetince, bakıcı adam
02:22
the lion tamer just slumped
to the ground, motionless.
to the ground, motionless.
37
130073
4454
hareketsiz bir şekilde yere düştü.
02:27
When he came to a few minutes later,
38
135813
2369
Ayıldığında, tanıdık birinin
02:30
he saw a familiar figure hunched over him.
39
138206
2140
onun üstüne çömeldiğini gördü.
02:33
It was Bull Walker.
40
141169
2000
O kişi Bull Walker'dı.
02:35
The strongman had given the lion tamer
mouth-to-mouth, and saved his life.
mouth-to-mouth, and saved his life.
41
143816
5233
Güçlü adam, ağzıyla soluk verip
onun hayatını kurtardı.
02:42
Now, the strongman hadn't told anyone,
42
150864
1828
Bu güçlü adam kimseye anlatmamıştı,
ama aslında üçüncü sınıf tıp öğrencisiydi.
02:44
but he was actually
a third-year medical student.
a third-year medical student.
43
152716
3459
02:48
He toured with the circus
during summers to pay tuition,
during summers to pay tuition,
44
156788
3662
Harcını ödemek için yaz boyunca sirkteydi
02:52
but kept it a secret
to protect his persona.
to protect his persona.
45
160474
2710
ama kimliğini korumak için
bunu bir sır olarak saklıyordu.
02:55
He was supposed to be
a brute, a villain --
a brute, a villain --
46
163787
3404
Onun bir canavar, kötü bir adam
olması gerekiyordu
olması gerekiyordu
02:59
not a nerdy do-gooder.
47
167215
2222
iyi niyetli, çalışkan biri değil.
03:02
His medical colleagues didn't
know his secret, either.
know his secret, either.
48
170535
2597
Tıbbi meslektaşları da
onun sırrını bilmiyordu.
onun sırrını bilmiyordu.
03:05
As he put it, "If you were
an athlete, you were a dumb dodo."
an athlete, you were a dumb dodo."
49
173156
4079
Ona, "eğer bir atlet olsaydın
aptal bir kuş olurdun." derlerdi.
aptal bir kuş olurdun." derlerdi.
03:09
So he didn't tell them about the circus,
50
177849
2471
Bu yüzden onlara sirkten hiç bahsetmedi,
03:12
or about how he wrestled professionally
on evenings and weekends.
on evenings and weekends.
51
180344
5317
ya da akşamları ve haftasonları nasıl
profesyonelce güreştiğini söylemedi.
profesyonelce güreştiğini söylemedi.
03:18
He used a pseudonym like Bull Walker,
52
186353
2620
Bull Walker, sonraları da
03:20
or later, the Masked Marvel.
53
188997
1929
Maskeli Marvel gibi takma adlar kullandı.
03:23
He even kept it a secret that same year,
54
191627
3508
Dünya Hafif Ağır Siklet Şampiyonu
olduğunda bile
olduğunda bile
03:27
when he was crowned
the Light Heavyweight Champion
the Light Heavyweight Champion
55
195159
3359
o yıl, bunu bir sır olarak tuttu.
03:30
of the world.
56
198542
1229
03:33
Over the years, John J. Bonica
lived these parallel lives.
lived these parallel lives.
57
201313
4606
John J. Bonica, yıllarca
bu paralel hayatları yaşadı.
bu paralel hayatları yaşadı.
03:38
He was a wrestler;
58
206515
1694
O bir güreşçiydi.
03:40
he was a doctor.
59
208233
1157
O bir doktordu.
03:41
He was a heel;
60
209788
1522
bir kalleşti.
03:43
he was a hero.
61
211334
1157
bir kahramandı.
03:45
He inflicted pain,
62
213038
1796
Acı verdi,
03:46
and he treated it.
63
214858
1158
ve onu iyileştirdi.
03:49
And he didn’t know it at the time,
but over the next five decades,
but over the next five decades,
64
217242
3502
O zamanlar bilmiyordu ama
gelecek 50 yıl boyunca
gelecek 50 yıl boyunca
03:52
he'd draw on these dueling identities
65
220768
2818
birbirleriyle çatışan
kimliklerden yararlanarak
kimliklerden yararlanarak
03:55
to forge a whole new way
to think about pain.
to think about pain.
66
223610
3313
acıyı düşünmek için yepyeni
bir yol oluşturdu.
bir yol oluşturdu.
03:59
It'd change modern medicine
so much so, that decades later,
so much so, that decades later,
67
227620
4130
Modern tıpta çok şeyi değiştirdi,
öyle ki, onlarca yıl sonra
öyle ki, onlarca yıl sonra
04:03
Time magazine would call him
pain relief's founding father.
pain relief's founding father.
68
231774
4502
Time Dergisi ona, acıyı hafifletmenin
kurucu babası dedi.
kurucu babası dedi.
04:09
But that all happened later.
69
237351
1493
Ama bunlar hepsi sonradan oldu.
04:12
In 1942, Bonica graduated
medical school and married Emma,
medical school and married Emma,
70
240179
5612
1942'de Bonica,
mezun oldu, ve maçların birinde
04:17
his sweetheart, whom he had met
at one of his matches years before.
at one of his matches years before.
71
245815
3676
tanıştığı, sevgilisi Emma ile evlendi.
04:22
He still wrestled in secret -- he had to.
72
250505
2816
Hala gizlice güreşti, zorundaydı.
04:25
His internship at New York's
St. Vincent's Hospital paid nothing.
St. Vincent's Hospital paid nothing.
73
253781
4647
Stajını yaptığı New York'taki
St. Vincent Hastanesi para ödemiyordu.
St. Vincent Hastanesi para ödemiyordu.
04:31
With his championship belt,
he wrestled in big-ticket venues,
he wrestled in big-ticket venues,
74
259101
3752
Şampiyonluk kemeriyle
pahalı mekanlarda güreşiyordu.
pahalı mekanlarda güreşiyordu.
04:34
like Madison Square Garden,
75
262877
1937
Madison Meydanı'nda mesela,
04:36
against big-time opponents,
76
264838
1676
güçlü rakiplere karşı dövüşüyordu
04:38
like Everett "The Blonde Bear" Marshall,
77
266538
2849
Everett "The Blonde Bear" Marshal gibi
04:41
or three-time world champion,
Angelo Savoldi.
Angelo Savoldi.
78
269411
3642
ya da üç kez dünya şampiyonu olan
Angelo Savoidi gibi.
Angelo Savoidi gibi.
04:46
The matches took a toll on his body;
79
274192
2777
Maçlar vücudunda büyük etki yapıyordu;
04:48
he tore hip joints, fractured ribs.
80
276993
3278
yırtık kalça eklemi, çatlak kaburgalar.
04:52
One night, The Terrible Turk's big toe
scratched a scar like Capone's
scratched a scar like Capone's
81
280295
4898
Bir gece, Korkunç Turk'ün ayak parmağı
04:57
down the side of his face.
82
285217
1302
yüzünün altını tırmaladı.
04:59
The next morning at work,
he had to wear a surgical mask to hide it.
he had to wear a surgical mask to hide it.
83
287302
4039
Ertesi gün işte, yarayı saklamak için
ameliyat maskesi takmak zorunda kaldı.
ameliyat maskesi takmak zorunda kaldı.
05:04
Twice Bonica showed up to the O.R.
with one eye so bruised,
with one eye so bruised,
84
292450
4614
Bonica, yaralı bir gözle
iki kere ameliyata girdi,
iki kere ameliyata girdi,
05:09
he couldn't see out of it.
85
297088
1246
fakat göremiyordu.
05:11
But worst of all were
his mangled cauliflower ears.
his mangled cauliflower ears.
86
299138
4503
Fakat en kötüsü ezilmiş
karnabahar kulaklarıydı.
karnabahar kulaklarıydı.
05:16
He said they felt like two baseballs
on the sides of his head.
on the sides of his head.
87
304094
3408
Başının iki yanında beyzbol topu varmış
gibi hissettiğini söylüyordu.
gibi hissettiğini söylüyordu.
05:21
Pain just kept accumulating in his life.
88
309153
3262
Hayatında, acı sadece çoğaldı.
05:25
Next, he watched his wife go
into labor at his hospital.
into labor at his hospital.
89
313177
3556
Sonra, hastanede eşinin
doğum yapışını izledi.
doğum yapışını izledi.
05:29
She heaved and pushed, clearly in anguish.
90
317509
3124
Kadın ıkınıyordu, açıkça bir
ızdırap içindeydi.
ızdırap içindeydi.
05:33
Her obstetrician called
out to the intern on duty
out to the intern on duty
91
321657
2444
Ebe, stajyeri çağırıp, acısını azaltmak
05:36
to give her a few drops of ether
to ease her pain.
to ease her pain.
92
324125
2508
için ona birkaç damla eter verdirtti.
05:39
But the intern was a young guy,
just three weeks on the job --
just three weeks on the job --
93
327519
3361
Ama stajyer genç biriydi, daha 3 haftalık,
05:42
he was jittery, and in applying the ether,
94
330904
2936
gergindi ve eteri uygularken
05:45
irritated Emma's throat.
95
333864
1828
Emma'nın boğazını tahriş etti.
05:48
She vomited and choked,
and started to turn blue.
and started to turn blue.
96
336145
3948
Kusup tıkandı, morarmaya başladı.
05:52
Bonica, who was watching all this,
pushed the intern out of the way,
pushed the intern out of the way,
97
340895
5340
Bunları gören Bonica, stajyeri itip,
05:58
cleared her airway,
98
346259
1581
kadının hava yolunu açtı,
05:59
and saved his wife
and his unborn daughter.
and his unborn daughter.
99
347864
2818
karısıyla, doğmamış kızının
hayatını kurtardı.
hayatını kurtardı.
06:04
At that moment, he decided
to devote his life to anesthesiology.
to devote his life to anesthesiology.
100
352172
4845
O an, hayatını anesteziye
adamaya karar verdi.
adamaya karar verdi.
06:09
Later, he'd even go on to help develop
the epidural, for delivering mothers.
the epidural, for delivering mothers.
101
357414
5412
Sonra, epidural doğumu geliştirmeye
06:14
But before he could focus on obstetrics,
102
362850
2135
yardım etti, fakat doğuma odaklanmadan,
06:17
Bonica had to report for basic training.
103
365009
2756
temel stajını raporlamalıydı.
06:22
Right around D-Day,
104
370373
1594
Doktorlar Günü zamanlarında
06:23
Bonica showed up
to Madigan Army Medical Center,
to Madigan Army Medical Center,
105
371991
3222
Bonica,
Tacoma yanındaki Madigan Sağlık Merkezinde
06:27
near Tacoma.
106
375237
1150
kendini gösterdi.
06:28
At 7,700 beds, it was one of the largest
army hospitals in America.
army hospitals in America.
107
376783
4693
7.700 yatakla Amerika'nın en büyük askeri
hastanelerinden biriydi.
06:34
Bonica was in charge
of all pain control there.
of all pain control there.
108
382242
2694
Bonica, acı kontrolünün başındaydı.
06:37
He was only 27.
109
385618
2000
Daha 27 yaşındaydı.
06:40
Treating so many patients,
Bonica started noticing cases
Bonica started noticing cases
110
388470
3294
Bonica, birçok hastayı tedavi
ettikten sonra,
ettikten sonra,
öğrendiği her şeyle çelişen
vakalar farketti.
vakalar farketti.
06:43
that contradicted everything
he had learned.
he had learned.
111
391788
2495
06:46
Pain was supposed to be
a kind of alarm bell -- in a good way --
a kind of alarm bell -- in a good way --
112
394976
4846
Acı bir çeşit alarmdı -- iyi anlamda--
06:51
a body's way of signaling an injury,
like a broken arm.
like a broken arm.
113
399846
3600
yani vücudun yaralanma sonucu
sinyal vermesi, kırılmış bir kol gibi.
sinyal vermesi, kırılmış bir kol gibi.
06:56
But in some cases,
114
404538
1612
Ama bazı vakalarda,
06:58
like after a patient had a leg amputated,
115
406174
3475
hasta bacağını kestirdikten sonra mesela,
07:01
that patient might still complain
of pain in that nonexistent leg.
of pain in that nonexistent leg.
116
409673
4021
olmayan bacağın acısından şikayet ediyordu.
07:06
But if the injury had been treated, why
would the alarm bell keep ringing?
would the alarm bell keep ringing?
117
414231
3992
Eğer hasar tedavi edildiyse,
neden hala alarm çalmaya devam ediyordu?
07:10
There were other cases in which there
was no evidence of an injury whatsoever,
was no evidence of an injury whatsoever,
118
418861
4129
Bazen hiç bir hasar olmamasına rağmen,
07:15
and yet, still the patient hurt.
119
423014
2482
hala canı yanan hastalar da oluyordu.
07:18
Bonica tracked down all the specialists
at his hospital -- surgeons,
at his hospital -- surgeons,
120
426678
3968
Bonica, hastaneki tüm uzmanları izledi;
07:22
neurologists, psychiatrists, others.
121
430670
2338
cerrahlar, nörolojistler,
psikiyatristler, diğerleri.
psikiyatristler, diğerleri.
Ve kendi hastaları hakkında
07:25
And he tried to get
their opinions on his patients.
their opinions on his patients.
122
433782
3076
onların fikirlerini almaya çalıştı.
07:29
It took too long, so he started organizing
group meetings over lunch.
group meetings over lunch.
123
437643
4974
Ama bu zaman aldığı için,
öğle yemeği sonrası
grup toplantıları düzenledi.
07:35
It would be like a tag team of specialists
going up against the patient's pain.
going up against the patient's pain.
124
443123
4466
Hastanın acısına karşı koyan
uzman takımı gibiydiler.
uzman takımı gibiydiler.
07:39
No one had ever focused on pain
this way before.
this way before.
125
447613
3940
Daha önce, hiç kimse acıya bu
şekilde odaklanmamıştı.
şekilde odaklanmamıştı.
07:44
After that, he hit the books.
126
452928
2000
Sonrasında, çok çalıştı.
07:47
He read every medical textbook
he could get his hands on,
he could get his hands on,
127
455845
2863
Eline geçen tüm tıp kitaplarını,
"acı" kelimesi geçen her şeyi
07:50
carefully noting every mention
of the word "pain."
of the word "pain."
128
458732
2551
dikkatlice not ederek okudu.
07:54
Out of the 14,000 pages he read,
129
462282
3881
Okuduğu 14.000 sayfadan
07:58
the word "pain" was
on 17 and a half of them.
on 17 and a half of them.
130
466187
4176
on yedi buçuğunda "acı" kelimesi vardı.
08:02
Seventeen and a half.
131
470908
2002
ON YEDİ BUÇUK.
08:04
For the most basic, most common,
most frustrating part of being a patient.
most frustrating part of being a patient.
132
472934
5272
Hasta olmanın en temel, en yaygın,
en sinir bozucu yanı için.
08:10
Bonica was shocked -- I'm quoting him,
133
478875
2107
Bonica şaşırmıştı. Dedi ki,
08:13
he said, "What the hell kind of conclusion
can you come to there?
can you come to there?
134
481006
4454
"Ne çeşit bir sonuçla oraya gelebilirsin?
08:17
The most important thing
from the patient's perspective,
from the patient's perspective,
135
485484
3182
Hasta açısından en önemli şey olan
08:20
they don't talk about."
136
488690
1365
acı hakkında konuşmuyorlar."
08:23
So over the next eight years,
Bonica would talk about it.
Bonica would talk about it.
137
491295
3890
Gelecek 8 yılda, Bonica bunun hakkında
08:27
He'd write about it; he'd write
those missing pages.
those missing pages.
138
495209
2445
konuştu, eksik sayfaları yazdı.
08:30
He wrote what would later be known
as the Bible of Pain.
as the Bible of Pain.
139
498057
3714
Sonraları "Acı'nın Kutsal Kitabı" olarak
bilinen kitabı yazdı.
08:34
In it he proposed new strategies,
140
502575
3417
Kitabında yeni stratejiler,
08:38
new treatments using
nerve-block injections.
nerve-block injections.
141
506016
3574
sinir bloğu iğnesi kullanılan
yeni tedaviler önerdi.
yeni tedaviler önerdi.
08:41
He proposed a new institution,
the Pain Clinic,
the Pain Clinic,
142
509614
2743
Öğle yemeği toplantılarına dayanarak,
08:44
based on those lunchtime meetings.
143
512381
1998
Acı Kliniği diye yeni klinik teklif etti.
08:47
But the most important thing
about his book
about his book
144
515248
2411
Ama kitabıyla ilgili en önemli şey,
08:49
was that it was kind of an emotional
alarm bell for medicine.
alarm bell for medicine.
145
517683
4082
tıpta, duygusal bir alarm
çeşidi olmasıydı.
çeşidi olmasıydı.
Doktorların, hastaların hayatlarındaki acıyı
08:54
A desperate plea to doctors
to take pain seriously
to take pain seriously
146
522486
5981
ciddiye almaları için umutsuzca bir istek..
09:00
in patients' lives.
147
528491
1396
09:03
He recast the very purpose of medicine.
148
531321
3269
Tıbbın amacını yeniden belirledi.
09:07
The goal wasn't to make patients better;
149
535373
4185
Amaç, hastaları daha iyi etmek değil;
09:11
it was to make patients feel better.
150
539582
3352
hastaları daha iyi hissettirmekti.
Onlarca yıl ağrısını,
gündeminden uzak tuttu
gündeminden uzak tuttu
09:16
He pushed his pain agenda for decades,
151
544955
2087
09:19
before it finally took hold
in the mid-'70s.
in the mid-'70s.
152
547066
3018
ve nihayetinde 70'lerin ortasında
acısı ortaya çıktı.
acısı ortaya çıktı.
09:22
Hundreds of pain clinics sprung up
all over the world.
all over the world.
153
550831
3454
Dünyada yüzlerce acı kliniği türedi.
09:27
But as they did -- a tragic twist.
154
555711
3230
Fakat türedikçe, trajik bir düğüm.
09:31
Bonica's years of wrestling
caught up to him.
caught up to him.
155
559754
3161
Bonica'nın güreş yılları onu yakaladı.
09:36
He had been out of the ring
for over 20 years,
for over 20 years,
156
564597
2152
20 yılı aşkın süredir ringlerin
dışında kaldı.
dışında kaldı.
09:38
but those 1,500 professional bouts
had left a mark on his body.
had left a mark on his body.
157
566773
4305
Ama 1500 müsabaka vücudunda iz bırakmıştı.
09:43
Still in his mid-50s, he suffered
severe osteoarthritis.
severe osteoarthritis.
158
571769
4069
50'li yaşların ortasına geldiğinde
hala osteoartrit hastasıydı.
09:48
Over the next 20 years
he'd have 22 surgeries,
he'd have 22 surgeries,
159
576360
4019
Sonraki 20 yıl, 4 omurga ameliyatı,
09:52
including four spine operations,
160
580403
2527
kalça protezi üstüne kalça protezi
09:54
and hip replacement after hip replacement.
161
582954
2567
olmak üzere 22 ameliyat geçirdi.
09:58
He could barely raise
his arm, turn his neck.
his arm, turn his neck.
162
586110
3257
Neredeyse kolunu kaldıramıyor
boynunu döndüremiyordu.
10:02
He needed aluminum crutches to walk.
163
590144
2653
Yürümek için aluminyum koltuk
değneklerine ihtiyacı vardı.
değneklerine ihtiyacı vardı.
10:05
His friends and former students
became his doctors.
became his doctors.
164
593879
4020
Arkadaşları ve
eski öğrencileri onun doktoru oldular.
10:09
One recalled that he probably
had more nerve-block injections
had more nerve-block injections
165
597923
4202
Birine göre, dünyadaki en çok sinir bloğu
10:14
than anyone else on the planet.
166
602149
2578
iğnesi alan kişiydi.
10:18
Already a workaholic,
he worked even more --
he worked even more --
167
606043
3438
Zaten işkolikti, günde
15-18 saaten fazla çalıştı.
15-18 saaten fazla çalıştı.
10:21
15- to 18-hour days.
168
609505
1946
İyileştirmek, onun için işten fazlasıydı.
10:23
Healing others became more
than just his job,
than just his job,
169
611922
2509
10:26
it was his own most effective
form of relief.
form of relief.
170
614455
2722
Bu onun rahatlama yoluydu.
10:30
"If I wasn't as busy as I am,"
he told a reporter at the time,
he told a reporter at the time,
171
618510
3811
O zamanlar bir muhabire şöyle dedi;
10:34
"I would be a completely disabled guy."
172
622345
3185
"Eğer bu kadar meşgul olmasaydım,
tamamen engelli biri olurdum."
10:39
On a business trip to Florida
in the early 1980s,
in the early 1980s,
173
627423
3539
1980'lerin başında, Florida'da
bir iş gezisinde, Bonica,
eski bir öğrencisini
eski bir öğrencisini
10:42
Bonica got a former student to drive
him to the Hyde Park area in Tampa.
him to the Hyde Park area in Tampa.
174
630986
5332
onu Tampa'daki Hyde Park alanına
götürmesi için aldı.
götürmesi için aldı.
10:49
They drove past palm trees
and pulled up to an old mansion,
and pulled up to an old mansion,
175
637338
4144
Palmiye ağaçlarının önünden geçip,
garajında büyük gümüş havan topu saklı
10:53
with giant silver howitzer cannons
hidden in the garage.
hidden in the garage.
176
641506
4610
bir köşkün önünde durdular.
10:58
The house belonged to the Zacchini family,
177
646895
2939
Ev, Zacchini ailesine aitti--
11:01
who were something like
American circus royalty.
American circus royalty.
178
649858
2972
Amerika'nın sirk kraliyeti denebilir.
11:06
Decades earlier, Bonica had watched them,
179
654229
2573
Yıllar önce, Bonica onları izlemişti,
11:08
clad in silver jumpsuits and goggles,
180
656826
2887
gümüş bir tulumda, büyük gözlüklerle,
11:11
doing the act they pioneered --
the Human Cannonball.
the Human Cannonball.
181
659737
3768
öncüsü oldukları numarayı yaparak
- İnsan Güllesi.
11:16
But now they were like him: retired.
182
664772
3075
Fakat şimdi
onlar da şu an onun gibiydi: emekli.
11:21
That generation is all dead
now, including Bonica,
now, including Bonica,
183
669267
3571
Şu an bu jenerasyonun hepsi ölü,
Bonica da dahil.
Bonica da dahil.
11:24
so there's no way to know exactly
what they said that day.
what they said that day.
184
672862
2943
Bu yüzden o gün birbirlerine
tam olarak
tam olarak
ne dediklerini bilmenin bir yolu yok.
11:28
But still, I love imagining it.
185
676475
2000
Ama yine de hayal etmeyi seviyorum.
11:31
The strongman and the human
cannonballs reunited,
cannonballs reunited,
186
679233
3253
Güçlü adamlar ve insan gülleleri
tekrar bir araya gelmiş, birbirlerine
11:34
showing off old scars, and new ones.
187
682510
2453
eski, yeni yaralarını gösteriyorlar.
11:37
Maybe Bonica gave them medical advice.
188
685802
2256
Belki Bonica onlara tıbbi tavsiyeler verdi.
11:40
Maybe he told them what he later
said in an oral history,
said in an oral history,
189
688082
5326
Belki onlara, sirkteki hayatının ve güreşmenin
11:45
which is that his time in the circus
and wrestling deeply molded his life.
and wrestling deeply molded his life.
190
693432
5906
hayatını nasıl da şekillendirdiğini anlattı.
11:53
Bonica saw pain close up.
191
701286
2684
Bonica, acıyı yakından gördü.
11:57
He felt it. He lived it.
192
705236
2000
Onu hissetti.
Onu yaşadı.
12:00
And it made it impossible
for him to ignore in others.
for him to ignore in others.
193
708453
4017
Ve bu,
acıyı inkar etmesini imkansızlaştırdı.
12:05
Out of that empathy, he spun
a whole new field,
a whole new field,
194
713449
3114
Bu sempatiyle, yepyeni bir alan tasarladı,
12:08
played a major role in getting
medicine to acknowledge pain
medicine to acknowledge pain
195
716587
3112
tıbbın acıyı bilmesinde
12:11
in and of itself.
196
719723
1252
önemli bir rol oynadı.
12:14
In that same oral history,
197
722627
1912
Aynı sözlü tarihte,
Bonica, acının en karmaşık insan
deneyimi olduğunu iddia etti.
deneyimi olduğunu iddia etti.
12:16
Bonica claimed that pain
198
724563
2509
12:19
is the most complex human experience.
199
727096
4257
12:24
That it involves your past life,
your current life,
your current life,
200
732215
3814
Bu,
geçmiş yaşantını da,
bugünü de
12:28
your interactions, your family.
201
736053
2190
ilişkilerini de, aileni de içine alır.
12:31
That was definitely true for Bonica.
202
739256
2555
Bonica için tamamen doğduydu.
12:34
But it was also true for my mom.
203
742593
2671
Fakat bu, benim annem için de doğruydu.
12:40
It's easy for doctors to see my mom
204
748043
3299
Doktorlar için annemi,
profesyonel bir hasta olarak
görmek kolaydı.
görmek kolaydı.
12:43
as a kind of professional patient,
205
751366
3262
12:46
a woman who just spends her days
in waiting rooms.
in waiting rooms.
206
754652
3818
Günlerini bekleme odalarında
harcayan bir kadın.
harcayan bir kadın.
12:51
Sometimes I get stuck seeing her
that same way.
that same way.
207
759714
2891
Bazen annemi aynı şekilde görmeye
takılıp kalıyorum.
12:57
But as I saw Bonica's pain --
208
765076
1967
Fakat, Bonica'nın dopdolu yaşanmış hayatına
12:59
a testament to his fully lived life --
209
767067
4532
vasiyet olan acısını gördükçe,
13:03
I started to remember all the things
that my mom's pain holds.
that my mom's pain holds.
210
771623
4507
annemin acısının dayandıklarını
hatırlamaya başlıyorum.
13:10
Before they got swollen and arthritic,
211
778370
3768
Şişip iltihaplanmadan önce,
13:14
my mom's fingers clacked away
212
782162
3315
çalıştığı hastanede insan kaynakları
13:17
in the hospital H.R. department
where she worked.
where she worked.
213
785501
2898
bölümünde, annemin parmakları tıkırdardı.
13:21
They folded samosas for our entire mosque.
214
789150
4088
Tüm cami için, samsa (bir yemek çeşidi)
sarardı o parmaklar.
13:26
When I was a kid, they cut my hair,
215
794734
3701
Ben çocukken, onlar saçlarımı kestiler
13:30
wiped my nose,
216
798459
2452
burnumu sildiler,
13:32
tied my shoes.
217
800935
1650
ayakkabılarımı bağladılar.
13:41
Thank you.
218
809832
1325
Teşekkür ederim.
13:43
(Applause)
219
811181
6819
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Latif Nasser - Radio researcherLatif Nasser is the director of research at Radiolab, where he has reported on such disparate topics as culture-bound illnesses, snowflake photography, sinking islands and 16th-century automata.
Why you should listen
The history of science is "brimming with tales stranger than fiction," says Latif Nasser, who wrote his PhD dissertation on the Tanganyika Laughter Epidemic of 1962. A writer and researcher, Nasser is now the research director at Radiolab, a job that allows him to dive into archives, talk to interesting people and tell stories as a way to think about science and society.
Latif Nasser | Speaker | TED.com