TEDGlobal>London
Jennifer Doudna: How CRISPR lets us edit our DNA
Jennifer Doudna: Artık DNA'mızı değiştirebiliyoruz ama bunu akıllıca yapalım
Filmed:
Readability: 5.7
2,870,405 views
Genetikçi Jeniffer Doudna, genlerimizin değiştirilmesine olanak sağlayan çığır açıcı CRİSPR-Cas9'un icat edenlerden biriydi. Bu teknoloji bilim insanlarının DNA sarmallarında belirli değişiklikler yapmasına ama aynı zamanda da genetik hastalıkları tedavi etmesine olanak sağlarken "tasarım bebekleri" yaratma imkanı da sunuyor. Doudna CRİSPR-Cas9'un nasıl çalıştığına dair bir özet sunuyor ve bilim dünyasından bir mola verip bu teknolojinin etik sonuçlarını tartışmalarını istiyor.
Jennifer Doudna - Biologist
Jennifer Doudna was part of inventing a potentially world-changing genetic technology: the gene editing technology CRISPR-Cas9. Full bio
Jennifer Doudna was part of inventing a potentially world-changing genetic technology: the gene editing technology CRISPR-Cas9. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
A few years ago,
0
1303
1160
Birkaç yıl önce
00:14
with my colleague, Emmanuelle Charpentier,
1
2487
2770
iş arkadaşım Emmanuelle Charpentier ile
genomların düzenlenmesine
genomların düzenlenmesine
00:17
I invented a new technology
for editing genomes.
for editing genomes.
2
5281
3258
olanak sağlayan bir teknoloji geliştirdim.
00:21
It's called CRISPR-Cas9.
3
9093
2114
Adı CRISPR-Cas9.
00:23
The CRISPR technology allows
scientists to make changes
scientists to make changes
4
11870
3576
CRISPR teknolojisi bilim adamlarına
00:27
to the DNA in cells
5
15470
1855
hücrelerdeki DNA yapısını
değiştirerek
değiştirerek
00:29
that could allow us
to cure genetic disease.
to cure genetic disease.
6
17349
2906
genetik hastalıkları tedavi etme
imkanı sunuyor.
imkanı sunuyor.
00:33
You might be interested to know
7
21196
1492
Bilmenizi isterim ki CRISPR
00:34
that the CRISPR technology came about
through a basic research project
through a basic research project
8
22712
3784
bakterilerin virüssel enfeksiyonlar ile
00:38
that was aimed at discovering
how bacteria fight viral infections.
how bacteria fight viral infections.
9
26520
3943
nasıl savaştığını araştıran basit bir
proje sayesinde doğdu.
proje sayesinde doğdu.
Bakteriler bulundukları ortamlardaki
virüsler ile başa çıkmalıdır.
virüsler ile başa çıkmalıdır.
00:43
Bacteria have to deal with viruses
in their environment,
in their environment,
10
31340
2872
00:46
and we can think about a viral infection
like a ticking time bomb --
like a ticking time bomb --
11
34236
3664
Virüslerden kaynaklanan enfeksiyonların
patlamaya hazır birer bomba olduğunu
patlamaya hazır birer bomba olduğunu
00:49
a bacterium has only a few minutes
to defuse the bomb
to defuse the bomb
12
37924
3358
bakterilerin de bu bombayı sadece
birkaç dakika içinde etkisiz hale
birkaç dakika içinde etkisiz hale
getirmek zorunda
olduklarını düşünebiliriz.
olduklarını düşünebiliriz.
00:53
before it gets destroyed.
13
41306
1610
00:55
So, many bacteria have in their cells
an adaptive immune system called CRISPR,
an adaptive immune system called CRISPR,
14
43284
5390
Çoğu bakterinin hücrelerinde, her duruma
uyabilen ve virüssel DNA'yı
uyabilen ve virüssel DNA'yı
01:00
that allows them to detect
viral DNA and destroy it.
viral DNA and destroy it.
15
48698
3646
tespit edip yok edebilen CRISPR
adlı bir bağışıklık sistemi mevcuttur.
adlı bir bağışıklık sistemi mevcuttur.
01:05
Part of the CRISPR system
is a protein called Cas9,
is a protein called Cas9,
16
53148
3968
Bu sistemin bir kısmı,
01:09
that's able to seek out, cut
and eventually degrade viral DNA
and eventually degrade viral DNA
17
57140
5949
virüssel DNA'yı bulup, çıkartıp,
nihayetinde spesifik bir şekilde
nihayetinde spesifik bir şekilde
çürütebilen Cas9 adlı
proteinden oluşur.
proteinden oluşur.
01:15
in a specific way.
18
63113
1262
01:17
And it was through our research
19
65054
1502
Cas9 proteinin aktivitesini
01:18
to understand the activity
of this protein, Cas9,
of this protein, Cas9,
20
66580
3657
anlamak için yaptığımız
araştırmada fark ettik ki;
araştırmada fark ettik ki;
01:22
that we realized that we could
harness its function
harness its function
21
70261
2831
proteinin işlevlerini, genetik
mühendisliği teknolojisi
mühendisliği teknolojisi
01:25
as a genetic engineering technology --
22
73116
3406
ve bilim adamları için de, geçmişte
mümkün olmayan fırsatları veren,
mümkün olmayan fırsatları veren,
01:28
a way for scientists to delete or insert
specific bits of DNA into cells
specific bits of DNA into cells
23
76546
6951
spesifik DNA parçalarının oldukça hassas
bir şekilde hücre içinden çıkartılması
bir şekilde hücre içinden çıkartılması
01:35
with incredible precision --
24
83521
2031
ya da eklenmesini sağlayan bir yol
olarak kullanabilirdik.
olarak kullanabilirdik.
01:37
that would offer opportunities
25
85576
1667
01:39
to do things that really haven't
been possible in the past.
been possible in the past.
26
87267
3072
01:43
The CRISPR technology
has already been used
has already been used
27
91184
2062
CRIPSR teknolojisi zaten
fareler,
fareler,
01:45
to change the DNA in the cells
of mice and monkeys,
of mice and monkeys,
28
93270
5084
maymunlar ve başka
organizmalar
organizmalar
üzerinde
denenmiş durumda.
denenmiş durumda.
01:50
other organisms as well.
29
98378
1625
01:52
Chinese scientists showed recently
30
100527
1755
Çinli bilim adamları yakın bir
zamanda CRISPR teknolojisi ile insan
01:54
that they could even use
the CRISPR technology
the CRISPR technology
31
102306
2159
embriyolarında genetik değişiklik
bile yapabileceklerini gösterdi
bile yapabileceklerini gösterdi
01:56
to change genes in human embryos.
32
104489
2629
01:59
And scientists in Philadelphia showed
they could use CRISPR
they could use CRISPR
33
107142
3143
Philadelphialı bilim
adamları ise CRISPR ile
adamları ise CRISPR ile
02:02
to remove the DNA
of an integrated HIV virus
of an integrated HIV virus
34
110309
4843
HIV virüsü yerleştirilmiş bir
insan hücresinden virüsün
insan hücresinden virüsün
02:07
from infected human cells.
35
115176
2195
DNA'sını çıkartabileceklerini gösterdi.
02:10
The opportunity to do this kind
of genome editing
of genome editing
36
118217
3131
Genomları düzenleme imkanı,
aynı zamanda göz önünde
aynı zamanda göz önünde
02:13
also raises various ethical issues
that we have to consider,
that we have to consider,
37
121372
3283
bulundurmamız gereken
etik sorunları da doğuruyor.
etik sorunları da doğuruyor.
02:16
because this technology can be employed
not only in adult cells,
not only in adult cells,
38
124679
3968
Çünkü bu teknoloji sadece yetişkin
hücreler de değil,
hücreler de değil,
02:20
but also in the embryos of organisms,
39
128671
2603
kendi türümüzün ki dahil
02:23
including our own species.
40
131298
3000
embriyolarda da kullanılabiliyor.
02:26
And so, together with my colleagues,
41
134767
1998
Dolayısıyla iş arkadaşlarımla
02:28
I've called for a global conversation
about the technology that I co-invented,
about the technology that I co-invented,
42
136789
4488
beraber icat ettiğimiz bu
teknolojinin tüm ahlaki ve
teknolojinin tüm ahlaki ve
02:33
so that we can consider all of the ethical
and societal implications
and societal implications
43
141301
4540
sosyal etkilerini küresel
çapta tartışmak için
çapta tartışmak için
bir diyalog başlatmak istedim.
02:37
of a technology like this.
44
145865
1724
02:40
What I want to do now is tell you
what the CRISPR technology is,
what the CRISPR technology is,
45
148056
4939
Şimdi sizlere CRISPR teknolojisinin
ne olduğunu,
ne olduğunu,
02:45
what it can do,
46
153019
1454
neler yapabildiğini,
02:46
where we are today
47
154497
1245
bugün nerede olduğumuzu
02:47
and why I think we need to take
a prudent path forward
a prudent path forward
48
155766
3022
ve neden CRISPR'ı kullanırken
gelecekte dikkatli olmamız
gelecekte dikkatli olmamız
02:50
in the way that we employ this technology.
49
158812
2353
gerektiğini anlatmak istiyorum.
02:55
When viruses infect a cell,
they inject their DNA.
they inject their DNA.
50
163085
3746
Virüsler bir hücreye bulaştıklarında
DNA'larını enjekte ederler.
DNA'larını enjekte ederler.
02:59
And in a bacterium,
51
167363
1476
Bakterilerde de CRISPR sistemi,
03:00
the CRISPR system allows that DNA
to be plucked out of the virus,
to be plucked out of the virus,
52
168863
4865
bu DNA'nın virüsten alınmasına
ve bakterinin DNA'sının küçük
ve bakterinin DNA'sının küçük
03:05
and inserted in little bits
into the chromosome --
into the chromosome --
53
173752
3845
parçalarına yani kromozomlarına
03:09
the DNA of the bacterium.
54
177621
1950
eklenmesine imkan sağlar.
03:11
And these integrated bits of viral DNA
get inserted at a site called CRISPR.
get inserted at a site called CRISPR.
55
179937
5350
Bu birleşik virüssel DNA parçaları CRISPR
adlı bir alana eklenirler.
adlı bir alana eklenirler.
03:18
CRISPR stands for clustered regularly
interspaced short palindromic repeats.
interspaced short palindromic repeats.
56
186032
5995
CRISPR'ın açılımı: Düzenli Aralıklarla
Dizilmiş Palindromik Tekrarlar Kümesidir.
Dizilmiş Palindromik Tekrarlar Kümesidir.
03:24
(Laughter)
57
192051
1001
(Kahkaha)
03:25
A big mouthful -- you can see why
we use the acronym CRISPR.
we use the acronym CRISPR.
58
193076
3373
Söylemesi oldukça zor, neden
kısaca CRISPR dediğimizi anlayabilirsiniz.
kısaca CRISPR dediğimizi anlayabilirsiniz.
03:28
It's a mechanism that allows cells
to record, over time,
to record, over time,
59
196890
3988
CRISPR, hücrelerin zaman
içerisinde mağruz kaldıkları
içerisinde mağruz kaldıkları
virüsleri kaydetmelerini
sağlayan bir mekanizma.
sağlayan bir mekanizma.
03:32
the viruses they have been exposed to.
60
200902
2682
03:35
And importantly, those bits of DNA
are passed on to the cells' progeny,
are passed on to the cells' progeny,
61
203608
4683
Ve en önemlisi bu DNA parçaları
nesiller arası da aktarılıyor
nesiller arası da aktarılıyor
03:40
so cells are protected from viruses
not only in one generation,
not only in one generation,
62
208315
4533
yani hücreler virüslerden
sadece bir kuşakta değil
sadece bir kuşakta değil
03:44
but over many generations of cells.
63
212872
2349
tüm kuşaklarda korunuyor.
03:47
This allows the cells
to keep a record of infection,
to keep a record of infection,
64
215245
4285
Bu, hücrelerin, enfeksiyonun
bir kaydını tutmasını sağlıyor
bir kaydını tutmasını sağlıyor
03:51
and as my colleague,
Blake Wiedenheft, likes to say,
Blake Wiedenheft, likes to say,
65
219554
2939
ya da iş arkadaşım Blake Wiedenheft'in
deyimi ile
deyimi ile
03:54
the CRISPR locus is effectively
a genetic vaccination card in cells.
a genetic vaccination card in cells.
66
222517
4956
CRISPR bölümü, hücrelerde etkili
bir genetik aşı kartı konumundadır.
bir genetik aşı kartı konumundadır.
04:00
Once those bits of DNA have been inserted
into the bacterial chromosome,
into the bacterial chromosome,
67
228572
4498
Bu DNA parçaları, bakterinin
kromozomuna sokulduğunda
kromozomuna sokulduğunda
04:05
the cell then makes a little copy
of a molecule called RNA,
of a molecule called RNA,
68
233094
4199
hücre kendine, resimde turuncu ile
gösterilen, virüssel DNA'sının birebir
gösterilen, virüssel DNA'sının birebir
kopyası olan, RNA adında
04:09
which is orange in this picture,
69
237317
2015
04:11
that is an exact replicate
of the viral DNA.
of the viral DNA.
70
239356
4717
küçük bir moleküler kopya üretiyor.
04:16
RNA is a chemical cousin of DNA,
71
244502
2336
RNA, DNA'nın kimyasal bir kuzenidir ve
04:18
and it allows interaction
with DNA molecules
with DNA molecules
72
246862
3953
ortak dizilimi olan DNA molekülleri
04:22
that have a matching sequence.
73
250839
1999
arasında etkileşim sağlar.
04:25
So those little bits of RNA
from the CRISPR locus
from the CRISPR locus
74
253258
3909
Resimde beyaz olarak gösterilen
CRIPSR'daki RNA parçaları
CRIPSR'daki RNA parçaları
04:29
associate -- they bind --
to protein called Cas9,
to protein called Cas9,
75
257191
3789
Cas9 adlı protein ile birleşiyor,
bağlanıyorlar
bağlanıyorlar
04:33
which is white in the picture,
76
261004
1935
ve hücrenin içinde gözcü gibi
04:34
and form a complex that functions
like a sentinel in the cell.
like a sentinel in the cell.
77
262963
4219
bekleyen karmaşık bir fonksiyona
sahip oluyor.
sahip oluyor.
04:39
It searches through all
of the DNA in the cell,
of the DNA in the cell,
78
267206
3414
Bağlı RNA'ların dizilimiyle
eşleşen alanlar
eşleşen alanlar
04:42
to find sites that match
the sequences in the bound RNAs.
the sequences in the bound RNAs.
79
270644
4252
bulmak için hücredeki bütün
DNA'yı tarıyor.
DNA'yı tarıyor.
04:46
And when those sites are found --
80
274920
1635
Bu alanlar bulunduğunda (resimdeki
DNA molekülü mavi ile gösterilmekte)
DNA molekülü mavi ile gösterilmekte)
04:48
as you can see here,
the blue molecule is DNA --
the blue molecule is DNA --
81
276579
3470
görüldüğü gibi bu yapı
04:52
this complex associates with that DNA
82
280073
2849
DNA ile birleşiyor ve Cas9 baltasının
04:54
and allows the Cas9 cleaver
to cut up the viral DNA.
to cut up the viral DNA.
83
282946
5302
virüssel DNA'yı kesmesine olanak sağlıyor.
05:00
It makes a very precise break.
84
288272
2356
Oldukça hassas bir kırılma sağlıyor.
05:04
So we can think of the Cas9 RNA
sentinel complex
sentinel complex
85
292096
4400
Yani bu Cas9 RNA gözcü bileşimini
05:08
like a pair of scissors
that can cut DNA --
that can cut DNA --
86
296520
3181
DNA'yı kesen bir çift makas
gibi düşünebiliriz.
gibi düşünebiliriz.
05:11
it makes a double-stranded break
in the DNA helix.
in the DNA helix.
87
299725
3236
DNA helezonunda çift
sarmallı bir ayrım yaratıyor.
sarmallı bir ayrım yaratıyor.
05:14
And importantly,
this complex is programmable,
this complex is programmable,
88
302985
3982
Ama en önemlisi, bu bileşim
programlanabilir
programlanabilir
05:18
so it can be programmed to recognize
particular DNA sequences,
particular DNA sequences,
89
306991
5200
yani belirli DNA dizilimlerini
tanımak ve
tanımak ve
05:24
and make a break in the DNA at that site.
90
312215
3027
istenilen noktalarda kesmek
için programlanabilir.
için programlanabilir.
05:27
As I'm going to tell you now,
91
315928
1580
Sizlere de şimdi açıklayacağım gibi,
05:29
we recognized that that activity
could be harnessed for genome engineering,
could be harnessed for genome engineering,
92
317532
4776
bu uygulamaların, genetik mühendislik
için kullanılabileceğini
için kullanılabileceğini
05:34
to allow cells to make
a very precise change to the DNA
a very precise change to the DNA
93
322332
4227
ve hücrelere, kesimin yapıldığı
alanlarda DNA'nın yapısını
alanlarda DNA'nın yapısını
hassas bir şekilde değiştirebilmeleri
için izin verdiğini fark ettik.
için izin verdiğini fark ettik.
05:38
at the site where
this break was introduced.
this break was introduced.
94
326583
2472
05:41
That's sort of analogous
95
329558
1215
Bu aslında bir dökümanda
05:42
to the way that we use
a word-processing program
a word-processing program
96
330797
2708
yazım hatalarını düzeltmek için
05:45
to fix a typo in a document.
97
333529
2280
yazılım kullanmamıza çok
benzer bir süreç.
benzer bir süreç.
05:49
The reason we envisioned using
the CRISPR system for genome engineering
the CRISPR system for genome engineering
98
337541
4818
CRISPR sistemini genetik mühendisliği
için kullanmayı hayal etmemizin sebebi
için kullanmayı hayal etmemizin sebebi
hücrelerin, hasarlı DNA parçalarını
05:54
is because cells have the ability
to detect broken DNA
to detect broken DNA
99
342383
3619
tespit edebilme ve tamir edebilme
yeteneğine sahip olması.
yeteneğine sahip olması.
05:58
and repair it.
100
346026
1192
05:59
So when a plant or an animal cell detects
a double-stranded break in its DNA,
a double-stranded break in its DNA,
101
347780
4931
Yani bir hayvan ya da bitki hücresi
DNA'sında çift sarmallı bir
DNA'sında çift sarmallı bir
06:04
it can fix that break,
102
352735
1597
kesik tespit ettiğinde kesiği,
06:06
either by pasting together
the ends of the broken DNA
the ends of the broken DNA
103
354356
3527
ya ayrılan DNA'nın sonlarını
dizilimlerinde küçük
dizilimlerinde küçük
06:09
with a little, tiny change
in the sequence of that position,
in the sequence of that position,
104
357907
4110
oynamalar yapıp birbirine
yamalayarak ya da
yamalayarak ya da
06:14
or it can repair the break by integrating
a new piece of DNA at the site of the cut.
a new piece of DNA at the site of the cut.
105
362041
6283
kesiği yeni bir DNA dizilimi
ile doldurarak tamir edebilir.
ile doldurarak tamir edebilir.
06:21
So if we have a way to introduce
double-stranded breaks into DNA
double-stranded breaks into DNA
106
369054
4973
Yani DNA'nın içindeki hassas yerlerde
çift sarmallı ayrılmalar oluşturmak
çift sarmallı ayrılmalar oluşturmak
06:26
at precise places,
107
374051
1580
için bir yol bulabilirsek
06:27
we can trigger cells
to repair those breaks,
to repair those breaks,
108
375655
2809
hücreleri, bu boşlukları yeni
genetik bilgilerin parçalanmasıyla
genetik bilgilerin parçalanmasıyla
06:30
by either the disruption or incorporation
of new genetic information.
of new genetic information.
109
378488
5023
ya da birleşmesiyle onarması
yönünde tetikleyebiliriz.
yönünde tetikleyebiliriz.
06:35
So if we were able to program
the CRISPR technology
the CRISPR technology
110
383936
3242
Mesela CRISPR
teknolojisini, DNA'nın
teknolojisini, DNA'nın
kistik fibrozise neden olan bir
mutasyonun bulunduğu
mutasyonun bulunduğu
06:39
to make a break in DNA
111
387202
2323
06:41
at the position at or near a mutation
causing cystic fibrosis, for example,
causing cystic fibrosis, for example,
112
389549
6269
bir noktasında ya da oranın yakınlarında
kırılmalar yapmaya programlayabilseydik
kırılmalar yapmaya programlayabilseydik
06:47
we could trigger cells
to repair that mutation.
to repair that mutation.
113
395842
3505
hücreleri bu mutasyonu
onarmaları için tetikleyebilirdik.
onarmaları için tetikleyebilirdik.
06:52
Genome engineering is actually not new,
it's been in development since the 1970s.
it's been in development since the 1970s.
114
400464
5103
Genom mühendisliği yeni bir şey değil,
1970'lerden beri gelişmekte.
1970'lerden beri gelişmekte.
06:57
We've had technologies for sequencing DNA,
115
405591
2751
DNA'nın haritasını çıkarmak,
07:00
for copying DNA,
116
408366
1595
kopyalamak ve hatta
07:01
and even for manipulating DNA.
117
409985
2380
değiştirmek için teknolojilerimiz
vardı.
vardı.
07:04
And these technologies
were very promising,
were very promising,
118
412969
3136
Üstelik bu teknolojiler
çok şey vaat ediyordu
çok şey vaat ediyordu
07:08
but the problem was
that they were either inefficient,
that they were either inefficient,
119
416129
4406
ama sorun ya verimsiz
olduklarından
olduklarından
07:12
or they were difficult enough to use
120
420559
2333
ya da onları kullanmak çok zor
olduğundan ki bu yüzden çoğu
olduğundan ki bu yüzden çoğu
07:14
that most scientists had not adopted them
for use in their own laboratories,
for use in their own laboratories,
121
422916
4802
bilim adamının laboratuvarlarında
ve daha önemlisi klinik uygulamalarında
ve daha önemlisi klinik uygulamalarında
07:19
or certainly for many
clinical applications.
clinical applications.
122
427742
4165
onları kullanmıyor
olmasından kaynaklanıyordu.
olmasından kaynaklanıyordu.
07:24
So, the opportunity to take a technology
like CRISPR and utilize it has appeal,
like CRISPR and utilize it has appeal,
123
432722
7000
Yani, CRISPR gibi bir teknolojiyi
alma ve ondan yararlanma fırsatı
alma ve ondan yararlanma fırsatı
nispeten basit olmasından
dolayı çok çekici.
dolayı çok çekici.
07:32
because of its relative simplicity.
124
440101
3001
07:35
We can think of older
genome engineering technologies
genome engineering technologies
125
443126
3769
Eski genom teknolojilerini,
yeni bir yazılım başlatmayı
yeni bir yazılım başlatmayı
07:38
as similar to having
to rewire your computer
to rewire your computer
126
446919
3659
her istediğinizde bilgisayarın kablolarını
tekrar döşemek zorunda olmanız
tekrar döşemek zorunda olmanız
07:42
each time you want to run
a new piece of software,
a new piece of software,
127
450602
3770
gibi düşünebilirsiniz,
CRISPR ise genom için
CRISPR ise genom için
07:46
whereas the CRISPR technology
is like software for the genome,
is like software for the genome,
128
454396
3764
yazılmış bir yazılım gibidir,
07:50
we can program it easily,
using these little bits of RNA.
using these little bits of RNA.
129
458184
3486
bu küçük RNA parçalarını kullanarak
kolayca onu programlayabiliriz.
kolayca onu programlayabiliriz.
07:54
So once a double-stranded
break is made in DNA,
break is made in DNA,
130
462658
3093
DNA'da çift sarmallı bir kesik
oluşturulduğunda
oluşturulduğunda
07:57
we can induce repair,
131
465775
2087
tedavi süreçlerini başlatabiliyoruz
07:59
and thereby potentially achieve
astounding things,
astounding things,
132
467886
3446
ve böylece imkan dahilinde Huntington
hastalığına ya da orak hücre anemisine
hastalığına ya da orak hücre anemisine
08:03
like being able to correct mutations
that cause sickle cell anemia
that cause sickle cell anemia
133
471356
4159
yol açan mutasyonları düzeltebilmek gibi
08:07
or cause Huntington's Disease.
134
475539
2351
şaşırtıcı şeyleri başarabiliyoruz.
08:09
I actually think that the first
applications of the CRISPR technology
applications of the CRISPR technology
135
477914
3461
Ben şahsen CRISPR'ın
ilk uygulamalarının
ilk uygulamalarının
08:13
are going to happen in the blood,
136
481399
2269
kan vasıtasıyla olacağını
düşünüyorum,
düşünüyorum,
08:15
where it's relatively easier
to deliver this tool into cells,
to deliver this tool into cells,
137
483692
4753
çünkü katı dokulara kıyasla
hücrelere bu teknolojiyi
hücrelere bu teknolojiyi
08:20
compared to solid tissues.
138
488469
2121
kan vasıtasıyla ulaştırmak çok
daha kolay.
daha kolay.
08:23
Right now, a lot of the work
that's going on
that's going on
139
491905
2404
Şu an, birçok çalışma
insan hastalıklarının
insan hastalıklarının
08:26
applies to animal models
of human disease, such as mice.
of human disease, such as mice.
140
494333
3969
fareler gibi hayvansal modellerinde
yapılan uygulamalarla yürüyor,
yapılan uygulamalarla yürüyor,
08:30
The technology is being used to make
very precise changes
very precise changes
141
498326
3269
CRISPR teknolojisi, DNA hücrelerindeki
bu değişimlerin bir dokuyu mu yoksa,
bu değişimlerin bir dokuyu mu yoksa,
08:33
that allow us to study the way
that these changes in the cell's DNA
that these changes in the cell's DNA
142
501619
5171
bu durumda, tüm organizmayı mı
etkilediğini anlayabilmek üzerine
etkilediğini anlayabilmek üzerine
08:38
affect either a tissue or,
in this case, an entire organism.
in this case, an entire organism.
143
506814
4320
çalışmamızı sağlayan çok hassas
değişiklikler yapmakta kullanılıyor.
değişiklikler yapmakta kullanılıyor.
08:43
Now in this example,
144
511515
1207
Bu örneğimizde CRISPR
08:44
the CRISPR technology
was used to disrupt a gene
was used to disrupt a gene
145
512746
3793
teknolojisi gördüğünüz farelerdeki
siyah kürk renginden
siyah kürk renginden
08:48
by making a tiny change in the DNA
146
516563
2767
sorumlu olan gendeki DNA'da
küçük bir değişiklik yapmak
küçük bir değişiklik yapmak
08:51
in a gene that is responsible
for the black coat color of these mice.
for the black coat color of these mice.
147
519354
4444
için kullanıldı.
08:56
Imagine that these white mice
differ from their pigmented litter-mates
differ from their pigmented litter-mates
148
524219
5018
Bu beyaz farelerin, renkli dostlarıyla
aralarındaki tek farkın tüm genomlarındaki
bir gende küçük bir değişiklik olduğunu
bir gende küçük bir değişiklik olduğunu
09:01
by just a tiny change at one gene
in the entire genome,
in the entire genome,
149
529261
4667
bunun dışında tamamen
aynı olduklarını düşünün.
aynı olduklarını düşünün.
09:05
and they're otherwise completely normal.
150
533952
1990
09:07
And when we sequence the DNA
from these animals,
from these animals,
151
535966
2891
Bu farelerin DNA dizilimini
incelediğimzide
incelediğimzide
09:10
we find that the change in the DNA
152
538881
2626
yapılan değişikliğin CRISPR
sayesinde
sayesinde
09:13
has occurred at exactly the place
where we induced it,
where we induced it,
153
541531
3142
tam tetiklemek istediğimiz
09:16
using the CRISPR technology.
154
544697
1762
noktada olduğunu bulduk.
09:19
Additional experiments
are going on in other animals
are going on in other animals
155
547662
2724
İnsan hastalıkları için model yaratmaya
yardımcı olacak
yardımcı olacak
09:22
that are useful for creating models
for human disease,
for human disease,
156
550410
4095
maymun gibi diğer hayvanlarda da
09:26
such as monkeys.
157
554529
1603
deneyler yapılıyor.
09:28
And here we find
that we can use these systems
that we can use these systems
158
556156
3226
Bu deneylerde bu teknolojinin
uygulamasını belli
uygulamasını belli
09:31
to test the application of this technology
in particular tissues,
in particular tissues,
159
559406
3802
dokularda test edebileceğimizi
mesela
mesela
09:35
for example, figuring out how to deliver
the CRISPR tool into cells.
the CRISPR tool into cells.
160
563232
5073
CRISPR'ı nasıl hücrelere ulaştıracağımızı
keşfediyoruz.
keşfediyoruz.
09:40
We also want to understand better
161
568329
2148
Ayrıca, DNA'nın kesildikten sonra
onarılma yöntemini nasıl kontrol
onarılma yöntemini nasıl kontrol
09:42
how to control the way
that DNA is repaired after it's cut,
that DNA is repaired after it's cut,
162
570501
3627
edebileceğimizi ve ayrıca herhangi bir
hedefi ıskalama ya da teknolojiyi
hedefi ıskalama ya da teknolojiyi
09:46
and also to figure out how to control
and limit any kind of off-target,
and limit any kind of off-target,
163
574152
5681
kullanmanın istenmeyen etkilerinin
oluşması durumunda sınırları nasıl
oluşması durumunda sınırları nasıl
09:51
or unintended effects
of using the technology.
of using the technology.
164
579857
3237
kontrol edebileceğimizi
daha iyi anlamak istiyoruz.
daha iyi anlamak istiyoruz.
09:56
I think that we will see
clinical application of this technology,
clinical application of this technology,
165
584356
6150
Kanımca bu teknolojinin klinik
uygulamalarını,
uygulamalarını,
10:02
certainly in adults,
166
590530
1512
özellikle yetişkinlerde
10:04
within the next 10 years.
167
592066
1603
önümüzdeki 10 yıl içerisinde
göreceğiz.
göreceğiz.
10:05
I think that it's likely
that we will see clinical trials
that we will see clinical trials
168
593693
3134
Klinik denemeleri ve hatta onaylanmış
terapileri bile
terapileri bile
10:08
and possibly even approved
therapies within that time,
therapies within that time,
169
596851
3429
bu zaman diliminde görme ihtimalimiz
oldukça yüksek
oldukça yüksek
10:12
which is a very exciting thing
to think about.
to think about.
170
600304
2713
ki bu bence düşünmesi çok
heyecanlandırıcı bir fikir.
heyecanlandırıcı bir fikir.
10:15
And because of the excitement
around this technology,
around this technology,
171
603041
2501
Ve bu teknolojiye duyulan
heyecandan ötürü,
heyecandan ötürü,
10:17
there's a lot of interest
in start-up companies
in start-up companies
172
605566
3293
CRISPR teknolojisini
ticarileştirmek için kurulmuş
ticarileştirmek için kurulmuş
10:20
that have been founded
to commercialize the CRISPR technology,
to commercialize the CRISPR technology,
173
608883
4762
yeni şirketlere duyulan ilgi
ve bu şirketlere yatırım
yapmakta olan
yapmakta olan
10:25
and lots of venture capitalists
174
613669
1489
10:27
that have been investing
in these companies.
in these companies.
175
615182
2572
girişimciler çok fazla.
10:31
But we have to also consider
176
619242
1573
Fakat biz CRISPR teknolojisinin
10:32
that the CRISPR technology can be used
for things like enhancement.
for things like enhancement.
177
620839
3622
geliştirmeler için de kullanılabileceğini
göz önünde bulundurmak zorundayız.
göz önünde bulundurmak zorundayız.
10:36
Imagine that we could try
to engineer humans
to engineer humans
178
624485
3044
Daha gelişmiş özelliklere, mesela
daha güçlü kemiklere sahip
daha güçlü kemiklere sahip
10:39
that have enhanced properties,
such as stronger bones,
such as stronger bones,
179
627553
4435
olmak ya da kalp hastalıklarına
yakalanma riski az olan insanlar
yakalanma riski az olan insanlar
10:44
or less susceptibility
to cardiovascular disease
to cardiovascular disease
180
632012
4071
yaratabilmek hatta kişisel olarak
çekici bulabileceğimizi düşündüğümüz
10:48
or even to have properties
181
636107
1511
10:49
that we would consider maybe
to be desirable,
to be desirable,
182
637642
2399
göz rengi veya daha uzun
boy gibi özellikleri bile
boy gibi özellikleri bile
10:52
like a different eye color
or to be taller, things like that.
or to be taller, things like that.
183
640065
4441
değiştirebilmek için insan mühendislerini
kullanmayı denediğimizi hayal edin.
kullanmayı denediğimizi hayal edin.
10:57
"Designer humans," if you will.
184
645942
1846
"Tasarımcı insanlar" diyin isterseniz.
11:00
Right now, the genetic information
185
648780
2390
Şu an, bu kişisel özelliklere
sahip olmaya yol açacak genleri
sahip olmaya yol açacak genleri
11:03
to understand what types of genes
would give rise to these traits
would give rise to these traits
186
651194
4493
anlamak için gerekli olan
genetik bilgi çoğunlukla bilinmiyor.
11:07
is mostly not known.
187
655711
1733
Fakat gereken bilgiler
11:09
But it's important to know
188
657468
1246
11:10
that the CRISPR technology gives us a tool
to make such changes,
to make such changes,
189
658738
4285
ulaşılabilir olduğunda, CRISPR
teknolojisinin bize bu değişiklikleri
teknolojisinin bize bu değişiklikleri
11:15
once that knowledge becomes available.
190
663047
2507
yapabilme imkanını sunacağını bilmek
oldukça önemli.
oldukça önemli.
11:18
This raises a number of ethical questions
that we have to carefully consider,
that we have to carefully consider,
191
666651
4111
Bu imkanlar göz önünde bulundurmamız
gereken bazı etik sorular doğuruyor.
gereken bazı etik sorular doğuruyor.
11:22
and this is why I and my colleagues
have called for a global pause
have called for a global pause
192
670786
4215
bu yüzden ben ve iş arkadaşlarım,
bu teknolojinin tüm sonuçların
bu teknolojinin tüm sonuçların
11:27
in any clinical application
of the CRISPR technology in human embryos,
of the CRISPR technology in human embryos,
193
675025
4746
tamamen irdelemek için
CRISPR teknolojisinin
CRISPR teknolojisinin
11:31
to give us time
194
679795
1151
insan embriyolarında
11:32
to really consider all of the various
implications of doing so.
implications of doing so.
195
680970
4377
yapılacak tüm uluslararası
klinik çalışmaları için bir ara istedik.
klinik çalışmaları için bir ara istedik.
11:37
And actually, there is an important
precedent for such a pause
precedent for such a pause
196
685743
3843
Verilen bu ara için de, geçmişe,
11:41
from the 1970s,
197
689610
1319
1970'lere dayanan bir
11:42
when scientists got together
198
690953
1864
sebep var.
1970'lerde moleküler
1970'lerde moleküler
11:44
to call for a moratorium
on the use of molecular cloning,
on the use of molecular cloning,
199
692841
3830
klonlama teknolojisinin güvenliği test
edilip doğrulanana kadar
edilip doğrulanana kadar
11:48
until the safety of that technology
could be tested carefully and validated.
could be tested carefully and validated.
200
696695
5955
bilim adamları bu teknolojinin
kullanımını askıya almak için
kullanımını askıya almak için
bir araya gelmişlerdi.
11:55
So, genome-engineered humans
are not with us yet,
are not with us yet,
201
703506
5140
Yani genomu değiştirilmiş
insanlar daha aramızda olmayabilirler
insanlar daha aramızda olmayabilirler
12:00
but this is no longer science fiction.
202
708670
2647
fakat bu kavram artık
bilim kurgu sayılamaz.
bilim kurgu sayılamaz.
12:04
Genome-engineered animals and plants
are happening right now.
are happening right now.
203
712179
4365
Genom mühendisliği ile üretilmiş
hayvanlar ve bitkiler şu an mevcut.
hayvanlar ve bitkiler şu an mevcut.
Bu çığır açıcı teknolojinin,
amaçlanan etkileri gibi
amaçlanan etkileri gibi
12:09
And this puts in front of all of us
a huge responsibility,
a huge responsibility,
204
717069
4053
12:13
to consider carefully
both the unintended consequences
both the unintended consequences
205
721146
4577
amaçlanmamış sonuçlarını da
göz önünde bulundurmak,
göz önünde bulundurmak,
önümüzde büyük
bir sorumluluk oluşturuyor.
bir sorumluluk oluşturuyor.
12:17
as well as the intended impacts
of a scientific breakthrough.
of a scientific breakthrough.
206
725747
4046
12:22
Thank you.
207
730190
1152
Teşekkürler.
12:23
(Applause)
208
731366
4000
( Alkış )
12:31
(Applause ends)
209
739572
1163
12:33
Bruno Giussani: Jennifer, this is
a technology with huge consequences,
a technology with huge consequences,
210
741535
3894
Bruno Giussani: Jennifer, belirttiğin
üzere bu teknolojinin
üzere bu teknolojinin
ciddi sonuçları var.
12:37
as you pointed out.
211
745453
1151
12:38
Your attitude about asking for a pause
or a moratorium or a quarantine
or a moratorium or a quarantine
212
746628
5172
Teknolojinin kullanımını askıya alma ve
duraklama düşüncen
duraklama düşüncen
12:43
is incredibly responsible.
213
751824
2020
oldukça sorumlu bir düşünce.
12:46
There are, of course,
the therapeutic results of this,
the therapeutic results of this,
214
754733
2548
Tabii ki, bunun terapi için
kullanılabilecek
kullanılabilecek
12:49
but then there are the un-therapeutic ones
215
757305
2150
yanları da var fakat terapi dışında da
12:51
and they seem to be the ones
gaining traction,
gaining traction,
216
759479
2180
kullanılabilecek yanları var. Terapi
dışında
dışında
12:53
particularly in the media.
217
761683
1246
kalanlar da özellikle
medyada
medyada
12:54
This is one of the latest issues
of The Economist -- "Editing humanity."
of The Economist -- "Editing humanity."
218
762953
4166
daha çok ilgi görmekte. Bu
The Economist'in en son sayısı--
The Economist'in en son sayısı--
12:59
It's all about genetic enhancement,
it's not about therapeutics.
it's not about therapeutics.
219
767143
3819
"İnsanlığı Düzenlemek". Terapi değil
fakat genetik geliştirme hakkında.
fakat genetik geliştirme hakkında.
13:03
What kind of reactions
did you get back in March
did you get back in March
220
771541
2282
İş arkadaşlarınıza duraksamayı ve bu konu
13:05
from your colleagues in the science world,
221
773847
2017
hakkında düşünmeyi geçen Mart
13:07
when you asked or suggested
222
775888
1358
önerdiğinizde ne gibi
13:09
that we should actually pause this
for a moment and think about it?
for a moment and think about it?
223
777270
3316
tepkiler aldınız ?
13:13
Jennifer Doudna: My colleagues
were actually, I think, delighted
were actually, I think, delighted
224
781054
3001
Jennifer Doudna: Aslında meslektaşlarım,
bu konu hakkında
bu konu hakkında
13:16
to have the opportunity
to discuss this openly.
to discuss this openly.
225
784079
2245
açıkça tartışma ve düşünme fırsatına
sevindiler.
sevindiler.
13:18
It's interesting that as I talk to people,
226
786348
2346
İnsanlarla ve meslektaşlarımla
13:20
my scientific colleagues
as well as others,
as well as others,
227
788718
2468
konuştukça bu konu hakkında
13:23
there's a wide variety
of viewpoints about this.
of viewpoints about this.
228
791210
2310
birçok farklı görüş olduğunu farkediyorum.
13:25
So clearly it's a topic that needs
careful consideration and discussion.
careful consideration and discussion.
229
793544
3674
Demek ki gerçekten üstünde düşünmemiz
ve konuşmamız gereken bir konu.
ve konuşmamız gereken bir konu.
13:29
BG: There's a big meeting
happening in December
happening in December
230
797242
2215
BG: Aralık ayında sizin ve
meslektaşlarınızın
meslektaşlarınızın
13:31
that you and your colleagues are calling,
231
799481
1976
Ulusal Bilim Akademisi ve benzer
kurumlar
kurumlar
13:33
together with the National Academy
of Sciences and others,
of Sciences and others,
232
801481
2767
ile düzenlediği büyük
bir toplantı var.
bir toplantı var.
13:36
what do you hope will come
out of the meeting, practically?
out of the meeting, practically?
233
804272
3292
Bu toplantıdan ne sonuç
bekliyorsunuz ?
bekliyorsunuz ?
13:39
JD: Well, I hope that we can air the views
234
807588
2366
JD: Umudum, bu teknolojiyi
sorumlu bir şekilde
sorumlu bir şekilde
13:41
of many different individuals
and stakeholders
and stakeholders
235
809978
3600
kullanmak isteyen bir çok kişinin
ve paydaşlarımızın
ve paydaşlarımızın
13:45
who want to think about how to use
this technology responsibly.
this technology responsibly.
236
813602
4292
görüşlerini paylaşabilmek.
13:49
It may not be possible to come up with
a consensus point of view,
a consensus point of view,
237
817918
3102
Ortak bir bakış açısına
varamayabiliriz
varamayabiliriz
13:53
but I think we should at least understand
238
821044
1993
fakat en azından ilerlerken
üstünde
üstünde
13:55
what all the issues are as we go forward.
239
823061
1972
durmamız gereken
konuları irdeleyebiliriz.
konuları irdeleyebiliriz.
13:57
BG: Now, colleagues of yours,
240
825057
1406
BG: Harvard'dan meslektaşınız
13:58
like George Church,
for example, at Harvard,
for example, at Harvard,
241
826487
2079
George Church diyor ki " Ahlaki
sorunlar
sorunlar
14:00
they say, "Yeah, ethical issues basically
are just a question of safety.
are just a question of safety.
242
828590
3436
aslında güvenlik sorunlarıdır. Hayvanlar
üzerinde laboratuvarlarda
üzerinde laboratuvarlarda
14:04
We test and test and test again,
in animals and in labs,
in animals and in labs,
243
832050
2654
test üstüne test yapıyoruz
ve yeterince güvenli
ve yeterince güvenli
14:06
and then once we feel it's safe enough,
we move on to humans."
we move on to humans."
244
834728
3916
olduğunu düşündüğümüzde insan
deneklere geçiyoruz. "
deneklere geçiyoruz. "
14:10
So that's kind of the other
school of thought,
school of thought,
245
838668
2581
Yani bu da başka bir görüş,
fırsatımız
fırsatımız
14:13
that we should actually use
this opportunity and really go for it.
this opportunity and really go for it.
246
841273
3148
olduğunda hareket etmemizi
öngörüyor.
öngörüyor.
14:16
Is there a possible split happening
in the science community about this?
in the science community about this?
247
844445
3778
Bu konuda bilim camiasında olası bir
fikir ayrılığı söz konusu mu ?
fikir ayrılığı söz konusu mu ?
14:20
I mean, are we going to see
some people holding back
some people holding back
248
848247
2460
Yani, bazı insanların ahlaki
kaygılardan dolayı
kaygılardan dolayı
14:22
because they have ethical concerns,
249
850731
1794
daha muhafazakar davrandığını
14:24
and some others just going forward
250
852549
1687
ve başkalarının da, bazı ülkelerde
14:26
because some countries under-regulate
or don't regulate at all?
or don't regulate at all?
251
854260
3296
denetim daha az sıkı ya da
yoksun olduğu için ilerlediğini görecek miyiz ?
yoksun olduğu için ilerlediğini görecek miyiz ?
14:29
JD: Well, I think with any new technology,
especially something like this,
especially something like this,
252
857580
3845
JD: Herhangi bir yeni teknolojide
olacağı gibi,
olacağı gibi,
14:33
there are going to be
a variety of viewpoints,
a variety of viewpoints,
253
861449
2785
özellikle böyle bir teknolojide, birçok
görüş açısı
görüş açısı
14:36
and I think that's
perfectly understandable.
perfectly understandable.
254
864258
3341
oluşabilir ve bu bence gayet
normal.
normal.
14:39
I think that in the end,
255
867623
1512
Bence ileride bu teknoloji
14:41
this technology will be used
for human genome engineering,
for human genome engineering,
256
869159
4951
insan genomunun mühendisliğinde
kullanılacak.
kullanılacak.
14:46
but I think to do that without careful
consideration and discussion
consideration and discussion
257
874134
4317
Fakat bunu, karşılaşabileceğimiz
risklerin ve sorunların tartışmasını
risklerin ve sorunların tartışmasını
14:50
of the risks and potential complications
258
878475
2937
ve irdelemesini yapmadan
kullanmamız oldukça
kullanmamız oldukça
14:53
would not be responsible.
259
881436
1539
sorumsuz bir yaklaşım olur.
14:54
BG: There are a lot of technologies
and other fields of science
and other fields of science
260
882999
2979
BG: Sizin teknolojinizin geliştiği gibi,
hızla gelişen
hızla gelişen
14:58
that are developing exponentially,
pretty much like yours.
pretty much like yours.
261
886002
2771
birçok teknoloji ve
bilim dalları da mevcut.
bilim dalları da mevcut.
15:00
I'm thinking about artificial
intelligence, autonomous robots and so on.
intelligence, autonomous robots and so on.
262
888797
4033
Aklıma mesela yapay zeka ve otonom
robotlar geliyor.
robotlar geliyor.
15:05
No one seems --
263
893199
1167
Otonom savaş robotları
15:06
aside from autonomous warfare robots --
264
894390
2508
dışında kimse bu alanlarda benzer
tartışmalar,
tartışmalar,
15:08
nobody seems to have launched
a similar discussion in those fields,
a similar discussion in those fields,
265
896922
4705
diyaloglar ve moratoryumlar başlatmış
15:13
in calling for a moratorium.
266
901651
1410
gibi durmuyor.
15:15
Do you think that your discussion may
serve as a blueprint for other fields?
serve as a blueprint for other fields?
267
903085
4071
Sizin başlattığınız diyaloğun
diğer alanlara örnek olabilir mi ?
diğer alanlara örnek olabilir mi ?
15:19
JD: Well, I think it's hard for scientists
to get out of the laboratory.
to get out of the laboratory.
268
907180
3519
JD: Bana göre, bilim insanlarının
laboratuvarlardan çıkması zor oluyor.
laboratuvarlardan çıkması zor oluyor.
15:22
Speaking for myself,
269
910723
1153
En azından kendim için,
15:23
it's a little bit
uncomfortable to do that.
uncomfortable to do that.
270
911900
2616
dışarı çıkmak birazcık rahatsız edici.
15:26
But I do think that being involved
in the genesis of this
in the genesis of this
271
914540
3914
Fakat bu teknolojinin yaratılışında
bizzat yer almak
bizzat yer almak
15:30
really puts me and my colleagues
in a position of responsibility.
in a position of responsibility.
272
918478
3856
beni ve meslektaşlarıma ciddi bir
sorumluluk yüklüyor.
sorumluluk yüklüyor.
15:34
And I would say that I certainly hope
that other technologies
that other technologies
273
922358
3430
Dolayısıyla biyoloji alanı dışında
olumsuz sonuçlar doğurabilecek
olumsuz sonuçlar doğurabilecek
15:37
will be considered in the same way,
274
925812
2646
alanlarda göz önünde bulundurulduğu
gibi
gibi
15:40
just as we would want to consider
something that could have implications
something that could have implications
275
928482
3398
diğer teknolojilerin de aynı
15:43
in other fields besides biology.
276
931904
1927
şekilde değerlendirilmesini umuyorum.
15:45
BG: Jennifer, thanks for coming to TED.
277
933855
1952
BG: Jennifer, TED'e geldiğin
için teşekkürler.
için teşekkürler.
15:47
JD: Thank you.
278
935831
1261
JD: Teşekkür ederim.
15:49
(Applause)
279
937116
3693
( Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Jennifer Doudna - BiologistJennifer Doudna was part of inventing a potentially world-changing genetic technology: the gene editing technology CRISPR-Cas9.
Why you should listen
Together with her colleague Emmanuelle Charpentier of Umeå University in Sweden, Berkeley biologist Jennifer Doudna is at the center of one of today's most-discussed science discoveries: a technology called CRISPR-Cas9 that allows human genome editing by adding or removing genetic material at will. This enables fighting genetic diseases (cutting out HIV, altering cancer cells) as well as, potentially, opening the road to "engineered humans."
Because some applications of genetic manipulation can be inherited, Doudna and numerous colleagues have called for prudent use of the technology until the ethics and safety have been properly considered.
Doudna is the co-winner of the 2018 Kavli Prize in Nanoscience, along with Emmanuelle Charpentier and Virginijus Šikšnys.
Jennifer Doudna | Speaker | TED.com