ABOUT THE SPEAKER
Geraldine Hamilton - Bio researcher
Geraldine Hamilton builds organs and body parts on a chip -- to test new, custom cures.

Why you should listen

Geraldine Hamilton’s career spans from academic research to biotech start-ups to pharma. Her research focus has been on the development and application of human-relevant in-vitro models for drug discovery. She was one of the founding scientists, VP of Scientific Operations and Director of Cell Products, in a start-up biotech company (CellzDirect), that successfully translated and commercialized technology from academic research to supply the pharmaceutical industry with hepatic cell products and services for safety assessment and drug-metabolism studies.

Hamilton received her Ph.D. in cell biology/toxicology from the University of Hertfordshire (England) in conjunction with GlaxoSmithkline, followed by a post-doctoral research fellowship at the University of North Carolina. Her current research interests and prior experience include: organs on-a-chip, toxicology and drug metabolism, liver cell biology, mechanisms regulating gene expression and differentiation, regulation of nuclear receptors and transcriptional activation in hepatocytes by xenobiotics, human cell isolation and cryopreservation techniques.

More profile about the speaker
Geraldine Hamilton | Speaker | TED.com
TEDxBoston

Geraldine Hamilton: Body parts on a chip

Geraldine Hamilton: Geraldine Hamilton: ချစ်(ပ်)ပြားကလေးပေါ်က ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်း ကလေးများ

Filmed:
1,644,547 views

ဆေးဝါးသစ်တစ်မျိုး၊ တချို့သော နာမကျန်းဖြစ်ခြင်းတွေအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ကုသမှုတစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်ရတာ အတော်လေးလွယ်ကူပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ခက်ခဲတဲ့အပိုင်းကတော့ ဒါကို စမ်းသပ်ပါ။ ဒီအကြောင်းက အလားအလာရှိတဲ့ ကုသမှုအသစ်တွေကို နှောင့်နှေးကြန့်ကြာစေတာပါ။ အခု ဒီကျကျနနရှင်းပြထားတဲ့ ဟောပြောချက်ထဲမှာ Geraldine Hamilton က သူမရဲ့ စမ်းသပ်ခန်းကနေ တီထွင်ထားတဲ့ ချစ်(ပ်)တစ်ခုပေါ်မှာ ကိုယ်အင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းတွေ ထည့်သွင်းထားပုံကို ပြသထားပါတယ်။ ဆေးဝါးသစ်တွေကို စမ်းသပ်ရာမှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကို ရှင်းလင်းလွယ်ကူတဲ့ တည်ဆောက်မှုတွေကိုအသုံးပြုထားပါတယ်။ တိတိကျကျသတ်မှတ်ထားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်အတွက် အထူးပြုလုပ်ထားတဲ့ ကုသမှုတွေတောင် ပါဝင်ပါတယ်။
- Bio researcher
Geraldine Hamilton builds organs and body parts on a chip -- to test new, custom cures. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
We have a global health challenge
0
368
2137
ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ စိမ်ခေါ်မှုများဟာ
00:14
in our hands today,
1
2505
1692
ကျွန်မတို့လက်များအတွင်းသို့
ကျရောက်လျက်ရှိနေပါတယ်။
00:16
and that is that the way we currently
2
4197
3060
ပြောချင်တာကတော့ ကျွန်မတို့ လောလောဆယ်
00:19
discover and develop new drugs
3
7257
2925
ရှာဖွေ၊ကြံဆထုတ်လုပ်နေသော ဆေးဝါးအသစ်များဟာ
00:22
is too costly, takes far too long,
4
10182
4178
ကုန်ကျစရိတ် အတော့်ကို ကြီးမားပါတယ်။
အချိန်လည်း အတော်ယူရပါတယ်။
00:26
and it fails more often than it succeeds.
5
14360
3714
နောက်ပြီးတော့ အောင်မြင်တာထက်
ပျက်ယွင်းသွားတာက ပိုများပါတယ်။
00:30
It really just isn't working, and that means
6
18074
3377
ဒါက အလုပ်မဖြစ်ရုံတင်မကပါဘူး။ ဆိုလိုတာက
00:33
that patients that badly need new therapies
7
21451
3047
ကုထုံးအသစ်တွေကို အလွန်အမင်းကိုလိုအပ်နေတဲ့
လူနာတွေဆီကို
00:36
are not getting them,
8
24498
1711
မရောက်ရှိနိုင်ပဲ၊
00:38
and diseases are going untreated.
9
26209
3498
ရောဂါတွေကို မကုသနိုင်ပဲဖြစ်နေတာကိုပါ။
00:41
We seem to be spending more and more money.
10
29707
3083
ကျွန်မတို့တွေဟာ ပိုက်ဆံတွေကို
တစ်နေ့တခြား တိုးတိုးပြီးသုံးလာနေသလိုပါပဲ။
00:44
So for every billion dollars we spend in R&D,
11
32790
4096
ဒါကြောင့် သုသေသန နဲ့ တီထွင်ထုတ်လုပ်မှုမှာ အသုံးပြုနေတဲ့
ဒေါ်လာသန်းတစ်ထောင်တိုင်း၊ တစ်ထောင်တိုင်း အတွက်
00:48
we're getting less drugs approved into the market.
12
36886
3829
ကျွန်မတို့ ရရှိနေတဲ့ ဈေးကွက်ထဲမှာ ထောက်ခံအတည်ပြုထားတဲ့
ဆေးဝါးတွေက ပိုပြီးလျော့နည်းနေပါတယ်။
00:52
More money, less drugs. Hmm.
13
40715
3217
ပိုက်ဆံမျာများသုံးလေ၊ဆေးဝါးနည်းလေလေ
ဖြစ်နေတာပေါ့။
00:55
So what's going on here?
14
43932
1920
ကဲ ဒီတော့ ဘာတွေဖြစ်နေတာလဲ။
00:57
Well, there's a multitude of factors at play,
15
45852
2595
ကောင်းပြီ ဒီနေရာမှာ မြောက်မြားစွာသော
အကြောင်းခံတရားတွေ ါဝင်ပတ်သက်နေပါတယ်။
01:00
but I think one of the key factors
16
48447
2021
ဒါပေမယ့် ကျွန်မထင်တဲ့
အဓိကအကြောင်းခံတစ်ခုကတော့
01:02
is that the tools that we currently have
17
50468
2397
ကျွန်မတို့ လက်ရှိအသုံးပြုနေတဲ့
စမ်းသပ်တဲ့ ကိရိယာတွေပါ၊
01:04
available to test whether a drug is going to work,
18
52865
4083
ဆေးဝါးတစ်ခုကို အလုပ်ဖြစ်မဖြစ်
စမ်းသပ်ဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊
01:08
whether it has efficacy,
19
56948
1389
အာနိသင်ထက်မြက်မှုရှိမရှိ မရှိ
01:10
or whether it's going to be safe
20
58337
1766
ဒါမှမဟုတ် စိတ်ချရမှုရှိမရှိ စမ်းသပ်ဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ၊
01:12
before we get it into human clinical trials,
21
60103
3552
လူသားတွေကို ကုသမှုဆိုင်ရာ
စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုမလုပ်ခင်မှာပေါ့။
01:15
are failing us. They're not predicting
22
63655
2151
ဒီကိရိယာတွေက ကျွန်မတို့ကို အလွဲလွဲ အချော်ချော်ဖြစ်နေစေတာပါပဲ။
ဒီစက်ကိရိယာတွေက ကြိုတင်ပြီး မခန့်မှန်းနိူင်ဘူးဖြစ်နေတာက
01:17
what's going to happen in humans.
23
65806
3228
လူသားတွေဆီမှာ ဘာအကျိုးဆက်
ဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို ပဲပေါ့။
01:21
And we have two main tools available
24
69034
2723
ပြီးတော့ ကျွန်မတို့ဆီမှာ
လိုသလိုစိတ်ကြိုက်သုံးလို့ရတဲ့
01:23
at our disposal.
25
71757
2014
အဓိကကိရိယာ နှစ်ခုတော့ ရှိတယ်။
01:25
They are cells in dishes and animal testing.
26
73771
4041
သူတို့ကတော့ ပန်းကန်တွေထဲက ဆဲလ်တွေရယ်၊
တိရိစ္ဆာန်တွေကို အသုံးပြုပြီး စမ်းသပ်ခြင်းတွေပဲပေါ့။
01:29
Now let's talk about the first one, cells in dishes.
27
77812
3320
အခုကျွန်မတို့ ပထမတစ်ခုအကြောင်း ပြောကြရအောင်၊
ပန်းကန်တွေထဲက ဆဲလ်တွေ အကြောင်းပေါ့။
01:33
So, cells are happily functioning in our bodies.
28
81132
3153
ဒီတော့ ဆဲလ်တွေဆိုတာက ကျွန်မတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာပဲ
အဆင်ပြေပြေ လည်ပတ်လုပ်ဆောင်နေတာပါ။
01:36
We take them and rip them out
29
84285
2055
အဲဒီ ဆဲလ်တွေကို သူတို့ရဲ့မူလပတ်ဝန်းကျင်ကနေ
လှီးထုတ်၊ဖြတ်ယူပြီး
01:38
of their native environment,
throw them in one of these dishes,
30
86340
2949
ဒီပန်းကန်ပြားတွေထဲက တစ်ချပ်ချပ်ထဲကို
ပစ်ထည့်လိုက်ပါမယ်။
01:41
and expect them to work.
31
89289
1585
ပြီးတော့ သူတို့ အလုပ်လုပ်တာကို စောင့် ကြည့်ပါမယ်။
01:42
Guess what. They don't.
32
90874
2193
မှန်းကြည့်စမ်းပါဦး။
သူတို့အလုပ်မလုပ်ပါဘူး။
01:45
They don't like that environment
33
93067
1662
သူတို့ အဲဒီပတ်ဝန်းကျင်ကို မကြိုက်ကြပါဘူး။
01:46
because it's nothing like
34
94729
1632
အဲဒီနေရာက သူတို့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာတုန်းက
01:48
what they have in the body.
35
96361
2676
ရရှိတာနဲ့ ဘာမှမဆိုင်တော့လို့ပေါ့။
01:51
What about animal testing?
36
99037
2071
တိရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ စမ်းသပ်တာကရော့။
01:53
Well, animals do and can provide
37
101108
2885
အင့်းတိရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ ကတော့
အလုပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့
01:55
extremely useful information.
38
103993
2262
အင်မတန်မှကိုပဲ အသုံးဝင်တဲ့
သတင်းအချက်အလက်တွေကိုလည်း ပံ့ပိုးပေးနိုင်တယ်လေ။
01:58
They teach us about what happens
39
106255
1709
သူတို့က ခက်ခဲရှုပ်ထွေးလှတဲ့
01:59
in the complex organism.
40
107964
2329
ဇီဝရုပ်အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ
ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကိုပါသင်ပေးတယ်လေ။
02:02
We learn more about the biology itself.
41
110293
3008
ဇီဝဗေဒဘာသာအကြောင်းကို ကျွန်မတို့
ပိုမိုသဘောပေါ်က်နားလည်စေတာပေါ့။
02:05
However, more often than not,
42
113301
2898
ဒါပေမယ့် မကြာခဏဆိုသလို
02:08
animal models fail to predict
what will happen in humans
43
116199
4216
တိရိစ္ဆာန်နမူနာတွေကို သီးခြားလက္ခဏာဆောင်တဲ့
ဆေးဝါးတွေနဲ့ စမ်းသပ်ကြည့်တဲ့အခါမှာ
02:12
when they're treated with a particular drug.
44
120415
3186
လူသားတွေအတွက် ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်မှုရှိမယ်
ဆိုတာကို ခန့်မှန်းဖို့ ပျက်ကွက်နေပြန်တယ်။
02:15
So we need better tools.
45
123601
2379
ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့အတွက် ပိုပြီးကောင်းမွန်တဲ့
ကိရိယာတွေ လိုအပ်နေပါတယ်။
02:17
We need human cells,
46
125980
1753
ကျွန်မတို့ လူသားဆဲလ်တွေ လိုအပ်ပါတယ်။
02:19
but we need to find a way to keep them happy
47
127733
2750
ဒါပေမယ့် ကိုယ်ခန္ဓာအပြင်ဖက်မှာ
ဆဲလ်တွေကို အဆင်ပြေပြေ
02:22
outside the body.
48
130483
1591
ထိန်းသိမ်းထားဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခုရှာဖို့ လိုပါတယ်။
02:24
Our bodies are dynamic environments.
49
132074
2906
ကျွန်မတို့ ခန္ဓာကိုယ်ဟာ ရွေ့လျားနေတဲ့
ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုပါ။
02:26
We're in constant motion.
50
134980
1840
ကျွန်မတို့ဟာ အဆက်မပြတ် လှုပ်ရှားနေပါတယ်။
02:28
Our cells experience that.
51
136820
2191
ဒါကို ကျွန်မတို့ ဆဲလ်တွေက ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။
02:31
They're in dynamic environments in our body.
52
139011
2809
သူတိုတွေဟာ ကျွန်မတို့ ကိုယ်ခန္ဓာထဲက
ရွေ့လျားနေတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်တွေထဲမှာပါ။
02:33
They're under constant mechanical forces.
53
141820
2755
သူတို့တွေဟာ အမြဲမပြတ်လှုပ်ရှားနေတဲ့
စွမ်းအားတွေရဲ့အောက်မှာ ရှိနေတာပါ။
02:36
So if we want to make cells happy
54
144575
2456
ဒါကြောင့် ဆဲလ်တွေ ကျွန်မတို့ရဲ့ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့
02:39
outside our bodies,
55
147031
1429
အပြင်ဖက်မှာ အဆင်ပြေပြေ နေစေချင်တယ်ဆိုရင်
02:40
we need to become cell architects.
56
148460
2526
ကျွန်မတို့တွေဟာ ဆဲလ်ဆိုင်ရာ
ဗိသုကာတွေ ဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။
02:42
We need to design, build and engineer
57
150986
4344
ကျွန်မတို့ဟာ ဆဲလ်တွေ
ကိုယ့်အိမ်ကိုယ့်ရာလို နေနိုင်အောင်
02:47
a home away from home for the cells.
58
155330
3231
ပုံစံချဖို့၊ တည်ဆောက်ဖို့ နဲ့ စီမံဖို့ တော့ လိုတာပေါ့။
02:50
And at the Wyss Institute,
59
158561
1674
နောက်ပြီး Wyss သိပ္ပံဋ္ဌာနမှာ
02:52
we've done just that.
60
160235
1938
ကျွန်မတို့ အဲဒါကို သုတေသန ပြုလုပ်ထားပါတယ်။
02:54
We call it an organ-on-a-chip.
61
162173
3024
အဲဒါကို "ချစ်(ပ်)အပြားလေးပေါ်က ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း
ကလေးတစ်ခု"လို့ အမည်ပေးထားပါတယ်။
02:57
And I have one right here.
62
165197
1791
အခု ကျွန်မလက်ထဲမှာ ရှိနေတာကလေးပါ။
02:58
It's beautiful, isn't it?
But it's pretty incredible.
63
166988
2815
လှတယ် မဟုတ်လား။ ဒါပေမယ့် ဒါလေးက
တော်တော်လေးကို ဆန်းပြားပါတယ်။
03:01
Right here in my hand is a breathing, living
64
169803
4500
အခု ကျွန်မလက်ထဲမှာရှိနေတာကလေးက
ချစ်(ပ်)အပြားကလေးပေါ်က
03:06
human lung on a chip.
65
174303
2658
အသက်ရှုနေတဲ့၊အသက်ရှိနေတဲ့
လူ့အဆုတ် တစ်ခုပါ။
03:08
And it's not just beautiful.
66
176961
2128
ဒါကလေးက အလှသက်သက်ချည်းပဲ
မဟုတ်ပါဘူး။
03:11
It can do a tremendous amount of things.
67
179089
2440
သူလုပ်ဆောင်နိူင်တာတွေက တပုံတခေါင်းကြီးပါ။
03:13
We have living cells in that little chip,
68
181529
3779
ဒီချစ်(ပ်)သေးသေးလေးထဲမှာ ကျွန်မတို့ သက်ရှိ
ဆဲလ်တွေ ထည့်ထားပါတယ်။
03:17
cells that are in a dynamic environment
69
185308
2550
ရွေ့လျားနေတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်
တစ်ခုထဲမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေဟာ
03:19
interacting with different cell types.
70
187858
3081
အခြားမျိုးမတူတဲ့ ဆဲလ်တွေနဲ့အတူ
အပြန်အလှန်အကျိုးပြုဆက်သွယ်နေတာပါ။
03:22
There's been many people
71
190939
1639
စမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ ဆဲလ်တွေဖြစ်ထွန်းဖို့
03:24
trying to grow cells in the lab.
72
192578
1861
စမ်းသပ်နေသူတွေ အများကြီးရှိလာပါပြီ။
03:26
They've tried many different approaches.
73
194439
3156
နည်းလမ်းပေါင်းများစွာနဲ့ကို
သူတို့ စမ်းသပ်ထားတာပါ။
03:29
They've even tried to grow
little mini-organs in the lab.
74
197595
2627
ကိုယ်အင်္ဂါအသေးစားတွေကို စမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ
ပြုစုပျိုးထောင်ဖို့ကိုတောင် သူတို့ စမ်းကြည့်ထားပါတယ်။
03:32
We're not trying to do that here.
75
200222
1549
ဒီနေရာမှာတော့ ဒါမျိုးကို
စမ်းသပ် လုပ်ဆောင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။
03:33
We're simply trying to recreate
76
201771
2126
ကျွန်မတို့ ဘာကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်
တီထွင်နေတာလည်းဆိုတော့
03:35
in this tiny chip
77
203897
1577
ဒီ သေးကွေးလှတဲ့ ချစ်(ပ်)ထဲမှာ
03:37
the smallest functional unit
78
205474
3017
အရမ်းကို သေးငယ်တဲ့ ယန္တရားတစ်ခုရှိနေတယ်။
03:40
that represents the biochemistry,
79
208491
2554
ဒီယန္တရားဟာ
03:43
the function and the mechanical strain
80
211045
3124
ခန္ဓာကိုယ်တွေထဲမှာ ဆဲလ်တွေ
03:46
that the cells experience in our bodies.
81
214169
3516
ကြုံတွေ့ရတဲ့ ဇီဝဓာတုဓာတ်တွေ၊ လည်ပတ်မှုတွေ နဲ့
လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ စရိုက်ကို ကိုယ်စားပြုတယ်။
03:49
So how does it work? Let me show you.
82
217685
3032
အခု ဒီပစ္စည်း ဘယ်လို အလုပ်လုပ်သလဲဆိုတာ
ကျွန်မ ရှင်းပြပါမယ်။
03:52
We use techniques from the computer chip
83
220717
2634
ဒီ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံတွေ ပြုလုပ်ဖို့
03:55
manufacturing industry
84
223351
1633
ကွန်ပြူတာချစ်(ပ်)ထုတ်လုပ်တဲ့ လုပ်ငန်းက
နည်းပညာတွေကိုယူသုံးပါတယ်။
03:56
to make these structures at a scale
85
224984
2197
ဆဲလ်တွေရော၊ သူတို့ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်ပါ
03:59
relevant to both the cells and their environment.
86
227181
2896
နှစ်ခုစလုံးနဲ့ ဆီလျော်တဲ့ အချိုးကျစကေးတခု
ရှိမှုကို ရယူပါတယ်။
04:02
We have three fluidic channels.
87
230077
2064
ကျွန်မတို့မှာ အရည်စီးဆင်းမှုကိုထိန်းကျောင်းပေးတဲ့
လမ်းကြောင်း(ပြွန်) (၃)ခုရှိပါတယ်။
04:04
In the center, we have a porous, flexible membrane
88
232141
3712
အလယ်ဗဟိုမှာတော့ ပြောရမယ်ဆိုရင်
အဆုတ်ထဲကယူထားတဲ့
04:07
on which we can add human cells
89
235853
2063
လူသားဆဲလ်တွေထည့်နိုင်လောက်တဲ့
အရည်စိမ့်ဝင်နိုင်ပြီး ပျော့ပျောင်းတဲ့
04:09
from, say, our lungs,
90
237916
1344
အလွှာပါးတစ်လွှာ ရှိပါတယ်။
04:11
and then underneath, they had capillary cells,
91
239260
2487
နောက်ပြီး အောက်ဖက်မှာတော့
ဆံချည်မျှင်ဆဲလ်တွေ ရှိပါတယ်။
04:13
the cells in our blood vessels.
92
241747
1788
သွေးကြောတွေထဲမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေပါ။
04:15
And we can then apply mechanical forces to the chip
93
243535
4320
အဲဒီနောက်မှာတော့ ချစ်(ပ်)ပြားပေါ်ကို
လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာစွမ်းအားတွေကို သက်ရောက်စေပြီး
04:19
that stretch and contract the membrane,
94
247855
2829
အလွှာပါးကို ဆန့်နှိုင်၊ကျုံ့နိုင်စေပါတယ်။
04:22
so the cells experience the same mechanical forces
95
250684
3097
ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့ အသက်ရှူတဲ့အခါ သူတို့ ရခဲ့တဲ့
04:25
that they did when we breathe.
96
253781
2933
လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာစွမ်းအားတွေ
အတိုင်းကို ခံစားရတာပါ။
04:28
And they experience them how they did in the body.
97
256714
3160
ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာတုန်းက သူတို့ခံစားခဲ့ရတဲ့
ပုံလိုမျိုးကို ခံစားရတာပါ။
04:31
There's air flowing through the top channel,
98
259874
2400
အပေါ်ဖက်ပြွန်ကိုဖြတ်ပြီး လေက စီးဆင်းနေပါတယ်။
04:34
and then we flow a liquid that contains nutrients
99
262274
3349
နောက်ပြီး အဟာရဓာတ်တွေပါတဲ့ အရည်ကို
04:37
through the blood channel.
100
265623
2839
သွေးပြွန်တွေကတဆင့် စီးဝင်စေပါတယ်။
04:40
Now the chip is really beautiful,
101
268462
2372
အခုတော့ ချစ်(ပ်)ပြားကလေးက
တော်တော့ လှနေပါတယ်။
04:42
but what can we do with it?
102
270834
2097
ဒါပေမယ့် ဒါလေးနဲ့ ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်နိုင်မှာပါလိမ့်။
04:44
We can get incredible functionality
103
272931
2324
မယုံနိူင်လောက်တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို
04:47
inside these little chips.
104
275255
1751
ဒီချစ်(ပ်)သေးသေးကလေးတွေထဲကနေ
ရရှိနှိုင်ပါတယ်။
04:49
Let me show you.
105
277006
1506
ကျွန်မပြသပါမယ်။
04:50
We could, for example, mimic infection,
106
278512
2631
ဥပမာအားဖြင့် ရောဂါကူးစက်မှုကို
အသွင်တူပြုလုပ်လို့ ရပါတယ်။
04:53
where we add bacterial cells into the lung.
107
281143
3536
အဲလိုလုပ်တဲ့အခါမှာ အဆုတ်ထဲကို
ဗက်တီးရီးယားဆဲလ်တွေ ထည့်လိုက်ပါတယ်။
04:56
then we can add human white blood cells.
108
284679
2932
နောက်ပြီး လူ့ သွေးဖြူဥဆဲလ်တွေ
ထပ်ထည့်နိူင်ပါတယ်။
04:59
White blood cells are our body's defense
109
287611
2591
သွေးဖြူဥဆဲလ်တွေဟာ
ဘက်တီးရီးယားတိုက်ခိုက်သူတွေကို
05:02
against bacterial invaders,
110
290202
1368
ကာကွယ်ဖို့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခံစစ်တွေပါ။
05:03
and when they sense this
inflammation due to infection,
111
291570
3169
ရောဂါကူးစက်မှုကြောင့် ရောင်ရမ်းတာကို
အာရုံခံမိတဲ့ အခါမှာတော့
05:06
they will enter from the blood into the lung
112
294739
2857
သူတို့တွေဟာ အဆုတ်ထဲကို
သွေးထဲကနေ ဝင်ရောက်ပြီး
05:09
and engulf the bacteria.
113
297596
1915
ဘက်တီးရီးယားကို
ဝိုင်းရံထားမှာဖြစ်ပါတယ်။
05:11
Well now you're going to see this happening
114
299511
2248
ကဲ အခုတော့ ချစ်(ပ်)ပြားတစ်ခုပေါ်မှာရှိတဲ့
တကယ့် လူ့အဆုတ်တစ်ခုရဲ့
05:13
live in an actual human lung on a chip.
115
301759
3310
ဖြစ်စဉ်ကို တိုက်ရိုက် မြင်တွေ့ရတော့ မှာပါ။
05:17
We've labeled the white blood cells
so you can see them flowing through,
116
305069
3543
သွေးျ­ဖူဥဆဲလ်တွေကို အညွှန်းတွေကပ်ထားတာမို့လို့
သူတို့စီးဆင်းသွားတာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။
05:20
and when they detect that infection,
117
308612
2161
ရောဂါကူးစက်မှုကို တွေ့တဲ့အခါ
05:22
they begin to stick.
118
310773
1397
သူတို့ဟာ စတင်စေးကပ်လာပါတယ်။
05:24
They stick, and then they try to go into the lung
119
312170
3887
သူတို့ စေးကပ်သွားတယ် ၊ျ­ပီးတော့
သွေးျ­ပွန်တွေရဲ
05:28
side from blood channel.
120
316057
1781
ဘေးကနေမှ အဆုတ်ထဲကို တိုးဝင်သွားပါတယ်။
05:29
And you can see here, we can actually visualize
121
317838
3689
နောက်ျ­ပီး ဒီမှာအားလုံးတွေ့နိူင်ပါတယ်။
သွေးဖြူဥဆဲလ်ကို
05:33
a single white blood cell.
122
321527
3759
တကယ်အစစ်အမှန်အတိုင်း
မြင်ယောင်စေနိုင်တာပါ။
05:37
It sticks, it wiggles its way through
123
325286
2256
အဲဒါက စေးကပ်နေတယ်၊ ဆဲလ်လွှာတွေအကြား
သူျ­ဖတ်သန်းသွားစဉ်မှာ တွန့်လိမ်နေျ­ပီး
05:39
between the cell layers, through the pore,
124
327542
2315
စိမ့်ပေါက်ငယ်ကလေးတွေက တဆင့်
05:41
comes out on the other side of the membrane,
125
329857
2421
အလွှာပါးရဲ့ အျ­ခားတစ်ဖက်ကနေ ထွက်လာပါတယ်။
05:44
and right there, it's going to engulf the bacteria
126
332278
3435
အဲ့ဒီမှာပါ။ သူက အစိမ်းရောင်အညွှန်းကပ်ထားတဲ့
05:47
labeled in green.
127
335713
1649
ဘက်တီးရီးယားကို ဝိုင်းရံတော့မှာပါ။
05:49
In that tiny chip, you just witnessed
128
337362
3004
ဒီချစ်(ပ်)သေးသေးလေးထဲမှာ
သင်တို့ မျက်ျ­မင်ဒိဋ္ဌ တွေ့လိုက်ရတာက
05:52
one of the most fundamental responses
129
340366
3181
ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိတဲ့ အခြေခံအကျဆုံး
တုံ့ပြန်မှု တစ်ခုဖြစ်တဲ့
05:55
our body has to an infection.
130
343547
1957
ရောဂါကူးစက်ျ­ခင်းကို တန်ပြန်တာကိုပါ။
05:57
It's the way we respond to -- an immune response.
131
345504
3770
ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ တုံ့ပြန်ပုံပဲလေ၊
ခုခံတုံ့­ပြန်မှု ဆိုပါတော့။
06:01
It's pretty exciting.
132
349274
2401
တော်တော်လေး စိတ်လှုပ်ရှားစရာ ကောင်းပါတယ်။
06:03
Now I want to share this picture with you,
133
351675
2343
အခု ကျွန်မ ဒီရုပ်ပုံကလေးကို
အားလုံးနဲ့ မျှဝေချင်ပါတယ်။
06:06
not just because it's so beautiful,
134
354018
2638
အရမ်းကို လှပတဲ့ပုံဖြစ်နေလို့ချည်းပဲတော့
မဟုတ်ပါဘူး။
06:08
but because it tells us an enormous
amount of information
135
356656
3336
ဒီပုံပြောနေတာက ချစ်(ပ်)ပြားတွေရဲ့ အတွင်းပိုင်းမှာ ဆဲလ်တွေ
06:11
about what the cells are doing within the chips.
136
359992
2597
လုပ်ဆောင်တာနဲ့ပတ်သက်­ပီး
သတင်းအချက်အလက်တွေ အများကြီးကိုပါ၊
06:14
It tells us that these cells
137
362589
2259
ဒီပုံကပြောပြနေတာကတော့
06:16
from the small airways in our lungs,
138
364848
2311
အဆုတ်တွေ အတွင်းပိုင်းမှာရှိတဲ့
အသက်ရှုလမ်းကြောင်းက ဆဲလ်တွေဟာ
06:19
actually have these hairlike structures
139
367159
1751
အားလုံး မျှော်လင့်ထားသလိုပဲ
06:20
that you would expect to see in the lung.
140
368910
2008
ဆံချည်မျှင်ပုံသဏ္ဍာန်တွေ
ဖြစ်တည်နေတယ် ဆိုတာကိုပါ။
06:22
These structures are called cilia,
141
370918
1465
ဒီတည်ဆောက်ပုံတွေကို
(cilia) ဆီလီယာလို့ ခေါ်ပါတယ်။
06:24
and they actually move the mucus out of the lung.
142
372383
2910
တကယ်တော့ သူတို့ဟာ အဆုတ်ထဲက
ချွဲတွေကို တွန်းထုတ်ပေးတာပါ။
06:27
Yeah. Mucus. Yuck.
143
375293
1539
ဟုတ်ပါတယ်။ ချွဲတွေပါ။ ရွံဖို့ကောင်းလိုက်တာ။
06:28
But mucus is actually very important.
144
376832
2440
ဒါပေမယ့် တကယ်တမ်းကျတော့
ချွဲတွေက တော်တော်အရေးပါတယ်နော်။
06:31
Mucus traps particulates, viruses,
145
379272
2581
ချွဲတွေက အမှုန်အမွှားတွေ၊ ဗိုင်းရပ်(စ်)၊
06:33
potential allergens,
146
381853
1459
ဓာတ်မတည့်တာ­ဖြစ်ဖို့ အလားအလာရှိတာတွေကို
စစ်ဖယ်ပေးတယ်။
06:35
and these little cilia move
147
383312
1601
ပြီးတော့မှ ဒီ(cilia)ဆီလီယာ လေးတွေက
06:36
and clear the mucus out.
148
384913
2250
ချွဲတွေကို တွန်းထုတ်ပြီး ရှင်းပစ်လိုက်ပါတယ်။
06:39
When they get damaged, say,
149
387163
1912
သူတို့ ထိခိုက်ပျက်စီးတဲ့အခါမှာတော့ ဆိုပါတော့
06:41
by cigarette smoke for example,
150
389075
2419
ဆေးလိပ်သောက်တာတို့ ဘာတို့ကြောင့်ပေါ့
06:43
they don't work properly,
and they can't clear that mucus out.
151
391494
2808
အဲဒီအခါမှာတော့ သူတို့ ကောင်းကောင်း အလုပ်မလုပ်တော့ပါဘူး။
ချွဲတွေကိုလည်း ရှင်းမပေးနိုင်တော့ဘူးပေါ့။
06:46
And that can lead to diseases such as bronchitis.
152
394302
3817
အဲဒီကနေ ချောင်းဆိုးရင်ကျပ်လို
ရောဂါမျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
06:50
Cilia and the clearance of mucus
153
398119
2647
(Cilia)ဆီလီယာနဲ့ ချွဲရှင်းထုတ်ပစ်ခြင်းတို့ဟာ
06:52
are also involved in awful diseases like cystic fibrosis.
154
400766
4461
အင်မတန်ဆိုးဝါးတဲ့ ရောဂါတွေဖြစ်တဲ့ အသက်ရှုလမ်းကြောင်း
ပိတ်ရောဂါမျိုးတွေနဲ့ ပတ်သက်မှုရှိပါတယ်။
06:57
But now, with the functionality
that we get in these chips,
155
405227
3550
ဒါပေမယ့် အခုတော့ ဒီချစ်(ပ်)တွေပေါ်ကရတဲ့
လုပ်ဆောင်ချက်တွေအရ
07:00
we can begin to look
156
408777
1824
အလားအလာရှိတဲ့ ကုသမှုအသစ်တွေကို
07:02
for potential new treatments.
157
410601
2513
စတင်ရှာဖွေနိုင်တော့မှာပါ။
07:05
We didn't stop with the lung on a chip.
158
413114
1952
ချစ်(ပ်)ပြားပေါ်က အဆုတ်နဲ့တင် မပြီးသေးပါဘူး။
07:07
We have a gut on a chip.
159
415066
1884
ကျွန်မတို့ အူတစ်ခုကို ချစ်(ပ်)ပေါ် တင်ထားပါတယ်။
07:08
You can see one right here.
160
416950
2030
ဒါကို ဟောဒီညာဖက်မှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
07:10
And we've put intestinal human cells
161
418980
3226
နောက်ပြီး အူအတွင်းပိုင်းဆိုင်ရာ
လူသားဆဲလ်တွေကို
07:14
in a gut on a chip,
162
422206
1905
ချစ်(ပ်)ပြားပေါ်က
အူထဲမှာ ထည့်ထားပါတယ်။
07:16
and they're under constant peristaltic motion,
163
424111
2837
သူတို့ ဟာ အမြဲမပြတ် လှိုင်းတွေလို
တွန်းထိုးရွေ့မှုရဲ့အောက်မှာ တည်ရှိနေပြီးတော့
07:18
this trickling flow through the cells,
164
426948
3191
ဒီတစက်စီ ဆဲလ်တွေတလျှောက်
ယိုကျစီးဆင်းနေပါတယ်။
07:22
and we can mimic many of the functions
165
430139
2558
သင်တို့မြင်တွေ့ဖို့
07:24
that you actually would expect to see
166
432697
2263
မျှော်လင့်ထားတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်
တော်တော်များများကို
07:26
in the human intestine.
167
434960
1693
လူတွေရဲ့ အူတွေထဲမှာ မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။
07:28
Now we can begin to create models of diseases
168
436653
3791
အခု ကျမတို့ ရောဂါတွေရဲ့ နမူနာပုံစံတွေကို
စတင်ဖန်တီးနိုင်ပါပြီ။
07:32
such as irritable bowel syndrome.
169
440444
2410
ဥပမာ ကသိကအောက်နိုင်လှတဲ့
အူသိမ်အူမနဲ့ဆိုင်တဲ့ လက္ခဏာလို ရောဂါတွေပေါ့။
07:34
This is a disease that affects
170
442854
2082
ဒါက လူတော်တော်များများကို
07:36
a large number of individuals.
171
444936
1911
ကူးစက်စေတဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ။
07:38
It's really debilitating,
172
446847
1774
ဒါက တော်တော်ကြီးကို
အားအင်ကုန်ခန်းစေပြီးတော့
07:40
and there aren't really many good treatments for it.
173
448621
3942
ကောင်းမွန်တဲ့ ကုသမှုတွေလည်း
သိပ်များများစားစား မရှိပါဘူး။
07:44
Now we have a whole pipeline
174
452563
2302
ကျွန်မတို့လက်တွေ့ခန်းတွေမှာ
07:46
of different organ chips
175
454865
2279
ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း
အမျိုးမျိုးပါဝင်တဲ့ ချစ်(ပ်)တွေ
07:49
that we are currently working on in our labs.
176
457144
3732
တသီတတန်းကြီး ရှိနေပါပြီ။
07:52
Now, the true power of this technology, however,
177
460876
3419
ဒီနည်းပညာရဲ့ တကယ့်စွမ်းအား
အစစ်အမှန်ဆိုတာက တကယ်တော့
07:56
really comes from the fact
178
464295
2125
ဒီအစိတ်အပိုင်းတွေကို
07:58
that we can fluidically link them.
179
466420
2545
ပြေပြစ်ညက်ညောစွာ ချိတ်ဆက်ပေးခြင်းဆိုတဲ့
အချက်က ရရှိတာပါ။
08:00
There's fluid flowing across these cells,
180
468965
1947
ဒီဆဲလ်တွေကိုဖြတ်ပြီး စီးဆင်းမှုတဲ့
အရည်ကြည်တွေ ရှိပါတယ်။
08:02
so we can begin to interconnect
181
470912
2079
ဒါကြောင့် မတူညီတဲ့ ချစ်(ပ်)ပေါင်းစုံကို
08:04
multiple different chips together
182
472991
2862
ချိတ်ဆက်ပြီး virtual human လို့ ခေါ်တဲ့
လူသားအသွင်တူ တစ်ခုကို
08:07
to form what we call a virtual human on a chip.
183
475853
4213
ချစ်(ပ်)ပြား တစ်ချပ်ပေါ်မှာ ပုံဖေါ်နိုင်ပါတယ်။
08:12
Now we're really getting excited.
184
480066
3009
အခုအချိန်ဟာ ပိုစိတ်လှုပ်ရှားစရာပဲနော်။
08:15
We're not going to ever recreate
a whole human in these chips,
185
483075
4095
ဒီချစ်(ပ်)တွေပေါ်မှာ လူသားသဏ္ဌန်
တစ်ခုလုံးကို ပြန်လည်ဖန်တီးမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
08:19
but what our goal is is to be able to recreate
186
487170
4169
ဒါပေမယ့် ကျွန်မတို့ ရည်မှန်းထားတာက
08:23
sufficient functionality
187
491339
2013
လူသားတွေရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာနဲ့
ပတ်သက်ပြီး
08:25
so that we can make better predictions
188
493352
2360
ပိုကောင်းမွန်တဲ့ ခန့်မှန်းချက်တွေ
လုပ်နိုင်အောင်လို့ လုံလောက်တဲ့
08:27
of what's going to happen in humans.
189
495712
2214
လုပ်ဆောင်ချက်တွေ ပြန်လည် ဖန်တီးနိုင်ဖို့ပါ။
08:29
For example, now we can begin to explore
190
497926
2924
ဥပမာဆိုပါတော့ အခု ကျွန်မတို့ aerosol drug လို့ ခေါ်တဲ့
လေဖိအားသုံးဆေးဝါးလို ဆေးတစ်မျိုးကို
08:32
what happens when we put
a drug like an aerosol drug.
191
500850
3434
ထည့်သွင်းျ­ပီး ျ­ဖစ်ပျက်ပုံတွေကို
စတင် စူးစမ်းလေ့လာနိုင်ပါ­ပီ။
08:36
Those of you like me who have asthma,
when you take your inhaler,
192
504284
2986
ဒီ ပရိသတ်ထဲက ကျွန်မလို ပန်းနာသည်တွေ ဆိုပါစို့၊
ရှူဆေးဘူး ရှူတဲ့အခါ၊ ဆေးတွေ
08:39
we can explore how that drug comes into your lungs,
193
507270
2926
အဆုတ်တွေထဲကို ဘယ်လိုရောက်လာပုံ၊
08:42
how it enters the body,
194
510196
1626
ခန္ဓာကိုယ်ထဲကို ဘယ်လိုဝင်လာပုံ၊ ပြောရရင်
08:43
how it might affect, say, your heart.
195
511822
1754
နှလုံးကိုဘယ်လို ထိခိုက်စေပုံ စတာတွေကို
စူးစမ်းလေ့လာနိုင်ပါပြီ။
08:45
Does it change the beating of your heart?
196
513576
1908
ဒါက နှလုံးခုန်သံတွေကို ပြောင်းလဲစေလား။
08:47
Does it have a toxicity?
197
515484
1641
ဒီအထဲမှာ အဆိပ်အာနိသင်တွေ ပါဝင်နေလား။
08:49
Does it get cleared by the liver?
198
517125
2008
ဒါကို အသည်းက ရှင်းထုတ်ပစ်နိုင်မလား။
08:51
Is it metabolized in the liver?
199
519133
2152
အသည်းထဲမှာ အစာချေဖျက်မှု ဖြစ်စေလား။
ကျောက်ကပ်ထဲမှာ စွန့်ထုတ်တာလား။
08:53
Is it excreted in your kidneys?
200
521285
1891
08:55
We can begin to study the dynamic
201
523176
2212
ဆေးဝါးတစ်ခုနဲ့ ပတ်သက်ျ­ပီး ခန္ဓာကိုယ်က
08:57
response of the body to a drug.
202
525388
2625
သွက်လက်ျ­မန်ဆန်တဲ့ တုံ့ျ­ပန်မှုတွေကို စတင်လေ့လာနိုင်ပါပီ။
09:00
This could really revolutionize
203
528028
1919
ဒါဟာ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်တဲ့လုပ်ငန်းတွေတင်မကပဲ ၊
09:01
and be a game changer
204
529947
1649
အလှပြင်ဆင်မှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းအပါအဝင်
09:03
for not only the pharmaceutical industry,
205
531596
2938
လုပ်ငန်းပေါင်းများစွာကို
09:06
but a whole host of different industries,
206
534534
2373
အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲစေနိုင်မှာဖြစ်တဲ့အတွက်
09:08
including the cosmetics industry.
207
536907
2400
အပြောင်းအလဲ ဖြစ်စေမယ့် ကစားပွဲ ဖြစ်မလာဘဲ၊
09:11
We can potentially use the skin on a chip
208
539307
2882
အရေပြားကို ချစ်(ပ်)တစ်ခုပေါ်တင်ပြီး
စမ်းသပ်ဖို့ အလားအလာရှိနိုင်ပါတယ်။
09:14
that we're currently developing in the lab
209
542189
1961
လောလောဆယ် ဒါကို စမ်းသပ်ခန်းမှာ
စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
09:16
to test whether the ingredients in those products
210
544150
2554
တိရိစ္ဆာန်တွေ အသုံးျ­ပုစရာမလိုပဲ
အရေပြားပေါ်မှာ လိမ်းကျံ
09:18
that you're using are actually
safe to put on your skin
211
546704
3283
အသုံးပြုနေတဲ ထုတ်ကုန်တွေမှာပါဝင်တဲ့
ပစ္စည်းတွေဟာ
09:21
without the need for animal testing.
212
549987
2689
တကယ်ပဲ စိတ်ချရမလားဆိုတာကို စမ်းသပ်ဖို့ပါ။
09:24
We could test the safety
213
552676
1944
နေစဉ်လိုလို ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ထိတွေ့နေရတဲ့
09:26
of chemicals that we are exposed to
214
554620
2253
ဓါတုပစ္စည်းတွေရဲ့ ဘေးကင်းမှုကို
09:28
on a daily basis in our environment,
215
556873
1914
စမ်းသပ်လို့ ရပါတယ်။ဥပမာအား­ဖြင့်
09:30
such as chemicals in regular household cleaners.
216
558787
3731
သုံးနေကျ အိမ်တွင်းသုံး သန့်ရှင်းရေးပစ္စည်းတွေပေါ့။
09:34
We could also use the organs on chips
217
562518
3202
ချစ်(ပ်)တွေပေါ်မှာရှိတဲ့ ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေကို
ဇီဝလက်နက်အသုံးပြုတဲ့
09:37
for applications in bioterrorism
218
565720
2779
အကြမ်းဖက်မှုတွေ၊ ဒါမှမဟုတ်
ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှုဆိုင်ရာ
09:40
or radiation exposure.
219
568499
2571
လုပ်ဆောင်မှုတွေအတွက်လည်း
အသုံးပြုနိုင်ပါသေးတယ်။
09:43
We could use them to learn more about
220
571070
3350
ဒါတွေကို အသုံးပြုပြီးတော့
အီဗိုလာ အဖျားရောဂါမျိုးတွေ၊
09:46
diseases such as ebola
221
574420
3044
သေလောက်အောင်ဆိုးဝါးတဲ့ ရောဂါတွေဖြစ်တဲ့
SARS လို အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ
09:49
or other deadly diseases such as SARS.
222
577464
3892
ရောဂါမျိုးတွေအကြောင်း
ပိုပြီးတော့ လေ့လာနိုင်ပါသေးတယ်။
09:53
Organs on chips could also change
223
581356
1838
ချစ်(ပ်)ပေါ်က ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း
အပိုင်းတွေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆေးကုသမှု
09:55
the way we do clinical trials in the future.
224
583194
3374
ဆ်ိုင်ရာ စမ်းသပ်ချက်တွေကို
အနာဂတ်မှာ ပြောင်းပစ်နိုင်ပါတယ်။
09:58
Right now, the average participant
225
586568
2587
အခုလောလောဆယ် ဆေးဝါးကုသ စမ်းသပ်မှုတွေမှာ
10:01
in a clinical trial is that: average.
226
589155
3370
ပါဝင်ပတ်သက်နေသူတွေက ပျမ်းမျှကြိမ်နှုန်းပဲရှိတာပါ။
10:04
Tends to be middle aged, tends to be female.
227
592525
3326
လူလတ်ပိုင်းတွေနဲ့အမျိုးသမီးတွေပဲ ဖြစ်နေတာများပါတယ်။
10:07
You won't find many clinical trials
228
595851
2472
ကလေးတွေ ပါဝင်ပတ်သက်တဲ့
10:10
in which children are involved,
229
598323
1515
ဆေဝါးကုသ စမ်းသပ်မှုမျိုးကို မတွေ့နိုင်ပါဘူး။
10:11
yet every day, we give children medications,
230
599838
3547
ဒါပေမယ့် နေ့တိုင်းနေ့တိုင်း
ကလေးတွေကို ဆေးဝါးတွေ ပေးနေရတယ်။
10:15
and the only safety data we have on that drug
231
603385
3746
ဒီဆေးဝါးနဲ့ပတ်သက်တဲ့
ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးဆိုင်ရာ
10:19
is one that we obtained from adults.
232
607131
3074
အချက်အလက်တွေက
လူကြီးတွေဆီကနေရယူထားတာပါ။
10:22
Children are not adults.
233
610205
1794
ကလေးတွေက လူကြီးမှ မဟုတ်တာ။
10:23
They may not respond in the same way adults do.
234
611999
3133
သူတို့ရဲ့တုံ့ပြန်မှုတွေက
လူကြီးတွေနဲ့ မတူဘူးလေ။
10:27
There are other things like genetic differences
235
615132
2412
မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ
ကွဲပြားခြားနားမှုလိုမျိုး
10:29
in populations
236
617544
1433
တခြားသောအရာတွေက အန္တရာယ်ရှိနိုင်တဲ့
10:30
that may lead to at-risk populations
237
618977
3106
ဆေးဝါးတွေရဲ့ဆန့်ကျင်ဖက်ဆိုးရွားစွာ
10:34
that are at risk of having an adverse drug reaction.
238
622083
3437
တုံ့ပြန်မှုတွေကြောင့် လူတွေကို
ဘေးဥပါဒ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
10:37
Now imagine if we could take cells
from all those different populations,
239
625520
3389
ကဲ အခုကျွန်မတို့
လူအမျိုးမျိုးဆီကဆဲလ်တွေကိုယူ၊
10:40
put them on chips,
240
628919
1908
ပြီးရင် သူတို့ကိုချစ်(ပ်)တွေပေါ်မှာတင်ပြီး
10:42
and create populations on a chip.
241
630827
1964
လူမျိုးပေါင်းစုံကို ပြန်လည် ဖန်တီးနိုင်ဖို့ကို
စိတ်ကူးကြည့်ကြရအောင်။
10:44
This could really change the way
242
632791
1838
ဒါဟာ ဆေးကုသမှုဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှုတွေမှာ
လုပ်ဆောင်ပုံတွေအတွက်
10:46
we do clinical trials.
243
634629
2069
အတော်ကြီးကို ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။
10:48
And this is the team and the people
that are doing this.
244
636698
2832
ဒါကတော့ ဒါကိုလုပ်ဆောင်နေတဲ့
အဖွဲ့ နဲ့ အဖွဲ့သားတွေပါ။
10:51
We have engineers, we have cell biologists,
245
639530
3257
ကျွန်မတို့ဆီမှာ အင်ဂျင်နီယာတွေ၊
ဇီဝဗေဒပညာရှင်တွေ၊
10:54
we have clinicians, all working together.
246
642787
3774
ဆေးကုသမှုဆိုင်ရာပညာရှင်တွေ
အားလုံးပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြပါတယ်။
10:58
We're really seeing something quite incredible
247
646561
1926
ကျွန်မတို့ဟာ Wyss သိပ္ပံဌာနကြီးမှာ
တော်တော်ကို မယုံနိုင်စရာကောင်းတဲ့
11:00
at the Wyss Institute.
248
648487
1605
တစုံတရာ ဖြစ်လာမှာကို တကယ်ပဲ
မြင်ယောင်မိနေကြတာပါ။
11:02
It's really a convergence of disciplines,
249
650092
2171
ဒါဟာ တကယ်ပဲ ပညာရပ်တွေ
ပေါင်းဆုံတဲ့နေရာပါ။
11:04
where biology is influencing the way we design,
250
652263
3720
ဒီနေရာမှာ ဇီဝဗေဒပညာရပ်က
ကျွန်မတို့ရဲ့ပုံစံထုတ်ပုံ၊
11:07
the way we engineer, the way we build.
251
655983
2662
စီမံထုတ်လုပ်ပုံ၊ဆောက်လုပ်ပုံတွေအပေါ်
အတော်လွှမ်းမိုးမှုရှိပါတယ်။
11:10
It's pretty exciting.
252
658645
1403
တော်တော်လေးကို စိတ်လှုပ်ရှားဖို့
ကောင်းတာပေါ့။
11:12
We're establishing important industry collaborations
253
660048
3564
ကျွန်မတို့နဲ့လက်ရှိလုပ်ကိုင်နေတဲ့
ဒီဂျစ်တယ်ပစ္စည်းတွေ
11:15
such as the one we have with a company
254
663612
3373
ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ထုတ်လုပ်တဲ့
ကုမ္ပဏီတစ်ခုလိုမျိုး
11:18
that has expertise in large-scale
digital manufacturing.
255
666985
3599
အရေးပါတဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို
ထူထောင်ဖို့ လုပ်ကိုင်နေပါတယ်။
11:22
They're going to help us make,
256
670584
2019
သူတို့တွေက
11:24
instead of one of these,
257
672603
1526
ဒီလိုချစ်(ပ်)တွေကို
11:26
millions of these chips,
258
674129
1583
သုသေသနပညာရှင်တွေဆီကို
11:27
so that we can get them into the hands
259
675712
1669
ရောက်နိူင်သမျှ အများဆုံးရောက်အောင်
11:29
of as many researchers as possible.
260
677381
2889
သန်းနဲ့ချီပြီး ကူညီထုတ်လုပ်ပေးကြမှာပါ။
11:32
And this is key to the potential of that technology.
261
680270
4216
ဒါဟာ ဒီနည်းပညာရဲ့အလားအလာ အတွက်
အဓိကသော့ချက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
11:36
Now let me show you our instrument.
262
684486
2537
အခု ကျွန်မတို့ရဲ့ ကိရိယာကို ပြသပါရစေ။
11:39
This is an instrument that our engineers
263
687023
1989
ဒီကိရိယာက လေလောဆယ် ကျွန်မတို့ အင်ဂျင်နီယာတွေ
11:41
are actually prototyping right now in the lab,
264
689012
2618
လက်တွေ့ခန်းမှာ တကယ့်ကို ပုံစံတူထုတ်လုပ်နေတာပါ။
11:43
and this instrument is going to give us
265
691630
2309
ဒီကိရိယာက ကျွန်မတို့လိုအပ်မယ့်
ကိုယ်အင်္ဂါ (၁၀)ခု ဒါမှမဟုတ် ဒိထက်ပိုတဲ့
11:45
the engineering controls that we're going to require
266
693939
2459
အစိတ်အပိုင်းတွေကို အတူတကွ ချိတ်ဆက်လို့ရအောင်
11:48
in order to link 10 or more organ chips together.
267
696398
4168
အင်ဂျင်နီယာပိုင်းဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်မှုတွေကိုပေးမှာပါ။
11:52
It does something else that's very important.
268
700566
2229
ဒါထက်ကို အရမ်းအရေးကြီးတာကိုလည်း
လုပ်ဆောင်ပါတယ်။
11:54
It creates an easy user interface.
269
702795
2844
အသုံးပြုသူလွယ်ကူစေမယ့်
ကြားခံစနစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။
11:57
So a cell biologist like me can come in,
270
705639
2990
ဒါကြောင့် ကျွန်မလို ဆဲလ်ဆိုင်ရာ
ဇီဝဗေဒပညာရှင်တစ်ယောက်ဟာ ဝင်လာပြီး
12:00
take a chip, put it in a cartridge
271
708629
2008
ချစ်(ပ်)တစ်ခုကိုယူပြီးတော့ အခုမြင်နေရတဲ့
12:02
like the prototype you see there,
272
710637
1932
နမူနာပုံစံလိုမျိုး ကျည်တောက်ပုံ
ဗူးတစ်ခုထဲကို ထည့်ပါတယ်။
12:04
put the cartridge into the machine
273
712569
2071
နောက်ပြီး CD ချပ်ထည့်သလိုမျိုး
12:06
just like you would a C.D.,
274
714640
1488
စက်ထဲကိုထည့်လိုက်ပါတယ်။
12:08
and away you go.
275
716128
1132
ဒါဆိုရပြီပေါ့။
12:09
Plug and play. Easy.
276
717260
2749
ပလတ်ခေါင်းထိုးပြီး ဖွင့်လိုက်တာပါပဲ။
အလွယ်လေးပါ။
12:12
Now, let's imagine a little bit
277
720009
2514
ကဲ အခုနည်းနည်းလေး စိတ်ကူးပုံဖေါ်ကြည့်ရအောင်။
12:14
what the future might look like
278
722523
1379
ကျွန်မက ရှင်တို့ရဲ့ ပင်မ ဆဲကလာပ်စည်း တွေကိုယူပြီး
12:15
if I could take your stem cells
279
723902
2413
ချစ်(ပ်)တစ်ခုပေါ်ကိုတင်လိုက်ရင်
12:18
and put them on a chip,
280
726315
1440
အနာဂတ်ဟာ ဘယ်လိုများ
12:19
or your stem cells and put them on a chip.
281
727755
3219
ပုံများပေါက်နေမလဲဆိုတာကိုပေါ့။
12:22
It would be a personalized chip just for you.
282
730974
3501
ဒါဟာ ရှင်တို့ အတွက်သီးသန့် ပြုလုပ်ထားတဲ့
ကိုယ်ပိုင် ချစ်(ပ်) ဖြစ်လာမှာပေါ့။
12:26
Now all of us in here are individuals,
283
734475
3208
အခု ဒီမှာရှိနေတဲ့ ကျွန်မတို့အားလုံးဟာ
တစ်ဦးချင်းစီတွေပါပဲ။
12:29
and those individual differences mean
284
737683
2838
ဒီလိုတစ်ယောက်ခြင်း ကွဲပြားခြာနားနေကြတာနဲ့အညီ
12:32
that we could react very differently
285
740521
2442
ကျွန်မတို့တွေဟာ ဆေးဝါးတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး
ကွဲပြားခြားနားစွာ တုန့်ပြန်တတ်ကြတယ်။
12:34
and sometimes in unpredictable ways to drugs.
286
742963
4247
နောက်ပြီး တခါတလေကျရင် မခန့်မှန်းနိုင်တဲ့
နည်းလမ်းတွေနဲ့ တုံ့ပြန်တတ်ကြပြန်ပါတယ်။
12:39
I myself, a couple of years back,
had a really bad headache,
287
747210
4568
လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်တုန်းက ကျွန်မကိုယ်တိုင်
အတော်ဆိုးဝါးတဲ့ ခေါင်းကိုက်ဝေဒနာ ခံစားခဲ့ရတယ်။
12:43
just couldn't shake it, thought,
"Well, I'll try something different."
288
751778
2413
ခေါင်းကို လှုပ်လို့မရနိူင်အောင်ကို ဖြစ်ခဲ့တာ။ အဲဒီအချိန်မှာ
တွေးမိတာက ''ငါ အပြောင်းအလဲတခုခုကို စမ်းကြည့်မှပဲ''လို့ပေါ့။
12:46
I took some Advil. Fifteen minutes later,
289
754191
2135
ကျွန်မ Advil ဆိုတဲ့ဆေးကိုသောက်လိုက်တယ်။
(၁၅)မိနစ်လောက်လဲကြာရော
12:48
I was on my way to the emergency room
290
756326
1880
တကယ့် ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါကြီးနဲ့
12:50
with a full-blown asthma attack.
291
758206
1893
အရေးပေါ်အခန်းကို ပြေးရတော့တာပဲ။
12:52
Now, obviously it wasn't fatal,
292
760099
1830
အခုတော့ သေလောက်အောင် မဟုတ်တော့တာ
သိသာထင်ရှားပါတယ်။
12:53
but unfortunately, some of these
293
761929
3173
ကံအကြောင်းမလှစွာပဲ တချို့သော ဆေးဝါးဆိုင်ရာ
12:57
adverse drug reactions can be fatal.
294
765102
3609
ဆန့်ကျင်တုံ့ပြန်မှုတွေဟာ
အသက်ကိုပါ သေစေနိုင်ပါတယ်။
13:00
So how do we prevent them?
295
768711
1941
ကဲ ဒီတော့ဒါတွေကို
ကျွန်မတို့ ဘယ်လိုတားဆီးကြမလဲ။
13:02
Well, we could imagine one day
296
770652
2580
ကောင်းပါပြီ၊ တနေ့မှာတော့
13:05
having Geraldine on a chip,
297
773232
2343
Geraldine ကို ချစ်(ပ်) တစ်ခုပေါ်မှာတင်၊
13:07
having Danielle on a chip,
298
775575
1749
Danielle ကို ချစ်(ပ်)တစ်ခုပေါ်မှာတင်၊
ဒီကလူတွေကိုလည်း ချစ်(ပ်)တစ်ခုစီပေါ်မှာ
13:09
having you on a chip.
299
777324
1473
တင်ထားနိုင်မယ်လို့
စိတ်ကူးမြင်ယောင်နိုင်တော့မှာပါ။
13:10
Personalized medicine. Thank you.
300
778797
2388
သီးသန့်ကိုယ်ပိုင်ဆေး လို့ပဲဆိုပါတော့။
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
13:13
(Applause)
301
781185
4154
လက်ခုပ် သံများ။
Translated by sann tint
Reviewed by Thanda Oo

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Geraldine Hamilton - Bio researcher
Geraldine Hamilton builds organs and body parts on a chip -- to test new, custom cures.

Why you should listen

Geraldine Hamilton’s career spans from academic research to biotech start-ups to pharma. Her research focus has been on the development and application of human-relevant in-vitro models for drug discovery. She was one of the founding scientists, VP of Scientific Operations and Director of Cell Products, in a start-up biotech company (CellzDirect), that successfully translated and commercialized technology from academic research to supply the pharmaceutical industry with hepatic cell products and services for safety assessment and drug-metabolism studies.

Hamilton received her Ph.D. in cell biology/toxicology from the University of Hertfordshire (England) in conjunction with GlaxoSmithkline, followed by a post-doctoral research fellowship at the University of North Carolina. Her current research interests and prior experience include: organs on-a-chip, toxicology and drug metabolism, liver cell biology, mechanisms regulating gene expression and differentiation, regulation of nuclear receptors and transcriptional activation in hepatocytes by xenobiotics, human cell isolation and cryopreservation techniques.

More profile about the speaker
Geraldine Hamilton | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee