TED2008
Doris Kearns Goodwin: Lessons from past presidents
Doris Kearns Goodwin o uczeniu się od przeszłych prezydentów.
Filmed:
Readability: 3.9
1,977,349 views
Historyczka Doris Kearns Goodwin opowiada, czego możemy nauczyć się od amerykańskich prezydentów, włączając Abrahama Lincolna i Lyndona Johnsona. Dzieli się też wzruszającym wspomnieniem o swoim ojcu i łączącej ich miłości do baseballu.
Doris Kearns Goodwin - Historian
Doris Kearns Goodwin writes insightful books on the US Presidency (JFK, LBJ, FDR and Lincoln, so far), telling each president's personal story against the backdrop of history. Full bio
Doris Kearns Goodwin writes insightful books on the US Presidency (JFK, LBJ, FDR and Lincoln, so far), telling each president's personal story against the backdrop of history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
So, indeed, I have spent my life
0
0
2000
Muszę przyznać, że spędziłam życie
00:20
looking into the lives of presidents who are no longer alive.
1
2000
3000
przyglądając się prezydentom, których już z nami nie ma.
00:24
Waking up with Abraham Lincoln in the morning,
2
6000
2000
Budziłam sie o poranku wraz z Abrahamem Lincolnem
00:26
thinking of Franklin Roosevelt when I went to bed at night.
3
8000
3000
i myślałam o Franklinie Roosevelcie, kiedy kładłam się spać.
00:29
But when I try and think about what I've learned
4
11000
2000
Ale kiedy próbuję pomyśleć, czego nauczyłam się
00:31
about the meaning in life, my mind keeps wandering back
5
13000
3000
o sensie życia, nieuchronnie wracam myślami
00:34
to a seminar that I took when I was a graduate student at Harvard
6
16000
3000
do seminarium, w którym uczestniczyłam jako studentka Harvardu
00:37
with the great psychologist Erik Erikson.
7
19000
3000
prowadzonego przez wielkiego psychologa Erika Eriksona.
00:40
He taught us that the richest and fullest lives
8
22000
3000
Nauczył nas, że najbogatsze i najpełniejsze życia
00:43
attempt to achieve an inner balance between three realms:
9
25000
4000
podejmują próbę osiągnięcia wewnętrznej równowagi w trzech dziedzinach:
00:47
work, love and play.
10
29000
2000
pracy, miłości i rozrywce.
00:50
And that to pursue one realm to the disregard of the other,
11
32000
2000
I że poświęcenie się jednemu z tych obszarów ze szkodą dla pozostałych
00:52
is to open oneself to ultimate sadness in older age.
12
34000
4000
prowadzi do niewypowiedzianego smutku w podeszłym wieku.
00:56
Whereas to pursue all three with equal dedication,
13
38000
2000
Podczas gdy dążenie do zaspokojenia wszystkich trzech w jednakowym stopniu
00:58
is to make possible a life filled not only with achievement,
14
40000
3000
oznacza wypełnienie życia nie tylko osiągnięciami,
01:01
but with serenity.
15
43000
2000
ale też szczęściem.
01:03
So since I tell stories, let me look back
16
45000
2000
Jako że jestem opowiadaczem historii, pozwólcie mi spojrzeć
01:05
on the lives of two of the presidents I've studied to illustrate this point --
17
47000
4000
na życia dwóch prezydentów, którym poświęciłam studia, aby zilustrować tę tezę -
01:09
Abraham Lincoln and Lyndon Johnson.
18
51000
2000
Abrahama Lincolna i Lyndona Johnsona.
01:12
As for that first sphere of work,
19
54000
2000
Jeżeli chodzi o sferę pracy,
01:14
I think what Abraham Lincoln's life suggests
20
56000
3000
myślę, że życie Abrahama Lincolna sugeruje,
01:17
is that fierce ambition is a good thing.
21
59000
3000
że zapalczywa ambicja jest dobrą cechą.
01:20
He had a huge ambition.
22
62000
2000
Miał przeogromną ambicję.
01:22
But it wasn't simply for office or power or celebrity or fame --
23
64000
4000
Ale nie chodziło mu o urząd lub władzę, uznanie czy sławę -
01:26
what it was for was to accomplish something worthy enough in life
24
68000
4000
lecz o osiągnięcie w życiu czegoś dostatecznie wartościowego,
01:30
so that he could make the world a little better place for his having lived in it.
25
72000
5000
tak by świat stał się odrobinę lepszy dzięki faktowi, że w nim żył.
01:35
Even as a child, it seemed, Lincoln dreamed heroic dreams.
26
77000
4000
Już jako dziecko, wydaje nam się, Lincoln miał heroiczne marzenia.
01:39
He somehow had to escape that hard-scrabble farm
27
81000
3000
Musiał w jakiś sposób uciec od tego zgrzebnego gospodarstwa,
01:42
from which he was born.
28
84000
1000
w którym się urodził.
01:43
No schooling was possible for him,
29
85000
2000
Nie miał możliwości kształcenia się
01:45
except a few weeks here, a few weeks there.
30
87000
2000
poza kilkoma tygodniami tu i tam.
01:47
But he read books in every spare moment he could find.
31
89000
3000
Ale czytał książki w każdym wolnym momencie.
01:50
It was said when he got a copy of the King James Bible
32
92000
2000
Mówi się, że kiedy dostał kopię Biblii Króla Jamesa
01:52
or "Aesop's Fables," he was so excited he couldn't sleep.
33
94000
3000
czy "Bajki Ezopa", był tak podekscytowany, że nie mógł spać.
01:55
He couldn't eat.
34
97000
1000
Nie mógł jeść.
01:56
The great poet Emily Dickinson once said,
35
98000
2000
Wielka poetka Emily Dickinson powiedziała:
01:58
"There is no frigate like a book to take us lands away."
36
100000
4000
"Nie ma lepszego statku nad książkę, która zabiera nas w nieznane strony świata."
02:02
How true for Lincoln.
37
104000
1000
Jakże prawdziwe, gdy mówimy o Lincolnie.
02:03
Though he never would travel to Europe,
38
105000
2000
Mimo że nigdy nie odbył podróży po Europie,
02:05
he went with Shakespeare's kings to merry England,
39
107000
2000
bywał z królami Szekspira w radosnej Anglii,
02:07
he went with Lord Byron's poetry to Spain and Portugal.
40
109000
3000
pojechał wraz z poezją Lorda Byrona do Hiszpanii i Portugalii.
02:10
Literature allowed him to transcend his surroundings.
41
112000
3000
Literatura pozwoliła mu wyrwać się z otoczenia.
02:14
But there were so many losses in his early life
42
116000
2000
Ale doswiadczył tak wielu strat we wczesnych latach swojego życia,
02:16
that he was haunted by death.
43
118000
2000
że miał obsesję na temat śmierci.
02:18
His mother died when he was only nine years old;
44
120000
2000
Jego matka zmarła, gdy miał tylko dziewięć lat.
02:20
his only sister, Sarah, in childbirth a few years later;
45
122000
3000
Jego jedyna siostra, Sarah, podczas porodu kilka lat później.
02:24
and his first love, Ann Rutledge, at the age of 22.
46
126000
3000
I jego pierwsza miłość, Ann Rutledge, w wieku 22 lat.
02:27
Moreover, when his mother lay dying,
47
129000
2000
Ponadto, gdy jego matka leżała na łożu śmierci,
02:29
she did not hold out for him the hope
48
131000
2000
nie dodała mu otuchy i nadziei,
02:31
that they would meet in an afterworld.
49
133000
2000
że spotkają się na tamtym świecie.
02:33
She simply said to him,
50
135000
1000
Powiedziała mu po prostu:
02:34
"Abraham, I'm going away from you now, and I shall never return."
51
136000
4000
"Abrahamie, odchodzę daleko od ciebie i juz nigdy nie wrócę."
02:38
As a result he became obsessed with the thought
52
140000
2000
W rezultacie obsesyjnie myślał o tym,
02:40
that when we die our life is swept away -- dust to dust.
53
142000
3000
że kiedy umieramy, z naszego życia nie pozostaje nic, zostaje starte na proch.
02:43
But only as he grew older did he develop
54
145000
3000
Dopiero kiedy dorósł odnalazł
02:46
a certain consolation from an ancient Greek notion --
55
148000
2000
pewne pocieszenie w starożytnym greckim powiedzeniu -
02:48
but followed by other cultures as well --
56
150000
2000
ale obecnym tez w innych kulturach -
02:51
that if you could accomplish something worthy in your life,
57
153000
2000
że jeśli zdoła się osiągnąć w życiu coś wartościowego,
02:53
you could live on in the memory of others.
58
155000
3000
będzie się żyło w pamięci innych.
02:56
Your honor and your reputation would outlive your earthly existence.
59
158000
4000
Twój honor i reputacja przeżyją twoje ziemskie życie.
03:01
And that worthy ambition became his lodestar.
60
163000
2000
Taka wartościowa ambicja stała się jego gwiazdą przewodnią.
03:03
It carried him through the one significant depression that he suffered
61
165000
4000
Przeprowadziła go przez silną depresję, której nabawił się
03:07
when he was in his early 30s.
62
169000
2000
jako trzydziestolatek.
03:09
Three things had combined to lay him low.
63
171000
2000
Trzy czynniki złożyły się na jego cierpienie.
03:11
He had broken his engagement with Mary Todd,
64
173000
2000
Zerwał zaręczyny z Mary Todd,
03:13
not certain he was ready to marry her,
65
175000
2000
niepewny, czy chce ją poślubić,
03:15
but knowing how devastating it was to her that he did that.
66
177000
3000
ale wiedząc, jak dewastujące było dla niej jego posunięcie.
03:18
His one intimate friend, Joshua Speed, was leaving Illinois
67
180000
3000
Jego bliski przyjaciel, Joshua Speed, opuszczał Illinois,
03:21
to go back to Kentucky because Speed's father had died.
68
183000
3000
aby wrócić do Kentucky, po śmierci swojego ojca.
03:24
And his political career in the state legislature
69
186000
2000
Jego kariera w legislaturze stanu
03:26
was on a downward slide.
70
188000
2000
była w odwrocie.
03:28
He was so depressed that friends worried he was suicidal.
71
190000
3000
Lincoln był w depresji na tyle poważnej, że jego przyjaciele obawiali się, że mógłby targnąć się na własne życie.
03:31
They took all knives and razors and scissors from his room.
72
193000
3000
Usunęli wszystkie noże, żyletki i nożyczki z jego pokoju,
03:34
And his great friend Speed went to his side and said,
73
196000
3000
a jego bliski przyjaciel Speed zbliżył się do niego i powiedział:
03:37
"Lincoln, you must rally or you will die."
74
199000
2000
"Lincoln, musisz startować lub umrzesz."
03:39
He said that, "I would just as soon die right now,
75
201000
3000
Usłyszał następującą odpowiedź: "Umarłbym i od razu,
03:42
but I've not yet done anything to make any human being
76
204000
3000
ale nie zrobiłem jeszcze niczego, aby każdy człowiek
03:45
remember that I have lived."
77
207000
2000
zapamiętał, że żyłem."
03:47
So fueled by that ambition, he returned to the state legislature.
78
209000
4000
Karmiony taką ambicją powrócił do stanowej legislatury.
03:51
He eventually won a seat in Congress.
79
213000
2000
Koniec końców wygrał miejsce w Kongresie.
03:54
He then ran twice for the Senate, lost twice.
80
216000
3000
Startował potem dwukrotnie w wyborach do Senatu, dwukrotnie przegrał.
03:57
"Everyone is broken by life," Ernest Hemingway once said,
81
219000
2000
"Każdy jest złamany przez życie" powiedział raz Ernest Hemingway
03:59
"but some people are stronger in the broken places."
82
221000
3000
"ale niektórzy ludzie stają się silniejsi w złamanych miejscach."
04:02
So then he surprised the nation with an upset victory
83
224000
3000
Więc potem zaskoczył naród niespodziewanym zwycięstwem
04:05
for the presidency over three far more experienced,
84
227000
3000
w wyścigu po prezydenturę nad trzema dużo bardziej doświadczonymi,
04:08
far more educated, far more celebrated rivals.
85
230000
4000
dużo lepiej wykształconymi, dużo sławniejszymi rywalami.
04:12
And then when he won the general election,
86
234000
2000
I kiedy wygrał wybory,
04:14
he stunned the nation even more
87
236000
2000
zaskoczył naród jeszcze bardziej,
04:16
by appointing each of these three rivals into his Cabinet.
88
238000
3000
nominując każdego ze swych przeciwników na członka Gabinetu.
04:19
It was an unprecedented act at the time because everybody thought,
89
241000
3000
Był to bezprecedensowy ruch i wszyscy myśleli:
04:22
"He'll look like a figurehead compared to these people."
90
244000
3000
"Będzie wyglądał jak figurant przy tych ludziach."
04:25
They said, "Why are you doing this, Lincoln?"
91
247000
2000
Pytali: "Dlaczego to robisz, Lincoln?"
04:27
He said, "Look, these are the strongest
92
249000
2000
Odpowiedział: "Spójrzcie, to są najsilniejsi
04:29
and most able men in the country.
93
251000
2000
i najzdolniejsi ludzie w państwie.
04:31
The country is in peril. I need them by my side."
94
253000
3000
Kraj jest w niebezpieczeństwie. Potrzebuję ich u swego boku."
04:34
But perhaps my old friend Lyndon Johnson
95
256000
2000
Ale być może mój stary przyjaciel Lyndon Johnson
04:36
might have put it in less noble fashion:
96
258000
2000
mógłby to wyjasnić w mniej szlachetny sposób:
04:38
"Better to have your enemies inside the tent pissing out,
97
260000
3000
"Lepiej mieć swoich wrogów w namiocie, sikajacych na zewnątrz,
04:41
than outside the tent pissing in."
98
263000
2000
niż poza namiotem i sikajacych do srodka."
04:43
(Laughter)
99
265000
2000
(Śmiech)
04:45
But it soon became clear that Abraham Lincoln
100
267000
3000
Szybko okazało sie jasne, że Abraham Lincoln
04:48
would emerge as the undisputed captain of this unruly team.
101
270000
4000
wyrośnie na niedyskutowanego przywódcę tego trudnego do zarządzania zespołu.
04:52
For each of them soon came to understand
102
274000
3000
Ponieważ każdy z nich prędko zrozumiał,
04:55
that he possessed an unparalleled array of
103
277000
2000
że Lincoln posiadał nieporównywalny zasób
04:57
emotional strengths and political skills
104
279000
2000
siły emocjonalnej i zdolności politycznych,
04:59
that proved far more important than the thinness of his external résumé.
105
281000
4000
które okazały się dużo ważniejsze, niż jego marne "zewnętrzne" osiągnięcia.
05:03
For one thing, he possessed an uncanny ability
106
285000
2000
Wyróżniał się na pewno trudną do pojęcia zdolnością
05:05
to empathize with and to think about other peoples' point of view.
107
287000
4000
empatii i stawiania się w sytuacji innych ludzi.
05:09
He repaired injured feelings that might have escalated
108
291000
2000
Reperował zranione uczucia, które mogły eskalować
05:11
into permanent hostility.
109
293000
2000
w trwała wrogość.
05:13
He shared credit with ease,
110
295000
2000
Z łatwością obdzielał zaufaniem,
05:15
assumed responsibility for the failure of his subordinates,
111
297000
3000
przyjmował odpowiedzialność za niepowodzenia swoich podopiecznych,
05:18
constantly acknowledged his errors and learned from his mistakes.
112
300000
3000
nieustannie przyznawał sie do własnych potknięć i uczył się na błedach.
05:22
These are the qualities we should be looking for in our candidates in 2008.
113
304000
3000
To sa cechy, których należało by szukać w naszych kandydatach 2008.
05:25
(Applause)
114
307000
3000
(Brawa)
05:28
He refused to be provoked by petty grievances.
115
310000
4000
Nie dawał sie prowokować małostkowym narzekaniom.
05:32
He never submitted to jealousy or brooded over perceived slights.
116
314000
3000
Nigdy nie popadł w zazdrość, nie rozpamiętywał krzywd.
05:36
And he expressed his unshakeable convictions
117
318000
2000
I wyrażał swoje niezachwiane przekonania
05:38
in everyday language, in metaphors, in stories.
118
320000
4000
w codziennym języku, metaforach, opowieściach.
05:42
And with a beauty of language -- almost as if
119
324000
2000
Okraszając je nieskazitelnym językiem, zupełnie jakby
05:44
the Shakespeare and the poetry he had so loved as a child
120
326000
2000
Szekspir i poezja, którą tak uwielbiał za młodu
05:46
had worked their way into his very soul.
121
328000
3000
odcisnęły trwałe piętno w jego duszy.
05:50
In 1863, when the Emancipation Proclamation was signed,
122
332000
3000
W 1863, kiedy podpisano Proklamację Emancypacji,
05:53
he brought his old friend, Joshua Speed, back to the White House,
123
335000
2000
Lincoln zaprosił swego starego przyjaciela, Joshuę Speeda do Białego Domu
05:55
and remembered that conversation of decades before, when he was so sad.
124
337000
4000
i przypomniał rozmowę sprzed dekad, kiedy był tak bardzo zasmucony.
05:59
And he, pointing to the Proclamation, said,
125
341000
2000
Wskazujac na Proklamację powiedział:
06:01
"I believe, in this measure, my fondest hopes will be realized."
126
343000
5000
"Wierzę, że w tym akcie zrealizują się moje najskrytsze nadzieje."
06:06
But as he was about to put his signature on the Proclamation
127
348000
3000
Ale kiedy miał złożyć swój podpis na Proklamacji,
06:09
his own hand was numb and shaking
128
351000
2000
jego dłoń była zdrętwiała i drżała,
06:11
because he had shaken a thousand hands that morning at a New Year's reception.
129
353000
3000
bo rankiem podczas przyjęcia noworocznego wymienił tysiące uścisków.
06:14
So he put the pen down.
130
356000
2000
Odłożył więc pióro i powiedział:
06:16
He said, "If ever my soul were in an act, it is in this act.
131
358000
3000
"Jeżeli kiedykolwiek moja dusza była w jakimś akcie, to jest to właśnie ten dokument.
06:19
But if I sign with a shaking hand,
132
361000
2000
Ale jeśli podpiszę drżącą dłonią,
06:21
posterity will say, 'He hesitated.'"
133
363000
2000
to potomni powiedzą: "
06:23
So he waited until he could take up the pen
134
365000
2000
Odczekał więc, aż mógł wziąć pióro
06:25
and sign with a bold and clear hand.
135
367000
2000
pewną dłonią i złożyć wyraźny podpis.
06:28
But even in his wildest dreams,
136
370000
2000
Ale nawet w najśmielszych marzeniach
06:30
Lincoln could never have imagined
137
372000
1000
Lincoln nie mógłby sobie nigdy wyobrazić,
06:31
how far his reputation would reach.
138
373000
2000
jak daleko sięgnie jego sława.
06:33
I was so thrilled to find an interview with the great Russian writer,
139
375000
4000
Byłam tak bardzo wzruszona, gdy znalazłam wywiad z wielkim rosyjskim pisarzem,
06:37
Leo Tolstoy, in a New York newspaper in the early 1900s.
140
379000
4000
Lwem Tołstojem, w nowojorskiej gazecie z początku XX wieku.
06:41
And in it, Tolstoy told of a trip that he'd recently made
141
383000
3000
W wywiadzie tym Tołstoj opowiadał o podróży, jaką odbył niewiele wcześniej
06:44
to a very remote area of the Caucasus,
142
386000
2000
do bardzo odległego miejsca na Kaukazie,
06:46
where there were only wild barbarians,
143
388000
2000
gdzie żyli tylko dzicy barbarzyńcy,
06:48
who had never left this part of Russia.
144
390000
2000
którzy nigdy nie wyjeżdżali z tej części Rosji.
06:50
Knowing that Tolstoy was in their midst,
145
392000
2000
Na wieść o tym, że przebywa wśród nich Tołstoj,
06:52
they asked him to tell stories of the great men of history.
146
394000
3000
poprosili go o opowieści o sławnych ludziach w historii.
06:55
So he said, "I told them about Napoleon
147
397000
2000
Powiedział:"Opowiedziałem im o Napoleonie,
06:57
and Alexander the Great and Frederick the Great
148
399000
2000
o Aleksandrze Wielkim i Fryderyku Wielkim,
06:59
and Julius Caesar, and they loved it.
149
401000
1000
o Juliuszu Cezarze - i byli bardzo zadowoleni.
07:01
But before I finished, the chief of the barbarians stood up and said,
150
403000
3000
Ale nim skończyłem, wódz plemienia wstał i powiedział:
07:04
'But wait, you haven't told us about the greatest ruler of them all.
151
406000
3000
07:07
We want to hear about that man who spoke with a voice of thunder,
152
409000
3000
Chcemy posłuchać o mężczyźnie, który miał głos jak dzwon,
07:11
who laughed like the sunrise,
153
413000
1000
który śmiał się, jakby wschodziło słońce,
07:13
who came from that place called America, which is so far from here,
154
415000
2000
który przyjechał z tego miejsca zwanego Ameryką, które jest tak daleko stąd,
07:15
that if a young man should travel there,
155
417000
2000
że gdyby młody mężczyzna wybrał się w podróż do tego miejsca,
07:17
he would be an old man when he arrived.
156
419000
2000
dotarłby tam jako starzec.
07:19
Tell us of that man. Tell us of Abraham Lincoln.'"
157
421000
4000
Opowiedz nam o tym człowieku. Opowiedz nam o Abrahamie Lincolnie.>"
07:23
He was stunned.
158
425000
1000
Tołstoj zaniemówił.
07:24
He told them everything he could about Lincoln.
159
426000
2000
I opowiedział im wszystko, co pamiętał o Lincolnie.
07:26
And then in the interview he said, "What made Lincoln so great?
160
428000
2000
I potem w tym wywiadzie pytał: "Co uczyniło Lincolna tak sławnym?
07:28
Not as great a general as Napoleon,
161
430000
2000
Nie był wielkim generałem jak Napoleon,
07:30
not as great a statesman as Frederick the Great."
162
432000
3000
ani wielkim mężem stanu jak Fryderyk Wielki."
07:33
But his greatness consisted, and historians would roundly agree,
163
435000
3000
Ale jego wielkość, historycy zgodnie by potwierdzili, leżała w
07:36
in the integrity of his character
164
438000
2000
integralności charakteru
07:38
and the moral fiber of his being.
165
440000
2000
i moralnym kręgosłupie.
07:40
So in the end that powerful ambition
166
442000
2000
W efekcie silna ambicja,
07:42
that had carried Lincoln through his bleak childhood had been realized.
167
444000
3000
która przeprowadziła Lincolna przez trudne dzieciństwo została zrealizowana.
07:45
That ambition that had allowed him to laboriously educate himself by himself,
168
447000
5000
Ta sama ambicja, ktora pozwoliła mu pieczołowicie wykształcić się na wlasną rękę,
07:50
to go through that string of political failures
169
452000
2000
przetrwać pasmo politycznych niepowodzeń
07:52
and the darkest days of the war.
170
454000
2000
i najciemniejsze dni wojny.
07:54
His story would be told.
171
456000
2000
Jego historia będzie opowiadana.
07:57
So as for that second sphere, not of work, but of love --
172
459000
3000
Jeżeli chodzi o drugą sferę - nie pracy, lecz miłości -
08:00
encompassing family, friends and colleagues --
173
462000
3000
obejmującą rodzinę, przyjaciół i współpracowników -
08:03
it, too, takes work and commitment.
174
465000
2000
ona też wymaga pracy i poświęceń.
08:06
The Lyndon Johnson that I saw in the last years of his life,
175
468000
2000
Lyndon Johnson, którego poznałam w ostatnich latach jego życia,
08:08
when I helped him on his memoirs,
176
470000
2000
gdy pomagałam mu spisać wspomnienia,
08:10
was a man who had spent so many years in the pursuit of
177
472000
3000
był człowiekiem, który spędził tak wiele lat w pogoni za
08:13
work, power and individual success,
178
475000
2000
pracą, władzą i indywidualnym sukcesem,
08:15
that he had absolutely no psychic or emotional resources left
179
477000
4000
że nie zostało mu żadnych psychicznych czy emocjonalnych zapasów,
08:19
to get him through the days
180
481000
1000
aby przetrwać dni,
08:20
once the presidency was gone.
181
482000
2000
kiedy prezydentura się skończyła.
08:23
My relationship with him began on a rather curious level.
182
485000
3000
Moja znajomość z nim zaczęła się w dość swoisty sposób.
08:26
I was selected as a White House Fellow when I was 24 years old.
183
488000
3000
Zostałam wybrana na asystentkę w Białym Domu kiedy miałam 24 lata.
08:29
We had a big dance at the White House.
184
491000
2000
Odbył sie wielki bal.
08:31
President Johnson did dance with me that night.
185
493000
2000
Prezydent Johnson zatańczył ze mną tego wieczoru.
08:33
Not that peculiar --
186
495000
1000
I nie ma w tym nic dziwnego -
08:34
there were only three women out of the 16 White House Fellows.
187
496000
2000
wśród 16 asystentów były tylko 3 kobiety.
08:36
But he did whisper in my ear that he wanted me
188
498000
3000
Ale wyszeptał mi do ucha, ze chiałby,
08:39
to work directly for him in the White House.
189
501000
2000
abym w Białym Domu pracowała bezpośrednio dla niego.
08:41
But it was not to be that simple.
190
503000
1000
Nie było to takie proste.
08:42
For in the months leading up to my selection,
191
504000
2000
Ponieważ w miesiącach poprzedzających mój wybór,
08:44
like many young people, I'd been active
192
506000
2000
jak wiele młodych ludzi angażowałam się
08:46
in the anti-Vietnam War movement,
193
508000
2000
w ruch przeciwko wojnie w Wietnamie
08:48
and had written an article against Lyndon Johnson,
194
510000
3000
i napisałam artykuł przeciwko Lyndonowi Johnsonowi,
08:51
which unfortunately came out in The New Republic
195
513000
1000
który niefortunnie ukazał sie w The New Republic
08:52
two days after the dance in the White House.
196
514000
2000
na dwa dni przed wspomnianym balem w Białym Domu.
08:54
(Laugher)
197
516000
2000
(Śmiech)
08:56
And the theme of the article was how to remove Lyndon Johnson from power.
198
518000
3000
Tematem artykułu było jak odsunąć Lyndona Johnsona od władzy.
08:59
(Laughter)
199
521000
1000
(Śmiech)
09:00
So I was certain he would kick me out of the program.
200
522000
3000
Więc byłam przekonana, że wyrzuci mnie z programu.
09:03
But instead, surprisingly, he said,
201
525000
1000
Ale wręcz przeciwnie, zaskakująco powiedział:
09:04
"Oh, bring her down here for a year,
202
526000
2000
"Przyślijcie ją do mnie na rok,
09:06
and if I can't win her over, no one can."
203
528000
2000
jeśli nie zdołam jej przekonać, to nikomu sie to nie uda."
09:09
So I did end up working for him in the White House.
204
531000
2000
Skończyłam więc pracując dla niego w Białym Domu.
09:11
Eventually accompanied him to his ranch to help him on those memoirs,
205
533000
2000
W końcu towarzyszyłam mu też na jego ranczu, by pomóc w tych wspomnieniach,
09:13
never fully understanding why he'd chosen me to spend so many hours with.
206
535000
4000
nigdy w pełnie nie rozumiejąc, dlaczego wybrał właśnie mnie, żeby spędzić ze mną te wszystkie godziny.
09:17
I like to believe it was because I was a good listener.
207
539000
2000
Chcę wierzyć, że to z uwagi na to, że byłam dobrym słuchaczem.
09:20
He was a great storyteller.
208
542000
1000
Był wielkim opowiadaczem.
09:21
Fabulous, colorful, anecdotal stories.
209
543000
2000
Wyśmienitych, barwnych, anegdotycznych historii.
09:23
There was a problem with these stories, however,
210
545000
2000
Był jednak jeden mały problem z jego opowieściami,
09:25
which I later discovered, which is that half of them weren't true.
211
547000
3000
który później odkryłam, połowa z nich mijała się z prawdą.
09:28
But they were great, nonetheless.
212
550000
1000
Ale pomimo tego były wspaniałe.
09:29
(Laughter)
213
551000
1000
(Śmiech)
09:30
So I think that part of his attraction for me was that I loved listening to his tall tales.
214
552000
5000
Więc myślę, że częściowo przyciągał go do mnie fakt, że uwielbiałam jego opowieści.
09:35
But I also worried that part of it was that I was then a young woman.
215
557000
3000
Ale martwiłam się też, że znaczenie miało równiez to, że byłam młodą kobietą.
09:38
And he had somewhat of a minor league womanizing reputation.
216
560000
3000
A on miał w pewien sposób reputację kobieciarza.
09:41
So I constantly chatted to him about boyfriends,
217
563000
2000
Więc nieustannie opowiadałam mu o moich chłopakach,
09:43
even when I didn't have any at all.
218
565000
2000
nawet jesli akurat żadnego nie miałam.
09:45
Everything was working perfectly,
219
567000
1000
Wszystko odbywało się zgodnie z planem,
09:46
until one day he said he wanted to discuss our relationship.
220
568000
2000
aż do dnia, kiedy powiedział, że chciałby porozmawiać o naszej relacji.
09:48
Sounded very ominous when he took me nearby to the lake,
221
570000
3000
Zabrzmiało to dość niepokojąco, kiedy zabrał mnie nad jezioro,
09:51
conveniently called Lake Lyndon Baines Johnson.
222
573000
3000
zbiegiem okoliczności noszące imię Lyndona Baines Johnsona.
09:54
And there was wine and cheese and a red-checked tablecloth --
223
576000
2000
Było wino, sery, obrus w biało-czerwoną kratkę,
09:56
all the romantic trappings.
224
578000
2000
wszystkie romantyczne pułapki.
09:58
And he started out,
225
580000
1000
I zaczął tak:
09:59
"Doris, more than any other woman I have ever known ... "
226
581000
2000
"Doris, najbardziej ze wszystkich kobiet, które znam ..."
10:01
And my heart sank.
227
583000
2000
Poczułam serce w gardle.
10:03
And then he said,
228
585000
1000
I potem dokończył:
10:04
"You remind me of my mother."
229
586000
2000
"Przypominasz mi moją matkę."
10:06
(Laughter)
230
588000
1000
(Śmiech)
10:07
It was pretty embarrassing, given what was going on in my mind.
231
589000
5000
Było to dośc żenujące, biorąc pod uwagę, co działo sie w mojej głowie.
10:13
But I must say, the older I've gotten,
232
595000
2000
Ale muszę powiedzieć, że im jestem starsza,
10:15
the more I realize what an incredible privilege it was
233
597000
2000
tym bardziej rozumiem, jak niewyobrażalnym przywilejem było
10:17
to have spent so many hours with this aging lion of a man.
234
599000
3000
móc spędzić tak wiele godzin z tym starzejącym się mężczyzną.
10:20
A victor in a thousand contests,
235
602000
2000
Zwycięzca w tysiącach konkursów
10:22
three great civil rights laws, Medicare, aid to education.
236
604000
5000
trzy wielkie ustawy o prawach cywilnych, Medicare, pomoc edukacji.
10:27
And yet, roundly defeated in the end by the war in Vietnam.
237
609000
2000
I mimo wszystko, pokonany w końcu przez wojnę w Wietnamie.
10:30
And because he was so sad and so vulnerable,
238
612000
2000
Poniewaz był taki smutny i słaby,
10:32
he opened up to me in ways he never would have
239
614000
2000
otworzył się przede mną w sposób, który nigdy nie byłby możliwy,
10:34
had I known him at the height of his power --
240
616000
2000
gdybym znała go u szczytu kariery -
10:36
sharing his fears, his sorrows and his worries.
241
618000
3000
dzieląc swe obawy, smutki i niepokoje.
10:39
And I'd like to believe that the privilege fired within me
242
621000
3000
Lubię myśleć, że ten przywilej pozwolił mi
10:42
the drive to understand the inner person behind the public figure,
243
624000
3000
zrozumieć wewnętrzną osobę ukrytą za publiczną figurą,
10:45
that I've tried to bring to each of my books since then.
244
627000
4000
którą próbuję przemycić w każdej z moich książek od tego czasu.
10:49
But it also brought home to me the lessons
245
631000
2000
Ale to też przypomniało mi lekcje,
10:51
which Erik Erikson had tried to instill in all of us
246
633000
3000
które Erik Erikson próbował wbić nam wszystkim do głowy,
10:54
about the importance of finding balance in life.
247
636000
3000
o ważności znalezienia równowagi w życiu.
10:57
For on the surface, Lyndon Johnson should have had
248
639000
2000
Z jednej strony Lyndon Johnson powinien był mieć
10:59
everything in the world to feel good about in those last years,
249
641000
4000
wszystko, co w świecie możliwe, aby czuć się dobrze w tych ostatnich latach,
11:03
in the sense that he had been elected to the presidency;
250
645000
2000
został wybrany na prezydenta.
11:05
he had all the money he needed to pursue
251
647000
2000
Miał dość pieniędzy na zakup
11:07
any leisure activity he wanted;
252
649000
2000
jakiejkolwiek rozrywki, której by zachciał.
11:09
he owned a spacious ranch in the countryside, a penthouse in the city,
253
651000
3000
Posiadał przestronne ranczo na wsi, apartament w mieście.
11:12
sailboats, speedboats.
254
654000
2000
Jachty, motorówki.
11:14
He had servants to answer any whim,
255
656000
2000
Miał służących odpowiadającyh na każde skinienie
11:16
and he had a family who loved him deeply.
256
658000
3000
i miał rodzinę, która głęboko go kochała.
11:20
And yet, years of concentration solely on work and individual success
257
662000
3000
Ale mimo tego, lata koncentracji wyłącznie na pracy i indywidualnym sukcesie
11:23
meant that in his retirement he could find no solace
258
665000
4000
oznaczały, że na emeryturze nie mógł odnależć pocieszenia
11:27
in family, in recreation, in sports or in hobbies.
259
669000
4000
w rodzinie, rekreacji, sporcie czy hobby.
11:31
It was almost as if the hole in his heart was so large
260
673000
3000
To było prawie tak, jakby dziura w jego sercu była tak wielka,
11:34
that even the love of a family, without work, could not fill it.
261
676000
3000
że nawet miłość rodziny, bez pracy, nie była w stanie jej wypełnić.
11:37
As his spirits sagged, his body deteriorated
262
679000
3000
Jego siły słabły, ciało się poddawało,
11:40
until, I believe, he slowly brought about his own death.
263
682000
3000
aż, jak sądzę, powoli sam zbłiżył się do śmierci.
11:44
In those last years, he said he was so sad
264
686000
2000
W tych ostatnich latach mówił, że był tak smutny,
11:46
watching the American people look toward a new president and forgetting him.
265
688000
4000
widząc Amerykanów, którzy patrzyli już na nowego prezydenta i zapominali o nim.
11:50
He spoke with immense sadness in his voice,
266
692000
2000
Mówił z przeogromnym smutkiem w głosie,
11:52
saying maybe he should have spent more time with his children,
267
694000
2000
że być może powinien był spędzać więcej czasu z dziećmi,
11:54
and their children in turn.
268
696000
2000
i wnukami później.
11:56
But it was too late.
269
698000
2000
Ale było za późno.
11:58
Despite all that power, all that wealth,
270
700000
2000
Pomimo całej władzy, całego bogactwa
12:00
he was alone when he finally died --
271
702000
2000
był sam, kiedy w końcu umarł -
12:02
his ultimate terror realized.
272
704000
2000
ziściła się jego największa obawa.
12:05
So as for that third sphere of play,
273
707000
2000
Jeśli zaś chodzi o trzecią sferę rozrywki,
12:07
which he never had learned to enjoy,
274
709000
2000
z której nigdy nie nauczył się korzystać,
12:09
I've learned over the years
275
711000
2000
zrozumiałam z biegiem lat,
12:11
that even this sphere requires a commitment of time and energy --
276
713000
3000
że nawet ta dziedzina wymaga poświęcenia czasu i energii.
12:14
enough so that a hobby, a sport, a love of music,
277
716000
4000
Wystarczająco by hobby, sport, miłość do muzyki
12:18
or art, or literature, or any form of recreation,
278
720000
3000
lub sztuki, lub literatury, lub jakiejkolwiek formy rekreacji,
12:21
can provide true pleasure, relaxation and replenishment.
279
723000
3000
mogło zapewnić prawdziwą przyjemność, relaks i uzupełnienie.
12:25
So deep, for instance, was Abraham Lincoln's love of Shakespeare,
280
727000
3000
Tak głęboka była na przykład miłość Abrahama Lincolna do Szekspira,
12:28
that he made time to spend more than a hundred nights in the theater,
281
730000
4000
która sprawiła, że spędził więcej niż sto wieczorów w teatrze,
12:32
even during those dark days of the war.
282
734000
2000
nawet podczas ciemnych dni wojny.
12:34
He said, when the lights went down and a Shakespeare play came on,
283
736000
3000
Mówił, że kiedy gaszono światła i zaczynało się przedstawienie sztuki Szekspira,
12:37
for a few precious hours he could imagine himself
284
739000
3000
na kilka cennych godzin mógł wyobrazić sobie siebie
12:40
back in Prince Hal's time.
285
742000
2000
w czasach Księcia Hala.
12:43
But an even more important form of relaxation for him,
286
745000
2000
Ale jeszcze ważniejszą formą relaksu była dla niego,
12:45
that Lyndon Johnson never could enjoy,
287
747000
2000
Lyndon Johnson nigdy jej nie zaznał,
12:47
was a love of -- somehow -- humor,
288
749000
4000
miłość, nazwijmy to, humoru.
12:51
and feeling out what hilarious parts of life can produce
289
753000
3000
I wyczucie, że zabawne momenty w życiu mogą być
12:54
as a sidelight to the sadness.
290
756000
2000
świetlistą przeciwwagą dla smutku.
12:56
He once said that he laughed so he did not cry,
291
758000
3000
Raz powiedział, że śmieje się, aby nie płakać.
13:00
that a good story, for him, was better than a drop of whiskey.
292
762000
3000
Że dobra historia była dla niego lepsza niż kieliszek whisky.
13:04
His storytelling powers had first been recognized
293
766000
2000
Jego zdolności krasomówcze dały o sobie znać po raz pierwszy
13:06
when he was on the circuit in Illinois.
294
768000
1000
kiedy był w okręgu w Illinois.
13:07
The lawyers and the judges would travel
295
769000
2000
Prawnicy i sędziowei podróżowali
13:09
from one county courthouse to the other,
296
771000
2000
od jednego sądu okręgowego do drugiego
13:11
and when anyone was knowing Lincoln was in town,
297
773000
3000
i kiedy tylko dowiadywali się, że Lincoln jest w mieście,
13:14
they would come from miles around to listen to him tell stories.
298
776000
2000
przybywali i z dalekich stron, aby posłuchać jego historii.
13:16
He would stand with his back against a fire
299
778000
2000
Stawał zwrócony plecami do kominka
13:18
and entertain the crowd for hours with his winding tales.
300
780000
4000
i zabawiał tłumy godzinami opowiadając swoje historie.
13:22
And all these stories became part of his memory bank,
301
784000
2000
Wszystkie te opowieści stały się częścią jego pamięci,
13:24
so he could call on them whenever he needed to.
302
786000
3000
mógł więc przywoływać je, kiedy tylko były potrzebne.
13:27
And they're not quite what you might expect from our marble monument.
303
789000
2000
I nie są to zupełnie historie, których można by się spodziewać po marmurowym posągu.
13:29
One of his favorite stories, for example,
304
791000
2000
Jedna z jego ulubionych, na przykład,
13:31
had to do with the Revolutionary War hero, Ethan Allen.
305
793000
3000
opowiadała o bohaterze rewolucji amerykańskiej Ethanie Allenie.
13:34
And as Lincoln told the story,
306
796000
2000
Jak opowiadał Lincoln,
13:36
Mr. Allen went to Britain after the war.
307
798000
2000
pan Allen pojechał do Wielkiej Brytanii po wojnie.
13:38
And the British people were still upset
308
800000
2000
A Brytyjczycy byli ciągle rozgoryczeni
13:40
about losing the Revolution,
309
802000
1000
po przegraniu rewolucji,
13:41
so they decided to embarrass him a little bit
310
803000
2000
więc postanowili go trochę zakłopotać,
13:43
by putting a huge picture of General Washington
311
805000
3000
umieszczając wielki portret generała Waszyngtona
13:46
in the only outhouse, where he'd have to encounter it.
312
808000
2000
w jedynym wychodku, tak by na pewno go zobaczył.
13:48
They figured he'd be upset about the indignity
313
810000
2000
Myśleli, że go zdenerwują niegodnym
13:50
of George Washington being in an outhouse.
314
812000
2000
umieszczeniem Georga Washingtona w wychodku.
13:52
But he came out of the outhouse not upset at all.
315
814000
2000
Ale on wyszedł z toalety niewzruszony.
13:54
And so they said, "Well, did you see George Washington in there?"
316
816000
3000
Wiec zapytali: "Widziałeś tam w środku Georga Washingtona?"
13:57
"Oh, yes," he said, "perfectly appropriate place for him."
317
819000
3000
"O tak" odpowiedział "perfekcyjnie dobrane miejsce dla niego"
14:00
"What do you mean?" they said.
318
822000
2000
"Co masz na myśli?" zapytali.
14:02
"Well," he said, "there's nothing to make an Englishman shit
319
824000
3000
"Cóż" odrzekł "nie ma nic, co pomogłoby wypróżnić się Anglikowi
14:05
faster than the sight of General George Washington."
320
827000
3000
szybciej niż widok generała Georga Washingtona."
14:08
(Laughter)
321
830000
2000
(Śmiech)
14:10
(Applause)
322
832000
1000
(Brawa)
14:12
So you can imagine, if you are in the middle of a tense cabinet meeting --
323
834000
4000
Więc można sobie wyobrazić, że podczas poważnego rządowego spotkania -
14:16
and he had hundreds of these stories --
324
838000
2000
a znał on setki podobnych historii -
14:18
you would have to relax.
325
840000
2000
można było się zrelaksować.
14:21
So between his nightly treks to the theater,
326
843000
2000
Pomiędzy nocnymi wypadami do teatru,
14:23
his story telling, and his extraordinary sense of humor
327
845000
4000
opowiadaniem historii i ponadprzeciętnym poczuciem humoru,
14:27
and his love of quoting Shakespeare and poetry,
328
849000
2000
cytowanej z uwielbieniem poezji Szekspira,
14:29
he found that form of play which carried him through his days.
329
851000
3000
Lincoln znalazł ten rodzaj rozrywki, który towarzyszył mu podczas życia.
14:33
In my own life, I shall always be grateful
330
855000
3000
W moim własnym życiu, będę zawsze wdzięczna
14:36
for having found a form of play in my irrational love of baseball.
331
858000
3000
za znalezienie formy rozrywki w mojej irracjonalnej miłości do baseballu.
14:39
Which allows me, from the beginning of spring training
332
861000
3000
Pozwala mi to od początku wiosennych treningów
14:42
to the end of the fall,
333
864000
1000
aż do późnej jesieni
14:43
to have something to occupy my mind and heart
334
865000
2000
zająć głowę i serce czymś
14:45
other than my work.
335
867000
2000
innym niz praca.
14:47
It all began when I was only six years old,
336
869000
2000
Wszystko zaczęło się, gdy miałam sześć lat
14:49
and my father taught me that mysterious art of keeping score
337
871000
2000
i mój ojciec odkrył przede mną tajniki tej sekretnej sztuki punktacji
14:51
while listening to baseball games --
338
873000
2000
podczas słuchania meczy baseballa.
14:53
so that when he went to work in New York during the day,
339
875000
3000
Tak abym, podczas gdy on jeździł do pracy w Nowym Jorku w ciągu dnia,
14:56
I could record for him the history of that afternoon's
340
878000
2000
mogła dla niego rejestrować historię popołudniowych
14:58
Brooklyn Dodgers game.
341
880000
2000
meczów Brooklyn Dodgers.
15:00
Now, when you're only six years old,
342
882000
1000
Otóż, kiedy masz tylko sześć lat
15:01
and your father comes home every single night
343
883000
1000
i twój ojciec wraca do domu każdego wieczoru,
15:02
and listens to you -- as I now realize that I, in excruciating detail,
344
884000
4000
i cię słucha - i teraz zdaję sobie sprawę, że w najmniejszym detalu
15:06
recounted every single play of every inning
345
888000
1000
opisywałam każdą akcję
15:07
of the game that had just taken place that afternoon.
346
889000
3000
tego meczu, któy rozgrywał się wcześniej popołudniem.
15:10
But he made me feel I was telling him a fabulous story.
347
892000
3000
Ale on dawał mi odczuć, że opowiadałam fascynującą historię.
15:13
It makes you think there's something magic about history
348
895000
2000
To sprawia, że myślisz, że jest coś magicznego w historii,
15:15
to keep your father's attention.
349
897000
2000
która przykuwa uwagę twojego ojca.
15:17
In fact, I'm convinced I learned the narrative art
350
899000
2000
Właściwie jestem przekonana, że nauczyłam sie sztuki narracji
15:19
from those nightly sessions with my father.
351
901000
2000
podczas tych nocnych posiedzeń z tatą.
15:21
Because at first, I'd be so excited I would blurt out,
352
903000
2000
Ponieważ na początku byłam tak podekscytowana, że wyrzucałam z siebie:
15:23
"The Dodgers won!" or, "The Dodgers lost!"
353
905000
2000
"Dodgers wygrali!" albo "Dodgers przegrali!"
15:25
Which took much of the drama of this two-hour telling away.
354
907000
3000
Co odbierało dużo dramatyzmu z tej dwugodzinnej opowieści.
15:28
(Laughter)
355
910000
1000
(Śmiech)
15:29
So I finally learned you had to tell a story
356
911000
2000
Więc w końcu nauczyłam się, jak opowiadac historie
15:31
from beginning to middle to end.
357
913000
1000
od początku poprzez środek do końca.
15:33
I must say, so fervent was my love
358
915000
2000
I musze powiedzieć, że moja miłość do
15:35
of the old Brooklyn Dodgers in those days
359
917000
2000
starych Brooklyn Dodgers w owym czasie była tak zaślepiająca,
15:37
that I had to confess in my first confession
360
919000
2000
że podczas mojej pierwszej spowiedzi musiałam wyznać
15:39
two sins that related to baseball.
361
921000
2000
dwa grzechy związane z baseballem.
15:41
The first occurred because the Dodgers' catcher, Roy Campanella,
362
923000
3000
Pierwszy miał miejsce ponieważ łapacz Dodgersów, Roy Campanella
15:44
came to my hometown of Rockville Centre, Long Island,
363
926000
2000
przyjechał do mojego miasteczka Rockville Centre, Long Island
15:46
just as I was in preparation for my first Holy Communion.
364
928000
3000
podczas gdy przygotowywałam się do Pierwszej Komunii Świętej.
15:49
And I was so excited --
365
931000
2000
I byłam tak podekscytowana -
15:51
first person I'd ever see outside of Ebbets Field.
366
933000
2000
pierwsza osoba, którą ujrzę poza Ebbets Field.
15:53
But it so happened he was speaking in a Protestant Church.
367
935000
3000
Ale stało się tak, że przemawiał on w kościele protenstanckim.
15:56
When you are brought up as a Catholic, you think
368
938000
1000
Kiedy wychowano cię na katolika, myślisz,
15:57
that if you ever set foot in a Protestant Church,
369
939000
2000
że jak tylko postawisz nogę w kościele protestanckim,
15:59
you'll be struck dead at the threshold.
370
941000
2000
zabije cię grom z jasnego nieba na samym wejściu.
16:01
So I went to my father in tears, "What are we going to do?"
371
943000
2000
Pobiegłam więc do mojego ojca we łzach, "Co poczniemy?"
16:03
He said, "Don't worry. He's speaking in a parish hall.
372
945000
2000
Odpowiedział: "Nie martw się. Przemawia w hallu parafii.
16:05
We're sitting in folding chairs. He's talking about sportsmanship.
373
947000
2000
Siedzimy na składanych krzesłach. Opowiada o sportowym zachowaniu.
16:07
It's not a sin."
374
949000
1000
To nie grzech."
16:08
But as I left that night, I was certain that somehow
375
950000
3000
Ale kiedy potem wyszliśmy do domu, byłam przekonana, że w jakiś sposób
16:11
I'd traded the life of my everlasting soul
376
953000
2000
przehandlowałam życie swej nieśmiertelnej duszy
16:13
for this one night with Roy Campanella.
377
955000
2000
za tę jedną noc z Royem Campanella.
16:15
(Laughter)
378
957000
1000
(Śmiech)
16:16
And there were no indulgences around that I could buy.
379
958000
3000
I nie było wokół żadnego wyrozumienia, które mogłabym kupić.
16:19
So I had this sin on my soul when I went to my first confession.
380
961000
3000
Miałam więc ten grzech w swojej duszy, gdy przystąpiłam do pierwszej spowiedzi.
16:22
I told the priest right away.
381
964000
1000
Od razu powiedziałam wszystko księdzu.
16:23
He said, "No problem. It wasn't a religious service."
382
965000
2000
Odpowiedział: "Nie ma problemu. To nie była msza."
16:25
But then, unfortunately, he said, "And what else, my child?"
383
967000
3000
Ale potem, niestety, dodał: "Coś jeszcze, moje dziecko?"
16:28
And then came my second sin.
384
970000
2000
I nadszedł czas na mój drugi grzech.
16:30
I tried to sandwich it in between talking too much in church,
385
972000
2000
Spróbowałam wcisnąć go pomiędzy gadanie w kościele,
16:32
wishing harm to others, being mean to my sisters.
386
974000
3000
życzenie zła innym, bycie niemiłym dla siostry.
16:35
And he said, "To whom did you wish harm?"
387
977000
2000
I wtedy zapytał: "Komu życzyłaś źle?"
16:37
And I had to say that I wished that various New York Yankees players
388
979000
4000
I musiałam wyznać, że chciałam, aby różni gracze New York Yankees
16:41
would break arms, legs and ankles --
389
983000
2000
połamali ręce, nogi i skręcili kostki -
16:43
(Laughter)
390
985000
1000
(Śmiech)
16:44
-- so that the Brooklyn Dodgers could win their first World Series.
391
986000
3000
- tak by Brooklyn Dodgers mogli po raz pierwszy wygrac World Series.
16:47
He said, "How often do you make these horrible wishes?"
392
989000
1000
Zapytał: "Jak często miewasz te okropne życzenia?"
16:48
And I had to say, every night when I said my prayers.
393
990000
3000
I musiałam odpowiedzieć, że każdej nocy, podczas pacierza.
16:51
(Laughter)
394
993000
1000
(Śmiech)
16:52
So he said, "Look, I'll tell you something.
395
994000
1000
Powiedział więc: "Zobacz, coś ci powiem.
16:53
I love the Brooklyn Dodgers, as you do,
396
995000
2000
Kibicuję z uwielbieniem Dodgersom tak, jak ty
16:55
but I promise you some day they will win fairly and squarely.
397
997000
3000
i obiecuję ci, że pewnego dnia absolutnie wygrają.
16:58
You do not need to wish harm on others to make it happen."
398
1000000
2000
Nie musisz życzyć innym szkody, aby to sie stało."
17:00
"Oh yes," I said.
399
1002000
1000
"O tak" powiedziałam.
17:01
But luckily, my first confession -- to a baseball-loving priest!
400
1003000
3000
Ale szczęście, moja pierwsza spowiedź - u księdza fana baseballu!
17:04
(Laughter)
401
1006000
1000
(Śmiech)
17:05
Well, though my father died of a sudden heart attack
402
1007000
3000
Cóż, mimo że mój ojciec zmarł na niespodziewany atak serca
17:08
when I was still in my 20s,
403
1010000
1000
kiedy miałam dwadzieścia lat,
17:09
before I had gotten married and had my three sons,
404
1011000
4000
zanim wyszłam za mąż i powiłam trzech synów,
17:13
I have passed his memory -- as well as his love of baseball -- on to my boys.
405
1015000
4000
przekazałam wspomnienie o nim - jak również jego miłość do baseballu - moim chłopcom.
17:17
Though when the Dodgers abandoned us to come to L.A.,
406
1019000
2000
I nawet kiedy Dodgersi opuścili nas i przenieśli się do L.A.
17:19
I lost faith in baseball until I moved to Boston
407
1021000
4000
straciłam wiarę w baseball dopóki nie przeprowadziłam się do Bostonu
17:23
and became an irrational Red Socks fan.
408
1025000
2000
i zostałam irracjonalnym fanem Red Socks.
17:26
And I must say, even now, when I sit with my sons
409
1028000
2000
I muszę powiedzieć, że nawet teraz, kiedy siedze z moimi synami
17:28
with our season tickets,
410
1030000
2000
i naszymi biletami na cały sezon,
17:30
I can sometimes close my eyes against the sun
411
1032000
2000
czasami wystawiam zamknięte oczy do słońca
17:32
and imagine myself, a young girl once more, in the presence of my father,
412
1034000
4000
i wyobrażam sobie siebie, raz jeszcze małą dziewczynkę, w towarzystwie mojego ojca,
17:36
watching the players of my youth on the grassy fields below:
413
1038000
3000
oglądającą graczy mojej młodości na trawiastym boisku poniżej.
17:39
Jackie Robinson, Roy Campanella, Pee Wee Reese, and Duke Snider.
414
1041000
4000
Jackie Robinson, Roy Campanella, Pee Wee Reese i Duke Snider.
17:43
I must say there is magic in these moments.
415
1045000
2000
Musze powiedzieć, że jest magia w tych chwilach.
17:45
When I open my eyes and I see my sons
416
1047000
2000
Kiedy otwieram oczy i widzę moich synów
17:47
in the place where my father once sat,
417
1049000
2000
w miejscu, które kiedyś zajmował mój ojciec.
17:50
I feel an invisible loyalty and love
418
1052000
2000
Czuję niewidzialną lojalność i miłość,
17:52
linking my sons to the grandfather whose face they never had a chance to see,
419
1054000
4000
łączącą moich synów z dziadkiem, którego twarzy nie było im dane nigdy ujrzeć,
17:56
but whose heart and soul they have come to know
420
1058000
2000
ale którego serce i duszę poznali
17:58
through all the stories I have told.
421
1060000
3000
dzięki wszystkim moim opowieściom.
18:01
Which is why, in the end, I shall always be grateful for this curious love of history,
422
1063000
3000
To właśnie dlatego powinnam być zawsze wdzięczna tej ciekawej miłości do historii,
18:04
allowing me to spend a lifetime looking back into the past.
423
1066000
4000
która pozwoliła mi spędzić życie oglądając się wstecz na przeszłość.
18:08
Allowing me to learn from these large figures
424
1070000
3000
Pozwoliła mi uczyć się od tych wielkich osobistości
18:11
about the struggle for meaning for life.
425
1073000
2000
o walce o sens życia.
18:13
Allowing me to believe that the private people
426
1075000
2000
Pozwoliła mi uwierzyć, że zarówno normalni ludzie,
18:15
we have loved and lost in our families,
427
1077000
2000
których kochalismy i straciliśmy w naszych rodzinach,
18:17
and the public figures we have respected in our history,
428
1079000
3000
jak i osoby publiczne, które szanowaliśmy w naszej historii,
18:20
just as Abraham Lincoln wanted to believe,
429
1082000
2000
jak Abraham Lincoln chciał wierzyć,
18:22
really can live on, so long as we pledge
430
1084000
3000
naprawdę mogą żyć dłużej, tak długo jak obiecamy
18:25
to tell and to retell the stories of their lives.
431
1087000
4000
opowiadać i raz jeszcze opowiadać historie ich życia.
18:29
Thank you for letting me be that storyteller today.
432
1091000
2000
Dziekuję za umożliwienie mi bycia dziś opowiadaczem tych historii.
18:31
(Applause)
433
1093000
1000
(Brawa)
18:32
Thank you.
434
1094000
3000
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Doris Kearns Goodwin - HistorianDoris Kearns Goodwin writes insightful books on the US Presidency (JFK, LBJ, FDR and Lincoln, so far), telling each president's personal story against the backdrop of history.
Why you should listen
Doris Kearns Goodwin is one of the great popularizers of presidential history. Her books on Lyndon Johnson, the Kennedys, and the wartime Roosevelts all became best-sellers, thanks to her ability to tell a truly human story around these larger-than-life men and women.
Her latest book, Team of Rivals, follows Abraham Lincoln, a brilliant young country lawyer, as he rises to the US Presidency and draws his former political opponents into his circle of advisors. (The book is the basis for Steven Spielberg's next film.)
Goodwin nurses a parallel fascination for baseball, the subject of her beloved memoir Wait Till Next Year. In 2007, she was a finalist candidate for the presidency of Red Sox Nation.
Doris Kearns Goodwin | Speaker | TED.com