TED2007
E.O. Wilson: My wish: Build the Encyclopedia of Life
E.O Wilson o ratowaniu życia na ziemi.
Filmed:
Readability: 5.2
1,596,443 views
Po otrzymaniu nagrody TED w 2007 roku, E.O Wilson wygłasza apel w imieniu wszystkich stworzeń , dzięki któremu dowiadujemy się więcej o naszej biosferze . Wilson mówi również o stworzonej przez siebie sieci encyklopedii o ogólnoświatowej wiedzy o życiu .
E.O. Wilson - Biologist
Biologist E.O. Wilson explores the world of ants and other tiny creatures, and writes movingly about the way all creatures great and small are interdependent. Full bio
Biologist E.O. Wilson explores the world of ants and other tiny creatures, and writes movingly about the way all creatures great and small are interdependent. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
I have all my life wondered what "mind-boggling" meant.
0
1000
5000
Całe życie zastanawiałem się nad znaczeniem słowa "zdumiewające"
00:31
After two days here, I declare myself boggled, and enormously impressed,
1
6000
10000
Po 2 dniach stwierdzam, że jestem pod wrażeniem tego przedsięwzięcia
00:41
and feel that you are one of the great hopes --
2
16000
6000
czuję że jesteście jedną z wielkich nadziei.
00:47
not just for American achievement in science and technology,
3
22000
6000
Nie tylko dla osiągnięć USA w dziedzinie nauki i technologii
00:54
but for the whole world.
4
29000
2000
lecz nadzieją dla całego świata.
00:56
I've come, however, on a special mission on behalf of my constituency,
5
31000
8000
Jednakże przyszedłem z misją, w imieniu mojego okręgu wyborczego,
01:04
which are the 10-to-the-18th-power -- that's a million trillion --
6
39000
9000
którym jest milion bilionów insektów
01:13
insects and other small creatures, and to make a plea for them.
7
48000
14000
i innych małych istot. Przyszedłem zaapelować w ich obronie.
01:27
If we were to wipe out insects alone, just that group alone, on this planet --
8
62000
6000
Gdybyśmy wyplenili insekty na naszej planecie --
01:33
which we are trying hard to do --
9
68000
4000
co tak usilnie próbujemy robić --
01:37
the rest of life and humanity with it would mostly disappear from the land.
10
72000
9000
prawdopodobnie reszta życia zniknęłaby z nimi.
01:46
And within a few months.
11
81000
2000
W ciągu paru miesięcy.
01:48
Now, how did I come to this particular position of advocacy?
12
83000
6000
Zastanawiacie się pewnie jak doszedłem do tego stanowiska.
01:54
As a little boy, and through my teenage years,
13
89000
6000
Gdy byłem małym chłopcem i nastolatkiem
02:00
I became increasingly fascinated by the diversity of life.
14
95000
3000
coraz bardziej fascynowała mnie różnorodność życia.
02:03
I had a butterfly period, a snake period, a bird period, a fish period, a cave period
15
98000
12000
Miałem okresy zainteresowania wężami, ptakami, rybami, jaskiniami,
02:15
and finally and definitively, an ant period.
16
110000
4000
jednak ostatecznie skupiłem się na mrówkach.
02:19
By my college years, I was a devoted myrmecologist,
17
114000
5000
Podczas nauki na uczelni byłem oddanym myrmekologiem
02:24
a specialist on the biology of ants,
18
119000
2000
-- prawdziwym specjalistą w tej dziedzinie.
02:26
but my attention and research continued to make journeys
19
121000
5000
Swoje pasje i badania kontynuowałem w trakcie podróży
02:31
across the great variety of life on Earth in general --
20
126000
4000
poprzez odkrywanie wielkiej różnorodności życia na Ziemi.
02:35
including all that it means to us as a species, how little we understand it
21
130000
8000
Zdałem sobie sprawę, jak słabo ją rozumiemy
02:43
and how pressing a danger that our activities have created for it.
22
138000
7000
i jak niebezpieczne są nasze działania.
02:50
Out of that broader study has emerged a concern and an ambition,
23
145000
5000
Z mojej głębokiej analizy wypłynęły niepokoje i ambicje,
02:55
crystallized in the wish that I'm about to make to you.
24
150000
5000
skrystalizowane w życzeniu, które zamierzam wam przedstawić.
03:00
My choice is the culmination of a lifetime commitment
25
155000
5000
Moim wyborem jest skupienie się na życiowym zobowiązaniu
03:05
that began with growing up on the Gulf Coast of Alabama, on the Florida peninsula.
26
160000
7000
które zrodziło się na Gulf Coast of Alabama, na Florydzie, gdzie dorastałem.
03:12
As far back as I can remember, I was enchanted by the natural beauty of that region
27
167000
9000
Odkąd pamiętam, byłem oczarowany pięknem natury tego regionu
03:21
and the almost tropical exuberance of the plants and animals that grow there.
28
176000
6000
i prawie tropikalną obfitością roślin i zwierząt, które tam występowały.
03:27
One day when I was only seven years old and fishing,
29
182000
4000
Pewnego dnia mając 7 lat, udałem się na ryby,
03:31
I pulled a "pinfish," they're called, with sharp dorsal spines, up too hard and fast,
30
186000
8000
złowiłem 'pinfish' - mają ostre kolce na grzbiecie -
03:39
and I blinded myself in one eye.
31
194000
2000
jednak zrobiłem to nieumiejętnie i zraniłem się w oko.
03:41
I later discovered I was also hard of hearing,
32
196000
3000
Później odkryłem także, że słabo słyszę,
03:44
possibly congenitally, in the upper registers.
33
199000
3000
prawdopodobnie od urodzenia, w górnych rejestrach.
03:47
So in planning to be a professional naturalist --
34
202000
5000
Więc planując bycie profesjonalnym przyrodnikiem --
03:52
I never considered anything else in my entire life --
35
207000
3000
nic w moim całym życiu nie było równie ważne --
03:55
I found that I was lousy at bird watching and couldn't track frog calls either.
36
210000
7000
okazało się, że jestem kiepski w obserwowaniu ptaków i namierzaniu skrzeczących żab.
04:03
So I turned to the teeming small creatures
37
218000
4000
Więc skupiłem swoja uwagę na małym stworzeniu,
04:07
that can be held between the thumb and forefinger:
38
222000
5000
które mogłem trzymać między kciukiem a palcem wskazującym:
04:12
the little things that compose the foundation of our ecosystems,
39
227000
7000
tak małe rzeczy, a w zasadzie tworzą fundament naszych ekosystemów.
04:19
the little things, as I like to say, who run the world.
40
234000
5000
Małe rzeczy, tak to lubię nazywać, które tworzą świat.
04:24
In so doing, I reached a frontier of biology so strange, so rich,
41
239000
8000
W ten sposób dotarłem do granicy biologii tak dziwnej i bogatej,
04:32
that it seemed as though it exists on another planet.
42
247000
6000
że wydawać by się mogło, że istnieje na innej planecie.
04:38
In fact, we live on a mostly unexplored planet.
43
253000
4000
Wprawdzie żyjemy na w większości nieodkrytej planecie.
04:42
The great majority of organisms on Earth remain unknown to science.
44
257000
5000
Większość organizmów pozostaje nieznana nauce.
04:47
In the last 30 years, thanks to explorations in remote parts of the world
45
262000
6000
W ciągu ostatnich 30 lat, dzięki poszukiwaniom
04:53
and advances in technology,
46
268000
2000
w odległych częściach świata i rozwojowi technologii,
04:55
biologists have, for example, added a full one-third of the known frog and other amphibian species,
47
270000
10000
np. biolodzy odkryli jedną trzecią gatunków żab i innych płazów,
05:05
to bring the current total to 5,400,
48
280000
4000
których liczebność obecnie wynosi łącznie 5,4 tys.
05:09
and more continue to pour in.
49
284000
2000
I kontynuując ...
05:11
Two new kinds of whales have been discovered, along with two new antelopes,
50
286000
6000
zostały odkryte dwa nowe rodzaje wielorybów oraz antylop,
05:17
dozens of monkey species and a new kind of elephant --
51
292000
4000
dziesiątki gatunków małp oraz nowy gatunek słonia
05:21
and even a distinct kind of gorilla.
52
296000
3000
A nawet odrębny rodzaj goryli.
05:24
At the extreme opposite end of the size scale, the class of marine bacteria,
53
299000
10000
Na samym końcu w skali wielkości: nowy rodzaj bakterii morskich,
05:34
the Prochlorococci -- that will be on the final exam --
54
309000
6000
Prochlorococci -- to będzie na egzaminie końcowym --
05:40
although discovered only in 1988, are now recognized as likely the most abundant organisms on Earth,
55
315000
9000
choć odkryte dopiero w 1988 r., są uznawane za najliczniejsze organizmy na Ziemi .
05:49
and moreover, responsible for a large part of the photosynthesis that occurs in the ocean.
56
324000
7000
Są też odpowiedzialne za dużą część fotosyntezy w oceanach.
05:56
These bacteria were not uncovered sooner
57
331000
4000
Tych bakterii nie odkryto wcześniej,
06:00
because they are also among the smallest of all Earth's organisms --
58
335000
5000
gdyż należą one do najmniejszych organizmów na Ziemi --
06:05
so minute that they cannot be seen with conventional optical microscopy.
59
340000
6000
są tak małe, że nie można ich zobaczyć przy użyciu konwencjonalnego mikroskopu optycznego.
06:11
Yet life in the sea may depend on these tiny creatures.
60
346000
4000
Życie w morzu może zależeć od tych drobnych istot.
06:15
These examples are just the first glimpse of our ignorance of life on this planet.
61
350000
5000
Te przykłady to jedynie rzut oka na naszą niewiedzę życia na tej planecie .
06:20
Consider the fungi -- including mushrooms, rusts, molds and many disease-causing organisms.
62
355000
7000
Weźmy grzyby – kapeluszowe, rdze, pleśnie i wiele chorobotwórczych.
06:27
60,000 species are known to science,
63
362000
4000
Dotąd 60 tys. gatunków jest znanych nauce,
06:31
but more than 1.5 million have been estimated to exist.
64
366000
4000
a szacuje się istnienie ponad 1,5 miliona .
06:35
Consider the nematode roundworm, the most abundant of all animals.
65
370000
6000
Spójrzmy na nicienie, jest ich najwięcej ze wszystkich zwierząt.
06:41
Four out of five animals on Earth are nematode worms --
66
376000
8000
Cztery na pięć zwierząt na Ziemi to nicienie --
06:49
if all solid materials except nematode worms were to be eliminated,
67
384000
4000
gdyby wszystkie ciała stałe oprócz nicieni zostały wyeliminowane,
06:53
you could still see the ghostly outline of most of it in nematode worms.
68
388000
7000
nadal moglibyśmy zobaczyć upiorny zarys większości z nich w nicieniach.
07:00
About 16,000 species of nematode worms
69
395000
5000
Około 16 000 gatunków nicieni
07:05
have been discovered and diagnosed by scientists;
70
400000
3000
zostało odkrytych i sklasyfikowanych przez naukowców;
07:08
there could be hundreds of thousands of them, even millions, still unknown.
71
403000
5000
jednak mogą istnieć nawet miliony gatunków jeszcze nieznanych.
07:13
This vast domain of hidden biodiversity is increased still further
72
408000
5000
Ta ogromna domena ukrytej bioróżnorodności wciąż wzrasta
07:18
by the dark matter of the biological world of bacteria,
73
413000
6000
przez ciemną materię biologicznego świata bakterii,
07:24
which within just the last several years
74
419000
6000
która zaledwie w przeciągu paru minionych lat
07:30
still were known from only about 6,000 species of bacteria worldwide.
75
425000
7000
obejmowała zaledwie 6 tys. gatunków bakterii na całym świecie,
07:37
But that number of bacteria species can be found in one gram of soil,
76
432000
6000
Jednak taką liczbę gatunków bakterii można znaleźć w 1 g gleby,
07:43
just a little handful of soil, in the 10 billion bacteria that would be there.
77
438000
9000
w jednej garści gleby może znajdować się ponad 10 miliardów bakterii.
07:52
It's been estimated that a single ton of soil -- fertile soil --
78
447000
5000
Szacuje się, że jedna tona żyznej gleby
07:57
contains approximately four million species of bacteria, all unknown.
79
452000
8000
zawiera około czterech milionów gatunków bakterii, które są nieznane.
08:05
So the question is: what are they all doing?
80
460000
8000
Pytanie jest takie: co one wszystkie robią?
08:13
The fact is, we don't know.
81
468000
3000
Faktem jest, że tego nie wiemy.
08:16
We are living on a planet with a lot of activities, with reference to our living environment,
82
471000
9000
Źyjemy na planecie z wieloma możliwościami, z nawiązaniem do środowiska,
08:25
done by faith and guess alone.
83
480000
4000
w oparciu tylko o wiarę i szacunki.
08:29
Our lives depend upon these creatures.
84
484000
4000
Nasze życie zależy od tych istot.
08:33
To take an example close to home: there are over 500 species of bacteria now known --
85
488000
8000
Może teraz wesoły przykład: istnieje ponad 500 gatunków znanych bakterii --
08:41
friendly bacteria -- living symbiotically in your mouth and throat
86
496000
5000
przyjaznych bakterii -- żyjących symbiotycznie w ustach i gardle
08:46
probably necessary to your health for holding off pathogenic bacteria.
87
501000
7000
prawdopodobnie koniecznych do obrony układu immunologicznego .
08:53
At this point I think we have a little impressionistic film
88
508000
4000
Teraz myślę, że mogę zaprezentować trochę impresjonistyczny filmik,
08:57
that was made especially for this occasion.
89
512000
2000
który był zrobiony specjalnie na tą okazję.
08:59
And I'd like to show it.
90
514000
2000
Bardzo chciałbym go pokazać.
09:02
Assisted in this by Billie Holiday.
91
517000
3000
Przy muzycznym wsparciu ♪Billie Holiday♪
09:05
(Video)
92
520000
122000
(video)
11:07
And that may be just the beginning!
93
642000
3000
I to może być tylko początek!
11:10
The viruses, those quasi-organisms among which are the prophages,
94
645000
6000
Wirusy, te prawie-organizmy, wśród których znajdują się profagi --
11:16
the gene weavers that promote the continued evolution in the lives of the bacteria,
95
651000
7000
tkacze genów sprzyjający ciągłej ewolucji bakterii --
11:23
are a virtually unknown frontier of modern biology, a world unto themselves.
96
658000
9000
są praktycznie nieznanymi granicami współczesnej biologii, światem dla nich samych.
11:32
What constitutes a viral species is still unresolved,
97
667000
4000
Wciąż nie wiadomo, co decyduje o odrębności gatunku wirusa,
11:36
although they're obviously of enormous importance to us.
98
671000
4000
chociaż są one dla nas ogromnie ważne.
11:40
But this much we can say: the variety of genes on the planet in viruses
99
675000
6000
Tyle możemy powiedziec: różnorodność genów wirusów
11:46
exceeds, or is likely to exceed, that in all of the rest of life combined.
100
681000
7000
może przekraczać ją u całej reszty organizmów razem wziętych,
11:54
Nowadays, in addressing microbial biodiversity,
101
689000
3000
Obecnie, w sprawie bioróżnorodności bakteryjnej,
11:58
scientists are like explorers in a rowboat launched onto the Pacific Ocean.
102
693000
6000
naukowcy są jak badacze na łódce wypuszczonej na Ocean Spokojny.
12:04
But that is changing rapidly with the aid of new genomic technology.
103
699000
5000
To się zmienia dzięki nowym technologiom genomowym..
12:09
Already it is possible to sequence the entire genetic code of a bacterium in under four hours.
104
704000
7000
Możliwe jest zsekwencjonowanie całego genomu bakterii w mniej niż 4 godziny.
12:16
Soon we will be in a position to go forth in the field with sequencers on our backs --
105
711000
6000
Wkrótce będziemy w stanie pójść dalej w tej dziedzinie --
12:22
to hunt bacteria in tiny crevices of the habitat's surface
106
717000
6000
będziemy polować na bakterie w małych szczelinach ich siedlisk,
12:28
in the way you go watching for birds with binoculars.
107
723000
4000
w sposób, w jaki oglądamy ptaki przez lornetkę.
12:32
What will we find as we map the living world, as, finally, we get this underway seriously?
108
727000
8000
Co znajdziemy podczas poszukiwań życia, gdy potraktujemy to poważnie?
12:40
As we move past the relatively gigantic mammals, birds, frogs and plants
109
735000
5000
Kiedy przejdziemy obok stosunkowo wielkich ssaków, ptaków, żab i roślin
12:45
to the more elusive insects and other small invertebrates and then beyond
110
740000
6000
do bardziej nieuchwytnych owadów i innych bezkręgowców, a potem dalej --
12:51
to the countless millions of organisms in the invisible living world
111
746000
5000
do niezliczonych milionów organizmów, które żyją w niewidzialnym świecie
12:56
enveloped and living within humanity?
112
751000
4000
nieznanym świecie, we wnętrzu ludzkości.
13:00
Already what were thought to be bacteria for generations
113
755000
6000
To, co uważane było za bakterie od pokoleń
13:06
have been found to compose, instead, two great domains of microorganisms:
114
761000
6000
zostało podzielone na dwie wielkie domeny:
13:12
true bacteria and one-celled organisms the archaea,
115
767000
4000
prawdziwych bakterii i jednokomórkowych Archaea,
13:16
which are closer than other bacteria to the eukaryota, the group that we belong to.
116
771000
7000
którym bliżej od innych bakterii do Eukaryota - grupy, do której należymy,
13:23
Some serious biologists, and I count myself among them,
117
778000
5000
Niektórzy poważni biolodzy, w tym ja, zaczęli się zastanawiać,
13:28
have begun to wonder that among the enormous and still unknown diversity of microorganisms,
118
783000
9000
czy wśród tej różnorodności nieznanych mikroorganizmów
13:37
one might -- just might -- find aliens among them.
119
792000
5000
można odnaleźć -- ale tylko można -- kosmitę.
13:42
True aliens, stocks that arrived from outer space.
120
797000
5000
Prawdziwego kosmitę, przybyłego z kosmosu.
13:47
They've had billions of years to do it,
121
802000
2000
Mieli miliardy lat żeby to zrobić,
13:49
but especially during the earliest period of biological evolution on this planet.
122
804000
7000
zwłaszcza podczas najwcześniejszego okresu ewolucji.
13:56
We do know that some bacterial species that have earthly origin
123
811000
4000
Wiemy, że niektóre gatunki bakterii o ziemskim pochodzeniu
14:00
are capable of almost unimaginable extremes of temperature
124
815000
8000
potrafią przetrwać niewyobrażalnie wysoką temperaturę
14:08
and other harsh changes in environment,
125
823000
2000
i inne trudne zmiany środowiska.
14:11
including hard radiation strong enough and maintained long enough to crack the Pyrex vessels
126
826000
8000
W tym silne promieniowanie, zdolne zniszczyć szkło borowo-krzemowe
14:19
around the growing population of bacteria.
127
834000
3000
wśród rosnącej populacji bakterii .
14:22
There may be a temptation to treat the biosphere holistically
128
837000
6000
Może istnieć pokusa do traktowania biosfery całościowo,
14:28
and the species that compose it as a great flux of entities
129
843000
6000
a tworzących ją gatunków jako strumień podmiotów,
14:34
hardly worth distinguishing one from the other.
130
849000
4000
nie wartych rozróżniania.
14:38
But each of these species, even the tiniest Prochlorococci,
131
853000
5000
Ale każdy z tych gatunków, nawet najdrobniejsze Prochlorococci,
14:43
are masterpieces of evolution.
132
858000
2000
są arcydziełami ewolucji.
14:45
Each has persisted for thousands to millions of years.
133
860000
6000
Każdy przetrwał tysiące, nawet miliony lat,
14:51
Each is exquisitely adapted to the environment in which it lives,
134
866000
4000
Każdy z nich jest znakomicie przystosowany do środowiska,
14:55
interlocked with other species to form ecosystems upon which our own lives depend
135
870000
7000
połączony z innymi gatunkami, tworząc ekosystemy, od których zależy nasze życie
15:02
in ways we have not begun even to imagine.
136
877000
4000
nawet nie wyobrażamy sobie jak bardzo.
15:06
We will destroy these ecosystems and the species composing them
137
881000
4000
Zniszczymy te ekosystemy i gatunki, które je tworzą
15:10
at the peril of our own existence --
138
885000
3000
stwarzając niebezpieczeństwo dla naszego własnego istnienia --
15:13
and unfortunately we are destroying them with ingenuity and ceaseless energy.
139
888000
9000
i niestety niszczymy je z pomysłowością i nieustającą energią.
15:22
My own epiphany as a conservationist came in 1953, while a Harvard graduate student,
140
897000
10000
Moje własne objawienie przyszło w 1953, byłem absolwentem Harvardu,
15:32
searching for rare ants found in the mountain forests of Cuba,
141
907000
3000
szukałem rzadkich mrówek w górach na Kubie.
15:36
ants that shine in the sunlight --
142
911000
2000
Mrówek, które błyszczały -- metalicznym zielonym
15:38
metallic green or metallic blue, according to species, and one species, I discovered, metallic gold.
143
913000
8000
lub niebieskim, a jeden gatunek, który odkryłem -- metalicznym złotym.
15:46
I found my magical ants, but only after a tough climb into the mountains
144
921000
5000
Znalazłem swoje magiczne mrówki po ciężkiej wspinaczce,
15:51
where the last of the native Cuban forests hung on,
145
926000
4000
gdzie widziałem ostatnie z rodzimych kubańskich lasów,
15:55
and were then -- and still are -- being cut back.
146
930000
6000
które były wtedy i nadal są wycinane.
16:01
I realized then that these species
147
936000
3000
Zdałem sobie wtedy sprawę, że te gatunki
16:04
and a large part of the other unique, marvelous animals and plants on that island --
148
939000
6000
i olbrzymia część innych unikalnych zwierząt i roślin wyspy --
16:10
and this is true of practically every part of the world --
149
945000
5000
i tak jest praktycznie we wszystkich zakątkach świata --
16:15
which took millions of years to evolve, are in the process of disappearing forever.
150
950000
5000
które mają za sobą miliony lat ewolucji, obecnie zanikają.
16:20
And so it is everywhere one looks.
151
955000
5000
I tak to wygląda wszędzie.
16:25
The human juggernaut is permanently eroding Earth's ancient biosphere by a combination of forces
152
960000
8000
Ludzka ślepa niszczycielska siła zubaża ziemską biosfere przez połączenie sił,
16:33
that can be summarized by the acronym "HIPPO," the animal hippo.
153
968000
5000
które można określić jako "HIPPO", hipopotam.
16:38
H is for habitat destruction, including climate change forced by greenhouse gases.
154
973000
7000
H to niszczenie siedlisk, zmiany klimatyczne z powodu gazów cieplarnianych.
16:45
I is for the invasive species like the fire ants, the zebra mussels, broom grasses
155
980000
8000
I to gatunki inwazyje jak mrówki ogniste, racicznice, wiechliny
16:53
and pathogenic bacteria and viruses that are flooding every country, and at an exponential rate -- that's the I.
156
988000
11000
oraz patogenne bakterie i wirusy zalewające każde państwo - to 'I".
17:04
The P, the first one in "HIPPO," is for pollution.
157
999000
4000
Pierwsze 'P' w "HIPPO" oznacza zanieczyszczenia.
17:08
The second is for continued population, human population expansion.
158
1003000
6000
Drugie 'P' dopowiada za rozwój ludzkiej populacji.
17:14
And the final letter is O, for over-harvesting --
159
1009000
3000
Ostanie 'O' odpowiada za wyniszczenia --
17:17
driving species into extinction by excessive hunting and fishing.
160
1012000
4000
wymieranie gatunków poprzez nadmierne polowania i połowy.
17:21
The HIPPO juggernaut we have created, if unabated, is destined --
161
1016000
6000
Siła "HIPPO", którą stworzyliśmy, jeśli nie ustanie, spowoduje --
17:27
according to the best estimates of ongoing biodiversity research --
162
1022000
4000
według szacunków badań nad bioróżnorodnośćią --
17:31
to reduce half of Earth's still surviving animal and plant species
163
1026000
5000
że połowa gatunków roślin i zwierząt na Ziemi
17:36
to extinction or critical endangerment by the end of the century.
164
1031000
5000
wyginie lub będzie krytycznie zagrożona pod koniec wieku.
17:41
Human-forced climate change alone -- again, if unabated --
165
1036000
5000
Ludzka siła zmienia klimat -- i znowu, jeśli to nie ustanie --
17:46
could eliminate a quarter of surviving species during the next five decades.
166
1041000
6000
może wyeliminowac nawet ćwierć gatunków w ciągu 50 lat.
17:52
What will we and all future generations lose
167
1047000
4000
Co stracimy my i wszystkie przyszłe pokolenia,
17:56
if much of the living environment is thus degraded?
168
1051000
4000
jeśli znaczna częśc żyjącego otoczenia zostanie w ten sposób zniszczona?
18:02
Huge potential sources of scientific information yet to be gathered,
169
1057000
4000
Ogromne potencjalne źródła informacji naukowej muszą zostać zebrane,
18:06
much of our environmental stability
170
1061000
4000
większość naszej stabilności w środowisku
18:10
and new kinds of pharmaceuticals and new products of unimaginable strength and value --
171
1065000
7000
i nowe rodzaje leków i produktów o niewyobrażalnej sile i wartości --
18:17
all thrown away.
172
1072000
3000
wszystkie odrzucone.
18:20
The loss will inflict a heavy price
173
1075000
3000
Straty będą dużo kosztować --
18:23
in wealth, security and yes, spirituality for all time to come,
174
1078000
7000
bogactwo, bezpieczeństwo i tak, duchowość.
18:30
because previous cataclysms of this kind --
175
1085000
2000
Ponieważ poprzednie tego rodzaju kataklizmy--
18:32
the last one, that ended the age of dinosaurs --
176
1087000
2000
ostatni zakończył epokę dinozaurów --
18:35
took, normally, five to 10 million years to repair.
177
1090000
6000
pozostawiają szkody, których naprawienie zajmuje od 5 do 10 mln lat.
18:41
Sadly, our knowledge of biodiversity is so incomplete
178
1096000
4000
Niestety wiedza o różnorodności biologicznej jest tak niekompletna,
18:45
that we are at risk of losing a great deal of it before it is even discovered.
179
1100000
5000
że możemy ją stracić zanim ją w ogóle odkryjemy.
18:50
For example, even in the United States, the 200,000 species known currently
180
1105000
9000
Np. nawet w USA, 200 tys. gatunków obecnie znanych
18:59
actually has been found to be only partial in coverage;
181
1114000
7000
zostało uznanych za jedynie część istniejących,
19:06
it is mostly unknown to us in basic biology.
182
1121000
5000
ich podstawowa biologia jest w większości nieznana.
19:11
Only about 15 percent of the known species have been studied well enough to evaluate their status.
183
1126000
7000
Tylko 15% znanych gatunków zbadano na tyle, by ocenić ich stan.
19:18
Of the 15 percent evaluated, 20 percent are classified as "in peril,"
184
1133000
6000
Z tego 20% uznawanych jest za zagrożone.
19:24
that is, in danger of extinction.
185
1139000
2000
Są one zagrożone wyginięciem.
19:26
That's in the United States.
186
1141000
2000
Tak jest w Stanach Zjednoczonych.
19:28
We are, in short, flying blind into our environmental future.
187
1143000
7000
Krótko mówiąc, jesteśmy ślepi na przyszłość środowiska.
19:35
We urgently need to change this.
188
1150000
2000
Musimy pilnie to zmienić.
19:37
We need to have the biosphere properly explored
189
1152000
4000
Musimy całkowicie poznać biosferę,
19:41
so that we can understand and competently manage it.
190
1156000
4000
abyśmy mogli ją zrozumieć i właściwie nią zarządzać.
19:45
We need to settle down before we wreck the planet.
191
1160000
4000
Musimy się uspokoić zanim całkowicie zniszczymy naszą planetę.
19:49
And we need that knowledge.
192
1164000
1000
Definitywnie potrzebujemy tej wiedzy.
19:50
This should be a big science project equivalent to the Human Genome Project.
193
1165000
5000
Powinien to być duży projekt, porównywalny do Human Genome Project
19:55
It should be thought of as a biological moonshot with a timetable.
194
1170000
5000
Powinno się o nim myśleć jako o biologicznym locie w kosmos z harmonogramem.
20:00
So this brings me to my wish for TEDsters,
195
1175000
4000
To prowadzi mnie to mojego życzenia dla wszystkich TEDersów
20:04
and to anyone else around the world who hears this talk.
196
1179000
3000
i do wszystkich ludzi oglądających to przemówienie,
20:07
I wish we will work together to help create the key tools
197
1182000
6000
chciałbym, abyśmy mogli pracować, by tworzyć kluczowe narzędzia,
20:13
that we need to inspire preservation of Earth's biodiversity.
198
1188000
4000
których potrzebujemy, aby zachować różnorodność biologiczną na Ziemi.
20:17
And let us call it the "Encyclopedia of Life."
199
1192000
4000
Nazwijmy to "Encyklopedią Życia".
20:21
What is the "Encyclopedia of Life?" A concept that has already taken hold
200
1196000
4000
Czym jest "Encyklopedia Życia" -- ideą, która się rozwija
20:25
and is beginning to spread and be looked at seriously?
201
1200000
4000
i jest warta rozpowszechniania i naszych starań.
20:29
It is an encyclopedia that lives on the Internet
202
1204000
3000
Jest to encyklopedia internetowa
20:32
and is contributed to by thousands of scientists around the world.
203
1207000
5000
do której powstania przyczyniło się tysiące biologów z całego świata.
20:37
Amateurs can do it also.
204
1212000
3000
Również amatorzy mogą ją tworzyć.
20:40
It has an indefinitely expandable page for each species.
205
1215000
5000
Posiada ona dowolnie dużo miejsca dla każdego gatunku.
20:45
It makes all key information about life on Earth accessible to anyone,
206
1220000
6000
To czyni najważniejsze informacje o życiu na Ziemi dostępnymi
20:51
on demand, anywhere in the world.
207
1226000
2000
dla każdego,,na żądanie, gdziekolwiek na świecie.
20:53
I've written about this idea before,
208
1228000
4000
Pisałem o tym pomyśle wcześniej i wiem,
20:57
and I know there are people in this room who have expended significant effort on it in the past.
209
1232000
7000
że są tu ludzie, którzy poświęcili znaczy wysiłek w tym kierunku.
21:04
But what excites me is that since I first put forward this particular idea in that form,
210
1239000
8000
Cieszy mnie, że od czasu, gdy po raz pierwszy przedstawiłem ten pomysł,
21:12
science has advanced.
211
1247000
2000
nauka posunęła się o wiele dalej.
21:14
Technology has moved forward.
212
1249000
3000
Technologia posunęła się naprzód.
21:17
Today, the practicalities of making such an encyclopedia,
213
1252000
4000
Praktyczność takiej encyklopedii polega na tym, że
21:21
regardless of the magnitude of the information put into it, are within reach.
214
1256000
6000
niezależnie od ilości informacji, są one na wyciągnięcie ręki.
21:27
Indeed, in the past year, a group of influential scientific institutions
215
1262000
4000
W ubiegłym roku grupa wpływowych instytucji naukowych
21:31
have begun mobilizing to realize this dream.
216
1266000
4000
zaczęła dążyć w kierunku spełnienia tego marzenia.
21:35
I wish you would help them.
217
1270000
3000
Chciałbym, żebyście im pomogli.
21:38
Working together, we can make this real.
218
1273000
3000
Pracując razem, możemy to zrobić.
21:42
The encyclopedia will quickly pay for itself in practical applications.
219
1277000
5000
Encyklopedia szybko przyda się w praktycznych zastosowaniach.
21:47
It will address transcendent qualities in the human consciousness, and sense of human need.
220
1282000
6000
Przemówi do transcendentnych jakości ludzkiej świadomości i poczucia ludzkiej potrzeby.
21:53
It will transform the science of biology in ways of obvious benefit to humanity.
221
1288000
6000
Przekształci naukę biologii w sposób oczywiście korzystny dla ludzkości.
21:59
And most of all, it can inspire a new generation of biologists
222
1294000
5000
A przede wszystkim może zainspirować nowe pokolenie biologów,
22:04
to continue the quest that started, for me personally, 60 years ago:
223
1299000
5000
aby kontynuować poszukiwania, które dla mnie osobiście rozpoczęły się 60 lat temu:
22:09
to search for life, to understand it and finally, above all, to preserve it.
224
1304000
5000
Aby szukać życia, zrozumieć je i w końcu -- przede wszystkim -- chronić je.
22:14
That is my wish. Thank you.
225
1309000
2000
To jest moje życzenie. Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
E.O. Wilson - BiologistBiologist E.O. Wilson explores the world of ants and other tiny creatures, and writes movingly about the way all creatures great and small are interdependent.
Why you should listen
One of the world's most distinguished scientists, E.O. Wilson is a professor and honorary curator in entomology at Harvard. In 1975, he published Sociobiology: The New Synthesis, a work that described social behavior, from ants to humans.
Drawing from his deep knowledge of the Earth's "little creatures" and his sense that their contribution to the planet's ecology is underappreciated, he produced what may be his most important book, The Diversity of Life. In it he describes how an intricately interconnected natural system is threatened by man's encroachment, in a crisis he calls the "sixth extinction" (the fifth one wiped out the dinosaurs).
With his most recent book, The Creation, he wants to put the differences of science- and faith-based explanations aside "to protect Earth's vanishing natural habitats and species ...; in other words, the Creation, however we believe it came into existence." A recent documentary called Behold the Earth illustrates this human relationship to nature, or rather separation from an originally intended human bond with nature, through music, imagery, and thoughtful words from both Christians and scientists, including Wilson.
E.O. Wilson | Speaker | TED.com