TED2006
Julia Sweeney: Letting go of God
Julia Sweeney daje sobie spokój z Bogiem
Filmed:
Readability: 3
4,604,979 views
Julia Sweeney (God Said, "Ha!" - Bóg Mówi: "Mam Cię!") - 15 minut z jej solowego występu "Letting Go of God" z 2006 roku. Kiedy pewnego dnia dwóch Mormonów odwiedza ją z misją, Julia musi przemyśleć od nowa, w co wierzy.
Julia Sweeney - Actor, comedian, playwright
Julia Sweeney creates comedic works that tackle deep issues: cancer, family, faith. Full bio
Julia Sweeney creates comedic works that tackle deep issues: cancer, family, faith. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
On September 10, the morning of my seventh birthday,
0
0
3000
10. września, w dniu moich siódmych urodzin
00:28
I came downstairs to the kitchen, where my mother was washing the dishes
1
3000
4000
zeszłam na dół do kuchni, gdzie moja mama zmywała naczynia,
00:32
and my father was reading the paper or something,
2
7000
3000
a mój ojciec czytał gazetę lub coś w tym stylu,
00:35
and I sort of presented myself to them in the doorway, and they said,
3
10000
3000
stanęłam w drzwiach, zobaczyli mnie i powiedzieli:
00:38
"Hey, happy birthday!" And I said, "I'm seven."
4
13000
5000
"Hej, wszystkiego najlepszego." Odpowiedziałam: "Mam siedem lat."
00:43
And my father smiled and said,
5
18000
2000
Ojciec uśmiechnął się i powiedział:
00:45
"Well, you know what that means, don't you?"
6
20000
2000
"I wiesz co to znaczy, prawda?"
00:47
And I said, "Yeah, that I'm going to have a party and a cake
7
22000
3000
Odpowiedziałam: "Że będzie przyjęcie, tort
00:50
and get a lot of presents?" And my dad said, "Well, yes.
8
25000
4000
i dostanę prezenty?" Mój ojciec na to: "No... tak,
00:54
But, more importantly, being seven means that you've reached the age of reason,
9
29000
5000
ale ważniejsze, to że skończywszy siedem lat osiągnęłaś wiek rozumu,
00:59
and you're now capable of committing any and all sins against God and man."
10
34000
4000
i jesteś teraz w stanie popełniać grzechy przeciwko Bogu i ludziom."
01:03
(Laughter)
11
38000
3000
(śmiech)
01:06
Now, I had heard this phrase, "age of reason," before.
12
41000
3000
Słyszałam już to sformułowanie, "wiek rozumu".
01:09
Sister Mary Kevin had been bandying it about
13
44000
3000
Siostra Mary Kevin męczyła nas tym
01:12
my second-grade class at school. But when she said it,
14
47000
2000
przez całą drugą klasę, ale kiedy ona go używała,
01:14
the phrase seemed all caught up in the excitement of preparations
15
49000
3000
to określenie przewijało się tylko pośród przygotowań
01:17
for our first communion and our first confession,
16
52000
2000
do naszej pierwszej komunii i pierwszej spowiedzi,
01:19
and everybody knew that was really all about the white dress and the white veil,
17
54000
5000
kiedy wszyscy myśleli tylko o białej sukience i białym welonie.
01:24
and anyway, I hadn't really paid all that much attention to that phrase, "age of reason."
18
59000
4000
i tak naprawdę, nie zastanawiałam się nad tym, co znaczy 'wiek rozumu'."
01:28
So, I said, "Yeah, yeah, age of reason. What does that mean again?"
19
63000
5000
Więc powiedziałam: "Tak, tak, wiek rozumu. Co to tak naprawdę znaczy?"
01:33
And my dad said, "Well, we believe in the Catholic Church
20
68000
3000
A mój tata odpowiedział, "W Kościele katolickim wierzymy,
01:36
that God knows that little kids don't know the difference between right and wrong,
21
71000
4000
że Bóg wie, że małe dzieci nie rozróżniają dobra i zła,
01:40
but when you're seven, you're old enough to know better.
22
75000
2000
ale kiedy kończą siedem lat – stają się już mądrzejsze.
01:42
So, you've grown up, and reached the age of reason, and now
23
77000
4000
Dojrzałaś i osiągnęłaś wiek rozumu i od teraz
01:46
God will start keeping notes on you and begin your permanent record."
24
81000
4000
Bóg będzie obserwował wszystko, co robisz i będzie to sobie zapisywał."
01:50
(Laughter)
25
85000
1000
(śmiech)
01:51
And I said, "Oh. Wait a minute. You mean all that time,
26
86000
7000
Powiedziałam, "Zaraz. To znaczy że przez cały ten czas,
01:58
up till today, all that time I was so good, God didn't notice it?"
27
93000
6000
aż do dziś... cały ten czas byłam taka dobra i Bóg tego nie widział?"
02:04
And my mom said, "Well, I noticed it."
28
99000
3000
Wtedy moja mama wtrąciła: "Ale ja zauważyłam."
02:07
(Laughter)
29
102000
2000
(śmiech)
02:09
And I thought, "How could I not have known this before?
30
104000
2000
Pomyślałam sobie: "Jak mogłam wcześniej tego nie wiedzieć?
02:11
How could it not have sunk in when they'd been telling me?
31
106000
2000
Jak mogłam nie zwrócić na to uwagi, kiedy mi o tym opowiadali?
02:13
All that being good and no real credit for it.
32
108000
3000
Tyle czasu byłam grzeczna i nic nie będę z tego miała.
02:16
And, worst of all, how could I not have realized this very important information
33
111000
3000
Co najgorsze, jak to się stało, że nie widziałam o tym ważnym fakcie,
02:19
until the very day that it was basically useless to me?"
34
114000
4000
aż do dnia, w którym stał się on dla mnie praktycznie bezużyteczny?"
02:23
So I said, "Well, Mom and Dad, what about Santa Claus?
35
118000
3000
Więc zapytałam: "Mamo, tato, a Święty Mikołaj?
02:26
I mean, Santa Claus knows if you're naughty or nice, right?"
36
121000
4000
Święty Mikołaj wie, kiedy jest się grzecznym, prawda?"
02:30
And my dad said, "Yeah, but, honey,
37
125000
2000
Mój tata odpowiedział: "Tak, ale kochanie,
02:32
I think that's technically just between Thanksgiving and Christmas."
38
127000
3000
to się chyba liczy tylko między świętem Dziękczynienia i Bożym Narodzeniem."
02:35
And my mother said, "Oh, Bob, stop it. Let's just tell her.
39
130000
3000
A moja mama na to: "Oj Bob, przestań. Powiedzmy jej po prostu.
02:38
I mean, she's seven. Julie, there is no Santa Claus."
40
133000
4000
W końcu ma już siedem lat. Julie, Święty Mikołaj nie istnieje."
02:42
(Laughter)
41
137000
3000
(śmiech)
02:45
Now, this was actually not that upsetting to me.
42
140000
4000
Ta wieść nie zaniepokoiła mnie nadmiernie.
02:49
My parents had this whole elaborate story about Santa Claus:
43
144000
2000
Moi rodzice mieli przygotowaną całą historię ze Świętym Mikołajem:
02:51
how they had talked to Santa Claus himself and agreed
44
146000
3000
jak to rozmawiali z Mikołajem osobiście i ustalili,
02:54
that instead of Santa delivering our presents over the night of Christmas Eve,
45
149000
3000
że zamiast przynosić nam prezenty w Wigilię Bożego Narodzenia,
02:57
like he did for every other family
46
152000
2000
jak każdej innej rodzinie,
02:59
who got to open their surprises first thing Christmas morning,
47
154000
3000
która mogła potem rozpakować swoje niespodzianki z samego rana w Boże Narodzenie,
03:02
our family would give Santa more time.
48
157000
3000
nasza rodzina da mu trochę więcej czasu.
03:05
Santa would come to our house while we were at nine o'clock high mass
49
160000
3000
Mikołaj miał odwiedzać nasz dom, kiedy my byliśmy na mszy o dziewiątej rano
03:08
on Christmas morning, but only if all of us kids did not make a fuss.
50
163000
4000
w Boże Narodzenie, ale tylko pod warunkiem że my dzieciaki nie będziemy robić scen.
03:12
Which made me very suspicious.
51
167000
3000
Co wydawało mi się dość podejrzane.
03:15
It was pretty obvious that it was really our parents giving us the presents.
52
170000
4000
Było dość oczywistym, że tak naprawdę to nasi rodzice dawali nam prezenty.
03:19
I mean, my dad had a very distinctive wrapping style,
53
174000
3000
To znaczy, mój tato miał bardzo charakterystyczny sposób pakowania,
03:22
and my mother's handwriting was so close to Santa's.
54
177000
4000
a pismo mojej mamy było bardzo podobne do pisma Mikołaja.
03:26
Plus, why would Santa save time by having to loop back
55
181000
2000
Poza tym, czemu Mikołaj miałby tracić czas wracając
03:28
to our house after he'd gone to everybody else's?
56
183000
3000
do naszego domu, po tym jak odwiedził już wszystkie pozostałe?
03:31
There's only one obvious conclusion to reach from this mountain of evidence:
57
186000
4000
Z całej tej góry dowodów można było wysnuć tylko jeden wniosek:
03:35
our family was too strange and weird
58
190000
3000
nasza rodzina była zbyt dziwna
03:38
for even Santa Claus to come visit,
59
193000
2000
nawet dla Mikołaja,
03:40
and my poor parents were trying to protect us from the embarrassment,
60
195000
3000
a moi biedni rodzice próbowali jedynie uchronić nas przed upokorzeniem
03:43
this humiliation of rejection by Santa, who was jolly --
61
198000
4000
bycia odrzuconym przez św. Mikołaja, który był taki pogodny,
03:47
but, let's face it, he was also very judgmental.
62
202000
3000
ale który, powiedzmy sobie szczerze, również miał swoje uprzedzenia.
03:50
So, to find out that there was no Santa Claus at all was actually sort of a relief.
63
205000
5000
Więc - sama informacja, że Mikołaj nie istnieje przyniosła ze sobą pewną ulgę.
03:55
I left the kitchen not really in shock about Santa,
64
210000
3000
Wyszłam z kuchni nie szczególnie zszokowana wiadomością o Mikołaju,
03:58
but rather I was just dumbfounded
65
213000
1000
ale raczej zamyślona,
03:59
about how I could have missed this whole age of reason thing.
66
214000
4000
tym jak mogłam przegapić całą tą sprawę z wiekiem rozumu.
04:03
It was too late for me, but maybe I could help someone else,
67
218000
3000
Dla mnie było już za późno, ale może byłam jeszcze w stanie komuś pomóc,
04:06
someone who could use the information.
68
221000
2000
może jest jeszcze ktoś, kogo mogę doinformować.
04:08
They had to fit two criteria:
69
223000
2000
Osoba ta musiałaby spełniać dwa kryteria:
04:10
they had to be old enough to be able to understand
70
225000
2000
musiałaby być wystarczająco dojrzała, żeby zrozumieć
04:12
the whole concept of the age of reason, and not yet seven.
71
227000
4000
całą koncepcję wieku rozumu i mieć mniej niż siedem lat.
04:16
The answer was clear: my brother Bill. He was six.
72
231000
3000
Odpowiedź nasunęła się sama: mój brat Bill. Miał dopiero sześć lat.
04:19
Well, I finally found Bill about a block away from our house
73
234000
3000
Spotkałam go wreszcie ulicę od naszego domu
04:22
at this public school playground. It was a Saturday,
74
237000
2000
na szkolnym boisku. Była sobota,
04:24
and he was all by himself, just kicking a ball against the side of a wall.
75
239000
4000
był sam, po prostu kopał sobie piłką o ścianę.
04:28
I ran up to him and said, "Bill!
76
243000
2000
Podbiegłam do niego i powiedziałam: "Bill!
04:30
I just realized that the age of reason starts when you turn seven,
77
245000
3000
Właśnie dowiedziałam się, że wiek rozumu osiąga się dopiero w siódme urodziny,
04:33
and then you're capable of committing any and all sins
78
248000
2000
i dopiero wtedy jesteś zdolny popełnić grzech
04:35
against God and man." And Bill said, "So?" And then I said,
79
250000
4000
przeciwko Bogu i ludziom." Bill mi odpowiedział: "No i?" a ja na to:
04:39
"So, you're six. You have a whole year to do anything you want to
80
254000
4000
"No i, masz sześć lat. Przez rok możesz jeszcze robić, co chcesz
04:43
and God won't notice it." And he said, "So?" And I said,
81
258000
4000
i Bóg tego nie zauważy." A on odpowiedział: "No i co?" więc ja:
04:47
"So? So everything!" And I turned to run. I was so angry with him.
82
262000
6000
"No i co? No i to!" Już chciałam odejść. Byłam na niego wściekła.
04:53
But when I got to the top of the steps, I turned around dramatically
83
268000
2000
Ale kiedy dobiegłam do schodów, odwróciłam się w takim teatralnym stylu
04:55
and said, "Oh, by the way, Bill, there is no Santa Claus."
84
270000
5000
i powiedziałam, "A tak przy okazji, Bill, Święty Mikołaj nie istnieje."
05:00
(Laughter)
85
275000
2000
(śmiech)
05:02
Now, I didn't know it at the time,
86
277000
2000
Czego wtedy nie wiedziałam to to,
05:04
but I really wasn't turning seven on September 10.
87
279000
3000
że tak naprawdę nie skończyłam siedmiu lat 10. września.
05:07
For my 13th birthday, I planned a slumber party with all of my girlfriends,
88
282000
4000
Na trzynaste urodziny planowałam imprezę piżamową dla wszystkich koleżanek,
05:11
but a couple of weeks beforehand my mother took me aside and said,
89
286000
3000
ale kilka tygodni przedtem moja matka poprosiła mnie na bok i powiedziała,
05:14
"I need to speak to you privately.
90
289000
4000
"Musimy porozmawiać na osobności.
05:18
September 10 is not your birthday. It's October 10." And I said, "What?"
91
293000
6000
Twoje urodziny nie są 10. września. Są 10 października." A ja na to: "Jak to?"
05:24
(Laughter)
92
299000
1000
(śmiech)
05:25
And she said, "Listen. The cut-off date to start kindergarten was September 15."
93
300000
8000
Powiedziała mi: "Słuchaj, żeby pójść wcześniej do przedszkola musiałaś mieć urodziny przed 15. września."
05:33
(Laughter)
94
308000
1000
(śmiech)
05:34
"So, I told them that your birthday was on September 10,
95
309000
3000
"Więc powiedziałam im że masz urodziny 10 września,
05:37
and then I wasn't sure that you weren't just going to go blab it all over the place,
96
312000
4000
ale nie byłam pewna, czy się sama nie wygadasz,
05:41
so I started to tell you your birthday was September 10.
97
316000
4000
więc zaczęłam tobie mówić że masz urodziny 10. września.
05:45
But, Julie, you were so ready to start school, honey. You were so ready."
98
320000
4000
Ale, Julie, byłaś taka gotowa żeby zacząć szkołę, kochanie. Byłaś taka gotowa."
05:49
I thought about it, and when I was four,
99
324000
2000
Pomyślałam nad tym. Kiedy miałam cztery lata,
05:51
I was already the oldest of four children,
100
326000
2000
byłam już najstarsza z czwórki dzieci,
05:53
and my mother even had another child to come,
101
328000
2000
a moja mama była w kolejnej ciąży,
05:55
so what I think she understandably really meant was that she was so ready,
102
330000
3000
więc myślę, że to przede wszystkim ona była gotowa,
05:58
she was so ready. Then she said,
103
333000
3000
czemu trudno się dziwić. Matka powiedziała
06:01
"Don't worry, Julie, every year on October 10 when it was your birthday
104
336000
3000
"Nie martw się, Julie, każdego roku 10 października, w twoje urodziny,
06:04
but you didn't realize it, I made sure
105
339000
2000
nawet jeśli nie byłaś ich świadoma, pilnowałam,
06:06
that you ate a piece of cake that day."
106
341000
3000
żebyś zjadła kawałek tortu."
06:09
(Laughter)
107
344000
3000
(śmiech)
06:12
Which was comforting, but troubling.
108
347000
2000
Co było pocieszające, ale kłopotliwe.
06:14
My mother had been celebrating my birthday with me, without me.
109
349000
5000
Moja matka obchodziła moje urodziny ze mną, bez mojej wiedzy.
06:19
What was so upsetting about this new piece of information
110
354000
3000
Tym co mnie najbardziej zdenerwowało w tej informacji
06:22
was not that I was going to have to change the date of my slumber party
111
357000
2000
nie było to, że będę musiała zmienić datę imprezy
06:24
with all of my girlfriends,
112
359000
2000
z moimi koleżankami.
06:26
what was most upsetting was that this meant that I was not a Virgo.
113
361000
4000
Najbardziej denerwujący był fakt, że nie jestem zodiakalną Panną.
06:30
I had a huge Virgo poster in my bedroom,
114
365000
3000
Miałam wielki plakat Panny w moim pokoju,
06:33
and I read my horoscope every single day, and it was so totally me.
115
368000
5000
i każdego dnia czytałam swój horoskop i zawsze tak świetnie do mnie pasował.
06:38
(Laughter)
116
373000
2000
(śmiech)
06:40
And this meant that I was a Libra?
117
375000
2000
A teraz okazuje się, że jestem Wagą?
06:42
So, I took the bus downtown to get the new Libra poster.
118
377000
4000
Pojechałam więc do centrum po nowy plakat z Wagą.
06:46
The Virgo poster is a picture of a beautiful woman with long hair,
119
381000
3000
Na plakacie Panny była śliczna kobieta z długimi włosami,
06:49
sort of lounging by some water,
120
384000
2000
relaksująca się nad brzegiem wody,
06:51
but the Libra poster is just a huge scale.
121
386000
3000
ale plakat zodiakalnej Wagi to po prostu wielki obraz wagi szalkowej.
06:54
This was around the time that I started filling out physically,
122
389000
2000
To był mniej-więcej ten czas, kiedy zaczęłam nabierać kształtów,
06:56
and I was filling out a lot more than a lot of the other girls,
123
391000
3000
i nabierałam ich zdecydowanie więcej niż inne dziewczyny,
06:59
and, frankly, the whole idea that my astrological sign was a scale
124
394000
4000
więc myśl że moim astrologicznym znakiem jest waga
07:03
just seemed ominous and depressing.
125
398000
3000
wydawała się ponuro prorocza i po prostu smutna.
07:06
(Laughter)
126
401000
3000
(śmiech)
07:09
But I got the new Libra poster,
127
404000
2000
Mimo to kupiłam sobie nowy plakat z Wagą,
07:11
and I started to read my new Libra horoscope,
128
406000
3000
i zaczęłam czytać mój nowy horoskop dla Wagi,
07:14
and I was astonished to find that it was also totally me.
129
409000
6000
i byłam absolutnie zaskoczona, że tak świetnie do mnie pasował.
07:20
It wasn't until years later, looking back
130
415000
2000
Dopiero lata później, patrząc wstecz,
07:22
on this whole age-of-reason/change-of-birthday thing,
131
417000
3000
na całą sprawę z wiekiem rozumu i zmianą daty urodzin,
07:25
that it dawned on me: I wasn't turning seven
132
420000
2000
oświeciło mnie, że nie kończyłam siedmiu lat,
07:27
when I thought I turned seven. I had a whole other month
133
422000
3000
kiedy myślałam że kończę siedem lat. Miałam przed sobą jeszcze cały miesiąc,
07:30
to do anything I wanted to before God started keeping tabs on me.
134
425000
4000
żeby robić co chcę, zanim Bóg zacznie patrzeć mi na ręce.
07:34
Oh, life can be so cruel.
135
429000
4000
Och, życie potrafi być takie okrutne.
07:38
One day, two Mormon missionaries came to my door.
136
433000
4000
Pewnego dnia, dwóch Mormonów zapukało do moich drzwi.
07:42
Now, I just live off a main thoroughfare in Los Angeles,
137
437000
2000
Mieszkam tuż obok jednej z tras przelotowych przez Los Angeles,
07:44
and my block is -- well, it's a natural beginning
138
439000
3000
więc moja przecznica jest dość logicznym początkiem
07:47
for people who are peddling things door to door.
139
442000
3000
dla wszelkiego rodzaju domokrążców.
07:50
Sometimes I get little old ladies from the Seventh Day Adventist Church
140
445000
3000
Czasem nachodzą mnie staruszki z kościoła Adwentystów Dnia Siódmego
07:53
showing me these cartoon pictures of heaven.
141
448000
2000
i pokazują mi komiksy z obrazkami nieba.
07:55
And sometimes I get teenagers who promise me that they won't join a gang
142
450000
4000
A czasem nastolatkowie, którzy obiecują, że nie przystąpią do gangu
07:59
and just start robbing people if I only buy
143
454000
2000
i nie zaczną rabować ludzi, jeśli tylko kupię
08:01
some magazine subscriptions from them.
144
456000
2000
prenumeratę jakiegoś pisma.
08:03
So, normally I just ignore the doorbell, but on this day I answered.
145
458000
5000
Przyzwyczaiłam się po prostu ignorować dzwonek do drzwi, ale tego dnia akurat otworzyłam.
08:08
And there stood two boys, each about 19,
146
463000
2000
wydawała się ponuro prorocza i po prostu smutna.
08:10
in white starched short-sleeved shirts, and they had little name tags
147
465000
4000
w białych wykrochmalonych koszulkach z plakietkami,
08:14
that identified them as official representatives
148
469000
2000
które mówiły, że są oficjalnymi przedstawicielami
08:16
of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints,
149
471000
4000
Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich,
08:20
and they said they had a message for me from God.
150
475000
3000
i powiedzieli mi, że mają dla mnie wiadomość od Boga.
08:23
I said, "A message for me? From God?" And they said, "Yes."
151
478000
6000
Zapytałam: "Wiadomość dla mnie? Od Boga?" A oni, że owszem.
08:29
Now, I was raised in the Pacific Northwest,
152
484000
2000
Musicie wiedzieć, że wychowałam się na północnym zachodzie Stanów,
08:31
around a lot of Church of Latter-day Saints people and, you know,
153
486000
3000
wśród wielu ludzi z Kościoła Świętych w Dniach Ostatnich,
08:34
I've worked with them and even dated them,
154
489000
2000
Pracowałam z nimi, a nawet chodziłam z nimi na randki,
08:36
but I never really knew the doctrine or what they said to people
155
491000
2000
ale nigdy tak naprawdę nie znałam ich doktryny, ani nie wiedziałam,
08:38
when they were out on a mission, and I guess I was, sort of, curious,
156
493000
3000
co mówią ludziom, kiedy chodzą z misją i chyba byłam tego ciekawa,
08:41
so I said, "Well, please, come in." And they looked really happy,
157
496000
3000
więc powiedziałam: "Proszę, wejdźcie". Wyglądali na naprawdę szczęśliwych,
08:44
because I don't think this happens to them all that often.
158
499000
3000
bo zdaje się, że nie zdarza im się to zbyt często.
08:47
(Laughter)
159
502000
2000
(śmiech)
08:49
And I sat them down, and I got them glasses of water --
160
504000
4000
Posadziłam ich i podałam im po szklance wody.
09:03
OK, I got it. I got them glasses of water.
161
518000
3000
OK, już mam. Podałam im wodę.
09:06
Don't touch my hair, that's the thing.
162
521000
2000
Zasada nr. 1: Nie dotykać włosów,
09:08
(Laughter)
163
523000
3000
(śmiech)
09:11
You can't put a video of myself in front of me
164
526000
3000
Nie możecie postawić przede mną podglądu
09:14
and expect me not to fix my hair.
165
529000
2000
i oczekiwać, że nie będę poprawiać sobie włosów.
09:16
(Laughter)
166
531000
1000
(śmiech)
09:17
OK. So I sat them down and I got them glasses of water,
167
532000
6000
OK. Posadziłam ich i podałam wodę,
09:23
and after niceties they said, "Do you believe that God loves you with all his heart?"
168
538000
5000
i po uprzejmościach zapytali mnie: "Czy wierzysz, że Bóg kocha Cię całym jego sercem?"
09:28
And I thought, "Well, of course I believe in God,
169
543000
4000
Pomyślałam: "Oczywiście, wierzę w Boga,
09:32
but, you know, I don't like that word, heart,
170
547000
2000
ale, wiecie, nie lubię tego słowa: 'serce',
09:34
because it anthropomorphizes God,
171
549000
3000
bo uczłowiecza ono Boga,
09:37
and I don't like the word, 'his,' either, because that sexualizes God."
172
552000
4000
i nie lubię tego słowa: 'jego', bo nadaje Bogu płeć."
09:41
But I didn't want to argue semantics with these boys,
173
556000
3000
Ale nie chciałam kłócić się z nimi o semantykę,
09:44
so after a very long, uncomfortable pause, I said
174
559000
3000
więc po naprawdę długiej, niezręcznej pauzie, powiedziałam,
09:47
"Yes, yes, I do. I feel very loved."
175
562000
5000
"Tak, owszem, wierzę. Czuję się bardzo kochana."
09:52
And they looked at each other and smiled,
176
567000
1000
Spojrzeli na siebie nawzajem i uśmiechnęli się,
09:53
like that was the right answer. And then they said,
177
568000
3000
jakby taka właśnie była poprawna odpowiedź. Powiedzieli,
09:56
"Do you believe that we're all brothers and sisters on this planet?"
178
571000
3000
"Czy wierzysz, że wszyscy jesteśmy braćmi i siostrami na tej planecie?"
09:59
And I said, "Yes, I do. Yes, I do." And I was so relieved
179
574000
2000
Więc opowiedziałam: "Tak, wierzę, wierzę." I ulżyło mi
10:01
that it was a question I could answer so quickly.
180
576000
3000
bo na to pytanie mogłam odpowiedzieć znacznie szybciej.
10:04
And they said, "Well, then we have a story to tell you."
181
579000
4000
Powiedzieli: "W takim razie mamy dla ciebie opowieść."
10:08
And they told me this story all about this guy named Lehi,
182
583000
3000
I opowiedzieli mi o pewnym gościu o imieniu Lehi,
10:11
who lived in Jerusalem in 600 BC.
183
586000
3000
który żył w Jerozolimie 600 lat p.n.e.
10:14
Now, apparently in Jerusalem in 600 BC,
184
589000
2000
Okazuje się, że w Jerozolimie 600 lat przed Chrystusem,
10:16
everyone was completely bad and evil. Every single one of them:
185
591000
3000
wszyscy byli absolutnie źli i nikczemni. Wszyscy bez wyjątku:
10:19
man, woman, child, infant, fetus.
186
594000
3000
mężczyzna, kobieta, dziecko, niemowlę, płód.
10:22
And God came to Lehi and said to him, "Put your family on a boat
187
597000
3000
Bóg przyszedł do Lehi'ego i powiedział mu, "Wsadź rodzinę na łódź,
10:25
and I will lead you out of here." And God did lead them.
188
600000
4000
a wyprowadzę was stąd." Tak też zrobił.
10:29
He led them to America.
189
604000
3000
Poprowadził ich do Ameryki.
10:32
I said, "America? From Jerusalem to America by boat in 600 BC?"
190
607000
8000
Zapytałam wtedy: "Do Ameryki? Z Jerozolimy do Ameryki łódką 600 lat p.n.e.?"
10:40
And they said, "Yes."
191
615000
2000
I odpowiedzieli: "Tak."
10:42
(Laughter)
192
617000
2000
(śmiech)
10:44
Then they told me how Lehi and his descendants
193
619000
2000
Opowiedzieli mi dalej, jak Lehi i jego potomkowie
10:46
reproduced and reproduced, and over the course of 600 years
194
621000
3000
mnożyli się i mnożyli, i przez kolejne 600 lat
10:49
there were two great races of them, the Nephites and the Lamanites,
195
624000
3000
wyłoniły się spośród nich dwie rasy: Nefici i Lamanici,
10:52
and the Nephites were totally, totally good -- each and every one of them --
196
627000
3000
Nefici byli w 100% dobrzy – wszyscy co do sztuki –
10:55
and the Lamanites were totally bad and evil --
197
630000
2000
a Lamanici byli źli i nikczemni –
10:57
every single one of them just bad to the bone.
198
632000
2000
każdy bez wyjątku zły do szpiku kości.
10:59
(Laughter)
199
634000
1000
(śmiech)
11:00
Then, after Jesus died on the cross for our sins,
200
635000
3000
Następnie, po tym, jak Jezus zmarł na krzyżu za nasze grzechy,
11:03
on his way up to heaven he stopped by America and visited the Nephites.
201
638000
4000
po drodze do nieba zatrzymał się w Ameryce i odwiedził Nefitów.
11:07
(Laughter)
202
642000
1000
(śmiech)
11:08
And he told them that if they all remained totally, totally good --
203
643000
3000
I powiedział im, że jeśli wszyscy pozostaną tacy dobrzy –
11:11
each and every one of them --
204
646000
2000
bez jednej czarnej owcy --
11:13
they would win the war against the evil Lamanites.
205
648000
3000
wygrają wojnę przeciw złym Lamanitom.
11:16
But apparently somebody blew it,
206
651000
3000
Ale ewidentnie ktoś nawalił,
11:19
because the Lamanites were able to kill all the Nephites.
207
654000
2000
bo Lamanitom udało się wybić Nefitów.
11:21
All but one guy, this guy named Mormon,
208
656000
2000
Wszystkich poza jednym, nazywał się Mormon,
11:23
who managed to survive by hiding in the woods.
209
658000
3000
przeżył bo ukrywał się w lesie.
11:26
And he made sure this whole story was written down
210
661000
3000
I dołożył starań, by cała ta historia została spisana
11:29
in reformed Egyptian hieroglyphics chiseled onto gold plates,
211
664000
4000
w zreformowanych Egipskich hieroglifach wyciosanych w płytach ze złota,
11:33
which he then buried near Palmyra, New York.
212
668000
4000
które następnie zakopał koło miejscowości Palmyra, w stanie Nowy Jork.
11:37
(Laughter)
213
672000
5000
(śmiech)
11:42
Well, I was just on the edge of my seat.
214
677000
3000
W tej chwili siedziałam już jak na szpilkach.
11:45
(Laughter)
215
680000
3000
(śmiech)
11:48
I said, "What happened to the Lamanites?"
216
683000
3000
Zapytałam: "Co stało się z Lamanitami?"
11:51
And they said, "Well, they became our Native Americans here in the U.S."
217
686000
3000
Odpowiedzieli mi: "Stali się naszymi rdzennymi Amerykanami tutaj w Stanach."
11:54
And I said, "So, you believe the Native Americans are descended
218
689000
4000
A ja na to: "Więc wierzycie, że Indianie są potomkami
11:58
from a people who were totally evil?" And they said, "Yes."
219
693000
4000
ludzi absolutnie złych?" Odpowiedzieli: "Tak."
12:02
Then they told me how this guy named Joseph Smith
220
697000
3000
Potem opowiedzieli mi o tym, jak pewien gość nazwany Joseph Smith
12:05
found those buried gold plates right in his backyard,
221
700000
4000
znalazł owe złote tablice we własnym ogródku.
12:09
and he also found this magic stone back there that he put into his hat
222
704000
3000
Znalazł też magiczny kamień, który wsadził sobie do kapelusza,
12:12
and then buried his face into, and this allowed him
223
707000
3000
w którym następnie umieścił twarz, a to z kolei pozwoliło mu
12:15
to translate the gold plates from the reformed Egyptian into English.
224
710000
4000
przetłumaczyć złote tablice ze zreformowanego egipskiego na angielski.
12:19
Well, at this point I just wanted to give these two boys
225
714000
3000
W tym momencie naprawdę chciałam dać chłopakom
12:22
some advice about their pitch.
226
717000
2000
kilka wskazówek na temat tej branży.
12:24
(Laughter)
227
719000
3000
(śmiech)
12:27
I wanted to say, "OK, don't start with this story."
228
722000
7000
Chciałam im powiedzieć: "OK, nie zaczynajcie od tej historii."
12:34
I mean, even the Scientologists know to start with a personality test before they start --
229
729000
5000
Nawet Scientolodzy wiedzą że najpierw trzeba zbadać komuś osobowość zanim zacznie się –
12:39
(Applause)
230
734000
2000
(brawa)
12:41
-- telling people all about Xenu, the evil intergalactic overlord.
231
736000
5000
- mu opowiadać o Xenu - złym, inter-galaktycznym super-władcy.
12:46
Well, then they said, "Do you believe that God speaks to us
232
741000
2000
Wtedy zapytali: "Czy wierzysz, że Bóg przemawia do nas
12:48
through his righteous prophets?" And I said, "No, I don't."
233
743000
3000
przez swych prawych proroków?" Odpowiedziałam, że nie, nie wierzę.
12:51
Because I was, sort of, upset about this Lamanite story
234
746000
2000
Byłam trochę zdenerwowana tym, co mówili o Lamanitach
12:53
and this crazy gold plate story, but the truth was,
235
748000
3000
i tą zakręconą opowieścią o złotych płytach, ale tak naprawdę,
12:56
I hadn't really thought this through, so I backpedaled a little and I said,
236
751000
4000
nie przemyślałam tego dokładnie, więc wycofałam się trochę i zapytałam,
13:00
"Well, what exactly do you mean by righteous?
237
755000
3000
"Co dokładnie macie na myśli przez 'prawych'?
13:03
And what do you mean by prophets? Like, could the prophets be women?"
238
758000
4000
i co macie na myśli przez 'proroków'? Czy prorokiem może być kobieta?"
13:07
And they said, "No." And I said, "Why?" And they said,
239
762000
4000
Odparli: "Nie." A ja: "Czemu?" więc odpowiedzieli:
13:11
"Well, it's because God gave women a gift that is so spectacular,
240
766000
5000
"To dlatego, że kobiety otrzymały już od Boga niesamowity dar,
13:16
it is so wonderful, that the only gift he had left over to give men
241
771000
5000
tak wielki, że jedynym jaki został Bogu, aby dać mężczyznom,
13:21
was the gift of prophecy."
242
776000
3000
był dar proroctwa."
13:24
What is this wonderful gift God gave women, I wondered?
243
779000
2000
Czym jest ten wspaniały dar Boga dla kobiet? - myślałam.
13:26
Maybe their greater ability to cooperate and adapt?
244
781000
5000
Może chodzi o ich większą zdolność do współpracy i adaptacji?
13:31
Women's longer lifespan? The fact that women tend to be
245
786000
3000
Dłuższe życie kobiet? Fakt że kobiety są
13:34
much less violent than men? But, no, it wasn't any of these gifts.
246
789000
4000
dużo mniej agresywne? Ale nie, nie chodziło o żaden z tych.
13:38
They said, "Well, it's her ability to bear children."
247
793000
3000
Powiedzieli: "Tym darem jest możliwość wydania na świat dzieci."
13:41
I said, "Oh, come on. I mean, even if women tried to have a baby
248
796000
3000
Powiedziałam: "Dajcie spokój. To znaczy... nawet jeśli kobiety próbowałyby
13:44
every single year from the time they were 15 to the time they were 45,
249
799000
4000
mieć dziecko co rok od 15. do 45. roku życia,
13:48
assuming they didn't die from exhaustion,
250
803000
2000
zakładając że nie umarłyby wcześniej z wycieńczenia,
13:50
it still seems like some women would have some time left over
251
805000
3000
to nadal zdaje się, że przynajmniej kilka kobiet miałoby czas,
13:53
to hear the word of God." And they said, "No."
252
808000
4000
aby słuchać Słowa Bożego." Odpowiedzieli krótko: "Nie."
13:57
(Laughter)
253
812000
3000
(śmiech)
14:00
Well, then they didn't look so fresh-faced and cute to me any more,
254
815000
2000
W tym momencie już nie wydawali mi się tacy mili i uroczy,
14:02
but they had more to say.
255
817000
2000
ale mieli jeszcze coś do powiedzenia.
14:04
They said, "Well, we also believe that if you're a Mormon
256
819000
3000
Powiedzieli: "Wierzymy również, że jeśli jest się Mormonem
14:07
and if you're in good standing with the church, when you die
257
822000
2000
i jeśli żyje się w zgodzie z Kościołem, to kiedy się umiera,
14:09
you get to go to heaven and be with your family for all eternity."
258
824000
5000
idzie się do nieba wraz z całą swoją rodziną na całą wieczność."
14:14
And I said, "Oh, dear --
259
829000
2000
Powiedziałam: "Ojej,
14:16
(Laughter)
260
831000
7000
(śmiech)
14:23
-- that wouldn't be such a good incentive for me."
261
838000
2000
dla mnie nie jest to wielka zachęta."
14:25
(Laughter)
262
840000
1000
(śmiech)
14:26
And they said, "Oh -- hey, well, we also believe
263
841000
5000
A oni na to: "Hej, wierzymy również,
14:31
that when you go to heaven you get your body restored
264
846000
2000
że jak już idziesz do nieba, to twoje ciało zostaje ci
14:33
to you in its best original state.
265
848000
3000
zwrócone w najlepszej możliwej formie.
14:36
Like, if you'd lost a leg, well, you get it back.
266
851000
2000
Na przykład, jeśli straciłaś nogę, to dostaniesz ją z powrotem
14:38
Or, if you'd gone blind, you could see."
267
853000
2000
Albo, jeśli byłaś ślepa, znów będziesz widzieć."
14:40
I said, "Oh -- now, I don't have a uterus because I had cancer
268
855000
4000
Musiałam zapytać: "OK, nie mam macicy, bo miałam raka
14:44
a few years ago. So, does this mean that if I went to heaven
269
859000
3000
parę lat temu, więc, czy to znaczy że jeśli pójdę do nieba,
14:47
I would get my old uterus back?" And they said, "Sure."
270
862000
4000
to dostanę swoją starą macicę?" Odpowiedzieli: "Jasne."
14:51
And I said, "I don't want it back. I'm happy without it." Gosh.
271
866000
6000
Powiedziałam: "Nie chcę jej! Dobrze mi bez niej." Jejku.
14:57
What if you had a nose job and you liked it?
272
872000
3000
A co jeśli miałoby się operację nosa i nowy by się podobał?
15:00
(Laughter)
273
875000
2000
(śmiech)
15:02
Would God force you to get your old nose back?
274
877000
3000
Czy Bóg zmusiłby do powrotu do starego nosa?
15:05
Well, then they gave me this Book of Mormon,
275
880000
2000
Wtedy dali mi tą Księgę Mormona
15:07
and they told me to read this chapter and that chapter,
276
882000
2000
i powiedzieli, żeby przeczytać ten i ten rozdział
15:09
and they said they'd come back some day and check in on me,
277
884000
2000
i że wrócą któregoś dnia i sprawdzą jak mi się wiedzie,
15:11
and I think I said something like, "Please don't hurry,"
278
886000
2000
i chyba powiedziałam coś w stylu: "Proszę, nie spieszcie się,"
15:13
or maybe it was just, "Please don't," and they were gone.
279
888000
4000
albo po prostu: "Proszę, nie" i już ich nie było.
15:17
OK, so, I initially felt really superior to these boys,
280
892000
3000
OK, więc tak, początkowo czułam się dużo od nich lepsza,
15:20
and smug in my more conventional faith. But then,
281
895000
3000
i wygodna w swojej bardziej konwencjonalnej wierze, ale
15:23
the more I thought about it, the more I had to be honest with myself.
282
898000
3000
im więcej o tym myślałam, tym musiałam być ze sobą bardziej szczera:
15:26
If someone came to my door and I was hearing Catholic theology
283
901000
3000
Jeśli ktoś przyszedłby do mnie i zaczął przedstawiać katolicką teologię
15:29
and dogma for the very first time, and they said,
284
904000
3000
i dogmaty po raz pierwszy w życiu i powiedziałby mi:
15:32
"We believe that God impregnated a very young girl
285
907000
3000
"Wierzmy że Bóg zapłodnił bardzo młodą dziewczynę
15:35
without the use of intercourse,
286
910000
2000
bez stosunku płciowego,
15:37
and the fact that she was a virgin is maniacally important to us --
287
912000
3000
a ona pozostałą dziewicą, który to fakt jest dla nas potwornie ważny,
15:40
(Laughter)
288
915000
1000
(śmiech)
15:41
-- and she had a baby, and that's the son of God,"
289
916000
3000
i urodziła dziecko, i to był syn Boży."
15:44
I mean, I would think that's equally ridiculous.
290
919000
3000
Pomyślałabym, że to równie absurdalne.
15:47
I'm just so used to that story.
291
922000
2000
Ale do tej historii jestem przyzwyczajona.
15:49
(Laughter)
292
924000
1000
(śmiech)
15:50
So, I couldn't let myself feel condescending towards these boys.
293
925000
3000
Nie mogłam sobie pozwolić czuć się ponad tymi chłopakami.
15:53
But the question they asked me when they first arrived
294
928000
2000
Ale pytanie, które zadali mi na samym początku
15:55
really stuck in my head:
295
930000
2000
nadal dźwięczało mi w głowie:
15:57
Did I believe that God loved me with all his heart?
296
932000
4000
Czy wierzę, że Bóg kocha mnie całym swoim sercem?
16:01
Because I wasn't exactly sure how I felt about that question.
297
936000
2000
Bo tak naprawdę nie byłam pewna, jaki miałam stosunek do tego pytania.
16:03
Now, if they'd asked me,
298
938000
2000
Ale, jeśli by mnie zapytali:
16:05
Do you feel that God loves you with all his heart?
299
940000
4000
Czy czujesz, że Bóg kocha Cię całym swoim sercem?
16:09
Well, that would have been much different, I think I would have instantly answered,
300
944000
3000
To by było zupełnie co innego, Myślę, że natychmiast odpowiedziałabym,
16:12
"Yes, yes, I feel it all the time. I feel God's love when I'm hurt and confused,
301
947000
5000
"Tak, tak, czuję to bez przerwy. Czuję miłość Boga zawsze gdy mi źle lub słabo,
16:17
and I feel consoled and cared for. I take shelter in God's love
302
952000
5000
i czuję, że ktoś mnie pociesza i się o mnie troszczy. W Bożej miłości mam schronienie,
16:22
when I don't understand why tragedy hits,
303
957000
2000
kiedy nie rozumiem czemu dzieje się coś złego,
16:24
and I feel God's love when I look with gratitude at all the beauty I see."
304
959000
4000
i czuję miłość Boga, kiedy patrzę z wdzięcznością na całe piękno, które mnie otacza."
16:28
But since they asked me that question with the word believe in it,
305
963000
3000
Ale ponieważ zapytali mnie używając słowa 'wierzyć',
16:31
somehow it was all different,
306
966000
2000
wszystko było inaczej.
16:33
because I wasn't exactly sure if I believed what I so clearly felt.
307
968000
6000
Ponieważ nie byłam do końca pewna, czy wierzę, w to co wyraźnie czuję.
ABOUT THE SPEAKER
Julia Sweeney - Actor, comedian, playwrightJulia Sweeney creates comedic works that tackle deep issues: cancer, family, faith.
Why you should listen
Julia Sweeney is a writer, director, actress, comedian and monologist. She is known for being a cast member on Saturday Night Live from 1990 to 1995, where she created and popularized the androgynous character, Pat. She is also well known for her comedic and dramatic monologues. God Said Ha! is a monologue about serious illness, her brother's lymphoma and her own cancer, and her family's crazy reactions to this crisis as they soldiered their way through struggle, confusion and death. This play was performed all over the U.S. and on Broadway at the Lyceum Theater. It was made into a film produced by Quentin Tarantino, and the comedy album from the show was nominated for a Grammy.
Sweeney's second monologue, In the Family Way, played in theatrical runs in New York and Los Angeles. It was ultimately fashioned into a book, a memoir titled If It's Not One Thing, It's Your Mother. Sweeney's third monologue, Letting Go of God, chronicled her journey from Catholicism to atheism. It was made into a film that played on Showtime.
Julia Sweeney | Speaker | TED.com