TEDGlobal 2009
Emmanuel Jal: The music of a war child
Emmanuel Jal: Bir savaş çocuğunun müziği
Filmed:
Readability: 3
956,109 views
Emmanuel Jal, 5 yaşındayken bir çocuk savaşçı olarak Sudan’da savaştırıldı. Bir yardım kuruluşu çalışanı sayesinde kurtuldu ve uluslarası bir hip-hop sanatçısı ve savaş bölgelerindeki çocuklar için bir aktivist oldu.
Emmanuel Jal - Hip-hop artist
Emmanuel Jal's hypnotic voice rises from hellish origins as a beacon of hope for those caught in seemingly endless cycles of war and despair. Full bio
Emmanuel Jal's hypnotic voice rises from hellish origins as a beacon of hope for those caught in seemingly endless cycles of war and despair. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I just want to say my name is Emmanuel Jal.
0
0
4000
Adım Emmanuel Jal.
00:16
And I come from a long way.
1
4000
3000
Ve uzun bir yoldan geldim.
00:19
I've been telling a story that has been so painful for me.
2
7000
4000
Bana acı veren bir hikayeyi anlatacağım.
00:23
It's been a tough journey for me, traveling the world,
3
11000
3000
Bu roman gibi hikayemi dünyayı dolaşarak anlatmak...
00:26
telling my story in form of a book.
4
14000
4000
...zor bir süreçti.
00:30
And also telling it like now.
5
18000
4000
Aslında hikayemi anlatmayı seviyorum.
00:34
And also, the easiest one was
6
22000
2000
ve en kolayıysa...
00:36
when I was doing it in form of a music.
7
24000
2000
...hikayemi anlatırken müziği kullanmamdı.
00:38
So I have branded myself as a war child.
8
26000
6000
Kendimi bir savaş çocuğu olarak adlandırıyorum.
00:44
I'm doing this
9
32000
3000
Bunu..
00:47
because of an old lady in my village now,
10
35000
4000
...köyümdeki yaşlı kadın...
00:51
who have lost her children.
11
39000
3000
...çocuklarını kaybetmiş kadın için yapıyorum.
00:54
There is no newspaper to cover her pain,
12
42000
3000
Onun acılarını dindirecek ve bu toplumda...
00:57
and what she wants to change in this society.
13
45000
3000
değişmesini istediklerini öğrenebileceği hiçbir gazete yok.
01:00
And I'm doing it for a young man
14
48000
3000
Bunu bir değişim yaratmak isteyen fakat sesini duyuracak...
01:03
who want to create a change and has no way to project his voice
15
51000
4000
..başka yolu olmayan genç bir adam için yapıyorum.
01:07
because he can't write.
16
55000
2000
Çünkü o genç adam yazamıyor.
01:09
Or there is no Internet, like Facebook, MySpace,
17
57000
3000
Diğerleriyle konuşmak için Facebook,MySpace...
01:12
YouTube, for them to talk.
18
60000
6000
Youtube gibi sitelere erişebileceği internet yok.
01:18
Also one thing that kept me pushing this story,
19
66000
3000
Tek bir şey beni bu hikayeye itiyor...
01:21
this painful stories out, the dreams I have,
20
69000
4000
...hayallerim bu hikayeyi acı verici olmaktan çıkarıyor.
01:25
sometimes, is like the voices of the dead,
21
73000
4000
Bazen ölü bir ses...
01:29
that I have seen
22
77000
3000
...maziden biri...
01:32
would tell me, "Don't give up. Keep on going."
23
80000
2000
"Vazgeçme. Devam et" diyordu.
01:34
Because sometime I feel like stopping and not doing it,
24
82000
3000
Bazen durup hiçbirşey yapmamak istiyorum.
01:37
because I didn't know what I was putting myself into.
25
85000
4000
Çünkü kendimi nasıl ortaya koyacağımı bilmiyordum.
01:41
Well I was born in the most difficult time,
26
89000
5000
Çok zor bir dönemde doğdum.
01:46
when my country was at war.
27
94000
3000
Ülkem savaşın içindeyken doğdum.
01:49
I saw my village burned down.
28
97000
3000
Köyümün küle döndüğünü gördüm.
01:52
The world that meant a lot to me, I saw it
29
100000
2000
Artık, bana anlamlı gelen dünyanın...
01:54
vanish in my face.
30
102000
4000
...gözümde hiçbir değeri kalmadı.
01:58
I saw my aunt in rape when I was only five.
31
106000
4000
Daha 5 yaşındayken teyzeme tecavüz edildiğini gördüm.
02:02
My mother was claimed by the war.
32
110000
2000
Savaş boyunca annem hak talebinde bulundu.
02:04
My brothers and sisters were scattered.
33
112000
4000
Kardeşlerim perişan olmuştu.
02:08
And up to now, me and my father
34
116000
2000
Ve şimdi babam ve ben...
02:10
were detached and I still have issues with him.
35
118000
5000
...ayrıyız ve hala aramızda sorunlarımız var.
02:15
Seeing people die every day,
36
123000
2000
Hergün insanların öldüğünü görmek...
02:17
my mother crying,
37
125000
2000
...annemin ağlayışı...
02:19
it's like I was raised in a violence.
38
127000
5000
...işte ben böyle bir vahşetin içinde büyüdüm.
02:24
And that made me call myself a war child.
39
132000
5000
Bu da kendimi bir savaş çocuğu olarak adlandırttı.
02:29
And not only that, when I was eight
40
137000
2000
Ve sadece bu değil, 8 yaşımdayken...
02:31
I became a child soldier.
41
139000
4000
...bir çocuk asker oldum.
02:35
I didn't know what was the war for.
42
143000
3000
Daha savaşın ne için olduğunu bile bilmiyordum.
02:38
But one thing I knew
43
146000
2000
Ama bildiğim tek şey...
02:40
was an image that I saw that stuck in my head.
44
148000
3000
Zihnime takılıp kalan tek bir görüntü...
02:43
When I went to the training camp I say,
45
151000
3000
eğitim kampına gittiğimde söylediğim...
02:46
"I want to kill as many Muslims,
46
154000
2000
mümkün olduğunca fazla müslüman ve
02:48
and as many Arabs, as possible."
47
156000
3000
arabı öldürmek istiyorum."du.
02:51
The training wasn't easy, but that was the driving force,
48
159000
3000
Eğitim kolay değildi. Ama bu itici bir güçtü.
02:54
because I wanted to revenge for my family.
49
162000
3000
Çünkü ailem için intikam almak istiyordum.
02:57
I wanted to revenge for my village.
50
165000
6000
Köyüm için intikam almak istiyordum.
03:03
Luckily now things have changed
51
171000
2000
Neyse ki şimdi bu durum değişti...
03:05
because I came to discover the truth.
52
173000
4000
...çünkü gerçeklerle yüzleştim.
03:09
What was actually killing us wasn't the Muslims,
53
177000
3000
Aslında yaptıkları bizleri öldürmekti, Müslümanları...
03:12
wasn't the Arabs.
54
180000
2000
Arapları değildi.
03:14
It was somebody sitting somewhere manipulating the system,
55
182000
6000
Birisi bu sömürge sisteminin başında oturmuş...
03:20
and using religion to get what they want to get out of us,
56
188000
4000
...Dini kullanarak elimizdekileri alıp bizden kurtulmak istiyordu.
03:24
which is the oil, the diamond,
57
192000
3000
Petrolü, elması...
03:27
the gold and the land.
58
195000
4000
...altın ve topraklarımızı istiyorlardı.
03:31
So realizing the truth gave me a position to choose:
59
199000
5000
Ve gerçeklerle yüzleşince bir seçim hakkım doğdu.
03:36
should I continue to hate, or let it go?
60
204000
3000
...nefret etmeli miydim, yoksa bırakıp gitmeli miydim?
03:39
So I happened to forgive. Now I sing
61
207000
3000
Ardından azad edildim ve şimdi müslümanlarla beraber...
03:42
music with the Muslims. I dance with them.
62
210000
2000
...şarkı söylüyor ve dans ediyorum.
03:44
I even had a movie out called "War Child,"
63
212000
2000
“Savaş çocuğu” adlı bir film bile çektik...
03:46
funded by Muslim people.
64
214000
3000
...finansmanını da Müslümanlar sağladı.
03:49
So that pain has gone out.
65
217000
4000
Bu acı geride kaldı.
03:53
But my story is huge.
66
221000
2000
Ama hikayemde bir o kadar büyüdü.
03:55
So I'm just going to go into a different step now,
67
223000
4000
Şimdi farklı bir boyuttayım.
03:59
which is easier for me.
68
227000
2000
Bu benim için daha kolay.
04:01
I'm going to give you poem
69
229000
2000
Şimdi sizlere bir şiir okuyacağım.
04:03
called "Forced to Sin,"
70
231000
4000
Adı "Günaha Zorlanmak."
04:07
which is from my album "War Child."
71
235000
2000
Bu "Savaş Çocuğu" albümümden bir parça.
04:09
I talk about my story.
72
237000
2000
Biraz hikayesinden bahsedeyim.
04:11
One of the journey that I tread
73
239000
2000
Gezilerimden birinde...
04:13
when I was tempted to eat my friend because we had no food
74
241000
3000
arkadaşımı yemeğe çalıştım çünkü hiç yemeğimiz yoktu.
04:16
and we were like around 400.
75
244000
2000
Neredeyse 400 kişiydik.
04:18
And only 16 people survived that journey.
76
246000
3000
Ve bu gezide sadece 16 kişi hayatta kaldı.
04:21
So I hope you're going to hear this.
77
249000
2000
Umarım buna kulak verirsiniz.
04:23
My dreams are like torment.
78
251000
4000
Rüyalarım eziyet gibi.
04:27
My every moment.
79
255000
2000
Her dakikam bir eziyet.
04:29
Voices in my brain, of friends that was slain.
80
257000
5000
Ölen dostlarımın zihnimdeki sesleri...
04:34
Friends like Lual who died by my side,
81
262000
2000
yanıbaşımda ölen arakadaşım Lual gibi...
04:36
of starvation.
82
264000
2000
çoğu açlıktan öldü.
04:38
In the burning jungle, and the desert plain.
83
266000
5000
Yanmış ormanlarda ve dümdüz çölde.
04:43
Next was I, but Jesus heard my cry.
84
271000
3000
Sonra İsa ağlayışımı duydu.
04:46
As I was tempted to eat the rotten flesh
85
274000
4000
Çürümüş bedenleri yemeye kalkışmıştım.
04:50
of my comrade,
86
278000
2000
Yoldaşlarımın bedenlerini.
04:52
he gave me comfort.
87
280000
2000
Birisi bana yardım etti.
04:54
We used to raid villages,
88
282000
2000
Şimdi de köyleri basmaya başlamıştık,
04:56
stealing chickens, goats and sheeps,
89
284000
3000
...tavuk, keçi ve koyunları çaldık.
04:59
anything we could eat.
90
287000
2000
Herşeyi yiyebilirdik.
05:01
I knew it was rude, but we needed food.
91
289000
3000
Bunun zorbalık olduğunu biliyorum fakat yemeğe ihtiyacımız vardı.
05:04
And therefore I was forced to sin,
92
292000
3000
Bu yüzden günah işlemeye zorlandım.
05:07
forced to sin to make a living,
93
295000
3000
Yaşamak için günah işlemek.
05:10
forced to sin to make a living.
94
298000
3000
Sağ kalabilmek için günah işlemek.
05:13
Sometimes you gotta lose to win.
95
301000
3000
Bazen yarışı kaybetmek zorundasınızdır.
05:16
Never give up. Never give in.
96
304000
3000
Asla vazgeçme. Asla boyun eğme.
05:19
Left home at the age of seven.
97
307000
3000
7 yaşımdayken evi terk ettim.
05:22
One year later, live with an AK-47 by my side.
98
310000
4000
Bir yıl sonra yanımda bir AK-47 Kalaşnikof'la yaşıyordum.
05:26
Slept with one eye open wide.
99
314000
2000
Tek gözüm açık uyudum.
05:28
Run, duck, play dead and hide.
100
316000
4000
Kaçarak, kovalayarak, ölü taklidi yaparak ve saklanarak.
05:32
I've seen my people die like flies.
101
320000
3000
İnsalarımın sinek gibi öldürüldüğünü gördüm.
05:35
But I've never seen a dead body,
102
323000
2000
Ama hiç ceset görmedim.
05:37
at least one that I've killed.
103
325000
3000
En sonunda birini öldürdüm.
05:40
But still as I wonder, I won't go under.
104
328000
3000
Ama hala çuvallayacak mıyım diye merak ediyorum?
05:43
Guns barking like lightning and thunder.
105
331000
3000
Silahlar şimşek ve gök gürültüsü gibi patlıyordu.
05:46
As a child so young and tender,
106
334000
3000
Bir çocuk olarak çok genç ve toydum.
05:49
Words I can't forget I still remember.
107
337000
3000
Bunu unutamam, hala hatırlarım.
05:52
I saw sergeant command raising his hand,
108
340000
2000
Bir çavuşun elinde büyüdüm...
05:54
no retreat, no surrender.
109
342000
2000
...geri çekilmeden, teslim olmadan.
05:56
I carry the banner of the trauma.
110
344000
3000
Travma bayrağını taşıdım.
05:59
War child, child without a mama,
111
347000
3000
Savaş çocuğu, annesiz bir çocuk...
06:02
still fighting in the saga.
112
350000
2000
Hala destanda çarpışan bir çocuk.
06:04
Yet as I wage this new war I'm not alone in this drama.
113
352000
3000
Bu yeni savaşı başlattım ve bu dramda yalnız değilim.
06:07
No sit or stop, as I reach for the top
114
355000
3000
Zirveye ulaşmak için oturmadan durmadan...
06:10
I'm fully dedicated like a patriotic cop.
115
358000
3000
Yurtsever bir polis gibi kendimi tamamiyle bu işe adadım.
06:13
I'm on a fight, day and night.
116
361000
3000
Gece gündüz bir savaş içindeyim.
06:16
Sometime I do wrong in order to make things right.
117
364000
5000
Bazen doğru şeyi yapmak için yanlış olanı yaptım.
06:21
It's like I'm living a dream.
118
369000
2000
Bir rüyada yaşıyor gibiyim.
06:23
First time I'm feeling like a human being.
119
371000
3000
İlk olarak insan olduğumu hissediyorum.
06:26
Ah! The children of Darfur.
120
374000
4000
Darfur’un çocukları.
06:30
Your empty bellies on the telly and now it's you
121
378000
2000
Boş mideniz televizyonda ve...
06:32
that I'm fighting for.
122
380000
3000
...ben onun için savaşıyorum.
06:35
Left home.
123
383000
2000
Evi terkettim.
06:37
Don't even know the day I'll ever return.
124
385000
4000
O gün bilinmez ama geri dönecek miyim?
06:41
My country is war-torn.
125
389000
2000
Ülkem savaştan zarar gördü.
06:43
Music I used to hear was bombs and fire of guns.
126
391000
5000
Müzikse, silahların ateşi ve bombalardı.
06:48
So many people die that I don't even cry no more.
127
396000
4000
Bir çok insan ölmüştü ve artık ağlayamıyordum bile.
06:52
Ask God question, what am I here for.
128
400000
3000
Tanrıya sordum neden buradayım diye.
06:55
And why are my people poor.
129
403000
2000
Ve neden benim insanlarım çaresiz.
06:57
And why, why when the rest of the children were learning how to read and write,
130
405000
5000
Ve neden? Neden çocuklar okumayı yazmayı bıraktılar?
07:02
I was learning how to fight.
131
410000
2000
Ben nasıl savaşılacağını öğrenmiştim.
07:04
I ate snails, vultures, rabbits,
132
412000
3000
Salyangoz, akbaba, tavşan...
07:07
snakes, and anything that had life.
133
415000
3000
...yılan ve hayatta kalmak için her şeyi yedim.
07:10
I was ready to eat.
134
418000
2000
Her şeyi yemeye hazırdım.
07:12
I know it's a shame. But who is to be blamed?
135
420000
3000
Bunun utanç verici olduğunu biliyorum fakat kim suçlanabilir ki?
07:15
That's my story shared in the form of a lesson.
136
423000
3000
Bu hikayem bir ders formunda paylaşıldı.
07:18
(Applause)
137
426000
6000
-----
07:24
Thank you.
138
432000
2000
Teşekkürler.
07:26
(Applause)
139
434000
6000
------
07:32
What energized me and kept me going is the music I do.
140
440000
4000
Bu bana enerji verdi ve yaptığım müziğe tutunmamı sağladı.
07:36
I never saw anybody
141
444000
3000
Hikayemi onlara anlatacak...
07:39
to tell my story to them
142
447000
2000
...hiç kimseyi görmedim.
07:41
so they could advise me or do therapy.
143
449000
2000
Onlar bana öğüt verebilirlerdi ya da terapi yapabilirlerdi.
07:43
So the music had been my therapy for me.
144
451000
4000
Bu yüzden müzik benim için bir terapi olmuştu.
07:47
It's been where I actually see heaven,
145
455000
4000
Müzik olduğunda cennete bir yerde gibiydim.
07:51
where I can be happy,
146
459000
2000
Nerede mutlu olabiliyorsam...
07:53
where I can be a child again, in dances, through music.
147
461000
4000
...Orada tekrar çocuk oluyor, dans ediyordum ve bütün bunlar müzik sayesindeydi.
07:57
So one thing I know about music:
148
465000
2000
Müzik hakkında bildiğim tek şey…
07:59
music is the only thing that has power
149
467000
3000
Müziğin güce sahip olduğu...
08:02
to enter your cell system,
150
470000
2000
...hücre sisteminizi...
08:04
your mind, your heart,
151
472000
3000
...beyninizi, kalbinizi...
08:07
influence your soul and your spirit,
152
475000
2000
...ruhunuzu etkilediği...
08:09
and can even influence the way you live
153
477000
3000
..Yaşam tarzınızı bile etkileyebildiğidir.
08:12
without even you knowing.
154
480000
3000
Hiçbir bilginiz olmasa bile, bütün bunları yapabildiğidir.
08:15
Music is the only thing that can
155
483000
2000
Müzik sadece...
08:17
make you want to wake up your bed
156
485000
2000
...yataktan kalkmak istediğinizde...
08:19
and shake your leg,
157
487000
3000
ve bacağınızı sallamak istediğinizde...
08:22
without even wanting to do it.
158
490000
2000
Bunları yapmak için hiçbir istek yokken bile yapmaktır.
08:24
And so the power music has
159
492000
3000
Ve bu müziğin gücü
08:27
I normally compare to the power love
160
495000
3000
Aşk tek bir renk gibi görünmediğinde,...
08:30
when love doesn't see a color.
161
498000
2000
normalde sevginin gücünü düşünürüm.
08:32
You know, if you fall in love with a frog, that's it.
162
500000
2000
Bilirsiniz bir kurbağaya aşıksanız, kurbağaya aşıksınızdır. Hepsi bu.
08:34
One testimony about how I find music
163
502000
2000
Askerlikten müziğe geri dönüşüm...
08:36
is powerful is when
164
504000
3000
...müziğin gücünün...
08:39
I was still a soldier back then.
165
507000
3000
...bir ispatıdır.
08:42
I hated the people in the north.
166
510000
3000
Kuzeyde yaşayan insanlardan nefret ediyordum.
08:45
But I don't know why I don't hate their music.
167
513000
4000
Ama neden onların müziklerinden nefret etmediğimi bilmiyorum.
08:49
So we party and dance to their music.
168
517000
3000
Onların müzikleriyle parti yapıyor ve dans ediyoruz.
08:52
And one thing that shocked me is one day
169
520000
2000
Bir gün bir şey beni şoka uğrattı...
08:54
they brought an Arab musician
170
522000
3000
...bir Arap müzisyen...
08:57
to come and entertain the soldiers.
171
525000
2000
...geldi ve askerleri eğlendirdi.
08:59
And I almost broke my leg dancing to his music.
172
527000
3000
Neredeyse onun müziğiyle dans etmekten bacağımı kıracaktım.
09:02
But I had this question.
173
530000
2000
Ama bir sorum vardı.
09:04
So now I'm doing music so I know what the power of music is.
174
532000
4000
Şimdi müzik yapıyordum ve müziğin gücünün ne olduğunu biliyorum.
09:08
So what's happening here?
175
536000
2000
Burda ne olabilir?
09:10
I've been in a painful journey.
176
538000
3000
Bu acı veren bir yolculuğun içindeydim.
09:13
Today is day number 233
177
541000
3000
Bugün 233. Gün.
09:16
in which I only eat dinner.
178
544000
2000
Sadece akşam yemeği yediğim.
09:18
I don't eat breakfast. No lunch.
179
546000
3000
Kahvaltı etmiyorum. Öğle yemeği de yok.
09:21
And I've done a campaign called
180
549000
2000
Ve bu kampanyanın adına da...
09:23
Lose to Win.
181
551000
2000
...Kaybetmek mi kazanmak mı? dedim.
09:25
Where I'm losing so that I could win
182
553000
2000
Kaybettiğimde savaşı kazanabilirdim...
09:27
the battle that I'm fighting now.
183
555000
2000
...şimdi savaşıyorum.
09:29
So my breakfast, my lunch,
184
557000
4000
Kahvaltımı ve öğle yemeğimi...
09:33
I donate it to a charity that I founded
185
561000
2000
Kendim kurduğum bir vakfa bağışlıyorum.
09:35
because we want to build a school in Sudan.
186
563000
3000
Çünkü Sudan da bir okul yapmak istiyoruz.
09:38
And I'm doing this because also
187
566000
3000
Bunu yapıyorum çünkü...
09:41
it's a normal thing in my home, people eat one meal a day.
188
569000
4000
Benim ülkemde normal bir şey bu, insanlar günde bir öğün yiyiyorlar.
09:45
Here I am in the West. I choose not to.
189
573000
3000
Burada,Batıdayım. Bunu ben seçmedim.
09:48
So in my village now, kids there,
190
576000
2000
Şuan benim köyümde çocuklar, orada...
09:50
they normally listen to BBC, or any radio,
191
578000
3000
Herkes gibi onlarda BBC dinliyor ya da başka bir radyo kanalını...
09:53
and they are waiting to know,
192
581000
2000
...ve onlar hergün...
09:55
the day Emmanuel will eat his breakfast
193
583000
2000
Emmanuel kahvaltısını edecek mi diye bekliyorlar.
09:57
it means he got the money to build our school.
194
585000
2000
Yani o zaman okulumuzu yapmak için param olacak.
09:59
And so I made a commitment. I say,
195
587000
2000
Ve bir yorum yapmalıyım. Söylemeliyim ki...
10:01
"I'm gonna not eat my breakfast."
196
589000
3000
..."Kahvaltımı yapmayacağım."
10:04
I thought I was famous enough that I would raise the money within one month,
197
592000
3000
Yeterince ünlü olduğumda bir ay içinde paramı çoğaltabilirim.
10:07
but I've been humbled.
198
595000
2000
Ama şimdi önemsiz biriyim.
10:09
(Laughter)
199
597000
3000
----
10:12
So it's taken me 232 days.
200
600000
2000
Bu 232 günümü aldı.
10:14
And I said, "No stop until we get it."
201
602000
3000
“Ona ulaşana kadar durmak yok” dedim.
10:17
And like it's been done on Facebook, MySpace.
202
605000
3000
Facebook ve MySpace'te de yardım yapılıyor.
10:20
The people are giving three dollars.
203
608000
2000
İnsanlar 3 dolar veriyorlar.
10:22
The lowest amount we ever got was 20 cents.
204
610000
3000
Şimdiye dek aldığımız en düşük miktar 20 cent.
10:25
Somebody donated 20 cents online.
205
613000
2000
Birisi 20 cent bağışlamış.
10:27
I don't know how they did it.
206
615000
2000
Bunu nasıl yaptılar bilmiyorum.
10:29
(Laughter)
207
617000
1000
-----
10:30
But that moved me.
208
618000
2000
Ama bu beni etkiledi. Duygulandırdı.
10:32
And so, the importance of education to me
209
620000
7000
Bana öğrettiği en önemli şey ise...
10:39
is what I'm willing to die for.
210
627000
2000
...Bunun için ölmeye hazır olduğumdur.
10:41
I'm willing to die for this,
211
629000
2000
Bunun için ölmeye hazırım.
10:43
because I know what it can do to my people.
212
631000
3000
Bunun benim insanlarım için yapılabileceğini biliyorum.
10:46
Education enlighten your brain,
213
634000
2000
Eğitim beyininizi aydınlatır...
10:48
give you so many chances,
214
636000
2000
...size birçok şans verir.
10:50
and you're able to survive.
215
638000
3000
Ve yaşamınızı idame edebilirsiniz.
10:53
As a nation we have been crippled.
216
641000
2000
Bir ırk olarak engellendik.
10:55
For so many years we have fed on aid.
217
643000
2000
Uzun yıllardır yardımlarla gereksinimlerimizi karşıladık.
10:57
You see a 20-years-old, 30-years-old
218
645000
2000
20 yaşında, 30 yaşındakileri görüyorusunuz…
10:59
families in a refugee camps.
219
647000
2000
...aileleri mülteci kamplarında olanları.
11:01
They only get the food that drops from the sky, from the U.N.
220
649000
5000
Onlar sadece gökten düşen yiyecekleri alıyorlar yani Birleşmiş Milletler'den gelenleri.
11:06
So these people,
221
654000
2000
Bu insanlar...
11:08
you're killing a whole generation if you just give them aid.
222
656000
4000
...onlara yardım etmeseydiniz, bütün bir nesli öldürecektiniz.
11:12
If anybody want to help us
223
660000
3000
Kimse bize yardım etmek istemeseydi...
11:15
this is what we need.
224
663000
2000
...bu ihtiyacımız olan yardımı yapmasydınız, yok olacaktık.
11:17
Give us tools. Give the farmers tools.
225
665000
3000
Bize araçlar verdiniz, çiftçilere yardım ettiniz.
11:20
It's rain. Africa is fertile. They can grow the crops.
226
668000
4000
Yağmur. Afrika bereketlidir. Ekinleri üretebilirler.
11:24
(Applause)
227
672000
3000
-----
11:27
Invest in education.
228
675000
4000
Eğitime yatırım yaptılar.
11:31
Education so that we have strong institution
229
679000
4000
Eğitim bizim en zor kurumumuz...
11:35
that can create a revolution to change everything.
230
683000
2000
...bir devrim yaratabilirdik ve herşey değişebilirdi.
11:37
Because we have all those old men
231
685000
3000
Bu yaşlı adamların hepsi bizim.
11:40
that are creating wars in Africa. They will die soon.
232
688000
3000
Afrikada savaşı yaratan kişiler. Yakında ölecekler.
11:43
But if you invest in education
233
691000
3000
Ama eğitime yatırım yapsaydınız…
11:46
then we'll be able to change Africa.
234
694000
2000
...Afrika'da değişim yapabilecektik.
11:48
That's what I'm asking.
235
696000
2000
Bu benim isteğim.
11:50
(Applause)
236
698000
6000
------
11:56
So in order to do that,
237
704000
3000
Bunun için…
11:59
I founded a charter called Gua Africa,
238
707000
2000
Gua Afrika isimli bir vakıf kurdum.
12:01
where we put kids in school.
239
709000
3000
Çocukları okula yerleştiriyoruz.
12:04
And now we have a couple in university.
240
712000
2000
Şimdi üniversitede birleştik.
12:06
We have like 40 kids, ex-child soldiers
241
714000
3000
Eski çocuk savaşçılarla beraber 40 çocuğumuz var.
12:09
mixed with anybody that we feel like we want to support.
242
717000
3000
Herkes bizi desteklemek istiyormuş gibi hissediyoruz.
12:12
And I said "I'm going to put it in practice."
243
720000
3000
Bunu bir pratikle ortaya koymalıyım dedim.
12:15
And with the people that are going to follow me and help me do things.
244
723000
3000
Ve bunu yapmam için insanlar beni takip edecek ve yardım edecekler.
12:18
That's what I want to do to change,
245
726000
2000
Benim istediğimde bu değişimi yapmak...
12:20
to make a difference in the world.
246
728000
2000
...dünyada bir değişim yapmak.
12:22
Well now, my time is going,
247
730000
2000
Zamanım azalıyor.
12:24
so I want to sing a song.
248
732000
2000
Bir şarkı söylemek istiyorum.
12:26
But I'll ask you guys to stand up
249
734000
2000
Ama sizden ayağa kalkmanızı isteyeceğim...
12:28
so we celebrate the life of a British aid worker
250
736000
3000
İngiliz yardım gönüllüsünü anıyoruz.
12:31
called Emma McCune
251
739000
2000
Adı Emma McCune.
12:33
that made it possible for me to be here.
252
741000
3000
Benim burada olmamı sağlayan kişi.
12:36
I'm gonna sing this song,
253
744000
3000
Bu şarkıyı ithaf ediyorum.
12:39
just to inspire you how this woman has made a difference.
254
747000
3000
Bu kadının yaptığı değişim ilham vermek için yeterli.
12:42
She came to my country and saw the importance
255
750000
5000
Emma ülkeme geldi ve…
12:47
of education.
256
755000
2000
…eğitimin önemini gördü.
12:49
She said the only way to help Sudan
257
757000
2000
Sudan’a yardım etmenin tek yolu...
12:51
is to invest in the women, educating them,
258
759000
3000
...kadınlara katkıda bulunmak, kadınları eğitmek ve…
12:54
educating the children,
259
762000
2000
…çocukları eğitmek olduğunu söyledi.
12:56
so that they could come and create a revolution
260
764000
2000
Geldiler ve artık bu karışık toplumda...
12:58
in this complex society.
261
766000
3000
...bir devrim yaratabilceklerdi.
13:01
So she even ended up marrying a commander
262
769000
3000
Hatta Sudan Halk Özgürlüğü Ordusu'ndan bir komandoyla yaptığı...
13:04
from the SPLA.
263
772000
3000
…yaptığı evliliği bile bitirdi.
13:07
And she rescued over 150 child soldiers.
264
775000
3000
150’ye yakın çocuk askeri kurtardı.
13:10
One of them happened to be me now.
265
778000
2000
Kurtardığı çocuklardan biri de ben oldum.
13:12
And so at this moment I want to ask to celebrate Emma with me.
266
780000
5000
Ve şimdi sizlerden benimle Emma’yı anmanızı istiyorum.
13:17
Are you guys ready to celebrate Emma?
267
785000
2000
Emma’yı anmaya hazır mısınız millet?
13:19
Audience: Yes!
268
787000
1000
Evet!
13:20
Emmanuel Jal: All right.
269
788000
2000
Pekala.
13:26
♫ This one goes to Emma McCune ♫
270
794000
3000
♫ Bu şarkı Emma McCune’a armağan olsun.♫
13:29
♫ Angel to rescue came one afternoon ♫
271
797000
3000
♫ Bir öğleden sonra kurtarmaya gelen meleğe.♫
13:32
♫ I'm here because you rescued me ♫
272
800000
3000
♫ Buradayım çünkü beni kurtardın.♫
13:35
♫ I'm proud to carry your legacy ♫
273
803000
4000
♫ Senin mirasını taşımaktan gurur duyuyorum.♫
13:39
♫ Thank you. Bless you. R.I.P. ♫
274
807000
6000
♫ Teşekkürler. Tanrı seni kutsasın. Huzur içinde yat.♫
13:45
♫ What would I be? Me! ♫
275
813000
2000
♫ Ne olacaktı? Bana!♫
13:47
♫ If Emma never rescued me? What would I be? ♫
276
815000
4000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı beni? Ne olabilirdi?♫
13:51
♫ What would I be? Me! ♫
277
819000
2000
♫ Ne olacaktı bana? ♫
13:53
♫ Another starving refugee ♫
278
821000
2000
♫ Açlıkla savaşan diğer mültecilere.♫
13:55
♫ What would I be? ♫
279
823000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
13:57
♫ What would I be? Me! ♫
280
825000
2000
♫ Ne olacaktı bana ? ♫
13:59
♫ If Emma never rescued me? Yeah! ♫
281
827000
2000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı beni?♫
14:01
♫ Yeah! Yeah! ♫
282
829000
5000
------
14:06
♫ You would have seen my face on the telly ♫
283
834000
3000
♫Televizyonda görmüş olabilirsiniz yüzümü.♫
14:09
♫ Fat hungry belly ♫
284
837000
2000
♫ Şişko aç göbekli. ♫
14:11
♫ Flies in my eyes, head too big for my size ♫
285
839000
3000
♫ Bana göre kafanız büyük gözümde sineksiniz.♫
14:14
♫ Just another little starving child ♫
286
842000
3000
♫ Ve açlıkla savaşan küçük çocuklar. ♫
14:17
♫ Running around in Africa, born to be wild ♫
287
845000
3000
♫Afrikada kaçarken vahşileştim.♫
14:20
♫ Praise God, praise the Almighty ♫
288
848000
3000
♫ Tanrı’ya şükrüler olsun, Allah’a şükürler olsun.♫
14:23
♫ for sending an angel to rescue me ♫
289
851000
3000
♫Beni kurtamak için bir melek gönderdiğin için.♫
14:26
♫ I got a reason for being on this Earth ♫
290
854000
3000
♫Dünyada olmamın bir nedeni vardı.♫
14:29
♫ 'Cause I know more than many what a life is worth ♫
291
857000
2000
♫Çünkü hayatın çok daha değerli olduğunu biliyorum. ♫
14:31
♫ Now that I got a chance to stand my ground ♫
292
859000
3000
♫ Ayakta kalabilmem için bir şansım daha var.♫
14:34
♫ I'm gonna run over mountains, leaps and bounds ♫
293
862000
4000
♫Dağları koşa zıplaya ezmeye hazırım.♫
14:38
♫ I ain't an angel, hope I'll be one soon ♫
294
866000
2000
♫ Melek değilim, umarım yakında olurum.♫
14:40
♫ And if I am, I wanna be like Emma McCune ♫
295
868000
3000
♫ Ve eğer ben buysam emma McCune gibi olmak isterim.♫
14:43
♫ Me! What would I be? Me! ♫
296
871000
4000
♫ Bana, ne olacaktı bana ?♫
14:47
♫ If Emma never rescued me? ♫
297
875000
2000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı beni?♫
14:49
♫ What would I be? ♫
298
877000
2000
♫ Ne olacaktı?♫
14:51
♫ What would I be? Me! ♫
299
879000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
14:53
♫ Another starving refugee ♫
300
881000
2000
♫ Açlıkla savaşan diğer mültecilere.♫
14:55
♫ What would I be? ♫
301
883000
2000
♫ Ne olacaktı?♫
14:57
♫ What would I be? Me! ♫
302
885000
2000
♫ Ne olacaktı? Bana!♫
14:59
♫ If Emma never rescued me? Yeah! Yeah!♫
303
887000
2000
♫ Emma beni kurtarmasaydı ?♫
15:01
♫ Yeah, Yeah! ♫
304
889000
6000
------
15:07
♫ I would have probably died from starvation ♫
305
895000
3000
♫ Belki açlıktan ölecek…♫
15:10
♫ Or some other wretched disease ♫
306
898000
4000
♫ Ya da başka kötü bir hastalıktan ölecektim.♫
15:14
♫ I would have grown up with no education ♫
307
902000
3000
♫ Eğitimsiz bir kişi olarak büyüyecektim.♫
15:17
♫ Just another refugee ♫
308
905000
3000
♫ Ya diğer mülteciler.♫
15:20
♫ I stand here because somebody cared ♫
309
908000
3000
♫ Buradayım birisi beni umursadı.♫
15:23
♫ I stand here because somebody dared ♫
310
911000
3000
♫ Burdayım çünkü birisi yürekli davrandı.♫
15:26
♫ I know there is a lot of Emmas out there ♫
311
914000
2000
♫ Orada bir yerlerde daha fazla Emma'nın olduğunu biliyorum.♫
15:28
♫ Who is willing and trying to save a life of a child ♫
312
916000
4000
♫ Bir çocuğun hayatını kurtarmaya çalışan istekli birileri var.♫
15:32
♫ What would I be? Me! ♫
313
920000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
15:34
♫ If Emma never rescued me? ♫
314
922000
3000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı beni?♫
15:37
♫ What would I be? ♫
315
925000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
15:39
♫ What would I be? ♫
316
927000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
15:41
♫ Another starving refugee ♫
317
929000
2000
♫ Açlıktan ölen diğer mültecilere.♫
15:43
♫ I remember the time when I was small ♫
318
931000
3000
♫ Küçüklüğümü hatırlıyorum.♫
15:46
♫ When I couldn't read or write at all ♫
319
934000
3000
♫ Daha okuyamıyor ve yazamıyordum.♫
15:49
♫ Now I'm all grown up, I got my education ♫
320
937000
3000
♫ Şimdi büyüdüm ve eğitim aldım.♫
15:52
♫ The sky is the limit and I can't be stopped by no one ♫
321
940000
3000
♫ Gökyüzünün sınırı yok ve kimse beni durduramaz.♫
15:55
♫ How I prayed for this day to come ♫
322
943000
4000
♫ Bugüne geldiğim için nasıl dua edebilirdim.♫
15:59
♫ And I pray that the world find wisdom ♫
323
947000
3000
.♫ Ve dünyada bulduğum bilgeliğe dua ediyorum.♫
16:02
♫ To give the poor in need some assistance ♫
324
950000
3000
♫ Biraz yardıma ihtiyaç duyduğumda daha zavallıyım.♫
16:05
♫ Instead of putting up resistance, yeah ♫
325
953000
3000
♫ Dayanma gücümü yükseltmek yerine.♫
16:08
♫ Sitting and waiting for the politics to fix this ♫
326
956000
4000
♫ Oturup politikacıların bunu düzeltmesini bekliyorum.♫
16:12
♫ It ain't gonna happen ♫
327
960000
2000
♫ Bu olmayacak.♫
16:14
♫ They're all sitting on they asses ♫
328
962000
3000
♫ Onların yaptığı kıçlarının üstüne oturmak.♫
16:17
♫ Popping champagne and sponging off the masses ♫
329
965000
3000
♫ Şampanya patlatarak kitlelerin sırtından geçinmek.♫
16:20
♫ Coming from a refugee boy-soldier ♫
330
968000
3000
♫ Buraya mülteci askerlikten geldim.♫
16:23
♫ But I still got my dignity ♫
331
971000
3000
♫ Ama hala rütbe sahibiyim.♫
16:26
♫ I gotta say it again ♫
332
974000
2000
♫ Bunu tekrar söylüyorum.♫
16:28
♫ If Emma never rescued me ♫
333
976000
2000
♫ Emma beni kurtarmasaydı.♫
16:30
♫ I'd be a corpse on the African plain ♫
334
978000
3000
♫ Afrika çöllerinde bir ölü olabilirdim.♫
16:33
Is there anybody who's here in the back, some love.
335
981000
3000
♫ Geçmişte kalan var mı, biraz sevgi.♫
16:36
Big scream for Emma everybody.
336
984000
2000
♫ Haydi Emma için büyük bir çığlık.♫
16:38
Yeah! I'm gonna get crazy now.
337
986000
3000
♫ Şimdi delireceğim.♫
16:45
♫ What would I be? ♫
338
993000
2000
♫ Ne olacaktı bana?♫
16:47
♫ If Emma never rescued me? ♫
339
995000
3000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı beni?♫
16:50
♫ What would I be? ♫
340
998000
3000
♫ Ne olacaktı?♫
16:53
♫ Another starving refugee ♫
341
1001000
2000
♫ Açlıkla savaşan diğerlerine♫
16:55
♫ What would I be? ♫
342
1003000
4000
♫ Ne olacaktı?♫
16:59
♫ If Emma never rescued me? ♫
343
1007000
2000
♫ Emma hiç kurtarmasaydı eğer?♫
17:01
♫ Yeah, Yeah ♫
344
1009000
4000
-------
17:09
♫ Yeah, I would have probably died from starvation ♫
345
1017000
4000
♫ Belki de açlıktan ölmüş olacaktım.♫
17:13
♫ Or some other wretched disease ♫
346
1021000
4000
♫ Ya da başka bir kötü hastalıktan ölecektim.♫
17:17
♫ I would have grown up with no education ♫
347
1025000
3000
♫ Eğitimsiz büyüyebilirdim.♫
17:20
♫ Just another refugee ♫
348
1028000
3000
♫ Diğer mülteciler gibi.♫
17:31
(Applause)
349
1039000
5000
------
17:36
Thank you.
350
1044000
2000
Teşekkürler.
17:38
(Applause)
351
1046000
2000
------
17:40
Go save a life of a child.
352
1048000
2000
Hadi bir çocuğun hayatını kurtarmaya.
17:42
(Applause)
353
1050000
15000
-----
ABOUT THE SPEAKER
Emmanuel Jal - Hip-hop artistEmmanuel Jal's hypnotic voice rises from hellish origins as a beacon of hope for those caught in seemingly endless cycles of war and despair.
Why you should listen
Hip-hop star Emmanuel Jal first exploded into dance halls with Gua in 2005. His music has energized music lovers of all ethnicities and nations. But Jal's life story is far darker. Swept up into the Sudanese rebel army at age seven, he finally escaped with 400 fellow soldiers, 16 of whom survived, the rest succumbing to starvation, ambush and animal attacks. Rather than resort to cannibalism, Jal ate snails and vultures until he arrived at a refugee camp, where he was adopted by aid worker Emma McCune and later sent to England.
Jal found an outlet for his turbulent life story in music. His lyrics tell moving and disturbing stories, but wrap them into hope and love. He is active in charity work across Africa, fighting against poverty and child warfare. War Child, his biography, was released in early 2009 along with a documentary film.
Emmanuel Jal | Speaker | TED.com