TEDSalon London 2010
Martin Jacques: Understanding the rise of China
Martin Jacques: Truy gốc sự trỗi dậy của Trung Quốc
Filmed:
Readability: 4
4,064,065 views
Phát biểu tại TED Salon ở Luân đôn, nhà kinh tế học Martin Jacques đã hỏi: Chúng ta, những người phương Tây, hiểu thế nào về Trung Quốc và sự trỗi dậy mạnh mẽ như một hiện tượng của đất nước này? Tác giả cuốn "Khi Trung Quốc thống trị thế giới" đã tìm hiểu lý do tại sao những người phương Tây lại thường lúng túng trước sức mạnh đang ngày một tăng của nền kinh tế Trung Quốc, đồng thời đưa ra ba khối để hiểu được Trung Quốc đang và sẽ trở nên như thế nào.
Martin Jacques - Writer, columnist
Martin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos. Full bio
Martin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
The world is changing
0
0
2000
Thế giới đang thay đổi
00:17
with really remarkable speed.
1
2000
3000
với một tốc độ rất ấn tượng.
00:20
If you look at the chart at the top here,
2
5000
2000
Hãy nhìn vào bản đồ nằm trên cùng tại đây,
00:22
you'll see that in 2025,
3
7000
2000
các bạn sẽ thấy rằng vào năm 2025,
00:24
these Goldman Sachs projections
4
9000
2000
những dự đoán của Goldman Sachs
00:26
suggest that the Chinese economy
5
11000
2000
cho rằng nền kinh tế Trung Quốc
00:28
will be almost the same size as the American economy.
6
13000
3000
sẽ gần như ngang ngửa với nền kinh tế Mỹ.
00:31
And if you look at the chart
7
16000
3000
Và hãy nhìn vào biểu đồ
00:34
for 2050,
8
19000
2000
cho năm 2050,
00:36
it's projected that the Chinese economy
9
21000
3000
kinh tế Trung Quốc được dự đoán
00:39
will be twice the size of the American economy,
10
24000
3000
là sẽ lớn gấp hai lần kinh tế Mỹ,
00:42
and the Indian economy will be almost the same size
11
27000
2000
và kinh tế Ấn độ cũng gần bằng
00:44
as the American economy.
12
29000
3000
với kinh tế Mỹ.
00:47
And we should bear in mind here
13
32000
2000
Chúng ta nên nhớ rằng
00:49
that these projections were drawn up
14
34000
2000
những dự đoán này được đưa ra
00:51
before the Western financial crisis.
15
36000
3000
trước khi khủng hoảng tài chỉnh phương Tây diễn ra.
00:54
A couple of weeks ago,
16
39000
2000
Hai tuần trước,
00:56
I was looking at the latest projection
17
41000
2000
khi tôi nhìn vào những nghiên cứu mới nhất
00:58
by BNP Paribas
18
43000
2000
của BNP Paribas
01:00
for when China
19
45000
3000
dự đoán khi nào Trung Quốc
01:03
will have a larger economy
20
48000
2000
sẽ có một nền kinh tế
01:05
than the United States.
21
50000
2000
lớn hơn của Mỹ.
01:07
Goldman Sachs projected 2027.
22
52000
4000
Goldman Sachs tiên đoán đó sẽ là năm 2027.
01:11
The post-crisis projection
23
56000
3000
Và theo nghiên cứu sau khủng hoảng
01:14
is 2020.
24
59000
3000
thì đó là năm 2020.
01:17
That's just a decade away.
25
62000
2000
Chỉ một thập niên nữa thôi.
01:19
China is going to change the world
26
64000
4000
Trung Quốc sẽ thay đổi thế giới
01:23
in two fundamental respects.
27
68000
3000
trong hai lĩnh vực căn bản.
01:26
First of all,
28
71000
2000
Trước tiên,
01:28
it's a huge developing country
29
73000
2000
đây là một nước đang phát triển cực kỳ rộng lớn
01:30
with a population of 1.3 billion people,
30
75000
4000
với dân số vào khoảng 1.3 tỉ người,
01:34
which has been growing for over 30 years
31
79000
3000
đã và đang tăng trương trong hơn 30 năm
01:37
at around 10 percent a year.
32
82000
2000
với tốc độ tăng trưởng khoảng 10% một năm,
01:39
And within a decade,
33
84000
2000
Và trong vòng một thập niên nữa,
01:41
it will have the largest economy in the world.
34
86000
4000
đây sẽ là nền kinh tế lớn nhất thế giới.
01:45
Never before in the modern era
35
90000
3000
Điều này chưa bao giờ xảy ra trước đây, trong kỷ nguyên hiện đại
01:48
has the largest economy in the world
36
93000
3000
nền kinh tế lớn nhất thế giới
01:51
been that of a developing country,
37
96000
2000
lại là một nước đang phát triển,
01:53
rather than a developed country.
38
98000
3000
chứ không phải là một nước đã phát triển.
01:57
Secondly,
39
102000
2000
Thứ hai là,
01:59
for the first time in the modern era,
40
104000
2000
lần đầu tiên trong kỷ nguyên hiện đại,
02:01
the dominant country in the world --
41
106000
2000
nước thống trị trên thế giới--
02:03
which I think is what China will become --
42
108000
3000
mà tôi cho rằng đó sẽ là Trung Quốc--
02:06
will be not from the West
43
111000
3000
lại không phải là một nước phương Tây
02:09
and from very, very different civilizational roots.
44
114000
4000
mà là từ những nguồn gôc văn mình rất rất khác biệt.
02:13
Now, I know it's a widespread assumption in the West
45
118000
4000
Và giờ, tôi biết đang có một nhận định phổ biến ở phương Tây
02:17
that as countries modernize,
46
122000
3000
đó là, khi mà các quốc gia đang hiện đại hóa
02:20
they also westernize.
47
125000
2000
thì chúng cũng được "Tây" hóa.
02:22
This is an illusion.
48
127000
2000
Đây là một ảo tưởng.
02:24
It's an assumption that modernity
49
129000
2000
Người ta giả định rằng hiện đại hóa
02:26
is a product simply of competition, markets and technology.
50
131000
3000
là một sản phẩm gian đơn của cạnh trạnh, thị trường và công nghệ.
02:29
It is not. It is also shaped equally
51
134000
2000
Nhưng không, sản phẩm đó còn được hình thành một cách cân bằng
02:31
by history and culture.
52
136000
2000
bởi lịch sử và văn hóa.
02:33
China is not like the West,
53
138000
3000
Trung Quốc không giống các nước phương Tây
02:36
and it will not become like the West.
54
141000
3000
và sẽ không trở nên giống các nước phương Tây.
02:39
It will remain in very fundamental respects
55
144000
2000
Nước này sẽ vẫn giữ được những đặc trưng rất cơ bản
02:41
very different.
56
146000
2000
rất khác biệt
02:43
Now the big question here is obviously,
57
148000
3000
Giờ đây một câu hỏi lớn rất hiển nhiên là,
02:46
how do we make sense of China?
58
151000
2000
Chúng ta hiểu thế nào về Trung Quốc?
02:48
How do we try to understand what China is?
59
153000
2000
Và chúng ta cố gắng thế nào để hiểu Trung Quốc là gì?
02:50
And the problem we have in the West at the moment, by and large,
60
155000
3000
Và vấn đề chúng ta đang gặp phải ở phương Tây vào thời điểm này nói chung
02:53
is that the conventional approach
61
158000
2000
đó là phương thức tiếp cận từ trước đến nay
02:55
is that we understand it really in Western terms,
62
160000
2000
chúng ta hiểu về Trung Quốc theo những khái niệm Tây phương,
02:57
using Western ideas.
63
162000
3000
áp đặt những suy nghĩ kiểu phương Tây.
03:00
We can't.
64
165000
2000
Điều đó là không thể được.
03:02
Now I want to offer you
65
167000
2000
Và giờ tôi muốn cho bạn xem
03:04
three building blocks
66
169000
2000
ba khối nhằm
03:06
for trying to understand what China is like,
67
171000
3000
cố gắng hiểu Trung Quốc là gì--
03:09
just as a beginning.
68
174000
2000
như một sự khởi đầu.
03:11
The first is this:
69
176000
2000
Điều đầu tiên là,
03:13
that China is not really a nation-state.
70
178000
3000
Trung Quốc không thật sự là một quốc gia dân tộc thuần túy
03:16
Okay, it's called itself a nation-state
71
181000
2000
Okay, Trung Quốc đã tự gọi mình là một quốc gia dân tộc thuần túy
03:18
for the last hundred years,
72
183000
2000
trong suốt hàng trăm năm vừa qua
03:20
but everyone who knows anything about China
73
185000
2000
Nhưng bất kể ai biết chút ít gì đó về Trung Quốc
03:22
knows it's a lot older than this.
74
187000
2000
đều biết rằng đất nước này có lịch sử lâu đời hơn thế rất nhiều.
03:24
This was what China looked like with the victory of the Qin Dynasty
75
189000
3000
Đây là Trung Quốc thời kỳ thắng lợi của triều đại nhà Tần
03:27
in 221 B.C. at the end of the warring-state period --
76
192000
3000
vào năm 221 trước công nguyên, cuối thời kỳ chiến tranh--
03:30
the birth of modern China.
77
195000
2000
và cũng là khởi sinh của một Trung Hoa hiện đại
03:32
And you can see it against the boundaries of modern China.
78
197000
3000
Và các bạn có thể thấy nó khác với biên giới của Trung quốc hiện đại.
03:35
Or immediately afterward, the Han Dynasty,
79
200000
2000
Ngay sau đó, triều đại nhà Hán,
03:37
still 2,000 years ago.
80
202000
2000
mãi 2000 năm trước đây.
03:39
And you can see already it occupies
81
204000
2000
và các bạn có thể thấy nó đã chiếm được
03:41
most of what we now know as Eastern China,
82
206000
2000
phần lớn địa phận mà giờ đây được biết tới như là Đông Trung Quốc,
03:43
which is where the vast majority of Chinese lived then
83
208000
3000
Đây là nơi mà phần lớn người dân Trung Quốc sinh sống vào thời gian đó
03:46
and live now.
84
211000
2000
và ở hiện tại.
03:48
Now what is extraordinary about this
85
213000
2000
Điều đặc biệt đó là
03:50
is, what gives China its sense of being China,
86
215000
3000
những điều mang lại ý nghĩa cho Trung Hoa,
03:53
what gives the Chinese
87
218000
3000
những gì đã mang lại cho người Trung Quốc
03:56
the sense of what it is to be Chinese,
88
221000
3000
ý nghĩa của việc được làm người Trung Quốc,
03:59
comes not from the last hundred years,
89
224000
2000
không phải đến từ hàng trăm năm vừa qua,
04:01
not from the nation-state period,
90
226000
2000
cũng không đến từ giai đoạn quốc gia dân tộc thuần túy,
04:03
which is what happened in the West,
91
228000
3000
, điều mà trước đây đã diễn ra ở phương Tây,
04:06
but from the period, if you like,
92
231000
2000
mà, đến từ ,
04:08
of the civilization-state.
93
233000
2000
nền văn minh của quốc gia.
04:10
I'm thinking here, for example,
94
235000
3000
Ví dụ như,
04:13
of customs like ancestral worship,
95
238000
3000
Phong tục tập quán như thờ cúng tổ tiên,
04:16
of a very distinctive notion of the state,
96
241000
3000
như một quan điểm rất đặc biệt về nhà nước,
04:19
likewise, a very distinctive notion of the family,
97
244000
3000
tương tự, một quan điểm rất khác biệt về gia đinh,
04:22
social relationships like guanxi,
98
247000
2000
các mối quan hệ xã hội như là sự quan hệ rộng,
04:24
Confucian values and so on.
99
249000
2000
những giá trị nho giáo, vân vân.
04:26
These are all things that come
100
251000
2000
Đây là những điều được sinh ra
04:28
from the period of the civilization-state.
101
253000
3000
từ một giai đoạn của nền văn minh đất nước.
04:31
In other words, China, unlike the Western states and most countries in the world,
102
256000
3000
Nói cách khác, Trung Quốc không giống như các nước phương Tây và hầu hết các quốc gia khác trên thế giới,
04:34
is shaped by its sense of civilization,
103
259000
3000
nó được định hình bằng tinh hoa
04:37
its existence as a civilization-state,
104
262000
2000
nó hiện hữu ở trạng thái của một nền văn minhh,
04:39
rather than as a nation-state.
105
264000
2000
chứ không đơn thuần chỉ là một quốc gia,
04:41
And there's one other thing to add to this, and that is this:
106
266000
3000
và một điều thêm vào đó nữa, đó là:
04:44
Of course we know China's big, huge,
107
269000
2000
Dĩ nhiên chúng ta biết Trung Quốc rất rộng, rất lớn
04:46
demographically and geographically,
108
271000
3000
cả về mặt dân số và địa lí,
04:49
with a population of 1.3 billion people.
109
274000
3000
với dân số khoảng 1.3 tỉ người.
04:52
What we often aren't really aware of
110
277000
3000
Điều chúng ta thường không để ý
04:55
is the fact
111
280000
2000
đó là thực tế
04:57
that China is extremely diverse
112
282000
2000
rằng Trung quốc thực sự rất đa dạng
04:59
and very pluralistic,
113
284000
2000
và rất đa sắc tộc,
05:01
and in many ways very decentralized.
114
286000
2000
và theo rất nhiều cách còn rất phân quyền nữa.
05:03
You can't run a place on this scale simply from Beijing,
115
288000
3000
Các bạn không thể điều hành một nơi rộng lớn như thế này đơn giản chỉ từ Bắc Kinh,
05:06
even though we think this to be the case.
116
291000
3000
dù chúng ta nghĩ nó như vậy.
05:09
It's never been the case.
117
294000
3000
Thì cũng không bao giờ có chuyện đó.
05:13
So this is China, a civilization-state,
118
298000
2000
Đó mới là Trung Quốc, một nền văn minh
05:15
rather than a nation-state.
119
300000
2000
hơn là một đất nước.
05:17
And what does it mean?
120
302000
2000
Và điều đó có nghĩa là gì?
05:19
Well, I think it has all sorts of profound implications.
121
304000
2000
Tôi thì nghĩ nó bao gồm tất cả những mối quan hệ sâu sắc, mất thiết.
05:21
I'll give you two quick ones.
122
306000
2000
Tôi sẽ chỉ có các bạn thấy 2 điều rất rõ.
05:23
The first is that
123
308000
2000
Thứ nhất
05:25
the most important political value for the Chinese
124
310000
4000
nguyên tắc quan trọng nhất của chính trị Trung Quốc
05:29
is unity,
125
314000
2000
là sự đoàn kết,
05:31
is the maintenance
126
316000
2000
là sự bảo vệ
05:33
of Chinese civilization.
127
318000
2000
của nền văn minh Trung Hoa.
05:35
You know, 2,000 years ago, Europe:
128
320000
3000
Các bạn biết không? 2000 năm trước, Châu Âu:
05:38
breakdown -- the fragmentation of the Holy Roman Empire.
129
323000
3000
sụp đổ, sự chia rẽ của một đế chế La Mã thần thánh.
05:41
It divided, and it's remained divided ever since.
130
326000
3000
Chúng chia tách, và vẫn chia tách như vậy từ đó.
05:44
China, over the same time period,
131
329000
2000
Trung Quốc, trải qua bằng ấy thời gian
05:46
went in exactly the opposite direction,
132
331000
2000
đã đi theo hướng hoàn toàn trái ngược
05:48
very painfully holding this huge civilization,
133
333000
3000
luôn đau đáu giữ lấy nền văn minh ví đại
05:51
civilization-state, together.
134
336000
3000
nền văn minh toàn lãnh thổ.
05:54
The second
135
339000
2000
Thứ hai
05:56
is maybe more prosaic,
136
341000
2000
có lẽ buồn tẻ hơn một chút,
05:58
which is Hong Kong.
137
343000
2000
đó là Hong Kong
06:00
Do you remember the handover of Hong Kong
138
345000
3000
các bạn có nhớ sự trao trả Hong Kong
06:03
by Britain to China in 1997?
139
348000
2000
của Anh với Trung Quốc năm 1997?
06:05
You may remember
140
350000
2000
Co thể các bạn còn nhớ
06:07
what the Chinese constitutional proposition was.
141
352000
2000
cái mà hiến pháp Trung Quốc tuyên bố là
06:09
One country, two systems.
142
354000
2000
một quốc gia 2 thể chế
06:11
And I'll lay a wager
143
356000
2000
và tôi dám cược rằng
06:13
that barely anyone in the West believed them.
144
358000
2000
hiếm có ai ở phương Tây lại tin điều đó
06:15
"Window dressing.
145
360000
2000
"Một nghệ thuật trưng bày chính trị.
06:17
When China gets its hands on Hong Kong,
146
362000
2000
Khi Trung Quốc tiếp quản Hong Kong,
06:19
that won't be the case."
147
364000
2000
nó không phải như vậy."
06:21
Thirteen years on,
148
366000
2000
13 năm ròng,
06:23
the political and legal system in Hong Kong
149
368000
2000
hệ thống chính trị và luật pháp ở Hong Kong
06:25
is as different now as it was in 1997.
150
370000
3000
giờ đã khác so với năm 1997
06:28
We were wrong. Why were we wrong?
151
373000
3000
chúng ta đã sai. tại sao chúng ta sai?
06:31
We were wrong because we thought, naturally enough,
152
376000
3000
Chúng ta sai bởi vì ta vẫn luôn nghĩ, theo cách tự nhiên,
06:34
in nation-state ways.
153
379000
2000
theo những cách thức của một quốc gia.
06:36
Think of German unification, 1990.
154
381000
2000
Nghĩ về sự thống nhất nước Đức, 1990.
06:38
What happened?
155
383000
2000
Điều gì đã xảy ra?
06:40
Well, basically the East was swallowed by the West.
156
385000
2000
Cơ bản là phía Đông đã bị nuốt chửng bởi phía Tây.
06:42
One nation, one system.
157
387000
2000
1 quốc gia, 1 thể chế.
06:44
That is the nation-state mentality.
158
389000
3000
Đó là sức manh của quốc gia.
06:47
But you can't run a country like China,
159
392000
3000
Nhưng các bạn không thể lãnh đạo một đất nước như Trung Quốc,
06:50
a civilization-state,
160
395000
2000
một quốc gia văn hóa,
06:52
on the basis of one civilization, one system.
161
397000
3000
dựa trên cơ sở 1 nền văn minh, một thể chế.
06:55
It doesn't work.
162
400000
2000
nó sẽ không có tác dụng.
06:57
So actually the response of China
163
402000
3000
Vậy thực tế phản ứng của trung Quốc
07:00
to the question of Hong Kong --
164
405000
2000
đối với câu hỏi Hong Kong --
07:02
as it will be to the question of Taiwan --
165
407000
2000
khi nó ứng với Đài Loan --
07:04
was a natural response:
166
409000
2000
đã trả lời một cách tự nhiên:
07:06
one civilization, many systems.
167
411000
3000
rằng 1 nền văn hóa, và nhiều chế độ.
07:09
Let me offer you another building block
168
414000
2000
Để tôi chỉ cho các bạn thấy một khối khác
07:11
to try and understand China --
169
416000
2000
để hiểu Trung Quốc hơn--
07:13
maybe not sort of a comfortable one.
170
418000
3000
có lẽ sẽ không thú vị cho mấy
07:16
The Chinese have a very, very different
171
421000
2000
Người Trung Quốc có
07:18
conception of race
172
423000
2000
một khái niệm rất rất khác biệt về đồng loại
07:20
to most other countries.
173
425000
3000
đối với hầu hết các nước
07:23
Do you know,
174
428000
2000
bạn biết không
07:25
of the 1.3 billion Chinese,
175
430000
3000
trong 1.3 tỉ người
07:28
over 90 percent of them
176
433000
2000
trên 90% trong số họ
07:30
think they belong to the same race,
177
435000
3000
nghĩ họ cùng thuộc một chủng tộc,
07:33
the Han?
178
438000
2000
người Hán.
07:35
Now, this is completely different
179
440000
2000
bây giờ thì hoàn toàn khác biệt
07:37
from the world's [other] most populous countries.
180
442000
3000
so với thế giới của những đất nước đông dân khác
07:40
India, the United States,
181
445000
2000
Ấn Độ, Mỹ
07:42
Indonesia, Brazil --
182
447000
3000
Indonexia, Brazil
07:45
all of them are multiracial.
183
450000
3000
tất cả họ đều đa sắc tộc.
07:48
The Chinese don't feel like that.
184
453000
3000
Nhưng người Trung Quốc không cảm thấy như vậy
07:51
China is only multiracial
185
456000
2000
Trung Quốc chỉ đa sắc tộc
07:53
really at the margins.
186
458000
3000
trên một tỉ lệ rất nhỏ.
07:56
So the question is, why?
187
461000
2000
Vậy thì câu hỏi là vì sao?
07:58
Well the reason, I think, essentially
188
463000
2000
vâng câu trả lời, tôi nghĩ, cốt lõi là
08:00
is, again, back to the civilization-state.
189
465000
3000
một lần nữa quay trở lại vấn đề nền văn minh.
08:03
A history of at least 2,000 years,
190
468000
3000
Lịch sử ít nhất 2000 năm,
08:06
a history of conquest, occupation,
191
471000
2000
một lịch sử về chinh phạt, chiếm giữ,
08:08
absorption, assimilation and so on,
192
473000
2000
thu hút, đồng hóa, và vân vân,
08:10
led to the process by which,
193
475000
2000
dẫn đến một quá trình nhờ nó,
08:12
over time, this notion of the Han emerged --
194
477000
3000
trải qua thời gian, khái niệm người hán nổi lên--
08:15
of course, nurtured
195
480000
2000
tất nhiên, được nuôi dưỡng
08:17
by a growing and very powerful sense
196
482000
3000
bằng sự lớn lên của một cảm giác mạnh mẽ
08:20
of cultural identity.
197
485000
3000
về lòng tự tôn dân tộc
08:23
Now the great advantage of this historical experience
198
488000
3000
bây giờ thuận lợi lớn lao của bề dày lịch sử
08:26
has been that, without the Han,
199
491000
4000
có thể nói rằng, không có người Hán
08:30
China could never have held together.
200
495000
2000
Trung Quốc không bao giờ có thể thống nhất được như vậy
08:32
The Han identity has been the cement
201
497000
3000
lòng tự tôn của người Hán được bồi đắp
08:35
which has held this country together.
202
500000
3000
giúp cho quốc gia này gắn chặt một khối.
08:38
The great disadvantage of it
203
503000
2000
Trở ngại lớn nhất
08:40
is that the Han have a very weak conception
204
505000
2000
là người Hán có khái niệm rất mơ hồ
08:42
of cultural difference.
205
507000
2000
về sự khác nhau trong văn hóa.
08:44
They really believe
206
509000
3000
Họ thực sự tin
08:47
in their own superiority,
207
512000
2000
vào sự ưu việt của mình,
08:49
and they are disrespectful
208
514000
2000
và sẽ là xúc phạm
08:51
of those who are not.
209
516000
2000
nếu ai mà không như vậy.
08:53
Hence their attitude, for example,
210
518000
2000
Nên thái độ của họ, ví dụ
08:55
to the Uyghurs and to the Tibetans.
211
520000
3000
đối với những người Uyghurs và Tibetans.
08:59
Or let me give you my third building block,
212
524000
2000
Hãy để tôi chỉ ra khối thứ 3,
09:01
the Chinese state.
213
526000
2000
Chính phủ Trung Quốc
09:03
Now the relationship
214
528000
2000
bây giờ là một sự liên hệ
09:05
between the state and society in China
215
530000
3000
giữa chính quyền và xã hội trung Quốc
09:08
is very different from that in the West.
216
533000
3000
là rất khác so với phương tây.
09:12
Now we in the West
217
537000
2000
Bây giờ chúng ta đang ở phương Tây
09:14
overwhelmingly seem to think -- in these days at least --
218
539000
2000
đại đa số nghĩ rằng ngày nay ít nhất thì
09:16
that the authority and legitimacy of the state
219
541000
4000
trách nhiệm và thẩm quyền của đất nước
09:20
is a function of democracy.
220
545000
3000
là vận hành chế độ dân chủ.
09:23
The problem with this proposition
221
548000
2000
Vấn đề của điều khoản này
09:25
is that the Chinese state
222
550000
4000
chính là chính phủ Trung Quốc
09:29
enjoys more legitimacy
223
554000
2000
thích có nhiều thẩm quyền
09:31
and more authority
224
556000
2000
nhiều trách nhiệm
09:33
amongst the Chinese
225
558000
3000
đối với người dân
09:36
than is true
226
561000
2000
hơn là sự thực
09:38
with any Western state.
227
563000
3000
so với bất kì các nước phương tây nào
09:42
And the reason for this
228
567000
2000
và lí do là
09:44
is because --
229
569000
2000
bởi vì
09:46
well, there are two reasons, I think.
230
571000
2000
có 2 lí do , theo tôi nghĩ
09:48
And it's obviously got nothing to do with democracy,
231
573000
2000
hiển nhiên là chẳng có gì để làm với một chế độ dân chủ
09:50
because in our terms the Chinese certainly don't have a democracy.
232
575000
3000
vì trong khái niệm của chúng ta, Trung Quốc không phải là một nền dân chủ
09:53
And the reason for this is,
233
578000
2000
lí do cho nó là
09:55
firstly, because the state in China
234
580000
3000
thứ nhất, chính quyền Trung Quốc
09:58
is given a very special --
235
583000
3000
mang tính chất rất đặc biệt
10:01
it enjoys a very special significance
236
586000
2000
họ thích một sự chú ý đặc biệt
10:03
as the representative,
237
588000
2000
như là đại diện
10:05
the embodiment and the guardian
238
590000
3000
của hiện thân và dẫn lối
10:08
of Chinese civilization,
239
593000
2000
cho nền văn minh Trung Hoa
10:10
of the civilization-state.
240
595000
3000
trong nền văn minh của quốc gia.
10:13
This is as close as China gets
241
598000
2000
Điều này gần như Trung Quốc đạt được
10:15
to a kind of spiritual role.
242
600000
3000
một kiểu vai trò tinh thần.
10:19
And the second reason is because,
243
604000
2000
Và lí do thứ 2 là vì,
10:21
whereas in Europe
244
606000
2000
trong khi ở châu Âu
10:23
and North America,
245
608000
2000
và Bắc Mĩ
10:25
the state's power is continuously challenged --
246
610000
3000
quyền lực của nhà cầm quyền luôn bị thử thách
10:28
I mean in the European tradition,
247
613000
2000
ý tôi là theo truyền thống châu Âu
10:30
historically against the church,
248
615000
2000
từng chống lại nhà thờ
10:32
against other sectors of the aristocracy,
249
617000
2000
chống lại giới quý tộc,
10:34
against merchants and so on --
250
619000
2000
chống lại thương gia vân vân--
10:36
for 1,000 years,
251
621000
2000
suốt 1000 năm,
10:38
the power of the Chinese state
252
623000
2000
thì quyền lực ở Trung Quốc
10:40
has not been challenged.
253
625000
2000
lại không bị thử thách
10:42
It's had no serious rivals.
254
627000
3000
không có những đối thủ dày dạn.
10:46
So you can see
255
631000
2000
Vậy các bạn có thể thấy
10:48
that the way in which power has been constructed in China
256
633000
4000
cách thức quyền lực dduwwocj xây dựng ở Trung Quốc
10:52
is very different from our experience
257
637000
2000
rất khác so với những gì chúng ta làm
10:54
in Western history.
258
639000
3000
trong lịch sử phương Tây.
10:57
The result, by the way,
259
642000
2000
Kết quả là, nhân tiện đây,
10:59
is that the Chinese have a very different view of the state.
260
644000
4000
Trung quốc có một quan điểm rất khác về bộ máy chính quyền
11:04
Whereas we tend to view it as an intruder,
261
649000
3000
trong khi chúng ta nhìn nó dưới con mắt người xâm nhập,
11:07
a stranger,
262
652000
3000
một kẻ lạ mặt,
11:10
certainly an organ
263
655000
2000
một bộ phận nhất định
11:12
whose powers need to be limited
264
657000
3000
những người có quyền lực cần được hạn chế
11:15
or defined and constrained,
265
660000
2000
hoặc được làm rõ và được chế ngự,
11:17
the Chinese don't see the state like that at all.
266
662000
2000
người dân Trung Quốc không hề nghĩ giống như vậy một chút nào cả.
11:19
The Chinese view the state
267
664000
3000
Người Trung Quốc coi chính quyền
11:22
as an intimate -- not just as an intimate actually,
268
667000
3000
như một mối thân tình nhưng không đơn thuần chỉ là 1 quan hệ thân thiết
11:25
as a member of the family --
269
670000
2000
như một người thân trong gia đình
11:27
not just in fact as a member of the family,
270
672000
2000
nhưng thực chất không chỉ là một người thân
11:29
but as the head of the family,
271
674000
2000
mà là người trụ cột của gia đình
11:31
the patriarch of the family.
272
676000
2000
tính tôn ti của gia đình.
11:33
This is the Chinese view of the state --
273
678000
3000
Đây là quan điểm của người Trung Quốc về chính phủ--
11:36
very, very different to ours.
274
681000
2000
rất, rất khác so với chúng ta.
11:38
It's embedded in society in a different kind of way
275
683000
3000
Nó gắn chặt vào xã hội theo nhiều cách khác nhau
11:41
to what is the case
276
686000
2000
trong trường hợp
11:43
in the West.
277
688000
2000
ở phương Tây
11:45
And I would suggest to you that actually what we are dealing with here,
278
690000
3000
tôi muốn chia sẻ với các bạn điều chúng ta đang phải giải quyết
11:48
in the Chinese context,
279
693000
3000
trong một bối cảnh của Trung Quốc
11:51
is a new kind of paradigm,
280
696000
2000
là một mô hình kiểu mới
11:53
which is different from anything
281
698000
2000
cái mà khác chúng ta mọi thứ
11:55
we've had to think about in the past.
282
700000
3000
chúng ta phải nhìn về quá khứ
11:59
Know that China believes in the market and the state.
283
704000
3000
biết rằng Trugn Quốc tin vào thị trường và chính phủ
12:02
I mean, Adam Smith,
284
707000
2000
tôi muôn nhắc đến Adam Smith
12:04
already writing in the late 18th century, said,
285
709000
3000
đã viết ở cuối thế kỉ 18 rằng
12:07
"The Chinese market is larger and more developed
286
712000
2000
" thị trường Trung Quốc sẽ lớn hơn và phát triển hơn
12:09
and more sophisticated
287
714000
2000
và tinh xảo hơn
12:11
than anything in Europe."
288
716000
2000
bất kì thứ gì ở châu Âu
12:13
And, apart from the Mao period,
289
718000
2000
trừ giai đoạn của người Mao
12:15
that has remained more or less the case ever since.
290
720000
2000
vẫn tồn tại ít nhiều trường hợp như thế
12:17
But this is combined
291
722000
2000
nhưng ở đây nó được kết hợp
12:19
with an extremely strong and ubiquitous state.
292
724000
4000
với một chính quyền cực kì mạnh mẽ có mặt khắp mọi nơi.
12:23
The state is everywhere in China.
293
728000
2000
Chính phủ có mặt ở khắc Trung Quốc.
12:25
I mean, it's leading firms --
294
730000
2000
Tôi muốn nói , những công ty thống lĩnh,
12:27
many of them are still publicly owned.
295
732000
3000
rất nhiều trong số họ là những công ti nhà nước
12:30
Private firms, however large they are, like Lenovo,
296
735000
3000
các doanh nghiệp tư nhân, rất lơn như Lenovo
12:33
depend in many ways on state patronage.
297
738000
2000
vẫn phụ thuộc rất nhiều vào sự bảo trợ của chính phủ.
12:35
Targets for the economy and so on
298
740000
2000
Các mục tiêu kinh tế vân vân
12:37
are set by the state.
299
742000
2000
đều được thiết lập bởi chính phủ.
12:39
And the state, of course, its authority flows into lots of other areas --
300
744000
2000
Và chính phủ, dĩ nhiên, phải chịu trách nhiệm dàn xếp những thiệt hại ở những lĩnh vực khác
12:41
as we are familiar with --
301
746000
2000
như chúng ta đã quen thuộc với
12:43
with something like the one-child policy.
302
748000
2000
những điều kiểu như chính sách 1 con duy nhất.
12:45
Moreover, this is a very old state tradition,
303
750000
3000
Thêm nữa, đó là 1 truyền thống rất lâu đời
12:48
a very old tradition of statecraft.
304
753000
2000
một truyền thống rất cổ trong quản lí đất nước
12:50
I mean, if you want an illustration of this,
305
755000
3000
tôi muốn nói, nếu các bạn muốn có một hình ảnh trực quan,
12:53
the Great Wall is one.
306
758000
2000
thì Vạn lí trường thanh là 1 điều như thế.
12:55
But this is another, this is the Grand Canal,
307
760000
2000
Nhưng cũng có một thức khác, kênh đào lớn
12:57
which was constructed in the first instance
308
762000
2000
được xây dựng lần đầu tiên
12:59
in the fifth century B.C.
309
764000
2000
vào thế kỉ thứ 5 trước công nguyên
13:01
and was finally completed
310
766000
2000
và cuối cũng cũng được hoàn thành
13:03
in the seventh century A.D.
311
768000
2000
vào thế kỉ thứ 7 sau công nguyên
13:05
It went for 1,114 miles,
312
770000
4000
dài đến 1114 dặm
13:09
linking Beijing
313
774000
2000
nối Bắc Kinh
13:11
with Hangzhou and Shanghai.
314
776000
3000
với Hàng Châu và Thượng Hải.
13:14
So there's a long history
315
779000
2000
Vậy là một lich sử dài
13:16
of extraordinary state infrastructural projects
316
781000
3000
cho một dự án xây dựng cơ sở hạ tầng phi thường của chính phủ
13:19
in China,
317
784000
2000
Trung Quốc
13:21
which I suppose helps us to explain what we see today,
318
786000
3000
điều giúp chúng ta lí giải những gì hôm nay
13:24
which is something like the Three Gorges Dam
319
789000
2000
những công trình như đập Tam Điệp
13:26
and many other expressions
320
791000
2000
và rất nhiều những diễn tả khác
13:28
of state competence
321
793000
2000
vè năng lực của chính phủ
13:30
within China.
322
795000
2000
trong lòng Trung Quốc
13:32
So there we have three building blocks
323
797000
3000
vậy là có 3 khối
13:35
for trying to understand the difference that is China --
324
800000
3000
để có thể hiểu về sự khác biệt của Trung Quốc
13:38
the civilization-state,
325
803000
3000
một chính phủ tiên tiến
13:41
the notion of race
326
806000
2000
ý thức dân tộc
13:43
and the nature of the state
327
808000
2000
và tính chất của bộ máy chính phủ
13:45
and its relationship to society.
328
810000
3000
và mối quan hệ của nó với xã hội.
13:48
And yet we still insist, by and large,
329
813000
3000
Nhưng nói chung, chúng ta vẫn khăng khăng
13:51
in thinking that we can understand China
330
816000
4000
nghĩ rằng chúng ta có thể hiểu Trung Quốc
13:55
by simply drawing on Western experience,
331
820000
3000
bằng việc đơn giản là đi theo kinh nghiệm của phương Tây,
13:58
looking at it through Western eyes,
332
823000
3000
nhìn bằng con mắt của người phương tây,
14:01
using Western concepts.
333
826000
2000
dùng những khái niệm phương tây.
14:03
If you want to know why
334
828000
2000
Nếu bạn muốn biết tại sao
14:05
we unerringly seem to get China wrong --
335
830000
3000
chúng ta dường như chắc chắn là đã hiểu sai về Trung Quốc--
14:08
our predictions about what's going to happen to China are incorrect --
336
833000
3000
dự đoán của chúng ta về những gì sẽ diến ra ở Trung Quốc là không đúng--
14:11
this is the reason.
337
836000
4000
đó là lí do.
14:15
Unfortunately, I think,
338
840000
2000
Thật không may, tôi nghĩ
14:17
I have to say that I think
339
842000
3000
tôi phải nói rằng tôi nghĩ
14:20
attitude towards China
340
845000
2000
quan điểm đối với Trung Quốc
14:22
is that of a kind of little Westerner mentality.
341
847000
3000
rằng họ chính là một phương Tây thu nhỏ trong trí lực
14:25
It's kind of arrogant.
342
850000
2000
một sự ngạo mạn
14:27
It's arrogant in the sense
343
852000
2000
ngạo mạn trong ý thức
14:29
that we think that we are best,
344
854000
2000
chúng ta nghĩ rằng chúng ta là giỏi nhất
14:31
and therefore we have the universal measure.
345
856000
3000
và vì vậy ta phải có những thước đo tầm cỡ vĩ mô.
14:35
And secondly, it's ignorant.
346
860000
2000
Thứ 2 đó là sự ngu dốt.
14:37
We refuse to really address
347
862000
3000
Chúng ta từ chối việc thực sự thừa nhận
14:40
the issue of difference.
348
865000
2000
vẫn đề của sự khác biệt.
14:42
You know, there's a very interesting passage
349
867000
2000
Các bạn biết không, có một đoạn văn rất thú vị
14:44
in a book by Paul Cohen, the American historian.
350
869000
3000
trong cuốn sách của Paul Cohen, một sử gia người Mỹ.
14:47
And Paul Cohen argues
351
872000
3000
Paul Cohen cho rằng
14:50
that the West thinks of itself
352
875000
4000
phương Tay đang nghĩ về chính mình
14:54
as probably the most cosmopolitan
353
879000
2000
như là trung tâm của vũ trụ
14:56
of all cultures.
354
881000
2000
của mọi văn hóa.
14:58
But it's not.
355
883000
2000
Nhưng thực sự thì không.
15:00
In many ways,
356
885000
2000
Theo rất nhiều cách,
15:02
it's the most parochial,
357
887000
2000
lại rất địa phương
15:04
because for 200 years,
358
889000
3000
vì đã 200 năm
15:07
the West has been so dominant in the world
359
892000
3000
phương tây thống trị thế giới
15:10
that it's not really needed
360
895000
2000
nó không còn cẫn thiết nữa
15:12
to understand other cultures,
361
897000
3000
để mà hiểu về các nền văn hóa khác
15:15
other civilizations.
362
900000
2000
những nên văn minh khác
15:17
Because, at the end of the day,
363
902000
2000
Bởi vì, cuối cùng thì
15:19
it could, if necessary by force,
364
904000
3000
nó có thể, nếu cần thiết bằng vũ lực
15:22
get its own way.
365
907000
2000
cũng sẽ có cách riêng của nó
15:24
Whereas those cultures --
366
909000
2000
trong khi những nền văn hóa kia
15:26
virtually the rest of the world, in fact,
367
911000
3000
những phần còn lại của thế giới, thực tế
15:29
which have been in a far weaker position, vis-a-vis the West --
368
914000
3000
những nơi mà còn yếu thế hơn rất nhiều so với phương tây
15:32
have been thereby forced to understand the West,
369
917000
3000
buộc phải hiểu phương tây
15:35
because of the West's presence in those societies.
370
920000
3000
bởi vì phương Tây hiện hữu trong xã hội của họ
15:38
And therefore, they are, as a result,
371
923000
3000
vì vậy kết quả là
15:41
more cosmopolitan in many ways than the West.
372
926000
3000
có nhiều trung tâm của vũ trụ theo rất nhiều cách hơn cả phương tây
15:44
I mean, take the question of East Asia.
373
929000
2000
đặt câu hỏi cho Đông Á
15:46
East Asia: Japan, Korea, China, etc. --
374
931000
3000
Đông Á: Nhật Bản, hàn Quốc, Trung Quốc...
15:49
a third of the world's population lives there.
375
934000
2000
1/3 dẫn số thế giới ở đây
15:51
Now the largest economic region in the world.
376
936000
2000
bây giờ là khu vực kinh tế lớn nhất thế giới
15:53
And I'll tell you now,
377
938000
2000
và tôi sẽ nói cho các bạn ngay bây giờ
15:55
that East Asianers, people from East Asia,
378
940000
2000
những người Á Đông, những người đến từ Đông Á
15:57
are far more knowledgeable
379
942000
2000
họ quá hiểu biết
15:59
about the West
380
944000
2000
về phương Tây
16:01
than the West is about East Asia.
381
946000
4000
hơn là chúng ta về họ
16:05
Now this point is very germane, I'm afraid,
382
950000
3000
bây giờ thì vấn đề đã rất phù hợp, tôi e ngại
16:08
to the present.
383
953000
2000
cho đến bây giờ
16:10
Because what's happening? Back to that chart at the beginning,
384
955000
3000
vì cái gì đã xảy ra? quay lại biểu đồ lúc đầu
16:13
the Goldman Sachs chart.
385
958000
2000
biểu đồ Goldman Sachs
16:15
What is happening
386
960000
2000
điều gì đang diễn ra
16:17
is that, very rapidly in historical terms,
387
962000
3000
rằng sẽ rất nhanh chóng trong lịch sử
16:20
the world is being driven
388
965000
3000
thế giới sẽ chuyển hướng
16:23
and shaped,
389
968000
2000
sẽ bị định hình
16:25
not by the old developed countries,
390
970000
2000
không phải bởi những nước phát triển
16:27
but by the developing world.
391
972000
2000
mà bởi những quốc gia đang phát triển
16:29
We've seen this
392
974000
2000
chúng ta đã thấy nó
16:31
in terms of the G20
393
976000
2000
về nhóm G20
16:33
usurping very rapidly the position of the G7,
394
978000
3000
sẽ rất nhanh chóng chiếm vị trí của G7
16:36
or the G8.
395
981000
3000
hay G8
16:40
And there are two consequences of this.
396
985000
3000
sẽ cso 2 hậu quả cho việc này
16:43
First, the West
397
988000
2000
thứ nhât, phương Tây
16:45
is rapidly losing
398
990000
2000
đang dần dần mất đi
16:47
its influence in the world.
399
992000
2000
tầm ảnh hưởng của mình với thế giới
16:49
There was a dramatic illustration of this actually a year ago --
400
994000
3000
thực ra đã có một miêu tả đột ngột về vấn đề này năm ngoái
16:52
Copenhagen, climate change conference.
401
997000
2000
Copenhagen, hội nghị biến đổi khí hậu
16:54
Europe was not at the final negotiating table.
402
999000
2000
châu Âu đã không có mặt ở bàn đàm phán cuối cùng
16:56
When did that last happen?
403
1001000
2000
điều cuối cùng đó đã diễn ra lúc nào?
16:58
I would wager it was probably about 200 years ago.
404
1003000
3000
tôi có thể cá rằng 200 năm trước đây
17:01
And that is what is going to happen in the future.
405
1006000
3000
và đó sẽ là điều sẽ xảy ra trong tương lai
17:04
And the second implication
406
1009000
2000
điều rút ra thứ 2
17:06
is that the world will inevitably, as a consequence,
407
1011000
3000
là thế giới sẽ trở nên không thể tránh khỏi
17:09
become increasingly unfamiliar to us,
408
1014000
4000
trở nên xa lạ với chúng ta
17:13
because it'll be shaped by cultures and experiences and histories
409
1018000
3000
bởi vì nó được quy định bỏi những nền văn hóa, kinh nghiệm và lịch sử
17:16
that we are not really familiar with,
410
1021000
3000
mà chúng ta không hề quen thuộc
17:19
or conversant with.
411
1024000
2000
hay thân thiết
17:21
And at last, I'm afraid -- take Europe;
412
1026000
2000
và cuối cùng, tôi sợ rằng, lấy châu Âu
17:23
America is slightly different --
413
1028000
2000
Châu Mĩ một chút khác biệt
17:25
but Europeans by and large, I have to say,
414
1030000
3000
bời người châu Âu nói chung, tôi đành phải nói rằng
17:28
are ignorant,
415
1033000
3000
là khờ khạo
17:31
are unaware
416
1036000
2000
là thiếu quan sát
17:33
about the way the world is changing.
417
1038000
3000
về cách thức mà thế giới đang thay đổi
17:36
Some people -- I've got an English friend in China,
418
1041000
3000
một vài người, tôi có một người bạn Anh ở Trung Quốc
17:39
and he said, "The continent is sleepwalking into oblivion."
419
1044000
3000
ông ấy nói rằng, "lục địa này đang đi mộng du vào trong lãng quên"
17:44
Well, maybe that's true,
420
1049000
2000
có thể điều đó là đúng
17:46
maybe that's an exaggeration.
421
1051000
2000
có thể đó là sự phóng đại.
17:48
But there's another problem which goes along with this --
422
1053000
3000
Nhưng một vấn đề đi kèn theo đó là
17:51
that Europe is increasingly out of touch with the world --
423
1056000
3000
châu Âu đang mất dần các mối liên hệ với thế giới--
17:54
and that is a sort of
424
1059000
3000
đó là thứ mà ta gọi
17:57
loss of a sense of the future.
425
1062000
2000
là mất đi tri giác về tương lai.
17:59
I mean, Europe once, of course, once commanded the future
426
1064000
3000
Ys tôi là châu Âu một thời đã ra lệnh cho tương lai
18:02
in its confidence.
427
1067000
2000
trên sự tự tin của mình.
18:04
Take the 19th century, for example.
428
1069000
3000
Xem thế kỉ thứ 19 như một ví dụ.
18:07
But this, alas, is no longer true.
429
1072000
3000
Nhưng, lạy thánh ala, nó không còn đúng nữa.
18:10
If you want to feel the future, if you want to taste the future,
430
1075000
3000
Nếu bạn muốn cảm nhận được tương lai, muốn nếm vị tương lai
18:13
try China -- there's old Confucius.
431
1078000
3000
hãy xem Trung Quốc, một Khổng Tử thời cổ đại.
18:16
This is a railway station
432
1081000
2000
Đây là nhà ga xe lửa
18:18
the likes of which you've never seen before.
433
1083000
2000
điều tương tự mà có lẽ bạn chưa thấy bao giờ
18:20
It doesn't even look like a railway station.
434
1085000
2000
Nó thậm chí không hề giống như ga tàu.
18:22
This is the new [Wuhan] railway station
435
1087000
2000
Đây là nhà ga Quảng Châu
18:24
for the high-speed trains.
436
1089000
2000
cho những chuyến tàu tốc hành
18:26
China already has a bigger network
437
1091000
2000
Trung Quốc thực sự đã trở thành một mạng lới rông lớn hơn
18:28
than any other country in the world
438
1093000
2000
bất kì quốc gia nào trên thế giới
18:30
and will soon have more than all the rest of the world put together.
439
1095000
4000
và sớm trở nên lớn hơn tất cả những phần còn lại của thế giới gộp lại
18:34
Or take this: now this is an idea,
440
1099000
2000
hay đây : bây giờ là 1 ý tưởng
18:36
but it's an idea to be tried out shortly
441
1101000
3000
nhưng ý tưởng này chỉ thử nghiệm trong 1 thời gian ngắn
18:39
in a suburb of Beijing.
442
1104000
2000
ngoại ô Bắc Kinh
18:41
Here you have a megabus,
443
1106000
3000
đây bạn có thể thấy siêu xe buýt
18:44
on the upper deck carries about 2,000 people.
444
1109000
3000
tầng trên có thể chở tới 2000 người
18:47
It travels on rails
445
1112000
2000
di chuyển trên đường ray
18:49
down a suburban road,
446
1114000
2000
dọc theo đường ngoại ô
18:51
and the cars travel underneath it.
447
1116000
3000
và xe ô tô di chuyển bên dưới
18:54
And it does speeds of up to about 100 miles an hour.
448
1119000
3000
và tốc độ của nó có thể lên đến 100 dăm trên giờ
18:57
Now this is the way things are going to move,
449
1122000
3000
đây chính là cách mà mọi thứ ở TRung Quốc sẽ di chuyển
19:00
because China has a very specific problem,
450
1125000
2000
vì Trung Quốc có một vấn đề rất cụ thể
19:02
which is different from Europe
451
1127000
2000
khác với châu Âu
19:04
and different from the United States:
452
1129000
2000
khác với Mỹ
19:06
China has huge numbers of people and no space.
453
1131000
3000
Trung Quốc đông dân trong khi không dư thừa không gian
19:09
So this is a solution to a situation
454
1134000
2000
vậy nên giải pháp cho tình huống này
19:11
where China's going to have
455
1136000
2000
nơi mà họ sẽ có
19:13
many, many, many cities
456
1138000
2000
rất rất rất nhiều thành phố
19:15
over 20 million people.
457
1140000
2000
hơn 20 triệu người
19:17
Okay, so how would I like to finish?
458
1142000
3000
được rồi, vậy tôi nên kết thúc như thế nào nhỉ
19:20
Well, what should our attitude be
459
1145000
3000
thái độ của chúng ta là gì
19:23
towards this world
460
1148000
3000
đối với thế giới này
19:26
that we see
461
1151000
2000
rằng chúng ta thấy
19:28
very rapidly developing
462
1153000
2000
là họ đang phát triển thần kì
19:30
before us?
463
1155000
2000
trước chúng ta
19:33
I think there will be good things about it and there will be bad things about it.
464
1158000
3000
tôi nghĩ rằng sẽ có cả những điều tốt và xấu về nó
19:36
But I want to argue, above all,
465
1161000
2000
nhưng tôi cho rằng, trên tất cả
19:38
a big-picture positive for this world.
466
1163000
3000
một bức tranh tươi đẹp về thế giới này
19:43
For 200 years,
467
1168000
2000
cho 200 năm
19:45
the world was essentially governed
468
1170000
6000
thế giới đã bị thống trị
19:51
by a fragment of the human population.
469
1176000
4000
bởi một sự rải rác con người
19:55
That's what Europe and North America represented.
470
1180000
4000
đso alf điều mà châu Aau và Mĩ đã thể hiện.
19:59
The arrival of countries
471
1184000
2000
Sự xuất hiện của những nước
20:01
like China and India --
472
1186000
2000
như Trung Quốc và Ấn Độ
20:03
between them 38 percent of the world's population --
473
1188000
2000
họ là 38% dân số thế giới
20:05
and others like Indonesia and Brazil and so on,
474
1190000
3000
và những nước khác như Indonexia, Brazil vân vân
20:11
represent the most important single act
475
1196000
3000
thể hiện một động thái quan trọng
20:14
of democratization
476
1199000
2000
về sự dân chủ hóa
20:16
in the last 200 years.
477
1201000
2000
trong suốt 200 năm qua.
20:18
Civilizations and cultures,
478
1203000
2000
Những nên văn minh và văn hóa
20:20
which had been ignored, which had no voice,
479
1205000
3000
từng bị phớt lờ, từng không có tiếng nói
20:23
which were not listened to, which were not known about,
480
1208000
2000
từng không được lắng nghe, không được biết đến
20:25
will have a different sort
481
1210000
2000
sẽ trở thành một lực lượng khác
20:27
of representation in this world.
482
1212000
3000
cho đại diện của 1 thế giới mới.
20:30
As humanists, we must welcome, surely,
483
1215000
2000
Như những nhà nhân văn học, chúng ta tất nhiên phải chào mừng
20:32
this transformation,
484
1217000
2000
sự chuển đổi này
20:34
and we will have to learn
485
1219000
2000
và chúng ta sẽ phải học
20:36
about these civilizations.
486
1221000
2000
về nền văn minh.
20:38
This big ship here
487
1223000
3000
Con tàu lớn này
20:41
was the one sailed in by Zheng He
488
1226000
2000
đã được Zheng He chèo lái
20:43
in the early 15th century
489
1228000
2000
vào đầu thế kỉ 15
20:45
on his great voyages
490
1230000
2000
trong chuyến đi vĩ đại của ông
20:47
around the South China Sea, the East China Sea
491
1232000
3000
vòng quanh biển nam và Đông Trung Quốc
20:50
and across the Indian Ocean to East Africa.
492
1235000
3000
qua Ấn Độ dương và Đông Phi
20:53
The little boat in front of it
493
1238000
4000
chiếc thuyền nhỏ đằng trước nó
20:57
was the one in which, 80 years later,
494
1242000
2000
là cái mà 80 năm trước đây
20:59
Christopher Columbus crossed the Atlantic.
495
1244000
3000
Christopher Columbus vượt Đại Tây dương
21:02
(Laughter)
496
1247000
2000
(tiếng cười)
21:04
Or, look carefully
497
1249000
2000
hoặc nhìn kĩ hơn
21:06
at this silk scroll
498
1251000
2000
ở cuộn lụa
21:08
made by ZhuZhou
499
1253000
3000
tạo ra bởi ZhuZhou
21:11
in 1368.
500
1256000
3000
vào năm 1368
21:14
I think they're playing golf.
501
1259000
2000
tôi nghĩ họ đang chơi gôn
21:16
Christ, the Chinese even invented golf.
502
1261000
3000
Chúa ơi, người Trung Quốc đang sáng tạo ra môn gôn
21:19
Welcome to the future. Thank you.
503
1264000
3000
chào mừng đến với tương lai. xin cảm ơn
21:22
(Applause)
504
1267000
3000
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Martin Jacques - Writer, columnistMartin Jacques is the author of "When China Rules the World," and a columnist for the Guardian and New Statesman. He was a co-founder of the think tank Demos.
Why you should listen
Martin Jacques is the author of When China Rules the World: The Rise of the Middle Kingdom and the End of the Western World. He is a Senior Fellow at the Department of Politics and International Studies, Cambridge University, and a Visiting Professor at Tsinghua University, Beijing. He is also a non-resident Fellow at the Transatlantic Academy, Washington DC. He is a columnist for the Guardian and the New Statesman.
His interest in East Asia began in 1993 with a holiday in China, Hong Kong, Singapore and Malaysia. After that, he found every reason or excuse he could find to spend time in the region, be it personal, for newspaper articles or television programs. In 1977, he became editor of Marxism Today, a post he held for fourteen years, transforming what was an obscure and dull journal into the most influential political publication in Britain, read and respected on the right and left alike.
In 1991, he closed Marxism Today and in 1994 became the deputy editor of the Independent newspaper, a post he held until 1996. In 1993 he co-founded the think-tank Demos.
Martin Jacques | Speaker | TED.com