TEDxBoulder 2011
Phil Plait: How to defend Earth from asteroids
Phil Plait: Làm thế nào để bảo vệ Trái Đất khỏi các thiên thạch
Filmed:
Readability: 3.3
2,350,842 views
Cái gì rộng khoảng 6 dặm (~ 9,6km) và có thể kết liễu một nền văn minh trong khoảnh khắc? Một thiên thạch - và có rất nhiều những vật thể đó. Với sự hài hước và những hình ảnh tuyệt vời, Phil Plait làm say mê khán giả ở TEDxBoulder với những cách mà thiên thạch có thể hủy diệt, và những gì chúng ta phải làm để tránh chúng.
Phil Plait - Astronomer
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe. Full bio
Phil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I want to talk to you about something
0
1000
2000
Tôi muốn nói với bạn về một thứ
00:18
kind of big.
1
3000
3000
khá to lớn.
00:21
We'll start here.
2
6000
3000
Chúng ta sẽ bắt đầu từ đây.
00:24
65 million years ago
3
9000
3000
65 triệu năm trước
00:27
the dinosaurs had a bad day.
4
12000
3000
loài khủng long có một ngày đen tối.
00:30
(Laughter)
5
15000
3000
(Cười)
00:33
A chunk of rock six miles across,
6
18000
3000
Một mảnh đá rộng khoảng 6 dặm (9.6km),
00:36
moving something like 50 times
7
21000
2000
di chuyển với tốc độ khoảng 50 lần
00:38
the speed of a rifle bullet,
8
23000
2000
tốc độ của một viên đạn súng trường,
00:40
slammed into the Earth.
9
25000
2000
va vào Trái Đất.
00:42
It released its energy all at once,
10
27000
2000
Nó phát ra toàn bộ năng lượng ngay lập tức,
00:44
and it was an explosion that was
11
29000
2000
và đó là một vụ nổ
00:46
mind-numbing.
12
31000
2000
khó có thể tưởng tượng nổi.
00:48
If you took every nuclear weapon ever built
13
33000
2000
Nếu bạn đem tất cả các quả bom nguyên tử được chế tạo
00:50
at the height of the Cold War,
14
35000
2000
trong đỉnh điểm của cuộc chiến tranh lạnh,
00:52
lumped them together and blew them up
15
37000
2000
gộp chúng lại và làm chúng nổ
00:54
at the same time,
16
39000
2000
cùng một lúc,
00:56
that would be one one-millionth
17
41000
2000
đó sẽ là một phần triệu của
00:58
of the energy released at that moment.
18
43000
4000
lượng năng lượng phát ra vào lúc đó.
01:02
The dinosaurs had a really bad day.
19
47000
3000
Loài khủng long đã có một ngày rất tồi tệ.
01:05
Okay?
20
50000
2000
Đúng không?
01:07
Now, a six-mile-wide rock is very large.
21
52000
2000
Một mảnh đá rộng 6 dặm rất là lớn.
01:09
We all live here in Boulder.
22
54000
2000
Tất cả chúng ta sống ở Boulder.
01:11
If you look out your window and you can see
23
56000
2000
Nếu bạn nhìn ra cửa sổ, bạn có thể thấy
01:13
Long's Peak, you're probably familiar with it.
24
58000
2000
ngọn Long's Peak, và bạn có lẽ quen thuộc với nó.
01:15
Now, scoop up Long's Peak, and put it out
25
60000
2000
Bây giờ, bưng ngọn Long's Peak, và đặt nó
01:17
in space.
26
62000
2000
vào trong không gian.
01:19
Take Meeker, Mt. Meeker. Lump that in there,
27
64000
2000
Đem Meeker, núi Meeker. Gộp vào đó
01:21
and put that in space as well,
28
66000
2000
và đặt luôn nó vào không gian,
01:23
and Mt. Everest, and K2,
29
68000
2000
rồi đỉnh Everest, và K2,
01:25
and the Indian peaks.
30
70000
2000
và những ngọn Indian.
01:27
Then you're starting to get an idea of
31
72000
2000
Bây giờ thì bạn bắt đầu có thể hiểu được
01:29
how much rock we're talking about, okay?
32
74000
2000
chúng ta đang nói về chừng nào đá rồi đúng không?
01:31
We know it was that big because of
33
76000
2000
Chúng ta biết là nó lớn như thế nào bởi vì
01:33
the impact it had and the crater it left.
34
78000
2000
chúng ta biết được sự tác động nó có và cái vực thẳm mà nó để lại.
01:35
It hit in what we now know as Yucatan,
35
80000
2000
Nó va vào chổ mà bây giờ chúng ta gọi là Yucatan,
01:37
the Gulf of Mexico.
36
82000
2000
vịnh Mexico.
01:39
You can see here, there's the
37
84000
2000
Bạn có thể thấy ở đây, đây là
01:41
Yucatan Peninsula, if you recognize Cozumel
38
86000
2000
bán đảo Yucatan, nếu bạn nhận ra Cozumel
01:43
off the east coast there.
39
88000
2000
nằm ngoài bờ biển ở đó.
01:45
Here is how big of a crater was left.
40
90000
3000
Đây là độ lớn cái vực thẳm mà nó để lại.
01:48
It was huge. To give you a sense of the scale,
41
93000
2000
Nó khổng lồ. Để các bạn có cảm giác nó lớn thế nào,
01:50
okay, there you go. The scale here is
42
95000
2000
thì cái tỷ lệ ở đây là
01:52
50 miles on top, a hundred kilometers
43
97000
2000
50 dặm ở bề mặt, 100 km
01:54
on the bottom. This thing was
44
99000
2000
ở dưới đáy. Cái đó
01:56
300 kilometers across -- 200 miles --
45
101000
2000
rộng khoảng 300 km -- 200 dặm --
01:58
an enormous crater that excavated out
46
103000
2000
một mảnh đất trủng khổng lồ đã bới lên
02:00
vast amounts of earth that splashed around
47
105000
3000
một lượng đât rất lớn để văng ra
02:03
the globe and set fires all over the planet,
48
108000
3000
xung quanh Trái Đất và đốt cháy khắp hành tinh,
02:06
threw up enough dust to block out the sun.
49
111000
3000
làm tung bụi lên che hết ánh nắng mặt trời.
02:09
It wiped out 75 percent of all species
50
114000
2000
Nó hủy diệt khoảng 75% các loài
02:11
on Earth.
51
116000
2000
trên Trái Đất.
02:13
Now, not all asteroids are that big.
52
118000
3000
Thật ra không phải thiên thạch nào cũng lớn như vậy.
02:16
Some of them are smaller.
53
121000
2000
Một số thiên thạch nhỏ hơn vậy.
02:18
Here is one that came in
54
123000
3000
Đây là một cái đã
02:21
over the United States
55
126000
2000
bay qua Hòa Kỳ
02:23
in October of 1992.
56
128000
2000
vào tháng 10 năm 1992.
02:25
It came in on a Friday night.
57
130000
2000
Nó bay tới vào một đêm thứ sáu.
02:27
Why is that important?
58
132000
2000
Tại sao điều đó lại quan trọng?
02:29
Because back then, video cameras were
59
134000
2000
Bởi vì khi đó, máy quay phim vừa
02:31
just starting to become popular, and people
60
136000
2000
mới bắt đầu trở nên phổ biến, và mọi người
02:33
would bring them, parents would bring them,
61
138000
2000
hay đem nó, cha mẹ hay đem theo nó
02:35
to their kids' football games to film their kids
62
140000
2000
đến các trận bóng bầu dục của bọn trẻ họ để quay con cái
02:37
play football. And since this came in on a Friday,
63
142000
3000
chơi bóng. Và bởi vì nó bay đến ngày thứ sáu,
02:40
they were able to get this great footage
64
145000
2000
nhiều người đã quay được cảnh tuyệt vời
02:42
of this thing breaking up as it came in
65
147000
2000
của vật thể này bị phá vở khi nó bay qua
02:44
over West Virgina, Maryland, Pennsylvania
66
149000
2000
West Virgina, Maryland, Pennsylvania
02:46
and New Jersey until it did that
67
151000
2000
và New Jersey cho đến khi nó làm thế này
02:48
to a car in New York.
68
153000
2000
cho một chiếc xe ở New York.
02:50
(Laughter)
69
155000
2000
(Cười)
02:52
Now, this is not a 200-mile-wide crater,
70
157000
3000
Đây không phải là một chổ trủng rộng 200 dặm,
02:55
but then again you can see the rock
71
160000
2000
nhưng bạn có thể thấy mảnh đá
02:57
which is sitting right here,
72
162000
2000
nằm ở đây,
02:59
about the size of a football, that hit
73
164000
2000
bự khoảng quả bóng bầu dục, đâm vào
03:01
that car and did that damage.
74
166000
2000
chiếc xe đó và gây ra thiệt hại như vậy.
03:03
Now this thing was probably about the size
75
168000
2000
Cái thiên thạch này có lẽ bự khoảng
03:05
of a school bus when it first came in.
76
170000
2000
một chiếc xe buýt khi nó mới bắt đầu đi vào Trái Đất.
03:07
It broke up through atmospheric pressure,
77
172000
2000
Nhưng nó bắt đầu bị vỡ ra bởi áp xuất khí quyển,
03:09
it crumbled, and then the pieces fell apart
78
174000
2000
nó xụp đổ, và những mảnh vở nhỏ bay ra
03:11
and did some damage.
79
176000
2000
và gây ra thiệt hại.
03:13
Now, you wouldn't want that falling on your foot
80
178000
2000
Tất nhiên bạn không muốn nó bay vào chân bạn
03:15
or your head, because it would do that to it.
81
180000
2000
hay đầu của bạn, bởi vì nó sẽ gây ra thiệt hại như vậy.
03:17
That would be bad.
82
182000
2000
Đó là điều xấu.
03:19
But it won't wipe out, you know, all life
83
184000
2000
Nhưng nó sẽ không hủy diệt tất cả sự sống
03:21
on Earth, so that's fine. But it turns out,
84
186000
2000
trên Trái Đất, vì vậy nó cũng ổn thôi. Nhưng hóa ra,
03:23
you don't need something six miles across
85
188000
3000
bạn không cần mảnh đá rộng 6 dặm
03:26
to do a lot of damage.
86
191000
2000
để gây ra nhiều thiệt hại.
03:28
There is a median point between tiny rock
87
193000
2000
Có một điểm trung bình giữa một hòn đá nhỏ
03:30
and gigantic rock, and in fact, if any of you
88
195000
2000
và một hòn đá khổng lồ, và thật ra, nếu các bạn
03:32
have ever been to near Winslow, Arizona,
89
197000
3000
có bao giờ tới gần Winslow, Arizona,
03:35
there is a crater in the desert there that is
90
200000
3000
có một chổ trũng trong sa mạc ở đó, nó
03:38
so iconic that it is actually called Meteor Crater.
91
203000
4000
mang tính biểu tượng tới nỗi nó được gọi là chổ thủng thiên thạch.
03:42
To give you a sense of scale, this is about a mile wide.
92
207000
3000
Để các bạn có cảm nhận về độ lớn, nó rộng khoảng 1 dặm.
03:45
If you look up at the top, that's a parking lot,
93
210000
3000
Nếu bạn nhìn vào phần trên, đó là một bãi đậu xe,
03:48
and those are recreational vehicles right there.
94
213000
3000
và đó là những chiếc xe giải trí ở đó.
03:51
So it's about a mile across, 600 feet deep.
95
216000
3000
Nó rộng khoảng 1 dặm, sâu khoảng 600 bộ (200m).
03:54
The object that formed this was probably about
96
219000
3000
Cái vật tạo ra chỗ thủng này có lẽ
03:57
30 to 50 yards across, so roughly the size
97
222000
3000
rộng từ 30 đến 50 thước anh (10-15m), bằng khoảng kích thước
04:00
of Mackey Auditorium here.
98
225000
3000
của phòng hội họp Mackey này.
04:03
It came in at speeds that were tremendous,
99
228000
3000
Nó bay vào với một tốc độ phi thường,
04:06
slammed into the ground, blew up,
100
231000
2000
đâm vào mặt đất, nổ tung
04:08
and exploded with the energy of roughly
101
233000
2000
và phát ra một năng lượng khoảng chừng
04:10
a 20-megaton nuclear bomb --
102
235000
2000
một qua bom nguyên tử 20 megaton --
04:12
a very hefty bomb.
103
237000
2000
một quả bom nặng.
04:14
This was 50,000 years ago, so it may have
104
239000
2000
Đây là khoảng 50,000 năm trước, vì vậy nó có lẽ
04:16
wiped out a few buffalo or antelope,
105
241000
2000
đã hủy diệt một vài con trâu hay sơn dương,
04:18
or something like that out in the desert,
106
243000
3000
hay cái gì tương tự trong sa mạc,
04:21
but it probably would not have caused
107
246000
2000
nhưng nó không gây ra
04:23
global devastation.
108
248000
2000
thảm họa toàn cầu.
04:25
It turns out that these things don't have to
109
250000
2000
Hóa ra những thiên thể này không cần đâm vào
04:27
hit the ground to do a lot of damage.
110
252000
3000
mặt đất mới gây ra thiệt hại.
04:30
Now, in 1908, over Siberia, near the
111
255000
2000
Ở đây, vào năm 1908, ở Siberia, gần
04:32
Tunguska region -- for those of you who are
112
257000
2000
vùng Tunguska -- đối với những ai
04:34
Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters,"
113
259000
2000
hâm mộ Dan Aykroyd và đã xem "Ghosbusters",
04:36
when he talked about the greatest cross-dimensional rift
114
261000
3000
khi anh ta nói về cái rạn nứt đa chiều lớn nhất
04:39
since the Siberia blast of 1909, where he got
115
264000
3000
từ vụ nổ ở Siberia 1909, anh ta đã nói
04:42
the date wrong, but that's okay. (Laughter)
116
267000
2000
sai ngày, nhưng điều đó không sao. (Cười)
04:44
It was 1908. That's fine. I can live with that.
117
269000
3000
Nó là vào năm 1908. Điều đó cũng không sao. Tôi có thể chấp nhận điều đó.
04:47
(Laughter)
118
272000
3000
(Cười)
04:50
Another rock came into the Earth's atmosphere
119
275000
3000
Một mảnh đá nữa bay vào khí quyển Trái Đất
04:53
and this one blew up above the ground, several
120
278000
2000
và mảnh đá này nổ tung ở phía trên mặt đất, vài
04:55
miles up above the surface of the Earth.
121
280000
3000
dặm phía trên bề mặt Trái Đất.
04:58
The heat from the explosion set fire to the
122
283000
3000
Lượng nhiệt từ vụ nổ này làm cháy
05:01
forest below it, and then the shock wave
123
286000
3000
khu rừng bên dưới nó, và sau đó sóng xung kích
05:04
came down and knocked down trees for
124
289000
2000
đi xuống và đánh ngã cây cối
05:06
hundreds of square miles, okay?
125
291000
3000
trong vòng hàng trăm dặm vuông.
05:09
This did a huge amount of damage.
126
294000
2000
Cái mảnh đá đó đã gây ra thiệt hại khổng lồ.
05:11
And again, this was a rock probably roughly
127
296000
2000
Một lần nữa, cái mảnh đá đó có lẽ cũng chừng
05:13
the size of this auditorium that we're sitting in.
128
298000
2000
kích cở của phòng hội họp mà chúng ta đang ngồi.
05:15
In Meteor Crater it was made of metal,
129
300000
2000
Trong trường hợp của chổ thủng thiên thạch, nó được làm từ kim loại
05:17
and metal is much tougher, so it made it
130
302000
2000
và kim loại cứng hơn nhiều, vì vậy
05:19
to the ground.
131
304000
2000
nó có khả năng đâm vào mặt đất.
05:21
The one over Tunguska was probably made
132
306000
2000
Cái thiên thạch ở Tunguska có lẻ
05:23
of rock, and that's much more crumbly, so it
133
308000
2000
làm bằng đá, và nó dễ vở hơn, vì vậy
05:25
blew up in the air. Either way, these are
134
310000
2000
nó đã nổ tung trong không trung. Dù sao đi nữa, đây là
05:27
tremendous explosions, 20 megatons.
135
312000
3000
những vụ nổ phi thường, 20 megaton.
05:30
Now, when these things blow up, they're not
136
315000
2000
Giờ, khi những thiên thể này nổ, chúng sẽ không
05:32
going to do global ecological damage.
137
317000
3000
gây ra những thiệt hại sinh thái toàn cầu.
05:35
They're not going to do something like
138
320000
2000
Chúng sẽ không gây ra những gì giống
05:37
the dinosaur-killer did.
139
322000
2000
như cái đã giết khủng long.
05:39
They're just not big enough.
140
324000
2000
Chúng không đủ lớn.
05:41
But they will do global economic damage,
141
326000
2000
Nhưng chúng sẽ gây ra thiệt hại kinh tế toàn cầu,
05:43
because they don't have to hit, necessarily,
142
328000
2000
bởi vì chúng không cần phải đâm vào mặt đất
05:45
to do this kind of damage.
143
330000
2000
để gây ra những thiệt hại như vậy.
05:47
They don't have to do global devastation.
144
332000
2000
Chúng không cần phải gây ra hủy hoại toàn cầu.
05:49
If one of these things were to hit
145
334000
2000
Nếu một trong những thiên thạch này đâm vào
05:51
pretty much anywhere, it would cause a panic.
146
336000
2000
bất cứ ở đâu, nó sẽ gây hoảng sợ.
05:53
But if it came over a city, an important city --
147
338000
2000
Nhưng nếu nó va vào một thành phố, một thành phố quan trọng --
05:55
not that any city is more important than others,
148
340000
2000
không phải là có thành phố nào quan trọng hơn thành phố nào,
05:57
but some of them we depend on them more
149
342000
2000
nhưng chúng ta phụ thuộc nhiều vào một số thành phố hơn
05:59
on the global economic basis -- that could do
150
344000
3000
về mặt kinh tế toàn cầu -- nó sẽ tạo ra
06:02
a huge amount of damage to us
151
347000
3000
một thiệt hại to lớn cho chúng ta
06:05
as a civilization.
152
350000
2000
dưới dạng một nền văn minh.
06:07
So, now that I've scared the crap out of you ...
153
352000
3000
Vậy thì bây giờ sau khi tôi đã hù các bạn hết hồn ...
06:10
(Laughter)
154
355000
2000
(Cười)
06:12
what can we do about this? All right?
155
357000
2000
thì chúng ta có thể làm gì về vấn đề này?
06:14
This is a potential threat.
156
359000
2000
Đây là một mối đe dọa có thể xảy ra.
06:16
Let me note that we have not had
157
361000
2000
Hãy để tôi nhấn mạnh là chúng ta chưa có
06:18
a giant impact like the dinosaur-killer
158
363000
2000
một va chạm khổng lồ như cái giết chết loài khủng long
06:20
for 65 million years. They're very rare.
159
365000
3000
65 triệu năm trước. Những thiên thạch đó rất hiếm.
06:23
The smaller ones happen more often, but
160
368000
3000
Những vụ va chạm nhỏ xảy ra thường xuyên hơn, nhưng
06:26
probably on the order of a millennium,
161
371000
2000
có lẽ với tần số thiên niên kỷ,
06:28
every few centuries or every few thousand
162
373000
2000
mỗi vài thế kỷ hoặc vài ngàn năm,
06:30
years, but it's still something to be aware of.
163
375000
3000
nhưng nó vẫn là vấn đề cần quan tâm.
06:33
Well, what do we do about them?
164
378000
2000
Vậy thì chúng ta làm gì đối với chúng?
06:35
The first thing we have to do is find them.
165
380000
2000
Việc đầu tiên chúng ta cần làm là tìm ra chúng.
06:37
This is an image of an asteroid that passed
166
382000
2000
Đây là hình của một thiên thạch bay ngang
06:39
us in 2009.
167
384000
2000
qua chúng ta vào năm 2009.
06:41
It's right here.
168
386000
2000
Nó ngay ở đây.
06:43
But you can see that it's extremely faint.
169
388000
2000
Nhưng bạn có thể thấy là nó rất mờ.
06:45
I don't even know if you can see that
170
390000
2000
Tôi cũng không biết là các bạn ở hàng cuối
06:47
in the back row. These are just stars.
171
392000
2000
có thấy không. Những cái này chỉ là sao thôi.
06:49
This is a rock that was about 30 yards across,
172
394000
2000
Đây là một hòn đá rộng khoảng 30 thước anh (10m),
06:51
so roughly the size of the ones that blew up
173
396000
2000
ví thế nó cùng kích thước với cái đã nổ
06:53
over Tunguska and hit Arizona 50,000 years ago.
174
398000
3000
phía trên Tunguska và đâm vào Arizona 50.000 năm trước.
06:56
These things are faint.
175
401000
2000
Những thứ này rất mờ.
06:58
They're hard to see, and the sky is really big.
176
403000
2000
Chúng rất khó thấy, và bầu trời thì thật sự rất lớn.
07:00
We have to find these things first.
177
405000
2000
Chúng ta phải tìm những thiên thạch này trước.
07:02
Well the good news is, we're looking for them.
178
407000
2000
Tin tốt ở đây là chúng ta đang tìm kiếm chúng.
07:04
NASA has devoted money to this.
179
409000
2000
NASA đã đầu tư tiền vào việc này.
07:06
The National Science Foundation, other
180
411000
2000
Viện khoa học quốc gia, và
07:08
countries are very interested in doing this.
181
413000
2000
các nước khác cũng làm việc này.
07:10
We're building telescopes that are looking
182
415000
2000
Chúng ta đang xây dựng những kính thiên văn để
07:12
for the threat. That's a great first step,
183
417000
2000
tìm ra những đe dọa. Đó là một bước đầu tiên tuyệt vời,
07:14
but what's the second step? The second step
184
419000
2000
vậy thì bước thứ hai là gì? Bước thứ hai
07:16
is that we see one heading toward us,
185
421000
2000
là nếu chúng ta nhìn thấy một cái nào hướng về chúng ta,
07:18
we have to stop it. What do we do?
186
423000
2000
chúng ta phải chặn nó. Chúng ta chặn bằng cách nào?
07:20
You've probably heard about the asteroid
187
425000
2000
Có lẽ các bạn đã nghe nói về thiên thạch
07:22
Apophis. If you haven't yet, you will.
188
427000
3000
Apophis. Nếu chưa, thì bạn sẽ nghe bây giờ.
07:25
If you've heard about the Mayan 2012
189
430000
2000
Nếu bạn đã nghe nói về ngày tận thế của
07:27
apocalypse, you're going to hear about Apophis,
190
432000
2000
người Maya vào 2012, bạn sẽ nghe nói về thiên thạch Apophis,
07:29
because you're keyed in to all the doomsday
191
434000
2000
bởi vì đằng nào bạn cũng luôn chú ý lắng nghe những thông tin
07:31
networks anyway.
192
436000
2000
về ngày tận thế.
07:34
Apophis is an asteroid that was discovered in 2004.
193
439000
3000
Apophis là một thiên thạch được khám phá vào năm 2004.
07:37
It's roughly 250 yards across, so it's
194
442000
3000
Nó rộng khoảng 250 thước anh (80m), vì thế nó
07:40
pretty big -- big size, you know,
195
445000
2000
tương đối lớn, bạn biết rồi đó,
07:42
bigger than a football stadium -- and it's going to
196
447000
2000
nó lớn hơn một sân bóng bầu dục -- và nó sẽ bay
07:44
pass by the Earth in April of 2029.
197
449000
3000
ngang qua Trái Đất vào tháng tư năm 2029.
07:47
And it's going to pass us so close that it's
198
452000
2000
Và nó sẽ bay gần chúng ta đến nỗi, nó thật ra
07:49
actually going to come underneath
199
454000
2000
sẽ bay bên dưới
07:51
our weather satellites.
200
456000
2000
những vệ tinh thời tiết của chúng ta.
07:53
The Earth's gravity is going to bend the orbit
201
458000
2000
Lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong quỹ đạo của
07:55
of this thing so much that if it's just right,
202
460000
3000
thiên thạch này đến nỗi nếu nó vừa đủ,
07:58
if it passes through this region of space,
203
463000
3000
nếu nó bay qua phần không gian này,
08:01
this kidney bean-shaped region called
204
466000
2000
khu vực hình quả thận gọi là
08:03
the keyhole, the Earth's gravity will bend it
205
468000
2000
lỗ khóa này, lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong nó
08:05
just enough that seven years later
206
470000
2000
vừa đủ để bảy năm sau
08:07
on April 13, which is a Friday, I'll note,
207
472000
2000
vào ngày 13 tháng tư, một ngày thứ sáu
08:09
in the year 2036 ... (Laughter)
208
474000
3000
năm 2036 ... (Cười)
08:12
-- you can't plan that kind of stuff --
209
477000
3000
-- bạn không thể nào lên những kế hoạch như vậy được --
08:15
Apophis is going to hit us. And it's
210
480000
2000
Apophis sẽ va vào chúng ta.
08:17
250 meters across, so it would do
211
482000
2000
Với chiều rộng khoảng 250 thước Anh, nó sẽ gây ra
08:19
unbelievable damage.
212
484000
2000
thiệt hại không thể tưởng tượng nổi.
08:21
Now the good news is that the odds of it
213
486000
2000
Tin tốt ở đây là cái khả năng nó
08:23
actually passing through this keyhole and
214
488000
2000
thật sự bay qua cái lỗ khóa và
08:25
hitting us next go-around are one in a million,
215
490000
2000
va vào chúng ta lần kế tiếp là một phần triệu,
08:27
roughly -- very, very low odds, so I personally
216
492000
2000
khoảng như vậy -- một xác xuất rất thấp, vì thế bản thân tôi
08:29
am not lying awake at night worrying about this at all.
217
494000
2000
không mất ngủ ban đêm vì lo về vấn đề này chút nào cả.
08:31
I don't think Apophis is a problem.
218
496000
2000
Tôi không nghĩ Apophis là một vấn đề.
08:33
In fact, Apophis is a blessing in disguise,
219
498000
2000
Thật ra, Apophis là một cơ hội rất tốt,
08:35
because it woke us up to the dangers
220
500000
2000
vì nó đánh thức chúng ta về mối nguy hiểm
08:37
of these things.
221
502000
2000
của những thiên thạch này.
08:39
This thing was discovered just a few years
222
504000
2000
Cái thiên thạch này được khám phá một vài năm trước
08:41
ago and could hit us a few years from now.
223
506000
2000
và nó có thể va vào chúng ta trong vài năm sau.
08:43
It won't, but it gives us a chance to study
224
508000
2000
Nó sẽ không va, nhưng nó cho chúng ta một cơ hội để nghiên cứu
08:45
these kinds of asteroids. We didn't really
225
510000
2000
những loại thiên thạch này. Chúng ta đã không
08:47
necessarily understand these keyholes, and
226
512000
2000
thật sự hiểu được những lỗ khóa này, và
08:49
now we do and it turns out
227
514000
2000
bây giờ chúng ta hiểu, và hóa ra
08:51
that's really important, because how do you
228
516000
2000
điều thật sự quan trọng là làm sao
08:53
stop an asteroid like this?
229
518000
2000
bạn biết cách ngăn chặn những thiên thạch như thế này?
08:55
Well, let me ask you, what happens if you're
230
520000
2000
Để tôi hỏi bạn, điều gì sẽ xảy ra, nếu bạn
08:57
standing in the middle of the road and a car's
231
522000
2000
đang đứng giữa đường và một chiếc xe
08:59
headed for you? What do you do? You do this.
232
524000
2000
chạy về hướng bạn? Bạn sẽ làm gì? Bạn làm như vầy.
09:01
Right? Move. The car goes past you.
233
526000
2000
Đúng không? Dịch ra chỗ khác. Chiếc xe sẽ chạy ngang qua bạn.
09:03
But we can't move the Earth, at least
234
528000
2000
Nhưng chúng ta không di chuyển được Trái Đất, ít nhất
09:05
not easily, but we can move a small asteroid.
235
530000
2000
là không dễ dàng, nhưng chúng ta có thể di chuyển một thiên thạch.
09:07
And it turns out, we've even done it.
236
532000
2000
Và hóa ra, chúng ta đã từng làm việc đó.
09:09
In the year 2005, NASA launched a probe
237
534000
3000
Vào năm 2005, NASA phóng một vệ tinh thăm dò
09:12
called Deep Impact, which slammed into --
238
537000
3000
gọi là Deep Impact, nó va vào --
09:15
slammed a piece of itself into the nucleus of a comet.
239
540000
3000
va một mảnh của nó vào trung tâm của một sao chổi.
09:18
Comets are very much like asteroids.
240
543000
2000
Sao chổi cũng gần giống như thiên thạch vậy.
09:20
The purpose wasn't to push it out of the way.
241
545000
2000
Mục đích không phải là đẩy nó đi chỗ khác.
09:22
The purpose was to make a crater to excavate
242
547000
2000
Mục đích là tạo một chỗ trủng để bới lên
09:24
the material and see what was underneath
243
549000
2000
những vật liệu và xem xem có gì bên dưới
09:26
the surface of this comet, which we learned
244
551000
2000
bề mặt của sao chổi, mà chúng ta đã biết
09:28
quite a bit about.
245
553000
2000
khá nhiều rồi.
09:30
We did move the comet a little tiny bit,
246
555000
2000
Chúng ta đã di chuyển cái sao chổi đó một ít,
09:32
not very much, but that wasn't the point.
247
557000
2000
không nhiều lắm, nhưng đó không phải là điểm chính.
09:34
However, think about this.
248
559000
2000
Tuy nhiên, hãy nghĩ như thế này.
09:36
This thing is orbiting the sun at
249
561000
2000
Cái sao chổi này quay quanh mặt trời
09:38
10 miles per second, 20 miles per second.
250
563000
2000
với tốc độ 10, 20 dặm một giây.
09:40
We shot a space probe at it and hit it. Okay?
251
565000
2000
Chúng ta phóng một vệ tinh và cho va vào nó. Đúng không?
09:42
Imagine how hard that must be, and we did it.
252
567000
3000
Hãy tưởng tượng xem điều đó khó thế nào, và chúng ta đã làm được.
09:45
That means we can do it again.
253
570000
3000
Điêu đó có nghĩa là chúng ta có thể làm một lần nữa.
09:48
If we need, if we see an asteroid that's coming
254
573000
2000
Nếu chúng ta cần, nếu chúng ta thấy một thiên thạch đang bay
09:50
toward us, and it's headed right for us,
255
575000
2000
về hướng chúng ta, và nó hướng chính xác về chúng ta,
09:52
and we have two years to go, boom! We hit it.
256
577000
3000
và chúng ta có hai năm. Chúng ta phóng trúng nó.
09:55
You can try to -- you know, if you watch
257
580000
2000
Bạn có thể thử -- bạn biết đó, nếu bạn xem
09:57
the movies, you might think about,
258
582000
2000
phim, bạn có thể nghĩ,
09:59
why don't we use a nuclear weapon?
259
584000
2000
tại sao chúng ta không dùng vũ khí hạt nhân?
10:01
It's like, well, you can try that, but the problem is timing.
260
586000
2000
Bạn có thể thử làm vậy, nhưng vấn đề là thời điểm.
10:03
You shoot a nuclear weapon at this thing,
261
588000
2000
Bạn phóng một vũ khí hạt nhận vào vật này,
10:05
you have to blow it up within a few milliseconds
262
590000
2000
bạn phải làm nổ nó trong vòng vài phần ngàn giây
10:07
of tolerance or else you'll just miss it.
263
592000
2000
nếu không bạn sẽ trượt mất nó.
10:09
And there are a lot of other problems
264
594000
2000
Và có nhiều vấn đề khác nữa
10:11
with that. It's very hard to do.
265
596000
2000
khi làm vậy. Nó rất khó làm.
10:13
But just hitting something? That's pretty easy.
266
598000
2000
Nhưng đó chỉ là đâm thôi mà? Điều đó dễ chứ.
10:15
I think even NASA can do that,
267
600000
2000
Tôi nghĩ ngay cả NASA cũng làm được điều đó,
10:17
and they proved that they can. (Laughter)
268
602000
2000
và họ đã chứng tỏ là họ làm được. (Cười)
10:19
The problem is, what happens if you hit
269
604000
2000
Vấn đề là, khi bạn phóng trúng
10:21
this asteroid, you've changed the orbit,
270
606000
2000
cái thiên thạch này, nó thay đổi quỹ đạo,
10:23
you measure the orbit and then you find out,
271
608000
2000
ban đo cái quỹ đạo đó và bạn phát hiện rằng,
10:25
oh, yeah, we just pushed it into a keyhole,
272
610000
2000
chúng ta vừa mới đẩy nó vào cái lỗ khóa,
10:27
and now it's going to hit us in three years.
273
612000
2000
và bây giờ nó sẽ va vào chúng ta trong 3 năm.
10:29
Well, my opinion is, fine. Okay?
274
614000
2000
Vậy thì ý kiến của tôi là tốt thôi. Đúng không?
10:31
It's not hitting us in six months. That's good.
275
616000
2000
Nó sẽ không va vào chúng ta trong 6 tháng. Đó là điều tốt.
10:33
Now we have three years to do something else.
276
618000
3000
Bây giờ chúng ta có 3 năm để làm cái gì khác.
10:36
And you can hit it again. That's kind of
277
621000
2000
Và bạn có thể phóng trúng nó lần nữa. Cái này thì lại vẻ
10:38
ham-fisted. You might just push it into a third
278
623000
2000
vụng về. Bạn có lẽ sẽ đẩy nó vào
10:40
keyhole or whatever, so you don't do that.
279
625000
2000
một lỗ khóa thứ ba hay cái gì tương tự, vì vậy bạn không làm vậy.
10:42
And this is the part, it's the part I just love.
280
627000
4000
Và đây là phần quan trọng, đây là phần mà tôi yêu thích.
10:46
(Laughter)
281
631000
2000
(Cười)
10:48
After the big macho "Rrrrrrr BAM! We're
282
633000
2000
Sau cái màn vũ lực "Rrrr bùm! Chúng ta sẽ
10:50
gonna hit this thing in the face,"
283
635000
2000
phóng thẳng vào mặt cái thiên thạch này,"
10:52
then we bring in the velvet gloves.
284
637000
3000
rồi chúng ta đeo găng tang.
10:55
(Laughter)
285
640000
3000
(Cười)
10:58
There's a group of scientists and engineers
286
643000
2000
Có một nhóm các nhà khoa học và kỹ sư
11:00
and astronauts and they call themselves
287
645000
2000
và phi hành gia, và họ gọi nhau là
11:02
The B612 Foundation. For those of you
288
647000
2000
Nhóm B612. Những ai đã từng
11:04
who've read "The Little Prince,"
289
649000
2000
đọc "Hoàng tử nhỏ",
11:06
you understand that reference, I hope. The little prince
290
651000
2000
sẽ hiểu được ngụ ý ở đây, tôi hy vọng vậy. Hoàng tử nhỏ
11:08
who lived on an asteroid, it was called B612.
291
653000
2000
sống trên một thiên thạch gọi là B612.
11:10
These are smart guys -- men and women --
292
655000
2000
Đây là những người rất thông minh -- cả nam và nữ --
11:12
astronauts, like I said, engineers.
293
657000
2000
phi hành gia, giống như tôi đã nói, kỹ sư.
11:14
Rusty Schweickart, who was an Apollo 9
294
659000
2000
Rusty Schweickart, phi hành gia trên Apollo 9,
11:16
astronaut, is on this. Dan Durda, my friend
295
661000
2000
nằm trong nhóm này. Dan Durda, một người bạn của tôi
11:18
who made this image, works here at
296
663000
2000
đã tạo ra hình ảnh này, làm việc ở đây
11:20
Southwest Research Institute in Boulder,
297
665000
2000
tại viện nghiên cứu Tây Nam ở Boulder,
11:22
on Walnut Street. He created this image for this,
298
667000
2000
trên đường Walnut. Anh đã tạo ra những hình ảnh này,
11:24
and he's actually one of the astronomers
299
669000
2000
và anh thật ra là một trong những phi hành gia
11:26
who works for them. If we see an asteroid
300
671000
2000
làm việc với họ. Nếu chúng ta thấy một thiên thạch
11:28
that's going to hit the Earth and we have
301
673000
2000
sắp sửa va vào Trái Đất và chúng ta có
11:30
enough time, we can hit it to move it into
302
675000
3000
đủ thời gian, chúng ta có thể phóng trúng nó để di chuyển nó
11:33
a better orbit. But then what we do is we launch
303
678000
3000
vào một quỹ đạo tốt hơn. Nhưng cái mà chúng ta làm là chúng ta
11:36
a probe that has to weigh a ton or two.
304
681000
2000
phóng một vê tinh thăm dò nặng khoảng 1 hoặc 2 tấn.
11:38
It doesn't have to be huge -- couple of tons,
305
683000
3000
Nó không cần phải lớn -- chỉ vài tấn,
11:41
not that big -- and you park it near the asteroid.
306
686000
3000
không lớn lắm -- và chúng ta đậu nó gần cái thiên thạch.
11:44
You don't land on it, because these things are
307
689000
2000
Bạn không đậu trên nó, bởi vì những thiên thạch này
11:46
tumbling end over end. It's very hard to land on them.
308
691000
2000
luôn xoay vòng vòng. Rất khó có thể đậu trên chúng.
11:48
Instead you get near it.
309
693000
2000
Thay vì vậy, bạn đậu gần nó.
11:50
The gravity of the asteroid pulls on the probe,
310
695000
2000
Lực hấp dẫn của cái thiên thạch sẽ kéo cái vệ tinh,
11:52
and the probe has a couple of tons of mass.
311
697000
3000
và cái vệ tinh thì có trọng lượng một vài tấn.
11:55
It has a little tiny bit of gravity, but it's enough
312
700000
2000
Nó có một lực hấp dẫn rất nhỏ, nhưng cũng đủ
11:57
that it can pull the asteroid, and you have your
313
702000
2000
để kéo cái thiên thạch, và bạn có
11:59
rockets set up, so you can -- oh, you can barely
314
704000
2000
tên lửa đặt sẵn, cho nên bạn có thể -- ô bạn gần thấy
12:01
see it here, but there's rocket plumes -- and you
315
706000
2000
được nó ở đây, nhưng có những chùm tên lửa -- và bạn
12:03
basically, these guys are connected by their
316
708000
2000
cơ bản, là những cái này được kết nối bởi
12:05
own gravity, and if you move the probe very
317
710000
3000
lực hấp dẫn riêng của chúng, và nếu bạn di chuyển cái vệ tinh
12:08
slowly, very, very gently, you can very easily
318
713000
4000
một cách rất chậm, rất rất nhẹ nhàng, bạn có thể rất dễ dàng
12:12
finesse that rock into a safe orbit.
319
717000
3000
khéo léo di chuyển cái thiên thạch đó vào một quỹ đạo an toàn.
12:15
You can even put in orbit around the Earth
320
720000
2000
Bạn có thể đặt nó vào quỹ đạo xung quanh Trái Đất
12:17
where we could mine it, although that's a
321
722000
2000
để bạn có thể khai thác nó, mặc dù đó là một
12:19
whole other thing. I won't go into that.
322
724000
2000
việc hoàn toàn khác. Tôi sẽ không đi vào đó.
12:21
(Laughter)
323
726000
2000
(Cười)
12:23
But we'd be rich!
324
728000
2000
Nhưng chúng ta sẽ giàu!
12:25
(Laughter)
325
730000
5000
(Cười)
12:30
So think about this, right?
326
735000
2000
Hãy nghĩ về việc đó, đúng không?
12:32
There are these giant rocks flying out there,
327
737000
2000
Có những hòn đá khổng lồ bay trong không trung,
12:34
and they're hitting us, and they're doing
328
739000
2000
và chúng chuẩn bị va vào chúng ta, và chúng chuẩn bị
12:36
damage to us, but we've figured out how to do
329
741000
2000
gây thiệt hại chúng ta, nhưng chúng ta đã khám phá ra cách để
12:38
this, and all the pieces are in place to do this.
330
743000
3000
đối phó, và đã có tất cả các thứ cần thiết để làm điều đó.
12:41
We have astronomers in place with telescopes
331
746000
2000
Chúng ta có phi hành gia với những kính thiên văn
12:43
looking for them. We have smart people,
332
748000
2000
đang tìm kiếm chúng. Chúng ta có những người thông minh,
12:45
very, very smart people, who are concerned
333
750000
2000
rất rất thông minh quan tâm
12:47
about this and figuring out how to fix the
334
752000
2000
đến vấn đề này và đang tìm ra cách để giải quyết
12:49
problem, and we have the technology to do this.
335
754000
3000
và chúng ta có công nghệ để làm việc này.
12:52
This probe actually can't use chemical rockets.
336
757000
2000
Cái vệ tinh đó thật ra không thể sử dụng tên lửa hóa học.
12:54
Chemical rockets provide too much thrust, too
337
759000
2000
Tên lửa hóa học có lực đẩy quá mạnh, mạnh hơn
12:56
much push. The probe would just shoot away.
338
761000
2000
cần thiết. Cái vệ tinh chỉ sẽ bay đi chỗ khác.
12:58
We invented something called an ion drive,
339
763000
2000
Chúng ta đã phát minh ra một cái gọi là động cơ ion,
13:00
which is a very, very, very low-thrust engine.
340
765000
3000
đó là một động cơ có sức đẩy rất rất rất thấp.
13:03
It generates the force a piece of paper would
341
768000
2000
Nó tạo ra một lực bằng với lực một tờ giấy
13:05
have on your hand, incredibly light,
342
770000
2000
đặt lên trên bàn tay của bạn, vô cùng nhẹ,
13:07
but it can run for months and years,
343
772000
3000
nhưng nó có thể chạy hàng tháng và hàng năm,
13:10
providing that very gentle push.
344
775000
3000
cung cấp cái lực đẩy rất nhẹ đó.
13:13
If anybody here is a fan of the original "Star Trek,"
345
778000
2000
Nếu có ai ở đây là người hâm mộ của phim Star Trek,
13:15
they ran across an alien ship that had
346
780000
2000
họ gặp một chiếc phi thuyền ngoài hành tinh
13:17
an ion drive, and Spock said,
347
782000
2000
có động cơ ion, và Spock đã nói
13:19
"They're very technically sophisticated.
348
784000
2000
"Họ có công nghệ rất phức tạp.
13:21
They're a hundred years ahead of us with this drive."
349
786000
2000
Họ đi trước chúng ta hàng trăm năm với động cơ này."
13:23
Yeah, we have an ion drive now. (Laughter)
350
788000
2000
Vâng, bây giờ chúng ta có một động cơ ion. (Cười)
13:25
We don't have the Enterprise, but
351
790000
2000
Chúng ta không có chiếc Enterprise, nhưng
13:27
we've got an ion drive now.
352
792000
2000
hiện nay chúng ta đã có một động cơ ion.
13:29
(Applause)
353
794000
3000
(Vỗ tay)
13:32
Spock.
354
797000
2000
Spock.
13:34
(Laughter)
355
799000
3000
(Cười)
13:37
So ...
356
802000
2000
Vậy thì ...
13:39
that's the difference, that's the difference
357
804000
2000
đó là điểm khác biệt, đó là điểm khác biệt
13:41
between us and the dinosaurs.
358
806000
2000
giữa chúng ta và loài khủng long.
13:43
This happened to them.
359
808000
2000
Cái này đã xảy ra với chúng.
13:45
It doesn't have to happen to us.
360
810000
2000
Nó sẽ không xảy ra với chúng ta.
13:47
The difference between the dinosaurs and us
361
812000
3000
Điểm khác biệt giữa loài khủng long và chúng ta
13:50
is that we have a space program
362
815000
2000
là chúng ta có một chương trình không gian
13:52
and we can vote,
363
817000
2000
và chúng ta có thể bầu cử,
13:54
and so we can change our future.
364
819000
3000
và vì thế chúng ta có thể thay đổi tương lai của chúng ta.
13:57
(Laughter)
365
822000
1000
(Cười)
13:58
We have the ability to change our future.
366
823000
3000
Chúng ta có khả năng thay đổi tương lai của chúng ta.
14:01
65 million years from now,
367
826000
2000
65 triệu năm sau,
14:03
we don't have to have our bones
368
828000
2000
chúng ta sẽ không phải có xương của chúng ta
14:05
collecting dust in a museum.
369
830000
2000
bám bụi trong một viện bảo tàng.
14:07
Thank you very much.
370
832000
2000
Xin cảm ơn rất nhiều.
14:09
(Applause)
371
834000
1000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Phil Plait - AstronomerPhil Plait blogs at Bad Astronomy, where he deconstructs misconceptions and explores the wonder of the universe.
Why you should listen
Phil Plait is the Bad Astronomer. Not a bad astronomer, but a blogger for Slate who debunks myths and misconceptions about astronomy -- and also writes about the beauty, wonder and importance of fundamental research.
He worked for six years on the Hubble Space Telescope, and directed public outreach for the Fermi Gamma-ray Space Telescope. He is a past president of the James Randi Educational Foundation, and was the host of Phil Plait's Bad Universe, a documentary series on the Discovery Channel.
Read more from Phil Plait in the Huffington Post's special TEDWeekends feature, "Asteroids: Getting Ready" >>
Phil Plait | Speaker | TED.com