TED2014
Matthew Carter: My life in typefaces
Matthew Carter: Cuộc đời tôi giữa những nét chữ
Filmed:
Readability: 4.6
1,195,279 views
Bất kỳ cuốn sách, tạp chí hay màn ảnh nào bạn đã từng xem qua, có thể đang mang trong mình một vài kiểu chữ của Matthew Carter. Qua câu chuyện hấp dẫn và đầy lôi cuốn về cuộc đời mình, ông - tác giả của những phông chữ Verdana, Georgia, Bell Centennial thiết kế riêng danh bạ điện thoại ngày nào - đưa người xem qua từng trang của nghề tạo chữ, miệt mài cho tới những nét cuối cùng.
Matthew Carter - Type designer
Even if you don’t recognize his name, chances are you’ve seen Matthew Carter’s work -- his type designs include some of the world’s most familiar digital typefaces. Full bio
Even if you don’t recognize his name, chances are you’ve seen Matthew Carter’s work -- his type designs include some of the world’s most familiar digital typefaces. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Type is something we consume
0
709
1526
Con chữ là thứ mà chúng ta
00:14
in enormous quantities.
1
2235
1922
vẫn hay sử dụng với số lượng khổng lồ.
00:16
In much of the world,
2
4157
1082
Cả thế giới đều biết,
00:17
it's completely inescapable.
3
5239
1868
phông chữ là thứ không thể thiếu.
00:19
But few consumers are concerned to know
4
7107
3023
Nhưng có mấy ai bận tâm tìm hiểu
00:22
where a particular typeface came from
5
10130
2332
rằng các kiểu chữ đã bắt nguồn từ đâu,
00:24
or when or who designed it,
6
12462
2764
từ khi nào, hay ai đã tạo nên chúng -
00:27
if, indeed, there was any human agency involved
7
15226
3353
trong trường hợp
đúng là bàn tay con người
đúng là bàn tay con người
00:30
in its creation, if it didn't just sort of materialize
8
18579
2797
chứ không phải máy móc
hoặc phần mềm máy tính
hoặc phần mềm máy tính
00:33
out of the software ether.
9
21376
3712
mới là cái nôi phát minh ra phông chữ.
00:37
But I do have to be concerned with those things.
10
25088
3525
Nhưng bản thân tôi
luôn canh cánh mối bận tâm này.
luôn canh cánh mối bận tâm này.
00:40
It's my job.
11
28613
1517
Nó là việc tôi phải làm.
00:42
I'm one of the tiny handful of people
12
30130
2210
Tôi là một trong số rất ít
00:44
who gets badly bent out of shape
13
32340
2114
những người không khỏi thấy bực mình
00:46
by the bad spacing of the T and the E
14
34454
2594
bởi cái khoảng cách rất khó chấp nhận
giữa chữ T và E
giữa chữ T và E
00:49
that you see there.
15
37048
1900
như quý vị đang thấy trên đây.
00:50
I've got to take that slide off.
16
38948
1442
Chắc tôi sẽ gỡ cái hình này đi
00:52
I can't stand it. Nor can Chris.
17
40390
2071
Không ai chấp nhận được nó,
kể cả Đức Chúa.
kể cả Đức Chúa.
00:54
There. Good.
18
42461
1661
Có thế chứ. Tốt rồi.
00:56
So my talk is about the connection
19
44122
1768
Câu chuyện tôi mang đến đây hôm nay,
00:57
between technology and design of type.
20
45890
3400
là về mối quan hệ giữa công nghệ
và thiết kế phông chữ.
và thiết kế phông chữ.
01:01
The technology has changed
21
49290
2663
Công nghệ đang dần thay đổi
01:03
a number of times since I started work:
22
51953
2872
vô số lần kể từ ngày
tôi bắt đầu công việc:
tôi bắt đầu công việc:
01:06
photo, digital, desktop, screen, web.
23
54825
4661
ảnh, kỹ thuật số, máy tính bàn.
màn hình, mạng toàn cầu.
màn hình, mạng toàn cầu.
01:11
I've had to survive those changes and try
24
59486
1738
Tôi phải tự thích ứng với điều đó
01:13
to understand their implications for what I do
25
61224
2704
bằng cách liên hệ chúng
với công việc tôi đang làm
với công việc tôi đang làm
01:15
for design.
26
63928
1391
vì ngành thiết kế.
01:17
This slide is about the effect of tools on form.
27
65319
5170
Mục tiếp theo đây là về
ảnh hưởng của công cụ tới phom dáng.
ảnh hưởng của công cụ tới phom dáng.
01:22
The two letters, the two K's,
28
70489
2901
Hai chữ K,
01:25
the one on your left, my right, is modern,
29
73390
3325
Cái bên trái của bạn - bên phải của tôi -
là kiểu hiện đại,
là kiểu hiện đại,
01:28
made on a computer.
30
76715
1411
được đồ họa trên máy tính.
01:30
All straight lines are dead straight.
31
78126
2042
Những nét thẳng đều là thẳng tuyệt đối.
01:32
The curves have that kind of
mathematical smoothness
mathematical smoothness
32
80168
2810
Còn nét vòng cung thì đạt tới
mức hoản hảo trong toán học
mức hoản hảo trong toán học
01:34
that the Bézier formula imposes.
33
82978
3746
mà phương trình Bézier có thể vẽ ra được.
01:38
On the right, ancient Gothic,
34
86724
2497
Chữ còn lại mang hơi hướng Gothic cổ đại
01:41
cut in the resistant material of steel by hand.
35
89221
4059
được cắt bằng tay
trên vật liệu bằng thép rất bền.
trên vật liệu bằng thép rất bền.
01:45
None of the straight lines are actually straight.
36
93280
2125
Không có đường thẳng nào thật sự thẳng.
01:47
The curves are kind of subtle.
37
95405
2165
Còn đường cong thì không thật sự rõ ràng.
01:49
It has that spark of life from the human hand
38
97570
4714
Nó có dấu vết của cuộc sống
được làm nên bởi bàn tay con người,
được làm nên bởi bàn tay con người,
01:54
that the machine or the program
39
102284
1914
một cuộc sống mà máy móc hay lập trình
01:56
can never capture.
40
104198
1933
không thể nào chạm tới được.
01:58
What a contrast.
41
106131
1979
Một sự đối lập mới sâu sắc làm sao.
02:00
Well, I tell a lie.
42
108110
2579
Mà thật ra, tôi đang nói dối thôi.
02:02
A lie at TED. I'm really sorry.
43
110689
2988
Nói dối ở TED. Thật xin lỗi quý vị.
02:05
Both of these were made on a computer,
44
113677
2121
Cả hai thật ra đều là
sản phẩm của máy tính,
sản phẩm của máy tính,
02:07
same software, same Bézier curves,
45
115798
1926
cùng 1 phần mềm, 1 đường cong Bézier,
02:09
same font format.
46
117724
1692
cùng 1 định dạng phông chữ.
02:11
The one on your left
47
119416
2534
Chữ bên trái
02:13
was made by Zuzana Licko at Emigre,
48
121950
2254
là của Zuzana Licko ở Emigre.
02:16
and I did the other one.
49
124204
1435
Chữ còn lại là của tôi.
02:17
The tool is the same, yet the letters are different.
50
125639
3356
Cách thức thì giống nhau,
nhưng nét chữ thì hoàn toàn khác biệt.
nhưng nét chữ thì hoàn toàn khác biệt.
02:20
The letters are different
51
128995
1523
Mà chữ khác biệt là bởi vì
02:22
because the designers are different.
52
130518
1206
nhà thiết kế khác nhau.
02:23
That's all. Zuzana wanted hers to look like that.
53
131724
3261
Lý do chỉ đơn giản vậy thôi.
Zuzana muốn chữ cô trông thế này.
Zuzana muốn chữ cô trông thế này.
02:26
I wanted mine to look like that. End of story.
54
134985
3121
Tôi thì lại muốn chữ mình giống thế kia.
Chấm hết.
Chấm hết.
02:30
Type is very adaptable.
55
138106
2204
Chữ cái rất dễ tự thích nghi.
02:32
Unlike a fine art, such as sculpture or architecture,
56
140310
3321
Khác với đồ mỹ nghệ
như điêu khắc hay kiến trúc,
như điêu khắc hay kiến trúc,
02:35
type hides its methods.
57
143631
3399
Chữ cái không cho thấy cách làm ra chúng.
02:39
I think of myself as an industrial designer.
58
147030
2797
Tôi thấy bản thân giống như
một nhà thiết kế công nghiệp.
một nhà thiết kế công nghiệp.
02:41
The thing I design is manufactured,
59
149827
1566
Họ chế tạo cái tôi thiết kế ra,
02:43
and it has a function:
60
151393
1876
và cái đó có chức năng riêng:
02:45
to be read, to convey meaning.
61
153269
1838
để được đọc, để chứa đựng ý nghĩa.
02:47
But there is a bit more to it than that.
62
155107
1646
Thậm chí, nhiều hơn thế,
02:48
There's the sort of aesthetic element.
63
156753
1848
Chúng còn mang yếu tố thẩm mỹ nữa.
02:50
What makes these two letters different
64
158601
2716
Điều gì làm 2 chữ cái này khác đi
02:53
from different interpretations by different designers?
65
161317
3032
dưới cách truyền đạt khác nhau
của 2 nhà thiết kế khác nhau?
của 2 nhà thiết kế khác nhau?
02:56
What gives the work of some designers
66
164349
2013
Điều gì đã khiến thiết kế của một số người
02:58
sort of characteristic personal style,
67
166362
2911
mang chút phong cách cá nhân đặc trưng,
03:01
as you might find in the work of a fashion designer,
68
169273
2537
như bạn có thể bắt gặp
trong thiết kế thời trang,
trong thiết kế thời trang,
03:03
an automobile designer, whatever?
69
171810
3075
hay thiết kế xe hơi, vân vân?
03:06
There have been some cases, I admit,
70
174885
1775
Tôi công nhận trong 1 số trường hợp,
03:08
where I as a designer
71
176660
1150
nhà thiết kế
03:09
did feel the influence of technology.
72
177810
3089
cảm nhận được tầm ảnh hưởng của công nghệ.
03:12
This is from the mid-'60s,
73
180899
3060
Từ giai đoạn giữa những năm 60,
03:15
the change from metal type to photo,
74
183959
2235
họ dùng ảnh thay cho
khuôn đúc chữ kim loại,
khuôn đúc chữ kim loại,
03:18
hot to cold.
75
186194
1702
nóng (do nung kim loại) thành lạnh.
03:19
This brought some benefits
76
187896
1197
Thay đổi mang lại lợi ích
03:21
but also one particular drawback:
77
189093
3346
nhưng cũng đem đến một hạn chế:
03:24
a spacing system that only provided
78
192439
2673
một hệ thống cách dòng chỉ cho phép
03:27
18 discrete units for letters
79
195112
3983
đúng 18 đơn vị
03:31
to be accommodated on.
80
199095
2463
cho mỗi một chữ cái.
03:33
I was asked at this time to design
81
201558
1976
Lần này tôi được yêu cầu thiết kế
03:35
a series of condensed sans serif types
82
203534
2738
một loạt phông chữ không chân
một cách cô đọng nhất
một cách cô đọng nhất
03:38
with as many different variants as possible
83
206272
3163
càng nhiều phiên bản chữ càng tốt
03:41
within this 18-unit box.
84
209435
3847
chỉ trong một ô chữ gồm 18 đơn vị.
03:45
Quickly looking at the arithmetic,
85
213282
1639
Nhìn vào những con số,
03:46
I realized I could only actually make three
86
214921
3309
tôi nhanh chóng nhận ra
chỉ có thể tạo ra 3 loại chữ phù hợp.
chỉ có thể tạo ra 3 loại chữ phù hợp.
03:50
of related design. Here you see them.
87
218230
3387
Như quý vị có thể thấy đây.
03:53
In Helvetica Compressed, Extra Compressed,
88
221617
2591
Ba phông chữ Helvetica Compressed,
Extra Compressed,
Extra Compressed,
03:56
and Ultra Compressed, this rigid 18-unit system
89
224208
3811
và Ultra Compressed thật sự
là một vấn đề đối với tôi
là một vấn đề đối với tôi
04:00
really boxed me in.
90
228019
1573
bởi hệ thống 18 đơn vị chặt chẽ.
04:01
It kind of determined the proportions
91
229592
1833
Nó như thể quyết định tỷ lệ cân xứng
04:03
of the design.
92
231425
2289
của thiết kế vậy.
04:05
Here are the typefaces, at least the lower cases.
93
233714
4030
Đây là ba phông chữ vừa rồi
dưới dạng thường (không in hoa).
dưới dạng thường (không in hoa).
04:09
So do you look at these and say,
94
237744
2692
Liệu quý vị có đang nhìn và tự nhủ,
04:12
"Poor Matthew, he had to submit to a problem,
95
240436
3139
"Khổ thân Matthew, cái vấn đề ông gặp phải,
04:15
and by God it shows in the results."
96
243575
3807
giờ đã cho ra kết quả
là ba thiết kế tồi tệ."
là ba thiết kế tồi tệ."
04:19
I hope not.
97
247382
1307
Tôi hi vọng là không.
04:20
If I were doing this same job today,
98
248689
2241
Cũng công việc này, nhưng thời nay,
04:22
instead of having 18 spacing units,
99
250930
2826
thay vì 18 đơn vị,
04:25
I would have 1,000.
100
253756
3084
chúng ta có tới 1,000.
04:28
Clearly I could make more variants,
101
256840
2453
Tôi rõ ràng có thể làm ra
nhiều biến thể hơn,
nhiều biến thể hơn,
04:31
but would these three members
of the family be better?
of the family be better?
102
259293
4696
nhưng liệu có khiến ba phông chữ này
trở nên đẹp hơn?
trở nên đẹp hơn?
04:35
It's hard to say without actually doing it,
103
263989
1852
Thật khó để trả lời nếu chưa thử,
04:37
but they would not be better in the proportion
104
265841
1707
nhưng tôi chắc chắn 1,000 đơn vị
04:39
of 1,000 to 18, I can tell you that.
105
267548
3089
cho ra tỷ lệ cân xứng chuẩn xác hơn.
04:42
My instinct tells you that any improvement
106
270637
1938
Trực giác của tôi cho thấy rằng
04:44
would be rather slight, because they were designed
107
272575
3078
bất kỳ sự cải thiện nào cũng nên vừa phải,
04:47
as functions of the system they were designed to fit,
108
275653
2921
bởi phông chữ được thiết kế
như một chức năng của hệ thống,
như một chức năng của hệ thống,
04:50
and as I said, type is very adaptable.
109
278574
2409
và như tôi đã nói, chúng rất dễ thích ứng.
04:52
It does hide its methods.
110
280983
2787
Chúng không cho thấy
cách thức tạo ra chúng.
cách thức tạo ra chúng.
04:55
All industrial designers work within constraints.
111
283770
2682
Tất cả kỹ sư công nghiệp phải
làm việc trong khuôn khổ.
làm việc trong khuôn khổ.
04:58
This is not fine art.
112
286452
2492
Bởi đây không phải là thủ công mỹ nghệ.
05:00
The question is, does a constraint
113
288944
1878
Nhưng câu hỏi là, liệu những khuôn khổ
05:02
force a compromise?
114
290822
2667
có đang dẫn tới sự thỏa hiệp?
05:05
By accepting a constraint,
115
293489
1511
Nếu chấp nhận các khuôn khổ,
05:07
are you working to a lower standard?
116
295000
2449
thì có làm cho tiêu chuẩn
làm việc thấp đi không?
làm việc thấp đi không?
05:09
I don't believe so, and I've always been encouraged
117
297449
1962
Tôi nghĩ là không, và tôi luôn tâm đắc
05:11
by something that Charles Eames said.
118
299411
2124
một điều Charles Eames từng nói.
05:13
He said he was conscious of working
119
301535
1545
Ông nói ông chỉ ý thức được
05:15
within constraints,
120
303080
1038
các khuôn khổ,
05:16
but not of making compromises.
121
304118
3226
chứ không mảy may ý thức
tới chuyện thỏa hiệp với chúng.
tới chuyện thỏa hiệp với chúng.
05:19
The distinction between a constraint
122
307344
2561
Khác biệt giữa các khuôn khổ, hạn chế,
05:21
and a compromise is obviously very subtle,
123
309905
2375
với một sự thỏa hiệp,
rõ ràng là rất mong manh,
rõ ràng là rất mong manh,
05:24
but it's very central to my attitude to work.
124
312280
5671
nhưng lại là yếu tố quyết định
thái độ của tôi với công việc.
thái độ của tôi với công việc.
05:29
Remember this reading experience?
125
317951
2891
Quý vị có nhớ cảm giác khi đọc thứ này?
05:32
The phone book. I'll hold the slide
126
320842
1425
Một cuốn dang bạ điện thoại.
05:34
so you can enjoy the nostalgia.
127
322267
4535
Tôi sẽ giữ hình này ở đây một lúc
để quý vị được tự do hoài niệm.
để quý vị được tự do hoài niệm.
05:38
This is from the mid-'70s early trials
128
326802
2746
Đây là giữa những năm 70,
khi người ta mới thử nghiệm
khi người ta mới thử nghiệm
05:41
of Bell Centennial typeface I designed
129
329548
2629
phông chữ Bell Centennial tôi thiết kế
05:44
for the U.S. phone books,
130
332177
1774
trên danh dạ điện thoại ở Mỹ,
05:45
and it was my first experience of digital type,
131
333951
3319
và cũng là lần đầu tiên
tôi thiết kế phông chữ dưới dạng số hóa,
tôi thiết kế phông chữ dưới dạng số hóa,
05:49
and quite a baptism.
132
337270
4170
cứ như là đi rửa tội lần đầu tiên vậy.
05:53
Designed for the phone books, as I said,
133
341440
1599
Thiết kế cho danh bạ điện thoại -
05:55
to be printed at tiny size on newsprint
134
343039
3368
thứ mà sẽ được in ra
dưới kích thước chữ cực nhỏ trên giấy báo,
dưới kích thước chữ cực nhỏ trên giấy báo,
05:58
on very high-speed rotary presses
135
346407
2318
bởi một máy in có tốc độ quay cực nhanh,
06:00
with ink that was kerosene and lampblack.
136
348725
2752
với một loại mực vừa dầu vừa bụi.
06:03
This is not a hospitable environment
137
351477
3841
Đây rõ ràng không phải là
một môi trường làm việc tốt cho lắm
một môi trường làm việc tốt cho lắm
06:07
for a typographic designer.
138
355318
3202
đối với một người thiết kế phông chữ.
06:10
So the challenge for me was to design type
139
358520
1899
Thử thách dành cho tôi là thiết kế ra
06:12
that performed as well as possible
140
360419
1501
một phông đẹp hết sức có thể
06:13
in these very adverse production conditions.
141
361920
4745
trong điều kiện sản xuất bất lợi như trên.
06:18
As I say, we were in the infancy of digital type.
142
366665
2855
Lúc này, khi đang ở thời kỳ đầu
của phông chữ số hóa,
của phông chữ số hóa,
06:21
I had to draw every character by hand
143
369520
2819
tôi đã phải vẽ các ký tự bằng tay
06:24
on quadrille graph paper --
144
372339
1715
trên từng ô ly giấy vẽ.
06:26
there were four weights of Bell Centennial —
145
374054
1952
Bell Centennial có tới 4 kiểu đậm nhạt,
06:28
pixel by pixel, then encode
them raster line by raster line
them raster line by raster line
146
376006
3353
tôi phải vẽ và mã hóa từng li từng tí để
đảm bảo chúng tương thích với
đảm bảo chúng tương thích với
06:31
for the keyboard.
147
379359
981
ký tự trên bàn phím.
06:32
It took two years, but I learned a lot.
148
380340
4424
Hai năm trời bỏ ra để hoàn thành
công việc này đã dạy tôi nhiều điều.
công việc này đã dạy tôi nhiều điều.
06:36
These letters look as though they've been chewed
149
384764
1630
Dù những con chữ này
06:38
by the dog or something or other,
150
386394
1444
trông như bị gặm nham nhở,
06:39
but the missing pixels at the intersections
151
387838
1942
nhưng thật ra những đường mấp mô
06:41
of strokes or in the crotches
152
389780
1605
giữa đường giao nhau của các nét
06:43
are the result of my studying the effects
153
391385
3174
chính là kết quả từ nghiên cứu của tôi
06:46
of ink spread on cheap paper
154
394559
2946
về độ nhòe của mực in
trên giấy kém chất lượng,
trên giấy kém chất lượng,
06:49
and reacting, revising the font accordingly.
155
397505
3737
bên cạnh việc chính sửa liên lục
các phông chữ cho hợp lý.
các phông chữ cho hợp lý.
06:53
These strange artifacts are designed to compensate
156
401242
3250
Phông chữ kỳ cục vừa rồi
chính là để bù đắp
chính là để bù đắp
06:56
for the undesirable effects of scale
157
404492
2752
cho những thiếu sót trong quy mô
06:59
and production process.
158
407244
2286
và quá trình sản xuất.
07:01
At the outset, AT&T had wanted
159
409530
2846
Ban đầu, AT&T đã mong muốn
07:04
to set the phone books in Helvetica,
160
412376
3241
dùng phông chữ Helvetica
cho danh bạ điện thoại,
cho danh bạ điện thoại,
07:07
but as my friend Erik Spiekermann said
161
415617
1665
nhưng như Erik Spiekermann đã nói
07:09
in the Helvetica movie, if you've seen that,
162
417282
2503
trong bộ phim Helvetica,
nếu như bạn từng xem qua,
nếu như bạn từng xem qua,
07:11
the letters in Helvetica were designed to be
163
419785
2035
phông chữ Helvetica được thiết kế sao cho
07:13
as similar to one another as possible.
164
421820
2741
các chữ cái giống nhau hết sức có thể.
07:16
This is not the recipe for legibility at small size.
165
424561
3274
Điều đó khiến việc đọc các chữ cỡ nhỏ
không dễ chút nào,
không dễ chút nào,
07:19
It looks very elegant up on a slide.
166
427835
2590
dù chúng trông rất thanh thoát
trên màn chiếu.
trên màn chiếu.
07:22
I had to disambiguate these forms
167
430425
2190
Tôi đã phải đơn giản hóa hình dáng
07:24
of the figures as much as possible in Bell Centennial
168
432615
3000
của con phông chữ Bell Centennial
càng nhiều càng tốt
càng nhiều càng tốt
07:27
by sort of opening the shapes up, as you can see
169
435615
2295
bằng cách mở rộng chúng ra, như bạn thấy
07:29
in the bottom part of that slide.
170
437910
2913
ở hình phía dưới.
07:32
So now we're on to the mid-'80s,
171
440823
2657
Sang tới giữa những năm 80,
07:35
the early days of digital outline fonts,
172
443480
2556
thời kỳ đầu của phông chữ
phác thảo bằng kỹ thuật số,
phác thảo bằng kỹ thuật số,
07:38
vector technology.
173
446036
2357
công nghệ véc-tơ.
07:40
There was an issue at that time
174
448393
2038
Ngày đó, kích thước của phông chữ
07:42
with the size of the fonts,
175
450431
1856
trở thành một vấn đề,
07:44
the amount of data that was required to find
176
452287
2884
đó là lượng dữ liệu cần thiết để tìm kiếm
07:47
and store a font in computer memory.
177
455171
4970
và lưu trữ phông trong bộ nhớ máy tính.
07:52
It limited the number of fonts you could get
178
460141
1658
Do đó, số phông chữ bạn được lưu
07:53
on your typesetting system at any one time.
179
461799
2990
vào hệ thống soạn thảo
trong cùng một lúc là rất giới hạn.
trong cùng một lúc là rất giới hạn.
07:56
I did an analysis of the data,
180
464789
4149
Tôi đã phân tích các dữ liệu,
08:00
and found that a typical serif face
181
468938
2524
và phát hiện ra rằng
phông chữ có chân thông thường
phông chữ có chân thông thường
08:03
you see on the left
182
471462
1459
như hình bên tay trái đây
08:04
needed nearly twice as much data
183
472921
2016
cần gần gấp đôi dữ liệu
08:06
as a sans serif in the middle
184
474937
2536
so với phông không chân như hình ở giữa.
08:09
because of all the points required
185
477473
2062
Lý do chính là bởi những đường cong,
08:11
to define the elegantly curved serif brackets.
186
479535
4508
muốn chúng trở nên cong vút thanh tao,
ta phải dùng rất nhiều điểm ảnh.
ta phải dùng rất nhiều điểm ảnh.
08:16
The numbers at the bottom of the slide, by the way,
187
484043
3434
Các con số ở dưới cùng tấm hình này,
08:19
they represent the amount of data
188
487477
1702
cho thấy số lượng dữ liệu cần dùng
08:21
needed to store each of the fonts.
189
489179
3805
để lưu trữ mỗi phông chữ.
08:24
So the sans serif, in the middle,
190
492984
2166
Vậy thì phông chữ không chân, như ở giữa,
08:27
sans the serifs, was much more economical,
191
495150
2964
sẽ ít tốn kém hơn nhiều,
08:30
81 to 151.
192
498114
2199
chỉ còn 81 thay vì 151.
08:32
"Aha," I thought. "The engineers have a problem.
193
500313
3657
"Ồ" tôi nghĩ.
"Có vấn đề cho nhóm kỹ sư rồi đây.
"Có vấn đề cho nhóm kỹ sư rồi đây.
08:35
Designer to the rescue."
194
503970
2235
Tôi phải giúp họ một tay mới được."
08:38
I made a serif type, you can see it on the right,
195
506205
2347
Thế là tôi tạo ra phông chữ
bên tay phải đây,
bên tay phải đây,
08:40
without curved serifs.
196
508552
1947
những nét lượn tròn biến mất.
08:42
I made them polygonal, out
of straight line segments,
of straight line segments,
197
510499
2416
Thay vào đó là một đa giác,
08:44
chamfered brackets.
198
512915
1983
gồm những nét thẳng và cạnh vát.
08:46
And look, as economical in data as a sans serif.
199
514898
4368
Bạn thấy đó, giải pháp này cũng ít tốn kém
như kiểu chữ không chân.
như kiểu chữ không chân.
08:51
We call it Charter, on the right.
200
519266
2299
Chúng tôi gọi nó là phông chữ Charter.
08:53
So I went to the head of engineering
201
521565
1970
Rồi sau đó tôi tới gặp kỹ sư trưởng
08:55
with my numbers, and I said proudly,
202
523535
2458
dựa trên các số liệu có được,
tôi tự hào nói với họ
tôi tự hào nói với họ
08:57
"I have solved your problem."
203
525993
2128
"Vấn đề của ông đã được tôi giải quyết."
09:00
"Oh," he said. "What problem?"
204
528121
3713
"Ồ," ông ấy nói. "Vấn đề nào thế?"
09:03
And I said, "Well, you know, the problem
205
531834
1646
Tôi trả lời, "Thì, ông biết đấy,
09:05
of the huge data you require
for serif fonts and so on."
for serif fonts and so on."
206
533480
3417
vấn đề về lượng dữ liệu không lồ
mà phông chữ có chân đòi hỏi."
mà phông chữ có chân đòi hỏi."
09:08
"Oh," he said. "We solved that problem last week.
207
536897
3547
"Ô," ông ấy nói. "Chúng tôi
đã giải quyết nó từ tuần trước rồi.
đã giải quyết nó từ tuần trước rồi.
09:12
We wrote a compaction routine that reduces
208
540444
2156
Chúng tôi đã viết một chương trình
09:14
the size of all fonts by an order of magnitude.
209
542600
2580
để nén kích cỡ phông chữ
dựa theo thứ tự độ lớn.
dựa theo thứ tự độ lớn.
09:17
You can have as many fonts on your system
210
545180
1988
Giờ thì ông có thể giữ bao nhiêu phông
09:19
as you like."
211
547168
1558
trong hệ thống cũng được."
09:20
"Well, thank you for letting me know," I said.
212
548726
2614
"Vậy cám ơn vì đã cho tôi biết," tôi nói.
09:23
Foiled again.
213
551340
1630
Lại một thất bại nữa.
09:24
I was left with a design solution
214
552970
2045
Tôi đã tìm cách giải một vấn đề kỹ thuật
09:27
for a nonexistent technical problem.
215
555015
4473
mà thậm chí còn chẳng hề tồn tại.
09:31
But here is where the story sort
of gets interesting for me.
of gets interesting for me.
216
559488
2469
Nhưng đây cũng là lúc
mọi chuyện trở nên thú vị.
mọi chuyện trở nên thú vị.
09:33
I didn't just throw my design away
217
561957
2595
Tôi không bỏ cái thiết kế kia đi
09:36
in a fit of pique.
218
564552
1401
trong lúc đang tức giận.
09:37
I persevered.
219
565953
1737
Tôi giữ nó lại.
09:39
What had started as a technical exercise
220
567690
2168
Từ một bản thảo mang tính công nghệ,
09:41
became an aesthetic exercise, really.
221
569858
3264
nó trở thành một sản phẩm
đầy tính thẩm mỹ.
đầy tính thẩm mỹ.
09:45
In other words, I had come to like this typeface.
222
573122
3049
Nói cách khác, tôi bắt đầu thích
cái phông chữ này.
cái phông chữ này.
09:48
Forget its origins. Screw that.
223
576171
2319
Mặc kệ việc nó bắt đầu từ đâu hay vì sao.
09:50
I liked the design for its own sake.
224
578490
2490
Tôi chỉ đơn giản là thích thú
chính bản thân nó.
chính bản thân nó.
09:52
The simplified forms of Charter
225
580980
2383
Diện mạo đơn giản khiến cho
phông chữ Charter
phông chữ Charter
09:55
gave it a sort of plain-spoken quality
226
583363
2083
toát lên sự đỉnh cao về chất lượng
09:57
and unfussy spareness
227
585446
1551
và nét thanh thoát rất mộc mac.
09:58
that sort of pleased me.
228
586997
2490
Điều đó khiến tôi phần nào hài lòng.
10:01
You know, at times of technical innovation,
229
589487
2553
Quý vị biết đấy, thời điểm
công nghệ đăng cách tân,
công nghệ đăng cách tân,
10:04
designers want to be influenced
230
592040
1520
nhà thiết kế muốn được thả hồn
10:05
by what's in the air.
231
593560
1736
bay bổng giữa trời mây.
10:07
We want to respond. We want to be pushed
232
595296
2231
Họ muốn đáp lại, muốn có động lực để
10:09
into exploring something new.
233
597527
3411
vượt qua giới hạn và khám phá
những điều mới mẻ.
những điều mới mẻ.
10:12
So Charter is a sort of parable for me, really.
234
600938
2899
Tôi coi phông chữ Charter
như một bài học quý.
như một bài học quý.
10:15
In the end, there was no hard and fast causal link
235
603837
3790
Vì thực chất, cuối cùng,
sự ra đời của phông Charter
sự ra đời của phông Charter
10:19
between the technology and the design of Charter.
236
607627
3193
chẳng phải là tại công nghệ.
10:22
I had really misunderstood the technology.
237
610820
3762
Tôi đã hiểu sai về công nghệ.
10:26
The technology did suggest something to me,
238
614582
3328
Công nghệ đã truyền chút cảm hứng cho tôi,
10:29
but it did not force my hand,
239
617910
2117
nhưng không hề ép tôi phải làm.
10:32
and I think this happens very often.
240
620027
2717
Tôi nghĩ điều này vẫn hay xáy ra.
10:34
You know, engineers are very smart,
241
622744
2626
Bạn biết đấy, các kỹ sư rất thông minh,
10:37
and despite occasional frustrations
242
625370
1556
và mặc dù họ thường phải gắt lên
10:38
because I'm less smart,
243
626926
1527
vì sự kém thông minh của tôi,
10:40
I've always enjoyed working with them
244
628453
1727
tôi vẫn rất thích làm việc với họ
10:42
and learning from them.
245
630180
2078
và học hỏi từ họ.
10:44
Apropos, in the mid-'90s,
246
632258
2342
Vào đúng thời điểm,
khoảng giữa những năm 90,
khoảng giữa những năm 90,
10:46
I started talking to Microsoft
247
634600
2691
tôi bắt đầu nói chuyện với Microsoft
10:49
about screen fonts.
248
637291
2388
về phông chữ trên màn hình.
10:51
Up to that point, all the fonts on screen
249
639679
2421
Thời đó, tất cả phông trên màn hình
10:54
had been adapted from previously existing
250
642100
2753
đều được cải biên từ những phông chữ in
10:56
printing fonts, of course.
251
644853
2377
đã có sẵn từ trước..
10:59
But Microsoft foresaw correctly
252
647230
2503
Nhưng Microsoft đã nhận thức
một cách đúng đắn
một cách đúng đắn
11:01
the movement, the stampede
253
649733
2150
về sự chuyển mình nhanh chóng
11:03
towards electronic communication,
254
651883
2787
hướng về ngành truyền thông điện tử,
11:06
to reading and writing onscreen
255
654670
2030
khi việc đọc và viết diễn ra trên màn hình
11:08
with the printed output as being sort of secondary
256
656700
3133
khiến cho văn bản in trên giấy
11:11
in importance.
257
659833
2223
trở nên ít quan trọng hơn.
11:14
So the priorities were just tipping at that point.
258
662056
3579
Vì thế, họ chỉ cần ưu tiên
cái thứ quan trọng nhất.
cái thứ quan trọng nhất.
11:17
They wanted a small core set of fonts
259
665635
2194
Họ muốn một số lượng nhỏ phông chữ
11:19
that were not adapted but designed for the screen
260
667829
3305
thay vì được cải biên lại,
chúng được thiết kế riêng cho màn hình,
chúng được thiết kế riêng cho màn hình,
11:23
to face up to the problems of screen,
261
671134
2573
chúng phải dần được cải thiện
qua các vấn đề thường gặp
qua các vấn đề thường gặp
11:25
which were their coarse resolution displays.
262
673707
3842
như là độ phân giải còn thô sơ
của màn hình máy tính.
của màn hình máy tính.
11:29
I said to Microsoft, a typeface designed
263
677549
3531
Tôi nói với Microsoft rằng,
một phông chữ được thiết kế riêng
một phông chữ được thiết kế riêng
11:33
for a particular technology
264
681080
1569
cho một sản phẩm công nghệ,
11:34
is a self-obsoleting typeface.
265
682649
3375
sẽ tự bị loại bỏ.
11:38
I've designed too many faces in the past
266
686024
2094
Trước kia, tôi đã làm quá nhiều phông chữ
11:40
that were intended to mitigate technical problems.
267
688118
3579
mà ban đầu dự định được dùng
để xoa dịu các vấn đề kỹ thuật.
để xoa dịu các vấn đề kỹ thuật.
11:43
Thanks to the engineers, the
technical problems went away.
technical problems went away.
268
691697
2835
Nhưng nhờ có các kỹ sư,
các vấn đề đó không còn nữa.
các vấn đề đó không còn nữa.
11:46
So did my typeface.
269
694532
2489
Phông chữ tôi định làm
cũng không tồn tại luôn.
cũng không tồn tại luôn.
11:49
It was only a stopgap.
270
697021
3131
Những vấn đề đó chỉ là nhất thời thôi.
11:52
Microsoft came back to say that
271
700152
1541
Nhưng Microsoft quay lại và nói,
11:53
affordable computer monitors
272
701693
1630
màn hình máy tính có giá vừa phải
11:55
with better resolutions
273
703323
1197
và độ phân giải cao
11:56
were at least a decade away.
274
704520
2596
sẽ chẳng xuất hiện trong ít nhất
một thập kỷ nữa.
một thập kỷ nữa.
11:59
So I thought, well, a decade, that's not bad,
275
707116
2654
Vì thế tôi nghĩ, một thập kỷ cơ đấy,
12:01
that's more than a stopgap.
276
709770
2412
đây không còn là vấn đề tạm thời nữa rồi.
12:04
So I was persuaded, I was convinced,
277
712182
2001
Và thế là tôi bị thuyết phục hoàn toàn,
12:06
and we went to work on what became Verdana
278
714183
2322
và bắt tay vào làm những phông chữ
mà sau này
mà sau này
12:08
and Georgia,
279
716505
1672
chính là phông Verdana và Georgia.
12:10
for the first time working not on paper
280
718177
2340
Đây cúng là lần đầu tiên tôi làm việc
12:12
but directly onto the screen from the pixel up.
281
720517
3960
không dùng tới giấy,
mà trực tiếp bằng điểm ảnh trên màn hình.
mà trực tiếp bằng điểm ảnh trên màn hình.
12:16
At that time, screens were binary.
282
724477
3853
Thời đó, khi mà màn hình máy tính
vẫn còn ở hệ nhị phân,
vẫn còn ở hệ nhị phân,
12:20
The pixel was either on or it was off.
283
728330
3040
các điểm ảnh chỉ có thể hiện hoặc ẩn.
12:23
Here you see the outline of a letter,
284
731370
2855
Trên đây là phác thảo
12:26
the cap H,
285
734225
1467
của chữ H viết hoa,
12:27
which is the thin black line, the contour,
286
735692
2801
bao gồm các đường thẳng
mảnh màu đen viền quanh chữ,
mảnh màu đen viền quanh chữ,
12:30
which is how it is stored in memory,
287
738493
2876
chúng có nhiệm vụ lưu trữ dữ liệu.
12:33
superimposed on the bitmap,
288
741369
1670
Các đường thẳng chồng lên nhau
12:35
which is the grey area,
289
743039
2148
ở trong vùng màu xám thì cho thấy
12:37
which is how it's displayed on the screen.
290
745187
1837
cách con chữ hiển thị trên màn hình.
12:39
The bitmap is rasterized from the outline.
291
747024
3146
Từ bản phác thảo này, chữ sẽ được làm cho
tương thích với màn hình.
tương thích với màn hình.
12:42
Here in a cap H, which is all straight lines,
292
750170
2241
Bởi chữ H hoa chỉ bao gồm các đường thẳng,
12:44
the two are in almost perfect sync
293
752411
2088
nó sẽ tương thích hoàn hảo với màn hình
12:46
on the Cartesian grid.
294
754499
4368
dựa theo hệ tọa độ Cartesian.
12:50
Not so with an O.
295
758867
3126
Chữ O thì không thể.
12:53
This looks more like bricklaying
than type design,
than type design,
296
761993
2727
Trông nó có thể giống đống gạch
hơn là một bản thiết kế,
hơn là một bản thiết kế,
12:56
but believe me, this is a good bitmap O,
297
764720
2901
nhưng tin tôi đi, đây là một chữ O khá đẹp
12:59
for the simple reason that it's symmetrical
298
767621
2015
đơn giản là vì nó đối xứng
13:01
in both x and y axes.
299
769636
2480
qua trục x và y.
13:04
In a binary bitmap, you actually can't ask
300
772116
2858
Đối với những hình ảnh ở hệ nhị phân,
13:06
for more than that.
301
774974
1720
tôi không trông mong gì hơn thế.
13:08
I would sometimes make, I don't know,
302
776694
2404
Thường thi tôi hay tạo ra
13:11
three or four different versions of a difficult letter
303
779098
2356
khoảng 3, 4 phiên bản
của các chữ cái khó vẽ
của các chữ cái khó vẽ
13:13
like a lowercase A,
304
781454
1506
chẳng hạn như chữ A thường,
13:14
and then stand back to choose which was the best.
305
782960
3540
rồi xem xét để chọn ra cái nào tốt nhất.
13:18
Well, there was no best,
306
786500
2095
Thật ra thì, chẳng có cái nào là tốt nhất,
13:20
so the designer's judgment comes in
307
788595
2425
mà nhà thiết kế như tôi chỉ cố gắng
13:23
in trying to decide
308
791020
1389
quyết định xem
13:24
which is the least bad.
309
792409
3041
cái nào đỡ tệ nhất.
13:27
Is that a compromise?
310
795450
2450
Liệu đó có phải là một sự thỏa hiệp không?
13:29
Not to me, if you are working
311
797900
1546
Tôi nghĩ là không,
13:31
at the highest standard the technology will allow,
312
799446
3087
vì tôi luôn cố đạt tới tiêu chuẩn tốt nhất
mà công nghệ cho phép,
mà công nghệ cho phép,
13:34
although that standard may be
313
802533
2209
dù những tiêu chuẩn đó
13:36
well short of the ideal.
314
804742
2479
vẫn chữ phải tuyệt đối hoàn hảo.
13:39
You may be able to see on this slide
315
807221
1591
Quý vị có thể thấy trên hình
13:40
two different bitmap fonts there.
316
808812
2162
hai loại phông chữ khác nhau.
13:42
The "a" in the upper one, I think,
317
810974
1696
Theo tôi, chữ "a" ở hình phía trên,
13:44
is better than the "a" in the lower one,
318
812670
1913
dù trông đẹp hơn hình phía dưới,
13:46
but it still ain't great.
319
814583
2576
thì vẫn chưa thể gọi là tuyệt vời,
13:49
You can maybe see the effect better
320
817159
1907
Quý vị có thể sẽ thấy điều này rõ hơn
13:51
if it's reduced. Well, maybe not.
321
819066
3376
nếu chúng được thu nhỏ lại một chút -
hoặc có thể không.
hoặc có thể không.
13:54
So I'm a pragmatist, not an idealist,
322
822442
2396
Thế đấy, tôi giống một người
theo chủ nghĩa thực tế
theo chủ nghĩa thực tế
13:56
out of necessity.
323
824838
1503
hơn là chủ nghĩa hoàn hảo.
13:58
For a certain kind of temperament,
324
826341
1929
Mỗi kiểu tính cách trên lại có cái nhìn
14:00
there is a certain kind of satisfaction
325
828270
1700
khác nhau về sự thỏa mãn
14:01
in doing something that cannot be perfect
326
829970
3638
khi làm những thứ dù không thể hoàn hảo
14:05
but can still be done to the best of your ability.
327
833608
3869
nhưng có thể được hoàn thành
bằng hết khả năng của bản thân.
bằng hết khả năng của bản thân.
14:09
Here's the lowercase H from Georgia Italic.
328
837477
4857
Đây là chữ H thường
ở phông Georgia nghiêng.
ở phông Georgia nghiêng.
14:14
The bitmap looks jagged and rough.
329
842334
2273
Nó trông thô và không đều.
14:16
It is jagged and rough.
330
844607
1859
Đúng vậy, nó thật sự không đẹp chút nào
14:18
But I discovered, by experiment,
331
846466
1996
Nhưng tôi đã khá phá ra từ các thí nghiệm,
14:20
that there is an optimum slant
332
848462
3217
rằng có một độ nghiêng tuyệt đối
14:23
for an italic on a screen
333
851679
1946
cho các phông chữ nghiêng trên màn hình,
14:25
so the strokes break well
334
853625
2332
bởi vậy các nét chứ vỡ ra
14:27
at the pixel boundaries.
335
855957
2483
tại đường biên của các điểm ảnh.
14:30
Look in this example how, rough as it is,
336
858440
2781
Nhìn vào ví dụ này, ta thấy được
14:33
how the left and right legs
337
861221
2050
cách mà phần chân bên trái và phải của chữ
14:35
actually break at the same level.
338
863271
1949
bị tách ra theo một tỉ lệ bằng nhau.
14:37
That's a victory. That's good, right there.
339
865220
3520
Điều đó thật tuyệt vời biết mấy.
14:40
And of course, at the lower depths,
340
868740
3178
Và đương nhiên rồi,
với các con chữ như thế này,
với các con chữ như thế này,
14:43
you don't get much choice.
341
871918
1923
thì không có nhiều sự lựa chọn.
14:45
This is an S, in case you were wondering.
342
873841
5045
Nhân tiện, đây là chữ S,
trong trường hợp quý vị đang thắc mắc.
trong trường hợp quý vị đang thắc mắc.
14:50
Well, it's been 18 years now
343
878886
2154
Và, đã 18 năm kể từ ngày
14:53
since Verdana and Georgia were released.
344
881040
2650
phông Verdana và Georgia ra đời.
14:55
Microsoft were absolutely right,
345
883690
2090
Microsoft đã hoàn toàn đúng
14:57
it took a good 10 years,
346
885780
2414
về việc họ mất tới 10 năm.
15:00
but screen displays now do have
347
888194
2280
Giờ đây màn hình hiển thị
15:02
improved spatial resolution,
348
890474
2453
đã được cải thiện
về độ phân giải không gian,
về độ phân giải không gian,
15:04
and very much improved photometric resolution
349
892927
3472
còn độ phân giải quang
thì có một bước tiến vượt bậc
thì có một bước tiến vượt bậc
15:08
thanks to anti-aliasing and so on.
350
896399
3154
nhờ vào kỹ thuật khử răng cưa
tạo ra đường thằng trơn mượt.
tạo ra đường thằng trơn mượt.
15:11
So now that their mission is accomplished,
351
899553
3697
Giờ đây, việc các mục tiêu
đã được hoàn thành,
đã được hoàn thành,
15:15
has that meant the demise
352
903250
1730
có đồng nghĩa với sự biến mất
15:16
of the screen fonts that I designed
353
904980
1880
của những phông chữ tôi đã thiết kế
15:18
for coarser displays back then?
354
906860
2651
cho màn hình còn thô sơ trước kia?
15:21
Will they outlive the now-obsolete screens
355
909511
3395
Liệu chúng có sống sót sau khi
những màn hình cũ đã trở nên lỗi thời
những màn hình cũ đã trở nên lỗi thời
15:24
and the flood of new web fonts
356
912906
2172
và khi đợt lũ những phông chữ mới
15:27
coming on to the market?
357
915078
1503
đang tràn vào thị trường?
15:28
Or have they established their own
358
916581
1860
Hay chúng sẽ tự xây dựng nên
15:30
sort of evolutionary niche
359
918441
2238
cái gọi là một nhánh tiến hóa riêng
15:32
that is independent of technology?
360
920679
3737
mặc cho sự phát triển của công nghệ?
15:36
In other words, have they been absorbed
361
924416
1671
Hay nói cách khác,
15:38
into the typographic mainstream?
362
926087
3313
liệu chúng có được chào đón vào
hệ thống phông chữ ngày nay không?
hệ thống phông chữ ngày nay không?
15:41
I'm not sure, but they've had a good run so far.
363
929400
3658
Tôi không chắc về câu trả lời,
nhưng có vẻ chúng đã và đang làm tốt.
nhưng có vẻ chúng đã và đang làm tốt.
15:45
Hey, 18 is a good age for anything
364
933058
2495
Mà này, 18 năm tồn tại
là không hề tệ chút nào,
là không hề tệ chút nào,
15:47
with present-day rates of attrition,
365
935553
2151
nhất là với tốc độ phát triển ngày nay.
15:49
so I'm not complaining.
366
937704
1914
Thế nên, tôi chẳng hề than phiền gì cả.
15:51
Thank you.
367
939618
2839
Xin cám ơn.
15:54
(Applause)
368
942457
2177
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Matthew Carter - Type designerEven if you don’t recognize his name, chances are you’ve seen Matthew Carter’s work -- his type designs include some of the world’s most familiar digital typefaces.
Why you should listen
MacArthur Fellow Matthew Carter started his career as a punchcutter, a print artisan who physically carves each letter into metal. He had already designed several legendary typefaces (in 1975, he created Bell Centennial for use in phone books) when he stepped into the digital design ring. As part of a project undertaken for Microsoft, Carter created early and successful examples of screen type emphasizing clarity and ease of long-term viewing, including the familiar Verdana, Galliard and Georgia. A recent work is MS Sitka, a family of digital fonts that are built to be readable at many sizes in print and onscreen.
Print and online publications such as Sports Illustrated, Newsweek, Wired and the Washington Post have all commissioned Carter fonts, leading Microsoft's typography blog to call him "the person who shapes the way we read about the world."
Carter is a principal of Carter & Cone Type Inc., a Cambridge, Massachusetts-based company specializing in designing and producing original typefaces. As he says: "A typeface is a beautiful collection of letters, not a collection of beautiful letters."
Matthew Carter | Speaker | TED.com