TEDWomen 2016
Jude Kelly: Why women should tell the stories of humanity
Jude Kelly: Tại sao phụ nữ nên kể chuyện về nhân loại
Filmed:
Readability: 3.3
1,249,968 views
Trong nhiều thế kỷ (và vì nhiều lý do) các thiên tài sáng tạo được tôn vinh đều được thừa nhận theo quan điểm của đàn ông. Như đạo diễn sân khấu Jude Kelly chỉ ra trong bài diễn thuyết đầy lý lẽ và đam mê này, sự lệch lạc đó đã ảnh hưởng đến cách chúng ta hiểu về những câu chuyện và các quyền thực tế của phụ nữ. Bà cho rằng có một cách hữu ích, bao quát hơn để nhìn thế giới, và bà kêu gọi các nghệ sĩ -- cả nam và nữ -- tô điểm, vẽ, viết, làm phim và nghĩ về một xã hội bình đẳng giới.
Jude Kelly - Theater director, producer
Jude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution. Full bio
Jude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Tại sao chúng ta lại nghĩ rằng
00:12
Why do we think
0
699
1880
00:14
that stories by men are deemed
to be of universal importance,
to be of universal importance,
1
2603
5291
những câu chuyện của đàn ông thì
thường rất quan trọng
thường rất quan trọng
00:19
and stories by women are thought
to be merely about women?
to be merely about women?
2
7918
4855
còn những câu chuyện của phụ nữ
thì đơn thuần chỉ là về phụ nữ thôi.
thì đơn thuần chỉ là về phụ nữ thôi.
00:26
My grandmother left school
when she was 12.
when she was 12.
3
14813
2739
Bà tôi nghỉ học từ năm 12 tuổi.
00:29
She had 14 children.
4
17576
1671
Bà có 14 người con.
00:32
My mother left school when she was 15.
5
20356
1891
Mẹ tôi nghỉ học từ năm 15 tuổi.
00:34
She was a secretary.
6
22271
1401
Bà đã trở thành 1 thư kí.
00:35
I graduated from university
to become a theater director,
to become a theater director,
7
23696
3758
Tôi tốt nghiệp đại học và trở thành
đạo diễn sân khấu,
đạo diễn sân khấu,
00:39
and that progress is entirely to do
with the fact that people I'll never meet
with the fact that people I'll never meet
8
27478
4159
và sự tiến bộ đó hoàn toàn là nhờ
có những con người tôi chưa từng gặp
có những con người tôi chưa từng gặp
00:43
fought for women to have rights,
9
31661
2248
đã đấu tranh để phụ nữ có các quyền
00:45
get the vote, get education,
have progress.
have progress.
10
33933
3141
được bầu cử, được đi học,
được tiến bộ.
được tiến bộ.
00:49
And I'm determined to do the same,
and obviously you are, too.
and obviously you are, too.
11
37098
3585
Và tôi quyết tâm sẽ làm được giống như thế
và rõ ràng các bạn cũng có thể.
và rõ ràng các bạn cũng có thể.
00:52
Why not?
12
40707
1177
Tại sao không?
00:53
(Applause)
13
41908
1557
(vỗ tay)
00:55
So I started a festival called WOW,
Women of the World, seven years ago,
Women of the World, seven years ago,
14
43489
3712
Vì vậy 7 năm trước tôi đã tổ chức 1 lễ hội
tên là WOW, Phụ Nữ Của Thế Giới,
tên là WOW, Phụ Nữ Của Thế Giới,
00:59
and it's now in 20 countries
across five continents.
across five continents.
15
47225
3004
và ngày nay nó được tổ chức ở 20 quốc gia
trên khắp 5 châu lục.
trên khắp 5 châu lục.
01:02
And one of those countries
is Somaliland in Africa.
is Somaliland in Africa.
16
50253
3351
Và một trong số đó là
Sô-ma-ni, 1 quốc gia ở châu Phi.
Sô-ma-ni, 1 quốc gia ở châu Phi.
01:05
So I traveled there last year,
17
53628
2215
Vì vậy tôi đã tới đó vào năm ngoái,
01:07
and part of the joy I had in going there
was going to these caves.
was going to these caves.
18
55867
5593
và một điều thú vị khi đến đây là
được đi thăm những hang động này.
được đi thăm những hang động này.
01:14
The Laas Geel caves.
19
62722
2176
Quần thể hang Laas Geel.
01:16
Now, these caves contain some
of the oldest cave paintings in the world.
of the oldest cave paintings in the world.
20
64922
5514
Hiện nay, những hang động này chứa đựng
cả những hình vẽ cổ xưa nhất trên thế giới
cả những hình vẽ cổ xưa nhất trên thế giới
01:22
These paintings are thought to be
round about 9,000 to 11,000 years old.
round about 9,000 to 11,000 years old.
21
70999
5275
Những bức vẽ này được cho là có khoảng
từ 9,000 đến 11,000 năm tuổi.
từ 9,000 đến 11,000 năm tuổi.
01:29
Art:
22
77110
1429
Nghệ thuật:
01:30
what humanity has done
ever since it evolved.
ever since it evolved.
23
78563
3763
là điều mà nhân loại đã tạo ra
kể từ khi tiến hóa
kể từ khi tiến hóa
01:34
It's how we speak about ourselves,
24
82350
2123
Đó là cách để chúng ta nói về
bản thân mình,
bản thân mình,
01:36
how we understand our identity,
25
84497
1937
cách để hiểu bản sắc riêng của chúng ta,
01:38
how we look at our surroundings,
26
86458
1748
cách chúng ta nhìn thế giới,
01:40
who we find out about each other
27
88230
3071
là bản chất của mỗi người mà ta thấy
01:43
because of the meaning of our lives.
28
91325
2210
vì ý nghĩa cuộc sống chúng ta đang sống.
Đó là mục đích của nghệ thuật.
01:45
That's what art is for.
29
93559
1324
01:47
So look at this little picture.
30
95971
1962
Hãy nhìn vào bức tranh nhỏ này.
01:49
I think it's a little girl.
31
97957
1946
Tôi nghĩ đó là một bé gái.
01:51
I thought it was a bit like me
when I was a little girl.
when I was a little girl.
32
99927
2776
Tôi nghĩ rằng cô bé khá giống tôi
khi còn nhỏ.
khi còn nhỏ.
01:55
And I thought, well, who painted
this joyful, youthful figure?
this joyful, youthful figure?
33
103195
4167
và tôi đã tự hỏi ai là người đã vẽ nên
bức tranh vui vẻ, trẻ trung thế này?
bức tranh vui vẻ, trẻ trung thế này?
01:59
And I asked the curator of the caves.
34
107386
2104
và tôi hỏi người quản lý
các hang động này.
các hang động này.
02:01
I said, "Tell me about the men
and women who painted these."
and women who painted these."
35
109514
3518
Tôi nói," tôi muốn biết về những người
đàn ông và phụ nữ vẽ bức tranh này."
đàn ông và phụ nữ vẽ bức tranh này."
02:05
And he looked at me
absolutely askance, and he said,
absolutely askance, and he said,
36
113056
3477
Ông ta nhìn tôi một cách lạ lùng, và nói
02:08
"Women didn't paint these pictures."
37
116557
2212
"Phụ nữ không vẽ những bức tranh này"
02:11
And I said, "Well,
it was 11,000 years ago."
it was 11,000 years ago."
38
119241
2504
Và tôi nói" Nó đã ra đời
từ 11,000 năm trước"
từ 11,000 năm trước"
02:13
I said, "How do you know?"
39
121769
1459
"Sao anh biết được"
02:15
(Laughter)
40
123252
2527
(Cười lớn)
02:17
And he said, "Women don't do these things.
41
125803
3731
Rồi anh ta nói"Phụ nữ không làm
những việc này.
những việc này.
02:21
Men made these marks. Women don't."
42
129558
3639
Đàn ông tạo ra những nét vẽ, còn
phụ nữ thì không"
phụ nữ thì không"
02:26
Now, I wasn't really surprised,
43
134547
3770
Lúc đó, tôi đã không ngạc nhiên lắm,
02:30
because that's an attitude
that I've seen continuously
that I've seen continuously
44
138341
4058
bởi vì đó là thái độ mà tôi
được chứng kiến liên tục
được chứng kiến liên tục
02:34
all my life as a theater maker.
45
142423
2772
trong cuộc đời
làm đạo diễn của mình.
làm đạo diễn của mình.
02:38
We are told that divine knowledge
comes down through the masculine,
comes down through the masculine,
46
146552
5810
Chúng ta được kể rằng những tri thức
thần thánh được lưu truyền bởi đàn ông,
thần thánh được lưu truyền bởi đàn ông,
02:44
whether it be to the imam,
the priest, the rabbi, the holy man.
the priest, the rabbi, the holy man.
47
152386
4587
dù đó là thầy tế, linh mục, giáo sĩ
hay là người sùng đạo.
hay là người sùng đạo.
02:49
Similarly, we're told that creative genius
resides in the masculine,
resides in the masculine,
48
157421
5296
Tương tự, chúng ta cũng được kể rằng
những thiên tài sáng tạo đều là đàn ông,
những thiên tài sáng tạo đều là đàn ông,
02:54
that it is the masculine
49
162741
1746
rằng những người đàn ông
02:56
that will be able to tell us
about who we really are,
about who we really are,
50
164511
3065
sẽ nói cho chúng ta về
con người thực sự của chúng ta,
con người thực sự của chúng ta,
02:59
that the masculine will tell
the universal story
the universal story
51
167600
3067
rằng những người đàn ông
sẽ đại diện cho nhân loại
sẽ đại diện cho nhân loại
03:02
on behalf of all of us,
52
170691
1887
kể những câu chuyện về thế giới.
03:04
whereas women artists will really
just talk about women's experiences,
just talk about women's experiences,
53
172602
4575
Trong khi đó, những nữ nghệ sĩ chỉ kể về
những trải nghiệm của phụ nữ,
những trải nghiệm của phụ nữ,
03:09
women's issues
only really relevant to women
only really relevant to women
54
177201
3376
những vấn đề của phụ nữ,
những điều chỉ liên quan đến phụ nữ
những điều chỉ liên quan đến phụ nữ
03:12
and of passing interest to men --
55
180601
2978
và là mối quan tâm thoáng qua
đối với đàn ông --
đối với đàn ông --
03:15
and really only some men.
56
183603
1902
và chỉ một vài người quan tâm mà thôi.
03:17
And it's that conviction,
57
185909
2271
Và đó là niềm tin,
03:20
that that we are taught,
58
188204
1381
là điều chúng ta được dạy,
03:21
that I think colors so much
of whether we're prepared to believe
of whether we're prepared to believe
59
189609
3800
là điều mà theo tôi đã tô điểm
quá nhiều lên việc chúng ta tin tưởng
quá nhiều lên việc chúng ta tin tưởng
03:25
that women's stories really matter.
60
193433
2501
rằng câu chuyện của phụ nữ
cũng quan trọng.
cũng quan trọng.
03:27
And unless we're prepared to believe
that women's stories really matter,
that women's stories really matter,
61
195958
3547
Và trừ khi chúng ta sẵn sàng tin rằng
câu chuyện của phụ nữ cũng quan trọng
câu chuyện của phụ nữ cũng quan trọng
03:31
then women's rights don't really matter,
62
199529
2990
nếu không quyền lợi của phụ nữ
cũng trở nên không quan trọng,
cũng trở nên không quan trọng,
03:34
and then change can't really come.
63
202543
2672
Và sự thay đổi cũng không bao giờ thực sự
xuất hiện.
xuất hiện.
03:38
I want to tell you
about two examples of stories
about two examples of stories
64
206876
4710
Tôi muốn kể cho các bạn 2 ví dụ
về những câu chuyện
về những câu chuyện
03:43
that are thought to be
of universal importance:
of universal importance:
65
211610
2938
được xem là có tầm quan trọng vĩ đại:
03:46
"E.T." and "Hamlet."
66
214572
2756
"E .T- sinh vật ngoài hành tinh
và "Ham-let"
và "Ham-let"
03:49
(Laughter)
67
217352
3111
( cười)
03:52
So I took my two children
when they were little --
when they were little --
68
220487
3266
Tôi đã dẫn hai đứa con nhỏ của tôi
03:55
Caroline was eight and Robby was five --
69
223777
3250
Calonine 8 tuổi và Bobby 5 tuổi --
03:59
to see "E.T."
70
227051
1567
đi xem "E.T"
04:00
And it's a fantastic story
of this little alien
of this little alien
71
228642
3385
Và đó là một câu chuyện tuyệt vời về
người ngoài hành tinh nhỏ bé E.T
người ngoài hành tinh nhỏ bé E.T
04:04
who ends up in an American family
72
232051
1951
sống cùng một gia đình người Mỹ
04:06
with a mum, two brothers and a sister,
73
234026
3209
có một người mẹ, hai con trai
và một con gái,
và một con gái,
04:09
but he wants to go home.
74
237259
1643
nhưng E.T lại muốn về nhà.
04:11
Not only that, but some
really bad scientists
really bad scientists
75
239720
2620
Không chỉ thế, một số nhà khoa học xấu xa
04:14
want to do some experiments on him,
76
242364
2374
còn muốn làm thí nghiệm trên E.T
04:16
and they're looking for him.
77
244762
1686
nên luôn tìm kiếm cậu ta.
04:18
So the children have a plot.
78
246993
2056
Vì thế, lũ trẻ đã lên kế hoạch.
04:21
They decide they're going to take him
back to his spaceship
back to his spaceship
79
249073
2837
Chúng quyết định sẽ đưa E.T
trở lại phi thuyền của cậu
trở lại phi thuyền của cậu
04:23
as soon as they can,
80
251934
1151
sớm nhất có thể,
04:25
and they plop him in a bicycle basket,
81
253109
1874
chúng để cậu ta vào giỏ xe đạp
04:27
and off they ride.
82
255007
1342
và chở đi.
04:28
But unfortunately, the baddies
have found out, and they're catching up
have found out, and they're catching up
83
256373
3896
Nhưng không may, những kẻ xấu
đã tìm thấy lũ trẻ và đuổi kịp
đã tìm thấy lũ trẻ và đuổi kịp
04:32
and they've got sirens
and they've got their guns,
and they've got their guns,
84
260293
2357
và chúng có còi báo động
và chúng có súng,
và chúng có súng,
04:34
they've got the loud-hailers,
it's terribly frightening,
it's terribly frightening,
85
262674
2674
chúng có loa to, cực kỳ đáng sợ,
04:37
and they're closing up on the children,
86
265372
1920
và chúng đã đuổi rất sát lũ trẻ,
04:39
and the children are never
going to make it.
going to make it.
87
267316
2096
và bọn trẻ sẽ không có cách nào
thoát được.
thoát được.
04:41
And then all of a sudden, magically,
the bikes fly up in the air,
the bikes fly up in the air,
88
269436
4093
Rồi đột nhiên, như một phép màu,
chiếc xe đạp bay lên không trung
chiếc xe đạp bay lên không trung
04:45
over the clouds,
89
273553
1539
bay qua những đám mây,
04:47
over the moon,
90
275116
1188
bay qua mặt trăng,
04:48
and they're going to save "E.T."
91
276328
2291
và lũ trẻ sẽ bảo vệ được "E.T"
04:51
So I turn to see my children's faces,
92
279394
2278
Tôi quay sang nhìn 2 đứa con của tôi
04:53
and Robby is enraptured,
he's there with them, he's saving E.T.,
he's there with them, he's saving E.T.,
93
281696
4470
Robby vô cùng thích thú, nó như đang ở đó
cùng với lũ trẻ, cùng bảo vệ E.T.,
cùng với lũ trẻ, cùng bảo vệ E.T.,
04:58
he's a happy boy.
94
286190
1856
nó thấy rất hạnh phúc.
05:00
And I turn to Caroline,
and she's crying her eyes out.
and she's crying her eyes out.
95
288070
3138
Rồi tôi nhìn Caroline,
và con bé đang khóc nức nở
và con bé đang khóc nức nở
05:03
And I said, "What's the matter?"
96
291866
1545
Tôi hỏi "sao vậy con?"
05:05
And she said, "Why can't I save E.T.?
Why can't I come?"
Why can't I come?"
97
293435
5535
Cô bé nói " Sao con không thể cứu E.T?,
sao con không được đến đó?
sao con không được đến đó?
05:11
And then all of a sudden I realized:
98
299422
2359
Và tôi đột nhiên nhận ra rằng
05:13
they weren't children;
99
301805
1411
chúng không phải là lũ trẻ
05:15
they were boys --
100
303857
1263
chúng là những cậu bé --
05:17
all boys.
101
305755
2065
tất cả chúng.
05:19
And Caroline, who had invested
so much in E.T.,
so much in E.T.,
102
307844
2977
Và Caroline, đứa trẻ vô cùng yêu mến E.T.,
05:22
well, she wasn't invited to save him,
103
310845
2170
lại không được đến đó để cứu cậu ấy,
05:25
and she felt humiliated and spurned.
104
313039
2677
cô bé cảm thấy tủi thân và bị hắt hủi
05:28
So I wrote to Steven Spielberg --
105
316412
1749
Tôi đã gửi thư cho Steven Spielberg
05:30
(Laughter) (Applause)
106
318185
6168
(cười) ( vỗ tay)
05:36
and I said, "I don't know
if you understand
if you understand
107
324377
2550
và tôi nói " tôi không biết
liệu anh có hiểu được
liệu anh có hiểu được
05:38
the psychological importance
of what's happened,
of what's happened,
108
326951
2379
tác động về mặt tâm lý học
của những việc đã xảy ra
của những việc đã xảy ra
05:41
and are you prepared to pay
for the therapy bills?"
for the therapy bills?"
109
329354
2500
và sẵn sàng chi trả cho
các hóa đơn điều trị?"
các hóa đơn điều trị?"
05:43
(Laughter)
110
331878
1414
( cười)
05:45
Twenty years later, I haven't
had a word back from him,
had a word back from him,
111
333316
2972
Cho đến 20 năm sau, tôi vẫn chưa nhận
được câu trả lời,
được câu trả lời,
05:48
but I'm still hopeful.
112
336312
1438
nhưng tôi vẫn rất hi vọng.
05:49
(Laughter)
113
337774
1610
( cười)
05:51
But I thought it was interesting,
114
339408
1604
Nhưng tôi nghĩ điều đó
rất thú vị,
rất thú vị,
05:53
because if you read reviews
of what he intended with E.T.,
of what he intended with E.T.,
115
341036
2872
vì nếu đọc những gì
anh ta muốn nhắn nhủ qua E.T,
anh ta muốn nhắn nhủ qua E.T,
05:55
he says very specifically,
116
343932
1791
anh ta đã nói một cách cụ thể rằng:
05:57
"I wanted the world to understand
117
345747
2502
"tôi muốn cả thế giới hiểu
06:00
that we should love
and embrace difference."
and embrace difference."
118
348273
3207
rằng chúng ta phải yêu thương và bao dung
cho sự khác biệt."
cho sự khác biệt."
06:03
But somehow he didn't include
the idea of girls' difference
the idea of girls' difference
119
351504
4622
nhưng anh ấy đã không đề cập đến
sự khác biệt của các bé gái
sự khác biệt của các bé gái
06:08
in this thinking.
120
356150
1692
trong đó.
06:09
He thought he was writing a story
about all humanity.
about all humanity.
121
357866
4310
Anh ta nghĩ mình đã viết câu chuyện về
nhân loại.
nhân loại.
06:14
Caroline thought he was marginalizing
122
362200
2078
Caroline lại nghĩ
anh ta đã không coi trọng
anh ta đã không coi trọng
06:16
half of humanity.
123
364302
1429
1 nửa của nhân loại.
06:17
He thought he was writing a story
about human goodness;
about human goodness;
124
365755
3084
Anh ta nghĩ mình đang viết câu chuyện
về lòng tốt của con người;
về lòng tốt của con người;
06:20
she thought he was writing
a lad's heroic adventure.
a lad's heroic adventure.
125
368863
4386
con bé lại nghĩ anh ta viết về cuộc
phiêu lưu khoa trương của lũ con trai.
phiêu lưu khoa trương của lũ con trai.
06:26
And this is common.
126
374028
1761
Và đây là điều bình thường.
06:28
Men feel they have been given the mantle
for universal communication,
for universal communication,
127
376512
5121
Đàn ông cho rằng họ được trao cho
trách nhiệm truyền thông toàn cầu
trách nhiệm truyền thông toàn cầu
06:33
but of course, how could they be?
128
381657
1952
nhưng dĩ nhiên rồi, sao có thể là họ?
06:35
They are writing from male experience
through male's eyes.
through male's eyes.
129
383633
4080
Họ viết từ những trải nghiệm của đàn ông
qua đôi mắt của đàn ông.
qua đôi mắt của đàn ông.
06:42
We have to have a look at this ourselves.
130
390031
2218
Chúng ta phải tự nhìn vào điều đó.
06:44
We have to be prepared to go back
through all our books and our films,
through all our books and our films,
131
392273
3676
Chúng ta phải sẵn sàng nhìn lại
tất cả các quyển sách và các bộ phim,
tất cả các quyển sách và các bộ phim,
06:47
all our favorite things,
132
395973
1337
mọi thứ chúng ta yêu thích,
06:49
and say, "Actually, this is written
by a male artist --
by a male artist --
133
397334
2830
và nói "Thực tế, chúng được tạo ra
bởi các nam nghệ sĩ --
bởi các nam nghệ sĩ --
06:52
not an artist.
134
400188
1988
chứ không phải nghệ sĩ"
06:54
We have to see
that so many of these stories
that so many of these stories
135
402200
2404
Chúng ta phải nhận ra rằng
rất nhiều câu chuyện
rất nhiều câu chuyện
06:56
are written through a male perspective.
136
404628
2136
được viết theo quan điểm của nam giới.
06:58
Which is fine,
137
406788
1937
Điều này cũng ổn,
07:00
but then females need to have
50 percent of the rights
50 percent of the rights
138
408749
3498
nhưng sau đó phụ nữ
cũng cần có 50% quyền lợi
cũng cần có 50% quyền lợi
07:04
for the stage, the film, the novel,
139
412271
2554
với sân khấu,
các bộ phim, tiểu thuyết,
các bộ phim, tiểu thuyết,
07:06
the place of creativity.
140
414849
1789
nơi để sáng tạo.
07:09
Let me talk about "Hamlet."
141
417561
1799
Để tôi nói về "Hamlet".
07:11
To be or not to be.
142
419384
1693
Sống hay chết.
07:13
That is the question.
143
421101
1214
Đó là câu hỏi.
07:14
But it's not my question.
144
422998
1265
Nhưng không phải của tôi.
07:16
My question is: Why was I taught
as a young woman
as a young woman
145
424787
3749
Câu hỏi của tôi là: Tại sao khi còn trẻ
tôi được dạy
tôi được dạy
07:20
that this was the quintessential
example of human dilemma
example of human dilemma
146
428560
4357
rằng đó là ví dụ điển hình về tình trạng
tiến thoái lưỡng nan
tiến thoái lưỡng nan
07:24
and human experience?
147
432941
1696
và trải nghiệm của con người?
07:26
It's a marvelous story,
148
434661
1336
Một câu chuyện kì diệu.
07:28
but actually, it's about a young man
fearful that he won't be able to make it
fearful that he won't be able to make it
149
436021
5336
nhưng thực ra, nó kể về một người đàn
ông trẻ sợ rằng anh ta không thể trở thành
ông trẻ sợ rằng anh ta không thể trở thành
07:33
as a powerful figure in a male world
150
441381
2665
một người quyền lực trong thế giới
đàn ông
đàn ông
07:36
unless he takes revenge
for his father's murder.
for his father's murder.
151
444070
2715
nếu anh ta không trả thù
kẻ đã giết cha mình.
kẻ đã giết cha mình.
07:39
He talks a great deal to us
about suicide being an option,
about suicide being an option,
152
447552
4678
Anh ta nói với chúng ta rất nhiều
về tự tử như một lựa chọn,
về tự tử như một lựa chọn,
07:44
but the reality is that the person
who actually commits suicide, Ophelia,
who actually commits suicide, Ophelia,
153
452254
4669
nhưng thực tế người tự tử lại là Ophelia,
07:48
after she's been humiliated
and abused by him,
and abused by him,
154
456947
2498
sau khi cô bị anh ta
làm nhục và lợi dụng,
làm nhục và lợi dụng,
07:51
never gets a chance to talk
to the audience about her feelings.
to the audience about her feelings.
155
459469
3176
không hề có cơ hội để nói với
khán giả về những cảm giác của mình.
khán giả về những cảm giác của mình.
07:54
And then when he's finished with Ophelia,
he turns on his mum,
he turns on his mum,
156
462669
2942
Và sau khi xong việc với Ophelia,
anh ta quay sang mẹ mình
anh ta quay sang mẹ mình
07:57
because basically she has the audacity
to fall in love with his uncle
to fall in love with his uncle
157
465635
3299
bởi vì về cơ bản thì bà đã trơ trẽn
yêu chú của anh ta
yêu chú của anh ta
08:00
and enjoy sex.
158
468958
1212
và cả quan hệ tình dục.
08:02
(Laughter)
159
470194
2037
( cười)
08:04
It is a great story,
160
472255
2088
Đó là một câu chuyện tuyệt vời,
08:06
but it is a story about male conflict,
male dilemma, male struggle.
male dilemma, male struggle.
161
474367
5071
nhưng đó cũng là câu chuyện về xung đột,
sự lưỡng lự , cuộc tranh đấu của nam giới.
sự lưỡng lự , cuộc tranh đấu của nam giới.
08:12
But I was told this was the story
of human beings,
of human beings,
162
480137
4192
Nhưng tôi lại được bảo rằng
đây là câu chuyện về nhân loại,
đây là câu chuyện về nhân loại,
08:16
despite the fact that it only
had two women in it.
had two women in it.
163
484353
3043
mặc dù chỉ có 2 người phụ nữ
xuất hiện trong câu chuyện.
xuất hiện trong câu chuyện.
08:19
And unless I reeducate myself,
164
487420
2561
Và nếu tôi không tự suy nghĩ lại,
08:22
I am always going to think
165
490005
1725
tôi sẽ luôn nghĩ rằng
08:23
that women's stories
matter less than men's.
matter less than men's.
166
491754
3741
những câu chuyện của phụ nữ
không quan trọng bằng đàn ông.
không quan trọng bằng đàn ông.
08:28
A woman could have written "Hamlet,"
167
496166
1735
1 phụ nữ có thể đã viết "Hamlet"
08:29
but she would have written it differently,
168
497925
2087
nhưng cô ấy sẽ viết nó khác đi,
08:32
and it wouldn't have had
global recognition.
global recognition.
169
500036
2608
và câu chuyện sẽ không được
cả thế giới công nhận.
cả thế giới công nhận.
08:34
As the writer Margaret Atwood says,
170
502668
2071
Như tác giả Margaret Atwood đã nói:
08:36
"When a man writes about doing the dishes,
171
504763
2486
"Khi đàn ông viết về việc
rửa chén dĩa,
rửa chén dĩa,
08:39
it's realism.
172
507273
1295
đó là chủ nghĩa thực tế.
08:41
When a woman writes about doing it,
173
509379
2121
Khi phụ nữ viết về nó ,
08:43
it's an unfortunate genetic disposition."
174
511524
2515
đó lại là đặc tính di truyền bất hạnh."
08:46
(Laughter)
175
514063
1209
(cười)
08:47
Now, this is not just something
that belongs to then.
that belongs to then.
176
515296
3834
Điều này không chỉ
diễn ra ở thời đại đó.
diễn ra ở thời đại đó.
08:51
I mean, when I was a young girl,
177
519154
1800
Ý tôi là, khi tôi còn nhỏ,
08:52
wanting desperately
to be a theater director,
to be a theater director,
178
520978
2624
ước mơ trở thành đạo diễn sân khấu,
08:55
this is what my male lecturer said to me:
179
523626
2839
thầy của tôi đã nói với tôi rằng:
08:58
"Well, there are three women
directors in Britain," he said, "Jude."
directors in Britain," he said, "Jude."
180
526489
4072
" Hiện nay ở Anh có 3 nữ đạo diễn, "
thầy tôi nói, " Jude."
thầy tôi nói, " Jude."
09:02
"There's Joan Knight, who's a lesbian,
there's Joan Littlewood, who's retired,
there's Joan Littlewood, who's retired,
181
530585
4107
" Đó là Joan Knight, một người đồng tính,
đó là Joan Littlewood, đã nghỉ hưu,
đó là Joan Littlewood, đã nghỉ hưu,
09:06
and there's Buzz Goodbody,
who's just killed herself.
who's just killed herself.
182
534716
2780
và Buzz Goodbody, người vừa mới tự tử.
09:09
So, which of those three
would you like to be?"
would you like to be?"
183
537520
2256
Vậy, em muốn trở thành ai
trong 3 người đó?"
trong 3 người đó?"
09:11
(Laughter)
184
539800
1053
(cười)
09:12
Now, leaving aside
the disgusting slur on gay women,
the disgusting slur on gay women,
185
540877
4586
Bây giờ, hãy bỏ qua sự gièm pha ghê tởm
đối với những người đồng tính nữ,
đối với những người đồng tính nữ,
09:17
the fact is, he wanted to humiliate me.
186
545487
2845
thực tế là, ông ta muốn xúc phạm tôi.
09:20
He thought it was silly
that I wanted to be a director.
that I wanted to be a director.
187
548356
3759
Ông ta nghĩ rằng việc tôi muốn trở thành
một đạo diễn thật ngu ngốc.
một đạo diễn thật ngu ngốc.
Và tôi kể với Marin Alsop,
một chỉ huy dàn nhạc, và cô ấy nói,
một chỉ huy dàn nhạc, và cô ấy nói,
09:24
And I told my friend Marin Alsop,
the conductor, and she said,
the conductor, and she said,
188
552139
2971
" Đúng rồi, giáo viên dạy nhạc của tôi
cũng nói như thế."
cũng nói như thế."
09:27
"Oh yes, well, my music teacher
said exactly the same.
said exactly the same.
189
555134
2749
09:29
He said, 'Women don't conduct.'"
190
557907
2170
Ông nói, " Phụ nữ không chỉ huy dàn nhạc."
Nhưng những năm sau đó,
chúng tôi đã tạo được dấu ấn của mình.
chúng tôi đã tạo được dấu ấn của mình.
09:32
But all these years later,
we've made our mark.
we've made our mark.
191
560704
2723
09:35
You think, "Well, it'll be different now."
192
563451
2230
Bạn nghĩ, " Thời thế bây giờ đã khác."
09:37
I'm afraid it's not different now.
193
565705
2494
Tôi e rằng không có gì thay đổi cả.
09:40
The current head
of the Paris Conservatoire
of the Paris Conservatoire
194
568223
3445
Giám đốc đương nhiệm của nhạc viện Paris
09:43
said recently, "It takes
great physical strength
great physical strength
195
571692
3427
gần đây đã nói, " Cần có nhiều
sức mạnh thể chất
sức mạnh thể chất
09:47
to conduct a symphony,
196
575143
1481
để chỉ huy dàn nhạc giao hưởng,
09:48
and women are too weak."
197
576648
1451
và phụ nữ thì quá yếu."
09:50
(Laughter)
198
578123
1453
(cười)
09:51
The artist George Baselitz said,
199
579600
1939
Nghệ sĩ George Baselits đã nói,
09:53
"Well, the fact is women can't paint.
200
581563
2287
" Sự thật là phụ nữ không thể vẽ.
09:55
Well -- they can't paint very well."
201
583874
1846
-- Họ không thể vẽ đẹp."
09:58
The writer V.S. Naipaul
said two years ago,
said two years ago,
202
586194
2388
Tác giả V.S. Naipaul cách đây 2 năm
cũng đã nói,
cũng đã nói,
10:00
"I can read two paragraphs and know
immediately if it's written by a woman,
immediately if it's written by a woman,
203
588606
3592
" Tôi chỉ cần đọc 2 đoạn văn và biết ngay
nếu đó là tác phẩm của phụ nữ,
nếu đó là tác phẩm của phụ nữ,
10:04
and I just stop reading,
because it's not worthy of me."
because it's not worthy of me."
204
592222
2701
và tôi sẽ ngừng đọc, vì nó không đáng
để tôi đọc."
để tôi đọc."
10:06
Audience: Whoa!
205
594947
1673
Khán giả: Whoa!
10:09
And it goes on.
206
597389
1633
Và điều đó tiếp tục.
10:12
We have to find a way
207
600997
1988
Chúng ta phải tìm ra cách
10:15
of stopping young girls and women
208
603009
2644
để ngăn những cô bé và những phụ nữ
10:17
feeling not only that
their story doesn't matter,
their story doesn't matter,
209
605677
2841
cảm thấy câu chuyện của họ
không quan trọng,
không quan trọng,
10:20
but they're not allowed
to be the storyteller.
to be the storyteller.
210
608542
3210
và họ không được trở thành
người kể chuyện.
người kể chuyện.
10:24
Because once you feel
that you can't stand in the central space
that you can't stand in the central space
211
612661
3583
Vì khi bạn cảm thấy mình không thể
đứng ở vị trí trung tâm
đứng ở vị trí trung tâm
10:28
and speak on behalf of the world,
212
616268
3008
và lên tiếng thay cho cả thế giới
10:31
you will feel that you can offer
your goods up to a small, select group.
your goods up to a small, select group.
213
619300
5075
bạn sẽ cảm thấy rằng bạn có thể cống hiến
khả năng cho một nhóm nhỏ, được lựa chọn.
khả năng cho một nhóm nhỏ, được lựa chọn.
10:36
You will tend to do smaller work
on smaller stages,
on smaller stages,
214
624399
3516
Bạn sẽ có xu hướng làm công việc nhỏ hơn
ở những sân khấu nhỏ hơn,
ở những sân khấu nhỏ hơn,
10:39
your economic power will be less,
215
627939
2033
Sức mạnh kinh tế của bạn sẽ nhỏ hơn,
10:41
your reach of audiences will be less,
216
629996
2472
phạm vi khán giả của bạn cũng sẽ nhỏ đi,
10:44
and your credit will be less as an artist.
217
632492
4341
và danh tiếng của bạn cũng sẽ thấp hơn.
10:49
And we do finally give artists
these incredible, prominent spaces
these incredible, prominent spaces
218
637557
5255
Và chúng ta cuối cùng cũng trao cho
các nghệ sĩ những không gian tuyệt vời
các nghệ sĩ những không gian tuyệt vời
10:54
in the world,
219
642836
1164
trên thế giới,
10:56
because they are our storytellers.
220
644024
1739
vì họ là những người kể chuyện.
10:57
Now, why should it matter to you
if you're not an artist?
if you're not an artist?
221
645787
3129
Bây giờ, tại sao việc bạn không phải là
nghệ sĩ lại quan trọng ?
nghệ sĩ lại quan trọng ?
11:00
Supposing you're an accountant
or an entrepreneur or a medic
or an entrepreneur or a medic
222
648940
3245
Giả sử bạn là một kế toán viên hoặc
một doanh nhân hay một bác sĩ
một doanh nhân hay một bác sĩ
11:04
or a scientist:
223
652209
1167
hay một nhà khoa học:
11:05
Should you care about women artists?
224
653400
2602
Bạn có nên quan tâm đến
những nghệ sĩ nữ không?
những nghệ sĩ nữ không?
11:08
Absolutely, you must,
225
656026
2056
Tất nhiên rồi, bạn phải làm như vậy,
11:10
because as you can see
from the cave paintings,
from the cave paintings,
226
658106
3412
vì như bạn đã thấy từ các bức tranh
trong hang động,
trong hang động,
11:13
all civilizations,
227
661542
1681
tất cả các nền văn minh,
11:15
all of humanity
228
663247
2204
tất cả nhân loại
11:18
have relied upon artists
to tell the human story,
to tell the human story,
229
666105
3956
đều dựa vào các nghệ sĩ để kể lại
câu chuyện về nhân loại,
câu chuyện về nhân loại,
11:22
and if the human story
is finally told by men,
is finally told by men,
230
670085
3269
và nếu cuối cùng câu chuyện của nhân loại
được kể bởi đàn ông,
được kể bởi đàn ông,
11:25
take my word for it,
231
673378
1736
theo cách nói của tôi,
11:27
it will be about men.
232
675138
1717
nó sẽ kể về đàn ông.
11:29
So let's make a change.
233
677671
2684
Vậy nên hãy thay đổi đi.
11:32
Let's make a change
to all our institutions,
to all our institutions,
234
680379
2202
Hãy thay đổi tất cả các thể chế
của chúng ta,
của chúng ta,
11:34
and not just in the West.
235
682605
1275
và không chỉ ở miền Tây.
11:35
Don't forget -- this message
of incapability of women
of incapability of women
236
683904
4419
Đừng quên -- thông điệp về việc
phụ nữ không đủ khả năng
phụ nữ không đủ khả năng
11:40
to hold creative genius
237
688347
2025
để giữ lại tài năng sáng tạo
11:42
is being told to girls and women
in Nigeria, in China, in Russia,
in Nigeria, in China, in Russia,
238
690396
4914
được truyền đến cho những cô bé và
những phụ nữ ở Nigeria, Trung Quốc, Nga,
những phụ nữ ở Nigeria, Trung Quốc, Nga,
11:47
in Indonesia.
239
695334
1163
Indonesia.
11:48
All over the world, girls
and women are being told
and women are being told
240
696521
2709
Trên toàn thế giới, các cô bé và phụ nữ
đang được dạy
đang được dạy
11:51
that they can't finally hold the idea
of creative inspiration.
of creative inspiration.
241
699254
4917
rằng họ không thể giữ được quan điểm
về cảm hứng sáng tạo.
về cảm hứng sáng tạo.
11:57
And I want to ask you:
242
705131
1649
Và tôi muốn hỏi các bạn:
11:58
Do you believe that?
243
706804
1714
Bạn có tin điều đó không?
12:00
Do you believe that women
can be a creative genius?
can be a creative genius?
244
708542
3795
Các bạn có tin rằng phụ nữ có thể
trở thành thiên tài sáng tạo không?
trở thành thiên tài sáng tạo không?
12:05
(Applause and cheers)
245
713168
5739
( Vỗ tay và cổ vũ)
12:10
Well then, please go forward,
246
718931
1661
Hãy tiến về phía trước,
12:12
support women artists,
247
720616
2250
ủng hộ các nghệ sĩ nữ,
12:14
buy their work,
248
722890
1474
mua các tác phẩm của họ,
12:16
insist that their voices are heard,
249
724388
2268
nhấn mạnh rằng họ được lắng nghe,
12:18
find platforms on which
their voices will be made.
their voices will be made.
250
726680
3270
tìm nơi để tạo nên tiếng nói cho họ.
12:22
And remember this:
251
730680
1787
Và hãy nhớ điều này:
12:24
that in a sense, if we're going
to get past this moment
to get past this moment
252
732491
3279
rằng trong 1 trường hợp nào đó, nếu
chúng ta cho qua thời khắc này
chúng ta cho qua thời khắc này
12:27
of a world where we know
that we are unequal,
that we are unequal,
253
735794
3852
của một thế giới mà chúng ta biết rằng
chúng ta đang bị đối xử bất công,
chúng ta đang bị đối xử bất công,
12:31
it's artists who have to imagine
a different world.
a different world.
254
739670
3197
chính các nghệ sĩ sẽ phải tưởng tượng
ra một thế giới khác.
ra một thế giới khác.
12:34
And I'm calling on all artists,
women and men,
women and men,
255
742891
3610
Và tôi kêu gọi các nghệ sĩ,
cả nam và nữ,
cả nam và nữ,
12:38
to imagine a gender-equal world.
256
746525
3340
hãy nghĩ về một thế giới
bình đẳng giới tính.
bình đẳng giới tính.
12:42
Let's paint it. Let's draw it.
257
750326
2183
Hãy tổ điểm cho nó. Hãy vẽ nên nó.
12:44
Let's write about it. Let's film it.
258
752533
1795
Hãy viết về nó. Làm phim về nó.
12:46
And if we could imagine it,
259
754352
1886
Và nếu chúng ta có thể tưởng tượng ra,
12:48
then we would have the energy
and the stamina
and the stamina
260
756262
3480
chúng ta sẽ có năng lượng và sức chịu đựng
12:51
to work towards it.
261
759766
1489
để tạo ra được thế giới đó.
12:53
When I see this little girl,
262
761802
2054
Khi tôi nhìn thấy một cô bé,
12:55
11,000 years ago,
263
763880
2040
11,000 năm trước,
12:57
I want to know that the little girl now
264
765944
3461
tôi muốn biết rằng cô bé đó bây giờ
13:01
can stand there and think
she's entitled to her dreams,
she's entitled to her dreams,
265
769429
3284
có thể đứng ở đó và nghĩ rằng cô
có quyền ước mơ,
có quyền ước mơ,
13:04
she's entitled to her destiny
266
772737
2290
cô có quyền quyết định vận mệnh của mình
13:07
and she's entitled to speak
on behalf of the whole world,
on behalf of the whole world,
267
775051
4202
và có quyền lên tiếng
thay cho toàn thế giới,
thay cho toàn thế giới,
13:11
be recognized for it
268
779277
1824
được công nhận vì điều đó
13:13
and applauded.
269
781125
1650
và được hoan nghênh.
13:14
Thank you.
270
782799
1186
Cảm ơn
13:16
(Applause)
271
784009
4781
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jude Kelly - Theater director, producerJude Kelly is artistic director of Southbank Centre, Britain’s largest cultural institution.
Why you should listen
Jude Kelly was appointed artistic director of Southbank Centre, Britain's largest cultural institution, in 2006.
She founded Solent People's Theatre and Battersea Arts Centre, and was the founding director of the West Yorkshire Playhouse. In 1997, she was awarded an OBE for her services to theatre, and in 2015 she was made a CBE in the New Year honours for services to the Arts. She has directed over 100 productions from the Royal Shakespeare Company to the Châtalet in Paris.
In 2002, Kelly founded Metal, a platform where artistic hunches can be pursued in community contexts, with bases in Liverpool, Southend-On-Sea and Peterborough. She led the cultural team for the successful London 2012 Olympic and Paralympic bid and then served on the Board of the cultural Olympiad. She is a regular broadcaster and commentator on a range of issues relating to society, art and education.
Kelly created the WOW – Women of the World Festival in 2011. In 2011 she created the WOW: Women of the World Festival, now heading into its 7th year at Southbank Centre as well as in other parts of the UK and in countries all over the world.
(Photo: Kalpesh Lathigra)
Jude Kelly | Speaker | TED.com