TEDGlobal 2013
May El-Khalil: Making peace is a marathon
Sülhməramlılıq maratondur
Filmed:
Readability: 4.2
5,268,496 views
Libabonda ildə yalnız bir güllə səsi var ki, bu səs, bilinən zorakılıq səhnəsinin bir parçası deyil. Bu Beyrut Beynəlxalq Marafonun başlanğıc səsidir. Marafonun təsisçisi May Əl-Xəlil öz təsirli nitqində 42km 194 metrlik qaçış yarışının onillərdən bəri siyasət və din əsasında bölünmüş ölkəni birləşdirə biləcəyinə niyə inandığı haqda danışır.
May El-Khalil - Founder of the Beirut Marathon
The Beirut Marathon is the largest running event in the Middle East. May El-Khalil founded it as an instrument of peace. Full bio
The Beirut Marathon is the largest running event in the Middle East. May El-Khalil founded it as an instrument of peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I come from Lebanon,
0
1712
2525
Mən Livandan gəlirəm,
00:16
and I believe that running can change the world.
1
4237
4009
və inanıram ki, qaçış dünyanı dəyişə bilər.
00:20
I know what I have just said is simply not obvious.
2
8246
4484
Bilirəm ki, indi dediyim tam aydın deyil.
00:24
You know, Lebanon as a country has been once destroyed
3
12730
4672
Livanın bir dövlət kimi bir dəfə
00:29
by a long and bloody civil war.
4
17402
3140
uzun sürən və qanlı vətəndaş müharibəsi nəticəsində dağıdıldığını yaxşı bilirsiniz.
00:32
Honestly, I don't know why they call it civil war
5
20542
3260
Səmimi desəm bilmirəm niyə bu (sivil) vətəndaş müharibəsi adlanır.
00:35
when there is nothing civil about it.
6
23802
2706
Çünki, müharibədə sivil heç bir şey yoxdur.
00:38
With Syria to the north, Israel and Palestine to the south,
7
26508
5034
Şimaldan Suriya, cənubdan isə İzrail və Fələstin ilə sərhəddimiz var,
00:43
and our government even up till this moment
8
31542
3345
və bizim hökumət hətta bu günlərə kimi
00:46
is still fragmented and unstable.
9
34887
3022
qeyri-stabil və parçalanmış haldadır.
00:49
For years, the country has been divided
10
37909
3234
İllər boyunca Livan
00:53
between politics and religion.
11
41143
4056
siyasət və din arasında bölünüb.
00:57
However, for one day a year,
12
45199
3270
Bununla belə, ildə bircə gün
01:00
we truly stand united,
13
48469
2466
biz həqiqətən də birləşirik,
01:02
and that's when the marathon takes place.
14
50935
4234
və bu gün marafon keçirildiyi gündür.
01:07
I used to be a marathon runner.
15
55169
3148
Mən əvvəllər marafon qaçışçısı olmuşam.
01:10
Long distance running was not only good for my well-being
16
58317
4758
Uzun məsafələrə qaçmaq təkcə sağlam olmağıma deyil,
01:15
but it helped me meditate and dream big.
17
63075
4605
həm də böyük arzular qurmağıma kömək edib.
01:19
So the longer distances I ran,
18
67680
2228
Başqa sözlə desək, nə qədər uzun məsafə qət edirdimsə
01:21
the bigger my dreams became,
19
69908
3514
arzularım da bir o qədər böyüyürdü,
01:25
until one fateful morning,
20
73422
2979
ta ki bir sabah məşq edərkən
01:28
and while training, I was hit by a bus.
21
76401
6169
məni avtobus vurana qədər.
01:34
I nearly died, was in a coma,
22
82570
3280
Az qala ölmüşdüm, komaya düşdüm,
01:37
stayed at the hospital for two years,
23
85850
3050
iki il xəstəxanada qaldım,
01:40
and underwent 36 surgeries to be able to walk again.
24
88900
6781
yenidən yeriyə bilmək üçün 36 əməliyyat keçirdim.
01:47
As soon as I came out of my coma,
25
95681
2811
Komadan ayılan kimi dərhal başa düşdüm ki,
01:50
I realized that I was no longer the same runner I used to be,
26
98492
5150
bir daha əvvəlki kimi qaça bilməyəcəyəm.
01:55
so I decided, if I couldn't run myself,
27
103642
4163
Bundan sonra qərara gəldim ki, özüm qaça bilmirəmsə,
01:59
I wanted to make sure that others could.
28
107805
4072
başqalarının qaçmasına kömək edim.
02:03
So out of my hospital bed,
29
111877
2376
Xəstəxanada olarkən
02:06
I asked my husband to start taking notes,
30
114253
3176
həyat yoldaşımdan xahiş etdim ki, qeydlər götürsün
02:09
and a few months later,
31
117429
2488
və bir neçə aydan sonra,
02:11
the marathon was born.
32
119917
3776
marafon ideyası dünyaya gəldi.
02:15
Organizing a marathon as a reaction to an accident
33
123693
4196
Marafonu başıma gəlmiş həmin hadisəyə reaksiya olaraq
02:19
may sound strange,
34
127889
2271
təşkil etməyim sizə qəribə səslənə bilər,
02:22
but at that time, even during my most vulnerable condition,
35
130160
5061
amma həmin o çətin anlarda, ən gücsüz vaxtlarımda belə
02:27
I needed to dream big.
36
135221
2242
böyük arzular qurmağa ehtiyacım var idi.
02:29
I needed something to take me out of my pain,
37
137463
3242
Mənə irəliyə baxıb ağrılarımı unutduracaq
02:32
an objective to look forward to.
38
140705
2940
bir iş, bir məqsəd lazım idi.
02:35
I didn't want to pity myself, nor to be pitied,
39
143645
4398
Özümün də, başqalarının da halıma acımaqlarını istəmirdim,
02:40
and I thought by organizing such a marathon,
40
148043
3574
sadəcə düşünürdüm ki, belə bir marafonu təşkil etməklə
02:43
I'll be able to pay back to my community,
41
151617
3019
öz yaşadığım cəmiyyətə borcumu geri vermiş olaram.
02:46
build bridges with the outside world,
42
154636
2580
Xarici dünya ilə körpülər salar,
02:49
and invite runners to come to Lebanon
43
157216
2464
qaçışçıları Livanda sülh çətiri altında
02:51
and run under the umbrella of peace.
44
159680
5075
yarışmağa dəvət edə bilərdim.
02:56
Organizing a marathon in Lebanon
45
164755
2542
Livanda marafonun təşkil edilməsi
02:59
is definitely not like organizing one in New York.
46
167297
5015
Nyu Yorkda təşkil olunanlarla eyni ola bilməz.
03:04
How do you introduce the concept of running
47
172312
3196
Daima müharibə astanasında olan bir
03:07
to a nation that is constantly at the brink of war?
48
175508
5129
millətə qaçmaq anlayışını necə təqdim etmək olar?
03:12
How do you ask those who were once fighting
49
180637
3251
Bir-birləri ilə savaşan və bir-birini öldürən insanlardan
03:15
and killing each other
50
183888
1641
necə xahiş edə bilərsən ki,
03:17
to come together and run next to each other?
51
185529
4072
bir yerdə toplaşsınlar və yan-yana qaçsınlar?
03:21
More than that, how do you convince people
52
189601
3234
Bundan da çətini," marafon" sözü ilə belə tanış olmayan
03:24
to run a distance of 26.2 miles
53
192835
3329
insanlarə necə inandıra bilərsən ki,
03:28
at a time they were not even familiar
54
196164
2463
26,2 mil məsafəni
03:30
with the word "marathon"?
55
198627
2729
qaçsınlar?
03:33
So we had to start from scratch.
56
201356
2480
Ona görə də sıfırdan başlamağa məcbur olduq.
03:35
For almost two years, we went all over the country
57
203836
3574
Demək olar ki iki il, bütün ölkəni gəzdik,
03:39
and even visited remote villages.
58
207410
3843
hətta əlçatmaz kəndlərə belə gedib çıxdıq.
03:43
I personally met with people from all walks of life --
59
211253
4512
Özüm şəxsən müxtəlif təbəqələrdən olan insanlarla tanış oldum-
03:47
mayors, NGOs, schoolchildren,
60
215765
3029
merlər, QHT-lər, şagirdlər,
03:50
politicians, militiamen, people from mosques, churches,
61
218794
5791
siyasətçilər, hərbçilər, məsçidlərdə və kilsələrdə çalışan insanlar,
03:56
the president of the country, even housewives.
62
224585
4834
ölkənin prezidenti və hətta evdar qadınlarla da.
04:01
I learned one thing:
63
229419
2732
Onlarla görüşdən öyrəndiyim şey
04:04
When you walk the talk, people believe you.
64
232151
4293
insanlarla ünsiyyətə girib söhbət etdikdə sizə inanmaqlarıdır.
04:08
Many were touched by my personal story,
65
236444
4363
Çoxları mənim şəxsi hekayəmdən təsirlənir
04:12
and they shared their stories in return.
66
240807
2840
və öz şəxsi hekayələrinİ mənimlə bölüşürdülər.
04:15
It was honesty and transparency that brought us together.
67
243647
5263
Bizi bir yerə toplayan səmimiyyət və şəffaflıq idi.
04:20
We spoke one common language to each other,
68
248910
3594
Bir-birimizlə bir ümumi dildə danışırdıq
04:24
and that was from one human to another.
69
252504
5404
və bu bir insanın digəri ilə danışması idi.
04:29
Once that trust was built,
70
257908
2380
İnsanlar arasında inam yaranandan sonra,
04:32
everybody wanted to be part of the marathon
71
260288
2640
hər kəs marafonun bir hissəsi olmaq istədi,
04:34
to show the world the true colors of Lebanon
72
262928
3032
çünki onlar dünyaya Livanın və Livanlıların
04:37
and the Lebanese
73
265960
2131
sülh və harmoniya şəklində yaşamaq arzularını və
04:40
and their desire to live in peace and harmony.
74
268091
5312
əsil rənglərini göstərmək istəyirdilər.
04:45
In October 2003, over 6,000 runners
75
273403
5089
2003-cü ilin Oktyabır ayında 49 müxtəlif milliyətlərdən olan
04:50
from 49 different nationalities
76
278492
2610
6000-dən çox yarışçı
04:53
came to the start line, all determined,
77
281102
3930
start xəttinə gəldi. Və bu dəfə isə fərqli olaraq
04:57
and when the gunfire went off,
78
285032
2620
güllə səsi insanların
04:59
this time it was a signal to run in harmony
79
287652
4901
harmoniya içində yarışmasına
05:04
for a change.
80
292553
2411
siqnal verdi.
05:06
The marathon grew.
81
294964
2001
Marafon daha da böyüdü.
05:08
So did our political problems.
82
296965
2967
Siyasi problemlərimiz də eyni ilə.
05:11
But for every disaster we had,
83
299932
2739
Amma qarşılaşdığımız bütün fəlakətlərə baxmayaraq
05:14
the marathon found ways to bring people together.
84
302671
5685
marafon insanları bir yerə toplaşmağın bir yolunu tapırdı.
05:20
In 2005, our prime minister was assassinated,
85
308356
4768
2005-ci ildə ölkəmizin Baş Nazirinə sui qəsd edildi,
05:25
and the country came to a complete standstill,
86
313124
4052
ölkə tam bir durğunluq içərisinə qərq oldu.
05:29
so we organized a five-kilometer United We Run campaign.
87
317176
4316
Biz də "Birlikdə Qaçaq" adlı kompaniya ilə 5 kilometrlik yarış təşkil etdik.
05:33
Over 60,000 people came to the start line,
88
321492
4074
6000-dən çox insan start xəttinə gəldi.
05:37
all wearing white t-shirts with no political slogans.
89
325566
5716
Onların hamısı siyasi şüarlar olmayan ağ köynəklər geyinmişdilər.
05:43
That was a turning point for the marathon,
90
331282
3091
Bu da marafon üçün bir dönüş nöqtəsi oldu,
05:46
where people started looking at it as a platform
91
334373
3607
çünki insanlara buna sülh və birlik üçün
05:49
for peace and unity.
92
337980
2895
platforma kimi yanaşmağa başladılar.
05:52
Between 2006 up to 2009, our country, Lebanon,
93
340875
4877
2006 və 2009-cu illər arasında, Livan
05:57
went through unstable years,
94
345752
2673
qeyri-sabit illərdən keçdi,
06:00
invasions, and more assassinations
95
348425
3505
işğallar və çoxlu sui-qəsdlər
06:03
that brought us close to a civil war.
96
351930
2336
bizi vətəndaş müharibəsinə bir addım da yaxınlaşdırdı.
06:06
The country was divided again,
97
354266
2650
Ölkə yenidən parçalanmışdı,
06:08
so much that our parliament resigned,
98
356916
3034
o həddə idi ki, hətta bizim parlament buraxıldı,
06:11
we had no president for a year, and no prime minister.
99
359950
5219
bir il ərzində nə prezidentimiz və nə də baş nazirimiz oldu.
06:17
But we did have a marathon.
100
365169
3817
Amma marafon keçirildi.
06:20
(Applause)
101
368986
5947
(Alqışlar)
06:26
So through the marathon, we learned
102
374933
2583
Marafon vasitəsilə öyrəndik ki,
06:29
that political problems can be overcome.
103
377516
4736
siyasi problemləri həll etmək olar.
06:34
When the opposition party decided
104
382252
1940
Müxalifətdən olan partiya şəhər mərkəzinin bir hissəsini
06:36
to shut down part of the city center,
105
384192
2740
bağlamağa qərar verəndə
06:38
we negotiated alternative routes.
106
386932
3030
biz alternativ yollar axtardıq.
06:41
Government protesters became
107
389962
3154
Hökumətə qarşı etirazlarda iştirak edən insanlar
06:45
sideline cheerleaders.
108
393116
1722
kənarlarda duran azarkeşlər oldular.
06:46
They even hosted juice stations.
109
394838
4637
Onlar hətta şirələr olan stansiyalar da əşkil edirdilər.
06:51
You know, the marathon has really become
110
399475
4103
Həqiqətən də çox fərqli bir marafona
06:55
one of a kind.
111
403578
1636
çevrildi.
06:57
It gained credibility from both
112
405214
2423
O həm Livanlılar və həm da
06:59
the Lebanese and the international community.
113
407637
4602
beynəlxalq ictimaiyyət arasında etibar və inam yaratdı.
07:04
Last November 2012, over 33,000 runners
114
412239
4012
2012 ci ilin Noyabır ayında 85 müxtəlif milliyətlərdən
07:08
from 85 different nationalities
115
416251
2673
olan 33,000 yarışçı
07:10
came to the start line,
116
418924
1408
start xəttinə gəldi,
07:12
but this time, they challenged
117
420332
2277
amma bu dəfə onlar
07:14
very stormy and rainy weather.
118
422609
3123
tufanlə və yağışlı hava ilə üzləşdilər.
07:17
The streets were flooded, but people didn't want to miss
119
425732
3447
Küçələri su basdı, amma insanlar
07:21
out on the opportunity of being part
120
429179
2655
belə bir milli günü
07:23
of such a national day.
121
431834
3162
buraxmaq istəmirdilər.
07:26
BMA has expanded.
122
434996
1902
BMA genişləndi.
07:28
We include everyone: the young, the elderly,
123
436898
3874
Bizə hər kəs qoşuldu: cavan, yaşlı,
07:32
the disabled, the mentally challenged,
124
440772
2923
fiziki qüsurlu insanlar, əqli cəhətdən qüsurlu olanlar,
07:35
the blind, the elite, the amateur runners,
125
443695
3177
gözdən əlillər, elit təbəqə, həvəskar qaçanlar,
07:38
even moms with their babies.
126
446872
3119
və hətta körpə uşaqları ilə olan analar da.
07:41
Themes have included runs for the environment,
127
449991
3357
Marafonun mövzüsunun ətraf mühit,
07:45
breast cancer, for the love of Lebanon, for peace,
128
453348
3784
döş xərçəngi, Livan sevgisi, sülh və ya sadəcə
07:49
or just simply to run.
129
457132
2680
qaçış olduğu olub.
07:51
The first annual all-women-and-girls race for empowerment,
130
459812
6512
Bir neçə həftə əvvəl isə qadınların hüquqlarının müdafisəsi mövzulu
07:58
which is one of its kind in the region,
131
466324
2528
regionda bir ilk olaraq yalnız qadınların iştirak etdiyi
08:00
has just taken place only a few weeks ago,
132
468852
3409
marafon təşkil edildi. Yalnız başlanğıc olan
08:04
with 4,512 women, including the first lady,
133
472261
5518
bu yarışda ölkənin birinci xanımı da
08:09
and this is only the beginning.
134
477779
4397
daxil olmaqla 4,512 qadın iştirak etdi.
08:14
Thank you.
135
482176
2036
Təşəkkürlər.
08:16
(Applause)
136
484212
2638
( Alqış)
08:18
BMA has supported charities and volunteers
137
486850
5219
BMA Livanın yenidən qurulması istiqamətində
08:24
who have helped reshape Lebanon,
138
492069
3051
xeyriyyəçilik fondları və könüllülər üçün
08:27
raising funds for their causes
139
495120
2187
vəsait toplamaq və insanları kömək etməyə
08:29
and encouraging others to give.
140
497307
3451
ruhlandırmaqla dəstək olur.
08:32
The culture of giving and doing good
141
500758
2637
Yardım etmək və yaxşı bir iş görmək
08:35
has become contagious.
142
503395
2100
mədəniyyəti artıq yoluxucu olub.
08:37
Stereotypes have been broken.
143
505495
2187
Sterotiplər sındırılıb.
08:39
Change-makers and future leaders
144
507682
2841
Dəyişiklik-edənlər və gələcəyin liderləri
08:42
have been created.
145
510523
1881
formalaşmağa başlayıb.
08:44
I believe these are the building blocks for future peace.
146
512404
6356
Əminəm ki, bütün bunlar gələcəkdə sülhə nail olmaq üçün fundament rolunu oynayır.
08:50
BMA has become such a respected event in the region
147
518760
6975
BMA rəğbət bəslənən elə bir tədbirə çevrilib ki,
08:57
that government officials in the region
148
525735
2503
hətta regiondakı digər ölkələrdən, məsələn,
09:00
like Iraq, Egypt and Syria,
149
528238
3417
İraq, Misir və Suriyadan olan rəsmilər
09:03
have asked the organization to help them structure
150
531655
3483
onlar üçün də bu kimi oxşar tədbirlərin qurulmasına yardım
09:07
a similar sporting event.
151
535138
2804
etməyimizi xahiş ediblər.
09:09
We are now one of the largest running events
152
537942
3727
Biz hal hazırda Yaxın Şərqdə ən böyük və mötəbər
09:13
in the Middle East, but most importantly,
153
541669
2511
qaçış tədbiri təşkilatçısıyıq. Amma ən mühüm olan budur ki,
09:16
it is a platform for hope and cooperation
154
544180
4485
bu tədbir dünyanın zərif və qeyri-sabit
09:20
in an ever-fragile and unstable part of the world.
155
548665
5787
bölgəsində ümid və korperasiya üçün platformadır.
09:26
From Boston to Beirut, we stand as one.
156
554452
5264
Bostondan Beyruta kimi biz hamımız birik.
09:31
(Applause)
157
559716
5826
( Alqışlar)
09:37
After 10 years in Lebanon,
158
565542
2602
Bu 10 il ərzində Livanda keçirilən
09:40
from national marathons or from national events
159
568144
3396
milli marafonlardan və milli tədbirlərdən tutmuş
09:43
to smaller regional races, we've seen
160
571540
2864
kiçik regional yarışlara kimi, biz şahid olduq ki,
09:46
that people want to run for a better future.
161
574404
5172
insanlar daha yaxşı gələcək üçün qaçmaq istəyirlər.
09:51
After all, peacemaking is not a sprint.
162
579576
5667
Son sözüm isə budur ki, sülhquruculuq yaxın məsafəli yarış deyil.
09:57
It is more of a marathon.
163
585243
2107
Bu bir marafondur.
09:59
Thank you.
164
587350
1516
Təşəkkürlər.
10:00
(Applause)
165
588866
5862
( Alqışlar)
ABOUT THE SPEAKER
May El-Khalil - Founder of the Beirut MarathonThe Beirut Marathon is the largest running event in the Middle East. May El-Khalil founded it as an instrument of peace.
Why you should listen
The beautiful city of Beirut, Lebanon, has seen its share of tragedy, as a seat of Lebanon's long-running civil war (1975-1990) and the Israeli-Lebanese conflict that came to a head in 2006. But in 2003, May El-Khalil, a local sports official, decided: It's time to start a marathon, open to all, as an antidote to sectarianism. And despite ongoing political and security pressure, the Beirut Marathon, now entering its 11th year, has become not only the largest running event in the Middle East but a powerful force for peace.
El-Khalil was inspired to start the marathon after a personal tragedy: a near-fatal running accident. Doctors told her she would never run again. She was hospitalized for two years and had to undergo a long series of surgeries. But the resolve from this personal struggle created an event that, each year, draws runners and fans from opposing political and religious communities in a symbolic act of peace. Case in point: In 2012, on a rainy and windy November day, more than 33,000 runners turned out. Other countries around the region are now thinking of replicating this model.
May El-Khalil | Speaker | TED.com