ABOUT THE SPEAKER
Peter Saul - Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die.

Why you should listen

Dr. Peter Saul is a Senior Intensive Care specialist in the adult and pediatric ICU at John Hunter Hospital, and Director of Intensive Care at Newcastle Private Hospital in Australia.  After spending time as the Head of Discipline for Medical Ethics at Newcastle University, he is now a leading adviser to the State and Federal health departments.

More profile about the speaker
Peter Saul | Speaker | TED.com
TEDxNewy

Peter Saul: Let's talk about dying

پیتر سال: بیایید درباره مُردن صحبت کنیم

Filmed:
1,072,759 views

دکتر پیتز سال می گوید نمی‌توانیم مردنمان را کنترل کنیم، اما می‌توانیم در« مرگ را تصرف کنیم» شرکت کنیم. او از ما می‌خواهد تا خواسته‌هایمان را برای مراقبت‌های پزشکی در پایان زندگی روشن کنیم -- و دو سوال را برای ادامه بحث ارائه می کند. ( فیلم برداری شده درTEDxNewy)
- Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Look, I had secondدومین thoughtsاندیشه ها, really,
0
578
2023
ببینید، من واقعا شک داشتم،
00:18
about whetherچه I could talk about this
1
2601
2035
که بتونم این موضوع
رو به این چنین افراد مهم و
00:20
to suchچنین a vitalحیاتی and aliveزنده است audienceحضار as you guys.
2
4636
3040
سرزنده‌ای مثل شماها بگم.
00:23
Then I rememberedبه یاد داشته باشید the quoteنقل قول from Gloriaگلوریا Steinemاستینم,
3
7676
2590
اما بعد گفته‌ای از
گلوریا استاینم را به یاد آوردم،
00:26
whichکه goesمی رود,
4
10266
1639
که میگه:
00:27
"The truthحقیقت will setتنظیم you freeرایگان,
5
11905
1931
"حقیقت تو رو آزاد می‌کنه،
00:29
but first it will pissشاش you off." (Laughterخنده)
6
13836
3959
اما اولش اعصابتون
رو به هم میریزه." (خنده )
00:33
So -- (Laughterخنده)
7
17795
2268
پس --(خنده حضار)
00:35
So with that in mindذهن, I'm going to setتنظیم about
8
20063
2124
پس با در نظر گرفتن این موضوع، من
00:38
tryingتلاش کن to do those things here,
9
22187
1591
می خواهم که این کارا رو انجام بدم
00:39
and talk about dyingدر حال مرگ in the 21stخیابان centuryقرن.
10
23778
1862
و در مورد مردن در قرن ۲۱ حرف بزنم.
00:41
Now the first thing that will pissشاش you off, undoubtedlyبی شک,
11
25640
2400
اولین چیزی که بدون شک،
اعصابتون رو بهم می‌ریزه،
00:43
is that all of us are, in factواقعیت, going to dieمرگ
12
28040
2619
اینه که در واقع همه ما
00:46
in the 21stخیابان centuryقرن.
13
30659
1074
قراره در قرن ۲۱ بمیریم.
00:47
There will be no exceptionsاستثناها to that.
14
31733
2390
استثنایی وجود نداره.
00:50
There are, apparentlyظاهرا, about one in eightهشت of you
15
34123
2657
ظاهرا یک نفر از بین هر هشت نفر از شما هست
00:52
who think you're immortalجاویدان, on surveysنظرسنجی ها, but --
16
36780
2524
که بر اساس نظر سنجی‌ها
فکر میکنه هیچ وقت نمی‌میره، اما--
00:55
(Laughterخنده)
17
39304
2178
(خنده حضار)
00:57
Unfortunatelyمتاسفانه, that isn't going to happenبه وقوع پیوستن.
18
41482
4613
متاسفانه این اتفاق نخواهد افتاد.
01:01
While I give this talk, in the nextبعد 10 minutesدقایق,
19
46095
1653
در طول صحبت من، در ۱۰ دقیقه بعدی،
01:03
a hundredصد millionمیلیون of my cellsسلول ها will dieمرگ,
20
47748
3496
۱۰۰ میلیون از سلول های من خواهند مرد،
01:07
and over the courseدوره of todayامروز, 2,000 of my brainمغز cellsسلول ها
21
51244
2594
و در طول مدت امروز،
۲۰۰۰ تا از سلول های مغزم
01:09
will dieمرگ and never come back,
22
53838
2141
می میرند و هیچ وقت بر نمی‌گردند،
01:11
so you could argueجر و بحث that the dyingدر حال مرگ processروند
23
55979
2081
پس می‌شود گفت که فرایند مرگ
01:13
startsشروع می شود prettyبسیار earlyزود in the pieceقطعه.
24
58060
2078
در مراحلی خیلی زود شروع می‌شه.
01:16
Anywayبه هر حال, the secondدومین thing I want to say about dyingدر حال مرگ in the
25
60138
2114
به هر حال، دومین چیزی
که می‌خواهم در مورد مردن
01:18
21stخیابان centuryقرن, apartجدا از هم from it's going to happenبه وقوع پیوستن to everybodyهمه,
26
62252
2365
در قرن ۲۱ بگم، اینه که
برای همه اتفاق می‌افته،
01:20
is it's shapingشکل دادن up to be a bitبیت of a trainقطار wreckخراب کردن
27
64617
2616
و یه جوری برای بیشتر ما
01:23
for mostاکثر of us,
28
67233
2345
خیلی غیر منتظره است.
01:25
unlessمگر اینکه we do something to try and reclaimاحیای this processروند
29
69578
2969
مگر اینکه کاری
برای تغییر این مسیربی رحمانه
01:28
from the ratherنسبتا inexorableبی وقفه trajectoryمسیر that it's currentlyدر حال حاضر on.
30
72547
3717
که فعلا داخلش هستی انجام بدی.
01:32
So there you go. That's the truthحقیقت.
31
76264
1808
پس تو اینجایی. این واقعیته.
01:33
No doubtشک that will pissشاش you off, and now let's see
32
78072
1431
شکی نیست که ناراحت میشی، و بگذار ببینیم
01:35
whetherچه we can setتنظیم you freeرایگان. I don't promiseوعده anything.
33
79503
2976
که آیا میشه تو را راحت کرد. قولی نمیدم.
01:38
Now, as you heardشنیدم in the introمقدمه, I work in intensiveشدید careاهميت دادن,
34
82479
2583
همانطور که در مقدمه شنیدید،
من در بخش مراقبت‌های ویژه کار می‌کنم،
01:40
and I think I've kindنوع of livedزندگی می کرد throughاز طریق the heydayغروب آفتاب
35
85062
3104
و معتقدم که به نوعی در اوج خوشبختی در
01:44
of intensiveشدید careاهميت دادن. It's been a rideسوار شدن, man.
36
88166
2007
مراقبت‌های ویژه هستم.
که دوست من، برای خودش مسیری بوده.
01:46
This has been fantasticخارق العاده.
37
90173
1200
خارق العاده است.
01:47
We have machinesماشین آلات that go pingپینگ.
38
91373
1155
دستگاههای داریم که بیپ بیپ می‌کنند.
01:48
There's manyبسیاری of them up there.
39
92528
2310
کلی از اونا این بالاست.
01:50
And we have some wizardجادوگر technologyتکنولوژی whichکه I think
40
94838
2744
و فناوری‌های جادویی داریم که فکر کنم
01:53
has workedکار کرد really well, and over the courseدوره of the time
41
97582
2512
در طول زمان، خیلی خوب کار کرده اند،
01:55
I've workedکار کرد in intensiveشدید careاهميت دادن, the deathمرگ rateنرخ
42
100094
2072
من درمراقبت‌های ویژه کار کردم،
میزان مرگ و میر
01:58
for malesمردانه in Australiaاسترالیا has halvedنصف,
43
102166
2370
برای مردان در استرالیا نصف شده،
02:00
and intensiveشدید careاهميت دادن has had something to do with that.
44
104536
1619
و این نتیجه کار مراقبت‌های ویژه است،
02:02
Certainlyقطعا, a lot of the technologiesفن آوری ها that we use
45
106155
2008
مسلما، خیلی از فناوری‌هایی
که استفاده می کنیم
02:04
have got something to do with that.
46
108163
2220
تاثیر خود را داشته اند.
02:06
So we have had tremendousفوق العاده successموفقیت, and we kindنوع of
47
110383
2504
پس موفقیتی عظیم داشته ایم، و به نوعی
02:08
got caughtگرفتار up in our ownخودت successموفقیت quiteکاملا a bitبیت,
48
112887
2354
در این موفقیت کمی گیر کرده ایم،
02:11
and we startedآغاز شده usingاستفاده كردن expressionsاصطلاحات like "lifesavingنجات دادن."
49
115241
3624
و شروع کرده ایم که از اصطلاح
« نجات بخش» استفاده کنیم.
02:14
I really apologizeعذر خواهی کردن to everybodyهمه for doing that,
50
118865
2134
از همه معذرت می‌خوام،
02:16
because obviouslyبدیهی است, we don't.
51
120999
1230
چونکه این شخصی نیست.
02:18
What we do is prolongطولانی تر people'sمردم livesزندگی می کند,
52
122229
2528
کار ما افزایش عمر آدمهاست،
02:20
and delayتاخیر انداختن deathمرگ,
53
124757
2101
و تاخیر مرگ،
02:22
and redirectتغییر مسیر deathمرگ, but we can't, strictlyموکدا speakingصحبت كردن,
54
126858
2845
و تغییر مسیر مرگ، اما نمی‌تونیم،
قطعی بگیم که،
02:25
saveصرفه جویی livesزندگی می کند on any sortمرتب سازی of permanentدائمی basisپایه.
55
129703
2855
جان‌ها رو به شکل دائمی نجات بدهیم.
02:28
And what's really happenedاتفاق افتاد over the periodدوره زمانی of time
56
132558
1985
و آنچه که واقعا در طول زمانی پیش آمده
02:30
that I've been workingکار کردن in intensiveشدید careاهميت دادن is that
57
134543
2639
که من در مراقبت‌های ویژه
کار می‌کردم اینه که
02:33
the people whoseکه livesزندگی می کند we startedآغاز شده savingصرفه جویی در back in the '70s,
58
137182
3570
آدمهایی که از دهه ۷۰، ۸۰ و ۹۰ شروع
به نجاتشان کردیم،
02:36
'80s, and '90s, are now comingآینده to dieمرگ in the 21stخیابان centuryقرن
59
140752
4478
حالا در قرن ۲۱ خواهند مرد
02:41
of diseasesبیماری ها that we no longerطولانی تر have the answersپاسخ ها to
60
145230
3600
بدلیل بیماری‌هایی که دیگر پاسخی
02:44
in quiteکاملا the way we did then.
61
148830
2510
برایشان مانند قبل نداریم.
02:47
So what's happeningاتفاق می افتد now is there's been a bigبزرگ shiftتغییر مکان
62
151340
1875
پس آنچه اتفاق می‌افته تغییری بزرگ
02:49
in the way that people dieمرگ,
63
153215
1807
در نحوه مردن آدمهاست،
02:50
and mostاکثر of what they're dyingدر حال مرگ of now isn't as amenableقابلیت
64
155022
2271
و بیشترین دلیل مرگشان حالا نزدیکتر به
02:53
to what we can do as what it used to be like
65
157293
2826
اینه که چه می‌تونیم بکنیم
02:56
when I was doing this in the '80s and '90s.
66
160119
3911
در مقایسه با کاری که در دهه ۸۰ و ۹۰
انجام می‌دادم نیست
02:59
So we kindنوع of got a bitبیت caughtگرفتار up with this,
67
164030
2864
پس یه جورایی اینجا گیر کرده‌ایم،
03:02
and we haven'tنه really squaredمربع with you guys about
68
166894
3033
و ما با شما ها کاملا درباره
03:05
what's really happeningاتفاق می افتد now, and it's about time we did.
69
169927
4055
اتفاقی که الان واقعا می افته دقیق نبودیم،
و این در باره زمان است.
03:09
I kindنوع of wokeبیدار شدم up to this bitبیت in the lateدیر است '90s
70
173982
3391
به شکلی در اواخر دهه ۹۰ بیدار شدم
03:13
when I metملاقات کرد this guy.
71
177373
2094
وقتی اون مرد رو دیدم.
03:15
This guy is calledبه نام Jimجیم, Jimجیم Smithاسمیت, and he lookedنگاه کرد like this.
72
179467
4357
این شخص اسمش جیم هست،
جیم اسمیث، و این شکلیه.
03:19
I was calledبه نام down to the wardبخش to see him.
73
183824
2303
صدام کردند تا اون رو توی بخش ببینم.
03:22
His is the little handدست.
74
186127
2245
این دست کوچک اونه.
03:24
I was calledبه نام down to the wardبخش to see him
75
188372
1386
صدام کردند تا اون رو توی بخش ببینم
03:25
by a respiratoryتنفسی physicianپزشک.
76
189758
1094
همراه متخصص بیماری های تنفسی.
03:26
He said, "Look, there's a guy down here.
77
190852
2176
گفتش، « ببین، یکی اینجاست.
03:28
He's got pneumoniaذات الریه,
78
193028
1600
که التهاب ریوی داره،
03:30
and he looksبه نظر می رسد like he needsنیاز دارد intensiveشدید careاهميت دادن.
79
194628
2505
و به نظر میرسه که
به مراقبت ویژه نیازمنده.
03:33
His daughter'sدختر است here and she wants everything possibleامکان پذیر است
80
197133
2074
دخترش اینجاست و می‌خواهد که هر کاری
03:35
to be doneانجام شده."
81
199207
2531
که میشه انجام داد».
03:37
Whichکدام is a familiarآشنا phraseعبارت to us.
82
201738
2619
که برای ما جمله آشناییه.
03:40
So I go down to the wardبخش and see Jimجیم,
83
204357
1831
خوب من رفتم به بخش تا جیم رو ببینم،
03:42
and his skinپوست his translucentنیمه شفاف like this.
84
206188
1685
و پوستش اینجوری نیمه شفاف شده بود،
03:43
You can see his bonesاستخوان ها throughاز طریق the skinپوست.
85
207873
2250
استخوان‌هایش رو زیر پوستش می‌دیدی.
03:46
He's very, very thinلاغر,
86
210123
1538
خیلی، خیلی لاغر بود،
03:47
and he is, indeedدر واقع, very sickبیمار with pneumoniaذات الریه,
87
211661
3382
و واقعا التهاب ریوی سختی داشت،
03:50
and he's too sickبیمار to talk to me,
88
215043
1481
اونقدر مریض بود که نمی تونست
با من حرف بزنه،
03:52
so I talk to his daughterفرزند دختر Kathleenکتلین, and I say to her,
89
216524
5150
پس با دخترش کتلین صحبت کردم، و بهش گفتم،
03:57
"Did you and Jimجیم ever talk about
90
221674
2964
« تو و جیم هیچوقت در مورد
04:00
what you would want doneانجام شده
91
224638
1683
کارهایی که می‌خواهی انجام بشه
04:02
if he endedبه پایان رسید up in this kindنوع of situationوضعیت?"
92
226321
2014
اگه اون در این شرایط تموم کنه،
صحبت کردید؟»
04:04
And she lookedنگاه کرد at me and said, "No, of courseدوره not!"
93
228335
3729
به من نگاه کرد و گفت، « نه، معلومه که نه!»
04:07
I thought, "Okay. Take this steadyثابت."
94
232064
5060
با خودم گفتم، « خوب ادامه بده.»
04:13
And I got talkingصحبت کردن to her, and after a while, she said to me,
95
237124
2844
و باهاش صحبت کردم، و بعد از مدتی گفت،
04:15
"You know, we always thought there'dقرمز be time."
96
239968
3003
« میدونی، ما همیشه
فکر می کردیم هنوز وقت داریم.»
04:18
Jimجیم was 94. (Laughterخنده)
97
242971
3766
جیم ۹۴ سالش بود. ( خنده حضار )
04:22
And I realizedمتوجه شدم that something wasn'tنبود happeningاتفاق می افتد here.
98
246737
2534
و فهمیدم که یه اتفاقی نمی افته.
04:25
There wasn'tنبود this dialogueگفتگو going on
99
249271
1324
این صحبت اونجوری
04:26
that I imaginedتصور was happeningاتفاق می افتد.
100
250595
2653
که من فکر می‌کردم پیش نیومد.
04:29
So a groupگروه of us startedآغاز شده doing surveyنظر سنجی work,
101
253248
3007
خوب تعدادی از ما شروع به آمار گیری کردیم،
04:32
and we lookedنگاه کرد at fourچهار and a halfنیم thousandهزار nursingپرستاری home
102
256255
2220
و چهار هزار و پانصد نفر رو که
در خانه های سالمندان
04:34
residentsساکنان in Newcastleنیوکاسل, in the Newcastleنیوکاسل areaمنطقه,
103
258475
3340
منطقه نیو کسل زندگی می‌کردند
رو بررسی کردیم،
04:37
and discoveredکشف شده that only one in a hundredصد of them
104
261815
2947
و فهمیدیم که تنها یکی در صدتا از اونها
04:40
had a planطرح about what to do when theirخودشان heartsقلب stoppedمتوقف شد beatingكتك زدن.
105
264762
3065
برای وقتی که قلبشون
از تپش ایستاد برنامه ای دارند.
04:43
One in a hundredصد.
106
267827
1139
یکی در صد تا.
04:44
And only one in 500 of them had planطرح about what to do
107
268966
3341
و فقط یکی از ۵۰۰ نفر
04:48
if they becameتبدیل شد seriouslyبه طور جدی illبیمار.
108
272307
3097
برای زمان مریضی سخت برنامه‌ای داشت.
04:51
And I realizedمتوجه شدم, of courseدوره, this dialogueگفتگو
109
275404
2760
فهمیدم، که البته در باره این موضوع
04:54
is definitelyقطعا not occurringاتفاق می افتد in the publicعمومی at largeبزرگ.
110
278164
4636
زیاد بین مردم صحبت نمیشه.
04:58
Now, I work in acuteحاد careاهميت دادن.
111
282800
1478
کار من حالا در بیمارستان تخصصیه.
05:00
This is Johnجان Hunterشکارچی Hospitalبیمارستان.
112
284278
2105
این بیمارستان جان هانتره.
05:02
And I thought, surelyمسلما, we do better than that.
113
286383
4001
و واقعا فکر می‌کردم، می‌تونیم بهتر باشیم.
05:06
So a colleagueهمکار of mineمال خودم from nursingپرستاری calledبه نام Lisaلیزا Shawشاو and I
114
290384
2996
پس با یکی از همکارام
توی پرستاری به اسم لیزا شاو، و من
05:09
wentرفتی throughاز طریق hundredsصدها and hundredsصدها of setsمجموعه ها of notesیادداشت
115
293380
2516
صدها و صدها پرونده رو توی
05:11
in the medicalپزشکی recordsسوابق departmentبخش
116
295896
1273
بخش پرونده‌های پزشکی مرور کردیم
05:13
looking at whetherچه there was any signامضا کردن at all
117
297169
2621
تا ببینیم آیا کسی هیچ وقت
05:15
that anybodyهر شخصی had had any conversationگفتگو about
118
299790
2428
چیزی درباره
05:18
what mightممکن happenبه وقوع پیوستن to them if the treatmentرفتار they were
119
302218
1853
اینکه اگه معالجات پزشکی موثر نبود
05:19
receivingدریافت was unsuccessfulناموفق to the pointنقطه that they would dieمرگ.
120
304071
3344
تا حدی که بمیرند، گفته.
05:23
And we didn't find a singleتنها recordرکورد of any preferenceترجیح
121
307415
2941
و ما حتی یک گزارش از هیچ خواسته‌ای
05:26
about goalsاهداف, treatmentsدرمان ها or outcomesنتایج from any
122
310356
3844
در باره هدف ها، درمان ها یا نتایج هیچکدام
05:30
of the setsمجموعه ها of notesیادداشت initiatedآغاز شد by a doctorدکتر or by a patientصبور.
123
314200
4570
از گزارش هایی که پزشک
یا بیمار ارائه کرده بودند پیدا نکردیم.
05:34
So we startedآغاز شده to realizeتحقق بخشیدن
124
318770
2717
پس فهمیدیم
05:37
that we had a problemمسئله,
125
321487
2201
که مشکلی هست،
05:39
and the problemمسئله is more seriousجدی because of this.
126
323688
5023
و مشکل به این دلیل جدی تره.
05:44
What we know is that obviouslyبدیهی است we are all going to dieمرگ,
127
328711
3302
همگی این رو می‌دونیم
که قطعا خواهیم مرد،
05:47
but how we dieمرگ is actuallyدر واقع really importantمهم,
128
332013
2665
اما جوری که می میریم واقعا خیلی مهمه،
05:50
obviouslyبدیهی است not just to us, but alsoهمچنین to how that
129
334678
3555
مشخصا نه فقط برای ما، بلکه اینکه چطور
05:54
featuresامکانات in the livesزندگی می کند of all the people who liveزنده on afterwardsپس از آن.
130
338233
3134
در زندگی کسانی که
بعد از ما می مانند اثر می‌گذاره.
05:57
How we dieمرگ livesزندگی می کند on in the mindsذهنها of everybodyهمه
131
341367
2321
آنطوری که می میریم در ذهن آنهایی که
05:59
who survivesزنده ماندن us, and
132
343688
3117
پس از ما می مانند زنده می مونه، و
06:02
the stressفشار createdایجاد شده in familiesخانواده ها by dyingدر حال مرگ is enormousعظیم,
133
346805
3732
فشاری عظیم
بر اثر مرگ در خانواده ها ایجاد می‌شه
06:06
and in factواقعیت you get sevenهفت timesبار as much stressفشار by dyingدر حال مرگ
134
350537
2686
و در واقع فشار ناشی از مرگ
در مراقبت های ویژه
06:09
in intensiveشدید careاهميت دادن as by dyingدر حال مرگ just about anywhereهر جا elseچیز دیگری,
135
353223
2737
هفت برابر مردن در هر جای دیگری است،
06:11
so dyingدر حال مرگ in intensiveشدید careاهميت دادن is not your topبالا optionگزینه
136
355960
3078
پس مردن در مراقبت های ویژه
اتخاب اول شما نیست
06:14
if you've got a choiceانتخابی.
137
359038
2458
اگه انتخابی داشته باشی.
06:17
And, if that wasn'tنبود badبد enoughکافی, of courseدوره,
138
361496
2169
و، البته، اگه این به اندازه کافی بد نبود،
06:19
all of this is rapidlyبه سرعت در حال progressingپیشرفت towardsبه سمت the factواقعیت that
139
363665
2648
همه این ها به سرعت
باعث این نتیجه گیری میشه که
06:22
manyبسیاری of you, in factواقعیت, about one in 10 of you at this pointنقطه,
140
366313
2352
که خیلی از شما،
در واقع، یکی از هر ۱۰ نفر شما،
06:24
will dieمرگ in intensiveشدید careاهميت دادن.
141
368665
1450
در مراقبت های ویژه از دنیا خواهد رفت.
06:26
In the U.S., it's one in fiveپنج.
142
370115
1334
در آمریکا یکی از هر پنج نفر.
06:27
In Miamiمیامی, it's threeسه out of fiveپنج people dieمرگ in intensiveشدید careاهميت دادن.
143
371449
3750
در میامی، ۳ از هر پنج نفر
در بخش مراقبت های ویژه می میرند.
06:31
So this is the sortمرتب سازی of momentumتکانه
144
375199
2065
این روند سریعی است که
06:33
that we'veما هستیم got at the momentلحظه.
145
377264
2288
اکنون می‌بینیم.
06:35
The reasonدلیل why this is all happeningاتفاق می افتد is dueناشی از to this,
146
379552
2545
دلیل این اتفاق ها اینه،
06:37
and I do have to take you throughاز طریق what this is about.
147
382097
1302
و من سعی می کنم براتون توضیح بدم.
06:39
These are the fourچهار waysراه ها to go.
148
383399
1965
کلا چهار راه وجود دارد.
06:41
So one of these will happenبه وقوع پیوستن to all of us.
149
385364
2865
و یکی از اونها برای همه ما پیش خواهد اومد.
06:44
The onesآنهایی که you mayممکن است know mostاکثر about are the onesآنهایی که
150
388229
2530
اونی که از همه بهتر می‌دونید
اونهایی هستند
06:46
that are becomingتبدیل شدن به increasinglyبه طور فزاینده of historicalتاریخی interestعلاقه:
151
390759
2846
که به دلایل تاریخی بیشتر مورد توجه اند:
06:49
suddenناگهانی deathمرگ.
152
393605
1417
مرگ ناگهانی.
06:50
It's quiteکاملا likelyاحتمال دارد in an audienceحضار this sizeاندازه
153
395022
1445
کاملا ممکنه که در
حاضرینی اندازه شما
06:52
this won'tنخواهد بود happenبه وقوع پیوستن to anybodyهر شخصی here.
154
396467
2551
برای هیچکدومتون اینجا پیش نیاد.
06:54
Suddenناگهانی deathمرگ has becomeتبدیل شدن به very rareنادر.
155
399018
1730
مرگ ناگهانی داره خیلی نادر می‌شه.
06:56
The deathمرگ of Little Nellنئل and CordeliaCordelia and all that sortمرتب سازی of stuffچیز
156
400748
2455
مرگ «لیتل نل» و «کوردلیا»
و چیز هایی مثل اون
06:59
just doesn't happenبه وقوع پیوستن anymoreدیگر.
157
403203
1673
دیگه اتفاق نمی افته.
07:00
The dyingدر حال مرگ processروند of those with terminalپایانه illnessبیماری
158
404876
2417
فرایند مرگ اونهایی
که بیماری های کشنده دارند
07:03
that we'veما هستیم just seenمشاهده گردید
159
407293
1032
که اینجا می‌بینیم
07:04
occursاتفاق می افتد to youngerجوانتر people.
160
408325
1615
برای جوانترها پیش میاد.
07:05
By the time you've reachedرسیده است 80, this is unlikelyبعید است to happenبه وقوع پیوستن to you.
161
409940
2850
تا ۸۰ سالگی،
احتمال کمی داره براتون پیش بیاد.
07:08
Only one in 10 people who are over 80 will dieمرگ of cancerسرطان.
162
412790
3415
تنها یک از ۱۰ نفر بالای ۸۰ سال
از سرطان می‌میرند.
07:12
The bigبزرگ growthرشد industryصنعت are these.
163
416205
4835
بیشترین رشد صنعت اینهاست.
07:16
What you dieمرگ of is increasingافزایش می یابد organعضو failureشکست,
164
421040
3251
اونچه بیشتر ازش می‌میرید،
از کار افتادن اندامهاست،
07:20
with your respiratoryتنفسی, cardiacقلب, renalکلیوی,
165
424291
2235
اعضای تنفسی، قلبی، کلیوی شما،
07:22
whateverهر چه organsارگان ها packingبسته بندی up. Eachهر یک of these
166
426526
1780
هر اندام داخلی. هر کدومشون
07:24
would be an admissionپذیرش to an acuteحاد careاهميت دادن hospitalبیمارستان,
167
428306
2603
باعث ورود به بیمارستان های
تخصصی می‌شه،
07:26
at the endپایان of whichکه, or at some pointنقطه duringدر حین whichکه,
168
430909
1969
که در انتهایش، یا یه جایی در میانش،
07:28
somebodyکسی saysمی گوید, enoughکافی is enoughکافی, and we stop.
169
432878
2176
یکی میگه، دیگه بسه، و ما تموم می‌کنیم.
07:30
And this one'sیک نفر the biggestبزرگترین growthرشد industryصنعت of all,
170
435054
2568
و این بزرگترین رشد صنعت بین همه است،
07:33
and at leastکمترین sixشش out of 10 of the people in this roomاتاق
171
437622
2575
و حداقل شش نفر از ۱۰ نفر در اینجا
07:36
will dieمرگ in this formفرم, whichکه is
172
440197
2562
اینجوری خواهند مرد، یعنی
07:38
the dwindlingاز بین بردن of capacityظرفیت
173
442759
3894
کاهش توان
07:42
with increasingافزایش می یابد frailtyضعف,
174
446653
2319
همراه با افزایش ناتوانی،
07:44
and frailty'sضعف an inevitableاجتناب ناپذیر partبخشی of agingپیری,
175
448972
2250
و ناتوانی قسمت قطعی پیری است،
07:47
and increasingافزایش می یابد frailtyضعف is in factواقعیت the mainاصلی thing
176
451222
2553
و افزایش ناتوانی امروزه درحقیقت دلیل اصلی
07:49
that people dieمرگ of now,
177
453775
1049
مرگ آدمها است.
07:50
and the last fewتعداد کمی yearsسالها, or the last yearسال of your life
178
454824
2128
و چند سال آخر، یا چند سال آخر عمر شما
07:52
is spentصرف شده with a great dealمعامله of disabilityمعلولیت, unfortunatelyمتاسفانه.
179
456952
4015
همراه با کلی معلولیت، ناتوانی خواهد بود.
07:56
Enjoyingلذت بردن it so farدور? (Laughsخنده)
180
460967
3384
تا الان لذت می برید؟ ( خنده )
08:00
(Laughterخنده)
181
464351
3153
( خنده حضار )
08:03
Sorry, I just feel suchچنین a, I feel suchچنین a Cassandraکاساندرا here.
182
467504
3428
ببخشید، حس می کنم مثل،
حس می کنم خیلی خوشگلم.
08:06
(Laughterخنده)
183
470932
5158
( خنده حضار )
08:11
What can I say that's positiveمثبت? What's positiveمثبت is
184
476090
1059
چه چیز خوبی میتونم بگم؟ اونچه مثبته
08:13
that this is happeningاتفاق می افتد at very great ageسن, now.
185
477149
2415
اینه که در سن های
خیلی بالا اتفاق می افته، حالا.
08:15
We are all, mostاکثر of us, livingزندگي كردن to reachنائل شدن this pointنقطه.
186
479564
2745
همه ما، بیشترمون،
تا اون سن زنده می مونیم.
08:18
You know, historicallyتاریخی, we didn't do that.
187
482309
1888
می دونید، تا امروز، اینجوری نبودیم.
08:20
This is what happensاتفاق می افتد to you
188
484197
1469
این چیزیه که
08:21
when you liveزنده to be a great ageسن,
189
485666
2523
وقتی تا سن بالا زنده بمونی برات پیش میاد.
08:24
and unfortunatelyمتاسفانه, increasingافزایش می یابد longevityطول عمر does mean
190
488189
1889
و متاسفانه، افزایش طول عمر به معنی
08:25
more oldقدیمی ageسن, not more youthجوانان.
191
490078
1927
پیری بیشتره، نه جوونی بیشتر.
08:27
I'm sorry to say that. (Laughterخنده)
192
492005
6093
متاسفم که این رو میگم. ( خنده )
08:33
What we did, anywayبه هر حال, look, what we did,
193
498098
1797
ما چه کرده‌ایم، به هر حال،
ببینید چه کرده‌ایم،
08:35
we didn't just take this lyingدروغ گویی down
194
499895
1527
ما این کار رو فقط در
08:37
at Johnجان Hunterشکارچی Hospitalبیمارستان and elsewhereدر جاهای دیگر.
195
501422
1502
بیمارستان جان هانتر
و چند جای دیگه انجام ندادیم.
08:38
We'veما هستیم startedآغاز شده a wholeکل seriesسلسله of projectsپروژه ها
196
502924
1622
ما یک مجموعه از پروژه ها رو شروع کردیم
08:40
to try and look about whetherچه we could, in factواقعیت, involveشامل
197
504546
2996
تا ببینیم که آیا واقعا می تونیم
08:43
people much more in the way that things happenبه وقوع پیوستن to them.
198
507542
3494
آدمها رو در موضوع هایی
که براشون اتفاق میافته بیشتر در گیر کنیم.
08:46
But we realizedمتوجه شدم, of courseدوره, that we are dealingمعامله
199
511036
1232
ولی مسلما فهمیدیم که
08:48
with culturalفرهنگی issuesمسائل,
200
512268
2344
با مسائل فرهنگی درگیریم،
08:50
and this is, I love this KlimtKlimt paintingرنگ آمیزی,
201
514612
1859
و این، من عاشق این نقاشی کلیمت هستم،
08:52
because the more you look at it, the more you kindنوع of get
202
516471
2205
چون هرچه بیشتر نگاهش می کنی، یه جوری بیشتر
08:54
the wholeکل issueموضوع that's going on here,
203
518676
2019
کل مسئله ای که اینجاست رو می‌فهمی،
08:56
whichکه is clearlyبه وضوح the separationجدایی of deathمرگ from the livingزندگي كردن,
204
520695
3518
که بوضوح جدایی مرگ از زندگیه،
09:00
and the fearترس — Like, if you actuallyدر واقع look,
205
524213
1880
و ترس -- انگار واقعا داری نگاه می‌کنی،
09:01
there's one womanزن there
206
526093
1175
یه زن اونجاست
09:03
who has her eyesچشم ها openباز کن.
207
527268
1919
که چشمهاش بازه.
09:05
She's the one he's looking at,
208
529187
1685
و همونیه که مرگ نگاهش میکنه،
09:06
and [she's] the one he's comingآینده for. Can you see that?
209
530872
3228
و همونیه که به سویش میاد. می‌بینید؟
09:10
She looksبه نظر می رسد terrifiedوحشت زده.
210
534100
1526
اون زن به نظر ترسیده.
09:11
It's an amazingحیرت آور pictureعکس.
211
535626
1693
تصویر فوق العادیه.
09:13
Anywayبه هر حال, we had a majorعمده culturalفرهنگی issueموضوع.
212
537319
2221
به هر حال، ما یه مسئله فرهنگی بزرگ داریم.
09:15
Clearlyبه وضوح, people didn't want us to talk about deathمرگ,
213
539540
1984
مشخصا، مردم نمی‌خواهند
در مورد مردن حرف بزنند،
09:17
or, we thought that.
214
541524
1495
یا، ما اینطور فکر می کنیم.
09:18
So with loadsبارها of fundingمنابع مالی from the Federalفدرال Governmentدولت
215
543019
1947
پس با سرمایه‌گذاری دولت
09:20
and the localمحلی Healthسلامتی Serviceسرویس, we introducedمعرفی کرد a thing
216
544966
1420
و کمک خدمات سلامت محلی، ما چیزی
09:22
at Johnجان Hunterشکارچی calledبه نام Respectingاحترام Patientصبور Choicesانتخاب ها.
217
546386
2898
رو در جان هانتر به نام
«احترام به انتخاب بیمار» شروع کردیم.
09:25
We trainedآموزش دیده hundredsصدها of people to go to the wardsبخش ها
218
549284
2849
ما صدها نفر از آدمها رو
آموزش دادیم تا به بخش ها بروند
09:28
and talk to people about the factواقعیت that they would dieمرگ,
219
552133
3143
و در باره اینکه ممکنه بمیرند صحبت کنند
09:31
and what would they preferترجیح می دهند underزیر those circumstancesشرایط.
220
555276
2286
و اینکه در این زمان
چه چیزی رو ترجیح می‌دهند.
09:33
They lovedدوست داشتنی it. The familiesخانواده ها and the patientsبیماران, they lovedدوست داشتنی it.
221
557562
3519
خوششون اومد. خانواده ها
و مریض ها دوستش داشتند.
09:36
Ninety-eightنود و هشت percentدرصد of people really thought
222
561081
2460
نود و هشت درصد مردم واقعا
09:39
this just should have been normalطبیعی practiceتمرین,
223
563541
1454
معتقد بودند که
در پزشکی عمومی هم باید باشه،
09:40
and that this is how things should work.
224
564995
2383
و کارها اینجوری انجام میشه.
09:43
And when they expressedبیان wishesخواسته ها,
225
567378
1938
و وقتی خواسته هایشون رو گفتند،
09:45
all of those wishesخواسته ها cameآمد trueدرست است, as it were.
226
569316
1973
و همه اون خواسته ها انجام شد،
همونطور که بود.
09:47
We were ableتوانایی to make that happenبه وقوع پیوستن for them.
227
571289
1980
تونستیم براشون انجامش بدیم.
09:49
But then, when the fundingمنابع مالی ranفرار کرد out,
228
573269
2250
اما بعد، وقتی بودجه تموم شد،
09:51
we wentرفتی back to look sixشش monthsماه ها laterبعد,
229
575519
2085
شش ماه بعد برگشتیم و بررسی کردیم،
09:53
and everybodyهمه had stoppedمتوقف شد again,
230
577604
2267
و همه دوباره متوقف شده بودند،
09:55
and nobodyهيچ كس was havingداشتن these conversationsگفتگو anymoreدیگر.
231
579871
3193
و کسی دیگه در باره اش حرفی نمی‌زد.
09:58
So that was really kindنوع of heartbreakingدلهره آور for us,
232
583064
2053
پس این واقعا باعث دلخوریمون شد،
10:01
because we thought this was going to really take off.
233
585117
2717
چون فکر می کردیم که واقعا راه می‌افته.
10:03
The culturalفرهنگی issueموضوع had reassertedدوباره تأیید شد itselfخودش.
234
587834
3971
مسئله فرهنگی دوباره اثرگذاشته بود.
10:07
So here'sاینجاست the pitchگام صدا:
235
591805
1155
نکته اینجاست:
10:08
I think it's importantمهم that we don't just get on this freewayبزرگراه
236
592960
4086
به نظرم مهمه که فقط وارد اتوبان
10:12
to ICUICU withoutبدون thinkingفكر كردن hardسخت about whetherچه or not
237
597046
2499
آی سی یو بدون درست فکر کردن به اینکه
10:15
that's where we all want to endپایان up,
238
599545
1793
این همونجاییه که می خواهیم بریم، نشویم،
10:17
particularlyبه خصوص as we becomeتبدیل شدن به olderمسن تر and increasinglyبه طور فزاینده frailنحیف
239
601338
2136
خصوصا همینطور که پیرتر و ضعیف تر میشیم
10:19
and ICUICU has lessکمتر and lessکمتر and lessکمتر to offerپیشنهاد us.
240
603474
3654
آی سی یو چیزهای کمتر و کمتری
برای ما خواهد داشت.
10:23
There has to be a little sideسمت roadجاده
241
607128
2330
باید یه مسیر کناری هم
10:25
off there for people who don't want to go on that trackمسیر.
242
609458
4475
برای کسانی که
نمی خواهند به اون راه بروند باشه.
10:29
And I have one smallکوچک ideaاندیشه,
243
613933
2636
و یه فکر کوچک دارم،
10:32
and one bigبزرگ ideaاندیشه about what could happenبه وقوع پیوستن.
244
616569
4449
و یه فکر بزرگ در باره
اونچه که ممکنه پیش بیاد.
10:36
And this is the smallکوچک ideaاندیشه.
245
621018
1061
و این ایده کوچکه.
10:37
The smallکوچک ideaاندیشه is, let's all of us
246
622079
2781
ایده کوچک اینه که، بذارید همه ما
10:40
engageمشغول کردن more with this in the way that Jasonجیسون has illustratedنشان داده شده است.
247
624860
3936
بیشتر با این، به شکلی که
جیسون نشون داد درگیر بشیم.
10:44
Why can't we have these kindsانواع of conversationsگفتگو
248
628796
2053
چرا نمی تونیم این طوری صحبت کنیم
10:46
with our ownخودت eldersبزرگان
249
630849
1321
با مسن تر هایمون
10:48
and people who mightممکن be approachingنزدیک شدن this?
250
632170
2790
و کسانی که ممکنه به این سن نزدیک باشند؟
10:50
There are a coupleزن و شوهر of things you can do.
251
634960
1834
چند کار هست که می تونی انجام بدی.
10:52
One of them is, you can,
252
636794
2131
یکی از اونها اینه که، میتونی،
10:54
just askپرسیدن this simpleساده questionسوال. This questionسوال never failsشکست می خورد.
253
638925
2914
یه سوال ساده بپرسی. هیچ وقت خراب نمیشه.
10:57
"In the eventرویداد that you becameتبدیل شد too sickبیمار to speakصحبت for yourselfخودت,
254
641839
3755
« در صورتی که اونقدر مریض شدی
که نتونی برای خودت تصمیم بگیری،
11:01
who would you like to speakصحبت for you?"
255
645594
2933
دوست داری چه کسی برایت تصمیم بگیره؟»
11:04
That's a really importantمهم questionسوال to askپرسیدن people,
256
648527
1914
این واقعا سوال مهمی برای پرسیدنه،
11:06
because givingدادن people the controlکنترل over who that is
257
650441
2023
چون دادن توان این انتخاب به آدمها
11:08
producesتولید می کند an amazingحیرت آور outcomeنتیجه.
258
652464
3308
نتایج شگفت انگیزی بوجود میاره.
11:11
The secondدومین thing you can say is,
259
655772
1146
دومین چیزی که میتونی بگی،
11:12
"Have you spokenصحبت کرد to that personفرد
260
656918
1498
« آیا با اون شخص
11:14
about the things that are importantمهم to you
261
658416
1920
در مورد چیزهایی که برات مهمه صحبت کردی
11:16
so that we'veما هستیم got a better ideaاندیشه of what it is we can do?"
262
660336
4154
تا بهتر بفهمیم که چه کارهایی
می‌تونیم انجام بدیم؟»
11:20
So that's the little ideaاندیشه.
263
664490
2522
پس این ایده کوچک بود.
11:22
The bigبزرگ ideaاندیشه, I think, is more politicalسیاسی.
264
667012
1494
ایده بزرگ، فکر کنم یه کم سیاسیه.
11:24
I think we have to get ontoبه سوی this.
265
668506
1951
فکر کنم باید واردش بشیم.
11:26
I suggestedپیشنهادی we should have Occupyاشغال Deathمرگ.
266
670457
3062
پیشنهاد من اینه که یاید
« اعتصاب علیه مرگ» راه بندازیم.
11:29
(Laughterخنده)
267
673519
2785
( خنده حضار )
11:32
My wifeهمسر said, "Yeah, right, sit-insنشستن in the mortuaryمهمانی.
268
676304
2570
زنم گفت، « آره، درسته،
اعتصاب توی مرده شور خونه.
11:34
Yeah, yeah. Sure." (Laughterخنده)
269
678874
2579
آره، آره، حتما.» ( خنده )
11:37
So that one didn't really runاجرا کن,
270
681453
1865
پس این یکی راه نمی افته،
11:39
but I was very struckرخ داد by this.
271
683318
1670
اما واقعا تویش گیر کردم.
11:40
Now, I'm an agingپیری hippieهیپی.
272
684988
1713
من حالا یک هیپی پیرم.
11:42
I don't know, I don't think I look like that anymoreدیگر, but
273
686701
2497
نمی‌دونم، دیگه فکر نمی‌کنم
این شکلی باشم، اما
11:45
I had, two of my kidsبچه ها were bornبدنیا آمدن at home in the '80s
274
689198
2500
دو تا از بچه هام
در دهه ۸۰ توی خونه به دنیا اومدن
11:47
when home birthتولد was a bigبزرگ thing, and we babyعزیزم boomersبوئومرها
275
691698
3468
وقتی که توی خونه دنیا اومدن مهم بود،
و ماها که مال نسل تولید مثلیم
11:51
are used to takingگرفتن chargeشارژ of the situationوضعیت,
276
695166
2696
دوست داشتیم وضعیت رو کنترل کنیم،
11:53
so if you just replaceجایگزین کردن all these wordsکلمات of birthتولد,
277
697862
3398
پس اگه این کلمات رو عوض کنی مثل تولد،
11:57
I like "Peaceصلح, Love, Naturalطبیعی است Deathمرگ" as an optionگزینه.
278
701260
3081
«آرامش، عشق، مرگ طبیعی»
رو به عنوان انتخاب دوست دارم.
12:00
I do think we have to get politicalسیاسی
279
704341
1516
فکر کنم باید سیاسی بشیم
12:01
and startشروع کن to reclaimاحیای this processروند from
280
705857
2598
و دوباره اینها را
12:04
the medicalizedپزشکی شده modelمدل in whichکه it's going.
281
708455
1967
از برنامه پزشکی مون بخواهیم.
12:06
Now, listen, that soundsبرای تلفن های موبایل like a pitchگام صدا for euthanasiaeuthanasia.
282
710422
2040
گوش کنید، به نوعی مثل
برنامه «مرگ راحت» میمونه.
12:08
I want to make it absolutelyکاملا crystalکریستال clearروشن است to you all,
283
712462
2192
می‌خواهم کاملا برای همگی روشنش کنم،
12:10
I hateنفرت euthanasiaeuthanasia. I think it's a sideshowدوچرخه سواری.
284
714654
2664
من از «مرگ راحت» متنفرم.
به نظرم یه موضوع فرعیه.
12:13
I don't think euthanasiaeuthanasia mattersمسائل.
285
717318
2187
به نظرم «مرگ راحت» مهم نیست.
12:15
I actuallyدر واقع think that,
286
719505
2151
واقعا فکر می کنم که،
12:17
in placesمکان ها like Oregonاورگان,
287
721656
2549
در جاهایی مثل «ارگون»،
12:20
where you can have physician-assistedپزشک کمک می کند suicideخودکشی کردن,
288
724205
3472
که میتونی با کمک پزشک خودکشی کنی،
12:23
you take a poisonousسمی doseدوز of stuffچیز,
289
727677
2217
مقداری ماده سمی میگیری،
12:25
only halfنیم a percentدرصد of people ever do that.
290
729894
1876
فقط نیم درصد مردم این کار رو میکنن.
12:27
I'm more interestedعلاقه مند in what happensاتفاق می افتد to the 99.5 percentدرصد
291
731770
2706
من بیشتر برام ۹۹/۵ درصد دیگه مهمند
12:30
of people who don't want to do that.
292
734476
1756
که نمی‌خواهند این کار رو بکنند.
12:32
I think mostاکثر people don't want to be deadمرده,
293
736232
2334
به نظرم بیشتر مردم نمی خواهند بمیرند،
12:34
but I do think mostاکثر people want to have some controlکنترل
294
738566
2097
اما فکر می کنم بیشتر مردم این رو می‌خواهند
12:36
over how theirخودشان dyingدر حال مرگ processروند proceedsدرآمد حاصل.
295
740663
2742
که چگونگی فرایند مرگشون رو کنترل کنند.
12:39
So I'm an opponentحریف of euthanasiaeuthanasia,
296
743405
1140
پس من مخالف « مرگ راحتم»،
12:40
but I do think we have to give people back some controlکنترل.
297
744545
2653
ولی معتقدم باید به مردم انتخابی بدهیم.
12:43
It deprivesمحروم می شود euthanasiaeuthanasia of its oxygenاکسیژن supplyعرضه.
298
747198
3473
این جلوی وجود «مرگ راحت» رومی‌گیره.
12:46
I think we should be looking at stoppingمتوقف کردن
299
750671
1352
به نظرم باید جلوی آنچه
12:47
the want for euthanasiaeuthanasia,
300
752023
1039
موجب خواستن «مرگ راحت» میشه رو گرفت،
12:48
not for makingساخت it illegalغیر مجاز or legalقانونی or worryingنگرانی about it at all.
301
753062
4695
نه با غیرقانونی یا قانونی کردن
یا کلا نگرانش بودن.
12:53
This is a quoteنقل قول from Dameخانم CicelyCicely Saundersسوندرز,
302
757757
3576
این سخنی از « دیم سیسلی ساندرزه»،
12:57
whomچه کسی I metملاقات کرد when I was a medicalپزشکی studentدانشجو.
303
761333
1369
زمانی که داشجوی پزشکی بودم ملاقاتش کردم.
12:58
She foundedتأسیس شد the hospiceبیمارستان movementجنبش.
304
762702
2879
ایشون موسس خانه های افراد بسیار مریض بود.
13:01
And she said, "You matterموضوع because you are,
305
765581
2191
و میگه، « تو مهمی چون هستی،
13:03
and you matterموضوع to the last momentلحظه of your life."
306
767772
2522
و تا آخرین لحظه زندگیت هم مهمی.»
13:06
And I firmlyمحکم believe that
307
770294
2257
و خیلی این رو قبول دارم
13:08
that's the messageپیام that we have to carryحمل forwardرو به جلو.
308
772551
3086
این پیغامی است که باید اون رو ادامه بدیم.
13:11
Thank you. (Applauseتشویق و تمجید)
309
775637
3019
متشکرم. ( تشویق حضار)
Translated by Behdad Khazaeli
Reviewed by soheila Jafari

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Peter Saul - Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die.

Why you should listen

Dr. Peter Saul is a Senior Intensive Care specialist in the adult and pediatric ICU at John Hunter Hospital, and Director of Intensive Care at Newcastle Private Hospital in Australia.  After spending time as the Head of Discipline for Medical Ethics at Newcastle University, he is now a leading adviser to the State and Federal health departments.

More profile about the speaker
Peter Saul | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee