TED2011
Damon Horowitz: Philosophy in prison
Դեմոն Հորոուիթս. Փիլիսոփայությունը բանտում
Filmed:
Readability: 3.7
1,417,089 views
Դեմոն Հորոուիթսը Համալսարանը Բանտում ծրագրի շրջանակներում ուսուցանում է փիլիսոփայություն՝ հասանելի դարձնելով համալասարանական դասընթացներ Սան Քվենթինի նահանգային բանտի բանտարկյալների համար։ Այս կարճ, բայց հզոր ելույթում նա պատմում է ճշտի և սխալի հանդիպման արագորեն անձնական դառձած մի պատմություն։
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneur
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Meet Tony. He's my student.
0
0
2000
Ծանոթացեք Թոնիի հետ։ Նա իմ ուսանողն է։
00:17
He's about my age,
1
2000
2000
Նա մոտավորապես իմ տարիքին է
00:19
and he's in San Quentin State Prison.
2
4000
3000
և նա Սան Քվենթինի նահանգային բանտում է։
00:22
When Tony was 16 years old,
3
7000
3000
Երբ Թոնին 16 տարեկան էր,
00:25
one day, one moment,
4
10000
3000
մի օր, մի պահ
00:28
"It was mom's gun.
5
13000
2000
«Դա մորս ատրճանակն էր։
00:30
Just flash it, scare the guy. He's a punk.
6
15000
2000
Միայն մի պահ ցուցադրեցի՝ այդ տղային վախեցնելու համար։ Նա փանք էր։
00:32
He took some money; we'll take his money. That'll teach him.
7
17000
2000
Նա փող էր գողացել, մենք էլ իր փողը կվերցնենք։ Դա իրեն դաս կլինի։
00:34
Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'
8
19000
3000
Հետո վերջին րոպեին մտածեցի՝ «Չեմ կարող դա անել։ Դա սխալ է»։
00:37
My buddy says, 'C'mon, let's do this.'
9
22000
2000
Ընկերս ասաց «Վերջացրու, արի անենք դա»։
00:39
I say, 'Let's do this.'"
10
24000
4000
Ես ասեցի «Արի անենք դա»»։
00:44
And those three words, Tony's going to remember,
11
29000
2000
Եվ այդ երեք բառերը Թոնին երկար է հիշելու,
00:46
because the next thing he knows, he hears the pop.
12
31000
2000
քանի որ հաջորդը ինչ նա լսեց կրակոցի ձայնն էր։
00:48
There's the punk on the ground, puddle of blood.
13
33000
2000
Ահա այդ փանկը գետնին է՝ արյունով շաղախված։
00:50
And that's felony murder --
14
35000
2000
Եվ դա սպանություն է՝ քրեական հանցագործություն,
00:52
25 to life, parole at 50 if you're lucky,
15
37000
2000
25 տարուց մինչև ցմահ, եթե բախտավոր ես, հնարավոր է ներեն 50 տարեկանում,
00:54
and Tony's not feeling very lucky.
16
39000
3000
և Թոնին իրեն ամենևին էլ բախտավոր չի զգում։
00:57
So when we meet in my philosophy class in his prison
17
42000
3000
Այնպես որ երբ մենք հանդիպեցինք բանտում փիլիսոփայության իմ դասի ժամանակ,
01:00
and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"
18
45000
4000
և ես ասացի «Այս դասի ընթացքում մենք կքննարկենք բարոյագիտության հիմքերը»,
01:04
Tony interrupts me.
19
49000
2000
Թոնին ընդհատեց ինձ։
01:06
"What are you going to teach me about right and wrong?
20
51000
2000
«Ի՞նչ կարող ես ինձ սովորեցնել ճշտի ու սխալի մասին։
01:08
I know what is wrong. I have done wrong.
21
53000
3000
Ես գիտեմ՝ ինչ է սխալը։ Ես սխալ եմ գործել։
01:11
I am told every day,
22
56000
2000
Դա ինձ ասվում է ամեն օր,
01:13
by every face I see, every wall I face, that I am wrong.
23
58000
3000
դա տեսնում եմ բոլորի դեմքին, ամեն մի պատի վրա, որ ես սխալ եմ։
01:16
If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.
24
61000
3000
Եթե ես երբևէ դուրս գամ այստեղից, միշտ իմ անվան վրա կլինի այդ բիծը։
01:19
I'm a convict; I am branded 'wrong.'
25
64000
2000
Ես դատապարտյալ եմ, ինձ վրա գրված է «սխալ»։
01:21
What are you going to tell me about right and wrong?"
26
66000
3000
Ի՞նչ ես ինձ ասելու ճշտի և սխալի մասին»։
01:24
So I say to Tony,
27
69000
3000
Ես ասեցի Թոնիին,
01:27
"Sorry, but it's worse than you think.
28
72000
3000
«Կներես, իրականում ավելի վատ է, քան դու կարծում ես։
01:30
You think you know right and wrong?
29
75000
2000
Քեզ թվում է, թե դու գիտես ո՞րն է ճիշտը և սխալը։
01:32
Then can you tell me what wrong is?
30
77000
2000
Կարող ես ինձ ասել, թե ի՞նչ է սխալը։
01:34
No, don't just give me an example.
31
79000
2000
Ոչ, ինձ պետք չեն օրինակներ։
01:36
I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.
32
81000
3000
Ես ուզում եմ իմանալ հենց սխալականության մասին, սխալի գաղափարի մասին։
01:39
What is that idea?
33
84000
2000
Ո՞րն է այդ գաղափարը։
01:41
What makes something wrong?
34
86000
2000
Ի՞նչն է մի բան դարձնում սխալ։
01:43
How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.
35
88000
3000
Ի՞նչպես գիտենք, որ սա է սխալ։ Միգուցե ես և դու չհամաձայնենք։
01:46
Maybe one of us is wrong about the wrong.
36
91000
2000
Միգուցե մեզանից մեկը սխալվում սխալի մասին։
01:48
Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;
37
93000
2000
Միգուցե դա դու ես, միգուցե՝ ես, բայց մենք այստեղ կարծիքներ փոխանակելու համար չենք։
01:50
everyone's got an opinion.
38
95000
2000
Բոլորն էլ ունեն կարծիքներ։
01:52
We are here for knowledge.
39
97000
2000
Մենք այստեղ ենք գիտելիքի համար։
01:54
Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."
40
99000
4000
Մեր թշնամին անմտությունն է։ Սա է փիլիսոփայությունը»։
01:58
And something changes for Tony.
41
103000
3000
Եվ Թոնիի մոտ ինչ որ բան փոխվեց։
02:03
"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.
42
108000
3000
«Միգուցե ես եմ սխալ։ Ես հոգնել եմ սխալ լինելուց։
02:06
I want to know what is wrong.
43
111000
2000
Ես ուզում եմ իմանալ, թե ինչ է սխալը։
02:08
I want to know what I know."
44
113000
2000
Ես ուզում եմ իմանալ, թե ինչ գիտեմ»։
02:10
What Tony sees in that moment is the project of philosophy,
45
115000
3000
Այդ պահին Թոնին տեսավ փիլիսոփայության ծրագիրը,
02:13
the project that begins in wonder --
46
118000
2000
ծրագիր, որ սկսվում է զարմանքով,
02:15
what Kant called "admiration and awe
47
120000
2000
որը Կանտն անվանում էր «հիացմունք և ահ
02:17
at the starry sky above and the moral law within."
48
122000
3000
վերևի աստղազարդ երկնքից և ներսի բարոյական օրենքից»։
02:20
What can creatures like us know of such things?
49
125000
2000
Իսկ ի՞նչ կարող են մեզ պես արարածներ իմանալ նման բաների մասին։
02:22
It is the project that always takes us back to the condition of existence --
50
127000
3000
Դա մի ծրագիր է, որը մեզ տանում է հետ դեպի գոյության իրավիճակ,
02:25
what Heidegger called "the always already there."
51
130000
3000
որ Հայդեգերը կոչում էր «միշտ արդեն այդտեղ»։
02:28
It is the project of questioning what we believe and why we believe it --
52
133000
3000
Դա մի ծրագիր է, որը կասկածի տակ է դնում այն, ինչին մենք հավատում ենք և ինչու ենք հավատում,
02:31
what Socrates called "the examined life."
53
136000
2000
ինչը Սոկրատեսը կոչում էր «քննված կյանք»։
02:33
Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.
54
138000
3000
Սոկրատեսը, մարդ, որ այնքան իմաստուն էր, որ գիտեր, որ ոչինչ չգիտի։
02:36
Socrates died in prison,
55
141000
3000
Սոկրատեսը մահացավ բանտում,
02:39
his philosophy intact.
56
144000
3000
իր փիլիոփայությունն անեղծ մնաց։
02:42
So Tony starts doing his homework.
57
147000
2000
Ես այսպես Թոնին սկսում է տնայինները անել։
02:44
He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,
58
149000
2000
Նա սովորում է ինչուները և ինչի համարներնը, պատճառները և հարաբերակցությունները,
02:46
his logic, his fallacies.
59
151000
2000
տրամաբանությունը, մոլորությունները։
02:48
Turns out, Tony's got the philosophy muscle.
60
153000
2000
Պարզվում է, որ Թոնին փիլիսոփայական ջիղ ունի։
02:50
His body is in prison, but his mind is free.
61
155000
2000
Նրա մարմինը բանտում է, բայց միտքն ազատ է։
02:52
Tony learns about the ontologically promiscuous,
62
157000
2000
Նա սովորում է գոյաբանականորեն տարասեռությանը,
02:54
the epistemologically anxious,
63
159000
2000
էպիսթեմոլոգիապես դժվարը,
02:56
the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.
64
161000
3000
բարոյագիտորեն կասկածելին, մետաֆիզիկական առումով անհեթը։
02:59
That's Plato, Descartes, Nietzsche
65
164000
2000
Դրանք են Պլատոնը, Դեկարտը, Նիցշեն
03:01
and Bill Clinton.
66
166000
2000
և Բիլ Քլինթոնը։
03:03
So when he gives me his final paper,
67
168000
3000
Եվ երբ նա հանձնում է իր ավարտական աշխատանքը,
03:06
in which he argues that the categorical imperative
68
171000
2000
որտեղ նա վիճում է, որ կատեգորիալ իմպերատիվը
03:08
is perhaps too uncompromising
69
173000
2000
հավանաբար չափազանց անզիջում է,
03:10
to deal with the conflict that affects our everyday
70
175000
2000
որպեսզի կարողանա կարգավորել մեր առօրյա հակադրությունները,
03:12
and challenges me to tell him
71
177000
2000
և կոչ անում ինձ պատասխանել իրեն,
03:14
whether therefore we are condemned to moral failure,
72
179000
2000
արդյոք հետևաբար մենք դատապարտված են բարոյական սնանկության ու ձախողումների,
03:16
I say, "I don't know.
73
181000
2000
ես ասում եմ «Չգիտեմ։
03:18
Let us think about that."
74
183000
2000
Եկ խորհենք դրա մասին»։
03:20
Because in that moment, there's no mark by Tony's name;
75
185000
2000
Քանի որ այդ պահին չկա ոչ մի բիծ Թոնիի անվան վրա,
03:22
it's just the two of us standing there.
76
187000
2000
պարզապես երկուսով կանգնած են այնտեղ։
03:24
It is not professor and convict,
77
189000
2000
Ոչ թե պրոֆեսոր և դատապարտյալ,
03:26
it is just two minds ready to do philosophy.
78
191000
2000
ընդամենը երկու գլուխներ, որ պատրաստ են փիլիսոփայել։
03:28
And I say to Tony,
79
193000
2000
Եվ ես ասում եմ Թոնիին
03:30
"Let's do this."
80
195000
3000
«Արի անենք դա»։
03:33
Thank you.
81
198000
2000
Շնորհակալություն
03:35
(Applause)
82
200000
9000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneurDamon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities.
Why you should listen
Damon Horowitz is a philosophy professor and serial entrepreneur. He recently joined Google as In-House Philosopher / Director of Engineering, heading development of several initiatives involving social and search. He came to Google from Aardvark, the social search engine, where he was co-founder and CTO, overseeing product development and research strategy. Prior to Aardvark, Horowitz built several companies around applications of intelligent language processing. He co-founded Perspecta (acquired by Excite), was lead architect for Novation Biosciences (acquired by Agilent), and co-founded NewsDB (now Daylife).
Horowitz teaches courses in philosophy, cognitive science, and computer science at several institutions, including Stanford, NYU, University of Pennsylvania and San Quentin State Prison.
Get more information on the Prison University Project >>
Damon Horowitz | Speaker | TED.com