TED2011
Damon Horowitz: Philosophy in prison
Damon Horowitz: Filozofia në Burg
Filmed:
Readability: 3.7
1,417,089 views
Damon Horowitz ligjeron filozofin nëpërmjet projektit në universitetet e burgjeve, duke sjelle nivelin e klasave të kolegjit në San Quentina - Burgin e shtetit.Në këtë bisedim të vogel por të fuqishem, ai tregon historine e takimit me të mirën dhe të keqen që shumë shpejt e beri ceshtje personale.
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneur
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Meet Tony. He's my student.
0
0
2000
Ju prezantoj Tonin. Ai është studenti im.
00:17
He's about my age,
1
2000
2000
Ai eshte sa mua ne moshe,
00:19
and he's in San Quentin State Prison.
2
4000
3000
dhe ai është ne Burgun e shtetit San Quentina.
00:22
When Tony was 16 years old,
3
7000
3000
Kur Toni ishte 16 vjec,
00:25
one day, one moment,
4
10000
3000
një ditë, një moment,
00:28
"It was mom's gun.
5
13000
2000
Ishte arma e mamasë,
00:30
Just flash it, scare the guy. He's a punk.
6
15000
2000
Vetem ta shkrejte, e trembte djalin.. I pa vlere.
00:32
He took some money; we'll take his money. That'll teach him.
7
17000
2000
I mori ca para; ne do ti marrim parat e tij. Ajo do ta mësoj atë.
00:34
Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'
8
19000
3000
Minuten e fundit, ishte duke menduar. 'Unë smund ta bëjë këtë. Eshte e gabuar.'
00:37
My buddy says, 'C'mon, let's do this.'
9
22000
2000
Trupi imë thoshte, Hajde, beje kete.'
00:39
I say, 'Let's do this.'"
10
24000
4000
Une thashe, Hajde ta bejme kete."
00:44
And those three words, Tony's going to remember,
11
29000
2000
Dhe këto tri fjalë Toni do ti mbaj mend,
00:46
because the next thing he knows, he hears the pop.
12
31000
2000
sepse gjen tjeter që ai di, ai ndjen barutin.
00:48
There's the punk on the ground, puddle of blood.
13
33000
2000
Eshte nje barut në toke i mbuluar nga gjaku.
00:50
And that's felony murder --
14
35000
2000
Dhe ky është krimi i vrasjes --
00:52
25 to life, parole at 50 if you're lucky,
15
37000
2000
25 vite denim, 50 vite lirim më kusht nëse ishte me fat,
00:54
and Tony's not feeling very lucky.
16
39000
3000
dhe Toni nuk ndihej shumë me fat.
00:57
So when we meet in my philosophy class in his prison
17
42000
3000
Kështu që kur u takuam në burg në klasen filozofis
01:00
and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"
18
45000
4000
unë i them, "Në këtë klase, do të diskutojm themelin e etikes,"
01:04
Tony interrupts me.
19
49000
2000
Toni më ndërpret mua.
01:06
"What are you going to teach me about right and wrong?
20
51000
2000
"Cfare do të na mësosh se cfare është e mirë dhe keqe?
01:08
I know what is wrong. I have done wrong.
21
53000
3000
E di cfare është e keqe.Kam bërë keq.
01:11
I am told every day,
22
56000
2000
Me eshte thene cdo dite,
01:13
by every face I see, every wall I face, that I am wrong.
23
58000
3000
nga cdo fytyre që shoh, nga cdo mur qe perballem.
01:16
If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.
24
61000
3000
Nëse ndonjehere do dal jashte qe këtu, do të kete gjithmone një shenjë me emrin tim.
01:19
I'm a convict; I am branded 'wrong.'
25
64000
2000
Jam i dënuar; Jam i emeruar "keq."
01:21
What are you going to tell me about right and wrong?"
26
66000
3000
Cfare do të më tregoni për te miren apo te keqen?
01:24
So I say to Tony,
27
69000
3000
Keshtu qe i thashe Tonit,
01:27
"Sorry, but it's worse than you think.
28
72000
3000
"Më fal, por është më keq sesa mendon ti.
01:30
You think you know right and wrong?
29
75000
2000
Mendon që e di se qcare është e keqe dhe e mirë?
01:32
Then can you tell me what wrong is?
30
77000
2000
Atëhere mund te më thuash se cfare është e keqe?
01:34
No, don't just give me an example.
31
79000
2000
Jo, mos më jepni vetem shembuj.
01:36
I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.
32
81000
3000
Dua të di rreth të keqes ne brendesi, idese së të keqes.
01:39
What is that idea?
33
84000
2000
Cfare eshte ajo ide?
01:41
What makes something wrong?
34
86000
2000
Cfare e ben diqka te keqe?
01:43
How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.
35
88000
3000
Si e dim ese është e keqe? Ndoshta une dhe ti nuk pajtohemi.
01:46
Maybe one of us is wrong about the wrong.
36
91000
2000
Ndoshta njëri nga ne është gabim rreth asaj që është e keqe.
01:48
Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;
37
93000
2000
Ndoshta jam unë, ndoshta je ti -- mirepo ne nuk jemi këtu për ti tregetuar opsionet;
01:50
everyone's got an opinion.
38
95000
2000
secili ka nga një opinion.
01:52
We are here for knowledge.
39
97000
2000
Ne jemi këtu për të mësuar.
01:54
Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."
40
99000
4000
Armikja jonë është rreth mësimit. Kjo është filozofia."
01:58
And something changes for Tony.
41
103000
3000
Dhe dicka ndryshoi për Tonin.
02:03
"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.
42
108000
3000
"Mund të jete që une jam gabim. Jam lodhur duke qene i gabuar.
02:06
I want to know what is wrong.
43
111000
2000
Dua të di se cfare është gabimi.
02:08
I want to know what I know."
44
113000
2000
Dua të di se cfare di"
02:10
What Tony sees in that moment is the project of philosophy,
45
115000
3000
Cfare Toni shef në atë moment është projekti i filozofise,
02:13
the project that begins in wonder --
46
118000
2000
projekti i cili fillon në cudi --
02:15
what Kant called "admiration and awe
47
120000
2000
cfare Kanti ka quajtur "admirim dhe tmerr
02:17
at the starry sky above and the moral law within."
48
122000
3000
tek qielli dhe tek ligji i moralit"
02:20
What can creatures like us know of such things?
49
125000
2000
Cfare mundë të dinë krijesat ne këto lloj gjërash?
02:22
It is the project that always takes us back to the condition of existence --
50
127000
3000
Eshtë një projekt i cili gjithmone na kthen mbrapa tek kushti i ekzistences --
02:25
what Heidegger called "the always already there."
51
130000
3000
cfare Heidegger ka quajtur "gjithmone gati aty."
02:28
It is the project of questioning what we believe and why we believe it --
52
133000
3000
Eshtë projekti per te pyetur se cfare ne besojm dhe pse ne e besojmë atë --
02:31
what Socrates called "the examined life."
53
136000
2000
cfare Sokrati ka quajtur "Jeta e ekzaminuar."
02:33
Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.
54
138000
3000
Sokrati, një njeri i mencur për të ditur se ai nuk di asgjë.
02:36
Socrates died in prison,
55
141000
3000
Sokrati vdiq në burg,
02:39
his philosophy intact.
56
144000
3000
filozofia e tij e pademtuar.
02:42
So Tony starts doing his homework.
57
147000
2000
Kështu që Toni filloi te bej detyrat e tij.
02:44
He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,
58
149000
2000
Ai mësoi pse-te dhe perse-te e tij, cështjet dhe përmiresimet,
02:46
his logic, his fallacies.
59
151000
2000
logjiken, moslogjiken e tij.
02:48
Turns out, Tony's got the philosophy muscle.
60
153000
2000
Toni përfitoi filozofine e muskujve.
02:50
His body is in prison, but his mind is free.
61
155000
2000
Trupi i tij është në burg, por truri i tijë është i lirë.
02:52
Tony learns about the ontologically promiscuous,
62
157000
2000
Toni mësoi rreth formave logjike,
02:54
the epistemologically anxious,
63
159000
2000
ankthit të epist-logjikes,
02:56
the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.
64
161000
3000
etikes se dubious-it, radiusit metafizik.
02:59
That's Plato, Descartes, Nietzsche
65
164000
2000
Ky eshte Plato, Deskarti, Nice
03:01
and Bill Clinton.
66
166000
2000
dhe Bill Klintoni.
03:03
So when he gives me his final paper,
67
168000
3000
Keshtu qe kur me dorezon mua dëtyren e tij finale,
03:06
in which he argues that the categorical imperative
68
171000
2000
ku argumenton se kategoria imperative
03:08
is perhaps too uncompromising
69
173000
2000
është ndoshta shume jo-premtuese
03:10
to deal with the conflict that affects our everyday
70
175000
2000
për të bërë marreveshje me konfliktet qe prekin jetet tona te përditëshme
03:12
and challenges me to tell him
71
177000
2000
dhe me sfidojne mua per ti treguar
03:14
whether therefore we are condemned to moral failure,
72
179000
2000
nese per kete arsye jemi te denuar per dështimet morale,
03:16
I say, "I don't know.
73
181000
2000
I them "Nuk e di"
03:18
Let us think about that."
74
183000
2000
Na lini të mendojme rreth asaj."
03:20
Because in that moment, there's no mark by Tony's name;
75
185000
2000
Sepse në atë moment, nuk ka ndonje tregues me emrin Toni;
03:22
it's just the two of us standing there.
76
187000
2000
jemi vetem ne të dy duke qendruar atje.
03:24
It is not professor and convict,
77
189000
2000
Nuk është profesori dhe i denuari,
03:26
it is just two minds ready to do philosophy.
78
191000
2000
jane vetem dy mendje duke bërë filozofi.
03:28
And I say to Tony,
79
193000
2000
Dhe i them Tonit,
03:30
"Let's do this."
80
195000
3000
Le ta bëjmë këtë."
03:33
Thank you.
81
198000
2000
Faliminderit
03:35
(Applause)
82
200000
9000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneurDamon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities.
Why you should listen
Damon Horowitz is a philosophy professor and serial entrepreneur. He recently joined Google as In-House Philosopher / Director of Engineering, heading development of several initiatives involving social and search. He came to Google from Aardvark, the social search engine, where he was co-founder and CTO, overseeing product development and research strategy. Prior to Aardvark, Horowitz built several companies around applications of intelligent language processing. He co-founded Perspecta (acquired by Excite), was lead architect for Novation Biosciences (acquired by Agilent), and co-founded NewsDB (now Daylife).
Horowitz teaches courses in philosophy, cognitive science, and computer science at several institutions, including Stanford, NYU, University of Pennsylvania and San Quentin State Prison.
Get more information on the Prison University Project >>
Damon Horowitz | Speaker | TED.com