TED2011
Damon Horowitz: Philosophy in prison
Damon Horowitz: Triết học trong tù
Filmed:
Readability: 3.7
1,417,089 views
Damon Horowitz dạy triết học thông qua dự án Trường Học Nhà Tù, mang đến các lớp bậc đại học cho những tù nhân ở nhà tù San Quentin State. Trong buổi nói chuyện ngắn đầy mạnh mẽ này, ông kể câu chuyện về cuộc chạm trán giữa đúng và sai, điều nhanh chóng làm nên tính cách con người.
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneur
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Meet Tony. He's my student.
0
0
2000
Hãy gặp Tony. Anh ta là sinh viên của tôi.
00:17
He's about my age,
1
2000
2000
Anh ta tầm tuổi tôi,
00:19
and he's in San Quentin State Prison.
2
4000
3000
và anh ta đang ở trong nhà tù San Quentin State.
00:22
When Tony was 16 years old,
3
7000
3000
Khi Tony 16 tuổi
00:25
one day, one moment,
4
10000
3000
một ngày nọ, trong một khoảnh khắc,
00:28
"It was mom's gun.
5
13000
2000
"Đó là súng của mẹ.
00:30
Just flash it, scare the guy. He's a punk.
6
15000
2000
Hãy bắn nó, đe dọa gã ta. Hắn là một tên du côn.
00:32
He took some money; we'll take his money. That'll teach him.
7
17000
2000
Hắn lấy tiền của ta, chúng ta phải lấy tiền của hắn. Điều đó sẽ dạy hắn một bài học.
00:34
Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'
8
19000
3000
Rồi vào phút cuối cùng, tôi nghĩ, 'Không thể làm thế. Điều này là sai lầm.'
00:37
My buddy says, 'C'mon, let's do this.'
9
22000
2000
Bạn tôi nói 'Thôi nào, hãy làm đi.'
00:39
I say, 'Let's do this.'"
10
24000
4000
Tôi nói 'Ừ thì làm.'
00:44
And those three words, Tony's going to remember,
11
29000
2000
Và ba từ này, Tony sẽ nhớ,
00:46
because the next thing he knows, he hears the pop.
12
31000
2000
bởi vì điều tiếp theo anh ta biết, là anh ta nghe thấy tiếng nổ.
00:48
There's the punk on the ground, puddle of blood.
13
33000
2000
Có một tên côn đồ đang nằm trên mặt đất, lênh láng máu.
00:50
And that's felony murder --
14
35000
2000
Và đó là tội mưu sát --
00:52
25 to life, parole at 50 if you're lucky,
15
37000
2000
từ 25 năm đến tử hình, có thể được thả vào năm 50 tuổi nếu may mắn
00:54
and Tony's not feeling very lucky.
16
39000
3000
và Tony không cảm thấy may mắn nhiều như thế.
00:57
So when we meet in my philosophy class in his prison
17
42000
3000
Nên khi chúng tôi gặp nhau tại lớp học triết học trong tù,
01:00
and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"
18
45000
4000
và Tôi nói "Trong lớp học này, chúng ta sẽ thảo luận về nguồn gốc của đạo đức,"
01:04
Tony interrupts me.
19
49000
2000
Tony ngắt lời tôi.
01:06
"What are you going to teach me about right and wrong?
20
51000
2000
"Ông sắp dạy tôi về đúng và sai?
01:08
I know what is wrong. I have done wrong.
21
53000
3000
Tôi biết cái gì là sai. Tôi đã từng sai.
01:11
I am told every day,
22
56000
2000
Tôi được nhắc nhở điều này hằng ngày,
01:13
by every face I see, every wall I face, that I am wrong.
23
58000
3000
bởi mọi khuôn mặt tôi thấy, mọi bức tường trước mặt, rằng tôi đã sai.
01:16
If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.
24
61000
3000
Nếu như tôi có thể thoát khỏi đây, sẽ luôn có một điều gắn với tên tôi.
01:19
I'm a convict; I am branded 'wrong.'
25
64000
2000
Tôi là tù nhân, tôi bị đóng mác 'sai'.
01:21
What are you going to tell me about right and wrong?"
26
66000
3000
Vậy ông còn định dạy cho tôi những gì nữa về đúng và sai?"
01:24
So I say to Tony,
27
69000
3000
Tôi nói với Tony rằng,
01:27
"Sorry, but it's worse than you think.
28
72000
3000
"Xin lỗi, nhưng nó tệ hơn cậu nghĩ.
01:30
You think you know right and wrong?
29
75000
2000
Cậu nghĩ cậu biết về đúng và sai?
01:32
Then can you tell me what wrong is?
30
77000
2000
Vậy cậu có thể nói tôi biết thế nào là sai?
01:34
No, don't just give me an example.
31
79000
2000
Không, đừng chỉ đưa tôi một ví dụ.
01:36
I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.
32
81000
3000
Tôi muốn biết bản chất của cái sai, ý tưởng về sự sai.
01:39
What is that idea?
33
84000
2000
Ý tưởng đó là gì?
01:41
What makes something wrong?
34
86000
2000
Cái gì làm cho một thứ trở nên sai?
01:43
How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.
35
88000
3000
Làm sao chúng ta biết được là nó sai? Có thể bạn và tôi không cùng quan điểm.
01:46
Maybe one of us is wrong about the wrong.
36
91000
2000
Có thể một trong 2 chúng ta sai về sự sai.
01:48
Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;
37
93000
2000
Có thể là bạn, có thể là tôi -- nhưng chứng ta không phải ở đây để trao đổi ý kiến;
01:50
everyone's got an opinion.
38
95000
2000
mỗi người đều có một ý kiến riêng.
01:52
We are here for knowledge.
39
97000
2000
Chúng ta ở đây vì kiến thức.
01:54
Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."
40
99000
4000
Kẻ thù của chúng ta là sự lười tư duy. Đây là triết học."
01:58
And something changes for Tony.
41
103000
3000
Và điều gì đó đã thay đổi với Tony.
02:03
"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.
42
108000
3000
"Có thể tôi đã sai. Tôi mệt mỏi vì sai trái.
02:06
I want to know what is wrong.
43
111000
2000
Tôi muốn biết thế nào là sai.
02:08
I want to know what I know."
44
113000
2000
Tôi muốn biết điều tôi biết."
02:10
What Tony sees in that moment is the project of philosophy,
45
115000
3000
Những gì Tonay thấy ở khoảnh khắc đó là sự phản chiếu của triết học,
02:13
the project that begins in wonder --
46
118000
2000
sự phản chiếu mà bắt đầu bằng sự nghi ngờ --
02:15
what Kant called "admiration and awe
47
120000
2000
điều được Kant gọi là "sự ngưỡng mộ và sợ hãi
02:17
at the starry sky above and the moral law within."
48
122000
3000
với bầu trời đầy sao và những định luật đạo đức bên trong."
02:20
What can creatures like us know of such things?
49
125000
2000
Những điều gì mà sinh vật như chúng ta có thể biết được?
02:22
It is the project that always takes us back to the condition of existence --
50
127000
3000
Đó là sự phản chiếu luôn mang chúng ta trở về với điều kiện của sự tồn tại --
02:25
what Heidegger called "the always already there."
51
130000
3000
điều mà Heidegger gọi là "luôn luôn có mặt ở đó."
02:28
It is the project of questioning what we believe and why we believe it --
52
133000
3000
Đó là sự phản chiếu của sự thắc mắc về những gì chúng ta tin tưởng và tại sao chúng ta lại tin tưởng --
02:31
what Socrates called "the examined life."
53
136000
2000
như Socrates gọi là "cuộc đời bị kiểm tra."
02:33
Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.
54
138000
3000
Socrates là người đủ thông thái để biết rằng ông ta không biết gì cả.
02:36
Socrates died in prison,
55
141000
3000
Socrates mất trong tù,
02:39
his philosophy intact.
56
144000
3000
triết học của ông vẫn nguyên vẹn.
02:42
So Tony starts doing his homework.
57
147000
2000
Từ đó Tony bắt đầu làm bài tập về nhà của mình.
02:44
He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,
58
149000
2000
Anh ta học những lí do và duyên cớ, những nguyên nhân và hệ quả,
02:46
his logic, his fallacies.
59
151000
2000
những điều hợp lí, những điều bất hợp lí
02:48
Turns out, Tony's got the philosophy muscle.
60
153000
2000
Nói chung, Tony đã nhận thấy được cốt lõi của triết học.
02:50
His body is in prison, but his mind is free.
61
155000
2000
Cơ thể anh ta ở trong tù, nhưng trí óc anh được tự do.
02:52
Tony learns about the ontologically promiscuous,
62
157000
2000
Tony học về sự lộn xộn mang tính bản thể,
02:54
the epistemologically anxious,
63
159000
2000
sự lo lắng mang tính nhân thức,
02:56
the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.
64
161000
3000
sự mơ hồ mang tính đạo đức, sự lố bịch siêu hình.
02:59
That's Plato, Descartes, Nietzsche
65
164000
2000
Đó là của Plato, Descartes, Nietzsche
03:01
and Bill Clinton.
66
166000
2000
và Bill Clinton
03:03
So when he gives me his final paper,
67
168000
3000
Và khi anh ta đưa tôi bản báo cáo của anh,
03:06
in which he argues that the categorical imperative
68
171000
2000
trong đó anh ta chỉ ra rằng sự phân loại bắt buộc
03:08
is perhaps too uncompromising
69
173000
2000
đôi khi quá cương quyết
03:10
to deal with the conflict that affects our everyday
70
175000
2000
để giải quyết những xung đột ảnh hưởng cuộc sống hằng ngày
03:12
and challenges me to tell him
71
177000
2000
và anh ta yêu cầu tôi nói cho anh ta biết
03:14
whether therefore we are condemned to moral failure,
72
179000
2000
có thực sự chúng ta đáng bị lên án về đạo đức suy đồi,
03:16
I say, "I don't know.
73
181000
2000
tôi trả lời "Tôi không biết.
03:18
Let us think about that."
74
183000
2000
Chúng ta hãy nghĩ về nó."
03:20
Because in that moment, there's no mark by Tony's name;
75
185000
2000
Bởi vì ở khoảnh khắc đó, không còn dấu hiệu cho cái tên của Tony,
03:22
it's just the two of us standing there.
76
187000
2000
đó chỉ còn hai chúng tôi đứng đó.
03:24
It is not professor and convict,
77
189000
2000
Đó không còn là giáo sư và tù nhân,
03:26
it is just two minds ready to do philosophy.
78
191000
2000
đó chỉ là hai trí tuệ sẵn sàng để thực hành triết học.
03:28
And I say to Tony,
79
193000
2000
Và tôi nói với Tony
03:30
"Let's do this."
80
195000
3000
"Hãy nghĩ nào."
03:33
Thank you.
81
198000
2000
Cảm ơn
03:35
(Applause)
82
200000
9000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneurDamon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities.
Why you should listen
Damon Horowitz is a philosophy professor and serial entrepreneur. He recently joined Google as In-House Philosopher / Director of Engineering, heading development of several initiatives involving social and search. He came to Google from Aardvark, the social search engine, where he was co-founder and CTO, overseeing product development and research strategy. Prior to Aardvark, Horowitz built several companies around applications of intelligent language processing. He co-founded Perspecta (acquired by Excite), was lead architect for Novation Biosciences (acquired by Agilent), and co-founded NewsDB (now Daylife).
Horowitz teaches courses in philosophy, cognitive science, and computer science at several institutions, including Stanford, NYU, University of Pennsylvania and San Quentin State Prison.
Get more information on the Prison University Project >>
Damon Horowitz | Speaker | TED.com