TED2017
Lisa Genova: What you can do to prevent Alzheimer's
ლიზა ჯენოვა: როგორ ავიცილოთ ალცჰაიმერის დაავადება
Filmed:
Readability: 4.8
4,830,426 views
"არ არის აუცილებელი, რომ ალცჰაიმერი თქვენი ტვინის ბედი იყოს" - ამბობს ნეირომეცნიერი და "ჯერ კიდევ ელისის" ავტორი, ლიზა ჯენოვა. ის გვიზიარებს უახლეს კვლევებს ამ დაავადების შესახებ და რამდენიმე დამაიმედებელ აღმოჩენას, რომელთა მიხედვითაც ჩვენ შეგვიძლია ალცჰაიმერისადმი რეზისტენტობის ჩამოყალიბება.
Lisa Genova - Neuroscientist, novelist
Through her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable. Full bio
Through her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
How many people here would like to live
to be at least 80 years old?
to be at least 80 years old?
0
1117
4414
აქ მყოფთაგან რამდენს გსურთ
იცხოვროთ სულ მცირე 80 წელი?
იცხოვროთ სულ მცირე 80 წელი?
00:18
Yeah.
1
6072
1475
ჰო.
00:19
I think we all have
this hopeful expectation
this hopeful expectation
2
7571
2795
ვფიქრობ, ყველას გვაქვს
იმედის მომცემი მოლოდინი,
იმედის მომცემი მოლოდინი,
00:22
of living into old age.
3
10390
1960
რომ ღრმა სიბერემდე ვიცხოვრებთ.
00:24
Let's project out into the future,
4
12828
2086
მოდით, მომავალში გადავინაცვლოთ,
00:26
to your future "you's,"
5
14938
1560
მომავალ "თქვენთან"
00:28
and let's imagine that we're all 85.
6
16522
2853
და მოდით, წარმოვიდგინოთ,
რომ ჩვენ ყველა 85 წლის ვართ.
რომ ჩვენ ყველა 85 წლის ვართ.
00:31
Now, everyone look at two people.
7
19894
2018
ახლა კი, ყველამ ორ ადამიანს შეხედეთ.
00:35
One of you probably has
Alzheimer's disease.
Alzheimer's disease.
8
23151
3532
ერთერთ თქვენგანს, სავარაუდოდ,
ალცჰაიმერის დაავადება აქვს.
ალცჰაიმერის დაავადება აქვს.
00:39
(Laughter)
9
27365
3424
(სიცილი)
00:42
Alright, alright.
10
30813
1594
კარგით, კარგით.
00:44
And maybe you're thinking,
"Well, it won't be me."
"Well, it won't be me."
11
32954
3817
და ალბათ ფიქრობთ,
"ეს მე არ ვიქნები".
"ეს მე არ ვიქნები".
00:49
Then, OK. You are a caregiver.
12
37350
3385
კარგი. მაშინ თქვენ მომვლელი ხართ.
00:53
So --
13
41388
1164
ასე რომ --
00:54
(Laughter)
14
42576
2872
(სიცილი)
00:57
so in some way,
15
45472
1357
ასე თუ ისე,
00:58
this terrifying disease
is likely to affect us all.
is likely to affect us all.
16
46853
3644
ეს საშინელი დაავადება სავარაუდოდ
ყველა ჩვენგანს შეეხება.
ყველა ჩვენგანს შეეხება.
01:02
Part of the fear around Alzheimer's
stems from the sense
stems from the sense
17
50933
3014
ნაწილობრივ, ალცჰაიმერის შიში
იქიდან გამომდინარეობს, რომ
იქიდან გამომდინარეობს, რომ
01:05
that there's nothing we can do about it.
18
53971
2414
ჩვენ მას ვერაფრით ვშველით.
01:08
Despite decades of research, we still
have no disease-modifying treatment
have no disease-modifying treatment
19
56409
5125
მიუხედავად მრავალწლიანი კვლევებისა,
ჯერ კიდევ არ გვაქვს სამკურნალო საშუალება.
01:13
and no cure.
20
61558
1307
ასე რომ, თუ გაგვიმართლებს და
საკმარისად დიდხანს ვიცოცხლებთ,
საკმარისად დიდხანს ვიცოცხლებთ,
01:15
So if we're lucky enough
to live long enough,
to live long enough,
21
63321
2469
01:17
Alzheimer's appears to be
our brain's destiny.
our brain's destiny.
22
65814
3108
ალცჰაიმერი ჩვენი ტვინის ბედი იქნება.
თუმცა, იქნებ ამის შეცვლა შეიძლება.
01:21
But maybe it doesn't have to be.
23
69369
1880
01:23
What if I told you we could
change these statistics,
change these statistics,
24
71585
3365
რა მოხდება თუ გეტყვით, რომ
ჩვენ შეგვიძლია ეს სტატისტიკა შევცვალოთ,
ჩვენ შეგვიძლია ეს სტატისტიკა შევცვალოთ,
01:26
literally change our brain's destiny,
25
74974
2690
ჩვენი ტვინის ბედი შევცვალოთ,
01:29
without relying on a cure
or advancements in medicine?
or advancements in medicine?
26
77688
3529
მკურნალობაზე ან მედიცინის მიღწევებზე
დაყრდნობის გარეშე?
დაყრდნობის გარეშე?
01:33
Let's begin by looking at
what we currently understand
what we currently understand
27
81983
2525
დავიწყოთ იმით, რაც ამჟამად გვესმის
01:36
about the neuroscience of Alzheimer's.
28
84532
2357
ალცჰაიმერის დაავადების
ნეირომეცნიერების შესახებ.
ნეირომეცნიერების შესახებ.
01:39
Here's a picture
of two neurons connecting.
of two neurons connecting.
29
87730
3009
ეს ორი ნეირონის კავშირის
ამსახველი სურათია.
ამსახველი სურათია.
01:42
The point of connection,
this space circled in red,
this space circled in red,
30
90763
3357
კავშირის წერტილს,
წითელი წრით შემოსაზღვრულ სივრცეს
წითელი წრით შემოსაზღვრულ სივრცეს
01:46
is called the synapse.
31
94144
1639
სინაფსი ეწოდება.
01:47
The synapse is where
neurotransmitters are released.
neurotransmitters are released.
32
95807
3192
სინაფსი ნეიროტრანსმიტერებს გამოიმუშავებს.
01:51
This is where signals are transmitted,
where communication happens.
where communication happens.
33
99023
4268
სწორედ აქ ხდება სიგნალის გადაცემა
და კომუნიკაციის დამყარება.
და კომუნიკაციის დამყარება.
01:55
This is where we think,
feel, see, hear, desire ...
feel, see, hear, desire ...
34
103315
5106
ეს ისაა, სადაც ჩვენ ვფიქრობთ,
ვგრძნობთ, ვხედავთ, გვესმის, გვსურს...
ვგრძნობთ, ვხედავთ, გვესმის, გვსურს...
02:00
and remember.
35
108445
1649
და გვახსოვს.
02:02
And the synapse
is where Alzheimer's happens.
is where Alzheimer's happens.
36
110118
2898
და სინაფსი არის ადგილი,
რომელსაც ალცჰაიმერი აზიანებს.
რომელსაც ალცჰაიმერი აზიანებს.
02:05
Let's zoom in on the synapse
37
113040
1962
მოდით, მოვაახლოვოთ სინაფსი
02:07
and look at a cartoon representation
of what's going on.
of what's going on.
38
115026
3087
და ვნახოთ, თუ რა ხდება.
02:10
During the business
of communicating information,
of communicating information,
39
118799
2287
ინფორმაციის გადაცემის პროცესში,
02:13
in addition to releasing neurotransmitters
like glutamate into the synapse,
like glutamate into the synapse,
40
121110
3998
ნეიროტრანსმიტერების, მაგალითად
გლუტამატის, გამოყოფის გარდა,
გლუტამატის, გამოყოფის გარდა,
02:17
neurons also release a small peptide
called amyloid beta.
called amyloid beta.
41
125132
4461
ნეირონები, ასევე, გამოყოფენ მცირე ზომის
ბეტა ამილოიდურ პეპტიდებს.
ბეტა ამილოიდურ პეპტიდებს.
02:22
Normally, amyloid beta is cleared away
metabolized by microglia,
metabolized by microglia,
42
130617
4984
ნორმაში, ბეტა ამილოიდი
მეტაბოლიზდება მიკროგლიის,
მეტაბოლიზდება მიკროგლიის,
ჩვენი ტვინის გამწმენდი
უჯრედების მიერ.
უჯრედების მიერ.
02:27
the janitor cells of our brains.
43
135625
2153
02:30
While the molecular causes
of Alzheimer's are still debated,
of Alzheimer's are still debated,
44
138405
3859
მართალია, ალცჰაიმერის მოლეკულური
მიზეზები კვლავ დისკუსიის საგანია,
მიზეზები კვლავ დისკუსიის საგანია,
02:34
most neuroscientists believe
that the disease begins
that the disease begins
45
142288
3254
მაგრამ ნეირომეცნიერთა უმეტესობა თვლის,
რომ დაავადება იწყება
რომ დაავადება იწყება
02:37
when amyloid beta begins to accumulate.
46
145566
2830
ბეტა ამილოიდის დაგროვებით.
მისი ჭარბი გამოყოფის ან არასაკმარისი
რაოდენობით დაშლის შედეგად,
რაოდენობით დაშლის შედეგად,
02:40
Too much is released,
or not enough is cleared away,
or not enough is cleared away,
47
148967
2749
02:43
and the synapse begins
to pile up with amyloid beta.
to pile up with amyloid beta.
48
151740
3334
სინაფსი ბეტა ამილოიდით ივსება.
02:47
And when this happens, it binds to itself,
49
155098
2219
ამ დროს, მათი შეერთება იწვევს
02:49
forming sticky aggregates
called amyloid plaques.
called amyloid plaques.
50
157341
3289
წებოვანი ნაერთების,
ამილოიდური ნადების წარმოქმნას.
ამილოიდური ნადების წარმოქმნას.
02:53
How many people here
are 40 years old or older?
are 40 years old or older?
51
161582
2953
რამდენი თქვენგანია 40 წლის? ან უფრო მეტის?
02:57
You're afraid to admit it now.
52
165184
2520
ახლა აღიარების გეშინიათ, მაგრამ
02:59
This initial step into the disease,
53
167728
2226
დაავადების ეს საწყისი ეტაპი,
03:01
this presence of amyloid
plaques accumulating,
plaques accumulating,
54
169978
3084
დაგროვილი ამილოიდური ნადები,
03:05
can already be found in your brains.
55
173086
2594
შესაძლოა თქვენს ტვინშიც აღმოჩნდეს.
03:08
The only way we could be sure of this
would be through a PET scan,
would be through a PET scan,
56
176271
3470
ამაში მხოლოდ ტომოგრაფიის საშუალებით
შეგვიძლია დავრწმუნდეთ,
შეგვიძლია დავრწმუნდეთ,
03:11
because at this point,
you are blissfully unaware.
you are blissfully unaware.
57
179765
3816
რადგან, ამჟამად, თქვენ ნეტარ
უცოდინრობაში იმყოფებით.
უცოდინრობაში იმყოფებით.
03:15
You're not showing any impairments
in memory, language, or cognition ...
in memory, language, or cognition ...
58
183605
4289
თქვენ არ ავლენთ მეხსიერების, ენის ან
კოგნიტური ფუნქციების დარღვევებს...
კოგნიტური ფუნქციების დარღვევებს...
03:19
yet.
59
187918
1151
ჯერ.
03:21
We think it takes at least 15 to 20 years
of amyloid plaque accumulation
of amyloid plaque accumulation
60
189471
4537
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ 15-20 წელი მაინც
დასჭირდება, რომ ამილოიდის დაგროვებამ
დასჭირდება, რომ ამილოიდის დაგროვებამ
03:26
before it reaches a tipping point,
61
194032
2381
გარდამტეხ წერტილს მიაღწიოს
03:28
then triggering a molecular cascade
62
196437
2235
და მოლეკულური კასკადი გამოიწვიოს,
03:30
that causes the clinical
symptoms of the disease.
symptoms of the disease.
63
198696
2667
რომელიც დაავადების სიმპტომებს გამოავლენს.
03:33
Prior to the tipping point,
64
201810
1961
გარდამტეხი წერტილის მიღწევამდე,
03:35
your lapses in memory
might include things like,
might include things like,
65
203795
3584
თქვენ, შესაძლოა, ხარვეზები გქონდეთ
მეხსიერებაში, როგორიცაა:
მეხსიერებაში, როგორიცაა:
03:39
"Why did I come in this room?"
66
207403
2325
"რატომ შემოვედი ამ ოთახში?"
03:41
or "Oh ... what's his name?"
67
209752
2228
ან "ოჰ.. რა ერქვა მას?"
03:44
or "Where did I put my keys?"
68
212479
2344
ან "სად დავდე გასაღები?"
03:47
Now, before you all
start freaking out again,
start freaking out again,
69
215553
2556
სანამ ნერვიულობას დაიწყებდეთ, რადგან ვიცი,
03:50
because I know half of you did at least
one of those in the last 24 hours --
one of those in the last 24 hours --
70
218133
5398
თქვენგან ნახევარს გამოუცდია რომელიმე
მათგანი ბოლო 24 საათის განმავლობაში --
მათგანი ბოლო 24 საათის განმავლობაში --
03:55
these are all normal kinds of forgetting.
71
223555
3237
გეტყვით, რომ ასეთი დეტალების
დავიწყება ნორმალურია.
დავიწყება ნორმალურია.
03:58
In fact, I would argue that these examples
72
226816
2313
მე ვიტყოდი, რომ ეს მაგალითები
04:01
might not even involve your memory,
73
229153
1977
არც კი უკავშირდება თქვენს მეხსიერებას,
04:03
because you didn't pay attention
to where you put your keys
to where you put your keys
74
231154
2892
რადგან თქვენ თავიდანვე
არ მიაქციეთ ყურადღება,
არ მიაქციეთ ყურადღება,
04:06
in the first place.
75
234070
1345
თუ სად დადეთ გასაღები.
04:07
After the tipping point,
76
235439
1678
გარდამტეხი წერტილის მიღწევის შემდეგ,
04:09
the glitches in memory,
language and cognition are different.
language and cognition are different.
77
237141
3523
ჩავარდნები მეხსიერებაში, ენასა და
შემეცნებაში განსხვავებულია.
შემეცნებაში განსხვავებულია.
04:12
Instead of eventually finding
your keys in your coat pocket
your keys in your coat pocket
78
240688
2900
გასაღების ქურთუკის ჯიბეში
04:15
or on the table by the door,
79
243612
2002
ან კართან მაგიდაზე პოვნის ნაცვლად,
04:17
you find them in the refrigerator,
80
245638
2714
შეიძლება მაცივარში იპოვოთ,
04:20
or you find them and you think,
81
248376
1966
ან იპოვოთ და დაფიქრდეთ
04:22
"What are these for?"
82
250366
1533
"ეს რისთვისაა?"
04:24
So what happens when amyloid plaques
accumulate to this tipping point?
accumulate to this tipping point?
83
252843
5208
მაშ, რა ხდება, როდესაც ამილოიდური ნადები
გარდამტეხ წერტილს აღწევს?
გარდამტეხ წერტილს აღწევს?
04:30
Our microglia janitor cells
become hyper-activated,
become hyper-activated,
84
258075
3319
ჩვენი მიკროგლიალური გამწმენდი
უჯრედი ჰიპერაქტიური ხდება,
უჯრედი ჰიპერაქტიური ხდება,
04:33
releasing chemicals that cause
inflammation and cellular damage.
inflammation and cellular damage.
85
261418
4134
გამოყოფს ქიმიურ ნივთიერებებს, რომლებიც
ანთებას და უჯრედების დაზიანებას იწვევენ.
ანთებას და უჯრედების დაზიანებას იწვევენ.
04:37
We think they might actually
start clearing away
start clearing away
86
265576
2595
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ისინი შესაძლოა იწყებენ
04:40
the synapses themselves.
87
268195
1704
სინაფსების წაშლას.
04:42
A crucial neural transport protein
called "tau" becomes hyperphosphorylated
called "tau" becomes hyperphosphorylated
88
270398
4448
ნეირონის საკვანძო სატრანსპორტო ცილა "ტაუ"
ჰიპერფოსფორილდება,
ჰიპერფოსფორილდება,
04:46
and twists itself
into something called "tangles,"
into something called "tangles,"
89
274870
2584
გროვდება და წარმოქმნის "კვანძებს",
04:49
which choke off the neurons
from the inside.
from the inside.
90
277478
3035
რომლებიც ნეირონებს შიგნიდან ახშობენ.
04:52
By mid-stage Alzheimer's,
we have massive inflammation and tangles
we have massive inflammation and tangles
91
280537
3834
ალცჰაიმერის შუა სტადიისთვის ვაწყდებით
ძლიერი ანთებას და კვანძებს,
ძლიერი ანთებას და კვანძებს,
04:56
and all-out war at the synapse
92
284395
1947
დაძაბულ ომს სინაფსზე
04:58
and cell death.
93
286366
1253
და უჯრედების სიკვდილს.
ვთქვათ, მეცნიერი ხართ, რომელიც
ამ დაავადების განკურნებას ცდილობს,
ამ დაავადების განკურნებას ცდილობს,
05:00
So if you were a scientist
trying to cure this disease,
trying to cure this disease,
94
288238
3088
05:03
at what point would you ideally
want to intervene?
want to intervene?
95
291350
2997
რა დონეზე გირჩევნიათ ჩარევა?
05:07
Many scientists are betting big
on the simplest solution:
on the simplest solution:
96
295134
3904
ბევრი მეცნიერი ემხრობა ყველაზე
მარტივ გამოსავალს:
მარტივ გამოსავალს:
05:11
keep amyloid plaques
from reaching that tipping point,
from reaching that tipping point,
97
299062
3834
ნადების მიერ გარდამტეხი წერტილის
მიღწევის პრევენციას,
მიღწევის პრევენციას,
05:14
which means that drug discovery is largely
focused on developing a compound
focused on developing a compound
98
302920
4028
ეს ნიშნავს, რომ კვლევები
მიმართულია ისეთი ნაერთის შექმნისკენ,
მიმართულია ისეთი ნაერთის შექმნისკენ,
05:18
that will prevent, eliminate, or reduce
amyloid plaque accumulation.
amyloid plaque accumulation.
99
306972
5348
რომელიც თავიდან აგვარიდებს ან შეამცირებს
ამილოიდური ნადების დაგროვებას.
ამილოიდური ნადების დაგროვებას.
05:24
So the cure for Alzheimer's will likely be
a preventative medicine.
a preventative medicine.
100
312859
5189
ასე რომ, დიდი ალბათობით,
ალცჰაიმერის წამალი პრევენციული იქნება.
ალცჰაიმერის წამალი პრევენციული იქნება.
05:30
We're going to have to take this pill
before we reach that tipping point,
before we reach that tipping point,
101
318072
3429
ჩვენ ეს წამალი გარდამტეხი წერტილის
მიღწევამდე უნდა მივიღოთ,
მიღწევამდე უნდა მივიღოთ,
05:33
before the cascade is triggered,
102
321525
2252
მოლეკულური კასკადის დაწყებამდე,
05:35
before we start leaving
our keys in the refrigerator.
our keys in the refrigerator.
103
323801
3028
სანამ გასაღები მაცივარში დაგვრჩება.
05:39
We think this is why, to date,
these kinds of drugs have failed
these kinds of drugs have failed
104
327381
3673
ვფიქრობთ, რომ დღევანდელი
წამლების კლინიკური ცდების
წამლების კლინიკური ცდების
05:43
in clinical trials --
105
331078
1237
წარუმატებლობის მიზეზია
05:44
not because the science wasn't sound,
106
332339
2445
არა ის, რომ მეცნიერება იყო მცდარი,
05:46
but because the people in these trials
were already symptomatic.
were already symptomatic.
107
334808
4134
არამედ ის, რომ ამ ცდებში მონაწილე
ადამიანები უკვე სიმპტომატურები იყვნენ.
ადამიანები უკვე სიმპტომატურები იყვნენ.
05:50
It was too late.
108
338966
1732
გვიანი იყო.
05:52
Think of amyloid plaques as a lit match.
109
340722
3252
იფიქრეთ ამილოიდურ ნადებზე, როგორც
ანთებულ ასანთზე.
ანთებულ ასანთზე.
05:55
At the tipping point, the match
sets fire to the forest.
sets fire to the forest.
110
343998
3418
გარდამტეხ წერტილში ასანთი
ტყეს ცეცხლს უკიდებს.
ტყეს ცეცხლს უკიდებს.
05:59
Once the forest is ablaze,
111
347884
1950
როგორც კი ტყე ალშია,
06:01
it doesn't do any good
to blow out the match.
to blow out the match.
112
349858
2482
აზრი აღარ აქვს ასანთის ჩაქრობას.
06:04
You have to blow out the match
before the forest catches fire.
before the forest catches fire.
113
352364
3523
ასანთი იქამდე უნდა ჩააქრო,
ვიდრე ტყეს ცეცხლი წაეკიდება.
ვიდრე ტყეს ცეცხლი წაეკიდება.
მეცნიერების მიერ ამის გარკვევის გარეშეც,
06:08
Even before scientists sort this out,
114
356331
1863
06:10
this information is actually
really good news for us,
really good news for us,
115
358218
2868
ეს ინფორმაცია სასარგებლოა ჩვენთვის,
06:13
because it turns out that the way we live
can influence the accumulation
can influence the accumulation
116
361110
4044
რადგან ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი ცხოვრების
წესი გავლენას ახდენს
წესი გავლენას ახდენს
06:17
of amyloid plaques.
117
365178
1229
ამილოიდური ნადების დაგროვებაზე.
06:18
And so there are things we can do
118
366431
1576
ანუ ჩვენ შეგვიძლია, რამე მოვიმოქმედოთ
06:20
to keep us from reaching
that tipping point.
that tipping point.
119
368031
2619
იმისთვის, რომ გარდამტეხ
წერტილს არ მივაღწიოთ.
წერტილს არ მივაღწიოთ.
06:23
Let's picture your risk
of Alzheimer's as a see-saw scale.
of Alzheimer's as a see-saw scale.
120
371117
3888
მოდით, წარმოვიდგინოთ ალცჰაიმერის
განვითარების რისკები სასწორზე.
განვითარების რისკები სასწორზე.
06:27
We're going to pile
risk factors on one arm,
risk factors on one arm,
121
375029
2049
ერთ ხელზე დავალაგოთ რისკფაქტორები,
06:29
and when that arm hits the floor,
you are symptomatic
you are symptomatic
122
377102
2478
და როდესაც ხელი იატაკს შეეხება,
თქვენ სიმპტომები დაგეწყებათ
თქვენ სიმპტომები დაგეწყებათ
06:31
and diagnosed with Alzheimer's.
123
379604
1935
და ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაგესმებათ.
06:34
Let's imagine you're 50 years old.
124
382058
2719
მოდით წარმოვიდგინოთ, რომ 50 წლის ხართ.
06:36
You're not a spring chicken anymore,
125
384801
1735
თქვენ ახალგამჩეკილი წიწილა აღარ ხართ,
06:38
so you've accumulated
some amyloid plaques with age.
some amyloid plaques with age.
126
386560
3072
ასაკთან ერთად თქვენ
ამილოიდური ნადებიც დააგროვეთ.
ამილოიდური ნადებიც დააგროვეთ.
06:41
Your scale is tipped a little bit.
127
389656
2191
თქვენმა სასწორმა ცოტა დაიწია.
06:44
Now let's look at your DNA.
128
392323
1739
ახლა, მოდით, თქვენს დნმ-ს შევხედოთ.
06:46
We've all inherited our genes
from our moms and our dads.
from our moms and our dads.
129
394536
3552
ჩვენ ყველამ მივიღეთ გენები
დედ-მამისგან.
დედ-მამისგან.
06:50
Some of these genes will increase our risk
and some will decrease it.
and some will decrease it.
130
398112
4078
ზოგი გენი ჩვენს რისკს გაზრდის,
ზოგი კი შეამცირებს.
ზოგი კი შეამცირებს.
06:54
If you're like Alice in "Still Alice,"
131
402214
2189
თუ თქვენ ელისს გავხართ
"ჯერ კიდევ ელისიდან",
"ჯერ კიდევ ელისიდან",
06:56
you've inherited a rare genetic mutation
that cranks out amyloid beta,
that cranks out amyloid beta,
132
404427
4551
მაშინ იშვიათი გენეტიკური მუტაცია გაქვთ,
რომელიც ბეტა ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,
რომელიც ბეტა ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,
07:01
and this alone will tip
your scale arm to the ground.
your scale arm to the ground.
133
409002
3553
მხოლოდ ამასაც კი შეუძლია თქვენი
სასწორის მიწამდე დაწევა.
სასწორის მიწამდე დაწევა.
07:04
But for most of us, the genes we inherit
will only tip the arm a bit.
will only tip the arm a bit.
134
412579
4166
მაგრამ უმრავლეს შემთხვევაში გენები მხოლოდ
უმნიშვნელოდ ცვლიან რისკებს.
უმნიშვნელოდ ცვლიან რისკებს.
07:08
For example, APOE4 is a gene variant
that increases amyloid,
that increases amyloid,
135
416769
4815
მაგალითად, APOE4 გენი
ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,
ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,
07:13
but you can inherit a copy of APOE4
from mom and dad
from mom and dad
136
421608
3268
მაგრამ, APOE4 გენის ორივე მშობლისგან
მიღების შემთხვევაშიც კი,
მიღების შემთხვევაშიც კი,
07:16
and still never get Alzheimer's,
137
424900
2391
შეიძლება ალცჰაიმერის დაავადებით
არ დაავადდეთ
არ დაავადდეთ
07:19
which means that for most of us,
138
427315
2113
რაც ნიშნავს, რომ უმრავლესობისთვის
07:21
our DNA alone does not determine
whether we get Alzheimer's.
whether we get Alzheimer's.
139
429452
3840
მხოლოდ დნმ არ განსაზღვრავს,
დაგვემართება თუ არა ალცჰაიმერი.
დაგვემართება თუ არა ალცჰაიმერი.
07:25
So what does?
140
433984
1474
მაშ რა განსაზღვრავს?
07:27
We can't do anything about getting older
or the genes we've inherited.
or the genes we've inherited.
141
435482
3792
ჩვენ ვერ შევცვლით იმ ფაქტს, რომ ვბერდებით,
ან ჩვენს გენებს, რომელიც გვერგო.
ან ჩვენს გენებს, რომელიც გვერგო.
07:31
So far, we haven't changed
our brain's destiny.
our brain's destiny.
142
439298
2997
ჯერჯერობით ჩვენი ტვინის ბედი
არ შეგვიცვლია.
არ შეგვიცვლია.
07:35
What about sleep?
143
443144
1465
ძილზე რას იტყოდით?
07:37
In slow-wave deep sleep, our glial cells
rinse cerebral spinal fluid
rinse cerebral spinal fluid
144
445278
4082
ნელი ძილის დროს ჩვენი გლიალური უჯრედები
ცერებროსპინალური სითხის საშუალებით
ცერებროსპინალური სითხის საშუალებით
07:41
throughout our brains,
145
449384
1216
ასუფთავებენ ტვინს
07:42
clearing away metabolic waste
that accumulated in our synapses
that accumulated in our synapses
146
450624
3572
სიფხიზლის დროს სინაფსებში დაგროვებული
07:46
while we were awake.
147
454220
1901
მეტაბოლური ნარჩენებისგან.
07:48
Deep sleep is like
a power cleanse for the brain.
a power cleanse for the brain.
148
456145
2806
ღრმა ძილი თავისებური
წმენდაა ტვინისთვის.
წმენდაა ტვინისთვის.
07:51
But what happens if you shortchange
yourself on sleep?
yourself on sleep?
149
459646
3186
მაგრამ რა მოხდება, თუ ძილს შეამცირებთ?
07:55
Many scientists believe
150
463421
1532
ბევრ მეცნიერს სჯერა,
07:56
that poor sleep hygiene might actually
be a predictor of Alzheimer's.
be a predictor of Alzheimer's.
151
464977
4250
რომ არასრულფასოვანი ძილი შესაძლებელია
ალცჰაიმერის წინამორბედი იყოს.
ალცჰაიმერის წინამორბედი იყოს.
08:01
A single night of sleep deprivation
leads to an increase in amyloid beta.
leads to an increase in amyloid beta.
152
469613
4926
ერთი ღამით უძილობამაც კი შეიძლება
ამილოიდის რაოდენობის მომატება გამოიწვიოს.
ამილოიდის რაოდენობის მომატება გამოიწვიოს.
08:07
And amyloid accumulation
has been shown to disrupt sleep,
has been shown to disrupt sleep,
153
475410
3426
ხოლო ამილოიდის დაგროვება
ძილის დარღვევას იწვევს,
ძილის დარღვევას იწვევს,
08:10
which in turn causes
more amyloid to accumulate.
more amyloid to accumulate.
154
478860
2487
რაც, თავის მხრივ, იწვევს
მეტი ამილოიდის დაგროვებას.
მეტი ამილოიდის დაგროვებას.
ასე რომ, წრეზე ვტრიალებთ,
08:13
And so now we have
this positive feedback loop
this positive feedback loop
155
481371
2476
08:15
that's going to accelerate
the tipping of that scale.
the tipping of that scale.
156
483871
2873
რომელიც ჩვენი სასწორის დაწევას დააჩქარებს.
08:19
What else?
157
487306
1423
კიდევ რა?
08:20
Cardiovascular health.
158
488753
1626
გულსისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობა.
08:23
High blood pressure, diabetes,
obesity, smoking, high cholesterol,
obesity, smoking, high cholesterol,
159
491043
3745
მაღალი წნევა, დიაბეტი, სიმსუქნე,
თამბაქო, მაღალი ქოლესტერინი,
თამბაქო, მაღალი ქოლესტერინი,
08:26
have all been shown to increase our risk
of developing Alzheimer's.
of developing Alzheimer's.
160
494812
4136
ცნობილია, რომ ეს ყველაფერი
ალცჰაიმერის დაავადების რისკს ზრდის.
ალცჰაიმერის დაავადების რისკს ზრდის.
08:30
Some autopsy studies have shown
161
498972
1891
აუტოფსიურმა კვლევებმა აჩვენეს, რომ
08:32
that as many as 80 percent
of people with Alzheimer's
of people with Alzheimer's
162
500887
2672
ალცჰაიმერის დაავადების მქონე
პაციენტთა 80%-ს
პაციენტთა 80%-ს
08:35
also had cardiovascular disease.
163
503583
2762
ასევე გულსისხლძარღვთა
სისტემის დაავადებები აქვს.
სისტემის დაავადებები აქვს.
08:38
Aerobic exercise has been shown
in many studies to decrease amyloid beta
in many studies to decrease amyloid beta
164
506369
5005
ბევრმა კვლევამ აჩვენა, რომ აერობიკამ
ბეტა ამილოიდის რაოდენობა შეამცირა
ბეტა ამილოიდის რაოდენობა შეამცირა
08:43
in animal models of the disease.
165
511398
1730
ცდისპირ ცხოველებში.
08:45
So a heart-healthy
Mediterranean lifestyle and diet
Mediterranean lifestyle and diet
166
513619
3580
ასე რომ, ჯანმრთელ გულს, ხმელთაშუა ზღვის
ცხოვრების წესსა და დიეტას
ცხოვრების წესსა და დიეტას
08:49
can help to counter
the tipping of this scale.
the tipping of this scale.
167
517223
2654
შეუძლია სასწორის დაწევა შეაჩეროს.
08:52
So there are many things we can do
168
520697
2349
შესაბამისად, ბევრი რამ შეგვიძლია გავაკეთოთ
08:55
to prevent or delay
the onset of Alzheimer's.
the onset of Alzheimer's.
169
523070
2372
ალცჰაიმერის პრევენციის
ან გადავადებისთვის.
ან გადავადებისთვის.
08:57
But let's say
you haven't done any of them.
you haven't done any of them.
170
525466
2229
მაგრამ, ვთქვათ, არცერთი
მათგანი არ გააკეთეთ.
მათგანი არ გააკეთეთ.
09:00
Let's say you're 65;
171
528211
2454
ვთქვათ, 65 წლის ხართ,
09:02
there's Alzheimer's in your family,
so you've likely inherited a gene or two
so you've likely inherited a gene or two
172
530689
3666
ალცჰაიმერიანი ოჯახის წევრი გყავთ და
ერთი ან ორი გენი მაინც გერგოთ,
ერთი ან ორი გენი მაინც გერგოთ,
09:06
that tips your scale arm a bit;
173
534379
2024
რომელიც ოდნავ ხრის თქვენს სასწორს;
09:08
you've been burning the candle
at both ends for years;
at both ends for years;
174
536427
2732
წლების განმავლობაში თავს იტვირთავდით,
09:11
you love bacon;
175
539183
1503
გიყვართ ბეკონი;
09:12
and you don't run unless
someone's chasing you.
someone's chasing you.
176
540710
2223
და არ დარბიხართ,
თუ ვინმე არ მოგსდევთ.
თუ ვინმე არ მოგსდევთ.
09:14
(Laughter)
177
542957
1301
(სიცილი)
09:16
Let's imagine that your amyloid plaques
have reached that tipping point.
have reached that tipping point.
178
544282
3612
წარმოვიდგინოთ, რომ ამილოიდის ნალექებმა
მიაღწიეს გარდამტეხ წერტილს.
მიაღწიეს გარდამტეხ წერტილს.
09:19
Your scale arm has crashed to the floor.
179
547918
2048
თქვენი სასწორის ეს მხარე
იატაკზე დაენარცხა.
იატაკზე დაენარცხა.
09:21
You've tripped the cascade,
180
549990
1681
კასკადი დაიწყო
09:23
setting fire to the forest,
181
551695
1566
და ტყეს ცეცხლი წაეკიდა,
09:25
causing inflammation, tangles,
and cell death.
and cell death.
182
553285
3098
რამაც გამოიწვია ანთება, კვანძების გაჩენა,
და უჯრედების სიკვდილი.
და უჯრედების სიკვდილი.
09:29
You should be symptomatic for Alzheimer's.
183
557137
2659
თქვენ ალცჰაიემრის სიმპტომები უნდა გქონდეთ.
09:31
You should be having trouble
finding words and keys
finding words and keys
184
559820
3316
თქვენ უნდა გიჭირდეთ სიტყვების
და გასაღების პოვნა,
და გასაღების პოვნა,
09:35
and remembering what I said
at the beginning of this talk.
at the beginning of this talk.
185
563160
3146
და იმის გახსენება, თუ რა ვთქვი
ამ საუბრის დასაწყისში.
ამ საუბრის დასაწყისში.
09:38
But you might not be.
186
566917
1714
მაგრამ შესაძლებელია ეს ასე არ იყოს.
09:41
There's one more thing you can do
to protect yourself
to protect yourself
187
569180
2478
კიდევ არის ერთი რამ
რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ
რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ
09:43
from experiencing
the symptoms of Alzheimer's,
the symptoms of Alzheimer's,
188
571682
2586
ალცჰაიმერის სიმპტომებისგან
თავის დასაცავად,
თავის დასაცავად,
09:46
even if you have the full-blown disease
pathology ablaze in your brain.
pathology ablaze in your brain.
189
574292
4491
მაშინაც, თუ კი თქვენს ტვინში ალცჰაიმერის
პათოლოგიური პროცესებია გაჩაღებული,
პათოლოგიური პროცესებია გაჩაღებული,
09:50
It has to do with neural plasticity
and cognitive reserve.
and cognitive reserve.
190
578807
3907
ეს არის ნეიროპლასტიურობისა და
კოგნიტური მარაგის შექმნა.
კოგნიტური მარაგის შექმნა.
გახსოვდეთ, ალცჰაიმერის დაავადების
სიმპტომები საბოლოოდ
სიმპტომები საბოლოოდ
09:55
Remember, the experience
of having Alzheimer's
of having Alzheimer's
191
583261
2377
09:57
is ultimately a result of losing synapses.
192
585662
3206
სინაფსების დაკარგვის შედეგად ვლინდება.
10:01
The average brain has
over a hundred trillion synapses,
over a hundred trillion synapses,
193
589339
3377
ტვინში არის ასეულ ტრილიონ
სინაფსზე მეტი,
სინაფსზე მეტი,
10:04
which is fantastic;
we've got a lot to work with.
we've got a lot to work with.
194
592740
2713
რაც მშვენიერია - ბევრი სამუშაო
მასალა გვაქვს.
მასალა გვაქვს.
10:07
And this isn't a static number.
195
595477
1669
და ეს არ არის სტატიკური რიცხვი.
10:09
We gain and lose synapses all the time,
196
597170
2398
სინაფსები მუდამ წარმოიქმნებიან და ქრებიან,
10:11
through a process
called neural plasticity.
called neural plasticity.
197
599592
2803
და ამ პროცესს ნეიროპლასტიურობა ჰქვია.
10:14
Every time we learn something new,
198
602419
2072
ყოველთვის, როდესაც ახალ რამეს ვსწავლობთ,
10:16
we are creating and strengthening
new neural connections,
new neural connections,
199
604515
4127
ჩვენ ვქმნით და ვაძლიერებთ ახალ
ნეირონულ კავშირებს,
ნეირონულ კავშირებს,
10:20
new synapses.
200
608666
1617
ახალ სინაფსებს.
10:22
In the Nun Study,
201
610988
1575
ერთერთ კვლევაში
10:24
678 nuns, all over the age of 75
when the study began,
when the study began,
202
612587
4893
678, კვლევის დასაწყისისთვის 75 წელს
გადაცილებულ, მონაზონს აკვირდებოდნენ
გადაცილებულ, მონაზონს აკვირდებოდნენ
10:29
were followed for more than two decades.
203
617504
2309
ორ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში.
10:31
They were regularly given
physical checkups and cognitive tests,
physical checkups and cognitive tests,
204
619837
3460
მათ რეგულარულად უტარდებოდათ ფიზიკური
შემოწმებები და კოგნიტური ტესტები
შემოწმებები და კოგნიტური ტესტები
10:35
and when they died, their brains
were all donated for autopsy.
were all donated for autopsy.
205
623321
4048
და გარდაცვალების შემდეგ, მათ
აუტოფსია ჩაუტარდათ, ტვინის შესასწავლად.
აუტოფსია ჩაუტარდათ, ტვინის შესასწავლად.
10:39
In some of these brains, scientists
discovered something surprising.
discovered something surprising.
206
627393
4375
ზოგიერთი მათგანის ტვინში მეცნიერებმა
რაღაც გასაკვირი აღმოაჩინეს.
რაღაც გასაკვირი აღმოაჩინეს.
10:43
Despite the presence of plaques
and tangles and brain shrinkage --
and tangles and brain shrinkage --
207
631792
4576
მიუხედავად ნადების, კვანძებისა და
ტვინის ქსოვილის შეჭმუხვნისა,
ტვინის ქსოვილის შეჭმუხვნისა,
10:48
what appeared to be
unquestionable Alzheimer's --
unquestionable Alzheimer's --
208
636392
2869
რაც უდავოდ ალცჰაიმერის დაავადება
უნდა ყოფილიყო --
უნდა ყოფილიყო --
10:51
the nuns who had belonged
to these brains showed no signs
to these brains showed no signs
209
639285
3679
მონაზვნებს სიცოცხლეში
დაავადების ნიშნები არ ჰქონდათ.
10:54
of having the disease
while they were alive.
while they were alive.
210
642988
2567
10:58
How can this be?
211
646181
1449
ეს როგორ არის შესაძლებელი?
11:00
We think it's because these nuns
had a high level of cognitive reserve,
had a high level of cognitive reserve,
212
648009
4127
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ამ მონაზვნებს
დიდი კოგნიტური მარაგი ჰქონდათ,
დიდი კოგნიტური მარაგი ჰქონდათ,
11:04
which is a way of saying that they had
more functional synapses.
more functional synapses.
213
652160
3923
სხვანაირად რომ ვთქვათ, მათ
მეტი ფუნქციონირებადი სინაფსი ჰქონდათ.
მეტი ფუნქციონირებადი სინაფსი ჰქონდათ.
11:08
People who have more years
of formal education,
of formal education,
214
656107
2574
ადამიანებს, რომლებსაც რამდენიმე
წლიანი განათლება აქვთ,
წლიანი განათლება აქვთ,
11:10
who have a high degree of literacy,
215
658705
2235
რომლებიც უფრო ნაკითხები არიან,
11:12
who engage regularly
in mentally stimulating activities,
in mentally stimulating activities,
216
660964
3579
ხშირად მონაწილეობენ
გონებრივ სავარჯიშოებში,
გონებრივ სავარჯიშოებში,
11:16
all have more cognitive reserve.
217
664567
2481
მეტი კოგნიტური მარაგი აქვთ.
11:19
They have an abundance
and a redundancy in neural connections.
and a redundancy in neural connections.
218
667072
4127
მათი ნეირონული კავშირები
ჭარბი და მრავალხრივია.
ჭარბი და მრავალხრივია.
ამიტომ, მათ სინაფსების დამაზიანებელი
დაავადება რომც ჰქონდეთ,
დაავადება რომც ჰქონდეთ,
11:23
So even if they have a disease
like Alzheimer's
like Alzheimer's
219
671223
2680
11:25
compromising some of their synapses,
220
673927
2054
როგორიც ალცჰაიმერია,
11:28
they've got many extra backup connections,
221
676005
2985
სარეზერვო კავშირების წყალობით,
11:31
and this buffers them from noticing
that anything is amiss.
that anything is amiss.
222
679014
3335
დანაკარგი შეუმჩნეველი დარჩება.
11:34
Let's imagine a simplified example.
223
682977
2262
მოდით, მარტივი მაგალითი განვიხილოთ.
11:37
Let's say you only know one thing
about a subject.
about a subject.
224
685263
2726
ვთქვათ, მხოლოდ ერთი ფაქტი იცით რამეზე,
11:40
Let's say it's about me.
225
688013
1529
ვთქვათ, ჩემზე.
11:41
You know that Lisa Genova
wrote "Still Alice,"
wrote "Still Alice,"
226
689566
2306
იცით, რომ ლიზა ჯენოვამ დაწერა
"ჯერ კიდევ ელისი",
"ჯერ კიდევ ელისი",
11:43
and that's the only thing
you know about me.
you know about me.
227
691896
2436
და სხვა არაფერი იცით ჩემს შესახებ.
11:46
You have that single neural connection,
228
694356
2390
თქვენ მხოლოდ ეს ერთი
ნეირონული კავშირი გაქვთ,
ნეირონული კავშირი გაქვთ,
11:48
that one synapse.
229
696770
1946
ეს ერთადერთი სინაფსი.
11:50
Now imagine you have Alzheimer's.
230
698740
2161
ახლა წარმოიდგინეთ, რომ ალცჰაიმერი გაქვთ.
11:52
You have plaques and tangles
and inflammation
and inflammation
231
700925
2333
გაქვთ ნადები, კვანძები, ანთება
11:55
and microglia devouring that synapse.
232
703282
2735
და მიკროგლია ანადგურებს ამ სინაფსს.
11:58
Now when someone asks you,
"Hey, who wrote 'Still Alice?'"
"Hey, who wrote 'Still Alice?'"
233
706603
4230
თუ კი ვინმე გკითხავთ
"ჯერ კიდევ ელისი" ვინ დაწერა
"ჯერ კიდევ ელისი" ვინ დაწერა
12:02
you can't remember,
234
710857
1245
ვერ გაიხსენებთ,
12:04
because that synapse
is either failing or gone.
is either failing or gone.
235
712126
3183
რადგან ეს სინაფსი ან
დაზიანებულია, ან გაქრა.
დაზიანებულია, ან გაქრა.
12:07
You've forgotten me forever.
236
715333
1759
თქვენ სამუდამოდ დაგავიწყდით.
12:09
But what if you had learned more about me?
237
717760
2626
მაგრამ ჩემზე რომ მეტი რამ გცოდნოდათ?
12:12
Let's say you learned
four things about me.
four things about me.
238
720410
2089
ვთქვათ ოთხი ფაქტი იცით ჩემს შესახებ.
12:14
Now imagine you have Alzheimer's,
239
722523
1845
ახლა წარმოიდგინეთ, რომ ალცჰაიმერი გაქვთ,
12:16
and three of those synapses
are damaged or destroyed.
are damaged or destroyed.
240
724392
2995
და ამ ოთხთაგან სამი სინაფსი
დაზიანდა ან განადგურდა.
დაზიანდა ან განადგურდა.
12:20
You still have a way
to detour the wreckage.
to detour the wreckage.
241
728077
2461
თქვენ კიდევ გაქვთ შემოვლითი გზა.
12:22
You can still remember my name.
242
730562
2019
ჯერ კიდევ შეგიძლიათ გაიხსენოთ ჩემი სახელი.
12:25
So we can be resilient
to the presence of Alzheimer's pathology
to the presence of Alzheimer's pathology
243
733283
3926
ჩვენ შეგვიძლია ვიყოთ მდგრადები
ალცჰაიმერის პათოლოგიის მიმართ
ალცჰაიმერის პათოლოგიის მიმართ
12:29
through the recruitment
of yet-undamaged pathways.
of yet-undamaged pathways.
244
737233
3103
დაუზიანებელი გზების
გამოყენების საშუალებით.
გამოყენების საშუალებით.
12:32
And we create these pathways,
this cognitive reserve,
this cognitive reserve,
245
740360
3779
ჩვენ ვქმნით ამ ახალ გზებს,
ამ კოგნიტურ მარაგს
ამ კოგნიტურ მარაგს
12:36
by learning new things.
246
744163
1700
ახალი რამის სწავლით.
12:38
Ideally, we want these new things
to be as rich in meaning as possible,
to be as rich in meaning as possible,
247
746455
4521
უმჯობესია, ეს სიახლე
მაქსიმალურად მრავალფეროვანი იყოს,
მაქსიმალურად მრავალფეროვანი იყოს,
12:43
recruiting sight and sound
and associations and emotion.
and associations and emotion.
248
751000
4739
ჩართოს მხედველობა, სმენა,
ასოციაციები და ემოცია.
ასოციაციები და ემოცია.
12:48
So this really doesn't mean
doing crossword puzzles.
doing crossword puzzles.
249
756398
3135
ამიტომ ეს კროსვორდის
შევსებას არ გულისხმობს.
შევსებას არ გულისხმობს.
12:51
You don't want to simply retrieve
information you've already learned,
information you've already learned,
250
759557
4097
თქვენ უკვე ნასწავლის
გახსენება კი არ გინდათ,
გახსენება კი არ გინდათ,
12:55
because this is like traveling
down old, familiar streets,
down old, familiar streets,
251
763678
3343
ეს ძველ, ნაცნობ ქუჩებში სიარულს გავს,
12:59
cruising neighborhoods you already know.
252
767045
2585
ნაცნობ სამეზობლოში სეირნობას.
13:02
You want to pave new neural roads.
253
770113
2834
არამედ თქვენ ახალი
ნეირონული გზების დაგება გინდათ.
ნეირონული გზების დაგება გინდათ.
13:04
Building an Alzheimer's-resistant brain
254
772971
2512
ალცჰაიმერისადმი რეზისტენტული
ტვინის ჩამოყალიბება ნიშნავს
ტვინის ჩამოყალიბება ნიშნავს
13:07
means learning to speak Italian,
255
775507
2180
იტალიურის სწავლას,
13:09
meeting new friends,
256
777711
1510
ახალი მეგობრების გაცნობას,
13:11
reading a book,
257
779245
1167
წიგნის წაკითხვას,
13:12
or listening to a great TED Talk.
258
780436
2369
ან კარგი TED Talk-ის მოსმენას.
13:15
And if, despite all of this, you are
someday diagnosed with Alzheimer's,
someday diagnosed with Alzheimer's,
259
783283
5313
და თუკი, ამ ყველაფრის მიუხედავად, თქვენ
ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაგისვეს,
ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაგისვეს,
13:20
there are three lessons I've learned
from my grandmother
from my grandmother
260
788620
3153
გაგიზიარებთ სამ რჩევას,
რაც ბებიისგან ვისწავლე
რაც ბებიისგან ვისწავლე
13:23
and the dozens of people I've come to know
living with this disease.
living with this disease.
261
791797
3737
და ათობით სხვა ადამიანისგან, რომლებიც
ამ დაავადებით ცხოვრობენ.
ამ დაავადებით ცხოვრობენ.
13:28
Diagnosis doesn't mean
you're dying tomorrow.
you're dying tomorrow.
262
796115
3184
ეს დიაგნოზი არ ნიშნავს,
რომ ხვალ მოკვდებით.
რომ ხვალ მოკვდებით.
13:31
Keep living.
263
799323
1722
ცხოვრება გააგრძელეთ.
13:33
You won't lose your emotional memory.
264
801069
2366
თქვენ არ დაკარგავთ ემოციურ მეხსიერებას.
13:35
You'll still be able
to understand love and joy.
to understand love and joy.
265
803459
3506
ისევ შეძლებთ სიყვარულისა და
სიხარულის განცდას.
სიხარულის განცდას.
13:38
You might not remember
what I said five minutes ago,
what I said five minutes ago,
266
806989
3003
შეიძლება არ გაგახსენდეთ რა თქვით
ხუთი წუთის წინ,
ხუთი წუთის წინ,
13:42
but you'll remember how I made you feel.
267
810016
2285
მაგრამ გაგახსენდებათ,
თუ რა იგრძენით ამ დროს.
თუ რა იგრძენით ამ დროს.
13:44
And you are more than what
you can remember.
you can remember.
268
812944
3276
და თქვენ მეტი ხართ,
ვიდრე თქვენი მეხსიერება.
ვიდრე თქვენი მეხსიერება.
13:48
Thank you.
269
816244
1289
გმადლობთ.
13:49
(Applause)
270
817557
5323
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Lisa Genova - Neuroscientist, novelistThrough her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable.
Why you should listen
Lisa Genova wields her ability to tell a story and her knowledge of the human brain to talk about medical conditions like Alzheimer’s in warmly human terms. Her writing, often focusing on those who are misunderstood, explores the lives of people living with neurological diseases and disorders. A bestselling author, her work has been transformed into an Oscar-winning film, Still Alice, but the real triumph is Genova’s ability to help us empathize with a person’s journey we otherwise couldn’t even begin to understand.
Her newest book, Inside the O’Briens, is about Huntington’s disease.
Lisa Genova | Speaker | TED.com