TED2017
Lisa Genova: What you can do to prevent Alzheimer's
Lisa Genova: Wat je kunt doen om Alzheimer tegen te gaan
Filmed:
Readability: 4.8
4,830,426 views
De ziekte van Alzheimer hoeft niet het noodlot van je brein te zijn, zeggen neurowetenschappers en de auteur van 'Still Alice', Lisa Genova. Ze deelt de laatste wetenschap rondom de ziekte en een veelbelovend onderzoek naar wat ieder van ons kan doen om een Alzheimer-resistent brein te ontwikkelen.
Lisa Genova - Neuroscientist, novelist
Through her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable. Full bio
Through her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
How many people here would like to live
to be at least 80 years old?
to be at least 80 years old?
0
1117
4414
Wie wil er tenminste 80 jaar oud worden?
00:18
Yeah.
1
6072
1475
Ja.
00:19
I think we all have
this hopeful expectation
this hopeful expectation
2
7571
2795
Ik vermoed dat we allemaal
00:22
of living into old age.
3
10390
1960
een hoge leeftijd hopen te bereiken.
00:24
Let's project out into the future,
4
12828
2086
Laten we een kijkje nemen in de toekomst,
00:26
to your future "you's,"
5
14938
1560
naar de toekomstige jij,
00:28
and let's imagine that we're all 85.
6
16522
2853
en stel je voor dat we 85-jarigen zijn.
00:31
Now, everyone look at two people.
7
19894
2018
Kijk nu naar twee personen in je buurt.
00:35
One of you probably has
Alzheimer's disease.
Alzheimer's disease.
8
23151
3532
Een van jullie heeft waarschijnlijk
de ziekte van Alzheimer.
de ziekte van Alzheimer.
00:39
(Laughter)
9
27365
3424
(Gelach)
00:42
Alright, alright.
10
30813
1594
Oké, oké.
00:44
And maybe you're thinking,
"Well, it won't be me."
"Well, it won't be me."
11
32954
3817
Misschien denk je:
"Die ziekte gaat aan mij voorbij."
"Die ziekte gaat aan mij voorbij."
00:49
Then, OK. You are a caregiver.
12
37350
3385
In dat geval word je iemands verzorger.
00:53
So --
13
41388
1164
Dus ...
00:54
(Laughter)
14
42576
2872
(Gelach)
00:57
so in some way,
15
45472
1357
op de een of andere manier
00:58
this terrifying disease
is likely to affect us all.
is likely to affect us all.
16
46853
3644
zal deze ziekte ons allemaal raken.
01:02
Part of the fear around Alzheimer's
stems from the sense
stems from the sense
17
50933
3014
De angst ontstaat deels door de gedachte
01:05
that there's nothing we can do about it.
18
53971
2414
dat het onbehandelbaar is.
01:08
Despite decades of research, we still
have no disease-modifying treatment
have no disease-modifying treatment
19
56409
5125
Ondanks jaren van onderzoek is er nog
steeds geen ziekteremmende behandeling
steeds geen ziekteremmende behandeling
01:13
and no cure.
20
61558
1307
en geen genezingswijze.
01:15
So if we're lucky enough
to live long enough,
to live long enough,
21
63321
2469
Als we lang genoeg leven
01:17
Alzheimer's appears to be
our brain's destiny.
our brain's destiny.
22
65814
3108
zal Alzheimer hoe dan ook
het lot van ons brein zijn.
het lot van ons brein zijn.
01:21
But maybe it doesn't have to be.
23
69369
1880
Maar misschien is dat niet nodig.
01:23
What if I told you we could
change these statistics,
change these statistics,
24
71585
3365
Wat als we de statistieken
zouden kunnen wijzigen,
zouden kunnen wijzigen,
01:26
literally change our brain's destiny,
25
74974
2690
letterlijk het lot van ons brein wijzigen,
01:29
without relying on a cure
or advancements in medicine?
or advancements in medicine?
26
77688
3529
zonder te hoeven rekenen
op een medische behandeling?
op een medische behandeling?
01:33
Let's begin by looking at
what we currently understand
what we currently understand
27
81983
2525
Laten we eerst eens kijken
naar wat de huidige neurowetenschap
ons over Alzheimer kan vertellen.
ons over Alzheimer kan vertellen.
01:36
about the neuroscience of Alzheimer's.
28
84532
2357
01:39
Here's a picture
of two neurons connecting.
of two neurons connecting.
29
87730
3009
Hier maken twee zenuwcellen verbinding.
01:42
The point of connection,
this space circled in red,
this space circled in red,
30
90763
3357
Het punt van de connectie,
in de rode cirkel,
in de rode cirkel,
01:46
is called the synapse.
31
94144
1639
heet de synaps.
01:47
The synapse is where
neurotransmitters are released.
neurotransmitters are released.
32
95807
3192
In de synaps komen neurotransmitters vrij.
01:51
This is where signals are transmitted,
where communication happens.
where communication happens.
33
99023
4268
Dit is waar signalen worden vertaald,
waar communicatie plaatsvindt.
waar communicatie plaatsvindt.
01:55
This is where we think,
feel, see, hear, desire ...
feel, see, hear, desire ...
34
103315
5106
Dit is waar we denken, voelen,
zien, horen, verlangen ...
zien, horen, verlangen ...
02:00
and remember.
35
108445
1649
en onthouden.
02:02
And the synapse
is where Alzheimer's happens.
is where Alzheimer's happens.
36
110118
2898
De synaps is waar Alzheimer zich vormt.
02:05
Let's zoom in on the synapse
37
113040
1962
Laten we de synaps nader bekijken
02:07
and look at a cartoon representation
of what's going on.
of what's going on.
38
115026
3087
aan de hand van een cartoon.
02:10
During the business
of communicating information,
of communicating information,
39
118799
2287
Tijdens het communiceren van informatie
02:13
in addition to releasing neurotransmitters
like glutamate into the synapse,
like glutamate into the synapse,
40
121110
3998
geven zenuwen in de synaps niet alleen
neurotransmitters zoals glutamaat af,
neurotransmitters zoals glutamaat af,
02:17
neurons also release a small peptide
called amyloid beta.
called amyloid beta.
41
125132
4461
maar ook een kleine peptide
genaamd bèta-amyloïd.
genaamd bèta-amyloïd.
02:22
Normally, amyloid beta is cleared away
metabolized by microglia,
metabolized by microglia,
42
130617
4984
Normaliter wordt bèta-amyloïd
in het lichaam opgeruimd door microglia,
in het lichaam opgeruimd door microglia,
02:27
the janitor cells of our brains.
43
135625
2153
de conciërges van ons brein.
02:30
While the molecular causes
of Alzheimer's are still debated,
of Alzheimer's are still debated,
44
138405
3859
Hoewel de moleculaire oorzaak
van Alzheimer nog wordt bediscussieerd,
van Alzheimer nog wordt bediscussieerd,
02:34
most neuroscientists believe
that the disease begins
that the disease begins
45
142288
3254
zijn de meeste neurowetenschappers
het eens dat de ziekte begint
het eens dat de ziekte begint
02:37
when amyloid beta begins to accumulate.
46
145566
2830
wanneer bèta-amyloïd
zich begint op te hopen.
zich begint op te hopen.
02:40
Too much is released,
or not enough is cleared away,
or not enough is cleared away,
47
148967
2749
Een te veel komt vrij
en onvoldoende wordt opgeruimd,
en onvoldoende wordt opgeruimd,
02:43
and the synapse begins
to pile up with amyloid beta.
to pile up with amyloid beta.
48
151740
3334
en de synaps begint zich te vullen
met bèta-amyloïd.
met bèta-amyloïd.
02:47
And when this happens, it binds to itself,
49
155098
2219
En wanneer dit gebeurt
bindt het aan zichzelf
bindt het aan zichzelf
02:49
forming sticky aggregates
called amyloid plaques.
called amyloid plaques.
50
157341
3289
en hopen zich zogenaamde
amyloïde plaques op.
amyloïde plaques op.
02:53
How many people here
are 40 years old or older?
are 40 years old or older?
51
161582
2953
Wie van jullie zijn 40 jaar of ouder?
02:57
You're afraid to admit it now.
52
165184
2520
Je durft het niet toe te geven.
02:59
This initial step into the disease,
53
167728
2226
Deze eerste fase in de ziekte,
03:01
this presence of amyloid
plaques accumulating,
plaques accumulating,
54
169978
3084
deze toename van amyloïde plaques,
03:05
can already be found in your brains.
55
173086
2594
kan nu al in je brein gevonden worden.
03:08
The only way we could be sure of this
would be through a PET scan,
would be through a PET scan,
56
176271
3470
De enige manier om dit aan te tonen is
door middel van een PET-scan,
door middel van een PET-scan,
03:11
because at this point,
you are blissfully unaware.
you are blissfully unaware.
57
179765
3816
want op dit moment ben je je
nog van geen kwaad onbewust.
nog van geen kwaad onbewust.
03:15
You're not showing any impairments
in memory, language, or cognition ...
in memory, language, or cognition ...
58
183605
4289
Je vertoont geen afwijkingen
in geheugen, taal, of waarneming ...
in geheugen, taal, of waarneming ...
03:19
yet.
59
187918
1151
op dit moment.
03:21
We think it takes at least 15 to 20 years
of amyloid plaque accumulation
of amyloid plaque accumulation
60
189471
4537
We vermoeden dat amyloïde plaques
zich 15 tot 20 jaar ophopen
zich 15 tot 20 jaar ophopen
03:26
before it reaches a tipping point,
61
194032
2381
voordat het zijn kritische
hoeveelheid bereikt
hoeveelheid bereikt
03:28
then triggering a molecular cascade
62
196437
2235
en dan een moleculair
domino-effect triggert
domino-effect triggert
03:30
that causes the clinical
symptoms of the disease.
symptoms of the disease.
63
198696
2667
dat de symptomen
van de ziekte veroorzaakt.
van de ziekte veroorzaakt.
03:33
Prior to the tipping point,
64
201810
1961
Voorafgaand aan dit kantelpunt
03:35
your lapses in memory
might include things like,
might include things like,
65
203795
3584
vraag je jezelf dingen af als:
03:39
"Why did I come in this room?"
66
207403
2325
"Waarom ben ik in deze kamer?"
03:41
or "Oh ... what's his name?"
67
209752
2228
of, "Oh, hoe heet hij ook alweer?"
03:44
or "Where did I put my keys?"
68
212479
2344
of "Waar heb ik mijn sleutels gelaten?"
03:47
Now, before you all
start freaking out again,
start freaking out again,
69
215553
2556
Voordat jullie weer in paniek raken,
03:50
because I know half of you did at least
one of those in the last 24 hours --
one of those in the last 24 hours --
70
218133
5398
want ik weet dat de helft van jullie
zich de afgelopen dag
iets dergelijks hebben afgevraagd --
iets dergelijks hebben afgevraagd --
03:55
these are all normal kinds of forgetting.
71
223555
3237
dit zijn heel normale dingen
om te vergeten.
om te vergeten.
03:58
In fact, I would argue that these examples
72
226816
2313
Sterker nog, volgens mij gaat het daarbij
misschien niet eens om je geheugen,
misschien niet eens om je geheugen,
04:01
might not even involve your memory,
73
229153
1977
maar gaf je er gewoon geen aandacht aan
toen je je sleutels ergens neerlegde.
toen je je sleutels ergens neerlegde.
04:03
because you didn't pay attention
to where you put your keys
to where you put your keys
74
231154
2892
04:06
in the first place.
75
234070
1345
04:07
After the tipping point,
76
235439
1678
Na het kantelpunt
04:09
the glitches in memory,
language and cognition are different.
language and cognition are different.
77
237141
3523
is de vergeetachtigheid,
taal en waarneming anders.
taal en waarneming anders.
04:12
Instead of eventually finding
your keys in your coat pocket
your keys in your coat pocket
78
240688
2900
In plaats van je sleutels
uiteindelijk in je jaszak te vinden
uiteindelijk in je jaszak te vinden
04:15
or on the table by the door,
79
243612
2002
of op de tafel bij de deur,
04:17
you find them in the refrigerator,
80
245638
2714
vind je ze in de koelkast,
04:20
or you find them and you think,
81
248376
1966
of je vindt ze en denkt:
04:22
"What are these for?"
82
250366
1533
"Wat zijn dit?"
04:24
So what happens when amyloid plaques
accumulate to this tipping point?
accumulate to this tipping point?
83
252843
5208
Wat gebeurt er wanneer amyloïde plaques
zich opeenhoopt tot dit punt?
zich opeenhoopt tot dit punt?
04:30
Our microglia janitor cells
become hyper-activated,
become hyper-activated,
84
258075
3319
Dan raakt onze microglia-conciërge
overgestimuleerd
overgestimuleerd
en begint stoffen af te geven
04:33
releasing chemicals that cause
inflammation and cellular damage.
inflammation and cellular damage.
85
261418
4134
die ontstekingen
en celbeschadiging veroorzaken.
en celbeschadiging veroorzaken.
04:37
We think they might actually
start clearing away
start clearing away
86
265576
2595
We denken dat ze mogelijk zelfs
de synapsen zelf gaan afbreken.
de synapsen zelf gaan afbreken.
04:40
the synapses themselves.
87
268195
1704
04:42
A crucial neural transport protein
called "tau" becomes hyperphosphorylated
called "tau" becomes hyperphosphorylated
88
270398
4448
De neurale transportproteïne
genaamd 'tau' wordt een onoplosbaar eiwit
genaamd 'tau' wordt een onoplosbaar eiwit
04:46
and twists itself
into something called "tangles,"
into something called "tangles,"
89
274870
2584
dat zich in 'vezelkluwens' draait,
04:49
which choke off the neurons
from the inside.
from the inside.
90
277478
3035
die de zenuwen van binnenuit verstikken.
04:52
By mid-stage Alzheimer's,
we have massive inflammation and tangles
we have massive inflammation and tangles
91
280537
3834
In de middenfase van Alzheimer
kent flinke ontstekingen en vezelkluwens,
kent flinke ontstekingen en vezelkluwens,
04:56
and all-out war at the synapse
92
284395
1947
totale oorlog in de synaps
04:58
and cell death.
93
286366
1253
en celdood.
05:00
So if you were a scientist
trying to cure this disease,
trying to cure this disease,
94
288238
3088
Als je een onderzoeker bent
die deze ziekte wil genezen,
die deze ziekte wil genezen,
05:03
at what point would you ideally
want to intervene?
want to intervene?
95
291350
2997
op welk punt zou je idealiter
willen ingrijpen?
willen ingrijpen?
05:07
Many scientists are betting big
on the simplest solution:
on the simplest solution:
96
295134
3904
Veel wetenschappers zetten in
op de meest eenvoudige oplossing:
op de meest eenvoudige oplossing:
05:11
keep amyloid plaques
from reaching that tipping point,
from reaching that tipping point,
97
299062
3834
voorkom dat amyloïde plaques
dat kritieke punt bereikt,
dat kritieke punt bereikt,
05:14
which means that drug discovery is largely
focused on developing a compound
focused on developing a compound
98
302920
4028
resulterend in medicijnonderzoek
dat zich richt op een geneesmiddel
dat zich richt op een geneesmiddel
05:18
that will prevent, eliminate, or reduce
amyloid plaque accumulation.
amyloid plaque accumulation.
99
306972
5348
dat de opeenhoping van amyloïde plaques
tegenhoudt, elimineert of vermindert.
tegenhoudt, elimineert of vermindert.
05:24
So the cure for Alzheimer's will likely be
a preventative medicine.
a preventative medicine.
100
312859
5189
De genezing van Alzheimer zal
preventieve gezondheidszorg zijn.
preventieve gezondheidszorg zijn.
05:30
We're going to have to take this pill
before we reach that tipping point,
before we reach that tipping point,
101
318072
3429
We nemen deze pil voordat we
dat kritische punt bereiken,
dat kritische punt bereiken,
05:33
before the cascade is triggered,
102
321525
2252
voordat de eerste domino valt,
05:35
before we start leaving
our keys in the refrigerator.
our keys in the refrigerator.
103
323801
3028
voordat we onze sleutels
in de koelkast achterlaten.
in de koelkast achterlaten.
05:39
We think this is why, to date,
these kinds of drugs have failed
these kinds of drugs have failed
104
327381
3673
We denken dat dit de reden is waarom
medicatie tot nu toe onsuccesvol was
medicatie tot nu toe onsuccesvol was
05:43
in clinical trials --
105
331078
1237
in klinische studies --
05:44
not because the science wasn't sound,
106
332339
2445
niet omdat de aanpak
van onvoldoende kwaliteit was,
van onvoldoende kwaliteit was,
05:46
but because the people in these trials
were already symptomatic.
were already symptomatic.
107
334808
4134
maar omdat de proefpersonen
reeds symptomatisch waren.
reeds symptomatisch waren.
05:50
It was too late.
108
338966
1732
Het was te laat.
05:52
Think of amyloid plaques as a lit match.
109
340722
3252
Stel je amyloïde plaques voor
als een lucifer.
als een lucifer.
05:55
At the tipping point, the match
sets fire to the forest.
sets fire to the forest.
110
343998
3418
Op het kritische punt ontvlamt
de lucifer een heel bos.
de lucifer een heel bos.
05:59
Once the forest is ablaze,
111
347884
1950
Zodra het bos in vuur en vlam staat,
06:01
it doesn't do any good
to blow out the match.
to blow out the match.
112
349858
2482
maakt het niet meer uit
of je de lucifer uitblaast.
of je de lucifer uitblaast.
06:04
You have to blow out the match
before the forest catches fire.
before the forest catches fire.
113
352364
3523
Je moet de lucifer uitblazen
voordat het bos vlam vat.
voordat het bos vlam vat.
Zelfs voordat wetenschappers dit oplossen,
06:08
Even before scientists sort this out,
114
356331
1863
06:10
this information is actually
really good news for us,
really good news for us,
115
358218
2868
is deze informatie goed nieuws voor ons;
06:13
because it turns out that the way we live
can influence the accumulation
can influence the accumulation
116
361110
4044
onze levensstijl blijkt namelijk
van invloed op de ophoping
van invloed op de ophoping
06:17
of amyloid plaques.
117
365178
1229
van amyloïde plaques.
06:18
And so there are things we can do
118
366431
1576
We kunnen zelf actie ondernemen
06:20
to keep us from reaching
that tipping point.
that tipping point.
119
368031
2619
en voorkomen dat we
dat kritische punt bereiken.
dat kritische punt bereiken.
06:23
Let's picture your risk
of Alzheimer's as a see-saw scale.
of Alzheimer's as a see-saw scale.
120
371117
3888
Stel je je risico op Alzheimer
voor op een wipwap.
voor op een wipwap.
06:27
We're going to pile
risk factors on one arm,
risk factors on one arm,
121
375029
2049
We stapelen de risicofactoren
op de ene kant
op de ene kant
06:29
and when that arm hits the floor,
you are symptomatic
you are symptomatic
122
377102
2478
en wanneer die kant de grond raakt,
ben je symptomatisch
en heb je Alzheimer.
en heb je Alzheimer.
06:31
and diagnosed with Alzheimer's.
123
379604
1935
06:34
Let's imagine you're 50 years old.
124
382058
2719
Stel je voor dat je 50 jaar oud bent.
06:36
You're not a spring chicken anymore,
125
384801
1735
Je bent geen jonkie meer
06:38
so you've accumulated
some amyloid plaques with age.
some amyloid plaques with age.
126
386560
3072
en je hebt met de jaren
wat amyloïde plaques verzameld.
wat amyloïde plaques verzameld.
06:41
Your scale is tipped a little bit.
127
389656
2191
Jouw kant van de wip zakt iets.
06:44
Now let's look at your DNA.
128
392323
1739
Laten we naar je DNA kijken.
06:46
We've all inherited our genes
from our moms and our dads.
from our moms and our dads.
129
394536
3552
We hebben allen onze genen
van onze ouders geërfd.
van onze ouders geërfd.
06:50
Some of these genes will increase our risk
and some will decrease it.
and some will decrease it.
130
398112
4078
Sommige genen zullen ons risico
doen toenemen, andere niet.
doen toenemen, andere niet.
06:54
If you're like Alice in "Still Alice,"
131
402214
2189
Als je bent zoals Alice in 'Still Alice',
06:56
you've inherited a rare genetic mutation
that cranks out amyloid beta,
that cranks out amyloid beta,
132
404427
4551
dan heb je een zeldzame genetische mutatie
geërfd die bèta-amyloïd eruit knalt.
geërfd die bèta-amyloïd eruit knalt.
07:01
and this alone will tip
your scale arm to the ground.
your scale arm to the ground.
133
409002
3553
Dit alleen al zal de wip
volledig naar de grond bewegen.
volledig naar de grond bewegen.
07:04
But for most of us, the genes we inherit
will only tip the arm a bit.
will only tip the arm a bit.
134
412579
4166
Voor de meesten van ons
zal de wip slechts iets zakken.
zal de wip slechts iets zakken.
07:08
For example, APOE4 is a gene variant
that increases amyloid,
that increases amyloid,
135
416769
4815
Bijvoorbeeld, ApoE4 is een genvariant
die amyloïd doet toenemen,
die amyloïd doet toenemen,
07:13
but you can inherit a copy of APOE4
from mom and dad
from mom and dad
136
421608
3268
maar je kunt een kopie van ApoE4
van je ouders erven
van je ouders erven
07:16
and still never get Alzheimer's,
137
424900
2391
en de ziekte van Alzheimer
nooit ontwikkelen,
nooit ontwikkelen,
07:19
which means that for most of us,
138
427315
2113
wat betekent dat voor de meesten van ons
07:21
our DNA alone does not determine
whether we get Alzheimer's.
whether we get Alzheimer's.
139
429452
3840
ons DNA alleen niet bepaalt
of we Alzheimer ontwikkelen.
of we Alzheimer ontwikkelen.
07:25
So what does?
140
433984
1474
Maar wat dan wel?
07:27
We can't do anything about getting older
or the genes we've inherited.
or the genes we've inherited.
141
435482
3792
We kunnen niets doen aan het ouder worden,
of de genen die we erven.
of de genen die we erven.
07:31
So far, we haven't changed
our brain's destiny.
our brain's destiny.
142
439298
2997
We hebben nog niets gewijzigd
in de bestemming van ons brein.
in de bestemming van ons brein.
07:35
What about sleep?
143
443144
1465
Hoe zit het met slaap?
07:37
In slow-wave deep sleep, our glial cells
rinse cerebral spinal fluid
rinse cerebral spinal fluid
144
445278
4082
In diepe slaap spoelen onze gliacellen
ruggenmergvloeistof door ons brein,
ruggenmergvloeistof door ons brein,
07:41
throughout our brains,
145
449384
1216
07:42
clearing away metabolic waste
that accumulated in our synapses
that accumulated in our synapses
146
450624
3572
terwijl het afvalstoffen
in onze synaps opruimt
in onze synaps opruimt
07:46
while we were awake.
147
454220
1901
wanneer we wakker zijn.
07:48
Deep sleep is like
a power cleanse for the brain.
a power cleanse for the brain.
148
456145
2806
De diepe slaap is een soort
power cleanse voor het brein.
power cleanse voor het brein.
07:51
But what happens if you shortchange
yourself on sleep?
yourself on sleep?
149
459646
3186
Maar wat gebeurt als je slaaptekort hebt?
07:55
Many scientists believe
150
463421
1532
Veel onderzoekers denken
07:56
that poor sleep hygiene might actually
be a predictor of Alzheimer's.
be a predictor of Alzheimer's.
151
464977
4250
dat een slechte slaaphygiëne vermoedelijk
een voorteken van Alzheimer is.
een voorteken van Alzheimer is.
08:01
A single night of sleep deprivation
leads to an increase in amyloid beta.
leads to an increase in amyloid beta.
152
469613
4926
Een enkele nacht tekort aan slaap
leidt al tot toename van bèta-amyloïd.
leidt al tot toename van bèta-amyloïd.
08:07
And amyloid accumulation
has been shown to disrupt sleep,
has been shown to disrupt sleep,
153
475410
3426
En het is aangetoond
dat amyloïdtoename de slaap verstoord,
dat amyloïdtoename de slaap verstoord,
08:10
which in turn causes
more amyloid to accumulate.
more amyloid to accumulate.
154
478860
2487
wat weer tot verdere
accumulatie van amyloïd leidt.
accumulatie van amyloïd leidt.
08:13
And so now we have
this positive feedback loop
this positive feedback loop
155
481371
2476
Wat resulteert in die
positive terugkoppeling
positive terugkoppeling
08:15
that's going to accelerate
the tipping of that scale.
the tipping of that scale.
156
483871
2873
die dat kantelpunt van de wip
gaat versnellen.
gaat versnellen.
08:19
What else?
157
487306
1423
Wat nog meer?
08:20
Cardiovascular health.
158
488753
1626
Cardiovasculaire gezondheid.
08:23
High blood pressure, diabetes,
obesity, smoking, high cholesterol,
obesity, smoking, high cholesterol,
159
491043
3745
Hoge bloeddruk, diabetes, obesitas,
roken en een hoog cholesterolgehalte
roken en een hoog cholesterolgehalte
08:26
have all been shown to increase our risk
of developing Alzheimer's.
of developing Alzheimer's.
160
494812
4136
zijn allemaal aantoonbare risicofactoren
voor de ontwikkeling van Alzheimer.
voor de ontwikkeling van Alzheimer.
08:30
Some autopsy studies have shown
161
498972
1891
Enkele autopsie studies tonen aan
08:32
that as many as 80 percent
of people with Alzheimer's
of people with Alzheimer's
162
500887
2672
dat maar liefst 80 procent van de
mensen met Alzheimer
mensen met Alzheimer
08:35
also had cardiovascular disease.
163
503583
2762
ook hart- en vaatziekten had.
08:38
Aerobic exercise has been shown
in many studies to decrease amyloid beta
in many studies to decrease amyloid beta
164
506369
5005
Lichaamsbeweging vermindert bèta-amyloïd,
08:43
in animal models of the disease.
165
511398
1730
blijkt uit dierproeven.
08:45
So a heart-healthy
Mediterranean lifestyle and diet
Mediterranean lifestyle and diet
166
513619
3580
Een Mediterrane levensstijl en -dieet
zijn gezond voor het hart
zijn gezond voor het hart
08:49
can help to counter
the tipping of this scale.
the tipping of this scale.
167
517223
2654
en verhindert de risico's.
08:52
So there are many things we can do
168
520697
2349
Er zijn veel dingen die we kunnen doen
08:55
to prevent or delay
the onset of Alzheimer's.
the onset of Alzheimer's.
169
523070
2372
om Alzheimer te voorkomen of te vertragen.
08:57
But let's say
you haven't done any of them.
you haven't done any of them.
170
525466
2229
Stel dat je er niets aan hebt gedaan.
09:00
Let's say you're 65;
171
528211
2454
Laten we zeggen dat je 65 bent;
09:02
there's Alzheimer's in your family,
so you've likely inherited a gene or two
so you've likely inherited a gene or two
172
530689
3666
Alzheimer zit in de familie en
waarschijnlijk bezit jij het gen dan ook.
waarschijnlijk bezit jij het gen dan ook.
09:06
that tips your scale arm a bit;
173
534379
2024
Dat beweegt de de wip een beetje,
09:08
you've been burning the candle
at both ends for years;
at both ends for years;
174
536427
2732
je hebt de kaars jarenlang
aan beide zijden gebrand,
aan beide zijden gebrand,
09:11
you love bacon;
175
539183
1503
je houdt van spek,
09:12
and you don't run unless
someone's chasing you.
someone's chasing you.
176
540710
2223
je rent niet, tenzij
iemand je achtervolgt.
iemand je achtervolgt.
09:14
(Laughter)
177
542957
1301
(Gelach)
09:16
Let's imagine that your amyloid plaques
have reached that tipping point.
have reached that tipping point.
178
544282
3612
Stel je voor dat je amyloïde plaques
dat kantelpunt heeft bereikt.
dat kantelpunt heeft bereikt.
09:19
Your scale arm has crashed to the floor.
179
547918
2048
De wip aan jouw zijde crasht op de grond.
09:21
You've tripped the cascade,
180
549990
1681
Je eerste dominosteen valt
09:23
setting fire to the forest,
181
551695
1566
en het bos is in brand gezet,
09:25
causing inflammation, tangles,
and cell death.
and cell death.
182
553285
3098
wat leidt tot ontsteking,
vezelkluwens en celdood.
vezelkluwens en celdood.
09:29
You should be symptomatic for Alzheimer's.
183
557137
2659
Je zou Alzheimer symptomen
moeten vertonen.
moeten vertonen.
09:31
You should be having trouble
finding words and keys
finding words and keys
184
559820
3316
Je zou moeite moeten hebben
woorden en sleutels te vinden
woorden en sleutels te vinden
09:35
and remembering what I said
at the beginning of this talk.
at the beginning of this talk.
185
563160
3146
en te onthouden wat ik aan het begin
van deze talk zei.
van deze talk zei.
09:38
But you might not be.
186
566917
1714
Misschien is dat niet het geval.
09:41
There's one more thing you can do
to protect yourself
to protect yourself
187
569180
2478
Er is een extra tip
09:43
from experiencing
the symptoms of Alzheimer's,
the symptoms of Alzheimer's,
188
571682
2586
ter preventie van de symptomen
van Alzheimer,
van Alzheimer,
09:46
even if you have the full-blown disease
pathology ablaze in your brain.
pathology ablaze in your brain.
189
574292
4491
zelfs als de volledige pathologie
van de ziekte in je brein aanwezig is.
van de ziekte in je brein aanwezig is.
09:50
It has to do with neural plasticity
and cognitive reserve.
and cognitive reserve.
190
578807
3907
Neuroplasticiteit en cognitieve
reserve spelen een rol.
reserve spelen een rol.
09:55
Remember, the experience
of having Alzheimer's
of having Alzheimer's
191
583261
2377
Vergeet niet dat het ontstaan
van Alzheimer
van Alzheimer
09:57
is ultimately a result of losing synapses.
192
585662
3206
uiteindelijk het resultaat is
van het verliezen van de synapsen.
van het verliezen van de synapsen.
10:01
The average brain has
over a hundred trillion synapses,
over a hundred trillion synapses,
193
589339
3377
Het gemiddelde brein heeft
meer dan honderd biljoen synapsen,
meer dan honderd biljoen synapsen,
10:04
which is fantastic;
we've got a lot to work with.
we've got a lot to work with.
194
592740
2713
wat fantastisch is;
er is veel om mee te werken.
er is veel om mee te werken.
10:07
And this isn't a static number.
195
595477
1669
En dit is geen statisch getal.
10:09
We gain and lose synapses all the time,
196
597170
2398
We krijgen voortdurend nieuwe
en verliezen oude synapsen
en verliezen oude synapsen
10:11
through a process
called neural plasticity.
called neural plasticity.
197
599592
2803
door middel van een proces
genaamd neuroplasticiteit.
genaamd neuroplasticiteit.
10:14
Every time we learn something new,
198
602419
2072
Elke keer dat we iets nieuws leren,
10:16
we are creating and strengthening
new neural connections,
new neural connections,
199
604515
4127
leggen we nieuwe neurologische
verbindingen aan en versterken deze,
verbindingen aan en versterken deze,
10:20
new synapses.
200
608666
1617
nieuwe synapsen.
10:22
In the Nun Study,
201
610988
1575
In de Non-studie
10:24
678 nuns, all over the age of 75
when the study began,
when the study began,
202
612587
4893
werden 678 nonnen, allen boven de 75 jaar
toen de studie startte,
toen de studie startte,
10:29
were followed for more than two decades.
203
617504
2309
voor meer dan twee decennia gevolgd.
10:31
They were regularly given
physical checkups and cognitive tests,
physical checkups and cognitive tests,
204
619837
3460
Ze kregen allen regelmatig
fysieke checks en cognitieve tests
fysieke checks en cognitieve tests
10:35
and when they died, their brains
were all donated for autopsy.
were all donated for autopsy.
205
623321
4048
en toen ze overleden kwamen hun breinen
allemaal ter beschikking voor autopsie.
allemaal ter beschikking voor autopsie.
10:39
In some of these brains, scientists
discovered something surprising.
discovered something surprising.
206
627393
4375
In sommige breinen ontdekten
onderzoekers iets verrassends.
onderzoekers iets verrassends.
10:43
Despite the presence of plaques
and tangles and brain shrinkage --
and tangles and brain shrinkage --
207
631792
4576
Ondanks aanwezigheid van plaques,
vezelkluwens en hersenafname,
vezelkluwens en hersenafname,
10:48
what appeared to be
unquestionable Alzheimer's --
unquestionable Alzheimer's --
208
636392
2869
in wat onbetwistbaar Alzheimer leek,
10:51
the nuns who had belonged
to these brains showed no signs
to these brains showed no signs
209
639285
3679
bleek dat deze nonnen
van wie deze hersenen waren
van wie deze hersenen waren
10:54
of having the disease
while they were alive.
while they were alive.
210
642988
2567
geen symptomen vertoonden
toen ze nog leefden.
toen ze nog leefden.
10:58
How can this be?
211
646181
1449
Hoe kan dit?
11:00
We think it's because these nuns
had a high level of cognitive reserve,
had a high level of cognitive reserve,
212
648009
4127
We denken vanwege een hoog niveau
van cognitieve reserve,
van cognitieve reserve,
11:04
which is a way of saying that they had
more functional synapses.
more functional synapses.
213
652160
3923
wat in andere woorden betekent
dat ze meer functionele synapsen bezaten.
dat ze meer functionele synapsen bezaten.
11:08
People who have more years
of formal education,
of formal education,
214
656107
2574
Mensen die meer jaren
onderwijs hebben gehad,
onderwijs hebben gehad,
11:10
who have a high degree of literacy,
215
658705
2235
die een hoge
alfabetiseringsgraad bezitten,
alfabetiseringsgraad bezitten,
11:12
who engage regularly
in mentally stimulating activities,
in mentally stimulating activities,
216
660964
3579
die regelmatig aan mentaal
stimulerende activiteiten deelnemen,
stimulerende activiteiten deelnemen,
11:16
all have more cognitive reserve.
217
664567
2481
hebben allen meer cognitieve reserve.
11:19
They have an abundance
and a redundancy in neural connections.
and a redundancy in neural connections.
218
667072
4127
Ze hebben een overdaad
aan neurale verbindingen.
aan neurale verbindingen.
11:23
So even if they have a disease
like Alzheimer's
like Alzheimer's
219
671223
2680
Dus zelfs al zouden ze een ziekte
als Alzheimer hebben,
als Alzheimer hebben,
11:25
compromising some of their synapses,
220
673927
2054
wat ze een aantal synapsen kost,
11:28
they've got many extra backup connections,
221
676005
2985
ze hebben vele back-up verbindingen,
11:31
and this buffers them from noticing
that anything is amiss.
that anything is amiss.
222
679014
3335
wat ervoor zorgt dat ze niet merken
dat er iets aan scheelt.
dat er iets aan scheelt.
11:34
Let's imagine a simplified example.
223
682977
2262
Stel je een simpel voorbeeld voor.
11:37
Let's say you only know one thing
about a subject.
about a subject.
224
685263
2726
Stel dat je slechts één ding
weet van een onderwerp.
weet van een onderwerp.
11:40
Let's say it's about me.
225
688013
1529
Laten we zeggen, iets over mij.
11:41
You know that Lisa Genova
wrote "Still Alice,"
wrote "Still Alice,"
226
689566
2306
Je weet dat Lisa Genova
'Still Alice' schreef
'Still Alice' schreef
11:43
and that's the only thing
you know about me.
you know about me.
227
691896
2436
en dat is het enige wat je van me weet.
11:46
You have that single neural connection,
228
694356
2390
Je hebt alleen die ene neurale verbinding,
11:48
that one synapse.
229
696770
1946
die ene synaps.
11:50
Now imagine you have Alzheimer's.
230
698740
2161
Stel je nu voor dat je Alzheimer hebt.
11:52
You have plaques and tangles
and inflammation
and inflammation
231
700925
2333
Je hebt plaques
en vezelkluwens en ontstekingen
en vezelkluwens en ontstekingen
11:55
and microglia devouring that synapse.
232
703282
2735
en synaps verslindende microglia.
11:58
Now when someone asks you,
"Hey, who wrote 'Still Alice?'"
"Hey, who wrote 'Still Alice?'"
233
706603
4230
Wat als iemand je vraagt:
"Hé, wie schreef 'Still Alice'?"
"Hé, wie schreef 'Still Alice'?"
je kunt het niet herinneren,
12:02
you can't remember,
234
710857
1245
12:04
because that synapse
is either failing or gone.
is either failing or gone.
235
712126
3183
want die synaps
is beschadigd óf verdwenen.
is beschadigd óf verdwenen.
12:07
You've forgotten me forever.
236
715333
1759
Je bent me voor eeuwig vergeten.
12:09
But what if you had learned more about me?
237
717760
2626
Maar wat als je meer over me had geleerd?
12:12
Let's say you learned
four things about me.
four things about me.
238
720410
2089
Stel dat je vier dingen over me wist.
12:14
Now imagine you have Alzheimer's,
239
722523
1845
Stel je voor dat je Alzheimer hebt
12:16
and three of those synapses
are damaged or destroyed.
are damaged or destroyed.
240
724392
2995
en drie van die synapsen
zijn beschadigd of verwoest.
zijn beschadigd of verwoest.
12:20
You still have a way
to detour the wreckage.
to detour the wreckage.
241
728077
2461
Je hebt nog steeds een alternatieve weg.
12:22
You can still remember my name.
242
730562
2019
Je kunt je mijn naam nog herinneren.
12:25
So we can be resilient
to the presence of Alzheimer's pathology
to the presence of Alzheimer's pathology
243
733283
3926
Dus we kunnen weerbaar
zijn tegen Alzheimer
zijn tegen Alzheimer
12:29
through the recruitment
of yet-undamaged pathways.
of yet-undamaged pathways.
244
737233
3103
door het werven van
nog niet-beschadigde wegen.
nog niet-beschadigde wegen.
12:32
And we create these pathways,
this cognitive reserve,
this cognitive reserve,
245
740360
3779
En we maken deze wegen,
deze cognitieve reserve,
deze cognitieve reserve,
12:36
by learning new things.
246
744163
1700
door nieuwe dingen te leren.
12:38
Ideally, we want these new things
to be as rich in meaning as possible,
to be as rich in meaning as possible,
247
746455
4521
Idealiter zijn deze nieuwe dingen
zo betekenisvol mogelijk,
zo betekenisvol mogelijk,
12:43
recruiting sight and sound
and associations and emotion.
and associations and emotion.
248
751000
4739
met gebruik van beeld en geluid,
en associaties en emotie.
en associaties en emotie.
12:48
So this really doesn't mean
doing crossword puzzles.
doing crossword puzzles.
249
756398
3135
We hebben het hier niet over
het maken van kruiswoordpuzzels.
het maken van kruiswoordpuzzels.
12:51
You don't want to simply retrieve
information you've already learned,
information you've already learned,
250
759557
4097
Je wilt je niet eenvoudigweg
dingen herinneren die je al wist,
dingen herinneren die je al wist,
12:55
because this is like traveling
down old, familiar streets,
down old, familiar streets,
251
763678
3343
want dat is als door oude,
bekende straten reizen,
bekende straten reizen,
12:59
cruising neighborhoods you already know.
252
767045
2585
door wijken gaan die je al kent.
13:02
You want to pave new neural roads.
253
770113
2834
Je wilt nieuwe neurale wegen aanleggen.
13:04
Building an Alzheimer's-resistant brain
254
772971
2512
Een Alzheimer-resistent brein opbouwen,
13:07
means learning to speak Italian,
255
775507
2180
betekent Italiaans leren spreken,
13:09
meeting new friends,
256
777711
1510
nieuwe vrienden maken,
13:11
reading a book,
257
779245
1167
een boek lezen,
13:12
or listening to a great TED Talk.
258
780436
2369
of naar een geweldige TED Talk luisteren.
13:15
And if, despite all of this, you are
someday diagnosed with Alzheimer's,
someday diagnosed with Alzheimer's,
259
783283
5313
Als ondanks dit alles je alsnog
met Alzheimer wordt gediagnostiseerd,
met Alzheimer wordt gediagnostiseerd,
13:20
there are three lessons I've learned
from my grandmother
from my grandmother
260
788620
3153
dan zijn er drie lessen
die ik van mijn oma
die ik van mijn oma
13:23
and the dozens of people I've come to know
living with this disease.
living with this disease.
261
791797
3737
en de vele mensen
met Alzheimer heb geleerd.
met Alzheimer heb geleerd.
13:28
Diagnosis doesn't mean
you're dying tomorrow.
you're dying tomorrow.
262
796115
3184
De diagnose betekent niet
dat je morgen overlijdt.
dat je morgen overlijdt.
13:31
Keep living.
263
799323
1722
Blijf leven.
13:33
You won't lose your emotional memory.
264
801069
2366
Je zult je emotionele
geheugen niet verliezen.
geheugen niet verliezen.
13:35
You'll still be able
to understand love and joy.
to understand love and joy.
265
803459
3506
Je zult nog steeds liefde
en vreugde begrijpen.
en vreugde begrijpen.
13:38
You might not remember
what I said five minutes ago,
what I said five minutes ago,
266
806989
3003
Je herinnert mogelijk niet
wat ik vijf minuten geleden zei,
wat ik vijf minuten geleden zei,
13:42
but you'll remember how I made you feel.
267
810016
2285
maar je zult herinneren
hoe ik je liet voelen.
hoe ik je liet voelen.
13:44
And you are more than what
you can remember.
you can remember.
268
812944
3276
En je bent meer dan wat je
je kunt herinneren.
je kunt herinneren.
13:48
Thank you.
269
816244
1289
Dankjewel.
13:49
(Applause)
270
817557
5323
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Lisa Genova - Neuroscientist, novelistThrough her fiction, Lisa Genova beckons us into the lives of people with neurological disease, making their worlds real and relatable.
Why you should listen
Lisa Genova wields her ability to tell a story and her knowledge of the human brain to talk about medical conditions like Alzheimer’s in warmly human terms. Her writing, often focusing on those who are misunderstood, explores the lives of people living with neurological diseases and disorders. A bestselling author, her work has been transformed into an Oscar-winning film, Still Alice, but the real triumph is Genova’s ability to help us empathize with a person’s journey we otherwise couldn’t even begin to understand.
Her newest book, Inside the O’Briens, is about Huntington’s disease.
Lisa Genova | Speaker | TED.com