TED2018
Mikhail Zygar: What the Russian Revolution would have looked like on social media
میکایل زیگار: شۆڕشی ڕوسیا لە تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان چۆن دەهاتە بەرچاو
Filmed:
Readability: 4.1
1,432,185 views
هەروەک باوە: مێژوو لەلایەن براوەکانەوە نووسراوە. بەڵام مێژوو چۆن دەردەکەوت ئەگەر لەلایەن هەموو کەسێک بنووسرێتەوە ؟ ڕۆژنامەنووس و هاوەڵی TED میکایل زیگار پڕۆژی (1997.com) دەخاتە ڕوو "تۆڕی کۆمەڵایەتیە بۆ خەڵکی مردوو"، کە یادنامە و نووسراوی زیاتر لە ۳۰۰۰ خەڵگ گە لە سەردەمی شۆڕشی ڕوسیا دەژیان، بڵاوکردەوە. ئامانجی پڕۆژەکە خستنەڕووی ژیانی ڕۆژانەی لینین، ترۆسکی و کۆمەڵێکیتر کە شوێن پەنجەیان کەمتر دیارەپڕۆژەکە لایەنێکیتری مێژوومان دەخاتە بەرچاو. زانیاری زیاتر سەبارەت بە ڕووداوەکانی ساڵی ١٩٦٨ لەم ئاخاوتنە بە دەست بهێنە.
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmaker
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What is history?
0
1093
1150
مێژوو چییە؟
00:15
It is something written by the winners.
1
3438
2522
شتێکە لەلایەن براوەکان نووسراوە.
00:20
There is a stereotype that history
should be focused on the rulers,
should be focused on the rulers,
2
8203
4748
قسەیەکی باو هەیە: مێژوو دەبێت جەخت
لەسەر فەرمانڕەواکان بکاتەوە،
لەسەر فەرمانڕەواکان بکاتەوە،
00:24
like Lenin or Trotsky.
3
12975
1696
وەک لینین یان تروتسکی.
00:27
As a result, people
in many countries, like mine, Russia,
in many countries, like mine, Russia,
4
15445
3320
لە ئەنجامدا، خەڵک لە هەندێک لە
وڵاتەکاندا، وەک وڵاتی من، ڕوسیا،
وڵاتەکاندا، وەک وڵاتی من، ڕوسیا،
00:31
look at history as something
that was predetermined
that was predetermined
5
19932
3477
بە جۆرێک مێژوو دەبینن کە پێشتر
بڕیاری لەسەر درابێت
بڕیاری لەسەر درابێت
00:35
or determined by the leaders,
6
23433
1729
یان فەرمانڕەواکان
بڕیاریان لەسەر دابێت،
بڕیاریان لەسەر دابێت،
00:38
and common people could not
influence it in any way.
influence it in any way.
7
26075
2662
خەڵکی ئاسایی بە هیچ ڕێگەیەک
کاریگەری لەسەری نابێت.
کاریگەری لەسەری نابێت.
00:41
Many Russians today do not believe
that Russia could ever have been
that Russia could ever have been
8
29585
3580
لەم ڕۆژگارەدا زۆربەی ڕوسیەکان پێیان
وانیە ڕوسیا لە ڕابردوو هەرگیز
وانیە ڕوسیا لە ڕابردوو هەرگیز
00:45
or ever will be a truly democratic nation,
9
33189
2813
یاخود لە داهاتوو بە تەواوی دەبێت بە
نەتەوەیەکی دیموکڕاسی،
نەتەوەیەکی دیموکڕاسی،
00:48
and this is due to the way
history has been framed
history has been framed
10
36026
2961
ئەمە بەهۆی ئەوەی مێژووی
ڕوسیا بە شێوازێک تایبەت بۆ هاوڵاتیانی
ڕوسیا بە شێوازێک تایبەت بۆ هاوڵاتیانی
00:51
to the citizens of Russia.
11
39011
1571
ڕوسیا داڕێژراوە.
00:52
And this is not true.
12
40606
1578
و ئەمە ڕاست نییە.
00:55
To prove it, I spent two years
of my life trying to go 100 years back,
of my life trying to go 100 years back,
13
43011
5761
بۆ سەلماندنی ئەمە، ٢ ساڵی ژیانم
تەرخانکرد بۆ گەڕانەوە بۆ١٠٠ساڵی ڕابردوو،
تەرخانکرد بۆ گەڕانەوە بۆ١٠٠ساڵی ڕابردوو،
01:00
to the year 1917,
14
48796
2342
بۆ ساڵی 1917،
01:03
the year of the Russian Revolution.
15
51162
2453
ساڵی شۆڕشی ڕوسیا.
01:05
I asked myself, what if the internet
and Facebook existed 100 years ago?
and Facebook existed 100 years ago?
16
53639
5706
لە خۆم پرسی، چی دەبوو ئەگەر ئینتەرنێت
و فەیسبووک سەد ساڵ لەمەوبەر بەر دەست بان؟
و فەیسبووک سەد ساڵ لەمەوبەر بەر دەست بان؟
01:12
So last year, we built
a social network for dead people,
a social network for dead people,
17
60155
5291
ساڵی ڕابردوو، تۆڕی کۆمەڵایەتیمان بۆ
خەڵکی مردوو دروست کرد،
خەڵکی مردوو دروست کرد،
01:17
named Project1917.com.
18
65470
2388
1917.com ناوى پڕۆژەکە.
01:22
My team and I created our software,
19
70111
2572
لەگەڵ تیمەکەم پڕۆگرامی
سۆفتوێرمان دروست کرد،
سۆفتوێرمان دروست کرد،
01:24
digitized and uploaded
all possible real diaries and letters
all possible real diaries and letters
20
72707
5280
بۆ بەر دەست کردن و دانانی هەموو یاداشت
و نووسراوە ڕاستەقینانەی کە بەردەست بوون
و نووسراوە ڕاستەقینانەی کە بەردەست بوون
01:30
written by more than 3,000 people
21
78011
3102
لە لایەن زیاتر لە سێ هەزار
کەس سەد ساڵ لەمەوبەر
کەس سەد ساڵ لەمەوبەر
01:33
100 years ago.
22
81137
1532
نووسرابوون.
01:34
So any user of our website or application
23
82693
3742
هەر بەکارهێنەرێکی وێبسایت و بەرنامەکانمان
01:38
can follow a news feed
for each day of 1917
for each day of 1917
24
86459
4001
دەتوانێت شوێنی هەواڵەکانی
هەر ڕۆژێکی لە ساڵی ۱۹۱۷ بکەوێت
هەر ڕۆژێکی لە ساڵی ۱۹۱۷ بکەوێت
01:42
and read what people
like Stravinsky or Trotsky,
like Stravinsky or Trotsky,
25
90484
4121
هەروەها بخوێنێتەوە تا بزانێت خەڵک
حەزی لە ستراڤینسکی، تروتسکی،
حەزی لە ستراڤینسکی، تروتسکی،
01:46
Lenin or Pavlova
and others thought and felt.
and others thought and felt.
26
94629
3547
لینین، پاڤلۆڤ یان
بیر و هەستی ئەوانی تر دەکەن.
بیر و هەستی ئەوانی تر دەکەن.
01:50
We watch all those personalities
being ordinary people like you and me,
being ordinary people like you and me,
27
98931
4705
بۆیان ڕوون دەبێتەوە هەموو ئەو کەسایەتیانە
وەک من و تۆ کەسی ئاسایی بووین
وەک من و تۆ کەسی ئاسایی بووین
01:55
not demigods,
28
103660
1912
نەک نیوە خودا،
01:57
and we see that history consists
of their mistakes, fears, weaknesses,
of their mistakes, fears, weaknesses,
29
105596
6984
مێژوو بەو شێوەیە دەبینین کە لە
هەڵە، ترس، و لاوازیەکانیان پێکدێت،
هەڵە، ترس، و لاوازیەکانیان پێکدێت،
02:04
not only their "genius ideas."
30
112604
2753
"نەک تەنها "بیرۆکە زیرەکەکانیان.
02:08
Our project was a shock for many Russians,
31
116643
2199
پڕۆژەکەمان زۆربەی ڕوسیەکانی هەژاند،
02:10
who used to think that our country
has always been an autocratic empire
has always been an autocratic empire
32
118866
5601
بەشێوەیەک بیریان دەکردەوە کە وڵاتەکەمان
هەمیشە ئیمپڕاتۆریەتێکی دیکتاتۆر بووە
هەمیشە ئیمپڕاتۆریەتێکی دیکتاتۆر بووە
02:16
and the ideas of freedom and democracy
could never have prevailed,
could never have prevailed,
33
124491
3413
بیرۆکەی دادپەروەری و دیموکراتی
هەرگیز سەرنەکەوتووە،
هەرگیز سەرنەکەوتووە،
02:19
just because democracy
was not our destiny.
was not our destiny.
34
127928
2650
تەنها لەبەر ئەوەی دیموکراسی
قەدەری ئێمە نەبووە.
قەدەری ئێمە نەبووە.
02:23
But if we take a broader look,
35
131514
1928
ئەگەر بەشێوەیەکی فراوانتر لێى بڕوانین،
02:26
it's not that black and white.
36
134291
1588
ئەمە جیاکاری لە نیوان
خراپ و باش نییە.
خراپ و باش نییە.
02:29
Yes, 1917 led to 70 years
of communist dictatorship.
of communist dictatorship.
37
137771
4703
بەڵێ، ساڵی۱۹۱۷ دەبێتە ۷۰ ساڵەی
دیکتاتۆریەتی کۆمەنیست.
دیکتاتۆریەتی کۆمەنیست.
02:35
But with this project, we see that Russia
could have had a different history
could have had a different history
38
143584
4649
بەڵام بەهۆی ئەم پڕۆژەوە، دەبینین
ڕوسیا مێژوویەکی جیاوازی هەبووە
ڕوسیا مێژوویەکی جیاوازی هەبووە
02:40
and a democratic future,
as any other country could or still can.
as any other country could or still can.
39
148257
4040
هەروەها داهاتوویەکی دیموکراسی، وەک
هەر وڵاتێکیتر لە ئێستا یان داهاتوو هەبێت.
هەر وڵاتێکیتر لە ئێستا یان داهاتوو هەبێت.
02:45
Reading the posts from 1917,
40
153249
3817
خوێندنەوەی بڵاوکراوەکانی ۱۹۱۷،
02:49
you learn that Russia
was the first country in the world
was the first country in the world
41
157090
2967
دەزانیت کەوا ڕوسیا
لە جیهاندا یەکەم وڵات بووە
لە جیهاندا یەکەم وڵات بووە
02:52
to abolish the death penalty,
42
160081
1936
کە سزای مردن هەڵبووەشێنێتەوە
02:54
or one of the first ones
to grant women voting rights.
to grant women voting rights.
43
162041
4174
و یەکەم وڵات بووە کە مافی
دەنگدانی ئافرەتانی فەراهەم بکات.
دەنگدانی ئافرەتانی فەراهەم بکات.
02:59
Knowing history and understanding
how ordinary people influenced history
how ordinary people influenced history
44
167334
6225
زانینی مێژوو و تێگەیشتن لەوەی چۆن خەڵکی
ئاسایی کاریگەریان لە مێژوودا هەبووە
ئاسایی کاریگەریان لە مێژوودا هەبووە
بۆ بنیاتنانى ئایندەیەکى باشتر،
کۆمەکمان دەکەن
کۆمەکمان دەکەن
03:05
can help us create a better future,
45
173583
1858
03:07
because history is just a rehearsal
of what's happening right now.
of what's happening right now.
46
175465
3744
چونکە مێژوو تەنها ڕاهێنانێکە بۆ ئەوەی
چ شتێک لە ئێستادا ڕوودەدات.
چ شتێک لە ئێستادا ڕوودەدات.
03:12
We do need new ways of telling history,
47
180500
2913
بۆ گێڕانەوەی مێژوو،
پێویستمان بە ڕێگەیەکی نوێیە،
پێویستمان بە ڕێگەیەکی نوێیە،
03:15
and this year, for example,
48
183437
1571
بۆنموونە، ئەمساڵ،
03:17
we started a new online project
that is called 1968Digital.com,
that is called 1968Digital.com,
49
185032
5841
ئێمە پڕۆژەیەکی ئۆنڵاینی نوێمان دروست کرد
1968digital.com،
1968digital.com،
03:23
and that is an online documentary series
50
191681
4825
و ئەوە زنجیرەیەکی بەڵگەنامەیی ئۆنڵاینە
03:28
that gives you an impression
of that year, 1968,
of that year, 1968,
51
196530
3944
زانیاریت لە بارەی 1968 پێ دەبەخشێت،
03:32
a year marked by global social change
52
200498
3539
ئەو ساڵای کە گۆڕانی
کۆمەڵایەتی لە ئاستی جیهان ڕوویدا
کۆمەڵایەتی لە ئاستی جیهان ڕوویدا
03:36
that, in many ways,
created the world as we know it now.
created the world as we know it now.
53
204061
3710
بە چەشنێک کە جیهانی سەردەمی
ئەمڕۆمان بەرهەمی ئەم گۆڕانکاریانەیە.
ئەمڕۆمان بەرهەمی ئەم گۆڕانکاریانەیە.
03:40
But we are making that history alive
54
208327
3110
بەڵام ئێمە ئەم مێژووە زیندوو دەکەینەوە
03:43
by imagining what if all the main
characters could use mobile phones ...
characters could use mobile phones ...
55
211461
4539
بە وێناکردنی ئەوەی ئەگەر هەموو کەسێک
بیتوانیبایە مۆبایل بەکار بهێنن.
بیتوانیبایە مۆبایل بەکار بهێنن.
03:49
just like that?
56
217299
1150
!هەروەک ئەمە
03:51
And we see that a lot of individuals
57
219906
4301
و ئەمە دەبینین زۆربەی کەسەکان
03:57
were facing the same challenges
and were fighting for the same values,
and were fighting for the same values,
58
225477
5248
ڕووبەڕووی هەمان گرفت دەبونەوە و
شەڕیان دەکرد بۆ هەمان بەها،
شەڕیان دەکرد بۆ هەمان بەها،
04:02
no matter if they lived
in the US or in USSR
in the US or in USSR
59
230749
4397
US، USSR گرینگ نیە ئەگەر لە
04:07
or in France or in China
or in Czechoslovakia.
or in Czechoslovakia.
60
235170
2921
فەڕەنسا، چین یان چیکسلۆفاکیا
کاریان کردبا، ژیابان.
کاریان کردبا، ژیابان.
04:11
By exposing history
in such a democratic way,
in such a democratic way,
61
239345
2842
بە پیشاندانی مێژوو بەم ڕێگە دیموکڕاسیە،
بەهۆی تۆڕی کۆمەڵایەتیەوە،
دەیسەلمێنین بڕیاردان
دەیسەلمێنین بڕیاردان
04:14
through social media,
62
242211
1393
تەنها لە لایەن ئەو چینەی کە لە دەسەڵات
نادرێت، بەڵکو خەڵکیش بەشدارن.
نادرێت، بەڵکو خەڵکیش بەشدارن.
04:16
we show that people in power
are not the only ones making choices.
are not the only ones making choices.
63
244762
5222
04:22
That gives any user a possibility
of reclaiming history.
of reclaiming history.
64
250596
3738
دەرفەت بە بەکارهێنەرەکان دەدات
بۆ گێڕانەوەى مێژووی خۆیان.
بۆ گێڕانەوەى مێژووی خۆیان.
04:27
Ordinary people matter.
65
255191
1254
بابەتی ئاسایی خەڵک گرنگە.
04:29
They have an impact.
66
257096
1254
کاریگەریان هەیە.
04:31
Ideas matter.
67
259476
1151
بیرۆکەکان گرنگن.
04:33
Journalists, scientists,
philosophers matter.
philosophers matter.
68
261471
4356
ڕۆژنامەنووس، زانا وفەیلەسوفەکان گرنگن.
04:38
We shape society.
69
266542
1373
کۆمەڵگە پێکدەهێنین.
04:40
We all make history.
70
268789
1734
مێژوو دروست دەکەین.
04:43
Thank you.
71
271436
1151
سوپاس.
04:44
(Applause)
72
272611
3769
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmakerMikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital.
Why you should listen
Mikhail Zygar is a Russian journalist, writer, filmmaker and the founding editor-in-chief of the Russian independent news TV-channel, Dozhd (2010 - 2015). Prior to Dozhd, Zygar worked for Newsweek Russia and the business daily Kommersant, where he covered the conflicts in Palestine, Lebanon, Iraq, Serbia and Kosovo. His bestseller All the Kremlin's Men is based on an unprecedented series of interviews with Vladimir Putin’s inner circle, presenting a radically different view of power and politics in Russia. His recent book The Empire Must Die was released in Russian and English in 2017. It portrays the years leading up to the Russian revolution and the vivid drama of Russia's brief and exotic experiment with civil society before it was swept away by the Communist Revolution.
Mikhail Zygar | Speaker | TED.com