TED2018
Mikhail Zygar: What the Russian Revolution would have looked like on social media
Mikhail Zygar: ရုရှားတော်လှန်ရေးကို လူမှုမီဒီယာများတွင် တွေ့မြင်ခဲ့ရမယ့် ပုံမျိုး
Filmed:
Readability: 4.1
1,432,185 views
သမိုင်းကို အောင်ပွဲခံသူတို့ ရေးကြတာလို့ ဆိုရိုးရှိခဲ့ပေမယ့် လူတိုင်းကသာ ရေးသားခဲ့မယ်ဆိုရင်ရော ဘယ်လိုပုံမျိုးများပေါက်ခဲ့မလဲ။ သတင်းစာဆရာနဲ့ TED ဝိုင်းတော်သားဖြစ်သူ Mikhail Zygar ကနေပြီး ရုရှားတော်လှန်ရေးအတွင်း နေထိုင်ခဲ့ကြသူ လူ ၃၀၀၀ ကျော်ရဲ့ နေ့စဉ်မှတ်တမ်းတွေနဲ့ စာတွေကိုတင်ထားတဲ့ 'သေဆုံးသူတွေအတွက် လူမှုကွန်ရက်' ဆိုတဲ့ Project1917 နဲ့ ကျွန်ပ်တို့ကို ပြသဖို့ တာဝန်ကို ယူထားပါတယ်။ Lenin တို့ Trotsky တို့လို များစွာသော သိပ် လူသိမများကြတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ နေ့စဉ်အတွေးတွေကိုပြသရင်း ဒီပရောဂျက်ဟာ အရင်ကရှိခဲ့ဖူးတဲ့ သမိုင်းအပေါ် ဖြစ်နိုင်ခဲ့ပုံကို ရှင်းလင်းပြသပေးထားပါတယ်။ Zygar ရဲ့ နောက်ဆုံး ပရောဂျက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲပေးတဲ့နှစ် ၁၉၆၈ အကြောင်းကို ကို ပိုမိုလေ့လာလိုက်ပါဦး။
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmaker
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What is history?
0
1093
1150
သမိုင်းဆိုတာဘာလဲ။
00:15
It is something written by the winners.
1
3438
2522
အောင်ပွဲခံသူတွေ ရေးကြတဲ့အရာပါ။
00:20
There is a stereotype that history
should be focused on the rulers,
should be focused on the rulers,
2
8203
4748
သမိုင်းဟာ Lenin ဒါမှမဟုတ် Trotsky တို့လို
အုပ်ချုပ်သူတွေကိုပဲ အာရုံစိုက်သင့်တယ်
အုပ်ချုပ်သူတွေကိုပဲ အာရုံစိုက်သင့်တယ်
00:24
like Lenin or Trotsky.
3
12975
1696
ဆိုတာက သမားရိုးကျ ပုံစံတစ်ခုပါ။
00:27
As a result, people
in many countries, like mine, Russia,
in many countries, like mine, Russia,
4
15445
3320
အကျိုးဆက်အနေနဲ့က ကျွန်တော့နိုင်ငံ
ရုရှားမှာလိုပဲ နိုင်ငံများစွာကလူတွဟာ
ရုရှားမှာလိုပဲ နိုင်ငံများစွာကလူတွဟာ
00:31
look at history as something
that was predetermined
that was predetermined
5
19932
3477
သမိုင်းဆိုတာ ခေါင်းဆောင်တွေကနေ
ကြိုတင်ပြဋ္ဌာန်းတာ(သို့) ပြဋ္ဌာန်းတဲအရာ၊
ကြိုတင်ပြဋ္ဌာန်းတာ(သို့) ပြဋ္ဌာန်းတဲအရာ၊
00:35
or determined by the leaders,
6
23433
1729
သာမန်လူထုက ဘယ်နည်းနဲ့မှ
00:38
and common people could not
influence it in any way.
influence it in any way.
7
26075
2662
သြဇာလွမ်းမိုးမှုမရှိနိုင်တဲ့အရာလို့
ကြည့်မြင်ကြတယ်။
ကြည့်မြင်ကြတယ်။
00:41
Many Russians today do not believe
that Russia could ever have been
that Russia could ever have been
8
29585
3580
ယနေ့ရုရှားအတော် များများဟာ ရုရှားဟာ
စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံ
စစ်မှန်တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံ
00:45
or ever will be a truly democratic nation,
9
33189
2813
ဖြစ်မလာနိုင်ခဲ့ဘူး၊ ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလို့
ယုံကြည်ကြပြီး
ယုံကြည်ကြပြီး
00:48
and this is due to the way
history has been framed
history has been framed
10
36026
2961
ဒီလိုဖြစ်ရတာက ရုရှားနိုင်ငံသားတွေ
အတွက် သမိုင်းကို ဘောင်ခတ်ပေးလိုက်တဲ့
အတွက် သမိုင်းကို ဘောင်ခတ်ပေးလိုက်တဲ့
00:51
to the citizens of Russia.
11
39011
1571
နည်းလမ်းပုံစံကြောင့်ပါ။
00:52
And this is not true.
12
40606
1578
အဲဒါ မမှန်ပါဘူး။
00:55
To prove it, I spent two years
of my life trying to go 100 years back,
of my life trying to go 100 years back,
13
43011
5761
ဒါကိုသက်သေ ထူပြဖို့ ကျွန်တော်ဘဝရဲ့
နှစ်နှစ်ကာလကို နောက်ကို နှစ် ၁၀၀ ဆီ
နှစ်နှစ်ကာလကို နောက်ကို နှစ် ၁၀၀ ဆီ
01:00
to the year 1917,
14
48796
2342
၁၉၁၇ နှစ်ဆီ ပြန်သွားဖို့ ဖြုန်းခဲ့ရတယ်။
01:03
the year of the Russian Revolution.
15
51162
2453
ရုရှာတော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲခဲ့တဲ့ နှစ်ပါ။
01:05
I asked myself, what if the internet
and Facebook existed 100 years ago?
and Facebook existed 100 years ago?
16
53639
5706
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုမေးတာက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀၀ က
အင်တာနက်၊ Facebook တို့ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်ရော။
အင်တာနက်၊ Facebook တို့ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်ရော။
01:12
So last year, we built
a social network for dead people,
a social network for dead people,
17
60155
5291
ဒါနဲ့ မနှစ်က သေဆုံးသွားကြသူတို့အတွက်
Project1917.com လို့ခေါ်တဲ့
Project1917.com လို့ခေါ်တဲ့
01:17
named Project1917.com.
18
65470
2388
လူမှုရေးကွန်ရက်တစ်ခု ဆောက်ခဲ့တယ်။
01:22
My team and I created our software,
19
70111
2572
ကျွန်တော်နဲ့အဖွဲ့ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀၀ က
01:24
digitized and uploaded
all possible real diaries and letters
all possible real diaries and letters
20
72707
5280
လူ ၃၀၀၀ ကျော်ရေးခဲ့ကြတဲ့ တကယ်ဖြစ်နိုင်
ဖွယ်ရှိတဲ့ နေ့စဉ်မှတ်တမ်းနဲ့
ဖွယ်ရှိတဲ့ နေ့စဉ်မှတ်တမ်းနဲ့
01:30
written by more than 3,000 people
21
78011
3102
စာတွေအားလုံးကို ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းနဲ့တင်ဖို့
01:33
100 years ago.
22
81137
1532
ဆော့ဖ်ဝဲတစ်ခုကို ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်။
01:34
So any user of our website or application
23
82693
3742
ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်
(သို့) အက်ပ်ကို သုံးသူတိုင်းဟာ
(သို့) အက်ပ်ကို သုံးသူတိုင်းဟာ
01:38
can follow a news feed
for each day of 1917
for each day of 1917
24
86459
4001
၁၉၁၇ ရဲ့ တစ်နေ့ချင်းစီအတွက်
သတင်းတွေ ဝင်လာတာကို လိုက်ပြီး
သတင်းတွေ ဝင်လာတာကို လိုက်ပြီး
01:42
and read what people
like Stravinsky or Trotsky,
like Stravinsky or Trotsky,
25
90484
4121
Stravinsky (သို့) Trotsky
Lenin (သို့) Pavlova လိုလူတွေနဲ့
Lenin (သို့) Pavlova လိုလူတွေနဲ့
01:46
Lenin or Pavlova
and others thought and felt.
and others thought and felt.
26
94629
3547
အခြားသူတွေ တွေးခဲ့၊ ခံစားခဲ့တာကို
ဖတ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။
ဖတ်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။
01:50
We watch all those personalities
being ordinary people like you and me,
being ordinary people like you and me,
27
98931
4705
ခင်ဗျားတို့နဲ့ ကျွန်တော့လိုပဲ လူတစ်ပိုင်း
နတ်တစ်ပိုင်းမဟုတ်တဲ့ သာမန်လူတွေဖြစ်တဲ့
နတ်တစ်ပိုင်းမဟုတ်တဲ့ သာမန်လူတွေဖြစ်တဲ့
01:55
not demigods,
28
103660
1912
ဒီပုဂ္ဂိုလ်ကျော်အားလုံးကို ကြည့်ပြီး
01:57
and we see that history consists
of their mistakes, fears, weaknesses,
of their mistakes, fears, weaknesses,
29
105596
6984
သမိုင်းဟာ သူတို့ရဲ့ "ပါရမီရှင် စိတ်ကူးတွေ"
သာမက သူတို့ရဲ့အမှားတွေ၊ ကြောက်စိတ်တွေ
သာမက သူတို့ရဲ့အမှားတွေ၊ ကြောက်စိတ်တွေ
02:04
not only their "genius ideas."
30
112604
2753
အားနည်းချက်တွေပါ ပါဝင်နေတာကို
မြင်ရပါတယ်။
မြင်ရပါတယ်။
02:08
Our project was a shock for many Russians,
31
116643
2199
ကျွန်တော်တို့ပရောဂျက်က
ကိုယ့်နိုင်ငံဟာ အမြဲပဲ
ကိုယ့်နိုင်ငံဟာ အမြဲပဲ
02:10
who used to think that our country
has always been an autocratic empire
has always been an autocratic empire
32
118866
5601
သက်ဦးဆံပိုင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီဟာ
ကိုယ့်ရဲ့ ပန်းတိုင်မဖြစ်ခဲ့တာကြောင့်ပဲ
ကိုယ့်ရဲ့ ပန်းတိုင်မဖြစ်ခဲ့တာကြောင့်ပဲ
02:16
and the ideas of freedom and democracy
could never have prevailed,
could never have prevailed,
33
124491
3413
လွတ်လပ်မှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီ စိတ်ကူးတွေ
ဘယ်တုန်းကမှ မပျံ့နှံ့နိုင်ခဲ့ဘူးလို့
ဘယ်တုန်းကမှ မပျံ့နှံ့နိုင်ခဲ့ဘူးလို့
02:19
just because democracy
was not our destiny.
was not our destiny.
34
127928
2650
တွေးခဲ့ဖူးသူ ရုရှားအတော်များများကို
ထိတ်လန့်စရာပါ။
ထိတ်လန့်စရာပါ။
02:23
But if we take a broader look,
35
131514
1928
ဒါပေမဲ့ ပိုကျယ်ပြန့်တဲ အမြင်နဲ့ကြည့်ရင်
02:26
it's not that black and white.
36
134291
1588
ဒါဟာ အဖြူအမည်းမဟုတ်ဘူး။
02:29
Yes, 1917 led to 70 years
of communist dictatorship.
of communist dictatorship.
37
137771
4703
ဟုတ်တယ်၊ ၁၉၁၇ ဟာ နှစ် ၇၀ ကြာ
ကွန်မြူနစ် အာဏာရှင်စနစ်ဆီ ဦးတည်ခဲ့တယ်။
ကွန်မြူနစ် အာဏာရှင်စနစ်ဆီ ဦးတည်ခဲ့တယ်။
02:35
But with this project, we see that Russia
could have had a different history
could have had a different history
38
143584
4649
ဒါပေမဲ့ ဒီပရာဂျက်ရဲ့ကျေးဇူးကြောင့် အခြား
နိုင်ငံတိုင်းလိုပဲ ရုရှားဟာလည်း ကွဲပြားတဲ့
နိုင်ငံတိုင်းလိုပဲ ရုရှားဟာလည်း ကွဲပြားတဲ့
02:40
and a democratic future,
as any other country could or still can.
as any other country could or still can.
39
148257
4040
သမိုင်းနဲ့ ဒီမိုကရက်တစ် အနာဂတ်
ရှိနိုင်ခဲ့၊ ရှိနိုင်တာ မြင်ကြရတယ်။
ရှိနိုင်ခဲ့၊ ရှိနိုင်တာ မြင်ကြရတယ်။
02:45
Reading the posts from 1917,
40
153249
3817
၁၉၁၇ တုန်းက စာတွေကို ဖတ်ကြည့်ရင်း
02:49
you learn that Russia
was the first country in the world
was the first country in the world
41
157090
2967
ရုရှားဟာ သေဒဏ်ဖျက်သိမ်းခဲ့တဲ့
ကမ္ဘာ့ပထမဦးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့တာ
ကမ္ဘာ့ပထမဦးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့တာ
02:52
to abolish the death penalty,
42
160081
1936
(သို့) အမျိုးသမီးတွေကို မဲပေးခွင့်ပြုတဲ့
02:54
or one of the first ones
to grant women voting rights.
to grant women voting rights.
43
162041
4174
ပထမဆုံးနိုင်ငံတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ခဲ့တာ
သင်သိရပါတယ်။
သင်သိရပါတယ်။
02:59
Knowing history and understanding
how ordinary people influenced history
how ordinary people influenced history
44
167334
6225
သမိုင်းကို သိရှိခြင်းနဲ့ သာမန်လူတွေက
သမိုင်းအား သြဇာလွမ်းခဲ့ပုံကို နားလည်ကြရင်
သမိုင်းအား သြဇာလွမ်းခဲ့ပုံကို နားလည်ကြရင်
ပိုကောင်းတဲ့အနာဂတ်ကို
ဖန်တီးရာမှာ ကူပေးနိုင်တယ်။
ဖန်တီးရာမှာ ကူပေးနိုင်တယ်။
03:05
can help us create a better future,
45
173583
1858
03:07
because history is just a rehearsal
of what's happening right now.
of what's happening right now.
46
175465
3744
သမိုင်းဆိုတာ လက်ရှိဖြစ်ပျက်နေတာတွကို
ဇာတ်တိုက်မှုပဲ ဖြစ်နေလို့ပါ။
ဇာတ်တိုက်မှုပဲ ဖြစ်နေလို့ပါ။
03:12
We do need new ways of telling history,
47
180500
2913
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ သမိုင်းကိုပြောပြဖို့
နည်းလမ်းသစ်တွေ လိုအပ်နေပြီး
နည်းလမ်းသစ်တွေ လိုအပ်နေပြီး
03:15
and this year, for example,
48
183437
1571
ဒီနှစ်မှာ၊ ဥပမာဆိုပါစို့၊
03:17
we started a new online project
that is called 1968Digital.com,
that is called 1968Digital.com,
49
185032
5841
ကျွန်ုပ်တို့က 1968Digital.com လို့ခေါ်တဲ့
အွန်လိုင်း ပရောဂျက်တစ်ခု စတင်ခဲ့ရာ
အွန်လိုင်း ပရောဂျက်တစ်ခု စတင်ခဲ့ရာ
03:23
and that is an online documentary series
50
191681
4825
အဲဒီ ၁၉၆၈ ခုရဲ့ ကားချပ်ပုံကိုပေးနိုင်တဲ့
03:28
that gives you an impression
of that year, 1968,
of that year, 1968,
51
196530
3944
အွန်လိုင်း အခန်းဆက်
သတင်းမှတ်တမ်း တွေပါ။
သတင်းမှတ်တမ်း တွေပါ။
03:32
a year marked by global social change
52
200498
3539
ကမ္ဘာ့ လူမှုအပြောင်းအလဲရဲ့နှစ်လို့
သတ်မှတ်ခံရတဲ့ နှစ်ပါ၊
သတ်မှတ်ခံရတဲ့ နှစ်ပါ၊
03:36
that, in many ways,
created the world as we know it now.
created the world as we know it now.
53
204061
3710
နည်းလမ်းများစွာတို့က ကျွန်တော်တို့
အခုသိနေတဲ့ကမ္ဘာကို ဖန်တီးပေးခဲ့ကြတာပါ။
အခုသိနေတဲ့ကမ္ဘာကို ဖန်တီးပေးခဲ့ကြတာပါ။
03:40
But we are making that history alive
54
208327
3110
ဒါပေမဲ့ အဓိကဇာတ်ကောင်တွေ
အားလုံးဟာ မိုဘိုင်းဖုန်းတွေကိုသာ
အားလုံးဟာ မိုဘိုင်းဖုန်းတွေကိုသာ
03:43
by imagining what if all the main
characters could use mobile phones ...
characters could use mobile phones ...
55
211461
4539
သုံးနိုင်ခဲ့ရင်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးရင်းဖြင့်
သမိုင်းကို အသက်ဝင်အောင်လုပ်နေကြတာပါ။
သမိုင်းကို အသက်ဝင်အောင်လုပ်နေကြတာပါ။
03:49
just like that?
56
217299
1150
ဒီလို ဖြစ်နိုင်ရဲ့လား။
03:51
And we see that a lot of individuals
57
219906
4301
လူတစ်ဦးချင်းစီဟာ အလားတူ စိန်ခေါ်မှုတွေကို
03:57
were facing the same challenges
and were fighting for the same values,
and were fighting for the same values,
58
225477
5248
ရင်ဆိုင်နေရပြီး အလားတူတန်းဖိုးတွေအတွက်
တိုက်ပွဲဝင်နေတာ ကျန်ုပ်တို့ မြင်နိုင်တယ်။
တိုက်ပွဲဝင်နေတာ ကျန်ုပ်တို့ မြင်နိုင်တယ်။
04:02
no matter if they lived
in the US or in USSR
in the US or in USSR
59
230749
4397
အမေရိက၊ ရုရှား၊ ပြင်သစ်၊ တရုတ်
04:07
or in France or in China
or in Czechoslovakia.
or in Czechoslovakia.
60
235170
2921
ချက်ကိုစလိုဗေးနီးယား ဘယ်မှာနေနေပါ။
04:11
By exposing history
in such a democratic way,
in such a democratic way,
61
239345
2842
လူမှုမီဒီယာတွေကနေ
ဒီလိုဒီမိုကရက်တစ်
ပုံစံမျိုးဖြင့်
ပုံစံမျိုးဖြင့်
04:14
through social media,
62
242211
1393
သမိုင်းကို တင်ပြပေးခြင်းက၊
04:16
we show that people in power
are not the only ones making choices.
are not the only ones making choices.
63
244762
5222
ရွေးချယ်မှုတွေကို လုပ်ကိုင်နေကြတာ အာဏာ
ရှိသူတွေ မဟုတ်တာကို ကျွန်ုပ်တို့ ပြသပါတယ်။
ရှိသူတွေ မဟုတ်တာကို ကျွန်ုပ်တို့ ပြသပါတယ်။
04:22
That gives any user a possibility
of reclaiming history.
of reclaiming history.
64
250596
3738
ဒါက သုံးစွဲသူတိုင်းရဲ့ လက်ထဲကို သမိုင်းအား
အရေးဆိုပိုင်ခွင့်ကို ထည့်ပေးထားတယ်။
အရေးဆိုပိုင်ခွင့်ကို ထည့်ပေးထားတယ်။
04:27
Ordinary people matter.
65
255191
1254
သာမန်လူတွေက အရေးပါပါတယ်။
04:29
They have an impact.
66
257096
1254
သူတို့ဟာ အရာထင်ပါတယ်။
04:31
Ideas matter.
67
259476
1151
စိတ်ကူးတွေက အရေးပါတယ်။
04:33
Journalists, scientists,
philosophers matter.
philosophers matter.
68
261471
4356
သတင်းသမားတွေ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ၊
ဒဿနပညာရှင်တွေဟာ အရေးပါတယ်။
ဒဿနပညာရှင်တွေဟာ အရေးပါတယ်။
ကျွန်ုပ်တို့က လူ့အဖွဲ့အစည်းကို
ပုံဖော်ပေးကြတယ်။
ပုံဖော်ပေးကြတယ်။
04:38
We shape society.
69
266542
1373
04:40
We all make history.
70
268789
1734
ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံး
သမိုင်းကို ဖန်တီးနေကြတယ်။
သမိုင်းကို ဖန်တီးနေကြတယ်။
04:43
Thank you.
71
271436
1151
ကျေးဇူတင်ပါတယ်။
04:44
(Applause)
72
272611
3769
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmakerMikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital.
Why you should listen
Mikhail Zygar is a Russian journalist, writer, filmmaker and the founding editor-in-chief of the Russian independent news TV-channel, Dozhd (2010 - 2015). Prior to Dozhd, Zygar worked for Newsweek Russia and the business daily Kommersant, where he covered the conflicts in Palestine, Lebanon, Iraq, Serbia and Kosovo. His bestseller All the Kremlin's Men is based on an unprecedented series of interviews with Vladimir Putin’s inner circle, presenting a radically different view of power and politics in Russia. His recent book The Empire Must Die was released in Russian and English in 2017. It portrays the years leading up to the Russian revolution and the vivid drama of Russia's brief and exotic experiment with civil society before it was swept away by the Communist Revolution.
Mikhail Zygar | Speaker | TED.com