TED2018
Mikhail Zygar: What the Russian Revolution would have looked like on social media
मिखाईल जिगार: सोशल मीडियावर रशियन राज्यक्रांती कशी दिसली असती?
Filmed:
Readability: 4.1
1,432,185 views
इतिहास हा नेहमी जेत्यांकडून लिहिला जातो असं म्हणतात; पण जर तो सगळ्यांनाच लिहिता/मांडता आला, तर तो कसा असेल? स्वतः पत्रकार असलेले आणि टेड शी जोडले गेलेले 'मिखाईल जिगार' आपल्याला हेच दाखवण्याच्या प्रयत्न करतायत, त्यांच्या 'Project1917' या प्रकल्पाच्या माध्यमातून. 'मृत व्यक्तींसाठी असलेलं हे एक सोशल नेटवर्क' आहे. रशियन राज्यक्रांतीच्या काळातील ३००० हुन अधिक लोकांनी लिहिलेल्या डायऱ्या, पत्र इत्यादी यावर पोस्ट केलं जातं. लेनिन, ट्रॉटस्की आणि इतर अनेक न नावाजलेल्या व्यक्तींचे रोजचे विचार मांडत, इतिहास कसा होता आणि कसा असला असता यावर हा प्रकल्प प्रकाश टाकतो. भूतकाळावर डिजिटल मध्यमा द्वारे नव्याने भाष्य करणाऱ्या या प्रकल्पा विषयी आणि जिगार यांच्या १९६८ या परिवर्तनकारी वर्षाशी निगडित नवीन प्रकल्पा विषयी जाणून घ्या या व्हिडिओ मधून.
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmaker
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Mikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What is history?
0
1093
1150
इतिहास म्हणजे काय?
00:15
It is something written by the winners.
1
3438
2522
जेत्यांनी जे लिहून ठेवलं
ते म्हणजे इतिहास?
ते म्हणजे इतिहास?
00:20
There is a stereotype that history
should be focused on the rulers,
should be focused on the rulers,
2
8203
4748
इतिहास शासनकर्त्यांना केंद्रस्थानी
ठेवणारा असावा असा एक समज आहे.
ठेवणारा असावा असा एक समज आहे.
00:24
like Lenin or Trotsky.
3
12975
1696
लेनिन किंवा ट्रॉटस्की सारख्यांना.
00:27
As a result, people
in many countries, like mine, Russia,
in many countries, like mine, Russia,
4
15445
3320
म्हणूनच,बहुतांश देशातील लोक,
माझ्यासारखे 'रशिया' तीलही
माझ्यासारखे 'रशिया' तीलही
00:31
look at history as something
that was predetermined
that was predetermined
5
19932
3477
इतिहासाकडे 'काहीतरी पूर्वनिर्धारीत गोष्ट'
म्हणून पाहतात.
म्हणून पाहतात.
00:35
or determined by the leaders,
6
23433
1729
किंवा 'नेत्यांनी ठरवलेलं काहीसं',
00:38
and common people could not
influence it in any way.
influence it in any way.
7
26075
2662
आणि सामान्य लोक ज्याला
प्रभावित करू शकत नाहीत असं.
प्रभावित करू शकत नाहीत असं.
00:41
Many Russians today do not believe
that Russia could ever have been
that Russia could ever have been
8
29585
3580
बहुतांश रशियन लोकांचा रशिया कधी
खऱ्या अर्थाने लोकशाही राष्ट्र होऊ शकाल असत
खऱ्या अर्थाने लोकशाही राष्ट्र होऊ शकाल असत
00:45
or ever will be a truly democratic nation,
9
33189
2813
किंवा होईल यावर विश्वास बसत नाही.
00:48
and this is due to the way
history has been framed
history has been framed
10
36026
2961
हा परिणाम आहे,
आजवर रशियन लोकांपुढे
आजवर रशियन लोकांपुढे
00:51
to the citizens of Russia.
11
39011
1571
मांडल्या गेलेल्या इतिहासाचा.
00:52
And this is not true.
12
40606
1578
पण हे खरे नाही.
00:55
To prove it, I spent two years
of my life trying to go 100 years back,
of my life trying to go 100 years back,
13
43011
5761
यासाठी मी दोन वर्षे खर्ची घालून
१०० वर्षे मागे जाण्याचा प्रयत्न केला.
१०० वर्षे मागे जाण्याचा प्रयत्न केला.
01:00
to the year 1917,
14
48796
2342
१९१७ मध्ये.
01:03
the year of the Russian Revolution.
15
51162
2453
हे आहे रशियन राज्यक्रांतीच वर्ष.
01:05
I asked myself, what if the internet
and Facebook existed 100 years ago?
and Facebook existed 100 years ago?
16
53639
5706
इंटरनेट,फेसबुक १०० वर्ष्यांपुर्वी असती तर?
असा प्रश्न मी स्वतःला विचारला.
असा प्रश्न मी स्वतःला विचारला.
01:12
So last year, we built
a social network for dead people,
a social network for dead people,
17
60155
5291
मृत लोकांसाठी एक समाज माध्यम
आम्ही तयार केलं.
आम्ही तयार केलं.
01:17
named Project1917.com.
18
65470
2388
ज्याचं नाव आहे Project1917.com.
01:22
My team and I created our software,
19
70111
2572
मी आणि माझ्या टीमने मिळून
एक सॉफ्टवेअर बनवलं.
एक सॉफ्टवेअर बनवलं.
01:24
digitized and uploaded
all possible real diaries and letters
all possible real diaries and letters
20
72707
5280
शक्य तितक्या रोजनिशी आणि पत्र डिजिटल
स्वरूपात रूपांतरित करत अपलोड केल्या.
स्वरूपात रूपांतरित करत अपलोड केल्या.
01:30
written by more than 3,000 people
21
78011
3102
३०००च्या वर लोकांनी लिहिलेली
ही पत्रं/रोजनिशी होत्या.
ही पत्रं/रोजनिशी होत्या.
01:33
100 years ago.
22
81137
1532
तेही १०० वर्षांपूर्वी.
01:34
So any user of our website or application
23
82693
3742
आमची वेबसाईट किंवा एप्लिकेशन
वापरून कोणीही
वापरून कोणीही
01:38
can follow a news feed
for each day of 1917
for each day of 1917
24
86459
4001
१९१७ मध्ये प्रत्येक तारखेला घडलेल्या
बातम्या जाणून घेऊ शकतो.
बातम्या जाणून घेऊ शकतो.
01:42
and read what people
like Stravinsky or Trotsky,
like Stravinsky or Trotsky,
25
90484
4121
आणि स्ट्रॅविन्स्की किंवा ट्रॉटस्की,
01:46
Lenin or Pavlova
and others thought and felt.
and others thought and felt.
26
94629
3547
लेनिन किंवा पावलोवा
सारख्या लोकांची मत वाचू शकतो.
सारख्या लोकांची मत वाचू शकतो.
01:50
We watch all those personalities
being ordinary people like you and me,
being ordinary people like you and me,
27
98931
4705
या सर्व लोकांना तुमच्या आमच्या सारखे
सर्वसामान्य लोक म्हणून पाहू शकतो.
सर्वसामान्य लोक म्हणून पाहू शकतो.
01:55
not demigods,
28
103660
1912
कोणी दैवी लोक म्हणून नाही.
01:57
and we see that history consists
of their mistakes, fears, weaknesses,
of their mistakes, fears, weaknesses,
29
105596
6984
यातून लक्षात येतं कि,यांच्या चुका,भीती,
कमतरता यांचा समावेशही इतिहासात होतो.
कमतरता यांचा समावेशही इतिहासात होतो.
02:04
not only their "genius ideas."
30
112604
2753
केवळ त्यांच्या 'अलौकिक कल्पनांचा' नव्हे.
02:08
Our project was a shock for many Russians,
31
116643
2199
खुपश्या रशियन लोकांसाठी
हे धक्कादायक होत.
हे धक्कादायक होत.
02:10
who used to think that our country
has always been an autocratic empire
has always been an autocratic empire
32
118866
5601
कारण आपल्या देशात कायमच एकाधिकारशाही
होती असा त्यांचा समज होता.
होती असा त्यांचा समज होता.
02:16
and the ideas of freedom and democracy
could never have prevailed,
could never have prevailed,
33
124491
3413
स्वातंत्र्य आणि लोकशाहीची कल्पना
इथे कधीही प्रचलित होणार नाही,
इथे कधीही प्रचलित होणार नाही,
02:19
just because democracy
was not our destiny.
was not our destiny.
34
127928
2650
कारण लोकशाही आपल्या नशिबी
नाही असं त्यांना वाटत होत.
नाही असं त्यांना वाटत होत.
02:23
But if we take a broader look,
35
131514
1928
पण जर आपण सविस्तरपणे पाहिलं,
02:26
it's not that black and white.
36
134291
1588
तर लक्षात येईल,
हे सरळ सोपं नाही.
हे सरळ सोपं नाही.
02:29
Yes, 1917 led to 70 years
of communist dictatorship.
of communist dictatorship.
37
137771
4703
१९१७ पासूनच ७० वर्षांच्या
साम्यवादी हुकूमशाहीला सुरुवात झाली.
साम्यवादी हुकूमशाहीला सुरुवात झाली.
02:35
But with this project, we see that Russia
could have had a different history
could have had a different history
38
143584
4649
या प्रकल्पाच्या माध्यमातून आपण पाहू शकतो
कदाचित रशियाचा इतिहास वेगळा असला असता.
कदाचित रशियाचा इतिहास वेगळा असला असता.
02:40
and a democratic future,
as any other country could or still can.
as any other country could or still can.
39
148257
4040
इतर देशांसारखाच लोकशाही असलेला
भविष्यकाळ असला असता.
भविष्यकाळ असला असता.
02:45
Reading the posts from 1917,
40
153249
3817
१९१७ मधील या पोस्ट्स वाचून
02:49
you learn that Russia
was the first country in the world
was the first country in the world
41
157090
2967
तुम्हाला कळेल कि रशिया हा
जगातील पहिला देश होता,
जगातील पहिला देश होता,
02:52
to abolish the death penalty,
42
160081
1936
ज्याने मृत्युदंडावर बंदी आणली.
02:54
or one of the first ones
to grant women voting rights.
to grant women voting rights.
43
162041
4174
महिलांना सर्वप्रथम मतदानाचा अधिकार
देणाऱ्या देशांमधील रशिया एक होता.
देणाऱ्या देशांमधील रशिया एक होता.
02:59
Knowing history and understanding
how ordinary people influenced history
how ordinary people influenced history
44
167334
6225
इतिहास जाणून घेतला, सामान्य माणूस त्यावर
कसा प्रभाव पाडू शकतो हे समजून घेतल्यास,
कसा प्रभाव पाडू शकतो हे समजून घेतल्यास,
03:05
can help us create a better future,
45
173583
1858
चांगले भवितव्य घडवण्यास मदतच होईल.
03:07
because history is just a rehearsal
of what's happening right now.
of what's happening right now.
46
175465
3744
कारण इतिहास म्हणजे आत्ता घडत असणाऱ्या
गोष्टींची रंगीततालीम असते.
गोष्टींची रंगीततालीम असते.
03:12
We do need new ways of telling history,
47
180500
2913
आपल्याला इतिहास सांगण्याच्या
नव्या पद्धतींची गरज आहे.
नव्या पद्धतींची गरज आहे.
03:15
and this year, for example,
48
183437
1571
जसे कि,या वर्षी
03:17
we started a new online project
that is called 1968Digital.com,
that is called 1968Digital.com,
49
185032
5841
आम्ही एका नव्या ऑनलाईन प्रकल्पाची-
1968Digital.com ची सुरुवात केली.
1968Digital.com ची सुरुवात केली.
03:23
and that is an online documentary series
50
191681
4825
हि एक ऑनलाइन डॉक्युमेंटरी मालिका आहे.
03:28
that gives you an impression
of that year, 1968,
of that year, 1968,
51
196530
3944
याद्वारे १९६८ या वर्षी घडलेल्या
घटनांविषयी जाणून घेता येते.
घटनांविषयी जाणून घेता येते.
03:32
a year marked by global social change
52
200498
3539
जागतिक सामाजिक बदलांसाठी
हे महत्वपूर्ण वर्ष आहे.
हे महत्वपूर्ण वर्ष आहे.
03:36
that, in many ways,
created the world as we know it now.
created the world as we know it now.
53
204061
3710
आणि आज हे जग जसे आहे, तसे ते घडवण्यासही
हे वर्ष बऱ्याच बाबतीत जबाबदार आहे.
हे वर्ष बऱ्याच बाबतीत जबाबदार आहे.
03:40
But we are making that history alive
54
208327
3110
आम्ही तो इतिहास जिवंत करत आहोत.
03:43
by imagining what if all the main
characters could use mobile phones ...
characters could use mobile phones ...
55
211461
4539
या काळातील महत्वाच्या व्यक्ती मोबाईल
वापरू शकल्या असत्या तर, अशी कल्पना करून.
वापरू शकल्या असत्या तर, अशी कल्पना करून.
03:49
just like that?
56
217299
1150
असं काहीसं ?
03:51
And we see that a lot of individuals
57
219906
4301
आणि आपण पाहतो कि बऱ्याचश्या व्यक्ती
03:57
were facing the same challenges
and were fighting for the same values,
and were fighting for the same values,
58
225477
5248
सारख्याच आव्हानांना सामोऱ्या जात होत्या,
सारख्याच मूल्यांसाठी लढत होत्या.
सारख्याच मूल्यांसाठी लढत होत्या.
04:02
no matter if they lived
in the US or in USSR
in the US or in USSR
59
230749
4397
त्या कोठेही राहात असल्या
अमेरिका किंवा रशिया तरीही
अमेरिका किंवा रशिया तरीही
04:07
or in France or in China
or in Czechoslovakia.
or in Czechoslovakia.
60
235170
2921
किंवा फ्रान्स, चीन,
चेकोस्लोवाकिया यापैकी कोठेही.
चेकोस्लोवाकिया यापैकी कोठेही.
04:11
By exposing history
in such a democratic way,
in such a democratic way,
61
239345
2842
अशा लोकशाही पद्धतीने
इतिहास उघड करून,
इतिहास उघड करून,
04:14
through social media,
62
242211
1393
समाज माध्यमांचा वापर करून,
04:16
we show that people in power
are not the only ones making choices.
are not the only ones making choices.
63
244762
5222
आपण दर्शवतो कि,निवड करण्याचे अधिकार
फक्त सत्तेत असलेल्या लोकांना नाहीत.
फक्त सत्तेत असलेल्या लोकांना नाहीत.
04:22
That gives any user a possibility
of reclaiming history.
of reclaiming history.
64
250596
3738
या माध्यमांचा वापर करून कोणालाही
इतिहास नव्याने घडवता येऊ शकेल.
इतिहास नव्याने घडवता येऊ शकेल.
04:27
Ordinary people matter.
65
255191
1254
सामान्य लोक महत्वाचे आहेत.
04:29
They have an impact.
66
257096
1254
त्यांच्यात ताकद आहे.
04:31
Ideas matter.
67
259476
1151
कल्पनांना महत्व आहे.
04:33
Journalists, scientists,
philosophers matter.
philosophers matter.
68
261471
4356
पत्रकार,शास्त्रज्ञ,विचारवंत
यांना महत्व आहे.
यांना महत्व आहे.
04:38
We shape society.
69
266542
1373
आपण समाजाला आकार देतो.
04:40
We all make history.
70
268789
1734
आपण सगळे इतिहास घडवतो.
04:43
Thank you.
71
271436
1151
धन्यवाद.
04:44
(Applause)
72
272611
3769
(टाळ्या)
ABOUT THE SPEAKER
Mikhail Zygar - Journalist, writer, filmmakerMikhail Zygar is the founder of Future History, the creative digital studio behind Project1917 and 1968.digital.
Why you should listen
Mikhail Zygar is a Russian journalist, writer, filmmaker and the founding editor-in-chief of the Russian independent news TV-channel, Dozhd (2010 - 2015). Prior to Dozhd, Zygar worked for Newsweek Russia and the business daily Kommersant, where he covered the conflicts in Palestine, Lebanon, Iraq, Serbia and Kosovo. His bestseller All the Kremlin's Men is based on an unprecedented series of interviews with Vladimir Putin’s inner circle, presenting a radically different view of power and politics in Russia. His recent book The Empire Must Die was released in Russian and English in 2017. It portrays the years leading up to the Russian revolution and the vivid drama of Russia's brief and exotic experiment with civil society before it was swept away by the Communist Revolution.
Mikhail Zygar | Speaker | TED.com