TED2013
John McWhorter: Txtng is killing language. JK!!!
John McWhorter: Esy zabijają język. ;-P
Filmed:
Readability: 3.6
2,836,140 views
Czy esemesowanie oznacza śmierć starej, dobrej sztuki pisania? John McWhorter ma dla nas dobrą wiadomość: esemesowanie kryje w sobie więcej – językowo i kulturowo – niż nam się wydaje na pierwszy rzut oka.
John McWhorter - Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We always hear that texting is a scourge.
0
743
2862
Podobno SMS-y to dopust boży.
00:15
The idea is that texting spells the decline and fall
1
3605
4840
Wieszczą zmierzch i upadek piśmienności,
00:20
of any kind of serious literacy, or at least writing ability,
2
8445
3500
a w każdym razie umiejętności pisania
00:23
among young people in the United States
3
11945
2643
u młodzieży w USA,
00:26
and now the whole world today.
4
14588
2301
a teraz również na całym świecie.
00:28
The fact of the matter is that it just isn't true,
5
16889
3504
Nie jest to jednak prawdą,
00:32
and it's easy to think that it is true,
6
20393
2503
choć łatwo w to uwierzyć.
00:34
but in order to see it in another way,
7
22896
1899
Chcąc dostrzec,
00:36
in order to see that actually texting is a miraculous thing,
8
24795
3669
że SMS-y to niebywałe zjawisko,
00:40
not just energetic, but a miraculous thing,
9
28464
2565
nie tylko dynamiczne i cudowne,
00:43
a kind of emergent complexity
10
31029
1747
ale nowe i złożone,
00:44
that we're seeing happening right now,
11
32776
2461
rodzące się na naszych oczach,
00:47
we have to pull the camera back for a bit
12
35237
2306
trzeba cofnąć się w czasie i popatrzeć,
00:49
and look at what language really is,
13
37543
3418
czym tak naprawdę jest język.
00:52
in which case, one thing that we see
14
40961
2073
Zobaczymy wtedy,
00:55
is that texting is not writing at all.
15
43034
4624
że SMS-y to nie pismo.
00:59
What do I mean by that?
16
47658
1822
Co mam na myśli?
01:01
Basically, if we think about language,
17
49480
2556
Język powstał prawdopodobnie
01:04
language has existed for perhaps 150,000 years,
18
52036
3801
150 tys. lat temu,
01:07
at least 80,000 years,
19
55837
2137
minimum 80 tys., jako mowa.
01:09
and what it arose as is speech. People talked.
20
57974
4151
Ludzie posługiwali się mową.
01:14
That's what we're probably genetically specified for.
21
62125
3024
Pewnie jesteśmy tak
uwarunkowani genetycznie.
uwarunkowani genetycznie.
01:17
That's how we use language most.
22
65149
2191
Zwykle używamy języka mówionego.
01:19
Writing is something that came along much later,
23
67340
3482
Pismo przyszło dużo później,
01:22
and as we saw in the last talk,
24
70822
2056
i jak wiemy z poprzedniego wykładu,
01:24
there's a little bit of controversy as to exactly when that happened,
25
72878
2668
dokładna data powstania pisma
jest sporna,
jest sporna,
01:27
but according to traditional estimates,
26
75546
2316
ale według ostrożnych obliczeń,
01:29
if humanity had existed for 24 hours,
27
77862
3522
gdyby ludzkość istniała 24 godziny,
01:33
then writing only came along at about 11:07 p.m.
28
81384
5191
dopiero o godzinie 23:07
pojawiłoby się pismo.
pojawiłoby się pismo.
01:38
That's how much of a latterly thing writing is.
29
86575
3645
Pismo pojawiło się tak niedawno.
01:42
So first there's speech, and then writing comes along
30
90220
3388
Zatem najpierw mowa, potem pismo,
01:45
as a kind of artifice.
31
93608
1762
jako rodzaj pomysłowej zabawki.
01:47
Now don't get me wrong, writing has certain advantages.
32
95370
4006
Nie zrozumcie mnie źle,
pismo ma wiele zalet.
pismo ma wiele zalet.
01:51
When you write, because it's a conscious process,
33
99376
2583
Ponieważ to świadomy proces,
01:53
because you can look backwards,
34
101959
2138
pisząc można spojrzeć wstecz,
01:56
you can do things with language that are much less likely
35
104097
2830
można robić rzeczy,
01:58
if you're just talking.
36
106927
2464
które rzadko spotkamy w rozmowie.
02:01
For example, imagine a passage from Edward Gibbon's
37
109391
3901
Wyobraźcie sobie
fragment książki Edwarda Gibbona
fragment książki Edwarda Gibbona
02:05
"The Decline and Fall of the Roman Empire:"
38
113292
3806
"Zmierzch i upadek Cesarstwa Rzymskiego":
02:09
"The whole engagement lasted above twelve hours,
39
117098
3251
"Cała bitwa trwała ponad dwanaście godzin,
02:12
till the graduate retreat of the Persians was changed
40
120349
2302
aż odwrót Persów zmienił się
w bezładną ucieczkę,
w bezładną ucieczkę,
02:14
into a disorderly flight, of which the shameful example
41
122651
2773
do czego wstydliwy przykład
dali główni dowódcy,
dali główni dowódcy,
02:17
was given by the principal leaders and the Surenas himself."
42
125424
2587
w tym sam Surenas".
02:20
That's beautiful, but let's face it, nobody talks that way.
43
128011
4319
Piękne, ale przecież nikt tak nie mówi.
02:24
Or at least, they shouldn't if they're interested
44
132330
4236
Przynajmniej nie powinien,
02:28
in reproducing. That --
45
136566
2514
jeśli interesuje go rozmnażanie.
02:31
(Laughter)
46
139080
2719
(Śmiech)
02:33
is not the way any human being speaks casually.
47
141799
2978
Normalny człowiek tak nie mówi.
02:36
Casual speech is something quite different.
48
144777
2585
Język codzienny jest całkiem inny.
02:39
Linguists have actually shown
49
147362
1856
Językoznawcy twierdzą,
02:41
that when we're speaking casually in an unmonitored way,
50
149218
2711
że mówiąc w sposób niekontrolowany,
02:43
we tend to speak in word packets of maybe
51
151929
2678
wypowiadamy zwykle zbitki słów,
02:46
seven to 10 words.
52
154607
1810
od 7 do 10.
02:48
You'll notice this if you ever have occasion to record
53
156417
2679
Można to sprawdzić nagrywając siebie
02:51
yourself or a group of people talking.
54
159096
2993
albo rozmowę grupy ludzi.
02:54
That's what speech is like.
55
162089
1455
Tak właśnie wygląda mowa.
02:55
Speech is much looser. It's much more telegraphic.
56
163544
4305
Mowa jest swobodniejsza, skrótowa,
02:59
It's much less reflective -- very different from writing.
57
167849
3690
mniej refleksyjna,
całkiem inna niż pismo.
całkiem inna niż pismo.
03:03
So we naturally tend to think, because we see language
58
171539
2936
Ponieważ najczęściej widzimy pismo,
wydaje nam się,
wydaje nam się,
03:06
written so often, that that's what language is,
59
174475
2442
że to właśnie jest język,
03:08
but actually what language is, is speech. They are two things.
60
176917
3968
ale tak naprawdę język to mowa.
Dwie różne rzeczy.
Dwie różne rzeczy.
03:12
Now of course, as history has gone by,
61
180885
3254
W miarę upływu czasu to normalne,
03:16
it's been natural for there to be a certain amount of bleed
62
184139
2791
że nieraz pojawi się rozłam
03:18
between speech and writing.
63
186930
3014
pomiędzy mową a pismem.
03:21
So, for example, in a distant era now,
64
189944
4823
Na przykład dawniej
03:26
it was common when one gave a speech
65
194767
2502
ludzie wygłaszali mowy tak, jak pisali.
03:29
to basically talk like writing.
66
197269
3117
ludzie wygłaszali mowy tak, jak pisali.
03:32
So I mean the kind of speech that you see someone giving
67
200386
2350
Chodzi o rodzaj mowy,
03:34
in an old movie where they clear their throat, and they go,
68
202736
2533
jak na starym filmie,
ktoś odchrząkał i zaczynał:
ktoś odchrząkał i zaczynał:
03:37
"Ahem, ladies and gentlemen," and then they speak
69
205269
2533
"Ehm, panie i panowie",
a potem mówił
a potem mówił
03:39
in a certain way which has nothing to do with casual speech.
70
207802
3271
w sposób nie przypominający
zwykłej mowy.
zwykłej mowy.
03:43
It's formal. It uses long sentences like this Gibbon one.
71
211073
3859
Długie oficjalne zdania,
jak z Gibbona.
jak z Gibbona.
03:46
It's basically talking like you write, and so, for example,
72
214932
3962
Mowa taka sama jak język pisany.
03:50
we're thinking so much these days about Lincoln
73
218894
1995
Obecnie dużo się mówi o Lincolnie
03:52
because of the movie.
74
220889
2211
ze względu na film.
03:55
The Gettysburg Address was not the main meal of that event.
75
223100
3083
W dniu orędzia gettysburskiego
były też inne atrakcje.
były też inne atrakcje.
03:58
For two hours before that, Edward Everett spoke
76
226183
3915
Dwie godziny wcześniej
Edward Everett mówił na temat,
Edward Everett mówił na temat,
04:02
on a topic that, frankly, cannot engage us today
77
230098
3240
który dziś nikogo nie obchodzi,
04:05
and barely did then.
78
233338
1497
a i wtedy nie był zbyt popularny.
04:06
The point of it was to listen to him
79
234835
2381
Jednak trzeba było go wysłuchać,
04:09
speaking like writing.
80
237216
1556
gdy przemawiał tak, jak pisał.
04:10
Ordinary people stood and listened to that for two hours.
81
238772
2348
Ludzie stali
i przez dwie godziny słuchali.
i przez dwie godziny słuchali.
04:13
It was perfectly natural.
82
241120
1433
Wtedy było to całkowicie naturalne.
04:14
That's what people did then, speaking like writing.
83
242553
2491
Ludzie mówili tak, jak pisali.
04:17
Well, if you can speak like writing,
84
245044
2466
Jeśli da się mówić tak jak pisać,
04:19
then logically it follows that you might want to also
85
247510
3798
logiczne, że w końcu ktoś zechce
04:23
sometimes write like you speak.
86
251308
2866
pisać tak, jak mówi.
04:26
The problem was just that in the material,
87
254174
2050
Kiedyś problem stanowił materiał,
04:28
mechanical sense, that was harder back in the day
88
256224
3455
w sensie mechanicznym,
04:31
for the simple reason that materials don't lend themselves to it.
89
259679
3307
bo trudno było go zdobyć.
04:34
It's almost impossible to do that with your hand
90
262986
2020
Ręcznie to niemal niewykonalne,
04:37
except in shorthand, and then communication is limited.
91
265006
3435
z wyjątkiem stenografii,
ale wtedy komunikacja jest ograniczona.
ale wtedy komunikacja jest ograniczona.
04:40
On a manual typewriter it was very difficult,
92
268441
2516
Zwykła maszyna do pisania nie pomogła,
04:42
and even when we had electric typewriters,
93
270957
2287
ani nawet elektryczna,
04:45
or then computer keyboards, the fact is
94
273244
2159
czy klawiatura komputerowa.
04:47
that even if you can type easily enough to keep up
95
275403
2299
Nawet nadążając za tempem mowy,
04:49
with the pace of speech, more or less, you have to have
96
277702
2793
potrzebujemy kogoś,
04:52
somebody who can receive your message quickly.
97
280495
2345
kto szybko odbierze wiadomość.
04:54
Once you have things in your pocket that can receive that message,
98
282840
3211
Mając w kieszeni odbiornik wiadomości,
04:58
then you have the conditions that allow
99
286051
2604
mamy warunki umożliwiające
05:00
that we can write like we speak.
100
288655
3511
pisanie na wzór mowy.
05:04
And that's where texting comes in.
101
292166
3218
To właśnie SMS-y.
05:07
And so, texting is very loose in its structure.
102
295384
3769
SMS-y mają bardzo luźną strukturę.
05:11
No one thinks about capital letters or punctuation when one texts,
103
299153
4297
Nikt nie myśli o wielkich literach
czy interpunkcji,
czy interpunkcji,
05:15
but then again, do you think about those things when you talk?
104
303450
2358
ale czy myślimy o tym, kiedy mówimy?
05:17
No, and so therefore why would you when you were texting?
105
305808
3673
Więc czemu przy pisaniu SMS-ów?
05:21
What texting is, despite the fact that it involves
106
309481
3129
Choć SMS-owanie wiąże się
05:24
the brute mechanics of something that we call writing,
107
312610
2826
z bezrozumną mechaniką pisma,
05:27
is fingered speech. That's what texting is.
108
315436
3298
jest mową za pomocą palców.
05:30
Now we can write the way we talk.
109
318734
3465
Teraz możemy pisać tak, jak mówimy.
05:34
And it's a very interesting thing, but nevertheless
110
322199
2779
Bardzo ciekawe,
niemniej można pomyśleć,
niemniej można pomyśleć,
05:36
easy to think that still it represents some sort of decline.
111
324978
4856
że wciąż oznacza to
jakieś obniżenie standardów.
jakieś obniżenie standardów.
05:41
We see this general bagginess of the structure,
112
329834
3284
Widzimy ogólne luzactwo tej formy,
05:45
the lack of concern with rules and the way that we're used to
113
333118
3349
brak troski o reguły i zasady,
05:48
learning on the blackboard, and so we think
114
336467
2272
do jakich przyzwyczaiła nas
szkolna tablica,
szkolna tablica,
05:50
that something has gone wrong.
115
338739
3239
więc uważamy, że coś jest nie tak.
05:53
It's a very natural sense.
116
341978
2963
To naturalne odczucie.
05:56
But the fact of the matter is that what is going on
117
344941
4034
W gruncie rzeczy mamy do czynienia
06:00
is a kind of emergent complexity.
118
348975
3571
z nowym rodzajem złożonego zjawiska,
06:04
That's what we're seeing in this fingered speech.
119
352546
2756
mowy za pomocą palców.
06:07
And in order to understand it, what we want to see
120
355302
2986
Żeby zrozumieć to zjawisko musimy dostrzec,
06:10
is the way, in this new kind of language,
121
358288
4745
że w tym jakby nowym języku
06:15
there is new structure coming up.
122
363033
3576
powstaje nowa forma.
06:18
And so, for example, there is in texting a convention,
123
366609
5723
Na przykład w SMS-ach
06:24
which is LOL.
124
372332
2922
jednym z podstawowych skrótów jest LOL.
06:27
Now LOL, we generally think of
125
375254
2744
Ogólnie przyjmujemy,
06:29
as meaning "laughing out loud."
126
377998
2464
że LOL znaczy "śmiać się w głos".
06:32
And of course, theoretically, it does,
127
380462
2293
Oczywiście, teoretycznie tak jest,
06:34
and if you look at older texts, then people used it
128
382755
2429
i jeśli popatrzeć na dawne SMS-y,
06:37
to actually indicate laughing out loud.
129
385184
2520
LOL faktycznie oznaczało głośny śmiech.
06:39
But if you text now, or if you are someone who
130
387704
4243
Ale dziś pisząc SMS-y
06:43
is aware of the substrate of texting the way it's become,
131
391947
3297
czy tylko rozważając ich podtekst,
06:47
you'll notice that LOL
132
395244
1690
zauważycie, że LOL
06:48
does not mean laughing out loud anymore.
133
396934
2070
nie oznacza już głośnego śmiechu.
06:51
It's evolved into something that is much subtler.
134
399004
3790
Ewoluowało w coś bardziej subtelnego.
06:54
This is an actual text that was done
135
402794
3447
Oto prawdziwy SMS
06:58
by a non-male person of about 20 years old
136
406241
3932
napisany przez 20-latkę
07:02
not too long ago.
137
410173
1495
całkiem niedawno:
07:03
"I love the font you're using, btw."
138
411668
2952
"wgl to fajna czcionka".
07:06
Julie: "lol thanks gmail is being slow right now"
139
414620
3762
Julie: "lol dzięki gmail strasznie muli".
07:10
Now if you think about it, that's not funny.
140
418382
1742
Jeśli się zastanowić, to nie jest zabawne.
07:12
No one's laughing. (Laughter)
141
420124
2900
Nikt się nie śmieje.(Śmiech)
07:15
And yet, there it is, so you assume
142
423024
1970
Jednak LOL tam jest, więc zakładamy,
07:16
there's been some kind of hiccup.
143
424994
1357
że pojawiła się jakaś komplikacja.
07:18
Then Susan says "lol, I know,"
144
426351
1834
Na co Susan mówi: "lol, wiem",
07:20
again more guffawing than we're used to
145
428185
2297
znów więcej rechotu, niż oczekujemy,
07:22
when you're talking about these inconveniences.
146
430482
3230
kiedy mowa o kłopotach.
07:25
So Julie says, "I just sent you an email."
147
433712
2744
Julie mówi dalej: "wysłałam ci maila".
07:28
Susan: "lol, I see it."
148
436456
1551
Susan: "lol, widzę".
07:30
Very funny people, if that's what LOL means.
149
438007
3618
Prawdziwe śmieszki,
gdyby LOL miało dawne znaczenie.
gdyby LOL miało dawne znaczenie.
07:33
This Julie says, "So what's up?"
150
441625
2128
Julie mówi: "Co słychać?'"
07:35
Susan: "lol, I have to write a 10 page paper."
151
443753
2642
Susan: "lol, muszę napisać esej na 10 stron".
07:38
She's not amused. Let's think about it.
152
446395
2314
Nie jest jej do śmiechu. Zastanówmy się.
07:40
LOL is being used in a very particular way.
153
448709
2681
LOL ma tu szczególne znaczenie.
07:43
It's a marker of empathy. It's a marker of accommodation.
154
451390
3691
To syntaktyczny wskaźnik empatii,
porozumienia.
porozumienia.
07:47
We linguists call things like that pragmatic particles.
155
455081
3249
Lingwiści nazywają to
segmentami znaczeniowymi.
segmentami znaczeniowymi.
07:50
Any spoken language that's used by real people has them.
156
458330
3839
Istnieją w mowie każdego języka.
07:54
If you happen to speak Japanese, think about
157
462169
1776
Jeśli znacie japoński,
07:55
that little word "ne" that you use at the end of a lot of sentences.
158
463945
3358
to jak słówko "ne",
które często kończy zdania.
które często kończy zdania.
07:59
If you listen to the way black youth today speak,
159
467303
2345
Słuchając mowy czarnej młodzieży,
08:01
think about the use of the word "yo."
160
469648
1786
zauważcie jak używają słowa "yo".
08:03
Whole dissertations could be written about it,
161
471434
1946
Można by napisać rozprawę na ten temat,
08:05
and probably are being written about it.
162
473380
2274
a może ktoś już ją pisze.
08:07
A pragmatic particle, that's what LOL has gradually become.
163
475654
3794
LOL stopniowo zostało
segmentem znaczeniowym.
segmentem znaczeniowym.
08:11
It's a way of using the language between actual people.
164
479448
4049
Ludzie tak właśnie używają języka.
08:15
Another example is "slash."
165
483497
3239
Innym przykładem jest ukośnik.
08:18
Now, we can use slash in the way that we're used to,
166
486736
2768
Można używać ukośnika tak jak dotąd,
08:21
along the lines of, "We're going to have
167
489504
1640
na przykład: "Organizujemy
08:23
a party-slash-networking session."
168
491144
3482
imprezę - ukośnik- sesję networkingową".
08:26
That's kind of like what we're at.
169
494626
2094
Tak jest teraz.
08:28
Slash is used in a very different way
170
496720
3539
Zupełnie inaczej wygląda slash
08:32
in texting among young people today.
171
500259
2958
w SMS-ach młodzieży.
08:35
It's used to change the scene.
172
503217
1853
Używa się go do zmiany tematu.
08:37
So for example, this Sally person says,
173
505070
2949
Na przykład nasza Sally mówi:
08:40
"So I need to find people to chill with"
174
508019
1805
"Muszę znaleźć sobie towarzystwo",
08:41
and Jake says, "Haha" --
175
509824
1519
a Jake mówi: "Haha".
08:43
you could write a dissertation about "Haha" too, but we don't have time for that —
176
511343
2888
"Haha" to temat na osobną rozprawę.
08:46
"Haha so you're going by yourself? Why?"
177
514231
2489
"Haha to idziesz sama? Czemu?".
08:48
Sally: "For this summer program at NYU."
178
516720
2610
Sally: "Kurs letni na NYU".
08:51
Jake: "Haha. Slash I'm watching this video with suns players
179
519330
2894
Jake: "Haha. Slash oglądam mecz "Suns",
08:54
trying to shoot with one eye."
180
522224
1797
wrzucają kosze na ślepo".
08:56
The slash is interesting.
181
524021
1275
Slash jest ciekawy.
08:57
I don't really even know what Jake is talking about after that,
182
525296
3156
Nawet nie wiem, o czym Jake mówi potem,
09:00
but you notice that he's changing the topic.
183
528452
4741
ale widzicie, że zmienia temat.
09:05
Now that seems kind of mundane,
184
533193
1818
Może to trochę nudne,
09:07
but think about how in real life,
185
535011
1442
ale przypomnijcie sobie, że faktycznie,
09:08
if we're having a conversation and we want to change the topic,
186
536453
2658
jeśli chcemy zmienić temat rozmowy
09:11
there are ways of doing it gracefully.
187
539111
1612
są sposoby, żeby zrobić to taktownie.
09:12
You don't just zip right into it.
188
540723
1719
Nie skaczemy od razu w temat.
09:14
You'll pat your thighs and look wistfully off into the distance,
189
542442
4195
Klepniecie się w udo, spojrzycie w dal,
09:18
or you'll say something like, "Hmm, makes you think --"
190
546637
4110
albo powiecie: "Hm, interesujące",
09:22
when it really didn't, but what you're really --
191
550747
2360
chociaż wcale tak nie myślicie...
09:25
(Laughter) —
192
553107
2235
(Śmiech)
09:27
what you're really trying to do is change the topic.
193
555342
2708
Próbujecie zmienić temat.
09:30
You can't do that while you're texting,
194
558050
1927
Nie da się tego zrobić pisząc SMS-a,
09:31
and so ways are developing of doing it within this medium.
195
559977
3731
więc w obrębie medium
powstają nowe sposoby.
powstają nowe sposoby.
09:35
All spoken languages have what a linguist calls
196
563708
2252
Język mówiony ma coś,
co lingwiści nazywają
co lingwiści nazywają
09:37
a new information marker -- or two, or three.
197
565960
3393
wskaźnikiem syntaktycznym nowej informacji.
09:41
Texting has developed one from this slash.
198
569353
4294
SMS-y utworzyły taki wskaźnik ze slasha.
09:45
So we have a whole battery of new constructions
199
573647
2985
Mamy zatem mnóstwo nowych form,
09:48
that are developing, and yet it's easy to think,
200
576632
2587
form rozwijających się,
09:51
well, something is still wrong.
201
579219
2447
a jednak ciągle coś nie gra.
09:53
There's a lack of structure of some sort.
202
581666
3775
Brakuje jakiejś stałej struktury,
09:57
It's not as sophisticated
203
585441
1906
SMS-y nie są tak finezyjne,
09:59
as the language of The Wall Street Journal.
204
587347
2206
jak język Wall Street Journal.
10:01
Well, the fact of the matter is,
205
589553
1774
Przyjrzyjmy się tej kwestii,
10:03
look at this person in 1956,
206
591327
2451
spójrzcie na słowa z roku 1956,
10:05
and this is when texting doesn't exist,
207
593778
2282
kiedy jeszcze nie było SMS-ów,
10:08
"I Love Lucy" is still on the air.
208
596060
1835
a w telewizji leciał serial "I Love Lucy".
10:09
"Many do not know the alphabet or multiplication table,
209
597895
3763
"Dużo osób nie zna alfabetu
ani tabliczki mnożenia,
ani tabliczki mnożenia,
10:13
cannot write grammatically -- "
210
601658
1337
nie potrafi poprawnie pisać".
10:14
We've heard that sort of thing before,
211
602995
2209
Już to słyszeliśmy, nie tylko w roku 1956.
10:17
not just in 1956. 1917, Connecticut schoolteacher.
212
605204
3991
Rok 1917, nauczyciel w Connecticut.
10:21
1917. This is the time when we all assume
213
609195
2701
1917. Zakładamy, że w tamtych czasach,
10:23
that everything somehow in terms of writing was perfect
214
611896
3251
ze sztuką pisania nie było problemu,
10:27
because the people on "Downton Abbey" are articulate,
215
615147
2418
bo postacie z "Downtown Abbey"
ładnie się wysławiają,
ładnie się wysławiają,
10:29
or something like that.
216
617565
1211
albo coś w tym rodzaju.
10:30
So, "From every college in the country goes up the cry,
217
618776
2944
"Z każdej uczelni w kraju słychać,
10:33
'Our freshmen can't spell, can't punctuate.'"
218
621720
2633
że studenci pierwszego roku
nie znają ortografii ani interpunkcji".
nie znają ortografii ani interpunkcji".
10:36
And so on. You can go even further back than this.
219
624353
2408
Można cofnąć się jeszcze dalej.
10:38
It's the President of Harvard. It's 1871.
220
626761
3184
Oto rektor Harvardu w roku 1871.
10:41
There's no electricity. People have three names.
221
629945
2542
Nie ma prądu.
Ludzie mają po trzy imiona.
Ludzie mają po trzy imiona.
10:44
"Bad spelling,
222
632487
2425
"Zła ortografia i gramatyka,
10:46
incorrectness as well as inelegance of expression in writing."
223
634912
3268
jak również nieumiejętność
wyrażenia myśli w piśmie".
wyrażenia myśli w piśmie".
10:50
And he's talking about people who are otherwise
224
638180
2149
On mówi o ludziach,
którzy pod innymi względami
którzy pod innymi względami
10:52
well prepared for college studies.
225
640329
1891
są świetnie przygotowani
do podjęcia studiów.
do podjęcia studiów.
10:54
You can go even further back.
226
642220
1846
Można pójść jeszcze dalej wstecz.
10:56
1841, some long-lost superintendent of schools is upset
227
644066
3853
W 1841 pewien kurator niepokoi się,
10:59
because of what he has for a long time "noted with regret
228
647919
3177
bo od dłuższego czasu
"z żalem zauważa
"z żalem zauważa
11:03
the almost entire neglect of the original" blah blah blah blah blah.
229
651096
3509
niemal zupełne lekceważenie
sztuki pisania wypracowań".
sztuki pisania wypracowań".
11:06
Or you can go all the way back to 63 A.D. -- (Laughter) --
230
654605
5288
Albo cofnijmy się do roku 63 n.e. (Śmiech)
11:11
and there's this poor man who doesn't like the way
231
659893
2381
Temu biedakowi nie podoba się,
11:14
people are speaking Latin.
232
662274
1221
jak ludzie mówią po łacinie.
11:15
As it happens, he was writing about what had become French.
233
663495
3156
Pisał o odmianie łaciny,
która przerodziła się w język francuski.
która przerodziła się w język francuski.
11:18
And so, there are always — (Laughter) (Applause) —
234
666651
6402
Tak więc...(Śmiech) (Brawa)
11:25
there are always people worrying about these things
235
673053
2171
Zawsze kogoś to martwi,
11:27
and the planet somehow seems to keep spinning.
236
675224
3273
a planeta wciąż się kręci.
11:30
And so, the way I'm thinking of texting these days is
237
678497
4647
Jeśli chodzi o SMS-y,
11:35
that what we're seeing is a whole new way of writing
238
683144
3580
widzimy całkiem nowy sposób pisania,
11:38
that young people are developing,
239
686724
1626
który rozwijają młodzi ludzie
11:40
which they're using alongside their ordinary writing skills,
240
688350
3760
obok zwykłej umiejętności pisania,
11:44
and that means that they're able to do two things.
241
692110
3167
czyli potrafią robić obie rzeczy.
11:47
Increasing evidence is that being bilingual
242
695277
2897
Mamy coraz więcej dowodów,
że dwujęzyczność
że dwujęzyczność
11:50
is cognitively beneficial.
243
698174
2233
korzystnie wpływa na funkcje poznawcze.
11:52
That's also true of being bidialectal.
244
700407
2155
Podobnie znajomość dwóch dialektów,
11:54
That's certainly true of being bidialectal in terms of your writing.
245
702562
3090
także dwóch dialektów w piśmie.
11:57
And so texting actually is evidence of a balancing act
246
705652
4918
SMS-y to próba pogodzenia
pisma i mowy,
pisma i mowy,
12:02
that young people are using today, not consciously, of course,
247
710570
3302
której dokonują młodzi ludzie,
oczywiście nieświadomie,
oczywiście nieświadomie,
12:05
but it's an expansion of their linguistic repertoire.
248
713872
3687
ale rozszerzają tym
swój repertuar językowy.
swój repertuar językowy.
12:09
It's very simple.
249
717559
1229
To bardzo proste.
12:10
If somebody from 1973 looked at
250
718788
3710
Gdyby ktoś z roku 1973
12:14
what was on a dormitory message board in 1993,
251
722498
4106
zobaczył ogłoszenie z 1993 r.
na tablicy w akademiku,
na tablicy w akademiku,
12:18
the slang would have changed a little bit
252
726604
1833
slang może trochę się zmienił
12:20
since the era of "Love Story,"
253
728437
1818
od czasów "Love Story",
12:22
but they would understand what was on that message board.
254
730255
3313
ale ogłoszenia z tablicy da się zrozumieć.
12:25
Take that person from 1993 -- not that long ago,
255
733568
2724
Weźmy kogoś z 1993 roku,
w końcu nie tak dawno temu,
w końcu nie tak dawno temu,
12:28
this is "Bill and Ted's Excellent Adventure" -- those people.
256
736292
3258
czasy filmu
"Bill and Ted's Excellent Adventure".
"Bill and Ted's Excellent Adventure".
12:31
Take those people and they read
257
739550
2369
Weźmy ludzi z tamtych czasów
i dajmy im przeczytać
i dajmy im przeczytać
12:33
a very typical text written by a 20-year-old today.
258
741919
2900
typowy SMS napisany
przez dzisiejszego 20-latka.
przez dzisiejszego 20-latka.
12:36
Often they would have no idea what half of it meant
259
744819
2891
Nie zrozumieliby połowy słów,
12:39
because a whole new language has developed
260
747710
3928
bo młodzież stworzyła całkiem nowy język
12:43
among our young people doing something as mundane
261
751638
2294
kiedy nam się zdawało,
12:45
as what it looks like to us when they're batting around
262
753932
2271
że tylko wystukują banalne SMS-y
12:48
on their little devices.
263
756203
1675
na swoich gadżetach.
12:49
So in closing, if I could go into the future,
264
757878
3661
Gdybym mógł przenieść się w przyszłość,
12:53
if I could go into 2033,
265
761539
4375
do roku 2033,
12:57
the first thing I would ask is whether David Simon
266
765914
2913
najpierw zapytałbym,
13:00
had done a sequel to "The Wire." I would want to know.
267
768827
3893
czy David Simon
nakręcił dalszy ciąg "Prawa ulicy".
nakręcił dalszy ciąg "Prawa ulicy".
13:04
And — I really would ask that —
268
772720
2983
Naprawdę chciałbym to wiedzieć,
13:07
and then I'd want to know actually what was going on on "Downton Abbey."
269
775703
3090
a potem, o co chodzi w "Downtown Abbey".
13:10
That'd be the second thing.
270
778793
1509
To byłaby druga rzecz.
13:12
And then the third thing would be,
271
780302
2536
A trzecia,
13:14
please show me a sheaf of texts
272
782838
3191
poprosiłbym o pokazanie mi SMS-ów
13:18
written by 16-year-old girls,
273
786029
1957
pisanych przez 16-latki,
13:19
because I would want to know where this language
274
787986
2454
bo chciałbym wiedzieć,
13:22
had developed since our times,
275
790440
1955
jak od naszych czasów
rozwinął się ten język,
rozwinął się ten język,
13:24
and ideally I would then send them back to you and me now
276
792395
3633
a najlepiej przysłałbym je tutaj,
13:28
so we could examine this linguistic miracle
277
796028
2520
żebyśmy mogli zbadać cud językowy
13:30
happening right under our noses.
278
798548
2350
dziejący się pod naszym nosem.
13:32
Thank you very much.
279
800898
1516
Dziękuję bardzo.
13:34
(Applause)
280
802414
5168
(Brawa)
13:39
Thank you. (Applause)
281
807582
3607
Dziękuję.(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - LinguistLinguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.
Why you should listen
John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.
McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of Babel, Doing Our Own Thing, Our Magnificent Bastard Tongue, The Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.
Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.
John McWhorter | Speaker | TED.com