TEDGlobal 2014
Asha de Vos: Why you should care about whale poo
Asha de Vos: Dlaczego wielorybia kupa jest ważna
Filmed:
Readability: 4.6
1,426,028 views
Wieloryby wykonują zaskakującą i ważną pracę, mówi biolog morski Asha de Vos: te ogromne stworzenia są inżynierami ekosystemu, zapewniając zdrowie i równowagę w ocenach przez... chociażby robienie kupy. Dowiedz się od de Vos, prelegentki TED o niedocenianej pracy wielorybów na rzecz utrzymania stabilności i zdrowego środowiska w naszych morzach oraz na całej naszej planecie.
Asha de Vos - Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
In the 1600s, there were so many
right whales in Cape Cod Bay
right whales in Cape Cod Bay
0
420
4494
W XVII wieku w zatoce Cape Cod
na wschodnim wybrzeżu USA
na wschodnim wybrzeżu USA
00:16
off the east coast of the U.S.
1
4914
1827
było tak wiele wielorybów Eubalaena,
00:18
that apparently you could
walk across their backs
walk across their backs
2
6741
3648
że dałoby się przejść po ich grzbietach
00:22
from one end of the bay to the other.
3
10389
2095
z jednego brzegu na drugi.
00:25
Today, they number in the hundreds,
and they're endangered.
and they're endangered.
4
13234
3339
Dziś, liczone są w setkach i są zagrożone.
00:28
Like them, many species of whales
saw their numbers drastically reduced
saw their numbers drastically reduced
5
16573
5155
Liczebność tych, jak i wielu innych
gatunków wielorybów spadła drastycznie
gatunków wielorybów spadła drastycznie
00:33
by 200 years of whaling,
6
21728
2442
wskutek trwającego
od 200 lat wielorybnictwa,
od 200 lat wielorybnictwa,
00:36
where they were hunted and killed
for their whale meat, oil and whale bone.
for their whale meat, oil and whale bone.
7
24170
5719
polegającego na polowaniu na wieloryby
w celu zdobycia mięsa, oleju i fiszbin.
w celu zdobycia mięsa, oleju i fiszbin.
00:43
We only have whales in our waters today
8
31009
2403
Wieloryby pozostały w naszych wodach
00:45
because of the Save the Whales
movement of the '70s.
movement of the '70s.
9
33412
3645
jedynie dzięki ruchowi na rzecz
ochrony wielorybów w latach 70.
ochrony wielorybów w latach 70.
00:49
It was instrumental in stopping
commercial whaling,
commercial whaling,
10
37057
3398
Odegrał on ogromną rolę w powstrzymaniu
komercyjnego wielorybnictwa.
komercyjnego wielorybnictwa.
00:52
and was built on the idea that
if we couldn't save whales,
if we couldn't save whales,
11
40455
3772
Przewodziło mu pytanie:
"Jeżeli nie możemy ocalić wielorybów,
"Jeżeli nie możemy ocalić wielorybów,
00:56
what could we save?
12
44227
1927
co możemy ocalić?".
00:58
It was ultimately a test
of our political ability
of our political ability
13
46154
2926
Była to próba naszej politycznej zdolności
01:01
to halt environmental destruction.
14
49080
3603
do powstrzymania zniszczenia
środowiska naturalnego.
środowiska naturalnego.
01:04
So in the early '80s, there was
a ban on commercial whaling
a ban on commercial whaling
15
52683
3553
Na początku lat 80
w rezultacie kampanii wszedł w życie
w rezultacie kampanii wszedł w życie
01:08
that came into force
as a result of this campaign.
as a result of this campaign.
16
56236
3715
zakaz komercyjnego wielorybnictwa.
Mimo to, liczebność wielorybów
w naszych wodach jest wciąż niska,
w naszych wodach jest wciąż niska,
01:11
Whales in our waters are still
low in numbers, however,
low in numbers, however,
17
59951
2809
01:14
because they do face a range
of other human-induced threats.
of other human-induced threats.
18
62760
4729
gdyż ludzie nadal
stwarzają im liczne zagrożenia.
stwarzają im liczne zagrożenia.
01:19
Unfortunately, many people still think
that whale conservationists like myself
that whale conservationists like myself
19
67489
7641
Niestety wielu wciąż uważa, że działacze
na rzecz ochrony wielorybów, tacy jak ja,
na rzecz ochrony wielorybów, tacy jak ja,
01:27
do what we do only because these creatures
are charismatic and beautiful.
are charismatic and beautiful.
20
75136
5373
zajmują się tym jedynie dlatego,
że są to istoty piękne i charyzmatyczne.
że są to istoty piękne i charyzmatyczne.
01:33
This is actually a disservice,
21
81939
2086
Są to opinie krzywdzące,
01:36
because whales are ecosystem engineers.
22
84025
4474
gdyż wieloryby to inżynierowie ekosystemu.
01:40
They help maintain the stability
and health of the oceans,
and health of the oceans,
23
88499
4373
Pomagają w utrzymaniu
równowagi i zdrowia oceanu,
równowagi i zdrowia oceanu,
01:44
and even provide services
to human society.
to human society.
24
92872
4427
a nawet służą ludziom.
01:49
So let's talk about why
saving whales is critical
saving whales is critical
25
97299
3976
Wyjaśnijmy więc, dlaczego
ochrona wielorybów jest kluczowa
ochrona wielorybów jest kluczowa
01:53
to the resiliency of the oceans.
26
101275
3531
dla zapewnienia równowagi w oceanach.
01:56
It boils down to two main things:
27
104806
4528
Sprowadza się to do dwóch głównych rzeczy:
02:01
whale poop and rotting carcasses.
28
109334
3212
wielorybiej kupy
i rozkładających się zwłok.
i rozkładających się zwłok.
02:04
As whales dive to the depths to feed
and come up to the surface to breathe,
and come up to the surface to breathe,
29
112546
5466
Wieloryby szukają pożywienia w głębinach,
a wynurzają się, by oddychać,
a wynurzają się, by oddychać,
02:10
they actually release these
enormous fecal plumes.
enormous fecal plumes.
30
118012
3906
jednocześnie uwalniając
ogromne ilości odchodów.
ogromne ilości odchodów.
02:13
This whale pump, as it's called,
31
121918
1744
Ta tak zwana "wielorybia pompa"
02:15
actually brings essential limiting
nutrients from the depths
nutrients from the depths
32
123662
3293
transportuje niezbędne
składniki odżywcze z głębin
składniki odżywcze z głębin
02:18
to the surface waters where they
stimulate the growth of phytoplankton,
stimulate the growth of phytoplankton,
33
126955
4020
na powierzchnię, gdzie stymulują
one rozwój fitoplanktonu,
one rozwój fitoplanktonu,
02:22
which forms the base
of all marine food chains.
of all marine food chains.
34
130975
3447
stanowiącego podstawę wszystkich
morskich łańcuchów pokarmowych.
morskich łańcuchów pokarmowych.
02:26
So really, having more whales
in the oceans pooping
in the oceans pooping
35
134422
2705
Dlatego im więcej wielorybów
robi kupę w oceanach,
robi kupę w oceanach,
02:29
is really beneficial
to the entire ecosystem.
to the entire ecosystem.
36
137127
4081
tym korzystniej dla całego ekosystemu.
02:33
Whales are also known to undertake some
of the longest migrations of all mammals.
of the longest migrations of all mammals.
37
141208
5552
Wieloryby słyną też z najdłuższych
migracji spośród wszystkich ssaków.
migracji spośród wszystkich ssaków.
02:38
Gray whales off America
migrate 16,000 kilometers
migrate 16,000 kilometers
38
146760
5936
Pływacze z Ameryki przebywają
16 000 kilometrów,
16 000 kilometrów,
02:44
between productive feeding areas and less
productive calving, or birthing, areas
productive calving, or birthing, areas
39
152707
6105
migrując między żerowiskami a tarliskami
02:50
and back every year.
40
158812
3090
oraz wracając każdego roku.
02:53
As they do so, they transport fertilizer
in the form of their feces
in the form of their feces
41
161902
4984
Transportują wtedy nawóz w formie odchodów
02:58
from places that have it
to places that need it.
to places that need it.
42
166886
3790
z miejsc, w których on występuje
do miejsc, w których jest potrzebny.
do miejsc, w których jest potrzebny.
03:02
So clearly, whales are really
important in nutrient cycling,
important in nutrient cycling,
43
170676
3439
Pełnią więc ważną rolę w cyklicznym
obiegu substancji odżywczych
obiegu substancji odżywczych
03:06
both horizontally and vertically,
through the oceans.
through the oceans.
44
174115
3692
wzdłuż i wszerz oceanu.
03:09
But what's really cool is that they're
also really important after they're dead.
also really important after they're dead.
45
177807
6659
Co interesujące, są również
bardzo przydatne po śmierci.
bardzo przydatne po śmierci.
03:16
Whale carcasses are some of
the largest form of detritus
the largest form of detritus
46
184466
4093
Zwłoki wielorybów to jedne
z największych form detrytusu
z największych form detrytusu
03:20
to fall from the ocean's surface,
and they're called whale fall.
and they're called whale fall.
47
188559
4210
spadającego w głębiny oceanu.
03:25
As these carcasses sink,
48
193409
2057
Tonąc,
03:27
they provide a feast
to some 400-odd species,
to some 400-odd species,
49
195466
3029
zwłoki stają się ucztą
dla około 400 rzadkich gatunków,
dla około 400 rzadkich gatunków,
03:30
including the eel-shaped, slime-producing
hagfish.
hagfish.
50
198495
3836
takich jak węgorzokształtne śluzice.
Przez ponad 200 lat polowań na wieloryby,
03:35
So over the 200 years of whaling,
51
203021
2133
03:37
when we were busy killing and removing
these carcasses from the oceans,
these carcasses from the oceans,
52
205154
4370
zabijając i zabierając ich zwłoki oceanom,
03:41
we likely altered the rate and geographic
distribution of these whale falls
distribution of these whale falls
53
209524
5722
prawdopodobnie zmieniliśmy
odsetek i rozmieszczenie
odsetek i rozmieszczenie
osobników, które po śmierci
opadłyby na dno.
opadłyby na dno.
03:47
that would descend into deep oceans,
54
215246
2317
03:49
and as a result, probably led
to a number of extinctions
to a number of extinctions
55
217563
3691
Możliwe, że doprowadziło to do wyginięcia
pewnej liczby gatunków
najbardziej wyspecjalizowanych,
najbardziej wyspecjalizowanych,
03:53
of species that were most specialized
56
221254
2138
03:55
and dependent on these carcasses
for their survival.
for their survival.
57
223392
4484
których przeżycie zależało
od obecności tych zwłok.
od obecności tych zwłok.
03:59
Whale carcasses are also known
to transport about 190,000 tons of carbon,
to transport about 190,000 tons of carbon,
58
227876
7932
Zwłoki wielorybów przenoszą też
około 190 000 ton węgla,
około 190 000 ton węgla,
04:07
which is the equivalent of that produced
59
235808
2298
co równa się ilości
04:10
by 80,000 cars per year
60
238106
3065
produkowanej przez 80 000
samochodów rocznie,
samochodów rocznie,
04:13
from the atmosphere to the deep oceans,
61
241171
2829
z atmosfery na dno oceanu.
04:16
and the deep oceans
are what we call "carbon sinks,"
are what we call "carbon sinks,"
62
244000
3510
Głębiny oceanu są
"pochłaniaczami dwutlenku węgla",
"pochłaniaczami dwutlenku węgla",
04:19
because they trap and hold
excess carbon from the atmosphere,
excess carbon from the atmosphere,
63
247510
4063
bo zatrzymują jego nadmiar i powstrzymują
przed uwolnieniem się do atmosfery.
przed uwolnieniem się do atmosfery.
04:23
and therefore help
to delay global warming.
to delay global warming.
64
251573
4216
W ten sposób opóźniają
globalne ocieplenie.
globalne ocieplenie.
04:27
Sometimes these carcasses
also wash up on beaches
also wash up on beaches
65
255789
3679
Czasami zwłoki
są wyrzucane na powierzchnię
są wyrzucane na powierzchnię
04:31
and provide a meal to a number
of predatory species on land.
of predatory species on land.
66
259468
5072
i staja się pożywieniem
dla drapieżnych gatunków na lądzie.
dla drapieżnych gatunków na lądzie.
04:36
The 200 years of whaling
was clearly detrimental
was clearly detrimental
67
264540
3924
200 lat polowań na wieloryby
wyrządziło oczywistą szkodę
wyrządziło oczywistą szkodę
04:40
and caused a reduction
in the populations of whales
in the populations of whales
68
268464
2892
i spowodowało spadek
populacji wielorybów
populacji wielorybów
04:43
between 60 to 90 percent.
69
271356
3120
od 60 do 90 procent.
04:46
Clearly, the Save the Whales movement
70
274476
1826
Ruch na rzecz ochrony wielorybów
04:48
was instrumental in preventing
commercial whaling from going on,
commercial whaling from going on,
71
276302
4411
przyczynił się bardzo do powstrzymania
komercyjnego wielorybnictwa,
komercyjnego wielorybnictwa,
04:52
but we need to revise this.
72
280713
3141
musimy jednak znów
przyjrzeć się temu problemowi.
przyjrzeć się temu problemowi.
04:55
We need to address the more modern,
pressing problems that these whales face
pressing problems that these whales face
73
283854
4754
Trzeba znaleźć rozwiązanie
dla nowych, pilnych problemów,
dla nowych, pilnych problemów,
z którymi stykają się wieloryby dzisiaj.
05:00
in our waters today.
74
288608
1741
05:02
Amongst other things, we need to stop them
75
290349
2133
Między innymi, musimy zadbać,
05:04
from getting plowed down by container
ships when they're in their feeding areas,
ships when they're in their feeding areas,
76
292482
4705
by nie były taranowane
przez kontenerowce na żerowiskach
przez kontenerowce na żerowiskach
05:09
and stop them from getting
entangled in fishing nets
entangled in fishing nets
77
297187
2798
oraz nie wplątywały się w sieci rybackie,
05:11
as they float around in the ocean.
78
299985
2484
gdy krążą po oceanie.
05:14
We also need to learn to contextualize
our conservation messages,
our conservation messages,
79
302469
4370
Musimy nauczyć się przedstawiać
nasze apele o ochronę w takim kontekście,
nasze apele o ochronę w takim kontekście,
05:18
so people really understand the true
ecosystem value of these creatures.
ecosystem value of these creatures.
80
306839
6386
żeby ludzie naprawdę zrozumieli
znaczenie tych istot dla ekosystemu.
znaczenie tych istot dla ekosystemu.
05:25
So, let's save the whales again,
81
313985
4157
Znów ratujmy wieloryby.
05:30
but this time, let's not just
do it for their sake.
do it for their sake.
82
318142
4133
Jednak tym razem,
nie róbmy tego tylko dla nich.
nie róbmy tego tylko dla nich.
05:34
Let's also do it for ours.
83
322275
2531
Róbmy to też dla nas samych.
05:36
Thank you.
84
324806
2345
Dziękuję.
05:39
(Applause)
85
327151
4830
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Asha de Vos - Protector of whalesDedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists.
Why you should listen
Asha de Vos is a marine biologist and TED Fellow who specializes in researching and working with marine mammals. She has degrees from the Universities of St. Andrews and Oxford, and her PhD from the University of Western Australia. She oversees the Sri Lankan Blue Whale Project, the first long-term study on blue whales within the northern Indian Ocean.
A Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
More profile about the speakerA Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
Asha de Vos | Speaker | TED.com