TEDGlobal 2014
Asha de Vos: Why you should care about whale poo
Աշա դը Վոս: Ինչո՞ւ է պետք անհանգստանալ կետերի կղանքի համար:
Filmed:
Readability: 4.6
1,426,028 views
Ըստ ծովային կենսաբան Աշա դը Վոսի կետերը կատարում են զարմանալի և կարևոր աշխատանք: Այդ հսկա արարածները էկոհամակարգի ճարտարագետներն են, որոնք իրենց իսկ կղանքով օվկիանոսը պահում են առողջ և կայուն վիճակում: TED-ի անդամ դը Վոսը սովորեցնում է, թե ինչքանով է կետերի թերագնահատված աշխատանքը օգնում պահպանել ծովերի, և ի վերջո մեր մոլորակի առողջ և կայուն վիճակը:
Asha de Vos - Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
1600-ականներին ԱՄՆ-ի արևելյան ափի
00:12
In the 1600s, there were so many
right whales in Cape Cod Bay
right whales in Cape Cod Bay
0
420
4494
Քեյփ Կոդ ծոցում այնքան սպիտակ կետ կար,
00:16
off the east coast of the U.S.
1
4914
1827
00:18
that apparently you could
walk across their backs
walk across their backs
2
6741
3648
որ նրանց վրայով կարող էիք
00:22
from one end of the bay to the other.
3
10389
2095
մի ափից մյուսը քայլել:
00:25
Today, they number in the hundreds,
and they're endangered.
and they're endangered.
4
13234
3339
Այժմ նրանց քանակը նվազել է և
նրանք ոչնչացման եզրին են:
նրանք ոչնչացման եզրին են:
Նրանց պես, շատ կետերի տեսակներ
կտրուկ քչացել են՝
կտրուկ քչացել են՝
00:28
Like them, many species of whales
saw their numbers drastically reduced
saw their numbers drastically reduced
5
16573
5155
վերջին 200 ամյակում կետերի որսի պատճառով:
00:33
by 200 years of whaling,
6
21728
2442
00:36
where they were hunted and killed
for their whale meat, oil and whale bone.
for their whale meat, oil and whale bone.
7
24170
5719
Նրանց որսում և սպանում էին
իրենց մսի, ճարպի և ոսկրերի համար:
Կետերը պահպանվել են
00:43
We only have whales in our waters today
8
31009
2403
70-ականներին տեղի ունեցած
00:45
because of the Save the Whales
movement of the '70s.
movement of the '70s.
9
33412
3645
ՙՙՊահպանել Կետերին՚՚ շարժման շնորհիվ:
00:49
It was instrumental in stopping
commercial whaling,
commercial whaling,
10
37057
3398
Դա նպաստեց կանգնեցնելու
կետերի որսը և առևտուրը:
կետերի որսը և առևտուրը:
00:52
and was built on the idea that
if we couldn't save whales,
if we couldn't save whales,
11
40455
3772
Իսկ գաղափարը սրանում էր. «եթե չենք կարող
պահպանել կետերին, ապա ոչնչի պիտանի չենք»:
00:56
what could we save?
12
44227
1927
00:58
It was ultimately a test
of our political ability
of our political ability
13
46154
2926
Ի վերջո դա մեր քաղաքական ներուժի փորձն էր
01:01
to halt environmental destruction.
14
49080
3603
վերջ դնել շրջակա միջավայրի կործանմանը:
01:04
So in the early '80s, there was
a ban on commercial whaling
a ban on commercial whaling
15
52683
3553
Այսպիսով այդ շարժումը 80-ականների սկզբին
ստիպեց արգելել կետերի որսը և առևտուրը:
01:08
that came into force
as a result of this campaign.
as a result of this campaign.
16
56236
3715
Այնուամենայնիվ, կետերը
թվով քիչ են, և դեռ
թվով քիչ են, և դեռ
01:11
Whales in our waters are still
low in numbers, however,
low in numbers, however,
17
59951
2809
ենթարկվում են մարդկային այլ
սպառնալիքների:
սպառնալիքների:
01:14
because they do face a range
of other human-induced threats.
of other human-induced threats.
18
62760
4729
Ցավոք, շատերը դեռ մտածում են,
01:19
Unfortunately, many people still think
that whale conservationists like myself
that whale conservationists like myself
19
67489
7641
որ իմ նման բնպահպանները իրենց գործը
անում են ելնելով այդ արարածների
01:27
do what we do only because these creatures
are charismatic and beautiful.
are charismatic and beautiful.
20
75136
5373
հմայքից ու գեղեցկությունից:
01:33
This is actually a disservice,
21
81939
2086
Այդպես մտածելը սխալ է, քանի որ կետերը
01:36
because whales are ecosystem engineers.
22
84025
4474
էկոհամակարգի ճարտարագետներն են:
Նրանք օվկիանոսները կայուն են պահում
01:40
They help maintain the stability
and health of the oceans,
and health of the oceans,
23
88499
4373
և անգամ օգտակար են մեր հասարակությանը:
01:44
and even provide services
to human society.
to human society.
24
92872
4427
01:49
So let's talk about why
saving whales is critical
saving whales is critical
25
97299
3976
Իսկ ինչո՞վ է կարևորվում կետերի
կյանքը օվկիանոսի վերականգնման գոծում:
01:53
to the resiliency of the oceans.
26
101275
3531
01:56
It boils down to two main things:
27
104806
4528
Դա հանգեցնում է երկու
հիմնական մտքի: Այն է.
հիմնական մտքի: Այն է.
02:01
whale poop and rotting carcasses.
28
109334
3212
կետի կղանք և փտող դի:
02:04
As whales dive to the depths to feed
and come up to the surface to breathe,
and come up to the surface to breathe,
29
112546
5466
Այսպես: Կետերը սնվելու համար սուզվում են,
իսկ շնչելու համար լողում են ջրի մակերեսին:
02:10
they actually release these
enormous fecal plumes.
enormous fecal plumes.
30
118012
3906
Այդ ընթացքում մեծ քանակությամբ կղանք են
արտազատում, որը իր հերթին պարունակում է
02:13
This whale pump, as it's called,
31
121918
1744
ջրի հատակից դեպի մակերես բերված
02:15
actually brings essential limiting
nutrients from the depths
nutrients from the depths
32
123662
3293
անփոխարինելի սննդանյութեր՝
02:18
to the surface waters where they
stimulate the growth of phytoplankton,
stimulate the growth of phytoplankton,
33
126955
4020
ֆիտոպլանկտոնի աճը խթանելու համար,
02:22
which forms the base
of all marine food chains.
of all marine food chains.
34
130975
3447
որը ծովում սնման օղակի հիմքն է կազմում:
Իսկապես: Մեծ քանակությամբ կետի կղանքը
02:26
So really, having more whales
in the oceans pooping
in the oceans pooping
35
134422
2705
օգտակար է ամբողջ էկոհամակարգի համար:
02:29
is really beneficial
to the entire ecosystem.
to the entire ecosystem.
36
137127
4081
02:33
Whales are also known to undertake some
of the longest migrations of all mammals.
of the longest migrations of all mammals.
37
141208
5552
Կետերը կաթնասունների մեջ հայտնի են նաև
իրենց ամենաերկար տևող գաղթով:
02:38
Gray whales off America
migrate 16,000 kilometers
migrate 16,000 kilometers
38
146760
5936
Գորշ ամերիկական կետը
գաղթում է 16.000 կմ,
02:44
between productive feeding areas and less
productive calving, or birthing, areas
productive calving, or birthing, areas
39
152707
6105
սնման համար նպաստավոր վայրերից մինչև
բեղմնավորվելու և ծնունդ տալու վայրեր:
Եվ այսպես ամեն տարի:
02:50
and back every year.
40
158812
3090
02:53
As they do so, they transport fertilizer
in the form of their feces
in the form of their feces
41
161902
4984
Դա անելով նրանք այդ պարարտանյութը
իրենց արտաթորանքի ձևով մի տեղից
02:58
from places that have it
to places that need it.
to places that need it.
42
166886
3790
մյուսն են տեղափոխում:
03:02
So clearly, whales are really
important in nutrient cycling,
important in nutrient cycling,
43
170676
3439
Այսպիսով հստակ է դառնում, թե կետերը ինչքան
կարևոր են օվկիանոսում թե՜ ուղղահայաց,
03:06
both horizontally and vertically,
through the oceans.
through the oceans.
44
174115
3692
և թե՜ հորիզոնական սնման շղթայում:
03:09
But what's really cool is that they're
also really important after they're dead.
also really important after they're dead.
45
177807
6659
Միևնույն ժամանակ ուշագրավ է նաև այն փաստը,
որ կետերը կարևոր են նաև իրենց մահից հետո:
Կետի դին հյուսվածքային խոշոր զանգված է,
03:16
Whale carcasses are some of
the largest form of detritus
the largest form of detritus
46
184466
4093
որը օվկիանոսի մակերևույթից իջնում է հատակ:
03:20
to fall from the ocean's surface,
and they're called whale fall.
and they're called whale fall.
47
188559
4210
Այս երևույթը կոչվում է կետերի անկում:
03:25
As these carcasses sink,
48
193409
2057
Երբ կետի դին սուզվում է, այդ դառնում է կեր
03:27
they provide a feast
to some 400-odd species,
to some 400-odd species,
49
195466
3029
400 այլ տեսակ ծովային կենդանիների համար,
03:30
including the eel-shaped, slime-producing
hagfish.
hagfish.
50
198495
3836
ներառյալ՝ օձաձև էլեկտրաձկները:
03:35
So over the 200 years of whaling,
51
203021
2133
Եվ այս 200 տարիների ընթացքում զբաղված
03:37
when we were busy killing and removing
these carcasses from the oceans,
these carcasses from the oceans,
52
205154
4370
լինելով կետերից օվկիանոսների դատարկումով,
մենք փոխեցինք կետերի անկման աշխարհագրական
03:41
we likely altered the rate and geographic
distribution of these whale falls
distribution of these whale falls
53
209524
5722
բաշխումը դեպի օվկիանոսի հատակ:
03:47
that would descend into deep oceans,
54
215246
2317
Որպես հետևանք դա բերեց որոշ այլ տեսակների
03:49
and as a result, probably led
to a number of extinctions
to a number of extinctions
55
217563
3691
ոչնչացմանը, որոնք իրենց գոյատևումը
03:53
of species that were most specialized
56
221254
2138
03:55
and dependent on these carcasses
for their survival.
for their survival.
57
223392
4484
պահպանում էին այդ
դիակային զանդվածի հաշվին:
03:59
Whale carcasses are also known
to transport about 190,000 tons of carbon,
to transport about 190,000 tons of carbon,
58
227876
7932
Վերջիններս իրենց հետ տեղափոխում են
մոտավորապես 190.000 տոննա ածխածին,
04:07
which is the equivalent of that produced
59
235808
2298
որը համարժեք է տարեկան
04:10
by 80,000 cars per year
60
238106
3065
80.000 ավտոմեքենայից արտադրվող քանակին՝
04:13
from the atmosphere to the deep oceans,
61
241171
2829
մթնոլորտից դեպի օվկիանոսի խորք:
Այդ իսկ պատճառով օվկիանոսները հաճախ
կոչվում են
կոչվում են
04:16
and the deep oceans
are what we call "carbon sinks,"
are what we call "carbon sinks,"
62
244000
3510
«Ածխածնի լվացարա», քանի որ կապում են
04:19
because they trap and hold
excess carbon from the atmosphere,
excess carbon from the atmosphere,
63
247510
4063
ածխածինը և հետաձգում գլոբալ տաքացումը:
04:23
and therefore help
to delay global warming.
to delay global warming.
64
251573
4216
04:27
Sometimes these carcasses
also wash up on beaches
also wash up on beaches
65
255789
3679
Հաճախ մահացած մարմինները քշվում են ափ,
04:31
and provide a meal to a number
of predatory species on land.
of predatory species on land.
66
259468
5072
որը կեր է դառնում ցամաքի
գիշատիչ կենդանիների համար:
04:36
The 200 years of whaling
was clearly detrimental
was clearly detrimental
67
264540
3924
Կետերի որսը 200 տարվա ընթացքում
վնասաբեր էր և
վնասաբեր էր և
նվազեցրեց նրանց քանակը 60-90%-ով:
04:40
and caused a reduction
in the populations of whales
in the populations of whales
68
268464
2892
04:43
between 60 to 90 percent.
69
271356
3120
04:46
Clearly, the Save the Whales movement
70
274476
1826
Ակնառու էր «Պահպանել Կետերին»
շարժումը
շարժումը
04:48
was instrumental in preventing
commercial whaling from going on,
commercial whaling from going on,
71
276302
4411
կետերի որսը դադարելու
գործում մեծ դեր խաղաց:
գործում մեծ դեր խաղաց:
04:52
but we need to revise this.
72
280713
3141
Բայց մենք դա պետք է կրկնենք՝ ուշադրություն
04:55
We need to address the more modern,
pressing problems that these whales face
pressing problems that these whales face
73
283854
4754
դարձնելով ավելի փոքր հարցերի վրա ևս:
05:00
in our waters today.
74
288608
1741
05:02
Amongst other things, we need to stop them
75
290349
2133
Պետք է արգելել նավերի մուտքը նրանց սնման
05:04
from getting plowed down by container
ships when they're in their feeding areas,
ships when they're in their feeding areas,
76
292482
4705
վայրեր և ձկնորսական ցանցերի օգտագործումը:
05:09
and stop them from getting
entangled in fishing nets
entangled in fishing nets
77
297187
2798
05:11
as they float around in the ocean.
78
299985
2484
05:14
We also need to learn to contextualize
our conservation messages,
our conservation messages,
79
302469
4370
Պետք է սովորենք կարևորել բնապահպանական
հարցերը, որպեսզի մարդիկ հասկանան այդ
05:18
so people really understand the true
ecosystem value of these creatures.
ecosystem value of these creatures.
80
306839
6386
կենդանիների արժեքը էկոհամակարգում:
05:25
So, let's save the whales again,
81
313985
4157
Եկեք կետերին փրկենք նորից:
05:30
but this time, let's not just
do it for their sake.
do it for their sake.
82
318142
4133
Եվ դա անենք ոչ միայն նրանց,
05:34
Let's also do it for ours.
83
322275
2531
այլ նաև մեր համար:
Շնորհակալություն:
05:36
Thank you.
84
324806
2345
05:39
(Applause)
85
327151
4830
ABOUT THE SPEAKER
Asha de Vos - Protector of whalesDedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists.
Why you should listen
Asha de Vos is a marine biologist and TED Fellow who specializes in researching and working with marine mammals. She has degrees from the Universities of St. Andrews and Oxford, and her PhD from the University of Western Australia. She oversees the Sri Lankan Blue Whale Project, the first long-term study on blue whales within the northern Indian Ocean.
A Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
More profile about the speakerA Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
Asha de Vos | Speaker | TED.com