TEDxNewYork
Ismael Nazario: What I learned as a kid in jail
Ismael Nazario: Czego nauczyłem się jako małoletni więzień
Filmed:
Readability: 3
1,502,715 views
Jako nastolatek Isamel Nazario został umieszczony w nowojorskim więzieniu Rikers Island, gdzie spędził trzysta dni w odosobnieniu - zanim jeszcze nawet oskarżono go o popełnienie przestępstwa. Dzisiaj jako propagator reform w amerykańskim więziennictwie próbuje zmieniać zwyczaje panujące w społeczności, w której młodzi ludzie często poddawani są niewyobrażalnej przemocy. Nazario opowiada przerażającą historię swojego życia i pokazuje, w jaki sposób pomóc nastolatkom tak, aby równocześnie im nie zaszkodzić.
Ismael Nazario - Prison reform advocate
Prison reform advocate Ismael Nazario helps former inmates from New York's Rikers Island jail reenter society. Full bio
Prison reform advocate Ismael Nazario helps former inmates from New York's Rikers Island jail reenter society. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We need to change the culture
in our jails and prisons,
in our jails and prisons,
0
833
4180
Musimy zmienić zwyczaje
obowiązujące w naszych więzieniach,
obowiązujące w naszych więzieniach,
00:17
especially for young inmates.
1
5013
2507
zwłaszcza tych dla młodych więźniów.
00:19
New York state is one
of only two in the U.S.
of only two in the U.S.
2
7520
2322
Stan Nowy Jork jest jednym z dwóch stanów,
00:21
that automatically arrests and tries
16- to 17-year-olds as adults.
16- to 17-year-olds as adults.
3
9842
4498
które aresztują i skazują
16- i 17-latków jako dorosłych.
16- i 17-latków jako dorosłych.
00:26
This culture of violence
takes these young people
takes these young people
4
14950
2347
Ta pełna przemocy kultura
umieszcza młodych ludzi
umieszcza młodych ludzi
00:29
and puts them in a hostile environment,
5
17297
2042
w nieprzyjaznym im środowisku,
00:31
and the correctional officers pretty much
allow any and everything to go on.
allow any and everything to go on.
6
19339
4042
a służba więzienna pozwala
na prawie wszystko.
na prawie wszystko.
00:35
There's not really much
for these young people to do
for these young people to do
7
23381
2807
Więźniowie nie mają nic do roboty,
00:38
to actually enhance their talent
and actually rehabilitate them.
and actually rehabilitate them.
8
26188
3530
nie mogą rozwijać talentów
ani się zrehabilitować.
ani się zrehabilitować.
00:43
Until we can raise the age
of criminal responsibility to 18,
of criminal responsibility to 18,
9
31038
3246
Dopóki nie podniesiemy wieku
odpowiedzialności karnej do 18 lat,
odpowiedzialności karnej do 18 lat,
00:46
we need to focus on changing
the daily lives of these young people.
the daily lives of these young people.
10
34284
3251
trzeba skupić się na zmianie
codziennego życia tych młodych ludzi.
codziennego życia tych młodych ludzi.
00:50
I know firsthand.
11
38155
1574
Wiem to z pierwszej ręki.
00:52
Before I ever turned 18,
12
40329
1579
Zanim jeszcze skończyłem 18 lat
spędziłem około 400 dni na wyspie Rikers,
w tym około 300 dni w odosobnieniu
w tym około 300 dni w odosobnieniu
00:53
I spent approximately
400 days on Rikers Island,
400 days on Rikers Island,
13
41908
3947
00:57
and to add to that
14
45855
1254
00:59
I spent almost 300 days
in solitary confinement,
in solitary confinement,
15
47109
3854
01:02
and let me tell you this:
16
50963
1697
i powiem wam,
01:05
Screaming at the top of your lungs
all day on your cell door
all day on your cell door
17
53680
3088
że cały dzień krzyku na pełny regulator
przez drzwi lub okno celi
przez drzwi lub okno celi
01:08
or screaming at the top
of your lungs out the window,
of your lungs out the window,
18
56768
2577
szybko się nuży.
01:11
it gets tiring.
19
59345
1922
01:13
Since there's not much for you to do
while you're in there,
while you're in there,
20
61267
2797
Podczas pobytu tam
nie masz zbyt wiele do roboty,
nie masz zbyt wiele do roboty,
01:16
you start pacing
back and forth in your cell,
back and forth in your cell,
21
64064
2283
więc zaczynasz chodzić w kółko po celi,
zaczynasz gadać do siebie,
zaczynasz gadać do siebie,
01:18
you start talking to yourself,
22
66347
2136
01:20
your thoughts start running wild,
23
68483
1997
myśli zaczynają szaleć,
stają się twoim najgorszym wrogiem.
stają się twoim najgorszym wrogiem.
01:22
and then your thoughts
become your own worst enemy.
become your own worst enemy.
24
70480
3483
01:25
Jails are actually supposed
to rehabilitate a person,
to rehabilitate a person,
25
73963
2995
Więzienia powinny rehabilitować ludzi,
01:28
not cause him or her
to become more angry,
to become more angry,
26
76958
2693
a nie wzmagać ich gniew,
frustrację i poczucie beznadziei.
frustrację i poczucie beznadziei.
01:31
frustrated, and feel more hopeless.
27
79651
2740
01:34
Since there's not a discharge plan
put in place for these young people,
put in place for these young people,
28
82391
3903
Nie ma dla więźniów planu resocjalizacji,
wracają więc do społeczeństwa z niczym.
wracają więc do społeczeństwa z niczym.
01:38
they pretty much
reenter society with nothing.
reenter society with nothing.
29
86294
3595
01:43
And there's not really much for them to do
to keep them from recidivating.
to keep them from recidivating.
30
91168
3805
Zostaje im właściwie tylko recydywa.
01:47
But it all starts with the C.O.s.
31
95823
2182
Wszystko zaczyna się
od oficerów poprawczych.
od oficerów poprawczych.
01:50
It's very easy for some people
32
98545
1968
Niektórym bardzo łatwo
01:52
to look at these correctional officers
as the good guys
as the good guys
33
100513
2694
widzieć w nich tych dobrych,
01:55
and the inmates as the bad guys,
34
103207
2275
a w skazanych tych złych,
01:57
or vice versa for some,
35
105482
1696
lub dla niektórych odwrotnie,
01:59
but it's a little more than that.
36
107178
1671
ale tu chodzi o coś więcej.
02:00
See, these C.O.s are normal,
everyday people.
everyday people.
37
108849
2995
Strażnicy to normalni, zwyczajni ludzie.
02:03
They come from the same neighborhoods
as the population they "serve."
as the population they "serve."
38
111844
5041
Pochodzą z tej samej okolicy,
co ludzie, którym "służą".
co ludzie, którym "służą".
02:09
They're just normal people.
39
117725
1872
Są normalnymi ludźmi.
02:11
They're not robots, and there's
nothing special about them.
nothing special about them.
40
119597
3664
Nie są robotami, nie ma w nich
niczego specjalnego.
niczego specjalnego.
02:15
They do pretty much everything
anybody else in society does.
anybody else in society does.
41
123261
3762
Robią prawie to samo,
co każdy w społeczeństwie.
co każdy w społeczeństwie.
02:19
The male C.O.s want to talk
and flirt with the female C.O.s.
and flirt with the female C.O.s.
42
127023
3899
Strażnik chce sobie
flirtować ze strażniczką.
flirtować ze strażniczką.
02:22
They play the little high school
kid games with each other.
kid games with each other.
43
130922
2809
Pogrywają ze sobą w dziecięce gierki.
02:25
They politic with one another.
44
133731
1904
Uprawiają politykę.
02:27
And the female C.O.s gossip to each other.
45
135635
4319
A strażniczki plotkują.
02:31
So I spent numerous amounts of time
with numerous amounts of C.O.s,
with numerous amounts of C.O.s,
46
139954
5990
Spędziłem wiele czasu
z różnymi strażnikami,
z różnymi strażnikami,
ale pozwólcie mi opowiedzieć o jednym
szczególnym o imieniu Monroe.
szczególnym o imieniu Monroe.
02:37
and let me tell you about
this one in particular named Monroe.
this one in particular named Monroe.
47
145944
2912
02:40
One day he pulled me
in between the A and B doors
in between the A and B doors
48
148856
2498
Pewnego dnia wyciągnął mnie
między drzwi A i B,
między drzwi A i B,
które oddzielały północne i południowe
skrzydła naszego budynku mieszkalnego.
skrzydła naszego budynku mieszkalnego.
02:43
which separate the north
and south sides of our housing unit.
and south sides of our housing unit.
49
151354
3319
02:46
He pulled me there because I had
a physical altercation
a physical altercation
50
154673
2597
Wyciągnął mnie, bo właśnie się pobiłem
02:49
with another young man in my housing unit,
51
157270
2020
z innym młodym człowiekiem
z mojego skrzydła,
z mojego skrzydła,
02:51
and he felt, since there was
a female officer working on the floor,
a female officer working on the floor,
52
159290
3483
a ponieważ na tym
piętrze pracowała strażniczka,
piętrze pracowała strażniczka,
02:54
that I violated his shift.
53
162773
2485
uznał, że musi się tym zająć.
02:57
So he punched me in my chest.
54
165258
1997
Uderzył mnie w klatkę piersiową.
02:59
He kind of knocked the wind out of me.
55
167255
2136
Straciłem dech.
03:01
I wasn't impulsive,
I didn't react right away,
I didn't react right away,
56
169391
2857
Nie byłem impulsywny, nie reagowałem,
03:04
because I know this is their house.
57
172248
2648
wiedziałem, że to jest ich teren.
03:06
I have no wins.
58
174896
1850
Nie miałem szans.
03:08
All he has to do is pull his pin
and backup will come immediately.
and backup will come immediately.
59
176746
5428
Mógł w każdej chwili wezwać pomoc.
03:15
So I just gave him a look in his eyes
60
183084
2561
Popatrzyłem mu w oczy
03:17
and I guess he saw the anger
and frustration just burning,
and frustration just burning,
61
185645
3259
i chyba zobaczył moją złość i frustrację,
03:20
and he said to me,
62
188904
1965
więc powiedział do mnie:
03:22
"Your eyes are going to get you
in a lot of trouble,
in a lot of trouble,
63
190869
2462
"Taki wzrok napyta ci biedy -
wyglądasz, jakbyś szukał guza".
wyglądasz, jakbyś szukał guza".
03:25
because you're looking
like you want to fight."
like you want to fight."
64
193331
2506
Zdjął pas służbowy,
03:27
So he commenced
to taking off his utility belt,
to taking off his utility belt,
65
195837
2369
03:30
he took off his shirt and his badge,
66
198206
2091
zdjął koszulę i odznakę
i powiedział: "Możemy walczyć".
i powiedział: "Możemy walczyć".
03:32
and he said, "We could fight."
67
200297
2037
03:34
So I asked him, "You gonna hold it down?"
68
202334
2817
Zapytałem się go:
"Nie polecisz z jęzorem?"
"Nie polecisz z jęzorem?"
03:37
Now, that's a term that's
commonly used on Rikers Island
commonly used on Rikers Island
69
205151
2913
Tak się często mówi na Rikers Island,
03:40
meaning that you're not
going to say anything to anybody,
going to say anything to anybody,
70
208064
2667
oznacza, że nic nikomu nie powiesz
ani nie doniesiesz.
ani nie doniesiesz.
03:42
and you're not going to report it.
71
210731
2227
03:44
He said, "Yeah, I'm gonna hold it down.
You gonna hold it down?"
You gonna hold it down?"
72
212958
3777
Powiedział: "Nie. A ty?".
03:48
I didn't even respond.
73
216735
1671
Nawet nie odpowiedziałem.
03:50
I just punched him right in his face,
74
218406
1925
Uderzyłem go w twarz,
więc zaczęliśmy od razu walczyć.
więc zaczęliśmy od razu walczyć.
03:52
and we began fighting
right then and there.
right then and there.
75
220331
2696
03:55
Towards the end of the fight,
he slammed me up against the wall,
he slammed me up against the wall,
76
223027
4320
Na koniec rzucił mną o ścianę
03:59
so while we were tussled up,
he said to me, "You good?"
he said to me, "You good?"
77
227347
3505
i podczas szamotaniny
zapytał: "Wszystko dobrze?".
zapytał: "Wszystko dobrze?".
04:02
as if he got the best of me,
78
230852
1765
Tak jakby to on był górą,
04:04
but in my mind, I know
I got the best of him,
I got the best of him,
79
232617
2624
chociaż według mnie to ja byłem górą.
04:07
so I replied very cocky,
80
235241
2003
Odpowiedziałem bardzo zarozumiale.
04:09
"Oh, I'm good, you good?"
81
237244
2128
"Wszystko dobrze, a ty?"
04:11
He said, "Yeah, I'm good,
I'm good."
I'm good."
82
239372
1994
Odparł: "Tak, wszystko dobrze".
04:13
We let go, he shook my hand,
said he gave me my respect,
said he gave me my respect,
83
241366
4166
Puściliśmy się, uścisnął mi dłoń,
powiedział, że zdobyłem jego szacunek,
powiedział, że zdobyłem jego szacunek,
04:17
gave me a cigarette and sent me on my way.
84
245532
3371
dał mi papierosa i pozwolił odejść.
Trudno uwierzyć, ale są strażnicy,
04:21
Believe it or not, you come across
some C.O.s on Rikers Island
some C.O.s on Rikers Island
85
249723
3741
którzy będą się z tobą bić.
04:25
that'll fight you one-on-one.
86
253464
2576
04:28
They feel that they understand how it is,
87
256040
2207
Wydaje im się, że rozumieją, jak to jest,
04:30
and they feel that I'm going
to meet you where you're at.
to meet you where you're at.
88
258247
2808
i że ja na to pójdę.
04:33
Since this is how you commonly
handle your disputes,
handle your disputes,
89
261055
2496
Skoro tak się zwykle rozstrzyga spory,
04:35
we can handle it in that manner.
90
263551
2079
my też tak możemy.
Wyszedłem z tego jak mężczyzna,
strażnik wyszedł z tego jak mężczyzna,
strażnik wyszedł z tego jak mężczyzna,
04:37
I walk away from it like a man,
you walk away from it like a man,
you walk away from it like a man,
91
265630
3274
04:40
and that's it.
92
268904
1421
to wszystko.
04:42
Some C.O.s feel that
they're jailing with you.
they're jailing with you.
93
270325
2152
Niektórzy strażnicy czują,
że są uwięzieni razem z tobą.
że są uwięzieni razem z tobą.
04:44
This is why they have that mentality
and that attitude
and that attitude
94
272477
2570
Dlatego mają taką mentalność i nastawienie
04:47
and they go by that concept.
95
275047
2031
i tak do wszystkiego podchodzą.
04:49
In some instances, we're in it
together with the C.O.s.
together with the C.O.s.
96
277078
3465
Czasem rzeczywiście jesteśmy z nimi.
04:52
However, institutions need to give
these correctional officers
these correctional officers
97
280543
3074
Ale zakłady poprawcze
powinny uczyć strażników,
powinny uczyć strażników,
04:55
proper trainings on how to properly deal
with the adolescent population,
with the adolescent population,
98
283617
3378
jak postępować z nastolatkami
04:58
and they also need
to give them proper trainings
to give them proper trainings
99
286995
2245
i nauczyć ich postępowania
05:01
on how to deal with
the mental health population as well.
the mental health population as well.
100
289240
3537
z osobami, które mają problemy psychiczne.
05:04
These C.O.s play a big factor
in these young people's lives
in these young people's lives
101
292777
3309
Strażnicy ogrywają dużą rolę
w życiu tych młodych ludzi,
w życiu tych młodych ludzi,
05:08
for x amount of time until a disposition
is reached on their case.
is reached on their case.
102
296086
3358
przez nieokreślony czas, aż do wyroku.
05:11
So why not try to mentor
these young people while they're there?
these young people while they're there?
103
299444
4657
Warto wykorzystać ten czas
na uczenie tych młodych ludzi.
na uczenie tych młodych ludzi.
05:16
Why not try to give them some type
of insight to make a change,
of insight to make a change,
104
304101
4221
Warto wytłumaczyć im niektóre
sprawy, żeby mogli się zmienić.
sprawy, żeby mogli się zmienić.
05:20
so once they reenter back into society,
105
308322
3461
żeby po powrocie do społeczeństwa
umieli zrobić coś pozytywnego.
umieli zrobić coś pozytywnego.
05:23
they're doing something positive?
106
311783
3624
05:28
A second big thing to help our teens
in jails is better programming.
in jails is better programming.
107
316217
5409
Nastolatkom w więzieniach można też pomóc
przez ulepszenie programu.
05:33
When I was on Rikers Island,
the huge thing was solitary confinement.
the huge thing was solitary confinement.
108
321626
4018
Podczas mojego pobytu na Rikers Island
izolatki były na porządku dziennym.
izolatki były na porządku dziennym.
05:37
Solitary confinement
was originally designed
was originally designed
109
325644
2729
Odosobnienie miało za zadanie
05:40
to break a person mentally,
physically and emotionally.
physically and emotionally.
110
328373
3692
załamać więźnia mentalnie,
fizycznie i emocjonalnie.
fizycznie i emocjonalnie.
05:44
That's what it was designed for.
111
332065
2811
To do tego zostało stworzone.
05:47
The U.S. Attorney General
recently released a report
recently released a report
112
335756
2468
Prokuratura Generalna USA
wydała ostatnio raport
wydała ostatnio raport
05:50
stating that they're going
to ban solitary confinement
to ban solitary confinement
113
338224
2525
mówiący, że zakażą odosobnienia
nastolatków w Nowym Jorku.
nastolatków w Nowym Jorku.
05:52
in New York state for teens.
114
340749
2419
Jedyna rzecz, która podczas odosobnienia
trzymała mnie przy zdrowych zmysłach,
trzymała mnie przy zdrowych zmysłach,
05:55
One thing that kept me sane while I
was in solitary confinement was reading.
was in solitary confinement was reading.
115
343698
4202
to czytanie.
05:59
I tried to educate myself
as much as possible.
as much as possible.
116
347900
2902
Próbowałem nauczyć się, ile się da.
06:02
I read any and everything
I could get my hands on.
I could get my hands on.
117
350802
2625
Czytałem wszystko, co wpadło mi w ręce.
06:05
And aside from that,
I wrote music and short stories.
I wrote music and short stories.
118
353427
3691
Poza tym pisałem muzykę
i krótkie opowiadania.
i krótkie opowiadania.
06:09
Some programs that I feel
would benefit our young people
would benefit our young people
119
357118
5076
Niektóre programy, które według mnie
przynoszą korzyści młodym ludziom,
przynoszą korzyści młodym ludziom,
06:14
are art therapy programs
120
362194
3051
to programy terapii sztuką
06:17
for the kids that like to draw
and have that talent,
and have that talent,
121
365245
3065
dla młodzieży, która lubi
rysować i ma talent.
rysować i ma talent.
06:20
and what about the young individuals
that are musically inclined?
that are musically inclined?
122
368310
3942
Co z młodzieżą uzdolnioną muzycznie?
06:24
How about a music program for them
that actually teaches them
that actually teaches them
123
372252
2887
Co z programem muzycznym,
które uczą grać i komponować?
które uczą grać i komponować?
06:27
how to write and make music?
124
375139
2397
06:29
Just a thought.
125
377536
1424
Taki pomysł.
06:30
When adolescents come to Rikers Island,
126
378960
2069
Nastolatkowie na Rikers Island
06:33
C74, RNDC is the building
that they're housed in.
that they're housed in.
127
381029
4114
mieszkają w budynku C74 RNDC.
06:37
That's nicknamed "gladiator school,"
128
385143
3561
Nazywa się go "szkołą gladiatorów",
06:40
because you have a young individual
coming in from the street
coming in from the street
129
388704
2882
bo młodziak z z ulicy
myśli, że jest twardy,
myśli, że jest twardy,
06:43
thinking that they're tough,
130
391586
1777
06:45
being surrounded by a bunch
of other young individuals
of other young individuals
131
393363
3320
a trafia między ludzi z innych dzielnic,
którzy też się mają za twardzieli.
którzy też się mają za twardzieli.
06:48
from all of the five boroughs,
and everybody feels that they're tough.
and everybody feels that they're tough.
132
396683
3644
06:52
So now you have a bunch of young gentlemen
poking their chests out
poking their chests out
133
400327
3995
Mamy więc kilku młodych ludzi,
którzy prężą muskuły
którzy prężą muskuły
06:56
feeling that I have to prove
I'm equally as tough as you
I'm equally as tough as you
134
404322
3390
i zdaje im się, że muszą udowodnić,
jacy to są twardzi,
jacy to są twardzi,
06:59
or I'm tougher than you, you and you.
135
407712
2434
twardsi niż ty, ty i ty.
07:02
But let's be honest:
136
410146
1588
Powiedzmy to wprost:
07:03
That culture is very dangerous
and damaging to our young people.
and damaging to our young people.
137
411734
4891
ta kultura jest bardzo niebezpieczna
i wyniszcza naszych młodych ludzi.
i wyniszcza naszych młodych ludzi.
Trzeba pomóc instytucjom
i nastolatkom zrozumieć,
i nastolatkom zrozumieć,
07:08
We need to help institutions
and these teens realize
and these teens realize
138
416625
2954
07:11
that they don't have to lead
the previous lifestyle that they led
the previous lifestyle that they led
139
419579
3295
że nie muszą kontynuować
poprzedniego stylu życia,
poprzedniego stylu życia,
07:14
when they were on the street,
that they can actually make a change.
that they can actually make a change.
140
422874
3437
który prowadzili na ulicach,
mogą go zmienić.
mogą go zmienić.
07:18
It's sad to report
that while I was in prison,
that while I was in prison,
141
426311
3451
Smuci mnie, że kiedy byłem w więzieniu,
07:21
I used to hear dudes talking about
when they get released from prison,
when they get released from prison,
142
429762
4229
słuchałem rozmów o tym,
co kto zrobi po zwolnieniu,
co kto zrobi po zwolnieniu,
07:25
what type of crimes
they're going to commit
they're going to commit
143
433991
3088
jakie przestępstwa popełni,
jak tylko wróci na ulicę.
jak tylko wróci na ulicę.
07:29
when they get back in the street.
144
437079
2624
07:31
The conversations used to sound
something like this:
something like this:
145
439703
2693
Ich rozmowa brzmiała na przykład tak:
07:35
"Oh, when I hit the street,
my brother got this connection
my brother got this connection
146
443616
2827
"Jak wrócę, to brat ma kontakt
07:38
for this, that and the third,"
147
446443
1448
na to, tamto i to trzecie"
07:39
or, "My man over here
got this connection for the low price.
got this connection for the low price.
148
447891
2844
lub: "Mam kontakt
za niewielkie pieniądze.
za niewielkie pieniądze.
07:42
Let's exchange information,"
149
450735
1407
Wymieńmy się informacjami"
07:44
and, "When we hit the town,
we're going to do it real big."
we're going to do it real big."
150
452142
2783
albo: "Po powrocie dobrze się zakręcimy".
07:46
I used to hear these conversations
and think to myself, "Wow,
and think to myself, "Wow,
151
454925
2859
Słuchałem takich rozmów i myślałem:
07:49
these dudes are really talking about
going back in the street
going back in the street
152
457784
2932
"Oni naprawdę myślą o powrocie na ulicę
i popełnianiu dalszych przestępstw".
07:52
and committing future crimes."
153
460716
1532
Nadałem temu nazwę.
07:54
So I came up with a name for that:
154
462248
1742
07:55
I called it a go-back-to-jail-quick scheme
155
463990
2949
Nazwałem to "kartą powrotu do więzienia",
07:58
because really, how long
is that going to last?
is that going to last?
156
466939
3584
bo to długo nie potrwa.
08:02
You get a retirement plan with that?
157
470523
2360
Dadzą ci za to emeryturę?
08:04
Nice little pension? 401(k)? 403(b)?
158
472883
3458
Mała miła emeryturka? Może III filar?
08:08
You get health insurance? Dental?
159
476341
3298
A ubezpieczenie zdrowotne?
Może dentystyczne?
Może dentystyczne?
08:11
(Laughter)
160
479639
1929
(Śmiech)
08:13
But I will tell you this:
161
481568
1856
W więzieniu spotkałem także wielu
08:15
Being in jail and being in prison,
162
483424
1742
08:17
I came across some of the most
intelligent, brilliant,
intelligent, brilliant,
163
485166
3622
najmądrzejszych, najbardziej błyskotliwych
i najbardziej utalentowanych ludzi.
08:20
and talented people
that I would ever meet.
that I would ever meet.
164
488788
2786
08:23
I've seen individuals
take a potato chip bag
take a potato chip bag
165
491574
2229
Poznałem ludzi, którzy z torby na czipsy
tworzyli przepiękne ramki.
tworzyli przepiękne ramki.
08:25
and turn it into the most
beautiful picture frame.
beautiful picture frame.
166
493803
2631
08:28
I've seen individuals take
the state soap that's provided for free
the state soap that's provided for free
167
496434
3112
Poznałem ludzi, którzy przydziałowe mydło
08:31
and turn them into
the most beautiful sculptures
the most beautiful sculptures
168
499546
2379
przerabiali w najpiękniejsze rzeźby,
08:33
that would make Michelangelo
look like a kindergartner made it.
look like a kindergartner made it.
169
501925
4292
wobec których dzieła Michelangela
wyglądają jak prace przedszkolaka.
wyglądają jak prace przedszkolaka.
08:38
At the age of 21, I was in
a maximum-security prison
a maximum-security prison
170
506217
3087
W wieku 21 lat mieszkałem
w więzieniu o najwyższym rygorze,
w więzieniu o najwyższym rygorze,
08:41
called Elmira Correctional Facility.
171
509304
1803
nazwanym Zakład Poprawczy Elmira.
08:43
I just came out of the weight shack
from working out,
from working out,
172
511107
2508
Wyszedłem właśnie z budynku siłowni,
08:45
and I saw an older gentleman that I knew
standing in the middle of the yard
standing in the middle of the yard
173
513615
3533
kiedy zobaczyłem starszego pana
na środku spacerniaka
na środku spacerniaka
08:49
just looking up at the sky.
174
517148
1305
wpatrującego się w niebo.
08:50
Mind you, this older gentlemen was serving
a 33-and-a-third-to-life sentence
a 33-and-a-third-to-life sentence
175
518453
4196
Ten pan miał wyrok od 33 do dożywocia,
08:54
in which he already had served
20 years of that sentence.
20 years of that sentence.
176
522649
3432
z czego dwadzieścia już odsiedział.
08:58
So I walk up to him and I said,
177
526081
1814
Zapytałem: "Coś się stało?
Wszystko dobrze?".
Wszystko dobrze?".
08:59
"O.G., what's going on, man, you good?"
178
527895
1962
09:01
He looked at me, and he said,
"Yeah, I'm good, young blood."
"Yeah, I'm good, young blood."
179
529857
2851
Popatrzył na mnie i powiedział
"Dobrze, młodziaku".
"Dobrze, młodziaku".
09:04
I'm like, "So what are you looking
up at the sky for, man?
up at the sky for, man?
180
532708
2733
"To dlaczego patrzy pan na niebo?
Co jest tam takiego fascynującego?".
Co jest tam takiego fascynującego?".
09:07
What's so fascinating up there?"
181
535441
1698
09:09
He said, "You look up
and you tell me what you see."
and you tell me what you see."
182
537139
2678
"Popatrz sam i powiedz, co widzisz".
09:13
"Clouds." (Laughter)
183
541087
3528
"Chmury". (Śmiech)
09:16
He said, "All right.
What else do you see?"
What else do you see?"
184
544615
2907
"Dobrze. Co jeszcze?".
09:19
At that time, it was a plane passing by.
185
547522
2501
W tym czasie przelatywał samolot.
"Tak, widzę samolot".
"Tak, widzę samolot".
09:22
I said, "All right, I see an airplane."
186
550023
2027
09:24
He said, "Exactly, and what's
on that airplane?" "People."
on that airplane?" "People."
187
552050
4156
"Właśnie, a co jest w środku?"
"Ludzie".
"Ludzie".
09:28
"Exactly. Now where's that plane
and those people going?"
and those people going?"
188
556206
3877
"Właśnie. A dokąd oni lecą?".
09:32
"I don't know. You know?
189
560083
1486
"Nie wiem. Jak wiesz, to mi powiedz.
Podaj mi też wyniki totolotka".
Podaj mi też wyniki totolotka".
09:33
Please let me know if you do.
Then let me get some lottery numbers."
Then let me get some lottery numbers."
190
561569
3247
09:38
He said, "You're missing
the big picture, young blood.
the big picture, young blood.
191
566236
3158
"Przegapiłeś coś ważnego, młodziaku.
Ten samolot i ci ludzie dokądś lecą,
Ten samolot i ci ludzie dokądś lecą,
09:41
That plane with those people
is going somewhere,
is going somewhere,
192
569394
2345
a my tkwimy tutaj.
09:43
while we're here stuck.
193
571739
2578
09:46
The big picture is this:
194
574317
1834
Samoloty i ludzie dokądś latają,
a nam za tymi murami życie ucieka".
a nam za tymi murami życie ucieka".
09:48
That plane with those people
going somewhere,
going somewhere,
195
576151
2368
09:50
that's life passing us by
while we behind these walls, stuck."
while we behind these walls, stuck."
196
578519
4451
09:58
Ever since that day,
197
586252
2066
Ten dzień naznaczył się w mojej pamięci
i pokazał, że muszę to zmienić.
i pokazał, że muszę to zmienić.
10:00
that sparked something in my mind
and made me know I had to make a change.
and made me know I had to make a change.
198
588318
4179
10:04
Growing up, I was always
a good, smart kid.
a good, smart kid.
199
592497
3297
Kiedy dorastałem, byłem dobrym,
mądrym dzieckiem.
mądrym dzieckiem.
10:07
Some people would say
I was a little too smart for my own good.
I was a little too smart for my own good.
200
595794
4949
Niektórzy ludzie mówili,
że jestem troszkę zbyt mądry.
że jestem troszkę zbyt mądry.
10:12
I had dreams of becoming
an architect or an archaeologist.
an architect or an archaeologist.
201
600743
5547
Miałem marzenia, chciałem zostać
archeologiem albo architektem.
archeologiem albo architektem.
10:18
Currently, I'm working
at the Fortune Society,
at the Fortune Society,
202
606290
2183
Teraz pracuję w programie Fortune Society,
10:20
which is a reentry program,
203
608473
1749
który pomaga byłym więźniom
wrócić do społeczeństwa.
wrócić do społeczeństwa.
10:22
and I work with people as a case manager
that are at high risk for recidivism.
that are at high risk for recidivism.
204
610222
4543
Jako doradca pracuję z osobami
o dużym ryzyku recydywy.
o dużym ryzyku recydywy.
10:26
So I connect them
with the services that they need
with the services that they need
205
614765
2406
Kiedy opuszczają więzienia,
kontaktuję ich z odpowiednimi usługami,
kontaktuję ich z odpowiednimi usługami,
10:29
once they're released from jail and prison
206
617171
2029
10:31
so they can make a positive transition
back into society.
back into society.
207
619200
3126
żeby mogli w pozytywny sposób
wrócić do społeczeństwa.
wrócić do społeczeństwa.
10:34
If I was to see my 15-year-old self today,
208
622326
2795
Gdybym spotkał dzisiaj
15-letniego siebie,
15-letniego siebie,
10:37
I would sit down and talk to him
and try to educate him
and try to educate him
209
625121
2971
rozmawiałbym z nim, próbował nauczyć:
10:40
and I would let him know,
"Listen, this is me. I'm you.
"Listen, this is me. I'm you.
210
628092
3945
"Słuchaj, to ja. Jestem tobą.
10:44
This is us. We are one.
211
632037
2394
Jesteśmy jednym.
10:46
Everything that you're about to do,
I know what you're gonna do
I know what you're gonna do
212
634431
3042
Wiem o wszystkim, co zrobisz,
bo zrobiłem to przed tobą".
bo zrobiłem to przed tobą".
10:49
before you do it because I already did it,
213
637473
2624
Odradzałbym mu spędzanie
czasu z Iksem czy Igrekiem,
czasu z Iksem czy Igrekiem,
10:52
and I would encourage him
not to hang out with x, y and z people.
not to hang out with x, y and z people.
214
640097
3637
10:55
I would tell him not to be
in such-and-such place.
in such-and-such place.
215
643734
2806
chodzenie do pewnych miejsc.
10:58
I would tell him,
keep your behind in school, man,
keep your behind in school, man,
216
646540
2376
Poradziłbym mu siedzieć w szkole,
11:00
because that's where you need to be,
217
648916
1920
bo tego potrzebuje,
to go do czegoś w życiu zaprowadzi.
to go do czegoś w życiu zaprowadzi.
11:02
because that's what's going
to get you somewhere in life.
to get you somewhere in life.
218
650836
2704
11:05
This is the message
that we should be sharing
that we should be sharing
219
653540
2163
To powinniśmy przekazywać
młodym chłopcom i dziewczynom.
młodym chłopcom i dziewczynom.
11:07
with our young men and young women.
220
655703
1873
11:09
We shouldn't be treating them as adults
and putting them in cultures of violence
and putting them in cultures of violence
221
657576
3928
Nie należy traktować ich jak dorosłych
i umieszczać w miejscach pełnych przemocy,
i umieszczać w miejscach pełnych przemocy,
11:13
that are nearly impossible
for them to escape.
for them to escape.
222
661504
2699
od której nie mogą uciec.
11:16
Thank you.
223
664203
2065
Dziękuję.
11:18
(Applause)
224
666268
3854
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Ismael Nazario - Prison reform advocatePrison reform advocate Ismael Nazario helps former inmates from New York's Rikers Island jail reenter society.
Why you should listen
At the Fortune Society, Ismael Nazario helps former inmates from New York's Rikers Island jail reintegrate into society after their release. The issue is close to home for Nazario: When he was just shy of eighteen he was arrested for robbery and sent to Rikers Island, where he spent 300 days in solitary confinement before he was ever convicted of a crime. Now as part of the I-CAN (Individualized Correction Achievement Network) program, he helps those at high risk for recidivism get jobs and stay out of jail and prison.
More profile about the speakerIsmael Nazario | Speaker | TED.com