TED2007
David Hoffman: Sputnik mania
David Hoffman dzieli się swoją Sputnikomanią.
Filmed:
Readability: 4.9
378,053 views
Dokumentalista David Hoffman pokazuje ujęcia ze swojego pełnometrażowego dokumentu "Sputnikomania", który opowiada o tym, jak wystrzelenie Sputnika przez Związek Radziecki w 1957 roku zainicjowało wyścig kosmiczny i wyścig zbrojeń -- a także wywołało gwałtowny rozwój nauki i edukacji matematycznej na całym świecie.
David Hoffman - Filmmaker
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik. Full bio
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:21
Fifty years ago in the old Soviet Union,
0
3000
3000
Pięćdziesiąt lat temu w starym Związku Radzieckim
00:24
a team of engineers was secretly moving a large object
1
6000
3000
grupa inżynierów w tajemnicy transportowała duży obiekt
00:27
through a desolate countryside.
2
9000
3000
przez radzieckie pustkowia.
00:30
With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere
3
12000
3000
Marzyli, że wynalazek ten zachwyci ludzi na całym świecie,
00:33
by being the first to conquer outer space.
4
15000
3000
jako pierwszy obiekt, który ruszy na podbój kosmosu.
00:36
The rocket was huge.
5
18000
2000
Rakieta była ogromna,
00:38
And packed in its nose was a silver ball
6
20000
2000
a w jej czubie umieszczona była srebrna kula
00:40
with two radios inside.
7
22000
3000
z dwoma radiami w środku.
00:44
On October 4, 1957, they launched their rocket.
8
26000
3000
Czwartego października 1957 roku rakietę wystrzelono.
00:47
One of the Russian scientists wrote at the time:
9
29000
3000
Jeden z rosyjskich naukowców napisał wówczas:
00:50
"We are about to create a new planet
10
32000
2000
"Stworzymy nową planetę,
00:52
that we will call Sputnik.
11
34000
3000
którą nazwiemy Sputnik.
00:55
In the olden days, explorers
12
37000
2000
Dawno temu odkrywcy tacy
00:57
like Vasco da Gama and Columbus
13
39000
3000
jak Vasco da Gama i Kolumb
01:00
had the good fortune to open up the terrestrial globe.
14
42000
3000
mieli szczęście otworzyć przed ludzkością cały glob.
01:04
Now we have the good fortune to open up space.
15
46000
3000
Teraz my mamy szczęście otworzyć ludziom drogę w przestrzeń kosmiczną.
01:07
And it is for those in the future to envy us our joy."
16
49000
4000
A przyszłe pokolenia mogą nam tylko zazdrościć tej radości."
01:12
You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature,
17
54000
3000
Oglądacie fragmenty ze "Sputnika", mojego piątego filmu dokumentalnego,
01:16
which is just about completed.
18
58000
3000
który jest teraz na ukończeniu.
01:19
It tells the story of Sputnik,
19
61000
2000
Opowiada on o Sputniku
01:21
and the story of what happened to America as a result.
20
63000
3000
oraz o tym, co w rezultacie wydarzyło się w Ameryce.
01:24
For days after the launch,
21
66000
2000
Długo po wystrzeleniu
01:26
Sputnik was a wonderful curiosity.
22
68000
3000
Sputnik pozostawał ciekawostką.
01:29
A man-made moon visible by ordinary citizens,
23
71000
3000
Sztuczny księżyc widoczny przez zwykłych ludzi,
01:33
it inspired awe and pride
24
75000
3000
budził zachwyt i dumę,
01:36
that humans had finally launched an object into space.
25
78000
3000
że ludzkości nareszcie udało się wystrzelić obiekt w przestrzeń kosmiczną.
01:41
But just three days later, on a day they called Red Monday,
26
83000
3000
Trzy dni później, w Czerwony Poniedziałek
01:44
the media and the politicians told us,
27
86000
3000
media i politycy powiedzieli nam,
01:47
and we believed, that Sputnik was proof
28
89000
2000
a my uwierzyliśmy, że Sputnik był dowodem na to,
01:49
that our enemy had beaten us
29
91000
2000
że wróg pobił nas
01:51
in science and technology,
30
93000
3000
w rozwoju nauki i technologii
01:54
and that they could now attack us with hydrogen bombs,
31
96000
3000
i że mogą nas teraz zaatakować bombami wodorowymi
01:57
using their Sputnik rocket as an IBM missile.
32
99000
4000
używając rakiety Sputnika jako pocisku IBM.
02:01
All hell broke loose.
33
103000
2000
Rozszalało się piekło.
02:03
Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America --
34
105000
3000
Sputnik stał się dla Ameryki wielkim szokiem,
02:07
historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11.
35
109000
3000
który historycy porównują z Pearl Harbor i 9/11.
02:11
It provoked the missile gap.
36
113000
3000
Sputnik pozostawił Amerykę daleko w tyle.
02:14
It exploded an arms race.
37
116000
3000
Sputnik wywołał wyścig zbrojeń.
02:17
It began the space race.
38
119000
3000
Rozpoczął wyścig kosmiczny.
02:20
Within a year, Congress funded huge weapons increases,
39
122000
3000
W przeciągu roku Kongres przekazał ogromne sumy pieniędzy na dozbrajanie,
02:23
and we went from 1,200 nuclear weapons
40
125000
3000
i zamiast 1200 głowic jądrowych
02:26
to 20,000.
41
128000
2000
mieliśmy 20000.
02:28
And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.
42
130000
3000
A wzrost finansowania zbrojeń to tylko jedna z licznych reakcji na wystrzelenie Sputnika.
02:31
For example, some here will remember
43
133000
3000
Niektórzy z was będą pamiętać
02:34
this day, June 1958,
44
136000
2000
ten dzień w czerwcu 1958 roku,
02:36
the National Civil Defense Drill,
45
138000
2000
kiedy odbyły się ćwiczenia Obrony Cywilnej
02:38
where tens of millions of people in 78 cities went underground.
46
140000
3000
i dziesiątki milionów ludzi w 78 miastach schroniło się po ziemią.
02:42
Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans
47
144000
3000
Albo sondaż Gallupa, który pokazał, że 7 na 10 Amerykanów
02:45
believed that a nuclear war would happen,
48
147000
3000
wierzyło, że wojna jądrowa się wydarzy
02:48
and that at least 50 percent of our population
49
150000
2000
i że co najmniej 50% populacji zginie.
02:50
was going to be killed.
50
152000
2000
i że co najmniej 50% populacji zginie.
02:52
But Sputnik provoked wonderful changes as well.
51
154000
3000
Ale Sputnik spowodował także wspaniałe zmiany.
02:56
For example, some in this room went to school on scholarship
52
158000
2000
Niektórzy z was mogli iść do szkoły dzięki stypendiom,
02:58
because of Sputnik.
53
160000
2000
dzięki Sputnikowi.
03:00
Support for engineering, math and science --
54
162000
3000
Wsparcie dla inżynierii, matematyki i nauki --
03:03
education in general -- boomed.
55
165000
3000
edukacji w ogóle -- wzrosło niesamowicie.
03:06
And Vint Cerf points out that Sputnik
56
168000
2000
Vint Cerf zauważył, że Sputnik
03:08
led directly to ARPA, and the Internet,
57
170000
2000
doprowadził bezpośrednio do stworzenia ARPA oraz internetu.
03:10
and, of course, NASA.
58
172000
3000
No i oczywiście do powstania NASA.
03:13
My feature documentary shows how a free society
59
175000
3000
Mój film dokumentalny pokazuje, jak łatwo jest
03:16
can be stampeded by those who know how to use media.
60
178000
3000
straszyć całe społeczeństwo, jeśli się wie, jak użyć do tego mediów.
03:19
But it also shows how we can turn
61
181000
2000
Ale pokazuje też, że potrafimy zamienić coś,
03:21
what appears at first to be a bad situation,
62
183000
3000
co w pierwszej chwili wygląda na złą sytuację,
03:24
into something that was overall very good for America.
63
186000
3000
w coś, co ostatecznie było bardzo dobre dla Ameryki.
03:28
"Sputnik" will soon be released.
64
190000
3000
"Sputnik" ukaże się już niedługo.
03:31
In closing, I would like to take a moment to thank
65
193000
2000
Na koniec chciałbym podziękować
03:33
one of my investors:
66
195000
2000
jednemu z moich inwestorów,
03:35
longtime TEDster, Jay Walker.
67
197000
2000
wielokrotnemu prelegentowi TED, Jayowi Walkerowi.
03:37
And I'd like to thank you all.
68
199000
2000
Chciałbym też podziękować wam wszystkim.
03:39
(Applause).
69
201000
4000
(Brawa)
03:43
Thank you, Chris.
70
205000
1000
Dziękuję Chris.
ABOUT THE SPEAKER
David Hoffman - FilmmakerIn David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik.
Why you should listen
Documentary filmmaker David Hoffman has been capturing reality for almost 4 decades, following his wide-ranging interests and turning them into films for PBS, The Discovery Channel, A&E, National Geographic. Highlights from his career include the groundbreaking experimental doc King, Murray, which blurred boundaries between truth and fiction as it tracks its subject through a debauched weekend in Las Vegas; A Day With Filmmaker Timmy Page, about a 12-year-old auteur; and his series of films on American indigenous music.
Lately, he has become fascinated with the Atomic-era Space Race, turning out a feature-length documentary about the Sputnik era. Sputnik Mania was scored by Thomas Dolby and has played at festivals and theaters around the country.
Hoffman suffered a devastating setback in early 2008 when, nine days before TED2008, his home, containing a vast archive from his long and fascinating career, burnt to the ground. His next project: to reframe his life and rebuild.
David Hoffman | Speaker | TED.com