TED2007
Jonathan Drori: What we think we know
Jonathan Drori o błędnych przekonaniach
Filmed:
Readability: 3.3
1,142,222 views
Zaczynając od czterech prostych pytań (odpowiedzi mogą zaskoczyć!), Jonathan Drori przygląda się lukom w naszej wiedzy, a dokładniej temu, czego nie wiemy o nauce, mimo przekonania, że wiemy.
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I'm going to try and explain why it is that perhaps
0
0
4000
Postaram się pokazać, że chyba rozumiemy mniej,
00:22
we don't understand as much as we think we do.
1
4000
2000
niż nam się wydaje.
00:24
I'd like to begin with four questions.
2
6000
3000
Zacznę od czterech pytań.
00:27
This is not some sort of cultural thing for the time of year.
3
9000
3000
Nie chodzi o hołdowanie jakimś zwyczajom.
00:30
That's an in-joke, by the way.
4
12000
2000
To taki nasz prywatny dowcip.
00:32
But these four questions, actually,
5
14000
3000
Te pytania będą trudne nawet dla tych,
00:35
are ones that people who even know quite a lot about science find quite hard.
6
17000
3000
którzy wiedzą sporo o nauce.
00:38
And they're questions that I've asked of science television producers,
7
20000
5000
Zadałem je producentom programów popularnonaukowych,
00:43
of audiences of science educators --
8
25000
3000
słuchaczom wykładów naukowych,
00:46
so that's science teachers -- and also of seven-year-olds,
9
28000
4000
nauczycielom przedmiotów ścisłych, oraz siedmiolatkom.
00:50
and I find that the seven-year-olds do marginally better
10
32000
3000
Ci ostatni radzą sobie troszkę lepiej,
00:53
than the other audiences, which is somewhat surprising.
11
35000
2000
co jest zaskakujące.
00:55
So the first question, and you might want to write this down,
12
37000
3000
Podam teraz pierwsze pytanie.
00:58
either on a bit of paper, physically, or a virtual piece of paper
13
40000
4000
Możecie je zapisać, albo "zanotować" w umyśle.
01:02
in your head. And, for viewers at home, you can try this as well.
14
44000
3000
Tak samo oglądający na ekranie.
01:05
A little seed weighs next to nothing and a tree weighs a lot, right?
15
47000
5000
Nasionko prawie nic nie waży, a drzewo całkiem sporo.
01:10
I think we agree on that. Where does the tree get the stuff that makes up this chair,
16
52000
6000
Skąd drzewo bierze to, z czego zrobione jest to krzesło?
01:16
right? Where does all this stuff come from?
17
58000
3000
Skąd się to wszystko wzięło?
01:19
(Knocks)
18
61000
1000
(Stukanie)
01:20
And your next question is, can you light a little torch-bulb
19
62000
6000
Następne pytanie: Czy można zapalić małą żarówkę
01:26
with a battery, a bulb and one piece of wire?
20
68000
5000
przy pomocy baterii, żarówki i kawałka przewodu?
01:31
And would you be able to, kind of, draw a -- you don't have to draw
21
73000
2000
Jesteście to w stanie rozrysować?
01:33
the diagram, but would you be able to draw the diagram,
22
75000
2000
Jesteście to w stanie rozrysować?
01:35
if you had to do it? Or would you just say,
23
77000
2000
Nie rysujcie, tylko pytam.
01:37
that's actually not possible?
24
79000
3000
Czy sądzicie, że to niemożliwe?
01:40
The third question is, why is it hotter in summer than in winter?
25
82000
4000
Trzy: Czemu latem jest cieplej niż zimą?
01:44
I think we can probably agree that it is hotter in summer than in winter,
26
86000
5000
Myślę, że zgadzamy się, że w lecie jest cieplej,
01:49
but why? And finally, would you be able to --
27
91000
6000
ale czemu tak jest?
01:55
and you can sort of scribble it, if you like --
28
97000
2000
Możecie to naszkicować,
01:57
scribble a plan diagram of the solar system,
29
99000
3000
narysować model Układu Słonecznego
02:00
showing the shape of the planets' orbits?
30
102000
4000
pokazujący kształt orbit planet.
02:04
Would you be able to do that?
31
106000
1000
Możecie to zrobić?
02:05
And if you can, just scribble a pattern.
32
107000
5000
Jeśli tak, narysujcie ten schemat.
02:10
OK. Now, children get their ideas not from teachers,
33
112000
6000
Dzieci uczą się nie od nauczycieli,
02:16
as teachers often think, but actually from common sense,
34
118000
3000
ale dzięki zdrowemu rozsądkowi,
02:19
from experience of the world around them,
35
121000
2000
doświadczaniu świata, interakcji z rówieśnikami,
02:21
from all the things that go on between them and their peers,
36
123000
4000
doświadczaniu świata, interakcji z rówieśnikami,
02:25
and their carers, and their parents, and all of that. Experience.
37
127000
5000
opiekunom, rodzicom i różnorakim doświadczeniom.
02:30
And one of the great experts in this field, of course, was, bless him,
38
132000
5000
Jednym z ekspertów w tej dziedzinie był Kardynał Wolsey.
02:35
Cardinal Wolsey. Be very careful what you get into people's heads
39
137000
4000
Trzeba uważać, co się ludziom wkłada do głowy,
02:39
because it's virtually impossible to shift it afterwards, right?
40
141000
3000
bo potem raczej nie można tego zmienić.
02:42
(Laughter)
41
144000
3000
(Śmiech)
02:45
I'm not quite sure how he died, actually.
42
147000
2000
Zaraz, jak on umarł?
02:47
Was he beheaded in the end, or hung?
43
149000
2000
Ścięcie czy stryczek?
02:49
(Laughter)
44
151000
1000
(Śmiech)
02:50
Now, those questions, which, of course, you've got right,
45
152000
2000
Dobrze odpowiedzieliście na pytania, nie odpisywaliście.
02:52
and you haven't been conferring, and so on.
46
154000
2000
Dobrze odpowiedzieliście na pytania, nie odpisywaliście.
02:54
And I -- you know, normally, I would pick people out and humiliate,
47
156000
3000
Zwykle wybieram kilkoro "ofiar",
02:57
but maybe not in this instance.
48
159000
2000
ale może nie tym razem.
02:59
A little seed weighs a lot and, basically, all this stuff,
49
161000
4000
Nasionko waży całkiem sporo,
03:03
99 percent of this stuff, came out of the air.
50
165000
3000
ale 99% reszty wzięło się z powietrza.
03:06
Now, I guarantee that about 85 percent of you, or maybe it's fewer at TED,
51
168000
4000
Około 85% osób, może na TED trochę mniej,
03:10
will have said it comes out of the ground. And some people,
52
172000
3000
odpowiada, że z ziemi,
03:13
probably two of you, will come up and argue with me afterwards,
53
175000
3000
a po wykładzie ktoś przychodzi udowodnić mi,
03:16
and say that actually, it comes out of the ground.
54
178000
2000
że się mylę.
03:18
Now, if that was true, we'd have trucks going round the country,
55
180000
2000
Ktoś zbiłby niezły interes na uzupełnianiu znikającej ziemi.
03:20
filling people's gardens in with soil, it'd be a fantastic business.
56
182000
3000
Ktoś zbiłby niezły interes na uzupełnianiu znikającej ziemi.
03:23
But, actually, we don't do that.
57
185000
2000
Ale jest inaczej.
03:25
The mass of this comes out of the air.
58
187000
3000
Masa drzewa bierze się z powietrza.
03:28
Now, I passed all my biology exams in Britain.
59
190000
4000
Byłem dobry z biologii,
03:32
I passed them really well, but I still came out of school
60
194000
2000
ale nawet po maturze myślałem, że to pochodzi z ziemi.
03:34
thinking that that stuff came out of the ground.
61
196000
3000
ale nawet po maturze myślałem, że to pochodzi z ziemi.
03:37
Second one: can you light a little torch-bulb with a battery bulb and one piece of wire?
62
199000
4000
Czy można zapalić żarówkę baterią i drutem?
03:41
Yes, you can, and I'll show you in a second how to do that.
63
203000
2000
Jasne, zaraz pokażę.
03:43
Now, I have some rather bad news,
64
205000
2000
Mam złą wiadomość,
03:45
which is that I had a piece of video that I was about to show you,
65
207000
3000
przygotowałem dla was film,
03:48
which unfortunately -- the sound doesn't work in this room,
66
210000
3000
w którym niestety nie działa dźwięk,
03:51
so I'm going to describe to you, in true "Monty Python" fashion,
67
213000
3000
więc go opiszę - jak w Monty Pythonie.
03:54
what happens in the video. And in the video, a group of researchers
68
216000
5000
Badacze jadą do MIT w dzień zakończenia studiów.
03:59
go to MIT on graduation day.
69
221000
2000
Badacze jadą do MIT w dzień zakończenia studiów.
04:01
We chose MIT because, obviously, that's a very long way away
70
223000
3000
Wybraliśmy MIT, bo jest dość daleko,
04:04
from here, and you wouldn't mind too much,
71
226000
2000
więc się nie obrazicie,
04:06
but it sort of works the same way in Britain
72
228000
3000
ale tak samo jest w Wielkiej Brytanii
04:09
and in the West Coast of the USA.
73
231000
2000
i na Zachodnim Wybrzeżu USA.
04:11
And we asked them these questions, and we asked those questions
74
233000
4000
Absolwenci kierunków ścisłych nie poradzili sobie
04:15
of science graduates, and they couldn't answer them.
75
237000
2000
z tymi pytaniami.
04:17
And so, there's a whole lot of people saying,
76
239000
2000
Wiele osób mówiło,
04:19
"I'd be very surprised if you told me that this came out of the air.
77
241000
2000
że trudno im uwierzyć, że chodzi o powietrze.
04:21
That's very surprising to me." And those are science graduates.
78
243000
4000
że trudno im uwierzyć, że chodzi o powietrze.
04:25
And we intercut it with, "We are the premier science university in the world,"
79
247000
3000
A puszą się, że ich uczelnia jest najlepsza,
04:28
because of British-like hubris.
80
250000
2000
niczym Brytyjczycy.
04:30
(Laughter)
81
252000
1000
(Śmiech)
04:31
And when we gave graduate engineers that question,
82
253000
3000
Kiedy zapytaliśmy świeżo upieczonych inżynierów,
04:34
they said it couldn't be done.
83
256000
2000
powiedzieli, że to niemożliwe.
04:36
And when we gave them a battery, and a piece of wire, and a bulb,
84
258000
4000
Daliśmy im baterię, drut i żarówkę i zapytaliśmy:
04:40
and said, "Can you do it?" They couldn't do it. Right?
85
262000
4000
"Umiecie to zrobić?" Nie potrafili.
04:44
And that's no different from Imperial College in London, by the way,
86
266000
3000
Tak samo jest w Imperial College w Londynie.
04:47
it's not some sort of anti-American thing going on.
87
269000
4000
Nie wyśmiewam tu Amerykanów.
04:51
As if. Now, the reason this matters is we pay lots and lots of money
88
273000
6000
To ważne, bo skoro finansujemy naukę,
04:57
for teaching people -- we might as well get it right.
89
279000
2000
lepiej robić to mądrze.
04:59
And there are also some societal reasons
90
281000
2000
Zrozumienie fotosyntezy
05:01
why we might want people to understand what it is that's happening
91
283000
4000
przydaje się też z powodów społecznych.
05:05
in photosynthesis. For example, one half of the carbon equation
92
287000
3000
Na przykład, połowa obiegu dwutlenku węgla
05:08
is how much we emit, and the other half of the carbon equation,
93
290000
3000
pochodzi z jego emisji, a reszta, co znam dobrze,
05:11
as I'm very conscious as a trustee of Kew,
94
293000
2000
jako członek Kew,
05:13
is how much things soak up, and they soak up carbon dioxide out of the atmosphere.
95
295000
5000
to ilość, którą wchłaniają rośliny.
05:18
That's what plants actually do for a living.
96
300000
3000
Bez tego rośliny nie przeżyją.
05:21
And, for any Finnish people in the audience, this is a Finnish pun:
97
303000
3000
Nie wiem, czy ktoś zrozumie tą fińską grę słów:
05:24
we are, both literally and metaphorically, skating on thin ice
98
306000
5000
dosłownie i w przenośni chodzimy po cienkim lodzie,
05:29
if we don't understand that kind of thing.
99
311000
3000
jeśli nie rozumiemy takich podstaw.
05:32
Now, here's how you do the battery and the bulb.
100
314000
2000
A co z baterią i żarówką?
05:34
It's so easy, isn't it? Of course, you all knew that.
101
316000
4000
Proste, co nie? Na pewno zgadliście.
05:38
But if you haven't played with a battery and a bulb,
102
320000
2000
Ale jeśli nie bawiliście się tym,
05:40
if you've only seen a circuit diagram,
103
322000
2000
widzieliście tylko schemat,
05:42
you might not be able to do that, and that's one of the problems.
104
324000
4000
może się to wam nie udać, a to problem.
05:46
So, why is it hotter in summer than in winter?
105
328000
2000
Czemu jest cieplej latem?
05:48
We learn, as children, that you get closer to something that's hot,
106
330000
3000
Dzieci uczą się: im bliżej, tym cieplej
05:51
and it burns you. It's a very powerful bit of learning,
107
333000
3000
i można się sparzyć. To ważna wiedza,
05:54
and it happens pretty early on.
108
336000
2000
uczymy się tego wcześnie.
05:56
By extension, we think to ourselves, "Why it's hotter in summer than in winter
109
338000
3000
Dlatego myślimy: jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca.
05:59
must be because we're closer to the Sun."
110
341000
3000
Dlatego myślimy: jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca.
06:02
I promise you that most of you will have got that.
111
344000
2000
Odpowiedziała tak większość.
06:04
Oh, you're all shaking your heads,
112
346000
1000
Kręcicie głowami,
06:05
but only a few of you are shaking your heads very firmly.
113
347000
3000
ale tylko niektórzy z przekonaniem,
06:08
Other ones are kind of going like this. All right.
114
350000
2000
inni nieśmiało chichoczą.
06:10
It's hotter in summer than in winter because the rays from the Sun
115
352000
3000
Cieplej jest latem, bo promienie Słońca
06:13
are spread out more, right, because of the tilt of the Earth.
116
355000
4000
są bardziej rozproszone przez nachylenie Ziemi.
06:17
And if you think the tilt is tilting us closer, no, it isn't.
117
359000
3000
Nachylenie nie zbliża nas do Słońca.
06:20
The Sun is 93 million miles away, and we're tilting like this, right?
118
362000
4000
Słónce jest 150 mln km stąd, a my nachylamy się tak.
06:24
It makes no odds. In fact, in the Northern Hemisphere,
119
366000
3000
To nie ma żadnego znaczenia, na północnej półkuli
06:27
we're further from the Sun in summer,
120
369000
3000
latem jesteśmy dalej od Słońca, to nie ma znaczenia.
06:30
as it happens, but it makes no odds, the difference.
121
372000
3000
latem jesteśmy dalej od Słońca, to nie ma znaczenia.
06:33
OK, now, the scribble of the diagram of the solar system.
122
375000
3000
A teraz diagram Układu Słonecznego.
06:36
If you believe, as most of you probably do,
123
378000
2000
Jeśli uważacie, że jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca,
06:38
that it's hotter in summer than in winter because we're closer to the Sun,
124
380000
2000
Jeśli uważacie, że jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca,
06:40
you must have drawn an ellipse.
125
382000
2000
to narysowaliście elipsę.
06:42
Right? That would explain it, right?
126
384000
2000
To by wszystko wyjaśniało.
06:44
Except, in your -- you're nodding -- now, in your ellipse,
127
386000
4000
Widzę, że potakujecie. Ale w przypadku elipsy,
06:48
have you thought, "Well, what happens during the night?"
128
390000
2000
co się dzieje nocą?
06:50
Between Australia and here, right, they've got summer
129
392000
4000
W Australii jest teraz lato,
06:54
and we've got winter, and what --
130
396000
3000
a tutaj mamy zimę...
06:57
does the Earth kind of rush towards the Sun at night,
131
399000
3000
Czy Ziemia nocą pędzi ku Słońcu,
07:00
and then rush back again? I mean, it's a very strange thing going on,
132
402000
3000
a rano się oddala? Dzieje się coś dziwnego,
07:03
and we hold these two models in our head, of what's right and what isn't right,
133
405000
4000
mamy w głowie dwa modele, możliwego i niemożliwego,
07:07
and we do that, as human beings, in all sorts of fields.
134
409000
4000
ludzie myślą tak w każdej dziedzinie.
07:11
So, here's Copernicus' view of what the solar system looked like as a plan.
135
413000
5000
To kopernikański model Układu Słonecznego,
07:16
That's pretty much what you should have on your piece of paper. Right?
136
418000
3000
coś takiego pewnie narysowaliście.
07:19
And this is NASA's view. They're stunningly similar.
137
421000
3000
A to obrazek NASA. Bardzo podobny.
07:22
I hope you notice the coincidence here.
138
424000
3000
Widzicie to dziwne podobieństwo?
07:25
What would you do if you knew that people had this misconception,
139
427000
4000
Co zrobić z faktem, że ludzie mają mylne przekonania,
07:29
right, in their heads, of elliptical orbits
140
431000
3000
wyobrażenia eliptycznych orbit,
07:32
caused by our experiences as children?
141
434000
2000
dzięki doświadczeniom z dzieciństwa?
07:34
What sort of diagram would you show them of the solar system,
142
436000
2000
Jaki diagram Układu Słonecznego
07:36
to show that it's not really like that?
143
438000
2000
przekona ich, że jest inaczej?
07:38
You'd show them something like this, wouldn't you?
144
440000
2000
Diagram "z lotu ptaka", prawda?
07:40
It's a plan, looking down from above.
145
442000
1000
Diagram "z lotu ptaka", prawda?
07:41
But, no, look what I found in the textbooks.
146
443000
3000
Ale zobaczcie, co jest w podręcznikach.
07:44
That's what you show people, right? These are from textbooks,
147
446000
3000
Bo przecież pokażemy ludziom podręczniki,
07:47
from websites, educational websites --
148
449000
2000
edukacyjne strony internetowe.
07:49
and almost anything you pick up is like that.
149
451000
2000
A wszędzie jest tak,
07:51
And the reason it's like that is because it's dead boring
150
453000
2000
bo inaczej byłoby nudno.
07:53
to have a load of concentric circles,
151
455000
2000
Tylko koncentryczne kręgi.
07:55
whereas that's much more exciting, to look at something at that angle,
152
457000
3000
Spoglądanie z ukosa jest fajniejsze.
07:58
isn't it? Right? And by doing it at that angle,
153
460000
3000
Ale w wyniku błędnego przekonania
08:01
if you've got that misconception in your head, then that
154
463000
2000
i takiej perspektywy
08:03
two-dimensional representation of a three-dimensional thing will be ellipses.
155
465000
5000
ta reprezentacja czegoś trójwymiarowego wyda się elipsą.
08:08
So you've -- it's crap, isn't it really? As we say.
156
470000
4000
Ale to przecież bzdura.
08:12
So, these mental models -- we look for evidence that reinforces our models.
157
474000
3000
Szukamy potwierdzenia swoich modeli poznawczych.
08:15
We do this, of course, with matters of race, and politics, and everything else,
158
477000
4000
Robimy tak w kwestii rasy, polityki i wszystkiego innego.
08:19
and we do it in science as well. So we look, just look --
159
481000
2000
Z nauką jest tak samo.
08:21
and scientists do it, constantly -- we look for evidence
160
483000
3000
Naukowcy cały czas szukają dowodów,
08:24
that reinforces our models, and some folks are just all too able
161
486000
3000
które potwierdzą ich modele,
08:27
and willing to provide the evidence that reinforces the models.
162
489000
3000
niektórzy są w tym aż za dobrzy.
08:30
So, being I'm in the United States, I'll have a dig at the Europeans.
163
492000
4000
Jako że jestem w USA, podokuczam Europejczykom.
08:34
These are examples of what I would say is bad practice in science
164
496000
3000
To są przykłady złych praktyk w edukacji.
08:37
teaching centers. These pictures are from La Villette in France
165
499000
3000
To zdjęcia z La Vilette we Francji
08:40
and the welcome wing of the Science Museum in London.
166
502000
4000
i z "Welcome Wing" w Muzeum Nauki w Londynie.
08:44
And, if you look at the, kind of the way these things are constructed,
167
506000
4000
Zobaczcie, jak to jest zbudowane.
08:48
there's a lot of mediation by glass, and it's very blue, and kind of professional --
168
510000
5000
Wszystko za szybami, bardzo błękitne i profesjonalne.
08:53
in that way that, you know, Woody Allen comes up
169
515000
3000
Przypomina się Woody Allen,
08:56
from under the sheets in that scene in "Annie Hall,"
170
518000
2000
w scenie z "Annie Hall",
08:58
and said, "God, that's so professional." And that you don't --
171
520000
3000
mówi spod kołdry "Boże, jak profesjonalnie!"
09:01
there's no passion in it, and it's not hands on, right,
172
523000
3000
Ale brak tu pasji, bezpośredniego doświadczenia.
09:04
and, you know, pun intended. Whereas good interpretation --
173
526000
3000
Przykładem dobrego podejścia
09:07
I'll use an example from nearby -- is San Francisco Exploratorium,
174
529000
4000
jest pobliskie San Francisco Exploratorium,
09:11
where all the things that -- the demonstrations, and so on,
175
533000
3000
gdzie wszystkie pokazy i instalacje
09:14
are made out of everyday objects that children can understand,
176
536000
3000
są z codziennych przedmiotów, zrozumiałych dla dzieci.
09:17
it's very hands-on, and they can engage with, and experiment with.
177
539000
3000
Mogą się nimi bawić i eksperymentować.
09:20
And I know that if the graduates at MIT
178
542000
2000
Wiem, że gdyby absolwenci MIT
09:22
and in the Imperial College in London had had the battery and the wire
179
544000
4000
i Imperial College w Londynie mieliby baterię i drucik,
09:26
and the bit of stuff, and you know, been able to do it,
180
548000
3000
i mieli okazję pobawić się takimi rzeczami,
09:29
they would have learned how it actually works,
181
551000
3000
nauczyliby się, jak to naprawdę działa,
09:32
rather than thinking that they follow circuit diagrams and can't do it.
182
554000
4000
zamiast bezsilnie kopiować schematy obwodów.
09:36
So good interpretation is more about
183
558000
2000
W dobrej interpretacji
09:38
things that are bodged and stuffed and of my world, right?
184
560000
4000
jest coś, czego da się dotknąć, coś z naszego świata.
09:42
And things that -- where there isn't an extra barrier
185
564000
2000
Bez dodatkowych barier ze szkła, obrobionego tytanu.
09:44
of a piece of glass or machined titanium,
186
566000
3000
Bez dodatkowych barier ze szkła, obrobionego tytanu.
09:47
and it all looks fantastic, OK?
187
569000
2000
Bez fantastyki, rozumiecie?
09:49
And the Exploratorium does that really, really well.
188
571000
3000
Exploratorium pokazuje to naprawdę dobrze,
09:52
And it's amateur, but amateur in the best sense,
189
574000
3000
jest amatorskie i to w najlepszym sensie,
09:55
in other words, the root of the word being of love and passion.
190
577000
5000
bo tu oznacza to miłość i pasję.
10:00
So, children are not empty vessels, OK?
191
582000
2000
Dziecko to nie puste naczynie.
10:02
So, as "Monty Python" would have it,
192
584000
2000
To przypomina Lorda Tajnej Pieczęci z Monty Pythona:
10:04
this is a bit Lord Privy Seal to say so,
193
586000
2000
To przypomina Lorda Tajnej Pieczęci z Monty Pythona:
10:06
but this is -- children are not empty vessels.
194
588000
2000
Dzieci to nie puste naczynia.
10:08
They come with their own ideas and their own theories,
195
590000
2000
Mają własne pomysły i teorie.
10:10
and unless you work with those, then you won't be able to shift them,
196
592000
4000
Żeby je zmienić, musimy o tym pamiętać.
10:14
right? And I probably haven't shifted your ideas
197
596000
2000
Pewnie nie zmieniłem waszych modeli wszechświata.
10:16
of how the world and universe operates, either.
198
598000
3000
Pewnie nie zmieniłem waszych modeli wszechświata.
10:19
But this applies, equally, to matters of trying to sell new technology.
199
601000
3000
Ale tak samo jest np. w sprzedaży nowych technologii.
10:22
For example, we are, in Britain, we're trying to do a digital switchover
200
604000
3000
Wielkiej Brytanii próbują przełączyć wszystkich
10:25
of the whole population into digital technology [for television].
201
607000
2000
na telewizję cyfrową.
10:27
And it's one of the difficult things
202
609000
2000
Ale ludzie mają teorie,
10:29
is that when people have preconceptions of how it all works,
203
611000
2000
które mówią, jak to działa.
10:31
it's quite difficult to shift those.
204
613000
3000
Ciężko jest je zmienić.
10:34
So we're not empty vessels; the mental models that we have
205
616000
4000
Modele poznawcze z dzieciństwa utrzymują się w dorosłości.
10:38
as children persist into adulthood.
206
620000
2000
Modele poznawcze z dzieciństwa utrzymują się w dorosłości.
10:40
Poor teaching actually does more harm than good.
207
622000
2000
Złe nauczanie pogarsza sprawę.
10:42
In this country and in Britain, magnetism is understood better
208
624000
4000
Tu i w Anglii dzieci przed rozpoczęciem edukacji
10:46
by children before they've been to school than afterwards, OK?
209
628000
3000
lepiej rozumieją magnetyzm.
10:49
Same for gravity, two concepts, so it's -- which is quite humbling,
210
631000
4000
Tak samo z grawitacją. To uczy pokory.
10:53
as a, you know, if you're a teacher, and you look before and after,
211
635000
3000
Nauczyciele powinni się zastanowić.
10:56
that's quite worrying. They do worse in tests afterwards, after the teaching.
212
638000
4000
Po nauce w szkole ludzie gorzej wypadają w testach.
11:00
And we collude. We design tests,
213
642000
2000
A my kręcimy, piszemy testy,
11:02
or at least in Britain, so that people pass them. Right?
214
644000
3000
przynajmniej w Wielkiej Brytanii, tak by ludzie je zdawali.
11:05
And governments do very well. They pat themselves on the back.
215
647000
3000
Rządy dobrze sobie radzą. Chwalą się osiągnięciami.
11:08
OK? We collude, and actually if you --
216
650000
4000
A my jesteśmy z nimi w zmowie.
11:12
if someone had designed a test for me
217
654000
2000
Gdyby podczas matury z biologii sprawdzono,
11:14
when I was doing my biology exams,
218
656000
2000
Gdyby podczas matury z biologii sprawdzono,
11:16
to really understand, to see whether I'd understood
219
658000
2000
czy coś rozumiem,
11:18
more than just kind of putting starch and iodine together
220
660000
2000
nie tylko czy potrafię wykryć skrobię jodyną,
11:20
and seeing it go blue,
221
662000
2000
nie tylko czy potrafię wykryć skrobię jodyną,
11:22
and really understood that plants took their mass out of the air,
222
664000
3000
ale rozumiem, że rośliny biorą masę z powietrza,
11:25
then I might have done better at science.
223
667000
5000
mógłbym dostać lepszą ocenę.
11:30
So the most important thing is to get people to articulate their models.
224
672000
5000
Dajmy ludziom wysłowić ich modele poznawcze.
11:35
Your homework is -- you know, how does an aircraft's wing create lift?
225
677000
5000
Zadanie domowe: Czemu skrzydło samolotu daje siłę nośną?
11:40
An obvious question, and you'll have an answer now in your heads.
226
682000
4000
Proste pytanie, pewnie już znacie odpowiedź.
11:44
And the second question to that then is,
227
686000
3000
Pytanie dodatkowe:
11:47
ensure you've explained how it is that planes can fly upside down.
228
689000
4000
wyjaśnijcie, czemu samolot może latać do góry nogami.
11:51
Ah ha, right. Second question is, why is the sea blue? All right?
229
693000
4000
Drugie pytanie: Czemu morze jest niebieskie?
11:55
And you've all got an idea in your head of the answer.
230
697000
4000
Myślicie, że wiecie.
11:59
So, why is it blue on cloudy days? Ah, see.
231
701000
4000
Ale czemu jest niebieskie w pochmurne dni?
12:03
(Laughter)
232
705000
3000
(Śmiech)
12:06
I've always wanted to say that in this country.
233
708000
2000
W USA to inaczej brzmi.
12:08
(Laughter)
234
710000
2000
(Śmiech)
12:10
Finally, my plea to you is to allow yourselves, and your children,
235
712000
4000
Mój apel: pozwólcie sobie, dzieciom, znajomym...
12:14
and anyone you know, to kind of fiddle with stuff,
236
716000
3000
Bawić się i eksperymentować.
12:17
because it's by fiddling with things that you, you know,
237
719000
2000
Choć nie zastąpi to tradycyjnej nauki,
12:19
you complement your other learning. It's not a replacement,
238
721000
2000
Choć nie zastąpi to tradycyjnej nauki,
12:21
it's just part of learning that's important.
239
723000
3000
taka "zabawa" to niezbędny dodatek.
12:24
Thank you very much.
240
726000
1000
Bardzo dziękuję.
12:25
Now -- oh, oh yeah, go on then, go on.
241
727000
2000
Nie przerywajcie sobie.
12:28
(Applause)
242
730000
1000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - EducatorJonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.
Why you should listen
Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.
After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.
(Photo: Lloyd Davis/flickr)
Jonathan Drori | Speaker | TED.com