TED2007
Jonathan Drori: What we think we know
Jonathan Drori với " Những điều mà chúng ta nghĩ là mình biết"
Filmed:
Readability: 3.3
1,142,222 views
Bắt đầu với bốn câu hỏi cơ bản (những câu mà bạn sẽ phải ngạc nhiên vì không thể trả lời được chúng), Jonathan Drori nhìn vào những lỗ hổng trong kiến thức của chúng ta -- và đặc biệt là, những kiến thức khoa học mà chúng ta nghĩ rằng mình biết
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I'm going to try and explain why it is that perhaps
0
0
4000
Tôi sẽ cố gắng giải thích tại sao có những điều mà có lẽ
00:22
we don't understand as much as we think we do.
1
4000
2000
chúng ta không hiểu rõ như chúng ta nghĩ
00:24
I'd like to begin with four questions.
2
6000
3000
Tôi muốn bắt đầu với bốn câu hỏi
00:27
This is not some sort of cultural thing for the time of year.
3
9000
3000
Không phải là những câu hỏi về những sự kiện văn hóa trong một năm
00:30
That's an in-joke, by the way.
4
12000
2000
Chỉ có một nhóm người là biết đến những thứ đó
00:32
But these four questions, actually,
5
14000
3000
Nhưng bốn câu hỏi này thực sự
00:35
are ones that people who even know quite a lot about science find quite hard.
6
17000
3000
là những câu hỏi mà thậm chí cả những người am hiểu khoa học cũng cảm thấy khó trả lời
00:38
And they're questions that I've asked of science television producers,
7
20000
5000
Và chúng là những câu hỏi mà tôi đã hỏi những nhà sản xuất các chương trình khoa học,
00:43
of audiences of science educators --
8
25000
3000
những khán giả của các chương trình giáo dục khoa học
00:46
so that's science teachers -- and also of seven-year-olds,
9
28000
4000
và cả những giáo viên khoa học -- và tôi cũng hỏi cả những đứa trẻ khoảng 7 tuổi,
00:50
and I find that the seven-year-olds do marginally better
10
32000
3000
và tôi nhận thấy rằng những đứa trẻ 7 tuổi còn trả lời tốt hơn đôi chút
00:53
than the other audiences, which is somewhat surprising.
11
35000
2000
những người khác, điều này thật đáng ngạc nhiên.
00:55
So the first question, and you might want to write this down,
12
37000
3000
Và đây là câu hỏi đầu tiên, bạn có thể muốn viết câu trả lời xuống
00:58
either on a bit of paper, physically, or a virtual piece of paper
13
40000
4000
một mảnh giấy hay tưởng tượng ra câu trả lời
01:02
in your head. And, for viewers at home, you can try this as well.
14
44000
3000
trong đầu. Và, cả những khán giả đang theo dõi, các bạn cũng có thể thử trả lời câu hỏi này.
01:05
A little seed weighs next to nothing and a tree weighs a lot, right?
15
47000
5000
Một hạt giống nhỏ bé sẽ lớn lên thành một cây to lớn đúng không ?
01:10
I think we agree on that. Where does the tree get the stuff that makes up this chair,
16
52000
6000
Tôi nghĩ chúng ta đều biết điều đó. Vậy cái cây này lấy nguyên liệu từ đâu để có thể lớn lên và cung cấp gỗ để làm nên chiếc ghế này?
01:16
right? Where does all this stuff come from?
17
58000
3000
Nguyên liệu đó lấy từ đâu ?
01:19
(Knocks)
18
61000
1000
Cốc cốc
01:20
And your next question is, can you light a little torch-bulb
19
62000
6000
và câu hỏi tiếp theo dành cho các bạn là, liệu bạn có thể thắp sáng một bóng đèn nhỏ
01:26
with a battery, a bulb and one piece of wire?
20
68000
5000
với một cục pin, một bóng đèn và một đoạn dây?
01:31
And would you be able to, kind of, draw a -- you don't have to draw
21
73000
2000
và liệu bạn có thể vẽ, không quan trọng nhưng liệu bạn có
01:33
the diagram, but would you be able to draw the diagram,
22
75000
2000
thể vẽ sơ đồ
01:35
if you had to do it? Or would you just say,
23
77000
2000
nều bạn phải làm không? Hay bạn chỉ có thể nói là
01:37
that's actually not possible?
24
79000
3000
điều đó thực sự là không thể?
01:40
The third question is, why is it hotter in summer than in winter?
25
82000
4000
Câu hỏi thứ ba là tại sau mùa hè lại nóng hươn mùa đông?
01:44
I think we can probably agree that it is hotter in summer than in winter,
26
86000
5000
Tôi nghĩ là chúng ta có đều biết là mùa hè nóng hơn mùa đông
01:49
but why? And finally, would you be able to --
27
91000
6000
nhưng tại sao ? Và cuối cùng là liệu bạn có thể
01:55
and you can sort of scribble it, if you like --
28
97000
2000
phác ra nều bạn muốn
01:57
scribble a plan diagram of the solar system,
29
99000
3000
một sơ đồ về hệ mặt trời,
02:00
showing the shape of the planets' orbits?
30
102000
4000
thể hiện những hình dáng của quỹ đạo ?
02:04
Would you be able to do that?
31
106000
1000
Liệu bạn có khả năng?
02:05
And if you can, just scribble a pattern.
32
107000
5000
Và nều bạn có thể, hãy phác họa hình mẫu đó ra,
02:10
OK. Now, children get their ideas not from teachers,
33
112000
6000
OK. Ngày nay, bọn trẻ nghĩ ra những ý tưởng không phải là từ thầy cô giáo của chúng
02:16
as teachers often think, but actually from common sense,
34
118000
3000
như giáo viên thường nghĩ, nhưng thực tế là từ các giác quan,
02:19
from experience of the world around them,
35
121000
2000
từ trải nghiệm về thế giới xung quanh chúng,
02:21
from all the things that go on between them and their peers,
36
123000
4000
từ tất cả những điều xảy ra giữa chúng và bạn bè,
02:25
and their carers, and their parents, and all of that. Experience.
37
127000
5000
và những người chăm sóc chúng, tất cả những điều như thế. Trải nghiệm
02:30
And one of the great experts in this field, of course, was, bless him,
38
132000
5000
Và một trong những chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực này,
02:35
Cardinal Wolsey. Be very careful what you get into people's heads
39
137000
4000
Cardinal Wolsey đã từng nói hãy thật cẩn thận với những gì trong đầu con người
02:39
because it's virtually impossible to shift it afterwards, right?
40
141000
3000
bởi vì nó không thể lấy ra khỏi đầu sau đó được nữa, đúng không
02:42
(Laughter)
41
144000
3000
Cười
02:45
I'm not quite sure how he died, actually.
42
147000
2000
Tôi thực tế không biết chắc tại sao ông ấy chết
02:47
Was he beheaded in the end, or hung?
43
149000
2000
Có phải ông ấy bị treo cổ hay chặt đầu ?
02:49
(Laughter)
44
151000
1000
Cười
02:50
Now, those questions, which, of course, you've got right,
45
152000
2000
Bây giờ, những câu hỏi này, dĩ nhiên là bạn đã từng nghe qua,
02:52
and you haven't been conferring, and so on.
46
154000
2000
và bạn chưa từng bàn luận với ai cả.
02:54
And I -- you know, normally, I would pick people out and humiliate,
47
156000
3000
Và tôi -- bạn biết đấy, như bình thường tôi sẽ chọn một người và làm người đó xầu hổ
02:57
but maybe not in this instance.
48
159000
2000
nhưng trong trường hợp này thì không.
02:59
A little seed weighs a lot and, basically, all this stuff,
49
161000
4000
Một hạt giống nhỏ khá nặng, và về cơ bản,
03:03
99 percent of this stuff, came out of the air.
50
165000
3000
99 phần trăm khối lượng hạt giống này là từ không khí.
03:06
Now, I guarantee that about 85 percent of you, or maybe it's fewer at TED,
51
168000
4000
Bây giờ, tôi đảm bảo rằng khoảng 85 % trong số các bạn, có thể sẽ ít hơn đối với những người tham dự TED
03:10
will have said it comes out of the ground. And some people,
52
172000
3000
sẽ trả lời rằng nó đến từ mặt đất. Và một số người,
03:13
probably two of you, will come up and argue with me afterwards,
53
175000
3000
có thể 2 trong số các bạn, sẽ đến và tranh luận với tôi sau đây ít phút,
03:16
and say that actually, it comes out of the ground.
54
178000
2000
và nói rằng thật sự thì nó đến từ mặt đất.
03:18
Now, if that was true, we'd have trucks going round the country,
55
180000
2000
Bây giờ, nếu đó là sự thật, chúng ta có những chiếc xe tải khắp nơi trên đất nước,
03:20
filling people's gardens in with soil, it'd be a fantastic business.
56
182000
3000
đổ đầy đất vào vườn của mọi người, điều đó thật là một việc kinh doanh tuyệt vời.
03:23
But, actually, we don't do that.
57
185000
2000
Nhưng thực sự thì chung ta phải làm như vậy.
03:25
The mass of this comes out of the air.
58
187000
3000
Phần lớn gỗ làm chiếc ghế này là xuất phát từ không khí.
03:28
Now, I passed all my biology exams in Britain.
59
190000
4000
Tôi đã vượt qua những bài kiểm tra sinh học ở Anh.
03:32
I passed them really well, but I still came out of school
60
194000
2000
Tôi thực sự vượt qua khá là tốt, nhưng tôi vẫn tốt nghiệp
03:34
thinking that that stuff came out of the ground.
61
196000
3000
với suy nghĩ rằng gỗ là đến từ lòng đất.
03:37
Second one: can you light a little torch-bulb with a battery bulb and one piece of wire?
62
199000
4000
Câu hỏi thứ hai: bạn có thể thăp sáng một chiếc bóng đèn với môt cục pin và một đoạn dây không ?
03:41
Yes, you can, and I'll show you in a second how to do that.
63
203000
2000
Vâng, bạn có thể, và tôi sẽ chỉ cho bạn cách làm thế nào trong giây lát nữa.
03:43
Now, I have some rather bad news,
64
205000
2000
Giờ tôi có một vài tin khá xấu,
03:45
which is that I had a piece of video that I was about to show you,
65
207000
3000
đó là tôi có một đoạn video mà tôi định cho các bạn xem,
03:48
which unfortunately -- the sound doesn't work in this room,
66
210000
3000
nhưng thật không may -- lại không có âm thanh trong căn phòng này,
03:51
so I'm going to describe to you, in true "Monty Python" fashion,
67
213000
3000
cho nên tôi sẽ mô tả cho bạn, theo phong cách hài hước Monty Python,
03:54
what happens in the video. And in the video, a group of researchers
68
216000
5000
những điều xảy ra trong video đó. Và trong video này có một nhóm các nhà nghiên cứu
03:59
go to MIT on graduation day.
69
221000
2000
đến trường đại học MIT vào ngày lễ tốt nghiệp.
04:01
We chose MIT because, obviously, that's a very long way away
70
223000
3000
Chúng tôi chọn MIT bởi vì, thật ra mà nói thì nó khá xa
04:04
from here, and you wouldn't mind too much,
71
226000
2000
nơi này cho nên các bạn sẽ không bận tâm về nó,
04:06
but it sort of works the same way in Britain
72
228000
3000
nhưng nó cũng hoạt động tương tự như ở Anh
04:09
and in the West Coast of the USA.
73
231000
2000
và ở Bờ Tây nước Mĩ.
04:11
And we asked them these questions, and we asked those questions
74
233000
4000
Và tôi đã hỏi họ những câu hỏi này, và tôi cũng hỏi những câu này đối với
04:15
of science graduates, and they couldn't answer them.
75
237000
2000
những sinh viên khoa học vừa mới tốt nghiệp, và họ không thể trả lời được.
04:17
And so, there's a whole lot of people saying,
76
239000
2000
Và vì thế, có rất nhiều người nói rằng'
04:19
"I'd be very surprised if you told me that this came out of the air.
77
241000
2000
" Tôi rất bất ngờ nếu anh nói với tôi rằng gỗ sinh ra từ không khí
04:21
That's very surprising to me." And those are science graduates.
78
243000
4000
Điều đó làm tôi rất ngạc nhiên, " Và đó là những sinh viên khoa học vừa tốt nghiệp
04:25
And we intercut it with, "We are the premier science university in the world,"
79
247000
3000
Chúng họ còn chêm vào, " Chúng tôi là những nhà khoa học hàng đầu thế giới."
04:28
because of British-like hubris.
80
250000
2000
bởi vì chúng tôi cao ngạo như kiểu người Anh.
04:30
(Laughter)
81
252000
1000
Cười
04:31
And when we gave graduate engineers that question,
82
253000
3000
Và khi chúng tôi đem hỏi những kĩ sư đã tốt nghiệp,
04:34
they said it couldn't be done.
83
256000
2000
họ nói rằng điều đó không thể xảy ra.
04:36
And when we gave them a battery, and a piece of wire, and a bulb,
84
258000
4000
Khi chúng tôi đưa cho họ một cục pin, một đoạn dây, và một cái bóng đèn,
04:40
and said, "Can you do it?" They couldn't do it. Right?
85
262000
4000
và nói, " các anh có thể thắp sáng nó không ? Họ không thể làm được.
04:44
And that's no different from Imperial College in London, by the way,
86
266000
3000
Và điều đó không khác đối với Trương Cao đẳng Imperial,
04:47
it's not some sort of anti-American thing going on.
87
269000
4000
tôi không hề có ý bêu xấu người Mĩ.
04:51
As if. Now, the reason this matters is we pay lots and lots of money
88
273000
6000
Giờ lí do việc này là vấn đề bởi vì chúng ta tiêu rất nhiều tiền
04:57
for teaching people -- we might as well get it right.
89
279000
2000
để giáo dục con người-- chúng ta cần phải làm tốt điều đó.
04:59
And there are also some societal reasons
90
281000
2000
Và cũng có một vài lí do xã hội rằng
05:01
why we might want people to understand what it is that's happening
91
283000
4000
tại sao chúng ta lại muốn mọi người hiểu những gì đang xảy ra
05:05
in photosynthesis. For example, one half of the carbon equation
92
287000
3000
trong quá trình quang hợp. Ví dụ, một nửa lượng các-bon mà nó hấp thụ
05:08
is how much we emit, and the other half of the carbon equation,
93
290000
3000
bằng với lượng các-bon mà chúng ta thải ra,
05:11
as I'm very conscious as a trustee of Kew,
94
293000
2000
tôi có nhận thức về điều này kể từ khi tôi điều hành Kew,
05:13
is how much things soak up, and they soak up carbon dioxide out of the atmosphere.
95
295000
5000
là việc quang hợp đã hấp thụ bao nhiêu lượng khí các-bon-nic
05:18
That's what plants actually do for a living.
96
300000
3000
Đó là việc mà thực vật phải làm để tồn tại.
05:21
And, for any Finnish people in the audience, this is a Finnish pun:
97
303000
3000
Và, đối với những khán giả Phần Lan, đây là một chiếc biển hiệu tiếng Phần Lan:
05:24
we are, both literally and metaphorically, skating on thin ice
98
306000
5000
chúng ta đang thực sự trượt trên một lớp băng mỏng
05:29
if we don't understand that kind of thing.
99
311000
3000
nếu chúng ta không hiều điều ra vấn đề.
05:32
Now, here's how you do the battery and the bulb.
100
314000
2000
Đây là cách bạn nối pin với bóng đèn.
05:34
It's so easy, isn't it? Of course, you all knew that.
101
316000
4000
Rất dễ phải không ? Dĩ nhiên là bạn đã biết điều đó.
05:38
But if you haven't played with a battery and a bulb,
102
320000
2000
Nhưng nếu bạn chưa từng nghịch pin và bóng đèn,
05:40
if you've only seen a circuit diagram,
103
322000
2000
nếu bạn chỉ nhìn thấy những sơ đồ,
05:42
you might not be able to do that, and that's one of the problems.
104
324000
4000
bạn sẽ không thể làm được điều này, và đó chính là vấn đề.
05:46
So, why is it hotter in summer than in winter?
105
328000
2000
Vậy, tại sao mùa hè lại nóng hơn mùa đông?
05:48
We learn, as children, that you get closer to something that's hot,
106
330000
3000
Chúng ta học từ bé rằng chúng ta đến gần một thứ gì đó nóng,
05:51
and it burns you. It's a very powerful bit of learning,
107
333000
3000
thì nó sẽ đốt cháy bạn. Đó là một kiến thức rất hay,
05:54
and it happens pretty early on.
108
336000
2000
và nó có từ khá sớm.
05:56
By extension, we think to ourselves, "Why it's hotter in summer than in winter
109
338000
3000
Mở rộng ra, chúng ta thử nghĩ xem " Tại sao mùa hè lại nóng hơn mùa đông
05:59
must be because we're closer to the Sun."
110
341000
3000
có phải là xo chúng ta ở gần mặt trời hơn."
06:02
I promise you that most of you will have got that.
111
344000
2000
Tôi chắc rằng hầu hết các bạn đều nghĩ như vậy.
06:04
Oh, you're all shaking your heads,
112
346000
1000
Oh, các bạn đang lắc đầu,
06:05
but only a few of you are shaking your heads very firmly.
113
347000
3000
nhưng chỉ số ít các bạn lắc đầu một cách chắc chắn.
06:08
Other ones are kind of going like this. All right.
114
350000
2000
Số khác thì lắc như thế này.
06:10
It's hotter in summer than in winter because the rays from the Sun
115
352000
3000
Trời nóng mùa hè nóng hơn mùa đông là bởi vì các tia sáng từ mặt trời
06:13
are spread out more, right, because of the tilt of the Earth.
116
355000
4000
mở rộng hơn do trục của Trái Đất.
06:17
And if you think the tilt is tilting us closer, no, it isn't.
117
359000
3000
Và nếu bạn nghĩ trục Trái Đất đẩy chúng ta gần hơn thì càng không phải.
06:20
The Sun is 93 million miles away, and we're tilting like this, right?
118
362000
4000
Mặt trời cách đây 93 triệu dặm và chúng ta chỉ di chuyển thế này, phải không?
06:24
It makes no odds. In fact, in the Northern Hemisphere,
119
366000
3000
Điều đó không nói lên gì cả. Sự thật là ở Northern Hemisphere,
06:27
we're further from the Sun in summer,
120
369000
3000
chúng ta ở xa mặt trời hơn vào mùa hè,
06:30
as it happens, but it makes no odds, the difference.
121
372000
3000
cho nên điều đó không nói lên điều gì cả
06:33
OK, now, the scribble of the diagram of the solar system.
122
375000
3000
OK, giờ hãy vẽ nhanh sơ đồ hệ mặt trời.
06:36
If you believe, as most of you probably do,
123
378000
2000
Nếu bạn tin rằng , hầu hết các bạn đều tin thế,
06:38
that it's hotter in summer than in winter because we're closer to the Sun,
124
380000
2000
là trời nóng hơn vào mùa hè bởi vì chúng ta ở gần mặt trời hơn,
06:40
you must have drawn an ellipse.
125
382000
2000
bạn phải vẽ những hình elip.
06:42
Right? That would explain it, right?
126
384000
2000
Phải không? Điều đó giải thích cho những gì bạn nghĩ, phải không?
06:44
Except, in your -- you're nodding -- now, in your ellipse,
127
386000
4000
Các bạn đang gật đầu,
06:48
have you thought, "Well, what happens during the night?"
128
390000
2000
có bao giờ bạn nghĩ, " Điều gì xảy ra vào ban đêm?"
06:50
Between Australia and here, right, they've got summer
129
392000
4000
Giữa Úc và ở đây, họ thì đang mùa hè
06:54
and we've got winter, and what --
130
396000
3000
còn chúng ta thì là mùa đông,
06:57
does the Earth kind of rush towards the Sun at night,
131
399000
3000
chả lẽ Trái đất chạy về phía Mặt trời vào buổi tối
07:00
and then rush back again? I mean, it's a very strange thing going on,
132
402000
3000
và rồi quay trở lại ngay? Ý tôi là có điều rất lạ đang xảy ra,
07:03
and we hold these two models in our head, of what's right and what isn't right,
133
405000
4000
và chúng ta tưởng tượng ra trong đầu hai tư tưởng, suy nghĩ điều gì là đúng là sai
07:07
and we do that, as human beings, in all sorts of fields.
134
409000
4000
và chúng ta làm như vậy trên mọi lĩnh vực.
07:11
So, here's Copernicus' view of what the solar system looked like as a plan.
135
413000
5000
Đây là quan điểm của Co-péc-níc về hệ mặt trời.
07:16
That's pretty much what you should have on your piece of paper. Right?
136
418000
3000
Đây là những gì mà bạn đã vẽ lên giấy phải không?
07:19
And this is NASA's view. They're stunningly similar.
137
421000
3000
Và đây là cách nhìn của NASA. Chúng trông rất tuyệt.
07:22
I hope you notice the coincidence here.
138
424000
3000
Tôi hi vọng các bạn chú ý đến sự trùng hợp ở đây.
07:25
What would you do if you knew that people had this misconception,
139
427000
4000
Bạn sẽ làm gì nếu bạn biết rằng mọi người đã quan niệm nhầm,
07:29
right, in their heads, of elliptical orbits
140
431000
3000
ngay trong đầu về những quỹ đạo elip.
07:32
caused by our experiences as children?
141
434000
2000
do kinh nghiệm khi còn bé?
07:34
What sort of diagram would you show them of the solar system,
142
436000
2000
Loại sơ đồ hệ mặt trời nào mà bạn sẽ chỉ cho họ ,
07:36
to show that it's not really like that?
143
438000
2000
để chỉ ra rằng nó không thực sự như thế này?
07:38
You'd show them something like this, wouldn't you?
144
440000
2000
Bạn sẽ cho chúng xem những thứ như thể này phải không?
07:40
It's a plan, looking down from above.
145
442000
1000
Chính là sơ đồ, nhìn từ trên xuống.
07:41
But, no, look what I found in the textbooks.
146
443000
3000
Nhưng hãy nhìn vào những gì tôi đã tìm thấy trong sách.
07:44
That's what you show people, right? These are from textbooks,
147
446000
3000
Đây là những gì bạn cho mọi người thấy phải không? những cái này là từ sách giáo khoa,
07:47
from websites, educational websites --
148
449000
2000
từ các website giáo dục--
07:49
and almost anything you pick up is like that.
149
451000
2000
và hầu hết những gì bạn thấy là như thế này.
07:51
And the reason it's like that is because it's dead boring
150
453000
2000
Và lí do nó như thế là bởi vì thật là chán khi
07:53
to have a load of concentric circles,
151
455000
2000
chỉ toàn là những đường trong đồng tâm,
07:55
whereas that's much more exciting, to look at something at that angle,
152
457000
3000
mặc dù điều đó là thú vị hơn, nhìn vào thứ gì đó từ góc nhìn như thế,
07:58
isn't it? Right? And by doing it at that angle,
153
460000
3000
phải không? Và bởi vì như vậy,
08:01
if you've got that misconception in your head, then that
154
463000
2000
nếu bạn có những quan niệm sai lầm trong đầu, thì
08:03
two-dimensional representation of a three-dimensional thing will be ellipses.
155
465000
5000
đó chỉ là hình ảnh hai chiều biểu diễn cho hình ành ba chiều sẽ là những hình elip.
08:08
So you've -- it's crap, isn't it really? As we say.
156
470000
4000
Và bạn sẽ tự nhủ -- chết tiệt, có nhẽ nào như thế?
08:12
So, these mental models -- we look for evidence that reinforces our models.
157
474000
3000
Vậy những hình mẫu này -- chúng ta tìm kiếm chứng cứ để củng cố hình mẫu của chúng ta
08:15
We do this, of course, with matters of race, and politics, and everything else,
158
477000
4000
Chúng ta làm thế hầu hết trên tất cả các lĩnh vực bao gồm cả chính trị,
08:19
and we do it in science as well. So we look, just look --
159
481000
2000
và chúng ta cung là thế cả trong khoa học. Cho nên chúng ta nhìn, chỉ nhìn
08:21
and scientists do it, constantly -- we look for evidence
160
483000
3000
và những nhà khoa học cũng thế, -- không ngừng chúng ta tìm kiếm chứng cứ
08:24
that reinforces our models, and some folks are just all too able
161
486000
3000
để củng cố hình mẫu của chúng ta, và một vài người thừa khả năng
08:27
and willing to provide the evidence that reinforces the models.
162
489000
3000
và sốt sắng cung cấp bằng chứng để bao biện cho những hình mẫu này.
08:30
So, being I'm in the United States, I'll have a dig at the Europeans.
163
492000
4000
Vì vậy việc ở Mĩ của tôi sẽ làm buồn lòng người Châu Âu.
08:34
These are examples of what I would say is bad practice in science
164
496000
3000
Đây là những ví dụ về những thứ mà tôi cho là thói quen làm việc không tốt
08:37
teaching centers. These pictures are from La Villette in France
165
499000
3000
ở những trung tâm giáo dục khoa học. Những bức hình này là từ La Villette ở Pháp
08:40
and the welcome wing of the Science Museum in London.
166
502000
4000
và sự chào đón của Bảo tàng Khoa học Luân Đôn.
08:44
And, if you look at the, kind of the way these things are constructed,
167
506000
4000
Và, nếu bạn nhìn vào cách mà những điều này đươc tạo gây dựng nên,
08:48
there's a lot of mediation by glass, and it's very blue, and kind of professional --
168
510000
5000
có rất nhiều kính, và chúng rất xanh,và trông chuyên nghiệp
08:53
in that way that, you know, Woody Allen comes up
169
515000
3000
theo cách này, bạn biết đấy, Woody Allen đến
08:56
from under the sheets in that scene in "Annie Hall,"
170
518000
2000
từ dưới tờ giấy trong cảnh "Annie Hall"
08:58
and said, "God, that's so professional." And that you don't --
171
520000
3000
và nói, " Chúa ơi, thật là chuyên nghiệp." Và rẳng chẳng có
09:01
there's no passion in it, and it's not hands on, right,
172
523000
3000
tí đam mê nào cả, không phải là tự nguyện,
09:04
and, you know, pun intended. Whereas good interpretation --
173
526000
3000
(chơi chữ có chủ ý). Trái lại sự hiểu biết --
09:07
I'll use an example from nearby -- is San Francisco Exploratorium,
174
529000
4000
tôi sẽ đưa ra một ví dụ gần đây -- đó là bảo tàng San Francisco
09:11
where all the things that -- the demonstrations, and so on,
175
533000
3000
nơi mà tất cả mọi thứ -- những mô phỏng, và các thứ khác,
09:14
are made out of everyday objects that children can understand,
176
536000
3000
được tạo ra từ các vật dụng hàng ngày sao cho trẻ em có thể hiểu,
09:17
it's very hands-on, and they can engage with, and experiment with.
177
539000
3000
nó rất tự nhiên, và chúng có thể tham gia và thí nghiệm cùng.
09:20
And I know that if the graduates at MIT
178
542000
2000
Và tôi biết răng nếu những sinh viên tôt nghiệp trường đại học MIT
09:22
and in the Imperial College in London had had the battery and the wire
179
544000
4000
và cả trường cao đẳng Imperial ở Luân Đôn có pin và dây điện
09:26
and the bit of stuff, and you know, been able to do it,
180
548000
3000
và một vài công cụ, như bạn biết đấy, họ có thể làm được,
09:29
they would have learned how it actually works,
181
551000
3000
họ sẽ học được cách nó thật sự hoạt động như thế nào,
09:32
rather than thinking that they follow circuit diagrams and can't do it.
182
554000
4000
chứ không phải mặc định là phải theo sơ đồ mạch điện nên đã không thể làm được
09:36
So good interpretation is more about
183
558000
2000
Sự hiểu biết sâu sắc thiên về những
09:38
things that are bodged and stuffed and of my world, right?
184
560000
4000
gì được nuôi dưỡng trong thế giới quan của tôi, phải không?
09:42
And things that -- where there isn't an extra barrier
185
564000
2000
Và những điều khi không vướng phải rào cản
09:44
of a piece of glass or machined titanium,
186
566000
3000
bằng kính hay ti tan nào,
09:47
and it all looks fantastic, OK?
187
569000
2000
và điều đó thật tuyệt vời, OK?
09:49
And the Exploratorium does that really, really well.
188
571000
3000
Và bảo tàng thám hiểm đã thực sự làm rất tốt.
09:52
And it's amateur, but amateur in the best sense,
189
574000
3000
Cho dù nó rất đơn giản nhưng đơn giản theo một nghĩa tốt nhất,
09:55
in other words, the root of the word being of love and passion.
190
577000
5000
nói cách khác, cốt lõi là từ tình yêu và niềm đam mê.
10:00
So, children are not empty vessels, OK?
191
582000
2000
Cho nên, trẻ em không phải là những cái chai rỗng, OK?
10:02
So, as "Monty Python" would have it,
192
584000
2000
Như nhóm hài "Monty Python" từng khắc họa
10:04
this is a bit Lord Privy Seal to say so,
193
586000
2000
điều này khá giống phong cách Chúa tể Privy Seal,
10:06
but this is -- children are not empty vessels.
194
588000
2000
trẻ em không phải là những cái chai rỗng.
10:08
They come with their own ideas and their own theories,
195
590000
2000
Chúng mang theo những ý tưởng và thuyết của riêng chúng,
10:10
and unless you work with those, then you won't be able to shift them,
196
592000
4000
và nếu bạn không quan tâm đến những điều này, bạn sẽ không thể thay đổi chúng,
10:14
right? And I probably haven't shifted your ideas
197
596000
2000
phải không? Và tôi có thể đã không lay chuyển được ý nhĩ của bạn♫
10:16
of how the world and universe operates, either.
198
598000
3000
về việc thế giới và vũ trụ hoạt động thế nào,
10:19
But this applies, equally, to matters of trying to sell new technology.
199
601000
3000
Nhưng những điều này có thể được ứng dụng trong việc giao bán công nghệ mới
10:22
For example, we are, in Britain, we're trying to do a digital switchover
200
604000
3000
Ví dụ, chúng tôi ở Anh, đang cố gắng biến sự thay đổi của dân số
10:25
of the whole population into digital technology [for television].
201
607000
2000
vào công nghệ số [cho tivi ]
10:27
And it's one of the difficult things
202
609000
2000
Và một trong những điều rất khó
10:29
is that when people have preconceptions of how it all works,
203
611000
2000
là khi mọi người đã có những nhận thức chủ quan về việc làm thế nào,
10:31
it's quite difficult to shift those.
204
613000
3000
thì thật khó để lay chuyển họ
10:34
So we're not empty vessels; the mental models that we have
205
616000
4000
Cho nên chúng ta không phải là những cái chai rỗng, những tư tưởng khuôn mẫu mà chúng ta có
10:38
as children persist into adulthood.
206
620000
2000
khi còn là một đứa trẻ tồn tại đến khi ta lớn
10:40
Poor teaching actually does more harm than good.
207
622000
2000
Việc giảng dạy lạc hậu thực sự có hại hơn có lơi.
10:42
In this country and in Britain, magnetism is understood better
208
624000
4000
Ở đây và ở Anh, từ trường được hiểu tốt hơn
10:46
by children before they've been to school than afterwards, OK?
209
628000
3000
bởi trẻ em trước khi chúng đến trường hơn là sau đó, OK?
10:49
Same for gravity, two concepts, so it's -- which is quite humbling,
210
631000
4000
Cũng giống như trọng lực, 2 khái niệm, khá là tương quan,
10:53
as a, you know, if you're a teacher, and you look before and after,
211
635000
3000
nhưng lại như một, bạn biết đấy, nếu bạn là một giáo viên, và bạn nhìn xa trông rộng
10:56
that's quite worrying. They do worse in tests afterwards, after the teaching.
212
638000
4000
điều đó thật đáng lo lắng. Chúng thể hiện rất kém trong những bài kiểm tra, sau khi được dạy dỗ.
11:00
And we collude. We design tests,
213
642000
2000
Và chúng tôi kết luận. Chúng tôi thiết kế những bài kiểm tra,
11:02
or at least in Britain, so that people pass them. Right?
214
644000
3000
hay ít nhất là ở Anh, sao cho mọi người có thể vượt qua nó. Phải không?
11:05
And governments do very well. They pat themselves on the back.
215
647000
3000
Và chính phủ làm rất tôt. Họ tự khen bản thân họ.
11:08
OK? We collude, and actually if you --
216
650000
4000
OK? Chúng tôi kết luận, và thực sự nếu bạn --
11:12
if someone had designed a test for me
217
654000
2000
hay ai đó thiết kế những bài kiểm tra cho tôi
11:14
when I was doing my biology exams,
218
656000
2000
khi tôi làm bài thi sinh học,
11:16
to really understand, to see whether I'd understood
219
658000
2000
để xem tôi có hiểu hay không
11:18
more than just kind of putting starch and iodine together
220
660000
2000
hơn là việc chỉ trộn tinh bột và i ót cùng với nhau
11:20
and seeing it go blue,
221
662000
2000
và xem chúng chuyển sang màu xang,
11:22
and really understood that plants took their mass out of the air,
222
664000
3000
và thực sự hiểu rằng khối lượng thực vật phần lớn là lầy từ không khí,
11:25
then I might have done better at science.
223
667000
5000
thì tôi đã có thể làm khoa học tốt hơn.
11:30
So the most important thing is to get people to articulate their models.
224
672000
5000
Cho nên điều quan trọng nhất là để cho mọi người thể hiện hình mẫu của họ.
11:35
Your homework is -- you know, how does an aircraft's wing create lift?
225
677000
5000
Bài tập về nhà của bạn là , làm thế nào mà một chiếc máy bay có thể cất cánh?
11:40
An obvious question, and you'll have an answer now in your heads.
226
682000
4000
Một câu hỏi rất rõ ràng và bạn có thể đã có câu trả lòi trong đầu.
11:44
And the second question to that then is,
227
686000
3000
Vế thứ hai là,
11:47
ensure you've explained how it is that planes can fly upside down.
228
689000
4000
đảm bảo rằng bạn có thể giải thích làm sao máy bay có thể bay lộn ngược được
11:51
Ah ha, right. Second question is, why is the sea blue? All right?
229
693000
4000
Câu hỏi thứ hai là tai sao biển lại có màu xanh?
11:55
And you've all got an idea in your head of the answer.
230
697000
4000
Bạn đã có câu trả lời rồi đúng không
11:59
So, why is it blue on cloudy days? Ah, see.
231
701000
4000
Vậy thì tại sao biển xanh ngay cả khi trời có mây?
12:03
(Laughter)
232
705000
3000
Cười
12:06
I've always wanted to say that in this country.
233
708000
2000
Tôi luôn muốn nói điều đó ở đát nước này
12:08
(Laughter)
234
710000
2000
Cười
12:10
Finally, my plea to you is to allow yourselves, and your children,
235
712000
4000
Cuối cùng, tôi muốn các bạn hãy để bản thân, con cái và bất cứ ai
12:14
and anyone you know, to kind of fiddle with stuff,
236
716000
3000
bạn biết đến nghịch ngợm với những câu hỏi này,
12:17
because it's by fiddling with things that you, you know,
237
719000
2000
bởi vì bằng cách đùa nghịch với những điều mà bạn biết,
12:19
you complement your other learning. It's not a replacement,
238
721000
2000
bạn sẽ đến với những kiến thức mới. Đó không phải là sự thay thế,
12:21
it's just part of learning that's important.
239
723000
3000
đó là một phần quan trọng trong việc học.
12:24
Thank you very much.
240
726000
1000
Cảm ơn các bạn rất nhiều
12:25
Now -- oh, oh yeah, go on then, go on.
241
727000
2000
Oh--oh yeah, tiếp tục đi
12:28
(Applause)
242
730000
1000
Vỗ tay
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - EducatorJonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.
Why you should listen
Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.
After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.
(Photo: Lloyd Davis/flickr)
Jonathan Drori | Speaker | TED.com