TEDGlobal 2009
Alain de Botton: A kinder, gentler philosophy of success
Alain de Botton: łagodniejsza filozofia sukcesu
Filmed:
Readability: 3.7
7,971,965 views
Alain de Botton analizuje w jaki sposób pojmujemy sukces i porażkę oraz kwestionuje założenia leżące u podstaw tych dwóch pojęć. Czy sukces jest zawsze zasłużony? A porażka? Elokwentnie i z dużą błyskotliwością każe nam zapomnieć o snobizmie i zacząć czerpać radość z pracy.
Alain de Botton - Philosopher
Through his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday. Full bio
Through his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
For me they normally happen, these career crises,
0
0
3000
Kryzysy związane z karierą przeżywam najczęściej
00:15
often, actually, on a Sunday evening,
1
3000
2000
w niedzielne wieczory
00:17
just as the sun is starting to set,
2
5000
2000
gdy słońce zaczyna zachodzić
00:19
and the gap between my hopes for myself,
3
7000
3000
a przepaść między nadziejami, które w sobie pokładam
00:22
and the reality of my life, start to diverge so painfully
4
10000
4000
a rzeczywistością ukazuje się w bolesnej okazałości
00:26
that I normally end up weeping into a pillow.
5
14000
3000
i kończy się to szlochaniem w poduszkę.
00:29
I'm mentioning all this,
6
17000
2000
Mówię o tym
00:31
I'm mentioning all this because I think this is not merely a personal problem.
7
19000
3000
gdyż uważam że nie jest to tylko mój problem
00:34
You may think I'm wrong in this,
8
22000
2000
Możecie myśleć, że się mylę
00:36
but I think that we live in an age when our lives are regularly
9
24000
2000
Ale uważem, że żyjemy w czasach, w których regularnie
00:38
punctuated by career crises,
10
26000
2000
każdy przeżywa kryzysy związane z karierą,
00:40
by moments when what we thought we knew,
11
28000
2000
chwile, gdy wszystko co wiedzieliśmy
00:42
about our lives, about our careers,
12
30000
2000
o swoim życiu, karierze
00:44
comes into contact with a threatening sort of reality.
13
32000
4000
jest konfrontowane z zagrażającą rzeczywistością.
00:48
It's perhaps easier now than ever before to make a good living.
14
36000
3000
Dziś pewnie łatwiej niż kiedykolwiek wcześniej zarobić na wygodne życie.
00:51
It's perhaps harder than ever before
15
39000
3000
Za to trudniej niż kiedykolwiek
00:54
to stay calm, to be free of career anxiety.
16
42000
3000
zachować spokój, być wolnym od lęku związanego z karierą.
00:57
I want to look now, if I may,
17
45000
2000
Chciałbym się przyjrzeć, jeśli mogę
00:59
at some of the reasons why
18
47000
2000
kilku powodom dlaczego
01:01
we might be feeling anxiety about our careers.
19
49000
3000
czujemy lęk związany z karierą.
01:04
Why we might be victims of these career crises,
20
52000
2000
Dlaczego stajemy się ofiarami kryzysów związanych z karierą
01:06
as we're weeping softly into our pillows.
21
54000
4000
gdy płaczemy cicho w poduszkę
01:10
One of the reasons why we might be suffering
22
58000
3000
Jednym z powodów dlaczego cierpimy
01:13
is that we are surrounded by snobs.
23
61000
2000
jest fakt, że jesteśmy otaczeni przez snoby.
01:15
In a way, I've got some bad news,
24
63000
3000
I w pewnym sensie mam złe wieści
01:18
particularly to anybody who's come to Oxford from abroad.
25
66000
3000
szczególnie dla tych, którzy przyjechali do Oxfordu z zagranicy.
01:21
There is a real problem with snobbery.
26
69000
2000
Snobizm to poważny problem.
01:23
Because sometimes people from outside the U.K.
27
71000
2000
Czasami ludziom spoza Anglii wydaje się
01:25
imagine that snobbery is a distinctively U.K. phenomenon
28
73000
2000
ze snobizm to zjawisko wyłącznie angielskie
01:27
fixated on country houses and titles.
29
75000
3000
związane z posiadłościami wiejskimi i tytułami.
01:30
The bad news is that's not true.
30
78000
2000
Niestety to nieprawda.
01:32
Snobbery is a global phenomenon.
31
80000
2000
Snobizm to zjawisko globalne.
01:34
We are a global organization. This is a global phenomenon.
32
82000
2000
Jesteśmy organizacją globalną. To jest zjawisko globalne.
01:36
It exists. What is a snob?
33
84000
2000
Snobizm faktycznie istnieje. Co to takiego snob?
01:38
A snob is anybody who takes a small part of you
34
86000
3000
Snob to każdy człowiek, który na podstawie jednej małej cechy
01:41
and uses that to come to a complete vision of who you are.
35
89000
3000
tworzy kompletną wizję drugiego człowieka.
01:44
That is snobbery.
36
92000
2000
Oto snobizm.
01:46
The dominant kind of snobbery
37
94000
2000
A dominujący rodzaj snobizmu
01:48
that exists nowadays is job snobbery.
38
96000
2000
w dzisiejszych czasach dotyczy pracy.
01:50
You encounter it within minutes at a party,
39
98000
2000
Doświadcza się go już po kilku minutach każdego przyjęcia
01:52
when you get asked that famous iconic question
40
100000
3000
kiedy słyszymy słynne, nieśmiertelne pytanie
01:55
of the early 21st century, "What do you do?"
41
103000
3000
XXI wieku: "czym się zajmujesz?"
01:58
And according to how you answer that question,
42
106000
2000
I w zależności od odpowiedzi
02:00
people are either incredibly delighted to see you,
43
108000
2000
ludzie są albo zachwyceni, że cię poznali
02:02
or look at their watch and make their excuses.
44
110000
2000
albo spoglądają na zegarek i szukają wymówki, żeby zmienić towarzystwo.
02:04
(Laughter)
45
112000
1000
(śmiech)
02:05
Now, the opposite of a snob is your mother.
46
113000
3000
A przeciwieństwem snoba jest matka.
02:08
(Laughter)
47
116000
2000
(śmiech)
02:10
Not necessarily your mother, or indeed mine,
48
118000
3000
Niekoniecznie wasze, a przede wszystkim nie moja.
02:13
but, as it were, the ideal mother,
49
121000
2000
Ale idealna matka.
02:15
somebody who doesn't care about your achievements.
50
123000
2000
Ktoś, dla kogo nasze osiągnięcia nie mają znaczenia.
02:17
But unfortunately, most people are not our mothers.
51
125000
2000
Niestety, większość ludzi to nie nasze matki.
02:19
Most people make a strict correlation between how much time,
52
127000
3000
Większość ludzi poświęca proporcjonalnie dużo czasu
02:22
and if you like, love -- not romantic love,
53
130000
2000
czy, jeśli wolicie-miłości, ale nie romantycznej
02:24
though that may be something --
54
132000
2000
bliżej jest to takiej
02:26
but love in general, respect,
55
134000
2000
ogólnie pojętej miłości i szacunku
02:28
they are willing to accord us, that will be strictly defined
56
136000
3000
dokładnie proporcjonalnie
02:31
by our position in the social hierarchy.
57
139000
2000
do zajmowanej pozycji społecznej.
02:33
And that's a lot of the reason why we care so much about our careers
58
141000
3000
I głównie dlatego tak bardzo martwimy się o nasze kariery.
02:36
and indeed start caring so much about material goods.
59
144000
4000
I zaczyna nam tak bardzo zależeć na rzeczach materialnych.
02:40
You know, we're often told that we live in very materialistic times,
60
148000
3000
Wiecie, często się mówi, że żyjemy w materialistycznych czasach,
02:43
that we're all greedy people.
61
151000
2000
że wszyscy jesteśmy chciwi.
02:45
I don't think we are particularly materialistic.
62
153000
2000
Nie uważam żebyśmy byli szczególnie materialistyczni.
02:47
I think we live in a society
63
155000
2000
Myślę, że żyjemy w społeczeństwie
02:49
which has simply pegged certain emotional rewards
64
157000
2000
które przypisało określone korzyści emocjonalne
02:51
to the acquisition of material goods.
65
159000
3000
zdobywaniu dóbr materialnych.
02:54
It's not the material goods we want. It's the rewards we want.
66
162000
3000
A my nie chcemy rzeczy. My chcemy korzyści emocjonalnych.
02:57
And that's a new way of looking at luxury goods.
67
165000
2000
I to jest nowy sposób patrzenia na dobra luksusowe.
02:59
The next time you see somebody driving a Ferrari
68
167000
2000
Następnym razem gdy zobaczycie kogoś w Ferrari
03:01
don't think, "This is somebody who is greedy."
69
169000
2000
nie myślcie : "ten człowiek jest chciwy".
03:03
Think, "This is somebody who is incredibly vulnerable and in need of love."
70
171000
3000
Pomyślcie: "to bardzo delikatny człowiek, który potrzebuje miłości".
03:06
In other words -- (Laughter)
71
174000
5000
Innymi słowy -- (śmiech)
03:11
feel sympathy, rather than contempt.
72
179000
2000
należy mu współczuć, a nie pogardzać.
03:13
There are other reasons --
73
181000
2000
Są też inne powody
03:15
(Laughter)
74
183000
1000
(śmiech)
03:16
there are other reasons why it's perhaps harder now
75
184000
2000
Są inne powody dlaczego dziś trudniej niż kiedykolwiek
03:18
to feel calm than ever before.
76
186000
2000
zachować spokój.
03:20
One of these, and it's paradoxical because it's linked to something that's rather nice,
77
188000
3000
Między innymi - i jest to paradoks ponieważ wiąże się z czymś raczej miłym
03:23
is the hope we all have for our careers.
78
191000
3000
jest nadzieja, jaką wszyscy pokładamy w naszych karierach.
03:26
Never before have expectations been so high
79
194000
2000
Nigdy wcześniej nie mieliśmy tak wysokich oczekiwań
03:28
about what human beings can achieve with their lifespan.
80
196000
3000
wobec tego co człowiek może osiągnąć wciągu swojego życia.
03:31
We're told, from many sources, that anyone can achieve anything.
81
199000
3000
Z wielu stron słyszymy, że każdy może osiągnąć wszystko.
03:34
We've done away with the caste system.
82
202000
2000
Poradziliśmy sobie z systemem kastowym.
03:36
We are now in a system where anyone can rise
83
204000
2000
Dziś żyjemy w świecie, w którym każdy może wspiąć się
03:38
to any position they please.
84
206000
2000
na jakąkolwiek pozycję.
03:40
And it's a beautiful idea.
85
208000
2000
I to jest piękna idea.
03:42
Along with that is a kind of spirit of equality. We're all basically equal.
86
210000
4000
Za którą idzie duch równości. Wszyscy w zasadzie jesteśmy równi.
03:46
There are no strictly defined
87
214000
2000
Nie ma ściśle określonych
03:48
kind of hierarchies.
88
216000
2000
hierarchii.
03:50
There is one really big problem with this,
89
218000
2000
Istnieje tylko jeden, spory problem.
03:52
and that problem is envy.
90
220000
2000
I tym problemem jest zawiść.
03:54
Envy, it's a real taboo to mention envy,
91
222000
3000
Zawiść, a jest to prawdziwe tabu
03:57
but if there is one dominant emotion in modern society, that is envy.
92
225000
3000
ale jeśli istnieje jedna wszechobecna emocja w dzisiejszym społeczeństwie jest nią zawiść
04:00
And it's linked to the spirit of equality. Let me explain.
93
228000
4000
I jest powiązana z duchem równości, Pozwólcie, że wyjaśnię.
04:04
I think it would be very unusual for anyone here, or anyone watching,
94
232000
3000
Myślę, że dziwne byłoby gdyby ktokolwiek z was
04:07
to be envious of the Queen of England.
95
235000
2000
zazdrościł Królowej Angielskiej.
04:09
Even though she is much richer than any of you are.
96
237000
3000
Mimo tego, że jest bogatsza od każdego z was.
04:12
And she's got a very large house.
97
240000
3000
I ma bardzo duży dom.
04:15
The reason why we don't envy her is because she's too weird.
98
243000
4000
Nie zazdrościmy jej jednak dlatego, że jest zbyt dziwna.
04:19
She's simply too strange.
99
247000
2000
Jest po prostu dziwaczna.
04:21
We can't relate to her. She speaks in a funny way.
100
249000
2000
Nie mamy z nią związku. Mówi w dziwny sposób.
04:23
She comes from an odd place.
101
251000
2000
Pochodzi z dziwnego miejsca.
04:25
So we can't relate to her. And when you can't relate to somebody, you don't envy them.
102
253000
4000
Więc nie potrafimy się do niej odnieść. A gdy nie możesz się do kogoś odnieść, nie możesz mu zazdrościć.
04:29
The closer two people are, in age, in background,
103
257000
3000
Im bliżej ktoś jest pod względem wieku, pochodzenia,
04:32
in the process of identification, the more there is a danger of envy --
104
260000
3000
w procesie identyfikacji, tym większe ryzyko zawiści.
04:35
which is incidentally why none of you should ever go to a school reunion --
105
263000
3000
I dlatego należy unikać zjazdów absolwentów.
04:38
because there is no stronger reference point
106
266000
3000
Ponieważ nie ma silniejszego punktu odniesienia
04:41
than people one was at school with.
107
269000
2000
niż ludzie, z którymi chodziło się do szkoły.
04:43
But the problem, generally, of modern society, is that it turns the whole world
108
271000
3000
Problemem nowoczesnego społeczeństwa jest to, że cały świat
04:46
into a school. Everybody is wearing jeans, everybody is the same.
109
274000
2000
zmienił się w szkołę. Wszyscy noszą dżinsy, wszyscy są tacy sami.
04:48
And yet, they're not.
110
276000
2000
A jednak nie są.
04:50
So there is a spirit of equality, combined with deep inequalities.
111
278000
3000
Więc duchowi równości towarzyszą poważne nierówności.
04:53
Which makes for a very -- can make for a very stressful situation.
112
281000
3000
Co powoduje - może powodować bardzo stresującą sytuację.
04:56
It's probably as unlikely that you would nowadays
113
284000
2000
W dzisiejszych czasach jest pewnie równie nieprawdopodobne
04:58
become as rich and famous as Bill Gates,
114
286000
2000
że ktoś stanie się tak bogaty i sławny jak Bill Gates,
05:00
as it was unlikely in the 17th century
115
288000
2000
jak było nieprawdopodobne w XVII wieku
05:02
that you would accede to the ranks of the French aristocracy.
116
290000
3000
awansowanie do francuskiej arystokracji.
05:05
But the point is, it doesn't feel that way.
117
293000
2000
Ale sęk w tym, że tego się nie czuje.
05:07
It's made to feel, by magazines and other media outlets,
118
295000
3000
Wydaje się, przez magazyny i inne media,
05:10
that if you've got energy, a few bright ideas about technology,
119
298000
3000
że jeśli masz energię, kilka błyskotliwych technologicznych pomysłów,
05:13
a garage, you too could start a major thing.
120
301000
4000
i garaż, ty też możesz zapoczątkować jakąś poważną sprawę.
05:17
(Laughter)
121
305000
1000
(śmiech)
05:18
And the consequences of this problem make themselves felt in bookshops.
122
306000
3000
A konsekwencje tego problemu można zobaczyć w księgarniach.
05:21
When you go to a large bookshop and look at the self-help sections,
123
309000
3000
Gdy będąc w dużej księgarni zajrzycie do sekcji z poradnikami
05:24
as I sometimes do,
124
312000
2000
jak sam czasami robię
05:26
if you analyze self-help books that are produced
125
314000
2000
to jeśli przyjrzeć się dzisiejszym poradnikom
05:28
in the world today, there are basically two kinds.
126
316000
2000
to można wyróżnić dwa rodzaje.
05:30
The first kind tells you, "You can do it! You can make it! Anything is possible!"
127
318000
3000
Pierwszy mówi: "Uda ci się! Potrafisz! Wszystko jest możliwe!"
05:33
And the other kind tells you how to cope
128
321000
3000
A drugi rodzaj mówi jak sobie poradzić
05:36
with what we politely call "low self-esteem,"
129
324000
3000
z tym, co ładnie nazywamy "niską samooceną",
05:39
or impolitely call "feeling very bad about yourself."
130
327000
2000
czy mniej ładnie "nielubieniem samego siebie".
05:41
There is a real correlationship,
131
329000
2000
Istnieje rzeczywista korelacja
05:43
a real correlation between a society that tells people that they can do anything
132
331000
4000
pomiędzy społeczeństwem, które mówi ludziom, że mogą osiągnąć wszystko
05:47
and the existence of low self-esteem.
133
335000
2000
a występowaniem niskiej samooceny.
05:49
So that's another way in which something that is quite positive
134
337000
2000
I to jest kolejny sposób w jaki coś całkiem pozytywnego
05:51
can have a nasty kickback.
135
339000
2000
może się odbić w przykry sposób.
05:53
There is another reason why we might be feeling more anxious,
136
341000
3000
Jest jeszcze jeden powód dla którego czujemy lęk
05:56
about our careers, about our status in the world today, than ever before.
137
344000
4000
dotyczący naszych karier, statusu, bardziej niż w przeszłości.
06:00
And it is, again, linked to something nice,
138
348000
2000
I to też jest połączone z czymś miłym.
06:02
and that nice thing is called meritocracy.
139
350000
3000
A ta miła rzecz nazywa się merytokracją.
06:05
Everybody, all politicians on Left and Right,
140
353000
2000
Wszyscy, każdy polityk lewicy i prawicy
06:07
agree that meritocracy is a great thing,
141
355000
2000
twierdzi, że merytokracja jest świetna
06:09
and we should all be trying to make our societies really, really meritocratic.
142
357000
4000
i że powinniśmy dążyć do tego, aby nasze społeczeństwa były naprawdę merytokratyczne.
06:13
In other words, what is a meritocratic society?
143
361000
4000
Innymi słowy, czym jest społeczeństwo merytokratyczne?
06:17
A meritocratic society is one in which
144
365000
2000
To takie społeczeństwo, w którym
06:19
if you've got talent and energy and skill,
145
367000
2000
gdy ma się talent, energię i umiejętności
06:21
you will get to the top. Nothing should hold you back.
146
369000
2000
dojdzie się na szczyt. Nic nie powinno przeszkodzić.
06:23
It's a beautiful idea. The problem is
147
371000
3000
To jest piękna idea. Problem w tym
06:26
if you really believe in a society
148
374000
2000
że jeśli naprawdę wierzy się w społeczeństwo
06:28
where those who merit to get to the top, get to the top,
149
376000
3000
w którym ludzie, którzy zasługują być na szczycie tam trafiają
06:31
you'll also, by implication, and in a far more nasty way,
150
379000
3000
wierzy się też, przez implikację
06:34
believe in a society where those who deserve to get to the bottom
151
382000
3000
w społeczeństwo, w którym ci, którzy zasługują trafić na dno
06:37
also get to the bottom and stay there.
152
385000
3000
trafiają na dno i tam pozostają.
06:40
In other words, your position in life comes to seem not accidental,
153
388000
3000
Innymi słowy, czyjaś pozycja życiowa nie wydaje się przypadkowa
06:43
but merited and deserved.
154
391000
2000
lecz zasłużona.
06:45
And that makes failure seem much more crushing.
155
393000
3000
I przez to porażka wydaje się jeszcze gorsza.
06:48
You know, in the Middle Ages, in England,
156
396000
2000
W średniowiecznej Anglii
06:50
when you met a very poor person,
157
398000
2000
gdy spotykano bardzo biedną osobę
06:52
that person would be described as an "unfortunate" --
158
400000
3000
mówiło się o niej, że jest "nieszczęśliwa".
06:55
literally, somebody who had not been blessed by fortune, an unfortunate.
159
403000
4000
Dosłownie, ktoś kto nie jest błogosławiony przez los, nieszczęśliwy
06:59
Nowadays, particularly in the United States,
160
407000
2000
Dziś, szczególnie w Stanach
07:01
if you meet someone at the bottom of society,
161
409000
2000
gdy spotyka się kogoś z nizin społecznych
07:03
they may unkindly be described as a "loser."
162
411000
3000
mówi się o nim "przegrany".
07:06
There is a real difference between an unfortunate and a loser,
163
414000
3000
Jest zasadnicza różnica pomiędzy nieszczęśnikiem a przegranym.
07:09
and that shows 400 years of evolution in society
164
417000
3000
I tu widać 400 lat ewolucji społecznej
07:12
and our belief in who is responsible for our lives.
165
420000
3000
i naszych poglądów na to kto jest odpowiedzialny za nasze życia
07:15
It's no longer the gods, it's us. We're in the driving seat.
166
423000
3000
Już nie bogowie, tylko my sami. My siedzimy za kierownicą.
07:18
That's exhilarating if you're doing well,
167
426000
2000
I to jest fantastyczne gdy idzie dobrze
07:20
and very crushing if you're not.
168
428000
2000
i przybijające gdy idzie źle.
07:22
It leads, in the worst cases, in the analysis of a sociologist
169
430000
3000
To prowadzi, w najgorszym przypadku w analizie socjologicznej
07:25
like Emil Durkheim, it leads to increased rates of suicide.
170
433000
4000
jak u Emila Durkheima, do zwiększonej liczby samobójstw.
07:29
There are more suicides in developed individualistic countries
171
437000
3000
W rozwiniętych krajach indywidualistycznych jest więcej samobójstw
07:32
than in any other part of the world.
172
440000
2000
niż w jakiejkolwiek innej części świata.
07:34
And some of the reason for that is that people take what happens
173
442000
2000
I jednym z powodów jest fakt, że ludzie biorą wszystko co się im przydarza
07:36
to them extremely personally.
174
444000
2000
bardzo personalnie.
07:38
They own their success. But they also own their failure.
175
446000
4000
Czują się autorami swojego sukcesu, ale też porażki.
07:42
Is there any relief from some of these pressures
176
450000
2000
Czy jest sposób zmniejszenia
07:44
that I've just been outlining?
177
452000
2000
presji które opisałem?
07:46
I think there is. I just want to turn to a few of them.
178
454000
2000
Myślę, że jest. Chciałbym przyjrzeć się kilku.
07:48
Let's take meritocracy.
179
456000
2000
Weźmy taką merytokrację.
07:50
This idea that everybody deserves to get where they get to,
180
458000
3000
Myśl, że każdy zasługuje na to, co dostaje.
07:53
I think it's a crazy idea, completely crazy.
181
461000
3000
Myślę, że to jest szalona idea, zupełnie szalona.
07:56
I will support any politician of Left and Right,
182
464000
2000
Poprę każdego polityka, z lewicy czy z prawicy
07:58
with any halfway decent meritocratic idea.
183
466000
2000
który będzie miał w miarę sensowny pomysł na merytokrację.
08:00
I am a meritocrat in that sense.
184
468000
2000
Sam jestem merytokratą.
08:02
But I think it's insane to believe that we will ever
185
470000
2000
Ale myślę, że szaleństwem jest wierzyć, że kiedykolwiek
08:04
make a society that is genuinely meritocratic. It's an impossible dream.
186
472000
4000
stworzymy społeczeństwo prawdziwie merytokratyczne. To marzenie nieosiągalne.
08:08
The idea that we will make a society
187
476000
2000
Myśl, że stworzymy społeczeństwo
08:10
where literally everybody is graded,
188
478000
2000
w którym dosłownie każdy jest oceniany
08:12
the good at the top, and the bad at the bottom,
189
480000
2000
dobrzy są na górze a źli na dole,
08:14
and it's exactly done as it should be, is impossible.
190
482000
2000
i że uda się to zrobić sprawiedliwie, to jest niemożliwe.
08:16
There are simply too many random factors:
191
484000
2000
Po prostu w grę wchodzi zbyt wiele przypadkowych czynników.
08:18
accidents, accidents of birth,
192
486000
2000
Wypadki, przypadek narodzin,
08:20
accidents of things dropping on people's heads, illnesses, etc.
193
488000
3000
przypadek, że coś komuś spadnie na głowę, zachoruje, itp.
08:23
We will never get to grade them,
194
491000
2000
Nigdy nie uda nam się ich ocenić.
08:25
never get to grade people as they should.
195
493000
2000
Nigdy nie uda się ocenić ludzi sprawiedliwie.
08:27
I'm drawn to a lovely quote by St. Augustine in "The City of God,"
196
495000
3000
Lubię ten piękny cytat z "O Państwie Bożym" św. Augustyna
08:30
where he says, "It's a sin to judge any man by his post."
197
498000
4000
gdzie mówi, że grzechem jest oceniać człowieka po stanowisku.
08:34
In modern English that would mean
198
502000
2000
W dzisiejszych czach to by znaczyło
08:36
it's a sin to come to any view of who you should talk to
199
504000
2000
że grzechem jest decydować o tym z kim się chce rozmawiać
08:38
dependent on their business card.
200
506000
2000
na podstawie wizytówki.
08:40
It's not the post that should count.
201
508000
2000
Zajmowane stanowisko nie powinno mieć znaczenia.
08:42
According to St. Augustine,
202
510000
2000
I według św Augustyna
08:44
it's only God who can really put everybody in their place.
203
512000
2000
tylko Bóg może ocenić gdzie jest czyje miejsce.
08:46
And he's going to do that on the Day of Judgment
204
514000
2000
I zrobi to w dniu sądu ostatecznego
08:48
with angels and trumpets, and the skies will open.
205
516000
2000
z aniołami i fanfarami i niebo się otworzy.
08:50
Insane idea, if you're a secularist person, like me.
206
518000
3000
Szalony pomysł dla każdego, kto, jak ja, jest sekularystą.
08:53
But something very valuable in that idea, nevertheless.
207
521000
2000
Ale jest w nim coś wartościowego.
08:55
In other words, hold your horses when you're coming to judge people.
208
523000
4000
Innymi słowy, powstrzymaj się, gdy zaczynasz osądzać ludzi.
08:59
You don't necessarily know what someone's true value is.
209
527000
3000
Niekoniecznie wiesz jaka jest czyjaś faktyczna wartość.
09:02
That is an unknown part of them.
210
530000
2000
To jest niepoznana część osoby.
09:04
And we shouldn't behave as though it is known.
211
532000
3000
I nie powinniśmy się zachowywać jakby było inaczej.
09:07
There is another source of solace and comfort for all this.
212
535000
3000
Istnieje inne źródło pocieszenia.
09:10
When we think about failing in life, when we think about failure,
213
538000
3000
Gdy myślimy o porażkach życiowych
09:13
one of the reasons why we fear failing is not just
214
541000
2000
jednym z powodów dla których boimy się porażki
09:15
a loss of income, a loss of status.
215
543000
2000
nie jest strata dochodów czy statusu.
09:17
What we fear is the judgment and ridicule of others. And it exists.
216
545000
4000
Boimy się oceny i wyśmiania przez innych ludzi. I to jest możliwe.
09:21
You know, the number one organ of ridicule
217
549000
2000
Naczelnym organem prześmiewczym
09:23
nowadays, is the newspaper.
218
551000
2000
są dziś gazety.
09:25
And if you open the newspaper any day of the week,
219
553000
2000
I gdy otworzymy gazetę któregokolwiek dnia tygodnia
09:27
it's full of people who've messed up their lives.
220
555000
2000
jest ona pełna ludzi, którzy namieszali w życiu.
09:29
They've slept with the wrong person. They've taken the wrong substance.
221
557000
3000
Przespali się z niewłaściwą osobą. Wzięli niewłaściwą substancję.
09:32
They've passed the wrong piece of legislation. Whatever it is.
222
560000
2000
Przyjęli niewłaściwą ustawę. Nie ma znaczenia.
09:34
And then are fit for ridicule.
223
562000
3000
I stają się obiektem drwin.
09:37
In other words, they have failed. And they are described as "losers."
224
565000
3000
Innymi słowy, odnieśli porażkę. I mówi się o nich "nieudacznicy".
09:40
Now is there any alternative to this?
225
568000
2000
Czy może być inaczej?
09:42
I think the Western tradition shows us one glorious alternative,
226
570000
2000
Myślę, że kultura zachodnia ma jedną, cudowną alternatywę.
09:44
and that is tragedy.
227
572000
3000
Jest nią tragedia.
09:47
Tragic art, as it developed in the theaters of ancient Greece,
228
575000
3000
Sztuka tragiczna, która wykształciła się w teatrach starożytnej Grecji
09:50
in the fifth century B.C., was essentially an art form
229
578000
2000
w V p.n.e była formą poświęconą
09:52
devoted to tracing how people fail,
230
580000
3000
śledzeniu jak ludzie popełniają porażki.
09:55
and also according them a level of sympathy,
231
583000
4000
I wiązał się z nią pewien poziom współczucia.
09:59
which ordinary life would not necessarily accord them.
232
587000
4000
Który w zwykłym życiu niekoniecznie by ich spotkał.
10:03
I remember a few years ago, I was thinking about all this,
233
591000
1000
Pamiętam, że myślałem o tym kilka lat temu.
10:04
and I went to see "The Sunday Sport,"
234
592000
2000
Poszedłem do redakcji "The Sunday Sport"
10:06
a tabloid newspaper that I don't recommend you to start reading
235
594000
3000
tabloidu, którego wam nie polecam
10:09
if you're not familiar with it already.
236
597000
2000
jeśli go nie znacie.
10:11
I went to talk to them
237
599000
2000
Poszedłem z nimi porozmawiać
10:13
about certain of the great tragedies of Western art.
238
601000
3000
o kilku wielkich tragediach sztuki zachodniej.
10:16
I wanted to see how they would seize the bare bones
239
604000
2000
I chciałem zobaczyć jak uchwycą szkielet
10:18
of certain stories if they came in as a news item
240
606000
3000
określonych historii, jeśli trafiłyby do nich jako wydarzenia
10:21
at the news desk on a Saturday afternoon.
241
609000
3000
z ostatniej chwili w sobotnie popołudnie.
10:24
So I told them about Othello. They had not heard of it but were fascinated by it.
242
612000
2000
Więc opowiedziałem im historię Otella. Nie znali jej, ale byli zafascynowani.
10:26
(Laughter)
243
614000
1000
(śmiech)
10:27
And I asked them to write the headline for the story of Othello.
244
615000
3000
I poprosiłem o napisanie tytułu do historii Otella.
10:30
They came up with "Love-Crazed Immigrant Kills Senator's Daughter"
245
618000
3000
"Oszalały z miłości imigrant morduje córkę senatora",
10:33
splashed across the headline.
246
621000
2000
na pierwszej stronie.
10:35
I gave them the plotline of Madame Bovary.
247
623000
2000
Opowiedziałem im historię Madame Bovary.
10:37
Again, a book they were enchanted to discover.
248
625000
2000
I znów, słuchali jak zaczarowani.
10:39
And they wrote "Shopaholic Adulteress Swallows Arsenic After Credit Fraud."
249
627000
5000
Tytuł redakcji "Zakupoholiczka - cudzołożnica połyka arszenik popełniwszy oszustwo podatkowe"
10:44
(Laughter)
250
632000
1000
(śmiech)
10:45
And then my favorite.
251
633000
2000
I mój faworyt.
10:47
They really do have a kind of genius all of their own, these guys.
252
635000
2000
Oni są na swój sposób naprawdę genialni
10:49
My favorite is Sophocles' Oedipus the King:
253
637000
2000
Mój ulubiony to "Król Edyp" Sofoklesa
10:51
"Sex With Mum Was Blinding"
254
639000
3000
"Oślepiający seks z matką".
10:54
(Laughter)
255
642000
3000
(śmiech)
10:57
(Applause)
256
645000
2000
(oklaski)
10:59
In a way, if you like, at one end of the spectrum of sympathy,
257
647000
3000
W pewnym sensie, na jednym końcu kontinuum współczucia
11:02
you've got the tabloid newspaper.
258
650000
2000
znajduje się plotkarska gazeta.
11:04
At the other end of the spectrum you've got tragedy and tragic art,
259
652000
3000
A na drugim końcu kontinuum jest tragedia i sztuka tragiczna.
11:07
and I suppose I'm arguing that we should learn a little bit
260
655000
2000
I chyba chciałbym postulować abyśmy dowiedzieli się trochę
11:09
about what's happening in tragic art.
261
657000
2000
o tym co się dzieje w sztuce tragicznej.
11:11
It would be insane to call Hamlet a loser.
262
659000
3000
Nazwać Hamleta nieudacznikiem byłoby szaleństwem.
11:14
He is not a loser, though he has lost.
263
662000
3000
On nie jest nieudacznikiem, choć przegrał.
11:17
And I think that is the message of tragedy to us,
264
665000
2000
Myślę, że to jest główny przekaz tragedii
11:19
and why it's so very, very important, I think.
265
667000
3000
i powód dlaczego jest taka ważna.
11:22
The other thing about modern society
266
670000
2000
Inną cechą współczesnego społeczeństwa
11:24
and why it causes this anxiety
267
672000
2000
które powoduje lęk
11:26
is that we have nothing at its center that is non-human.
268
674000
3000
jest fakt, że w jego centrum nie znajduje się nic ponad ludzkiego.
11:29
We are the first society to be living in a world
269
677000
2000
Jesteśmy pierwszym społeczeństwem żyjącym na swiecie
11:31
where we don't worship anything other than ourselves.
270
679000
3000
które nie czci czegokolwiek poza nami samymi.
11:34
We think very highly of ourselves, and so we should.
271
682000
2000
Myślimy o sobie bardzo dobrze. I tak powinno być.
11:36
We've put people on the moon. We've done all sorts of extraordinary things.
272
684000
3000
Wysłaliśmy ludzi na księżyc. Dokonaliśmy wielu niesamowitych rzeczy.
11:39
And so we tend to worship ourselves.
273
687000
2000
Więc mamy tendencje do uwielbienia samych siebie.
11:41
Our heroes are human heroes.
274
689000
2000
Nasi bohaterowie są ludźmi.
11:43
That's a very new situation.
275
691000
2000
To jest zupełnie nowa sytuacja.
11:45
Most other societies have had, right at their center,
276
693000
2000
Większość kultur stawiało w centrum
11:47
the worship of something transcendent: a god,
277
695000
2000
uwielbienie dla czegoś transcendentnego. Dla boga
11:49
a spirit, a natural force, the universe,
278
697000
2000
ducha, sił natury, wszechświata.
11:51
whatever it is, something else that is being worshiped.
279
699000
3000
Obojętnie co, czczono coś innego.
11:54
We've slightly lost the habit of doing that,
280
702000
2000
Utraciliśmy po części ten nawyk.
11:56
which is, I think, why we're particularly drawn to nature.
281
704000
2000
Co jest moim zdaniem powodem dlaczego tak nas ciągnie do przyrody.
11:58
Not for the sake of our health, though it's often presented that way,
282
706000
3000
Nie ze względu na zdrowie, choć często tak to się tłumaczy
12:01
but because it's an escape from the human anthill.
283
709000
4000
Ale dlatego, że jest to ucieczka z ludzkiego mrowiska.
12:05
It's an escape from our own competition,
284
713000
2000
Jest to ucieczka od rywalizacji
12:07
and our own dramas.
285
715000
2000
i dramatów.
12:09
And that's why we enjoy looking at glaciers and oceans,
286
717000
2000
I dlatego tak bardzo lubimy patrzeć na lodowce i oceany
12:11
and contemplating the Earth from outside its perimeters, etc.
287
719000
4000
i rozmyślać o Ziemi, jej parametrach itp.
12:15
We like to feel in contact with something that is non-human,
288
723000
4000
Lubimy być w kontakcie z czymś poza ludzkim.
12:19
and that is so deeply important to us.
289
727000
4000
I to jest tak bardzo dla nas ważne.
12:23
What I think I've been talking about really is success and failure.
290
731000
3000
Myślę, że mówiłem tak naprawdę o sukcesie i porażce,
12:26
And one of the interesting things about success
291
734000
3000
I jedną z interesujących rzeczy w sukcesie
12:29
is that we think we know what it means.
292
737000
2000
jest to, że wydaje nam się, że wiemy co oznacza.
12:31
If I said to you that there is somebody behind the screen
293
739000
2000
Gdybym powiedział, że za ekranem znajduje się człowiek
12:33
who is very very successful, certain ideas would immediately come to mind.
294
741000
3000
który odniósł niesamowity sukces, natychmiast pomyślicie o pewnych rzeczach.
12:36
You would think that person might have made a lot of money,
295
744000
2000
Pomyślicie, że ta osoba zarobiła dużo pieniędzy
12:38
achieved renown in some field.
296
746000
3000
osiągnęła renomę w jakiejś dziedzinie.
12:41
My own theory of success -- and I'm somebody
297
749000
2000
Moja własna teoria sukcesu, a jestem osobą
12:43
who is very interested in success. I really want to be successful.
298
751000
3000
niezmiernie zainteresowaną tym zagadnieniem. Naprawdę chciałbym odnieść sukces.
12:46
I'm always thinking, "How could I be more successful?"
299
754000
2000
I zawsze myślę "Co mogę zrobić, żeby odnieść większy sukces?"
12:48
But as I get older, I'm also very nuanced
300
756000
2000
Ale z wiekiem jestem coraz bardziej wyczulony
12:50
about what that word "success" might mean.
301
758000
2000
na to co oznacza słowo "sukces".
12:52
Here's an insight that I've had about success.
302
760000
2000
Oto moje przemyślenia na temat sukcesu.
12:54
You can't be successful at everything.
303
762000
3000
Nie można mieć sukcesów we wszystkim.
12:57
We hear a lot of talk about work-life balance.
304
765000
2000
Dużo się mówi o godzeniu pracy i życia prywatnego.
12:59
Nonsense. You can't have it all. You can't.
305
767000
3000
Bzdura. Nie można mieć wszystkiego. Nie da się.
13:02
So any vision of success
306
770000
2000
Więc każda wizja sukcesu
13:04
has to admit what it's losing out on,
307
772000
2000
musi przyznać się do tego co traci
13:06
where the element of loss is.
308
774000
2000
gdzie jest ten element straty.
13:08
I think any wise life will accept,
309
776000
3000
I myślę, że każdy mądry człowiek
13:11
as I say, that there is going to be an element where we are not succeeding.
310
779000
3000
zaakceptuje, że jest jakaś dziedzina, w której nie odnosi sukcesu.
13:14
Thing about a successful life
311
782000
2000
A problem z sukcesem jest taki
13:16
is, a lot of the time, our ideas
312
784000
2000
że najczęściej to, co myślimy
13:18
of what it would mean to live successfully are not our own.
313
786000
3000
o życiu pełnym sukcesów, to nie są nasze pomysły.
13:21
They are sucked in from other people:
314
789000
2000
Tylko wzięte od innych ludzi.
13:23
chiefly, if you're a man, your father,
315
791000
2000
Mężczyźni biorą głównie od ojców.
13:25
and if you're a woman, your mother.
316
793000
2000
A kobiety od matek.
13:27
Psychoanalysis has been drumming home this message for about 80 years.
317
795000
3000
Psychoanalitycy trąbią o tym od 80 lat.
13:30
No one is quite listening hard enough, but I very much believe that that's true.
318
798000
3000
Ale nikt nie słucha. Ja jednak wierzę, że to prawda.
13:33
And we also suck in messages
319
801000
2000
Słuchamy również co nam mówią
13:35
from everything from the television, to advertising,
320
803000
2000
telewizja, reklamy
13:37
to marketing, etc.
321
805000
2000
marketing itp.
13:39
These are hugely powerful forces
322
807000
2000
To są potężne siły
13:41
that define what we want and how we view ourselves.
323
809000
4000
które określają nasze pragnienia i to jak się postrzegamy.
13:45
When we're told that banking is a very respectable profession
324
813000
3000
Gdy mówi się nam, że praca w banku jest bardzo szanowana
13:48
a lot of us want to go into banking.
325
816000
2000
wielu z nas chce pracować w bankowości.
13:50
When banking is no longer so respectable, we lose interest in banking.
326
818000
3000
Gdy bankowość przestaje być szanowana, tracimy zainteresowanie.
13:53
We are highly open to suggestion.
327
821000
3000
Jesteśmy bardzo otwarci na sugestie.
13:56
So what I want to argue for is not that we should give up
328
824000
3000
Więc uważam, że nie powinniśmy pozbywać się
13:59
on our ideas of success,
329
827000
2000
naszych wyobrażeń o sukcesie
14:01
but we should make sure that they are our own.
330
829000
2000
Ale powinniśmy się upewnić, że na pewno są nasze.
14:03
We should focus in on our ideas
331
831000
2000
Powinniśmy skupić się na naszych pomysłach
14:05
and make sure that we own them,
332
833000
3000
I mieć pewność, że są nasze
14:08
that we are truly the authors of our own ambitions.
333
836000
2000
że naprawdę jesteśmy autorami naszych ambicji.
14:10
Because it's bad enough, not getting what you want,
334
838000
2000
Bo wystarczająco bolesne jest nie dostać czego się pragnie.
14:12
but it's even worse to have an idea
335
840000
3000
Ale jeszcze gorzej jest myśleć
14:15
of what it is you want and find out at the end of a journey,
336
843000
3000
że czegoś się pragnie, a na końcu zorientować się
14:18
that it isn't, in fact, what you wanted all along.
337
846000
3000
że tak naprawdę nie o to chodziło.
14:21
So I'm going to end it there.
338
849000
2000
Więc na tym zakończę.
14:23
But what I really want to stress is
339
851000
3000
Ale co naprawdę chciałbym podkreślić
14:26
by all means, success, yes.
340
854000
2000
oczywiście, sukces, jak najbardziej.
14:28
But let's accept the strangeness of some of our ideas.
341
856000
2000
Ale zaakceptujmy, że niektóre nasze pomysły mogą być dziwne.
14:30
Let's probe away at our notions of success.
342
858000
3000
Przyjrzyjmy się naszym przekonaniom dotyczącym sukcesu.
14:33
Let's make sure our ideas of success are truly our own.
343
861000
4000
Upewnijmy się, że naprawdę chcemy tego, do czego dążymy.
14:37
Thank you very much.
344
865000
2000
Dziękuję bardzo.
14:39
(Applause)
345
867000
16000
(oklaski)
14:55
Chris Anderson: That was fascinating. How do you reconcile
346
883000
2000
Chris Anderson: To było fascynujące. Jak można pogodzić
14:57
this idea of someone being --
347
885000
5000
to, że ktoś może być
15:02
it being bad to think of someone as a loser
348
890000
3000
że to źle myśleć o kimś jako o przegranym
15:05
with the idea, that a lot of people like, of seizing control of your life.
349
893000
4000
z tym, że wielu ludzi chciałoby kontrolować nasze życie.
15:09
And that a society that encourages that
350
897000
3000
I że społeczeństwo zachęca nas
15:12
perhaps has to have some winners and losers.
351
900000
3000
a może nawet musi mieć zwycięzców i przegranych.
15:15
Alain de Botton: Yes. I think it's merely the randomness
352
903000
3000
Alain de Botton: Faktycznie.Chciałem pokazać przypadkowość
15:18
of the winning and losing process that I wanted to stress.
353
906000
2000
wygranej i przegranej.
15:20
Because the emphasis nowadays is so much
354
908000
2000
Gdyż obecnie jest tak duży nacisk
15:22
on the justice of everything,
355
910000
2000
na sprawiedliwość.
15:24
and politicians always talk about justice.
356
912000
2000
I politycy wciąż mówią o sprawiedliwości.
15:26
Now I am a firm believer in justice, I just think that it is impossible.
357
914000
3000
Ja oczywiście wierzę w sprawiedliwość. Myślę tylko, że jest niemożliwa.
15:29
So we should do everything we can,
358
917000
2000
Więc powinniśmy robić wszystko co w naszej mocy
15:31
we should do everything we can to pursue it.
359
919000
2000
aby do niej dążyć.
15:33
But at the end of the day we should always remember
360
921000
2000
Ale nie możemy zapominać
15:35
that whoever is facing us, whatever has happened in their lives,
361
923000
3000
że ktokolwiek przed nami stoi, cokolwiek się wydarzyło w jego życiu
15:38
there will be a strong element of the haphazard.
362
926000
3000
będzie to w dużej mierze efekt przypadku.
15:41
And it's that that I'm trying to leave room for.
363
929000
2000
I temu właśnie chciałbym zapewnić odrobinę przestrzeni
15:43
Because otherwise it can get quite claustrophobic.
364
931000
2000
bo inaczej robi się dość klaustrofobicznie.
15:45
CA: I mean, do you believe that you can combine
365
933000
2000
Chris Anderson: Czy myślisz, że można połączyć
15:47
your kind of kinder, gentler philosophy of work
366
935000
2000
twoją łagodną filozofię pracy
15:49
with a successful economy?
367
937000
4000
z przynoszącą zyski ekonomią?
15:53
Or do you think that you can't?
368
941000
2000
Czy może jest to niemożliwe?
15:55
But it doesn't matter that much that we're putting too much emphasis on that?
369
943000
2000
Ale to nie ma znaczenia, że kładziemy na to zbyt duży nacisk?
15:57
AB: The nightmare thought
370
945000
3000
Alain de Botton: To jest koszmarny pomysł
16:00
is that frightening people is the best way to get work out of them,
371
948000
4000
że straszenie ludzi to najlepszy sposób zagonienia ich do pracy.
16:04
and that somehow the crueler the environment
372
952000
3000
I że im okrutniejsze otoczenie
16:07
the more people will rise to the challenge.
373
955000
2000
tym więcej ludzie z siebie dadzą.
16:09
You want to think, who would you like as your ideal dad?
374
957000
4000
Pomyśl, jaki byłby twój wymarzony ojciec?
16:13
And your ideal dad is somebody who is tough but gentle.
375
961000
3000
Idealny ojciec jest twardy, ale łagodny.
16:16
And it's a very hard line to make.
376
964000
2000
I to jest bardzo trudne do wyważenia.
16:18
We need fathers, as it were, the exemplary father figures in society,
377
966000
4000
Potrzebujemy ojców jako archetypów w społeczeństwie
16:22
avoiding the two extremes,
378
970000
2000
którzy są pomiędzy tymi dwiema skrajnościami.
16:24
which is the authoritarian, disciplinarian, on the one hand,
379
972000
4000
Pomiędzy typem autorytarnym i dyscyplinującym
16:28
and on the other, the lax, no rules option.
380
976000
4000
a miękkim i bez zasad.
16:32
CA: Alain de Botton.
381
980000
2000
Chris Anderson: Alain de Botton.
16:34
AB: Thank you very much.
382
982000
2000
Alain de Botton: Dziękuję bardzo.
16:36
(Applause)
383
984000
10000
(oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Alain de Botton - PhilosopherThrough his witty and literate books -- and his new School of Life -- Alain de Botton helps others find fulfillment in the everyday.
Why you should listen
It started in 1997, when Alain de Botton turned away from writing novels and instead wrote a touching extended essay titled How Proust Can Change Your Life, which became an unlikely blockbuster in the "self-help"category. His subsequent books take on some of the fundamental worries of modern life (am I happy? where exactly do I stand?), informed by his deep reading in philosophy and by a novelist's eye for small, perfect moments. His newest book is The Pleasures and Sorrows of Work.
In 2008, de Botton helped start the School of Life in London, a social enterprise determined to make learning and therapy relevant in today's uptight culture. His goal is (through any of his mediums) to help clients learn "how to live wisely and well."
Alain de Botton | Speaker | TED.com