ABOUT THE SPEAKER
Rishi Manchanda - Physician
Rishi Manchanda is an "upstreamist." A physician and public health innovator, he aims to reinvigorate primary care by teaching doctors to think about—and treat—the social and environmental conditions that often underly sickness.

Why you should listen

For a decade, Rishi Manchanda has worked as a doctor in South Central Los Angeles, treating patients who live and work in harsh conditions. He has worked at the Venice Family Clinic, one of the largest free clinics in the United States. He was the first director of social medicine at the St. John’s Well Child and Family Center in Compton, where he and his team provided high quality primary care to low-income families in the area. Currently, he is the medical director of a veterans’ clinic within the Greater Los Angeles Healthcare System, which he refers to as an “intensive caring unit.” He tells the National Health Corps Services, “The moment when a patient switches from despair to hopefulness is the greatest part of my service.” 

Manchanda is the author of the TED Book The Upstream Doctors, in which he looks at how health begins at home and in the workplace, with the social and environmental factors of our everyday lives. He shows how the future of our healthcare system depends on “upstreamists,” the doctors, nurses and other healthcare practitioners who look for the root cause of illness rather than just treating the symptoms.

Manchanda is the president and founder of Health Begins, a social network that teaches and empowers clinicians to improve health where it begins—in patients’ home and work environments. He also founded RxDemocracy, a nonpartisan coalition created to register voters in healthcare clinics. He serves on the board of the National Physicians Alliance, as well as on the board of Physicians for Social Responsibility in Los Angeles.

More profile about the speaker
Rishi Manchanda | Speaker | TED.com
TEDSalon NY2014

Rishi Manchanda: What makes us get sick? Look upstream

Rishi Manchanda: Neden hastalanıyoruz? Kaynağa bakın.

Filmed:
1,843,333 views

Rishi Manchanda on yıldan fazla bir süredir doktor olarak çalışmakta olduğu South Central Los Angeles'da şunu fark etmiştir: İşi sadece hastaların semptomlarını tedavi etmekten ibaret değil, onları hasta eden temellere - kötü beslenme, stresli bir iş, temiz hava eksikliği gibi aşağıdan yukarı faktörlere - inmektir. Bir hastanın muayene odasının dışındaki hayatıyla ilgilenmek doktorlara yapılan önemli bir çağrıdır.
- Physician
Rishi Manchanda is an "upstreamist." A physician and public health innovator, he aims to reinvigorate primary care by teaching doctors to think about—and treat—the social and environmental conditions that often underly sickness. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
For over a decadeonyıl as a doctordoktor,
0
715
1749
On yıldan uzun bir süredir doktor olarak
00:14
I've caredbakım for homelessevsiz veteransGaziler,
1
2464
2666
evsiz gazilerle,
00:17
for working-classişçi sınıfı familiesaileleri.
2
5130
2055
işçi sınıfı ailelerle ilgilendim.
00:19
I've caredbakım for people who
livecanlı and work in conditionskoşullar
3
7185
4221
Zorlu, hatta bazen
acımasız koşullar altında
00:23
that can be hardzor, if not harshsert,
4
11406
2449
yaşayan ve çalışan insanlara baktım
ve bu deneyim benim, sağlık hizmetlerine
00:25
and that work has led me to believe
5
13855
1753
00:27
that we need a fundamentallyesasen differentfarklı way
6
15608
1945
bakış açımızın aslında temelden
00:29
of looking at healthcaresağlık hizmeti.
7
17553
2234
farklı bir yönde olması gerektiğine
inanmama yol açtı.
00:31
We simplybasitçe need a healthcaresağlık hizmeti systemsistem
8
19787
1406
Aslında ihtiyacımız olan şey,
00:33
that moveshamle beyondötesinde just looking at the symptomssemptomlar
9
21193
2101
sadece, insanları kliniklere getiren
00:35
that bringgetirmek people into clinicsklinikler,
10
23294
1679
bulgulara bakmaktan ziyade
00:36
but insteadyerine actuallyaslında is ableyapabilmek to look
11
24973
2877
sağlığa başladığı noktadan bakabilen
00:39
and improveiyileştirmek healthsağlık where it beginsbaşlar.
12
27850
2595
ve sağlığı oradan geliştirebilen
bir sağlık sistemidir.
00:42
And where healthsağlık beginsbaşlar
13
30445
1487
Ve sağlık,
00:43
is not in the fourdört wallsduvarlar of a doctor'sdoktorda officeofis,
14
31932
2760
bir doktor ofisinin
dört duvarı içinde değil
00:46
but where we livecanlı
15
34692
1410
yaşadığımız,
00:48
and where we work,
16
36102
2219
çalıştığımız yerlerde,
00:50
where we eatyemek, sleepuyku, learnöğrenmek and playoyun,
17
38321
3152
yediğimiz, uyuduğumuz, öğrendiğimiz
ve oyun oynadığımız,
00:53
where we spendharcamak the majorityçoğunluk of our liveshayatları.
18
41473
3427
hayatımızın büyük bir kısmını
geçirdiğimiz yerlerde başlar.
00:56
So what does this differentfarklı
approachyaklaşım to healthcaresağlık hizmeti look like,
19
44900
2668
Peki, sağlığı temelinden geliştirebilen
00:59
an approachyaklaşım that can improveiyileştirmek healthsağlık where it beginsbaşlar?
20
47568
3226
bu farklı yaklaşım neye benziyor?
01:02
To illustrateörneklemek this, I'll tell you about VeronicaVeronica.
21
50794
3807
Bunu açıklayabilmek için size
Veronica'dan bahsedeceğim.
01:06
VeronicaVeronica was the 17thinci patienthasta
22
54601
1719
Veronica, benim 26 hastaya
01:08
out of my 26-patient-hasta day
23
56320
1907
baktığım bir iş günümde,
01:10
at that clinicklinik in SouthGüney CentralMerkez LosLos AngelesAngeles.
24
58227
2947
South Central Los Angeles'taki
bir klinikte 17. hastamdı.
01:13
She camegeldi into our clinicklinik with a chronicKronik headachebaş ağrısı.
25
61174
2519
Kliniğimize kronik baş ağrısıyla gelmişti.
01:15
This headachebaş ağrısı had been going on
26
63693
1163
Baş ağrısı birkaç yıldır
01:16
for a numbernumara of yearsyıl, and this particularbelirli episodeBölüm
27
64856
1953
devam ediyordu ve özellikle bu episod
01:18
was very, very troublingrahatsız.
28
66809
2451
çok ama çok rahatsız ediciydi.
01:21
In factgerçek, threeüç weekshaftalar before she camegeldi to visitziyaret etmek us
29
69260
2714
Hatta bizi ilk ziyaretinden üç hafta önce
01:23
for the first time, she wentgitti to an
emergencyacil Servis roomoda in LosLos AngelesAngeles.
30
71974
3156
Los Angeles'ta bir acil servise gitmişti.
01:27
The emergencyacil Servis roomoda doctorsdoktorlar said,
31
75130
2467
Acil servisteki doktorlar,
01:29
"We'veBiz ettik runkoş some teststestler, VeronicaVeronica.
32
77597
1958
"Bazı testler yaptık, Veronica.
01:31
The resultsSonuçlar are normalnormal, so
here'sburada some painAğrı medicationilaç,
33
79555
2712
Sonuçlar normal, işte biraz ağrı kesici
01:34
and followtakip et up with a primarybirincil carebakım doctordoktor,
34
82267
2519
ve bir pratisyen bir doktorla devam et,
01:36
but if the painAğrı persistsdevam ederse or if it worsenskötüleşir,
35
84786
1743
eğer ağrı sürer ya da kötüleşirse
01:38
then come on back."
36
86529
1729
o zaman tekrar gel."
01:40
VeronicaVeronica followedtakip etti those standardstandart instructionstalimatlar
37
88258
3092
Veronica bu standart talimatları izledi
01:43
and she wentgitti back.
38
91350
1750
ve oraya tekrar gitti.
01:45
She wentgitti back not just oncebir Zamanlar, but twiceiki defa more.
39
93100
3233
Sadece bir kez değil, iki kez
oraya geri döndü.
01:48
In the threeüç weekshaftalar before VeronicaVeronica metmet us,
40
96333
2458
Bizimle tanışmadan önceki üç haftada
01:50
she wentgitti to the emergencyacil Servis roomoda threeüç timeszamanlar.
41
98791
2149
Veronica acil servise üç kez gitti.
01:52
She wentgitti back and forthileri,
42
100940
1867
Önceki yıllarda yaptığı gibi,
01:54
in and out of hospitalshastaneler and clinicsklinikler,
43
102807
1699
hastaneler ve klinikler arasında
01:56
just like she had donetamam in yearsyıl pastgeçmiş,
44
104506
1766
bir sonuç elde edemeden
01:58
tryingçalışıyor to seekaramak reliefkabartma but still cominggelecek up shortkısa.
45
106272
3440
mekik dokudu.
02:01
VeronicaVeronica camegeldi to our clinicklinik,
46
109712
2128
Veronica bizim kliniğimize geldi
02:03
and despiterağmen all these encountersBuluşmaları
with healthcaresağlık hizmeti professionalsprofesyoneller,
47
111840
2632
ve sağlıkçılarla olan tüm
karşılaşmalarına rağmen
02:06
VeronicaVeronica was still sickhasta.
48
114472
2832
Veronica hâlâ hastaydı.
02:09
When she camegeldi to our clinicklinik, thoughgerçi,
we trieddenenmiş a differentfarklı approachyaklaşım.
49
117304
3621
Kliniğimize geldiğinde biz
farklı bir yaklaşım denedik.
02:12
Our approachyaklaşım startedbaşladı with our medicaltıbbi assistantYardımcısı,
50
120925
2637
Yaklaşımımız tıp asistanımızla başladı.
02:15
someonebirisi who had a GED-levelGED düzeyi trainingEğitim
51
123562
2047
Kendisinin lise seviyesinde eğitimi vardı
02:17
but knewbiliyordum the communitytoplum.
52
125609
1350
ama halkı tanıyordu.
02:18
Our medicaltıbbi assistantYardımcısı askeddiye sordu some routinerutin questionssorular.
53
126959
2121
Asistanımız bazı rutin sorular sordu.
02:21
She askeddiye sordu, "What's your chiefşef complaintşikayet?"
54
129080
2452
"Temel şikayetiniz nedir?" diye sordu.
02:23
"HeadacheBaş ağrısı."
55
131532
2289
"Başağrısı."
02:25
"Let's get your vitalhayati signsişaretler" —
56
133821
1294
"Hayati belirtilerinize bakalım"
02:27
measureölçmek your bloodkan pressurebasınç and your heartkalp rateoran,
57
135115
2509
tansiyonunuzu ve nabzınızı ölçelim
02:29
but let's alsoAyrıca asksormak something equallyaynı derecede as vitalhayati
58
137624
2013
ama Veronica ve Güney Los Angleles'taki
02:31
to VeronicaVeronica and a lot of patientshastalar like her
59
139637
2070
onun gibi bir çok hasta için
02:33
in SouthGüney LosLos AngelesAngeles.
60
141707
1807
aynı derecede önemli bir şey soralım.
02:35
"VeronicaVeronica, can you tell me about where you livecanlı?
61
143514
2641
"Veronica,
nerede yaşadığnı söyleyebilir misin?
02:38
SpecificallyÖzellikle, about your housingKonut conditionskoşullar?
62
146155
1753
Özellikle evdeki koşullarını?
02:39
Do you have moldkalıp? Do you have waterSu leakssızıntı?
63
147908
2453
Küf var mı?
Su sızıntısı var mı?
02:42
Do you have roachesHamam böcekleri in your home?"
64
150361
2157
Evde böcek var mı?"
02:44
TurnsDöner out, VeronicaVeronica said yes
to threeüç of those things:
65
152518
2407
Sonucunda Veronica
bu üç şeye evet dedi.
02:46
roachesHamam böcekleri, waterSu leakssızıntı, moldkalıp.
66
154925
2307
Böcekler, su sızıntısı, küf.
02:49
I receivedAlınan that chartgrafik in handel, revieweddeğerlendirilmiş it,
67
157232
3115
Formu elime aldım, göz attım
02:52
and I turneddönük the handlesap on the doorkapı
68
160347
1327
ve kapının kolunu çevirip
02:53
and I enteredgirdi the roomoda.
69
161674
1992
odaya girdim.
02:55
You should understandanlama that VeronicaVeronica,
70
163666
1450
Şunu anlamalısınız ki Veronica
02:57
like a lot of patientshastalar that I have
the privilegeayrıcalık of caringsempatik for,
71
165116
2453
tedavi etme ayrıcalığına sahip olduğum
birçok hasta gibi
02:59
is a dignifiedağırbaşlı personkişi, a formidablezorlu presencevarlık,
72
167569
2723
onurlu bir kişi, dik bir duruş
03:02
a personalitykişilik that's largerdaha büyük than life,
73
170292
1833
göründüğünden daha büyük bir kişilik
03:04
but here she was
74
172125
1800
ama işte burada muayene masasında
03:05
doubledkatına over in painAğrı sittingoturma on my examsınav tabletablo.
75
173925
2835
acıdan iki büklüm olmuş hâlde oturuyordu.
03:08
Her headkafa, clearlyAçıkça throbbingzonklama, was restingdayanma in her handseller.
76
176760
4184
Zonklayan başı ellerinin arasındaydı.
03:12
She liftedkaldırdı her headkafa up,
77
180944
1349
Başını kaldırdı
03:14
and I saw her faceyüz, said helloMerhaba,
78
182293
3107
ve yüzünü gördüm, merhaba dedim
03:17
and then I immediatelyhemen noticedfark something
79
185400
1259
ve hemen,
03:18
acrosskarşısında the bridgeköprü of her noseburun,
80
186659
1672
burun kemerinin üzerinde
03:20
a creasekırışık in her skincilt.
81
188331
2085
kırışıklık gibi bir şey fark ettim.
03:22
In medicinetıp, we call that creasekırışık the allergicAlerjik saluteSelam.
82
190416
3319
Tıpta bu kırışıklığa alerji selamı deriz.
03:25
It's usuallygenellikle seengörüldü amongarasında childrençocuklar
who have chronicKronik allergiesAlerji.
83
193735
2812
Genellikle
kronik alerjisi olan çocuklarda görülür.
03:28
It comesgeliyor from chronicallyKronik rubbingsürtünme
one'sbiri noseburun up and down,
84
196547
2756
Alejinin belirtilerinden
kurtulmaya çalışırken
03:31
tryingçalışıyor to get ridkurtulmuş of those allergyAnti symptomssemptomlar,
85
199303
2306
burnu aşağı yukarı sürekli ovmaktan olur
03:33
and yethenüz, here was VeronicaVeronica, a grownyetişkin womankadın,
86
201609
2037
ve Veronica yetişkin biri olarak,
03:35
with the sameaynı telltalesahte signişaret of allergiesAlerji.
87
203646
2789
alerjisini eleveren aynı belirtiyle
karşımda duruyordu.
03:38
A fewaz minutesdakika latersonra, in askingsormak
VeronicaVeronica some questionssorular,
88
206435
2945
Veronica'ya bir şeyler sorup
onu muayene edip
03:41
and examiningincelenmesi her and listeningdinleme to her,
89
209380
1949
dinledikten sonra
03:43
I said, "VeronicaVeronica, I think I know what you have.
90
211329
2805
"Veronica,
sanırım neyin olduğunu biliyorum." dedim.
03:46
I think you have chronicKronik allergiesAlerji,
91
214134
2054
Sanırım kronik alerjin ve migrenin var
03:48
and I think you have migrainemigren
headachesbaş ağrısı and some sinussinüs congestiontıkanıklık,
92
216188
2263
ve sinüslerin tıkalı
03:50
and I think all of those are
relatedilgili to where you livecanlı."
93
218451
3538
ve tüm bunlar yaşadığın yerle alakalı."
03:53
She lookedbaktı a little bitbit relievedrahatladım,
94
221989
1744
Biraz rahatlamış görünüyordu
03:55
because for the first time, she had a diagnosisTanı,
95
223733
1975
çünkü ona ilk defa bir tanı konmuştu.
03:57
but I said, "VeronicaVeronica, now let's
talk about your treatmenttedavi.
96
225708
2237
"Veronica,
şimdi tedavinden bahsedelim.
03:59
We're going to ordersipariş some
medicationsilaçlar for your symptomssemptomlar,
97
227945
3442
Belirtilerin için bazı ilaçlar vereceğiz
ama aynı zamanda
04:03
but I alsoAyrıca want to referbaşvurmak you to
a specialistuzman, if that's okay."
98
231387
3533
bir uzmana gitmeni istiyorum
eğer sana da uyarsa." dedim.
04:06
Now, specialistsuzmanlar are a little hardzor to find
99
234920
2306
Şu sıralar, South Central Los Angeles'ta
04:09
in SouthGüney CentralMerkez LosLos AngelesAngeles,
100
237226
1802
uzman bulmak biraz zor.
04:11
so she gaveverdi me this look, like, "Really?"
101
239028
2686
O yüzden bana "Gerçekten mi?"
der gibi baktı.
04:13
And I said, "VeronicaVeronica, actuallyaslında,
the specialistuzman I'm talkingkonuşma about
102
241714
2677
Aslında, "Veronica, bahsettiğim uzman
04:16
is someonebirisi I call a communitytoplum healthsağlık workerişçi,
103
244391
2286
toplum sağlığı çalışanı dediğim biri,
04:18
someonebirisi who, if it's okay with you,
104
246677
1641
eğer senin için uygunsa,
04:20
can come to your home
105
248318
782
evine gelip
04:21
and try to understandanlama what's going on
106
249100
1730
su sızıntısı ve küfün sebebini
04:22
with those waterSu leakssızıntı and that moldkalıp,
107
250830
1358
anlamaya çalışarak
04:24
tryingçalışıyor to help you manageyönetmek those conditionskoşullar in your housingKonut that I think are causingneden olan your symptomssemptomlar,
108
252188
4038
semptomlarına yol açtığını düşündüğüm
koşulları halletmeni sağlayacak biri
04:28
and if requiredgereklidir, that specialistuzman mightbelki referbaşvurmak you
109
256226
2092
ve eğer gerekirse bu uzman seni
kamu yararı avukatı denen başka bir uzmana
yönlendirebilir
04:30
to anotherbir diğeri specialistuzman that we
call a publichalka açık interestfaiz lawyeravukat,
110
258318
2492
04:32
because it mightbelki be that your landlordkiraya veren
111
260810
1693
çünkü ev sahibin
gerekli tamirleri
04:34
isn't makingyapma the fixesdüzeltmeleri he's requiredgereklidir to make."
112
262503
3273
yapmıyor olabilir."
04:37
VeronicaVeronica camegeldi back in a fewaz monthsay latersonra.
113
265776
2127
Veronica birkaç ay sonra geri geldi.
04:39
She agreedkabul to all of those treatmenttedavi plansplanları.
114
267903
2812
Tüm tedavi planlarını kabul etti.
04:42
She told us that her symptomssemptomlar
had improvedgelişmiş by 90 percentyüzde.
115
270715
3046
Semptomlarının %90 iyileştiğini söyledi.
04:45
She was spendingharcama more time at work
116
273761
1866
Los Angeles'ta acil servislere
04:47
and with her familyaile and lessaz time
117
275627
1886
gidip gelmektense ailesiyle ve iş yerinde
04:49
shuttlingMekik back and forthileri betweenarasında
the emergencyacil Servis roomsOdalar of LosLos AngelesAngeles.
118
277513
4610
daha fazla zaman geçiriyordu.
04:54
VeronicaVeronica had improvedgelişmiş remarkablyoldukça.
119
282123
2212
Veronica önemli derecede iyileşmişti.
04:56
Her sonsoğulları, one of whomkime had asthmaastım,
120
284335
1994
Oğulları da, birinin astımı vardı,
04:58
were no longeruzun as sickhasta as they used to be.
121
286329
1775
eskisi kadar hasta değillerdi.
05:00
She had gottenkazanılmış better, and not coincidentallytesadüfen,
122
288104
2387
Kendisi, ve tabiiki şans eseri değil,
05:02
Veronica'sVeronica'nın home was better too.
123
290491
3675
evi de daha iyiydi.
05:06
What was it about this differentfarklı approachyaklaşım we trieddenenmiş
124
294166
1844
Denediğimiz bu farklı yaklaşım
05:08
that led to better carebakım,
125
296010
3594
nasıl daha iyi bir bakıma,
05:11
fewerDaha az visitsziyaret to the E.R., better healthsağlık?
126
299604
3559
daha iyi bir sağlığa ve acil servise
daha az ziyarete yol açmıştı?
05:15
Well, quiteoldukça simplybasitçe, it startedbaşladı with that questionsoru:
127
303163
2097
Yani, oldukça basit bir şekilde
şu soruyla başladı:
05:17
"VeronicaVeronica, where do you livecanlı?"
128
305260
2991
"Veronica, nerede yaşıyorsun?"
05:20
But more importantlyönemlisi, it was that we put in placeyer
129
308251
2376
Daha önemlisi, Veronica
ve onun gibi nicelerine,
05:22
a systemsistem that allowedizin us to routinelyrutin asksormak questionssorular
130
310627
2570
Güney Los Angeles gibi yerlerde
05:25
to VeronicaVeronica and hundredsyüzlerce more like her
131
313197
2301
çevrelerinde önem taşıyan
koşullarla ilgili
05:27
about the conditionskoşullar that matteredönemi yoktu
132
315498
1859
sağlığın ve maalesef bazen de hastalığın
05:29
in her communitytoplum, about where healthsağlık,
133
317357
1838
başladığı yerle ilgili sorular
05:31
and unfortunatelyne yazık ki sometimesara sıra illnesshastalık, do beginbaşla
134
319195
2952
sormamızı mümkün kılan
05:34
in placesyerler like SouthGüney L.A.
135
322147
1753
bir sistem başlattık.
05:35
In that communitytoplum, substandardstandartların altında housingKonut
136
323900
2229
Bu toplumda standardların altındaki evler
05:38
and foodGıda insecuritygüvensizlik are the majormajör conditionskoşullar
137
326129
1541
ve güvenilmez gıda klinik olarak
05:39
that we as a clinicklinik had to be awarefarkında of,
138
327670
1822
bilmemiz gereken esas şartlardır
05:41
but in other communitiestopluluklar it could be
139
329492
1728
ama diğer toplumlarda obezite,
05:43
transportationtaşımacılık barriersengeller, obesityşişmanlık,
140
331220
2080
ulaşım sorunları, parklara erişim,
05:45
accesserişim to parksparklar, guntabanca violenceşiddet.
141
333300
3385
silahlı şiddet olabilir.
05:48
The importantönemli thing is, we put in placeyer a systemsistem
142
336685
2234
Önemli olan
işe yarayan bir sistem başlattık
05:50
that workedişlenmiş,
143
338919
1364
05:52
and it's an approachyaklaşım that I call an upstreamters yönde approachyaklaşım.
144
340283
2271
ve bu kaynağa inen bir yaklaşım.
05:54
It's a termterim manyçok of you are familiartanıdık with.
145
342554
1673
Çoğunuzun aşina olduğu bir terim bu.
05:56
It comesgeliyor from a parablekıssa that's very commonortak
146
344227
2117
Halk sağlığı topluluğunda
05:58
in the publichalka açık healthsağlık communitytoplum.
147
346344
2319
çok yaygın bir hikâyeden gelir.
06:00
This is a parablekıssa of threeüç friendsarkadaşlar.
148
348663
2610
Üç arkadaşın hikâyesidir bu.
06:03
ImagineHayal that you're one of these threeüç friendsarkadaşlar
149
351273
2167
Farzedin ki bir nehre gelen
06:05
who come to a rivernehir.
150
353440
1580
bu üç arkadaştan birisiniz.
06:07
It's a beautifulgüzel scenefaliyet alani, sahne, but it's
shatteredparamparça by the criesçığlıkları of a childçocuk,
151
355020
3360
Güzel bir manzara, huzurlu bir ortam
ancak yardım isteyen
06:10
and actuallyaslında severalbirkaç childrençocuklar,
in need of rescuekurtarmak in the waterSu.
152
358380
2977
birkaç çocuğun ağlamasıyla
bu ortam bozuluyor.
06:13
So you do hopefullyinşallah what everybodyherkes would do.
153
361357
1893
Siz de herkesin yapacağını yapardınız.
06:15
You jumpatlama right in alonguzun bir with your friendsarkadaşlar.
154
363250
1791
Hep beraber suya atlardınız.
06:17
The first friendarkadaş saysdiyor, I'm going to rescuekurtarmak those
155
365041
1789
Boğulmak üzere olanları kurtaracağım,
06:18
who are about to drownboğulmak,
156
366830
1333
der, ilk arkadaş,
06:20
those at mostçoğu riskrisk of fallingdüşen over the waterfallşelale.
157
368163
2036
şelaleden düşmek üzere olanları.
06:22
The secondikinci friendsarkadaşlar saysdiyor,
I'm going to buildinşa etmek a raftSal.
158
370199
1935
İkincisi bir sal yapacağım, der.
06:24
I'm going to make sure that fewerDaha az people
159
372134
1800
Daha az kişinin şelalenin ucuna
06:25
need to endson up at the waterfall'sşelale'nın edgekenar.
160
373934
1485
geldiğinden emin olacağım.
Şu dalları toplayıp bir sal yapalım
06:27
Let's usherUsher more people to safetyemniyet
161
375419
1302
06:28
by buildingbina this raftSal,
162
376721
1162
ve daha fazla kişinin
06:29
coordinatingkoordine those branchesdalları togetherbirlikte.
163
377883
1856
güvende olmasına öncülük edelim.
06:31
Over time, they're successfulbaşarılı, but not really,
164
379739
2371
Zaman içerisinde başarılı olurlar
ama istedikleri kadar değil.
06:34
as much as they want to be.
165
382110
902
06:35
More people slipkayma throughvasitasiyla, and they finallyen sonunda look up
166
383012
2261
Daha fazla insan düşer ve bir de bakarlar
06:37
and they see that theironların thirdüçüncü friendarkadaş
167
385273
1270
üçüncü arkadaşları
06:38
is nowhereHiçbir yerde to be seengörüldü.
168
386543
1417
görünürlerde yok.
06:39
They finallyen sonunda spotyer her.
169
387960
1431
Sonunda onu bulurlar.
06:41
She's in the waterSu. She's swimmingyüzme away from them
170
389391
2036
Sudadır. Giderken çocukları kurtararak
06:43
upstreamters yönde, rescuingtahlisiye childrençocuklar as she goesgider,
171
391427
2373
onlardan uzaklaşıp
akıntının tersine yüzer.
"Nereye gidiyorsun? Burada
kurtarılmayı bekleyen
06:45
and they shoutNot to her, "Where are you going?
172
393800
1305
06:47
There are childrençocuklar here to savekayıt etmek."
173
395105
1541
çocuklar var." diye bağırırlar.
06:48
And she saysdiyor back,
174
396646
1497
"Çocukları neyin ya da kimin
06:50
"I'm going to find out
175
398143
1229
suya attığını bulacağım"
06:51
who or what is throwingatma these childrençocuklar in the waterSu."
176
399372
4058
diye cevap verir.
06:55
In healthcaresağlık hizmeti, we have that first friendarkadaş
177
403430
2899
Sağlık hizmetlerinde,
şu ilk arkadaş vardır -
06:58
we have the specialistuzman,
178
406329
1075
uzman hekim vardır,
06:59
we have the traumaTravma surgeoncerrah, the ICUYOĞUN BAKIM nursehemşire,
179
407404
2546
travma cerrahı, yoğun bakım hemşiresi,
07:01
the E.R. doctorsdoktorlar.
180
409950
1024
acil servis doktoru.
07:02
We have those people that are vitalhayati rescuerskurtarma ekipleri,
181
410974
2541
Hayat kurtarıcı insanlara sahibiz,
07:05
people you want to be there
when you're in direkorkunç straitsboğazlar.
182
413515
3405
dar boğazda kaldığınızda
orada olmasını istediğiniz insanlar.
07:08
We alsoAyrıca know that we have the secondikinci friendarkadaş
183
416920
2259
İkinci arkadaşın da
olduğunu biliyoruz -
07:11
we have that raft-builderSal-builder.
184
419179
1695
sal inşa edenin.
07:12
That's the primarybirincil carebakım clinicianklinisyen,
185
420874
1711
Onlar aile hekimleridir,
07:14
people on the carebakım teamtakım who are there
186
422585
2158
kronik hastalıklarınıza, diyabet
07:16
to manageyönetmek your chronicKronik conditionskoşullar,
187
424743
1590
ve yüksek tansiyonunuza bakıp
07:18
your diabetesdiyabet, your hypertensionyüksek tansiyon,
188
426333
1541
yıllık check-upınızı yapan,
07:19
there to give you your annualyıllık checkupskontrolleri,
189
427874
1406
aşılarınızını takip eden
07:21
there to make sure your vaccinesaşılar are up to datetarih,
190
429280
2205
ama aynı zamanda salınıza binip kendinizi
07:23
but alsoAyrıca there to make sure that you have
191
431485
1665
güvenceye alabileceğinizden
07:25
a raftSal to sitoturmak on and usherUsher yourselfkendin to safetyemniyet.
192
433150
3476
emin olan sağlıkçılardandır.
07:28
But while that's alsoAyrıca vitalhayati and very necessarygerekli,
193
436626
1767
Ne kadar hayati ve gerekli olsa da
07:30
what we're missingeksik is that thirdüçüncü friendarkadaş.
194
438393
1844
eksik olan şey üçüncü arkadaştır.
07:32
We don't have enoughyeterli of that upstreamistupstreamist.
195
440237
2115
Akıntının tersine kaynağa doğru
gidenlerden pek fazla yok.
07:34
The upstreamistsupstreamists are the healthsağlık carebakım professionalsprofesyoneller
196
442352
1661
Onlar sağlığın
07:36
who know that healthsağlık does beginbaşla
197
444013
2287
yaşadığımız, çalıştığımız
ve oynadığımız yerde
07:38
where we livecanlı and work and playoyun,
198
446300
1991
başladığını bilen sağlık uzmanlarıdır.
07:40
but beyondötesinde that awarenessfarkında olma, is ableyapabilmek to mobilizeseferber etmek
199
448291
2532
Bu farkındalığın ötesinde insanların
07:42
the resourceskaynaklar to createyaratmak the systemsistem
200
450823
2287
bir kliniğin dört duvarı dışında
07:45
in theironların clinicsklinikler and in theironların hospitalshastaneler
201
453110
1808
gereken imkânlara ulaşmalarını
07:46
that really does startbaşlama to approachyaklaşım that,
202
454918
3386
sağlayan bir sistemi kliniklerinde
07:50
to connectbağlamak people to the resourceskaynaklar they need
203
458304
2002
ve hastanelerinde yaratmak için
07:52
outsidedışında the fourdört wallsduvarlar of the clinicklinik.
204
460306
2674
kaynaklarını seferber edebilen
uzmanlardır.
07:54
Now you mightbelki asksormak, and it's
a very obviousaçık questionsoru
205
462980
1668
Şimdi şunu sorabilirsiniz ve
07:56
that a lot of colleaguesmeslektaşlar in medicinetıp asksormak:
206
464648
2655
bu birçok meslektaşımın sorduğu
bariz bir sorudur.
07:59
"DoctorsDoktorlar and nurseshemşireler thinkingdüşünme
about transportationtaşımacılık and housingKonut?
207
467303
3146
"Konut ve ulaşımı düşünen
doktor ve hemşireler mi?
08:02
Shouldn'tGerekmez we just providesağlamak pillshaplar and proceduresyordamlar
208
470449
2310
Sadece ilaç yazıp hâli hazırdaki işimizle
08:04
and just make sure we focusodak on the taskgörev at handel?"
209
472759
1732
uğraşsak daha iyi olmaz mı?"
08:06
CertainlyKesinlikle, rescuingtahlisiye people at the water'ssu çok edgekenar
210
474491
2846
Suyun kenarına gelmiş insanları kurtarmak
08:09
is importantönemli enoughyeterli work.
211
477337
3117
kesinlikle yeterince önemli bir iştir.
08:12
Who has the time?
212
480454
1271
Kimin vakti var ki?
08:13
I would arguetartışmak, thoughgerçi, that if we
were to use scienceBilim as our guidekılavuz,
213
481725
2891
Ama eğer bilim rehberimiz olacaksa
hastalığın kaynağına inen
08:16
that we would find an upstreamters yönde
approachyaklaşım is absolutelykesinlikle necessarygerekli.
214
484616
2733
bir yaklaşım bulmamız gerektiğini
şiddetle savunuyorum.
08:19
ScientistsBilim adamları now know that
215
487349
1755
Bilim insanları parçası olduğumuz
08:21
the livingyaşam and workingçalışma conditionskoşullar that we all
216
489104
2250
yaşam ve iş koşullarının
sağlığımıza etkisinin
08:23
are partBölüm of
217
491354
1636
genetik kodumuzdan
08:24
have more than twiceiki defa the impactdarbe on our healthsağlık
218
492990
2390
iki kat daha fazla olduğunu
08:27
than does our geneticgenetik codekod,
219
495380
2127
artık biliyorlar.
08:29
and livingyaşam and workingçalışma conditionskoşullar,
220
497507
1333
İş ve yaşam koşulları,
08:30
the structuresyapıları of our environmentsortamları,
221
498840
1386
çevremizin yapısı,
08:32
the waysyolları in whichhangi our socialsosyal fabrickumaş is wovendokuma togetherbirlikte,
222
500226
3469
sosyal dokumuzun nasıl örüldüğü
ve tüm bunların davranışlarımıza etkisi
08:35
and the impactdarbe those have on our behaviorsdavranışlar,
223
503695
2182
bunların hepsi bir araya geldiğinde,
08:37
all togetherbirlikte, those have more than fivebeş timeszamanlar
224
505877
2313
sağlığımıza doktorların ve hastanelerin
08:40
the impactdarbe on our healthsağlık
225
508190
965
izlediği prosedürler
08:41
than do all the pillshaplar and proceduresyordamlar
226
509155
2009
ve verdikleri ilaçlardan
08:43
administeredyönetilen by doctorsdoktorlar and hospitalshastaneler combinedkombine.
227
511164
2049
beş kat daha fazla etkisi vardır.
08:45
All togetherbirlikte, livingyaşam and workingçalışma conditionskoşullar
228
513213
3171
İş ve yaşam koşulları birlikte
08:48
accounthesap for 60 percentyüzde of preventableönlenebilir deathölüm.
229
516384
4096
önlenebilir ölümlerin
%60'ından sorumludur.
08:52
Let me give you an exampleörnek of what this feelshissediyor like.
230
520480
1580
Bununla ilgili bir örnek vereyim.
08:54
Let's say there was a companyşirket, a techteknoloji startupbaşlamak
231
522060
2603
Diyelim ki bir şirket var,
bir teknoloji girişimi.
08:56
that camegeldi to you and said, "We have a great productürün.
232
524663
1901
Size gelip "Harika bir ürünümüz var.
08:58
It's going to loweralt your riskrisk
of deathölüm from heartkalp diseasehastalık."
233
526564
2824
Kalp hastalığından
ölüm riskinizi azaltacak." diyor.
09:01
Now, you mightbelki be likelymuhtemelen to investyatırmak
234
529388
1901
Bu ürün bir ilaç ya da alet olsa
09:03
if that productürün was a drugilaç or a devicecihaz,
235
531289
3184
büyük ihtimalle yatırım yapardınız.
09:06
but what if that productürün was a parkpark?
236
534473
2738
Ama eğer bu ürün bir parksa?
09:09
A studyders çalışma in the U.K.,
237
537211
1556
İngiltere'de
09:10
a landmarkSimgesel Yapı studyders çalışma that revieweddeğerlendirilmiş the recordskayıtlar
238
538767
2084
dönüm noktası olan bir çalışma,
09:12
of over 40 millionmilyon residentssakinleri in the U.K.,
239
540851
3341
40 milyondan fazla insanın
kayıtlarını inceleyip
09:16
lookedbaktı at severalbirkaç variablesdeğişkenler,
240
544192
1828
bir çok faktörü kontrol ederek
09:18
controlledkontrollü for a lot of factorsfaktörler, and foundbulunan that
241
546020
2567
birkaç değişkene bakmış
ve kalp hastalığı riskini
09:20
when tryingçalışıyor to adjustayarlamak the riskrisk of heartkalp diseasehastalık,
242
548587
4083
azaltmaya çalışırken kişilerin
yeşil alanlarla temasının
09:24
one'sbiri exposurePozlama to greenyeşil
spaceuzay was a powerfulgüçlü influenceetki.
243
552670
3031
güçlü bir etki yarattığını bulmuştur.
09:27
The closeryakın you were to greenyeşil spaceuzay,
244
555701
1879
Yeşil alanlara, parklara ve ağaçlara
09:29
to parksparklar and treesağaçlar,
245
557580
1342
ne kadar yakın olursanız
09:30
the loweralt your chanceşans of heartkalp diseasehastalık,
246
558922
1495
kalp hastalığı riskiniz
o kadar azalır ve bu hem zenginler
hem de fakirler için geçerlidir.
09:32
and that stayedkaldı truedoğru for richzengin and for poorfakir.
247
560417
2807
09:35
That studyders çalışma illustratesgösterir what my friendsarkadaşlar in publichalka açık healthsağlık
248
563224
2320
Bu çalışma
halk sağlığındaki arkadaşlarımın
son günlerde sıkça
söylediğini açıklar:
09:37
oftensık sık say these daysgünler:
249
565544
1498
09:39
that one'sbiri zipzip codekod mattershususlar more
250
567042
2068
Kişinin posta kodu genetik kodundan
09:41
than your geneticgenetik codekod.
251
569110
1676
daha önemlidir.
09:42
We're alsoAyrıca learningöğrenme that zipzip codekod
252
570786
1449
Aynı zamanda posta kodunun
09:44
is actuallyaslında shapingşekillendirme our geneticgenetik codekod.
253
572235
2435
genetik kodumuzu da
şekillendirdiğini öğreniyoruz.
09:46
The scienceBilim of epigeneticsepigenetik looksgörünüyor
at those molecularmoleküler mechanismsmekanizmalar,
254
574670
3217
Epigenetik bilimi
bu moleküler mekanizmaları,
09:49
those intricatekarmaşık waysyolları in whichhangi
our DNADNA is literallyharfi harfine shapedbiçimli,
255
577887
3033
DNA'mızı tam anlamıyla
şekillendiren karmaşık yapıları,
09:52
genesgenler turneddönük on and off
256
580920
1568
yaşadığımız ve çalıştığımız yere
09:54
basedmerkezli on the exposuresEtkilenmeler to the environmentçevre,
257
582488
2194
ve çevremizde maruz
kaldıklarımıza bağlı olarak
09:56
to where we livecanlı and to where we work.
258
584682
2744
genlerin açılıp kapanmasını inceler.
09:59
So it's clearaçık that these factorsfaktörler,
259
587426
1857
Bu faktörlerin,
olayın kaynağına inen
10:01
these upstreamters yönde issuessorunlar, do mattermadde.
260
589283
2083
bu faktörlerin önem taşıdığı apaçıktır.
10:03
They mattermadde to our healthsağlık,
261
591366
1703
Sağlığımız için önemliler.
10:05
and thereforebu nedenle our healthcaresağlık hizmeti professionalsprofesyoneller
should do something about it.
262
593069
2493
Bu yüzden sağlıkçılar
bu konuyla ilgilenmeliler.
10:07
And yethenüz, VeronicaVeronica askeddiye sordu me
263
595562
1768
Ancak Veronica çok uzun zamandan bu yana
10:09
perhapsbelki the mostçoğu compellingzorlayıcı questionsoru
264
597330
959
bana sorulan
10:10
I've been askeddiye sordu in a long time.
265
598289
1408
en ilginç soruyu sordu.
10:11
In that follow-uptakip visitziyaret etmek, she said,
266
599697
2138
Şu kontrol ziyaretinde, "Neden daha önce
10:13
"Why did noneYok of my doctorsdoktorlar
267
601835
2152
hiçbir doktorum bana evimi sormadı?"
10:15
asksormak about my home before?
268
603987
2878
diye sordu.
10:18
In those visitsziyaret to the emergencyacil Servis roomoda,
269
606865
2204
"Acil servis ziyaretlerimde
2 CAT taraması yaptırdım,
10:21
I had two CATKEDİ scanstaramalar,
270
609069
1801
omurilik sıvısı almak için
10:22
I had a needleiğne placedyerleştirilmiş in the loweralt partBölüm of my back
271
610870
1957
vücudumun altına bir iğne soktular
10:24
to collecttoplamak spinalbelkemiği fluidsıvı,
272
612827
1530
ve neredeyse bir düzine
10:26
I had nearlyneredeyse a dozendüzine bloodkan teststestler.
273
614357
1474
kan testi yaptılar.
10:27
I wentgitti back and forthileri, I saw
all sortssıralar of people in healthcaresağlık hizmeti,
274
615831
2654
Gidip geldim, sağlık hizmetlerinde
10:30
and no one askeddiye sordu about my home."
275
618485
4285
her çeşit insan gördüm
ama kimse bana evimi sormadı." dedi.
10:34
The honestdürüst answerCevap is that in healthcaresağlık hizmeti,
276
622770
1738
Dürüst olalım ki sağlıkta öncelikle
10:36
we oftensık sık treattedavi etmek symptomssemptomlar withoutolmadan addressingadresleme
277
624508
1695
sizi hasta eden koşullara bakmadan
10:38
the conditionskoşullar that make you sickhasta in the first placeyer.
278
626203
3120
genellikle semptomları tedavi ederiz.
10:41
And there are manyçok reasonsnedenleri for that, but the bigbüyük threeüç
279
629323
1844
Bunun birçok sebebi var ama en önemli
10:43
are first, we don't payödeme for that.
280
631167
4600
üçünden birincisi
bunun parasını ödemiyoruz.
10:47
In healthcaresağlık hizmeti, we oftensık sık payödeme
for volumehacim and not valuedeğer.
281
635767
3385
Sağlıkta genellikle niceliğin parasını
öderiz değerin değil.
10:51
We payödeme doctorsdoktorlar and hospitalshastaneler usuallygenellikle
282
639152
1788
Doktorlara ve hastanelere çoğunlukla
10:52
for the numbernumara of servicesHizmetler they providesağlamak,
283
640940
1980
verdikleri hizmet sayısı kadar öderiz,
10:54
but not necessarilyzorunlu olarak on how healthysağlıklı they make you.
284
642920
3299
sizi ne kadar sağlıklı
yaptıklarına göre değil.
10:58
That leadspotansiyel müşteriler to a secondikinci phenomenonfenomen that I call
285
646219
2311
Bu bizi sağlıkta benim
11:00
the "don't asksormak, don't tell" approachyaklaşım
286
648530
1380
"sorma, söyleme"
11:01
to upstreamters yönde issuessorunlar in healthcaresağlık hizmeti.
287
649910
2574
yaklaşımı dediğim
ikinci bir olguya getiriyor.
11:04
We don't asksormak about where you
livecanlı and where you work,
288
652484
1744
Nerede yaşadığınızı ve çalıştığınızı
11:06
because if there's a problemsorun there,
289
654228
1225
sormuyoruz çünkü eğer
11:07
we don't know what to tell you.
290
655453
2896
orada bir problem varsa
size ne söyleyeceğimizi bilmiyoruz.
11:10
It's not that doctorsdoktorlar don't know
these are importantönemli issuessorunlar.
291
658349
2820
Mesele doktorların bu konuların
önemini bilmemesi değil.
11:13
In a recentson surveyanket donetamam in the U.S. amongarasında physicianshekimler,
292
661169
1871
ABD'de yakın zamanda yapılan
ve 1000'den fazla doktorun
katıldığı bir ankette
11:15
over 1,000 physicianshekimler,
293
663040
1891
11:16
80 percentyüzde of them actuallyaslında said that
294
664931
1812
hekimlerin %80'i
hastaların yaşadığı ortamdan
11:18
they know that theironların patients'hastaların upstreamters yönde problemssorunlar
295
666743
1698
kaynaklanan sağlık sorunlarının
11:20
are as importantönemli as theironların healthsağlık issuessorunlar,
296
668441
1887
diğer sağlık sorunları kadar
11:22
as theironların medicaltıbbi problemssorunlar,
297
670328
1692
önemli olduğunu bildiklerini söylediler.
11:24
and yethenüz despiterağmen that widespreadyaygın awarenessfarkında olma
298
672020
2361
Ama yine de hastalığın kaynağına
inme meselesinin
11:26
of the importanceönem of upstreamters yönde issuessorunlar,
299
674381
1934
önemiyle ilgili yaygın
farkındalığına rağmen
11:28
only one in fivebeş doctorsdoktorlar said they had
300
676315
2273
beş doktordan yalnızca biri
sağlığın başladığı yeri
11:30
any senseduyu of confidencegüven to addressadres those issuessorunlar,
301
678588
2865
iyileştirip bu sorunlarla
ilgilenebilecek güveni
11:33
to improveiyileştirmek healthsağlık where it beginsbaşlar.
302
681453
1848
olduğunu söyledi.
11:35
There's this gapboşluk betweenarasında knowingbilme
303
683301
1542
Hastaların yaşamlarının,
11:36
that patients'hastaların liveshayatları, the contextbağlam
of where they livecanlı and work,
304
684843
2429
çalıştıkları ve yaşadıkları çevrenin,
önemli olduğunu bilmekle
11:39
mattershususlar, and the abilitykabiliyet to do something about it
305
687272
2808
çalıştığımız sistem içinde bir şey
11:42
in the systemssistemler in whichhangi we work.
306
690080
1777
yapabilme arasında fark vardır.
11:43
This is a hugeKocaman problemsorun right now,
307
691857
2334
Şu anda bu çok büyük bir sorun
11:46
because it leadspotansiyel müşteriler them to this nextSonraki questionsoru, whichhangi is,
308
694191
2148
çünkü bu onları
diğer bir soruya götürüyor:
11:48
whosekimin responsibilitysorumluluk is it?
309
696339
1587
Bu kimin sorumluluğu?
11:49
And that bringsgetiriyor me to that thirdüçüncü pointpuan,
310
697926
1709
Ve bu beni üçüncü noktaya,
11:51
that thirdüçüncü answerCevap to Veronica'sVeronica'nın compellingzorlayıcı questionsoru.
311
699635
3274
Veronica'nın ilginç sorusunun
üçüncü cevabına getiriyor.
11:54
PartBölümü of the reasonneden that we have this conundrumbilmece
312
702909
1586
Böyle bir sorunumuz olmasının
11:56
is because there are not nearlyneredeyse enoughyeterli upstreamistsupstreamists
313
704495
3755
bir sebebi de sağlık sisteminde
bu önleyici yaklaşımın
12:00
in the healthcaresağlık hizmeti systemsistem.
314
708250
2045
yeterince olmamasıdır.
12:02
There are not nearlyneredeyse enoughyeterli of that thirdüçüncü friendarkadaş,
315
710295
1900
Şu çocukları kimin ya da neyin
12:04
that personkişi who is going to find out
316
712195
1764
suya attığını bulmaya çalışan
12:05
who or what is throwingatma those kidsçocuklar in the waterSu.
317
713959
2857
üçüncü arkadaşımızdan
yeteri kadar olmamasıdır.
Şimdi bu yaklaşımı benimseyen
birçok sağlık çalışanı var
12:08
Now, there are manyçok upstreamistsupstreamists,
318
716816
1705
12:10
and I've had the privilegeayrıcalık of meetingtoplantı manyçok of them,
319
718521
2441
ve ben bunlardan birçoğuyla
tanışma ayrıcalığına sahip oldum,
12:12
in LosLos AngelesAngeles and in other partsparçalar of the countryülke
320
720962
2627
Los Angeles'ta, ülkenin diğer yerlerinde
12:15
and around the worldDünya,
321
723589
1768
ve tüm dünyada.
12:17
and it's importantönemli to noteNot that upstreamistsupstreamists
322
725357
2428
Şunu önemle belirtmek isterim ki
bu yaklaşıma sahip olanlar
12:19
sometimesara sıra are doctorsdoktorlar, but they need not be.
323
727785
2537
bazen doktorlardır
ama olmak zorunda değiller.
12:22
They can be nurseshemşireler, other cliniciansklinisyenler,
324
730322
2193
Hemşireler, diğer hekimler, yöneticiler
12:24
carebakım managersyöneticileri, socialsosyal workersişçiler.
325
732515
2008
ya da sosyal çalışanlar olabilirler.
12:26
It's not so importantönemli what specificözel degreederece
326
734523
1952
Bu yaklaşımı benimseyen
sağlık personelinin
12:28
upstreamistsupstreamists have at the endson of theironların nameisim.
327
736475
1799
unvanı önemli değildir.
12:30
What's more importantönemli is that they all seemgörünmek
328
738274
1756
Daha önemli olan
12:32
to sharepay the sameaynı abilitykabiliyet to implementuygulamak a processsüreç
329
740030
4425
hepsinin yardımlarını
ve tıbbi uygulamalarını
12:36
that transformsdönüşümler theironların assistanceyardım,
330
744455
1789
dönüştüren bir süreci
12:38
transformsdönüşümler the way they practiceuygulama medicinetıp.
331
746244
2346
uygulamaya koyma
ortak becerisini paylaşıyor olmasıdır.
12:40
That processsüreç is a quiteoldukça simplebasit processsüreç.
332
748590
1586
Bu süreç epey basit bir süreç.
12:42
It's one, two and threeüç.
333
750176
2373
Bir, iki, üç.
12:44
First, they sitoturmak down and they say,
334
752549
1651
Öncelikle, otururlar
12:46
let's identifybelirlemek the clinicalklinik problemsorun
335
754200
2024
ve belirli bir grup hastanın klinik
12:48
amongarasında a certainbelli setset of patientshastalar.
336
756224
1343
sorununu bulalım derler.
12:49
Let's say, for instanceörnek,
337
757567
1743
Diyelim ki, örneğin,
12:51
let's try to help childrençocuklar
338
759310
1934
astım yüzünden
12:53
who are bouncingZıplayan in and out of the hospitalhastane
339
761244
1804
hastaneye gidip gelen çocuklara
12:55
with asthmaastım.
340
763048
2082
yardım etmeye çalışalım.
12:57
After identifyingtanımlama the problemsorun, they
then movehareket on to that secondikinci stepadım,
341
765130
2511
Sorunu teşhis ettikten sonra
ikinci aşamaya geçerler
12:59
and they say, let's identifybelirlemek the rootkök causesebeb olmak.
342
767641
2739
ve temel nedeni bulalım derler.
13:02
Now, a rootkök causesebeb olmak analysisanaliz, in healthcaresağlık hizmeti,
343
770380
3791
Şimdi sağlıkta
temel neden analizi genellikle
13:06
usuallygenellikle saysdiyor, well, let's look at your genesgenler,
344
774171
1715
genlerinize ve nasıl davrandğınıza
13:07
let's look at how you're behavingdavranışlar.
345
775886
2458
bakalım der.
13:10
Maybe you're not eatingyemek yiyor healthysağlıklı enoughyeterli.
346
778344
2080
Belki yeterince sağlıklı yemiyorsunuzdur.
13:12
EatYemek healthierdaha sağlıklı.
347
780424
1016
Daha sağlıklı yiyin.
13:13
It's a prettygüzel simplisticbasit
348
781440
1395
Temel neden analizine epey
13:14
approachyaklaşım to rootkök causesebeb olmak analysesanalizleri.
349
782835
1406
basit bir yaklaşımdır bu.
13:16
It turnsdönüşler out, it doesn't really work
350
784241
1665
Öyle görünüyor ki kendimizi
13:17
when we just limitsınır ourselveskendimizi that worldviewdünya görüşü.
351
785906
2464
bu görüşle sınırlandırmak
bir işe yaramıyor.
13:20
The rootkök causesebeb olmak analysisanaliz that an upstreamistupstreamist bringsgetiriyor
352
788370
2101
Bu yaklaşım, hastalığın köküne inmek
13:22
to the tabletablo is to say, let's look at the livingyaşam
353
790471
1937
temel nedenlerin analizini yapmak
13:24
and the workingçalışma conditionskoşullar in your life.
354
792408
3352
yaşam koşullarına ve çalışma koşullarına
bakalım demektir.
13:27
PerhapsBelki de, for childrençocuklar with asthmaastım,
355
795760
2082
Belki astımlı çocukalar için
evde ne olduğu
13:29
it's what's happeningolay in theironların home,
356
797842
1608
önemlidir ya da belki de
13:31
or perhapsbelki they livecanlı closekapat to a
freewayçevre yolu with majormajör airhava pollutionkirlilik
357
799450
2936
astımlarını tetikleyen
ciddi hava kirliliği olan
13:34
that triggerstetikleyiciler theironların asthmaastım.
358
802386
1824
bir otoyola yakın oturuyorlardır.
13:36
And perhapsbelki that's what we should
mobilizeseferber etmek our resourceskaynaklar to addressadres,
359
804210
2620
Belki de bu kaynaklarımızı
aktarmamız gereken şeydir
13:38
because that thirdüçüncü elementeleman,
that thirdüçüncü partBölüm of the processsüreç,
360
806830
2373
çünkü bu üçüncü unsur,
sürecin üçüncü parçası
13:41
is that nextSonraki criticalkritik partBölüm of what upstreamistsupstreamists do.
361
809203
2531
can alıcı kısımdır.
13:43
They mobilizeseferber etmek the resourceskaynaklar to createyaratmak a solutionçözüm,
362
811734
2239
Klinik sistem içinde çözüm üretmek için
13:45
bothher ikisi de withiniçinde the clinicalklinik systemsistem,
363
813973
1721
kaynaklarını harekete geçirmek.
Kamu sağlığından
ve diğer sektörlerden birilerini,
13:47
and then by bringinggetiren in people from publichalka açık healthsağlık,
364
815694
2336
13:50
from other sectorsSektörler, lawyersavukatları,
365
818030
1342
avukatları ve birlikte çalışabilecek
13:51
whoeverher kim is willingistekli to playoyun balltop,
366
819372
1947
herkesi sisteme dâhil etmek.
13:53
let's bringgetirmek in to createyaratmak a solutionçözüm that makesmarkaları senseduyu,
367
821319
2083
Gerçekten klinik problemleri olan
13:55
to take those patientshastalar who
actuallyaslında have clinicalklinik problemssorunlar
368
823402
2810
hastaları ihtiyaçları olan
kaynaklara yönlendirerek
13:58
and addressadres theironların rootkök causesnedenleri togetherbirlikte
369
826212
2183
sorunlarının temelini çözebileceğimiz
14:00
by linkingbağlayıcı them to the resourceskaynaklar you need.
370
828395
2542
anlamlı çareler bulalım.
14:02
It's clearaçık to me that there are so manyçok storieshikayeleri
371
830937
1777
Bu yaklaşımla harika şeyler
yapan doktorlarla
14:04
of upstreamistsupstreamists who are doing remarkabledikkat çekici things.
372
832714
2486
ilgili birçok hikâye olduğunu biliyorum.
14:07
The problemsorun is that there's just not
nearlyneredeyse enoughyeterli of them out there.
373
835200
2660
Sorun onlardan yeterince olmaması.
14:09
By some estimatestahminler, we need one upstreamistupstreamist
374
837860
2583
Bazı tahminlere göre, sağlık sistemindeki
her 20 ila 30 doktorda
14:12
for everyher 20 to 30 cliniciansklinisyenler
in the healthcaresağlık hizmeti systemsistem.
375
840443
2946
1 önleyici yaklaşıma
ihtiyacımız var.
ABD'de örneğin, bu, 2020 yılında
14:15
In the U.S., for instanceörnek, that would mean
376
843389
1255
14:16
that we need 25,000 upstreamistsupstreamists
377
844644
2096
25,000 önleyici yaklaşıma
14:18
by the yearyıl 2020.
378
846740
3467
ihtiyacımız olduğu anlamına geliyor.
14:22
But we only have a fewaz thousandbin upstreamistsupstreamists
out there right now, by all accountshesapları,
379
850207
4110
Kayıtlara göre bu yaklaşımda
sadece birkaç bin kişiyiz
14:26
and that's why, a fewaz yearsyıl agoönce, my colleaguesmeslektaşlar and I
380
854317
2553
ve bu sebeple birkaç yıl önce
iş arkadaşlarım ve ben
14:28
said, you know what, we need to traintren
381
856870
1917
daha fazla kişiyi bu alanda
14:30
and make more upstreamistsupstreamists.
382
858787
1973
eğitelim dedik.
14:32
So we decidedkarar to startbaşlama an organizationorganizasyon
383
860760
1706
"Health Begins" adında
14:34
calleddenilen HealthSağlık BeginsBaşlar,
384
862466
2218
bir organizasyon kurmaya karar verdik.
14:36
and HealthSağlık BeginsBaşlar simplybasitçe does that:
385
864684
1746
Health Begins sadece şunu yapıyor:
14:38
We traintren upstreamistsupstreamists.
386
866430
960
bu yaklaşıma yönelik eğitim vermek.
14:39
And there are a lot of measuresönlemler
that we use for our successbaşarı,
387
867390
1938
Başarımız için kullandığımız
birçok ölçüt var
14:41
but the mainana thing that we're interestedilgili in
388
869328
1361
ama temelde ilgilendiğimiz
14:42
is makingyapma sure that we're changingdeğiştirme
389
870689
1912
doktorlar arasındaki
14:44
the senseduyu of confidencegüven,
390
872601
1539
"sorma, söyleme" ölçütünü
14:46
that "don't asksormak, don't tell" metricmetrik amongarasında cliniciansklinisyenler.
391
874140
1905
ve güven hissini değiştirmektir.
14:48
We're tryingçalışıyor to make sure that cliniciansklinisyenler,
392
876045
2299
Doktorların dolayısıyla
çalıştıkları sistemlerin
14:50
and thereforebu nedenle theironların systemssistemler that they work in
393
878344
1940
hayatımızdaki iş
14:52
have the abilitykabiliyet, the confidencegüven
394
880284
2295
ve yaşam koşullarınındaki sorunlarla
14:54
to addressadres the problemssorunlar in the livingyaşam
395
882579
2675
ilgilenebilecek yetenek ve güvene
14:57
and workingçalışma conditionskoşullar in our liveshayatları.
396
885254
3007
sahip olduklarından
emin olmaya çalışıyoruz.
15:00
We're seeinggörme nearlyneredeyse a triplingüç katına
397
888261
1979
İşimizdeki bu güvenin neredeyse
15:02
of that confidencegüven in our work.
398
890240
1581
üç katına çıktığını görüyoruz.
15:03
It's remarkabledikkat çekici,
399
891821
1303
Bu olağanüstü
15:05
but I'll tell you the mostçoğu compellingzorlayıcı partBölüm
400
893124
1914
ama bu doktorlarla çalışıp
15:07
of what it meansanlamına geliyor to be workingçalışma
401
895038
1569
onları bir araya getirmeye çalışmanın
en ilginç yanını
15:08
with upstreamistsupstreamists to gathertoplamak them togetherbirlikte.
402
896607
4483
söyleyeyim size.
15:13
What is mostçoğu compellingzorlayıcı is that everyher day,
403
901090
2323
En ilginci her gün her hafta
15:15
everyher weekhafta, I hearduymak storieshikayeleri just like Veronica'sVeronica'nın.
404
903413
3771
Veronica'nınki gibi hikâyeler duyuyorum.
15:19
There are storieshikayeleri out there of VeronicaVeronica
405
907184
2478
Veronica'nın ve onun gibi
15:21
and manyçok more like her,
406
909662
1919
birçoğunun hikâyeleri var,
15:23
people who are cominggelecek to the healthcaresağlık hizmeti systemsistem
407
911581
1881
işleyen bir sağlık sisteminin
15:25
and gettingalma a glimpsebelirti of what it feelshissediyor like
408
913462
1378
parçası olmayı tadan insanlar,
15:26
to be partBölüm of something that worksEserleri,
409
914840
2560
sürekli gidiş gelişlerinizi bitirip
15:29
a healthsağlık carebakım systemsistem that stopsdurak
bouncingZıplayan you back and forthileri
410
917400
2473
sağlığınızı gerçekten iyileştiren
15:31
but actuallyaslında improvesgeliştirir your healthsağlık,
411
919873
1821
kim olduğunuzu dinleyip
15:33
listensdinler to you who you are,
412
921694
1127
zengin, fakir ya da orta sınıf
15:34
addressesadresler the contextbağlam of your life,
413
922821
2303
olmanıza bakmaksızın
15:37
whetherolup olmadığını you're richzengin or poorfakir or middleorta classsınıf.
414
925124
4365
yaşam şartlarınızla ilgilenen
bir sağlık sistemi.
15:41
These storieshikayeleri are compellingzorlayıcı because
415
929489
1655
Bunlar ilginç hikâyeler çünkü
15:43
not only do they tell us that we're this closekapat
416
931144
1980
sadece arzuladığımız sağlık sistemine
15:45
to gettingalma the healthcaresağlık hizmeti systemsistem that we want,
417
933124
2586
ne kadar yaklaştığımızı değil
15:47
but that there's something
that we can all do to get there.
418
935710
2749
herkesin yapabileceği
bir şey olduğunu da anlatıyorlar.
15:50
DoctorsDoktorlar and nurseshemşireler can get better at askingsormak
419
938459
1862
Doktorlar ve hemşireler hastaların
yaşam koşulları hakkında
daha çok soru sorabilirler.
15:52
about the contextbağlam of patients'hastaların liveshayatları,
420
940321
1844
15:54
not simplybasitçe because it's better bedsidebaşucu mannertavır,
421
942165
2511
Sadece daha kibar bir davranış
olduğu için değil
15:56
but franklyaçıkçası, because it's a better standardstandart of carebakım.
422
944676
3082
daha iyi bir bakım standardı olduğu için.
15:59
HealthcareSağlık systemssistemler and payersödeyenler
423
947758
2342
Sağlık sistemleri ve ödeme yapanlar
16:02
can startbaşlama to bringgetirmek in publichalka açık healthsağlık agenciesajanslar
424
950100
2790
kamu sağlığı kurumlarını ve birimlerini
sisteme dâhil edip
16:04
and departmentsbölümler and say,
425
952890
1415
verilerimize birlikte bakalım
16:06
let's look at our dataveri togetherbirlikte.
426
954305
1538
diyebilirler.
Verilerimizde, hastalarımızın hayatlarıyla
ilgili ortak noktalar var mı;
16:07
Let's see if we can discoverkeşfetmek some patternsdesenler
in our dataveri about our patients'hastaların liveshayatları
427
955843
3526
olayın kaynağına inen bir sebep
belirleyebiliyor muyuz bakalım.
16:11
and see if we can identifybelirlemek an upstreamters yönde causesebeb olmak,
428
959369
2471
16:13
and then, as importantlyönemlisi, can we alignhizalama the resourceskaynaklar
429
961840
2561
Sonra aynı derecede önemli olarak
kaynaklarımızı
16:16
to be ableyapabilmek to addressadres them?
430
964401
2336
bu sorunları çözmek için
aktarabiliyor muyuz?
16:18
MedicalTıbbi schoolsokullar, nursingHemşirelik schoolsokullar,
431
966737
1394
Tıp fakülteleri, hemşirelik okulları
16:20
all sortssıralar of healthsağlık professionalprofesyonel educationEğitim programsprogramlar
432
968131
2296
her çeşit sağlık ekibi eğitim programları
16:22
can help by trainingEğitim the
nextSonraki generationnesil of upstreamistsupstreamists.
433
970427
3756
gelecek jenerasyonları
eğiterek yardımcı olabilir.
16:26
We can alsoAyrıca make sure that these schoolsokullar
434
974183
1755
Ayrıca bu okulların
böyle bir yaklaşımın belkemiğini
yetiştirdiğinden emin olmalıyız.
16:27
certifytasdik a backboneomurga of the upstreamters yönde approachyaklaşım,
435
975938
3228
16:31
and that's the communitytoplum healthsağlık workerişçi.
436
979166
2195
Onlar toplum sağlığı çalışanlarıdır.
16:33
We need manyçok more of them
in the healthcaresağlık hizmeti systemsistem
437
981361
1519
Eğer etkili bir sağlık sistemi
16:34
if we're trulygerçekten going to have it be effectiveetkili,
438
982880
2353
istiyorsak onlardan
fazlasına ihtiyacımız var
16:37
to movehareket from a sickcaresickcare systemsistem
439
985233
1507
hasta bakım sisteminden
16:38
to a healthcaresağlık hizmeti systemsistem.
440
986740
1498
sağlık sistemine geçiş yapabilmek için.
16:40
But finallyen sonunda, and perhapsbelki mostçoğu importantlyönemlisi,
441
988238
2048
Son olarak belki de en önemlisi
16:42
what do we do? What do we do as patientshastalar?
442
990286
2559
Ne yapalım? Hastalar olarak ne yapalım?
16:44
We can startbaşlama by simplybasitçe going to our doctorsdoktorlar
443
992845
2265
Doktor, hemşire ve kliniklerimize gidip
16:47
and our nurseshemşireler, to our clinicsklinikler,
444
995110
1709
"Yaşadığım ve çalıştığım yerde
16:48
and askingsormak, "Is there something in where I livecanlı
445
996819
2332
farkında olmam gereken bir şey var mı?"
16:51
and where I work that I should be awarefarkında of?"
446
999151
2343
diye sorarak başlayabiliriz.
16:53
Are there barriersengeller to healthsağlık that I'm just not awarefarkında of,
447
1001494
2848
Farkında olmadığım
ve sağlığıma mani olacak şeyler var mı,
16:56
and more importantlyönemlisi, if there are barriersengeller
448
1004342
1958
ve daha önemlisi,
16:58
that I'm surfacingyüzey, if I'm cominggelecek to you
449
1006300
1981
eğer su yüzüne çıkardığım engeller varsa
17:00
and I'm sayingsöz I think have a problemsorun with
450
1008281
2119
ve gelip size evimde
17:02
my apartmentapartman or at my workplaceiş yeri
451
1010400
2103
ya da iş yerimde bir sorun var,
17:04
or I don't have accesserişim to transportationtaşımacılık,
452
1012503
2196
ulaşıma erişimim yok
17:06
or there's a parkpark that's way too faruzak,
453
1014699
1631
ya da park çok uzakta,
17:08
so sorry doctordoktor, I can't take your advicetavsiye
454
1016330
1860
üzgünüm doktor, git yürüyüş yap
17:10
to go and jogjog,
455
1018190
2086
tavsiyenize uyamıyorum dersem,
17:12
if those problemssorunlar existvar olmak,
456
1020276
1881
bu sorunlar varsa
17:14
then doctordoktor, are you willingistekli to listen?
457
1022157
3296
doktor, beni dinlemeye hazır mısınız?
17:17
And what can we do togetherbirlikte
458
1025453
1413
Sağlığımı başladığı noktada
17:18
to improveiyileştirmek my healthsağlık where it beginsbaşlar?
459
1026866
2570
iyileştirebilmek için
birlikte ne yapabiliriz?
17:21
If we're all ableyapabilmek to do this work,
460
1029436
2444
Eğer doktorlar ve sağlık sistemleri,
17:23
doctorsdoktorlar and healthcaresağlık hizmeti systemssistemler,
461
1031880
1539
vergi ödeyenler ve hep beraber
17:25
payersödeyenler, and all of us togetherbirlikte,
462
1033419
2080
bu işi yapabiliyorsak,
17:27
we'lliyi realizegerçekleştirmek something about healthsağlık.
463
1035499
2194
sağlıkla ilgili bir şeyin
farkına varacağız.
17:29
HealthSağlık is not just a personalkişisel
responsibilitysorumluluk or phenomenonfenomen.
464
1037693
3422
Sağlık sadece kişisel bir sorumluluk
ya da olgu değildir.
17:33
HealthSağlık is a commonortak good.
465
1041115
3502
Sağlık ortak bir kazançtır.
Bu kazancı, yaşamlarımızın önemli olduğu
17:36
It comesgeliyor from our personalkişisel investmentyatırım in knowingbilme
466
1044617
1918
çalıştığımız, yaşadığımız, yediğimiz
17:38
that our liveshayatları mattermadde,
467
1046535
2281
ve uyuduğumuz yerlerdeki koşullarının
önemli olduğu
17:40
the contextbağlam of where we livecanlı and where we work,
468
1048816
2128
gerçeğine yatırım yaparak elde edebiliriz
17:42
eatyemek, and sleepuyku, mattermadde,
469
1050944
1736
17:44
and that what we do for ourselveskendimizi,
470
1052680
1624
ve kendimiz için yaptığımız şeyi
17:46
we alsoAyrıca should do for those
471
1054304
2120
iş ve yaşam koşulları çetin olmasa da
17:48
whosekimin livingyaşam and workingçalışma conditionskoşullar
472
1056424
2016
zor olabilecek insanlar
17:50
again, can be hardzor, if not harshsert.
473
1058440
2618
için de yapabilmeliyiz.
17:53
We can all investyatırmak in makingyapma sure that we improveiyileştirmek
474
1061058
2486
Hepimiz kaynakların
aşağıdan yukarıya bölüştürülmesini
17:55
the allocationayırma of resourceskaynaklar upstreamters yönde,
475
1063544
2250
geliştirmek için yatırım yapabiliriz
17:57
but at the sameaynı time work togetherbirlikte
476
1065794
2183
ama aynı zamanda
17:59
and showgöstermek that we can movehareket healthcaresağlık hizmeti
477
1067977
2733
birlikte çalışıp sağlık sistemini
18:02
upstreamters yönde.
478
1070710
2037
yukarıya taşıdığımızı gösterebiliriz.
18:04
We can improveiyileştirmek healthsağlık where it beginsbaşlar.
479
1072747
3073
Sağlığı başladığı yerde iyileştirebiliriz.
18:07
Thank you.
480
1075820
2027
Teşekkürler.
18:09
(ApplauseAlkış)
481
1077847
2554
(Alkışlar)

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Rishi Manchanda - Physician
Rishi Manchanda is an "upstreamist." A physician and public health innovator, he aims to reinvigorate primary care by teaching doctors to think about—and treat—the social and environmental conditions that often underly sickness.

Why you should listen

For a decade, Rishi Manchanda has worked as a doctor in South Central Los Angeles, treating patients who live and work in harsh conditions. He has worked at the Venice Family Clinic, one of the largest free clinics in the United States. He was the first director of social medicine at the St. John’s Well Child and Family Center in Compton, where he and his team provided high quality primary care to low-income families in the area. Currently, he is the medical director of a veterans’ clinic within the Greater Los Angeles Healthcare System, which he refers to as an “intensive caring unit.” He tells the National Health Corps Services, “The moment when a patient switches from despair to hopefulness is the greatest part of my service.” 

Manchanda is the author of the TED Book The Upstream Doctors, in which he looks at how health begins at home and in the workplace, with the social and environmental factors of our everyday lives. He shows how the future of our healthcare system depends on “upstreamists,” the doctors, nurses and other healthcare practitioners who look for the root cause of illness rather than just treating the symptoms.

Manchanda is the president and founder of Health Begins, a social network that teaches and empowers clinicians to improve health where it begins—in patients’ home and work environments. He also founded RxDemocracy, a nonpartisan coalition created to register voters in healthcare clinics. He serves on the board of the National Physicians Alliance, as well as on the board of Physicians for Social Responsibility in Los Angeles.

More profile about the speaker
Rishi Manchanda | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee