We the Future
Graham Allison: Is war between China and the US inevitable?
Graham Allison: Çin ve ABD arasındaki savaş kaçınılmaz mı?
Filmed:
Readability: 4.3
3,544,118 views
Siyaset bilimci Graham Allison "Thukydides Tuzağı" adlı tarihsel modelden dersler çıkarıp izleyicilere yükselen Çin ve egemen ABD'nin kimsenin istemediği şiddetli bir çarpışmaya doğru yol alıyor olabileceğini açıklayarak böylesi bir durumu önlemek için insanlık olarak sağduyu ve cesaretimizi nasıl kullanabileceğimizi anlatıyor.
Graham Allison - Political scientist, professor
Graham Allison is a leading analyst of US national security and defense policy with a special interest in China, nuclear weapons and decision-making. Full bio
Graham Allison is a leading analyst of US national security and defense policy with a special interest in China, nuclear weapons and decision-making. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
So, let me thank you
for the opportunity to talk about
for the opportunity to talk about
0
1548
3738
Meslek hayatınızın en büyük uluslararası
meselesi olmasının yanı sıra
meselesi olmasının yanı sıra
00:17
the biggest international story
of your professional lifetime,
of your professional lifetime,
1
5310
5068
görüldüğü kadarıyla dünyanın yüzleşeceği
en büyük uluslararası sorun olan
en büyük uluslararası sorun olan
00:22
which is also the most important
international challenge
international challenge
2
10402
3901
bu konu hakkında bana konuşma
fırsatı sunduğunuz için
fırsatı sunduğunuz için
00:26
the world will face
for as far as the eye can see.
for as far as the eye can see.
3
14327
3163
sizlere teşekkür etmek istiyorum.
00:29
The story, of course,
is the rise of China.
is the rise of China.
4
17514
2139
Tabii ki Çin'in yükselişinden
bahsediyorum.
bahsediyorum.
00:32
Never before have so many people
risen so far so fast,
risen so far so fast,
5
20106
3809
Şu ana kadar hiçbir topluluk
bu kadar farklı yönden
bu kadar farklı yönden
00:35
on so many different dimensions.
6
23939
1811
bu derece hızla gelişmemişti.
00:38
The challenge is the impact
of China's rise --
of China's rise --
7
26336
3750
Bahsettiğim bu sorun Çin'in yükselişi;
ABD'ye ve ABD'nin ana mimarı
ve koruyucusu olduğu
ve koruyucusu olduğu
00:42
the discombobulation
this will cause the Unites States
this will cause the Unites States
8
30497
4279
00:46
and the international order,
9
34800
1793
uluslararası düzene etkisi
00:48
of which the US has been
the principal architect and guardian.
the principal architect and guardian.
10
36617
4281
ve bunun yol açacağı kargaşa.
00:54
The past 100 years have been what
historians now call an "American Century."
historians now call an "American Century."
11
42109
4043
Geçtiğimiz asır tarihçilerin de dediği
gibi bir "Amerikan Yüzyılı" olmuştur.
gibi bir "Amerikan Yüzyılı" olmuştur.
00:58
Americans have become
accustomed to their place
accustomed to their place
12
46568
2501
Amerikalılar var olan tüm
hiyerarşilerde tepede olmaya
hiyerarşilerde tepede olmaya
01:01
at the top of every pecking order.
13
49093
2017
bir hayli alışmış durumdalar.
01:03
So the very idea of another country
14
51862
2914
Bu yüzden birçok Amerikalı
başka bir ülkenin ABD kadar
başka bir ülkenin ABD kadar
01:06
that could be as big and strong
as the US -- or bigger --
as the US -- or bigger --
15
54800
4015
hatta ABD'den bile büyük
ve güçlü olması düşüncesini
ve güçlü olması düşüncesini
01:10
strikes many Americans
as an assault on who they are.
as an assault on who they are.
16
58839
3920
kendilerilerine yönlendirilen
bir hakaret olarak kabul eder.
bir hakaret olarak kabul eder.
01:18
For perspective on what
we're now seeing in this rivalry,
we're now seeing in this rivalry,
17
66212
4421
Olaylara tarih merceğinden bakmak
bu çekişme sürecinde gördüklerimizi
bu çekişme sürecinde gördüklerimizi
01:22
it's useful to locate it
on the larger map of history.
on the larger map of history.
18
70657
3666
daha iyi yorumlamada
bize yardımcı olacaktır.
bize yardımcı olacaktır.
01:27
The past 500 years have seen 16 cases
19
75089
3742
Geçtiğimiz 500 yıl boyunca
yükselen bir gücün
yükselen bir gücün
01:30
in which a rising power
threatened to displace a ruling power.
threatened to displace a ruling power.
20
78855
3428
hükmeden gücü yerinden etmekle
tehdit ettiği 16 durum meydana geldi.
tehdit ettiği 16 durum meydana geldi.
01:34
Twelve of those ended in war.
21
82918
2558
Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.
01:39
So just in November, we'll all pause
to mark the 100th anniversary
to mark the 100th anniversary
22
87434
6397
Bildiğiniz gibi Kasım ayında,
büyüklüğünden dolayı
büyüklüğünden dolayı
01:45
of the final day of a war
that became so encompassing,
that became so encompassing,
23
93855
4508
tarihçlerin dünya savaşı diye
yeni bir kategori yaratmasına yol açan
yeni bir kategori yaratmasına yol açan
01:50
that it required historians to create
an entirely new category: world war.
an entirely new category: world war.
24
98387
4312
savaşın son gününün
100. yıl dönümünü anacağız.
100. yıl dönümünü anacağız.
01:55
So, on the 11th hour of the 11th day
25
103720
3625
1918'in 11. ayının
01:59
of the 11th month in 1918,
26
107369
3692
11. gününün 11. saatinde
02:03
the guns of World War I fell silent,
27
111085
3182
ardında 20 milyon ölü bırakan
02:06
but 20 million individuals lay dead.
28
114291
3746
I. Dünya Savaşı sona erdi.
02:12
I know that this
is a sophisticated audience,
is a sophisticated audience,
29
120511
2421
Sizlerin gayet birikimli
olduğunu biliyorum.
olduğunu biliyorum.
02:14
so you know about the rise of China.
30
122956
1991
Çin'in yükselişinden haberdarsınızdır.
02:17
I'm going to focus, therefore,
on the impact of China's rise,
on the impact of China's rise,
31
125403
4412
Bu yüzden odaklanacağım konu,
Çin'in yükselişinin ABD,
Çin'in yükselişinin ABD,
02:21
on the US, on the international order
32
129839
3357
uluslararası düzen
ve savaş ile barış ihtimalleri
üzerindeki etkisi.
üzerindeki etkisi.
02:25
and on the prospects for war and peace.
33
133220
2413
02:28
But having taught at Harvard
over many years,
over many years,
34
136402
2143
Ancak Harvard'taki öğretim hayatımdan
02:30
I've learned that from time to time,
it's useful to take a short pause,
it's useful to take a short pause,
35
138569
4001
zaman zaman kısa aralar vermenin
yararlı olduğunu öğrendim.
yararlı olduğunu öğrendim.
02:34
just to make sure we're all
on the same page.
on the same page.
36
142594
2636
Konuyu takip edebileceğinizden
emin olmak için sadece.
emin olmak için sadece.
02:37
The way I do this is, I call a time-out,
37
145254
2348
Bunu şu şekilde yapıyorum: Mola veriyorum,
02:39
I give students a pop quiz --
ungraded, of course.
ungraded, of course.
38
147626
3491
sonra sürpriz bir sınav yapıyorum,
not vermiyorum tabii.
not vermiyorum tabii.
02:43
So, let's try this. Time-out, pop quiz.
39
151141
2505
Deneyelim şimdi bunu.
Mola, sürpriz sınav.
Mola, sürpriz sınav.
02:46
Question:
40
154173
1610
Soru:
02:47
forty years ago, 1978, China sets out
on its march to the market.
on its march to the market.
41
155807
4699
Çin kırk yıl önce, yani 1978'de,
piyasaya girmek için ilk adımını atmıştır.
piyasaya girmek için ilk adımını atmıştır.
02:53
At that point, what percentage
of China's one billion citizens
of China's one billion citizens
42
161140
4865
O esnada, Çin'in bir milyarlık
nüfusunun yüzde kaçı
nüfusunun yüzde kaçı
02:58
were struggling to survive
on less than two dollars a day?
on less than two dollars a day?
43
166029
4145
günlük iki dolardan daha azıyla
hayat mücadelesi veriyordu?
hayat mücadelesi veriyordu?
03:02
Take a guess -- 25 percent?
44
170704
1930
Tahminde bulunun. %25?
03:05
Fifty?
45
173260
1150
%50?
03:07
Seventy-five?
46
175053
1150
%75?
03:09
Ninety.
47
177998
1150
%90.
03:12
What do you think?
48
180284
1200
Ne sizce?
03:14
Ninety.
49
182895
1206
%90.
03:16
Nine out of every 10
on less than two dollars a day.
on less than two dollars a day.
50
184125
4139
On kişiden dokuzu günlük iki
dolardan daha azıyla geçiniyormuş.
dolardan daha azıyla geçiniyormuş.
03:21
Twenty eighteen, 40 years later.
51
189911
1906
2018'de, kırk yıl sonra.
03:24
What about the numbers?
52
192427
1444
Şimde ne rakamlar?
03:25
What's your bet?
53
193895
1150
Tahmininiz ne?
03:27
Take a look.
54
195442
1150
Bir göz atın.
03:33
Fewer than one in 100 today.
55
201125
2517
Bugün yüzde birden daha az.
03:36
And China's president has promised
that within the next three years,
that within the next three years,
56
204498
3209
Çin'in devlet başkanı
önümüzdeki üç yıl içinde
önümüzdeki üç yıl içinde
03:39
those last tens of millions
will have been raised up
will have been raised up
57
207731
3183
kalan yüzde birlik kesimin de
barajı geçeceğinin sözünü veriyor.
03:42
above that threshold.
58
210938
1466
03:44
So it's a miracle, actually,
in our lifetime.
in our lifetime.
59
212958
2327
Bu adeta bir mucize.
03:48
Hard to believe.
60
216188
1190
İnanması güç.
03:49
But brute facts are even harder to ignore.
61
217402
2753
Ancak verileri göz ardı
etmek mümkün değil.
etmek mümkün değil.
03:53
A nation that didn't even appear
on any of the international league tables
on any of the international league tables
62
221069
3486
25 yıl önce hiçbir uluslararası tabloda
yer bile almayan ülke
03:56
25 years ago
63
224579
1316
03:57
has soared,
64
225919
1452
ABD'yle rekabet etmeye
03:59
to rival -- and in some areas,
surpass -- the United States.
surpass -- the United States.
65
227395
3269
hatta bazı alanlarda
ABD'yi geçmeye başladı.
ABD'yi geçmeye başladı.
04:06
Thus, the challenge
that will shape our world:
that will shape our world:
66
234964
3096
Böylelikle dünyamızı
şekillendirecek bu sorun ortaya çıktı:
şekillendirecek bu sorun ortaya çıktı:
04:10
a seemingly unstoppable rising China
67
238924
3494
Yükselişi durmayacak gibi görünen Çin
04:14
accelerating towards an apparently
immovable ruling US,
immovable ruling US,
68
242442
4611
tarihin en büyü çarpışması yolunda
04:19
on course for what could be
the grandest collision in history.
the grandest collision in history.
69
247077
3434
liderlik koltuğuna sabitlenmiş
ABD'ye hızla yaklaşıyor.
ABD'ye hızla yaklaşıyor.
04:24
To help us get our minds
around this challenge,
around this challenge,
70
252323
2928
Bu sorunu daha iyi kavrayabilmemiz için
04:27
I'm going to introduce you
to a great thinker,
to a great thinker,
71
255275
2732
sizi büyük bir düşünür ile tanıştıracağım.
04:31
I'm going to present a big idea,
72
259132
2001
Büyük bir fikir ortaya atacağım
04:33
and I'm going to pose a most
consequential question.
consequential question.
73
261887
3034
ve size çok önemli bir soru yönelteceğim.
04:38
The great thinker is Thucydides.
74
266244
2738
Bu büyük düşünür Thukydides.
04:41
Now, I know his name is a mouthful,
75
269006
2314
İsmini söylemesi zor, biliyorum.
04:43
and some people
have trouble pronouncing it.
have trouble pronouncing it.
76
271344
2118
Bazıları telafuz etmede zorlanıyor.
04:45
So, let's do it, one,
two, three, together:
two, three, together:
77
273486
2020
Hadi birlikte söyleyelim. Bir, iki, üç:
04:47
Thucydides.
78
275530
1373
Thukydides.
04:48
One more time: Thucydides.
79
276927
2912
Bir daha: Thukydides.
04:51
So who was Thucydides?
80
279863
1666
Peki Thukydides kim?
04:53
He was the father and founder of history.
81
281942
2937
Tarih biliminin kurucusu ve öncüsü.
04:56
He wrote the first-ever history book.
82
284903
2142
İlk tarih kitabını o yazdı.
04:59
It's titled "The History
of the Peloponnesian War,"
of the Peloponnesian War,"
83
287069
4111
Adı da "Peloppones Savaşının Tarihi."
05:03
about the war in Greece, 2500 years ago.
84
291204
3322
Yunanistan'daki 2500 yıl
önceki savaşı anlatır.
önceki savaşı anlatır.
05:07
So if nothing else today,
you can tweet your friends,
you can tweet your friends,
85
295276
3190
Hiç olmazsa arkadaşlarınıza
"Bugün büyük bir düşünür tanıdım.
"Bugün büyük bir düşünür tanıdım.
05:10
"I met a great thinker.
86
298490
1722
"Adını bile telaffuz
edebiliyorum: Thukydides."
edebiliyorum: Thukydides."
05:12
And I can even pronounce
his name: Thucydides."
his name: Thucydides."
87
300236
3358
diye bir tweet atabilirsiniz.
05:16
So, about this war
that destroyed classical Greece,
that destroyed classical Greece,
88
304546
4698
Pekala, Thukydides'in antik
Yunanistan'ı yok eden bu savaş hakkında
Yunanistan'ı yok eden bu savaş hakkında
05:21
Thucydides wrote famously:
89
309268
2372
meşhur bir sözü vardır:
05:24
"It was the rise of Athens
and the fear that this instilled in Sparta
and the fear that this instilled in Sparta
90
312561
6898
"Savaşı kaçınılmaz
kılan şey Atina'nın yükselişi
kılan şey Atina'nın yükselişi
ve bunun Isparta'da uyandırdığı korkuydu."
05:31
that made the war inevitable."
91
319483
1717
05:34
So the rise of one
92
322618
2237
Yani birinin yükselişi
05:36
and the reaction of the other
93
324879
2281
ve diğerinin buna tepkisi
05:39
create a toxic cocktail of pride,
94
327184
3999
tehlikeli bir gurur, kibir
05:43
arrogance, paranoia,
95
331207
2794
paranoya havası yaratarak
05:46
that drug them both to war.
96
334025
2442
iki tarafı da savaşa sürüklemiştir.
05:50
Which brings me to the big idea:
97
338177
1903
Bu da beni büyük fikre getiriyor:
05:53
Thucydides's Trap.
98
341090
1468
Thukydides Tuzağı.
05:55
"Thucydides's Trap" is a term
I coined several years ago,
I coined several years ago,
99
343701
3281
"Thukydides Tuzağı" Thukydides'in
vukfunu yaşatmak amacıyla
vukfunu yaşatmak amacıyla
05:59
to make vivid Thucydides's insight.
100
347006
2587
birkaç yıl önce ortaya attığım bir deyim.
06:02
Thucydides's Trap is the dangerous
dynamic that occurs
dynamic that occurs
101
350569
4230
Thukydides Tuzağı yükselen güç,
hükmeden gücün konumunu tehdit ettiğinde
hükmeden gücün konumunu tehdit ettiğinde
06:06
when a rising power threatens
to displace a ruling power,
to displace a ruling power,
102
354823
3833
ortaya çıkan tehlikeli bir olgu.
06:10
like Athens --
103
358680
1724
Örneğin Atina'nın Isparta'ya,
06:12
or Germany 100 years ago,
or China today --
or China today --
104
360428
4498
100 yıl önce Almanya'nın Büyük Britanya'ya
06:16
and their impact on Sparta,
105
364950
2381
veya bugün Çin'in ABD'ye
06:19
or Great Britain 100 years ago,
or the US today.
or the US today.
106
367355
3827
olan etkisi gibi.
06:24
As Henry Kissinger has said,
107
372205
1920
Henry Kissinger'in de dediği gibi,
06:26
once you get this idea, this concept
of Thucydides's Trap in your head,
of Thucydides's Trap in your head,
108
374149
4825
Thukydides Tuzağı konseptini
iyice anladığınız zaman
iyice anladığınız zaman
06:30
it will provide a lens
109
378998
1679
günümüzde olup biten her şeyin
06:32
for helping you look through
the news and noise of the day
the news and noise of the day
110
380701
3559
ötesini görebilmeye ve
aslında nelerin olup bittiğini
aslında nelerin olup bittiğini
06:36
to understand what's actually going on.
111
384284
2600
anlamaya başlıyorsunuz.
06:40
So, to the most consequential question
about our world today:
about our world today:
112
388649
4801
Pekala, günümüzün en
mühim sorusuna gelelim.
mühim sorusuna gelelim.
06:46
Are we going to follow
in the footsteps of history?
in the footsteps of history?
113
394863
3413
Tarihin ayak izlerini takip mi edeceğiz?
06:51
Or can we, through a combination
of imagination and common sense
of imagination and common sense
114
399466
6015
Yoksa hayal gücümüzü, mantığımızı
06:57
and courage
115
405505
1357
ve cesaretimizi kullanarak
06:58
find a way to manage this rivalry
116
406886
4416
durum kimsenin istemediği
ve herkesin yıkıcı olacağını bildiği
türde bir savaşla sonuçlanmadan
türde bir savaşla sonuçlanmadan
07:03
without a war nobody wants,
117
411326
2968
07:06
and everybody knows would be catastrophic?
118
414318
2867
bu rekabeti kontrol etmenin
bir yolunu bulabilecek miyiz?
bir yolunu bulabilecek miyiz?
Bunu açıklamak için bana beş dakika verin.
07:10
Give me five minutes to unpack this,
119
418350
2053
07:12
and later this afternoon, when the next
news story pops up for you
news story pops up for you
120
420427
4976
"Çin şunu yapıyor. ABD şöyle cevap
veriyor." gibi haberleri gördüğünüzde
veriyor." gibi haberleri gördüğünüzde
07:17
about China doing this,
or the US reacting like that,
or the US reacting like that,
121
425427
3410
olan bitenler hakkında
07:20
you will be able to have a better
understanding of what's going on
understanding of what's going on
122
428861
3419
daha iyi bir anlayışa sahip olacak
ve hatta bunu arkadaşlarınıza
açıklayabileceksiniz.
açıklayabileceksiniz.
07:24
and even to explain it to your friends.
123
432304
2477
07:27
So as we saw with this flipping
the pyramid of poverty,
the pyramid of poverty,
124
435678
4501
Pekala. Terse dönen yoksulluk
piramidinde gördüğümüz üzere
piramidinde gördüğümüz üzere
07:32
China has actually soared.
125
440203
1711
Çin gerçekten birden yükseliverdi.
07:34
It's meteoric.
126
442456
1150
Bu gerçekten büyüleyici.
07:36
Former Czech president, Vaclav Havel,
I think, put it best.
I think, put it best.
127
444354
3063
Bu durumu en iyi eski Çek devlet
başkan Vaclav Havel özetledi.
başkan Vaclav Havel özetledi.
07:39
He said, "All this has happened so fast,
we haven't yet had time to be astonished."
we haven't yet had time to be astonished."
128
447441
4763
"Tüm bunlar o kadar hızlı oldu ki
hayret etmeye fırsatımız olmadı." demiş.
hayret etmeye fırsatımız olmadı." demiş.
07:44
(Laughter)
129
452228
2420
(Gülme sesleri)
07:46
To remind myself
how astonished I should be,
how astonished I should be,
130
454672
3770
Ne kadar hayret etmem
gerektiğini kendime hatırlatmak için
gerektiğini kendime hatırlatmak için
07:50
I occasionally look out the window
in my office in Cambridge
in my office in Cambridge
131
458466
4190
zaman zaman Cambridge'teki
ofisimin penceresinden
ofisimin penceresinden
07:54
at this bridge, which goes
across the Charles River,
across the Charles River,
132
462680
2746
Kennedy Okulu ile Harvard
İşletme Okulu arasından geçen
İşletme Okulu arasından geçen
07:57
between the Kennedy School
and Harvard Business School.
and Harvard Business School.
133
465450
2881
Charles Nehri'nin üzerinde
bulunan bu köprüye bakıyorum.
bulunan bu köprüye bakıyorum.
08:00
In 2012, the State of Massachusetts said
they were going to renovate this bridge,
they were going to renovate this bridge,
134
468933
3931
2012'de, Massachusetts Eyaleti
bu köprüyü restore edeceklerini
bu köprüyü restore edeceklerini
ve bunun iki yıl süreceğini açıkladı.
08:04
and it would take two years.
135
472888
1555
08:07
In 2014, they said it wasn't finished.
136
475053
2467
2014'te henüz tamamlanmadığını söylediler.
08:10
In 2015, they said
it would take one more year.
it would take one more year.
137
478410
2929
2015'te bir yıl daha
süreceğini söylediler.
süreceğini söylediler.
08:13
In 2016, they said it's not finished,
138
481363
1778
2016'da hala bitmediğini,
08:15
we're not going to tell you
when it's going to be finished.
when it's going to be finished.
139
483165
2839
ne zaman biteceğini de
söylemeyeceklerini açıkladılar.
söylemeyeceklerini açıkladılar.
08:18
Finally, last year, it was finished --
three times over budget.
three times over budget.
140
486004
3164
Nihayet geçen yıl bitirildi.
Bütçenin üç katı harcanarak...
Bütçenin üç katı harcanarak...
08:22
Now, compare this to a similar bridge
that I drove across last month in Beijing.
that I drove across last month in Beijing.
141
490307
5508
Şimdi bunu Pekin'de üzerinden geçtiğim
benzer bir köprüyle karşılaştıralım.
benzer bir köprüyle karşılaştıralım.
08:27
It's called the Sanyuan Bridge.
142
495839
1748
Adı Sanyuan Köprüsü.
08:30
In 2015, the Chinese decided
they wanted to renovate that bridge.
they wanted to renovate that bridge.
143
498284
3656
2015'te Çin hükûmeti bu köprüyü
restore etmeye karar verdi.
restore etmeye karar verdi.
08:33
It actually has twice as many
lanes of traffic.
lanes of traffic.
144
501964
2674
Şerit sayısı da ilk köprüdekinin iki katı.
08:37
How long did it take for them
to complete the project?
to complete the project?
145
505354
2741
Projeyi tamamlamaları
ne kadar sürmüştür sizce?
ne kadar sürmüştür sizce?
08:40
Twenty fifteen, what do you bet?
146
508663
1752
2015'te başladı. Tahminler ne?
08:44
Take a guess -- OK, three --
147
512649
2039
Tahminde bulunun.
08:46
Take a look.
148
514712
1285
Peki. Şuna bir göz atın.
08:52
(Laughter)
149
520748
3332
(Gülme sesleri)
09:00
The answer is 43 hours.
150
528236
2444
Cevap: 43 saat.
09:02
(Audience: Wow!)
151
530704
1201
(İzleyiciler şaşırır)
09:08
(Laughter)
152
536630
2028
(Gülme)
09:16
Graham Allison: Now, of course,
that couldn't happen in New York.
that couldn't happen in New York.
153
544039
3133
Bunun New York'ta
olması mümkün değil tabii.
olması mümkün değil tabii.
09:19
(Laughter)
154
547196
1557
(Gülüşler)
09:21
Behind this speed in execution
is a purpose-driven leader
is a purpose-driven leader
155
549482
5171
Bu hızlı çalışma etiğinin
arkasında amaç odaklı bir lider
arkasında amaç odaklı bir lider
09:26
and a government that works.
156
554677
1867
ve işleyen bir hükûmet bulunuyor.
09:29
The most ambitious
and most competent leader
and most competent leader
157
557657
3098
Uluslararası arenadaki
en hırslı, en yetkin lider
en hırslı, en yetkin lider
09:32
on the international stage today
is Chinese President Xi Jinping.
is Chinese President Xi Jinping.
158
560779
3481
Çin devlet başkanı Şi Cinping.
09:36
And he's made no secret
about what he wants.
about what he wants.
159
564284
3126
Ne istediğine dair de
bir gizlisi saklısı yok.
bir gizlisi saklısı yok.
09:39
As he said when he became
president six years ago,
president six years ago,
160
567434
2976
Altı yıl önce başkan
olduğunda söylediği gibi
olduğunda söylediği gibi
09:42
his goal is to make China great again --
161
570434
3854
amacı "Çin'i yeniden harika yapmak."
09:46
(Laughter)
162
574312
1837
(Gülme sesleri)
09:48
a banner he raised long before
Donald Trump picked up a version of this.
Donald Trump picked up a version of this.
163
576173
4313
Donald Trump bunun bir benzerini
kullanmadan çok önce o kullanmış.
kullanmadan çok önce o kullanmış.
09:53
To that end, Xi Jinping has announced
specific targets for specific dates:
specific targets for specific dates:
164
581919
6854
Bu yönde Şi Cinping belli tarihler için
belli hedefler belirledi.
belli hedefler belirledi.
10:00
2025, 2035, 2049.
165
588797
4686
2025, 2035, 2049.
10:06
By 2025, China means to be
the dominant power
the dominant power
166
594257
6320
2025'e kadar Çin,
10 öncü teknoloji piyasasında
10 öncü teknoloji piyasasında
10:12
in the major market
in 10 leading technologies,
in 10 leading technologies,
167
600601
4285
baskın güç olmayı hedefliyor.
10:16
including driverless cars, robots,
168
604910
3024
Şoförsüz arabaları, robotları,
10:19
artificial intelligence,
quantum computing.
quantum computing.
169
607958
2852
yapay zekâyı,
kuantum bilgisayarları kapsıyor bu.
kuantum bilgisayarları kapsıyor bu.
10:23
By 2035, China means to be
the innovation leader
the innovation leader
170
611204
4872
2035'e kadar tüm gelişmiş teknolojilerde
10:28
across all the advanced technologies.
171
616100
2467
inovasyon lideriğini hedefliyor.
10:31
And by 2049, which is
the 100th anniversary
the 100th anniversary
172
619427
4018
Çin Halk Cumhuriyeti'nin
ilanının 100. yıl dönümü olan
ilanının 100. yıl dönümü olan
10:35
of the founding of the People's Republic,
173
623469
2441
2049'a kadar ise
10:37
China means to be
unambiguously number one,
unambiguously number one,
174
625934
3064
açık ara farkla bir numara olup
10:41
including, [says] Xi Jinping,
an army that he calls "Fight and Win."
an army that he calls "Fight and Win."
175
629022
4934
Şi Cinping'in deyişiyle "Savaşıp Kazanan"
bir orduya sahip olmayı hedefliyor.
bir orduya sahip olmayı hedefliyor.
10:47
So these are audacious goals,
but as you can see,
but as you can see,
176
635498
2730
Bunlar cüretkar hedefler
ancak sizin de gördüğünüz gibi
ancak sizin de gördüğünüz gibi
10:50
China is already well on its way
177
638252
3087
Çin bu hedeflere ulaşma yolunda
10:53
to these objectives.
178
641363
1333
gayet iyi ilerliyor.
10:55
And we should remember
how fast our world is changing.
how fast our world is changing.
179
643387
2774
Dünyanın ne kadar hızlı değiştiğini
göz önünde bulundurmalıyız.
göz önünde bulundurmalıyız.
10:59
Thirty years ago,
180
647054
1587
Otuz yıl önce
11:00
the World Wide Web had not
yet even been invented.
yet even been invented.
181
648665
3347
internet bile yoktu henüz.
11:05
Who will feel the impact
of this rise of China most directly?
of this rise of China most directly?
182
653086
4709
Çin'in bu yükselişinden
en doğrudan kim etkilenecek?
en doğrudan kim etkilenecek?
11:10
Obviously, the current number one.
183
658399
1918
Tabii ki şu anki bir numara.
11:13
As China gets bigger
and stronger and richer,
and stronger and richer,
184
661185
2381
Çin büyüdükçe,
güçlendikçe, zenginleştikçe,
güçlendikçe, zenginleştikçe,
11:15
technologically more advanced,
185
663590
2000
teknolojik olarak geliştikçe
11:17
it will inevitably bump up against
American positions and prerogatives.
American positions and prerogatives.
186
665614
4814
kaçınılmaz olarak Amerikan
mevki ve imtiyazlarıyla çakışacak.
mevki ve imtiyazlarıyla çakışacak.
11:23
Now, for red-blooded Americans --
187
671495
2751
Gururlu Amerikalılar için
11:26
and especially for red-necked Americans
like me; I'm from North Carolina --
like me; I'm from North Carolina --
188
674270
4413
özellikle de benim gibi taşralı
Amerikalılar için, North Carolinalıyım,
Amerikalılar için, North Carolinalıyım,
11:30
there's something wrong with this picture.
189
678707
2334
bu resimde bir sorun var.
11:33
The USA means number one,
that's who we are.
that's who we are.
190
681689
2972
ABD bir numara demek.
Bu bizim benliğimize işlemiş.
Bu bizim benliğimize işlemiş.
11:38
But again, to repeat:
brute facts are hard to ignore.
brute facts are hard to ignore.
191
686721
3943
Ancak daha önce de dediğim gibi
verileri göz ardı etmek mümkün değil.
verileri göz ardı etmek mümkün değil.
11:43
Four years ago, Senator John McCain
asked me to testify about this
asked me to testify about this
192
691673
3912
Dört yıl önce Senator John McCain
bunu Senato Silahlı Kuvvetleri Komitesi'ne
bunu Senato Silahlı Kuvvetleri Komitesi'ne
11:47
to his Senate Armed Services Committee.
193
695609
3134
teyit etmemi istedi.
11:51
And I made for them a chart
that you can see,
that you can see,
194
699299
3737
Ben de onlara bu gördüğünüz
11:55
that said, compare the US and China
195
703060
3049
ABD ile Çin'i bir parktaki tahterevallinin
11:58
to kids on opposite ends
of a seesaw on a playground,
of a seesaw on a playground,
196
706133
4516
ayrı uçlarına oturmuş çocuklara
kıyaslayan bir çizelge hazırladım.
kıyaslayan bir çizelge hazırladım.
12:02
each represented by the size
of their economy.
of their economy.
197
710673
3023
Her biri ekonomilerinin
büyüklüğü ile temsil edilmiş.
büyüklüğü ile temsil edilmiş.
12:05
As late as 2004,
China was just half our size.
China was just half our size.
198
713720
4124
2004'te Çin bizim yarımız kadar.
12:11
By 2014, its GDP was equal to ours.
199
719220
3666
2014'te GSYİH'si bizimle eşit.
12:14
And on the current trajectory,
by 2024, it will be half again larger.
by 2024, it will be half again larger.
200
722910
5308
Bu gidişata göre 2024'te
bizden %50 daha büyük olacak.
bizden %50 daha büyük olacak.
12:22
The consequences of this tectonic change
will be felt everywhere.
will be felt everywhere.
201
730744
4549
Bu köklü değişimin sonuçları
her yerde hissedilecektir.
her yerde hissedilecektir.
12:27
For example, in the current
trade conflict,
trade conflict,
202
735317
2292
Örneğin mevcut ticari çekişmede
12:29
China is already
the number one trading partner
the number one trading partner
203
737633
2608
Çin halihazırda başlıca Asya ülkelerinin
12:32
of all the major Asian countries.
204
740265
3312
hepsinin bir numaralı ticari ortağı.
12:36
Which brings us back
to our Greek historian.
to our Greek historian.
205
744776
2368
Bu da bizi Yunan
tarihçimize geri getiriyor.
tarihçimize geri getiriyor.
12:40
Harvard's "Thucydides's Trap Case File"
has reviewed the last 500 years of history
has reviewed the last 500 years of history
206
748331
5722
Harvard "Thukydides Tuzağı Vaka
Dosyası" tarihin son 500 yılını inceledi
Dosyası" tarihin son 500 yılını inceledi
12:46
and found 16 cases in which a rising power
207
754077
3754
ve yükselen gücün hükmeden
gücü yerinden etmekle tehdit ettiği
gücü yerinden etmekle tehdit ettiği
12:49
threatened to displace a ruling power.
208
757855
1930
16 vaka buldu.
12:52
Twelve of these ended in war.
209
760344
2232
Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.
12:57
And the tragedy of this
is that in very few of these
is that in very few of these
210
765938
5293
İşin trajik tarafı bu
savaşların yalnızca birkaçı
savaşların yalnızca birkaçı
13:03
did either of the protagonists want a war;
211
771255
2780
tarafların isteğiyle gerçekleşti.
13:07
few of these wars were initiated
by either the rising power
by either the rising power
212
775236
3302
Yani savaşların sadece
birkaçı yüklesen güç
birkaçı yüklesen güç
veya hükmeden güç tarafından başlatıldı.
13:10
or the ruling power.
213
778562
1359
13:11
So how does this work?
214
779945
1688
Peki bunun açıklaması ne?
13:13
What happens is,
a third party's provocation
a third party's provocation
215
781657
4245
Olan şu: Üçüncü bir tarafın kışkırtması
13:17
forces one or the other to react,
216
785926
2453
tarafların birbirine karşı
harekete geçmesine neden olup
harekete geçmesine neden olup
13:21
and that sets in motion a spiral,
217
789490
2745
iki tarafı da gitgide
13:24
which drags the two somewhere
they don't want to go.
they don't want to go.
218
792259
2869
istemedikleri bir duruma sokuyor.
13:27
If that seems crazy, it is.
219
795152
2190
Çılgınca gelebilir, ki öyle.
13:29
But it's life.
220
797366
1241
Ama hayat bu.
13:31
Remember World War I.
221
799009
1686
I. Dünya Savaşı'nı hatırlayın.
13:33
The provocation in that case
222
801953
2862
Oradaki kışkırtma
13:36
was the assassination
of a second-level figure,
of a second-level figure,
223
804839
3349
ikinci düzey yönetici olan
13:40
Archduke Franz Ferdinand,
224
808212
1925
Arşidük Franz Ferdinand'ın suikastiydi.
13:43
which then led
the Austro-Hungarian emperor
the Austro-Hungarian emperor
225
811140
3064
-Ki bu da Avusturya-Macaristan
imparatorunu
imparatorunu
Sırbistan'a ültimatom vermeye itmişti.
13:46
to issue an ultimatum to Serbia,
226
814228
2087
13:48
they dragged in the various allies,
227
816339
1754
İşin içine müttefikler girdi,
13:50
within two months,
all of Europe was at war.
all of Europe was at war.
228
818117
2776
iki ay içinde tüm Avrupa savaştaydı.
13:54
So imagine if Thucydides were watching
planet Earth today.
planet Earth today.
229
822823
3930
Şimdi Thukydides'in
Dünya'yı izlediğini hayal edin.
Dünya'yı izlediğini hayal edin.
13:58
What would he say?
230
826777
1200
Ne derdi?
14:01
Could he find a more appropriate
leading man for the ruling power
leading man for the ruling power
231
829118
4841
Hükmeden güç için
Donald Trump'tan daha uygun
bir lider bulabilir miydi?
bir lider bulabilir miydi?
14:05
than Donald J Trump?
232
833983
1435
14:07
(Laughter)
233
835442
1365
(Gülme)
14:08
Or a more apt lead for the rising
power than Xi Jinping?
power than Xi Jinping?
234
836831
5238
Ya da yükselen güç için Şi Cinping'den
daha uygun bir lider?
daha uygun bir lider?
14:15
And he would scratch his head
235
843228
2008
Başını kaşıyıp
14:17
and certainly say he couldn't think
of more colorful provocateur
of more colorful provocateur
236
845260
5364
Kuzey Kore'nin lideri Kim Jong-Un'dan
daha renkli bir kışkırtıcı
daha renkli bir kışkırtıcı
14:22
than North Korea's Kim Jong-un.
237
850648
2259
düşünemeyeceğini söylerdi kesinlikle.
14:26
Each seems determined
to play his assigned part
to play his assigned part
238
854629
3642
Her biri kendi rolünü
oynamaya kararlı görünüyor.
oynamaya kararlı görünüyor.
14:30
and is right on script.
239
858295
1534
Tam oturuyor.
14:33
So finally, we conclude again
with the most consequential question,
with the most consequential question,
240
861311
4504
Hayatımızın geri kalanına ciddi ölçüde
14:37
the question that will have
the gravest consequences
the gravest consequences
241
865839
2889
etki edecek bu önemli soruya
14:40
for the rest of our lives:
242
868752
2031
tekrar geri dönelim.
14:45
Are Americans and Chinese going to let
the forces of history drive us to a war
the forces of history drive us to a war
243
873211
5834
Amerikalılar ve Çinliler tarihe boyun eğip
her iki taraf için de yıkımla sonuçlanacak
her iki taraf için de yıkımla sonuçlanacak
14:51
that would be catastrophic for both?
244
879069
2212
bu savaşın gerçekleşmesine
izin verecekler mi?
izin verecekler mi?
14:54
Or can we summon
the imagination and courage
the imagination and courage
245
882099
3137
Yoksa birlike hayatlarımızı
sürdürmenin bir yolunu bulmak,
sürdürmenin bir yolunu bulmak,
14:57
to find a way to survive together,
246
885260
1982
21. yüzyılda liderliği paylaşmak
15:00
to share the leadership
in the 21st century,
in the 21st century,
247
888355
3007
veya Şi Cinping'in dediği gibi yeni güç
ilişkileri kurmak için
ilişkileri kurmak için
15:03
or, as Xi Jinping [said], to create
a new form of great power relations?
a new form of great power relations?
248
891386
4531
hayal gücümüzü ve cesaretimizi
kullanabilecek miyiz?
kullanabilecek miyiz?
15:08
That's the issue I've been
pursuing passionately
pursuing passionately
249
896371
2532
Son iki yıldır
tutkuyla takip ettiğim olduğum mesele bu.
15:10
for the last two years.
250
898927
1579
15:12
I've had the opportunity to talk
and, indeed, to listen
and, indeed, to listen
251
900530
2944
İlgili tüm hükûmetlerin
liderleriyle konuşma
liderleriyle konuşma
15:15
to leaders of all
the relevant governments --
the relevant governments --
252
903498
2158
ve onları dinleme fırsatım oldu.
15:17
Beijing, Washington, Seoul, Tokyo --
253
905680
3929
Pekin, Washington, Seul, Tokyo...
15:21
and to thought leaders across the spectrum
of both the arts and business.
of both the arts and business.
254
909633
4553
Sanat ve iş camiasından da
fikir liderleriyle buluştum.
fikir liderleriyle buluştum.
15:26
I wish I had more to report.
255
914210
2166
Keşke bildirebileceğim
daha fazla şey olsa.
daha fazla şey olsa.
15:28
The good news is that leaders
are increasingly aware
are increasingly aware
256
916400
4048
İyi haber liderler gitgide
bu Thukydides dinamiği
bu Thukydides dinamiği
15:32
of this Thucydidean dynamic
257
920472
2350
ve bunun teşkil ettiği tehlikelere
15:34
and the dangers that it poses.
258
922846
1560
karşı bilinçleniyorlar.
15:37
The bad news is that
nobody has a feasible plan
nobody has a feasible plan
259
925227
2718
Kötü haber ise kimsenin
tarihin tekerrür etmesinden
tarihin tekerrür etmesinden
15:39
for escaping history as usual.
260
927969
2134
kaçınmaya dair makul
bir planının olmaması.
bir planının olmaması.
15:43
So it's clear to me
that we need some ideas
that we need some ideas
261
931299
2611
Bana kalırsa alışılmışın dışında fikirlere
15:45
outside the box
of conventional state graph --
of conventional state graph --
262
933934
3490
ihtiyacımızın olduğu çok açık.
15:49
indeed, from another page
or another space --
or another space --
263
937919
3128
Farklı, yeni fikirlere...
15:54
which is what brings me to TED today
264
942707
2222
Bugün beni TED'e getiren şey de bu.
15:56
and which brings me to a request.
265
944953
2698
Sizden bir ricada bulunacağım.
16:01
This audience includes many
of the most creative minds on the planet,
of the most creative minds on the planet,
266
949326
5369
Buradaki kitle gezegendeki
en yaratıcı insanlardan oluşuyor.
en yaratıcı insanlardan oluşuyor.
Sizler sabahları kalkıp
16:06
who get up in the morning and think
267
954719
1683
sahip olduğumuz bu dünyanın
nasıl idare edilebileceği ile kalmayıp
nasıl idare edilebileceği ile kalmayıp
16:08
not only about how to manage
the world we have,
the world we have,
268
956426
2745
16:11
but how to create worlds that should be.
269
959195
2374
olması gereken dünyaların nasıl
yaratılabileceğini de düşünüyorsunuz.
yaratılabileceğini de düşünüyorsunuz.
16:14
So I'm hopeful that as this sinks in
and as you reflect on it,
and as you reflect on it,
270
962633
5119
Siz tüm bu söylediklerimi
sonradan iyice düşünürken
sonradan iyice düşünürken
16:19
some of you are going to have
some bold ideas, actually some wild ideas,
some bold ideas, actually some wild ideas,
271
967776
4029
bazılarınızın cüretkar
hatta çılgın fikirlerle çıkageleceğine
hatta çılgın fikirlerle çıkageleceğine
16:23
that when we find, will make
a difference in this space.
a difference in this space.
272
971829
3260
ve keşfedilen bu fikirlerin
farklılık yaratacağına inanıyorum.
farklılık yaratacağına inanıyorum.
16:27
And just to remind you if you do,
273
975498
2412
Sırf hatırlatmak için söylüyorum bunu:
16:29
this won't be the first time.
274
977934
1611
Bu tarihte ilk olmaz.
16:32
Let me remind you of what happened
right after World War II.
right after World War II.
275
980518
2962
Size II. Dünya Savaşı'ndan sonra
ne olduğunu hatırlatayım.
ne olduğunu hatırlatayım.
16:36
A remarkable group of Americans
and Europeans and others,
and Europeans and others,
276
984875
3619
Amerikalı, Avrupalı ve diğerlerinden
oluşan muazzam bir grup
oluşan muazzam bir grup
16:40
not just from government, but from
the world of culture and business,
the world of culture and business,
277
988518
3741
ki sadece hükûmetlerden değil, kültür ve
iş dünyasından da kişileri kapsayan
iş dünyasından da kişileri kapsayan
16:44
engaged in a collective
surge of imagination.
surge of imagination.
278
992283
3067
bir grup birleşerek
hayalgüçlerini kullandılar.
hayalgüçlerini kullandılar.
16:48
And what they imagined
and what they created
and what they created
279
996498
2920
Hayal edip yarattıkları şey
16:51
was a new international order,
280
999442
2374
yeni bir uluslararası düzendi;
16:54
the order that's allowed you and me
to live our lives, all of our lives,
to live our lives, all of our lives,
281
1002711
3786
sizin, benim, hepimizin hayatlarımızı
büyük güç savaşları olmadan
büyük güç savaşları olmadan
16:58
without great power war
282
1006521
1729
bugüne dek görülmemiş
17:01
and with more prosperity
than was ever seen before on the planet.
than was ever seen before on the planet.
283
1009307
3229
bir zenginlik içinde yaşamamıza
olanak veren bir düzendi.
olanak veren bir düzendi.
17:05
So, a remarkable story.
284
1013804
1670
Olağanüstü bir şey bu.
17:08
Interestingly, every pillar of this
project that produced these results,
project that produced these results,
285
1016041
5890
İşin ilginç tarafı bu sonuca
ulaşmamızı sağlayan projenin her ayağı
ulaşmamızı sağlayan projenin her ayağı
17:13
when first proposed,
286
1021955
1590
ilk teklif edildiğinde
17:15
was rejected by the foreign
policy establishment
policy establishment
287
1023569
2691
çok naif ve gerçekçi olmaması gerekçesiyle
17:18
as naive or unrealistic.
288
1026284
3148
yerleşmiş dış siyaset
düzenince reddedilmiş.
düzenince reddedilmiş.
17:21
My favorite is the Marshall Plan.
289
1029919
1984
Benim favorim Marshall Planı.
17:24
After World War II,
Americans felt exhausted.
Americans felt exhausted.
290
1032838
2698
II. Dünya Savaşı'ndan sonra
Amerikalılar bitkin düşmüştü.
Amerikalılar bitkin düşmüştü.
17:27
They had demobilized 10 million troops,
291
1035560
2018
On milyon asker terhis edilmişti,
17:29
they were focused on
an urgent domestic agenda.
an urgent domestic agenda.
292
1037602
3181
önemli iç politikalar
üzerine yoğunlaşılmıştı.
üzerine yoğunlaşılmıştı.
17:32
But as people began to appreciate
how devastated Europe was
how devastated Europe was
293
1040807
4196
Lakin herkes zamanla Avrupa'nın
savaştan ne kadar zarar aldığını
savaştan ne kadar zarar aldığını
ve Sovyet komünizminin ne kadar
saldırgan olduğunu anlamış,
saldırgan olduğunu anlamış,
17:37
and how aggressive Soviet communism was,
294
1045027
2754
17:39
Americans eventually decided
to tax themselves
to tax themselves
295
1047805
3920
bunun üzerine Amerikalılar
dört yıl boyunca kendilerini
dört yıl boyunca kendilerini
17:43
a percent and a half of GDP
every year for four years
every year for four years
296
1051749
3813
yıllık GSYİH'nin %1,5 oranında
vergilendirmeye karar vermiş
vergilendirmeye karar vermiş
17:47
and send that money to Europe
to help reconstruct these countries,
to help reconstruct these countries,
297
1055586
3858
ve vergilerden toplanan parayı Avrupa
ülkelerine yardım olarak göndermişti.
ülkelerine yardım olarak göndermişti.
17:51
including Germany and Italy,
298
1059468
2849
Almanya ve İtalya'ya bile...
17:54
whose troops had just
been killing Americans.
been killing Americans.
299
1062341
2507
-Ki savaşta Amerikan
askerlerini öldürmüşlerdi.
askerlerini öldürmüşlerdi.
17:57
Amazing.
300
1065737
1150
Olağanüstü.
17:59
This also created the United Nations.
301
1067792
2334
Bu Birleşmiş Millletler'in
de kurulmasını sağladı.
de kurulmasını sağladı.
18:02
Amazing.
302
1070150
1150
Olağanüstü.
18:03
The Universal Declaration of Human Rights.
303
1071896
2986
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi.
18:06
The World Bank.
304
1074906
1301
Dünya Bankası.
18:08
NATO.
305
1076231
1185
NATO.
18:09
All of these elements of an order
for peace and prosperity.
for peace and prosperity.
306
1077440
3901
Bunların hepsi barış ve
refah düzeninin birer parçası.
refah düzeninin birer parçası.
18:13
So, in a word, what we need
to do is do it again.
to do is do it again.
307
1081365
3305
Yani kısaca yapmamız gereken
şey bunu tekrarlamak.
şey bunu tekrarlamak.
18:17
And I think now we need a surge
of imagination, creativity,
of imagination, creativity,
308
1085919
5159
Bence şu an tarih bilgisi eşliğinde bir
hayalgücü, bir yaratıcılık dalgasına
hayalgücü, bir yaratıcılık dalgasına
18:23
informed by history,
309
1091102
2170
ihtiyacımız var.
18:26
for, as the philosopher
Santayana reminded us,
Santayana reminded us,
310
1094077
4485
Çünkü filozof Santayana'nın
da bize hatırlattığı gibi,
da bize hatırlattığı gibi,
18:30
in the end, only those
who refuse to study history
who refuse to study history
311
1098586
4056
en nihayetinde, geçmişi unutanlar,
onu yeniden yaşamaya mahkumdurlar.
18:34
are condemned to repeat it.
312
1102666
1588
18:37
Thank you.
313
1105087
1159
Teşekkür ederim.
18:38
(Applause)
314
1106270
3931
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Graham Allison - Political scientist, professorGraham Allison is a leading analyst of US national security and defense policy with a special interest in China, nuclear weapons and decision-making.
Why you should listen
Graham Allison is the Douglas Dillon Professor of Government at the Harvard Kennedy School and the best-selling author of Destined for War: Can America and China Escape Thucydides's Trap? Founding Dean of the Harvard Kennedy School, he has served as Assistant Secretary of Defense and advised the Secretaries of Defense under every president from Reagan to Obama.
Graham Allison | Speaker | TED.com