TED2017
Anjan Sundaram: Why I risked my life to expose a government massacre
Anjan Sundaram: Bir devlet katliamını açığa çıkarmak için neden hayatımı riske attım?
Filmed:
Readability: 4.7
1,058,096 views
Araştırmacı gazeteci ve TED Burslusu Anjan Sandaram, kimse görmediğinde bir savaş bölgesinin en barışçıl yer olarak görülebileceğini belirtiyor. Bu kısa ve sivri konuşmada, bizi etnik temizlik için metodik hazırlığın yapıldığı Orta Afrika Cumhuriyetindeki çatışmaya götürüyor ve diğer insanların acılarına tanıklık etme ile ilgili bir ders veriyor. Sundaram "Tüm topluluklardaki görmezden gelinen insanların bize kim olduğumuzla ilgili önemli bir şeyler anlatıyor ve vahşet sessizce, göze görünmeyen ve duyulmamış olduğunda bir şahit değerli ve onların bakışları gerekli oluyor" diyor.
Anjan Sundaram - Author, journalist
TED Fellow Anjan Sundaram has spent the last decade writing about 21st century dictatorships, forgotten conflicts and discrimination around the world – from the Democratic Republic of Congo to Rwanda and India. Full bio
TED Fellow Anjan Sundaram has spent the last decade writing about 21st century dictatorships, forgotten conflicts and discrimination around the world – from the Democratic Republic of Congo to Rwanda and India. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What does it mean to be a witness?
0
1280
3120
Tanık olmanın anlamı nedir?
00:17
Why is it important to bear witness
1
5560
2816
İnsanların acısına tanıklık etmek
00:20
to people's suffering,
2
8400
1200
neden bu kadar önemli,
00:22
especially when those people
are isolated from us?
are isolated from us?
3
10400
3200
özellikle bu insanlar
bizden uzak olduğunda.
bizden uzak olduğunda.
00:27
And what happens when we turn away?
4
15440
2240
Peki biz bu duruma
yüzümüzü çevirsek ne olur?
yüzümüzü çevirsek ne olur?
00:32
Three years ago, I traveled
to the Central African Republic
to the Central African Republic
5
20000
3656
Üç yıl önce o zamanlarda devam eden
Orta Afrika savaşını
Orta Afrika savaşını
00:35
to report on its ongoing war.
6
23680
1760
haber yapmak için bölgeye gitmiştim.
00:38
I'd heard warnings of massacres
7
26920
2776
Ülkenin ormanlarında ve çöllerinde
00:41
in the country's jungles and deserts,
8
29720
2080
katliam yapıldığı uyarısını almıştım,
00:45
but no one could locate these massacres
9
33440
2776
fakat hiç kimse bu katliamların
yerini tespit edememiş
yerini tespit edememiş
00:48
or tell me who was killed, or when.
10
36240
2600
ve kimin öldürüldüğünü ya da
nerede öldürüldüğünü söyleyememişti.
nerede öldürüldüğünü söyleyememişti.
00:53
I drove into this war
11
41520
2656
Çok az bilgiyle
bu savaşın içine daldım.
00:56
with little information.
12
44200
1200
00:58
I witnessed scenes
that were tragic and unreal,
that were tragic and unreal,
13
46640
3600
Feci ve gerçek dışı anlara tanıklık ettim
01:03
and only at the end did I realize
14
51840
2216
ve sadece en sonunda etnik bir temizliğin
01:06
that I had witnessed
the slow preparation of ethnic cleansing.
the slow preparation of ethnic cleansing.
15
54080
4720
uzun süren hazırlığına
tanıklık ettiğimi fark ettim.
tanıklık ettiğimi fark ettim.
01:14
The Central African Republic
is a country of about five million people
is a country of about five million people
16
62160
3896
Orta Afrika Cumhuriyeti,
yaklaşık beş milyon nüfuslu,
yaklaşık beş milyon nüfuslu,
01:18
the size of Texas
17
66080
1496
Teksas büyüklüğünde,
01:19
in the center of Africa.
18
67600
1280
Afrika'nın merkezinde bir ülke.
01:22
The country has known chronic violence
since French colonial rule ended in 1960.
since French colonial rule ended in 1960.
19
70240
4320
Ülke, 1960'da sona eren Fransız sömürgeci
yönetimden dolayı şiddeti iyi biliyor.
yönetimden dolayı şiddeti iyi biliyor.
01:28
The war I reported on
20
76440
1936
Haberini yaptığım savaş,
01:30
was between the minority
Muslim government,
Muslim government,
21
78400
2120
Seleka adındaki
Müslüman azınlık idaresi ile
01:33
called the Seleka,
22
81520
1200
01:35
and citizen militias,
23
83920
1200
çoğunluğu Hristiyan olan
01:38
mostly Christian,
24
86080
1776
Anti-balaka adındaki
01:39
called the anti-balaka.
25
87880
1200
yerli milisler arasındaydı.
01:44
The first sign of the impending cleansing
26
92360
3016
Eli kulağında olan temizliğin ilk işareti,
01:47
was the breakdown of trust
within communities.
within communities.
27
95400
2880
toplumlar arası güven ortamının
yıkılmasıyla başlamıştı.
yıkılmasıyla başlamıştı.
01:52
Three days after I arrived in the country,
28
100040
2896
Ülkeye vardıktan üç gün sonra,
01:54
I watched the small city
of Gaga be abandoned.
of Gaga be abandoned.
29
102960
2800
Gaga adındaki küçük bir şehrin
boşaltıldığını gördüm.
boşaltıldığını gördüm.
01:59
A battle was about to break out.
30
107560
1720
Savaş başlamak üzereydi.
02:02
And to save themselves,
31
110280
1656
Kendilerini korumak için
02:03
many people were working
as government spies,
as government spies,
32
111960
3896
birçok insan,
arkadaşlarını ve komşularını,
02:07
identifying friends and neighbors
33
115880
3416
öldürülmeleri için teşhis ederek
hükumet ajanlığı yapıyorlardı.
hükumet ajanlığı yapıyorlardı.
02:11
to be killed.
34
119320
1200
02:14
Cities and towns,
35
122960
2256
Şehirler ve kasabalar,
02:17
any place with humans, had become unsafe.
36
125240
2720
insanların olduğu herhangi bir yer
artık güvensizdi.
artık güvensizdi.
02:22
So people moved to the jungle.
37
130120
1840
Birçok insan ormana taşındı.
02:25
I felt strangely isolated
38
133960
3256
Domuzlar ve çiftlik hayvanları
boş evlere taşındığından
boş evlere taşındığından
02:29
as pigs and livestock
moved into the empty homes.
moved into the empty homes.
39
137240
4360
kendimi garip bir şekilde
yalnız hissettim.
yalnız hissettim.
02:36
In a war zone,
40
144080
1496
Savaş bölgesinde,
02:37
you know that you are near the killing
when people have left.
when people have left.
41
145600
3200
insanlar ayrılmaya başladığında ölümün
eşiğinde olduğunuzu bilirsiniz.
eşiğinde olduğunuzu bilirsiniz.
02:42
The war moved across the jungle
and reached Gaga,
and reached Gaga,
42
150800
2736
Savaş ormanı aşmış ve Gaga'ya ulaşmıştı
02:45
and I was surrounded
by the thunder of bombs.
by the thunder of bombs.
43
153560
2240
ve bomba gürültüsü tarafından
etrafım sarılmıştı.
etrafım sarılmıştı.
02:49
Government forces drove into the jungle
to attack a town sheltering a militia.
to attack a town sheltering a militia.
44
157000
4480
Hükumet güçleri, milis barındıran bir
kasabaya saldırmak için ormana girdiler.
kasabaya saldırmak için ormana girdiler.
02:56
I rode on motorcycle for hours,
45
164560
2496
Orman nehirlerini ve uzun çayırları aşarak
02:59
crossing jungle streams
and tall elephant grass,
and tall elephant grass,
46
167080
2600
saatler boyu motosiklet kullandım
03:03
but I only got to the town
47
171280
2016
fakat hükümet şehri yaktıktan,
03:05
after the government had burned it
48
173320
1856
insanlar terk ettikten sonra
03:07
and its people were gone.
49
175200
1200
oraya ulaşabildim.
03:10
To see if I could speak to someone,
50
178400
1696
Konuşabilecek birini görebilseydim
03:12
I shouted out that I was a friend,
that I would not hurt them.
that I would not hurt them.
51
180120
3000
ona arkadaş olduğumu ve
zarar vermeyeceğimi söyleyecektim.
zarar vermeyeceğimi söyleyecektim.
03:16
A woman in a red shirt
ran out of the forest.
ran out of the forest.
52
184680
2840
Kırmızı tişörtlü bir kadın
ormandan dışarı koşmuştu.
ormandan dışarı koşmuştu.
03:21
Others cautiously emerged from the trees
53
189400
3136
Diğerleri de ağaçların arsından çıkıyordu
03:24
and asked, "Est-ce les gens savent?"
54
192560
2720
ve "Est-ce les gens savent?"
diye sordular.
diye sordular.
03:28
"Do people know?"
55
196200
1200
"İnsanlar biliyor mu?"
03:30
The question surprised me.
56
198960
1816
Soru beni şaşırtmıştı.
03:32
Their children were hungry and sick,
57
200800
2456
Çocukları aç ve hastaydı,
03:35
but they didn't ask for food or medicine.
58
203280
2080
fakat yemek veya ilaç sormuyorlardı.
03:38
They asked me,
59
206520
1576
Soruları şuydu:
03:40
"Do people know what is happening to us?"
60
208120
2160
"İnsanlar bize neler olduğunu
biliyorlar mı?"
biliyorlar mı?"
03:45
I felt helpless
as I wrote down their question.
as I wrote down their question.
61
213440
3120
Bu soruyu yazdığımda kendimi
çok aciz hissettim.
çok aciz hissettim.
03:49
And I became determined
62
217680
3256
Hayatlarındaki bu anın
03:52
that this moment in their lives
63
220960
3296
unutulmaması gerektiğinin
03:56
should not be forgotten.
64
224280
1200
farkına vardım.
03:59
In bearing witness to their crisis,
65
227480
2336
Krizlerine şahit olduğum için
bu insanların duygularını küçük de olsa
paylaştığımı hissettim.
paylaştığımı hissettim.
04:01
I felt a small communion
with these people.
with these people.
66
229840
2360
04:06
From far away, this war had felt
like a footnote in world news.
like a footnote in world news.
67
234000
5360
Uzaklardan, bu savaş dünya haberlerinde
bir alt yazıdan ibaretti.
bir alt yazıdan ibaretti.
04:13
As a witness,
68
241120
1736
Bir şahit olarak,
04:14
the war felt like history unfolding.
69
242880
2960
tarihin gözler önüne
serilmesi gibi hissettirdi.
serilmesi gibi hissettirdi.
04:18
The government denied
that it was committing any violence,
that it was committing any violence,
70
246840
2720
Hükumet, şiddet uygulandığını inkar etti
04:22
but I continually drove through towns
71
250400
3016
ancak bir gün ya da bir hafta önceden
04:25
where people described
government massacres
government massacres
72
253440
2976
insanların katliamı
anlatabilecekleri yerlere
anlatabilecekleri yerlere
04:28
from a day or a week before.
73
256440
2519
sürmeye devam ettim.
04:33
I felt overwhelmed
74
261240
1200
Bunaldım ve
04:35
and tried to calm myself.
75
263480
1480
kendimi sakinleştirmeye çalıştım.
04:38
As I reported on these massacres,
76
266280
2496
Bu katliamları haber yaparken
04:40
I bought and ate
77
268800
2696
onların damak tadını
çıkarmaya çalışmak için
çıkarmaya çalışmak için
04:43
little sweets,
78
271520
2016
04:45
seeking the familiar
comfort of their taste.
comfort of their taste.
79
273560
4640
küçük şekerlerden
aldım ve yedim.
04:51
Central Africans ate these sweets
80
279880
2136
Orta Afrikalılar, açlıklarını yatıştırmak için
04:54
to ease their hunger,
81
282040
1200
bu şekerlerden yediler
04:56
leaving a trail of thousands
of plastic wrappers as they fled.
of plastic wrappers as they fled.
82
284560
4680
ve kaçtıkları için binlerce
plastik paketin izini bıraktıklar.
plastik paketin izini bıraktıklar.
05:02
On the few radio stations
still operating in the country,
still operating in the country,
83
290680
3976
Ülkede halen çalışan bir kaç radyoda,
05:06
I mostly heard pop music.
84
294680
2280
genellikle pop müzik dinledim.
05:10
As the war mounted,
85
298680
2016
Savaş tırmandıkça,
05:12
we received less information
about the massacres.
about the massacres.
86
300720
2520
katliamlar hakkında daha az
bilgi almaya başladık.
bilgi almaya başladık.
05:16
It became easier
to feel a sense of normalcy.
to feel a sense of normalcy.
87
304360
3880
Normal hissetmek daha kolay
hale gelmişti.
hale gelmişti.
05:24
I witnessed the effect
of this missing information.
of this missing information.
88
312080
2800
Bu eksik bilginin etkisine
şahitlik ediyordum.
şahitlik ediyordum.
05:28
Two weeks later, I slowly and anxiously
89
316560
3896
İki hafta sonra, yavaşça ve endişeyle
05:32
drove into an isolated
militia headquarters,
militia headquarters,
90
320480
3176
PK100 denen soyutlanmış bir
milis karargahının bulunduğu
milis karargahının bulunduğu
05:35
a town called PK100.
91
323680
1560
kasabaya doğru sürdüm.
05:38
Here, Christian fighters told me
92
326680
2936
Burada, Hristiyan savaşçılar bana
05:41
that all Muslims were foreigners,
93
329640
2536
tüm Müslümanların dışarıdan geldiğini,
05:44
evil and allied with the government.
94
332200
2560
kötü olduklarını ve hükumetle
çalıştıklarını söylediler.
çalıştıklarını söylediler.
05:47
They likened Muslims to animals.
95
335920
2000
Müslümanları hayvanlara benzetiyorlardı.
05:52
Without neutral observers or media
96
340480
3096
Tarafsız gözlemciler veya basın olmadan
05:55
to counter this absurd narrative,
97
343600
2536
bu tür saçma rivayetler ile karşılaşınca
05:58
it became the single narrative
in these camps.
in these camps.
98
346160
2480
kamplardaki tek bilinen bu olmuştu.
06:02
The militias began to hunt down Muslims,
99
350600
2656
Milisler Müslümanların peşine düşmüşlerdi
06:05
and emptied the capital, Bangui,
100
353280
2856
ve bir kaç ay içerisinde
06:08
of nearly 140,000 Muslims
101
356160
2816
140.000 Müslümanın yaşadığı
06:11
in just a few months.
102
359000
1440
Bangui şehrini boşaltmışlardı.
06:14
Most of the killing and fleeing of Muslims
went unrecorded by witnesses.
went unrecorded by witnesses.
103
362760
4520
Öldürülen ve kaçan Müslümanların
çoğuna şahitlik edilemedi.
çoğuna şahitlik edilemedi.
06:22
I'm telling you about my reporting
in the Central African Republic,
in the Central African Republic,
104
370640
3160
Size Orta Afrika Cumhuriyetindeki
haberciliğimden bahsediyorum
haberciliğimden bahsediyorum
06:27
but I still ask myself why I went there.
105
375040
2760
fakat halen oraya
neden gittiğimi söylemedim.
neden gittiğimi söylemedim.
06:31
Why put myself at risk?
106
379080
1360
Neden kendimi riske attım?
06:34
I do this work
107
382600
1296
Bu işi yaptım
06:35
because I feel that ignored people
in all our communities
in all our communities
108
383920
5416
çünkü tüm toplumlardaki görmezden gelinen
insanların bize kim olduğumuz ile ilgili
insanların bize kim olduğumuz ile ilgili
06:41
tell us something important
109
389360
2016
önemli bir şeyler
06:43
about who we are.
110
391400
1200
söylediğine inanıyorum.
06:48
When information is missing,
111
396000
2256
Bilgi eksik olduğunda,
06:50
people have the power
to manipulate reality.
to manipulate reality.
112
398280
3200
insanlar gerçeği manipule etme
kudretine sahip olurlar.
kudretine sahip olurlar.
06:55
Without witnesses,
113
403320
1200
Şahitlerin olmadığı yerde
06:57
we would believe that those thousands
of massacred people are still alive,
of massacred people are still alive,
114
405560
3477
katledilen binlerce insanın yaşadığına,
07:02
that those hundreds
of burned homes are still standing.
of burned homes are still standing.
115
410280
2600
binlerce yakılan evin
yıkılmadığına inanırız.
yıkılmadığına inanırız.
07:06
A war zone can pass
116
414360
1656
Bir savaş bölgesi,
07:08
for a mostly peaceful place
117
416040
2256
kimse görmüyorken
07:10
when no one is watching.
118
418320
1600
en barışçıl yer olabilir.
07:14
And a witness can become precious,
119
422080
2440
Şiddet sessizce, göze görünmeyen
07:17
and their gaze most necessary,
120
425680
1720
ve duyulmamış olduğunda
07:20
when violence passes silently,
121
428480
3680
bir şahit, çok değerli
07:25
unseen and unheard.
122
433000
2120
ve onların bakışları çok gerekli olabilir.
07:27
Thank you.
123
435960
1216
Teşekkür ederim.
07:29
(Applause)
124
437200
4640
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Anjan Sundaram - Author, journalistTED Fellow Anjan Sundaram has spent the last decade writing about 21st century dictatorships, forgotten conflicts and discrimination around the world – from the Democratic Republic of Congo to Rwanda and India.
Why you should listen
Anjan Sundaram is the author of Bad News: Last Journalists in a Dictatorship (Ingabire prize, PEN America prize finalist, Amazon Best Book of 2016) and Stringer: A Reporter's Journey in the Congo (Royal African Society Book of the Year in 2014, BBC Book of the Week). His writing has appeared in Granta, The New York Review of Books, the New York Times, The Guardian and Foreign Policy. His war correspondence won a Frontline Club award in 2015 and a Reuters prize in 2006. Sundaram is a TED Fellow. He graduated from Yale University.
Anjan Sundaram | Speaker | TED.com