TEDxPSU
Sam Richards: A radical experiment in empathy
Sam Richards: Một nguyên lý căn bản của sự thấu cảm.
Filmed:
Readability: 2.8
1,777,039 views
Dẫn dắt tất cả người Mỹ qua những suy nghĩ trong bài nói của mình ở TEDxPSU từng bước, từng bước một, nhà xã hội học Sam Richards đã đặt ra một thách thức lạ thường: họ có thể thấu hiểu -- không cần đồng tình, nhưng thấu hiểu -- động cơ của những cuộc nổi dậy của người Iraq. Và mở rộng ra, liệu ta có thể thật sự thấu hiểu và thấu cảm người khác?
Sam Richards - Sociologist
Sam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology. Full bio
Sam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
My students often ask me,
0
0
3000
Những học trò thường hỏi tôi rằng,
00:18
"What is sociology?"
1
3000
2000
"Xã hội học là gì?"
00:20
And I tell them, "It's the study
2
5000
2000
Và tôi nói rằng, "Đó là môn học
00:22
of the way in which human beings
3
7000
2000
về cách mà con người
00:24
are shaped by things that they don't see."
4
9000
3000
được hình thành bởi những thứ mà họ không thể thấy."
00:27
And they say, "So how can I be a sociologist?
5
12000
4000
Và chúng lại hỏi, "Vậy sao có thể trở thành một nhà xã hội học?
00:31
How can I understand those invisible forces?"
6
16000
2000
Làm sao em có thể hiểu được những động lực vô hình đó?"
00:33
And I say, "Empathy.
7
18000
2000
Và tôi nói, "Sự thấu cảm.
00:35
Start with empathy.
8
20000
2000
Hãy bắt đầu bằng sự thấu cảm.
00:37
It all begins with empathy.
9
22000
3000
Vì tất cả đều bắt đầu với sự thấu cảm.
00:40
Take yourself out of your shoes,
10
25000
2000
Hãy ra khỏi vị trí của mình,
00:42
put yourself into the shoes of another person."
11
27000
2000
và đặt mình vào hoàn cảnh của người khác."
00:44
Here, I'll give you an example.
12
29000
3000
Để tôi đưa ra một ví dụ.
00:47
So I imagine my life:
13
32000
2000
Hãy tưởng tượng ra cuộc sống của tôi,
00:49
if a hundred years ago
14
34000
2000
nếu hàng trăm năm trước
00:51
China had been the most powerful nation in the world
15
36000
2000
Trung Quốc là nước hùng mạnh nhất trên thế giới
00:53
and they came to the United States
16
38000
2000
và họ đến nước Mỹ
00:55
in search of coal,
17
40000
2000
tìm kiếm nguồn than đá,
00:57
and they found it, and, in fact, they found lots of it right here.
18
42000
3000
và họ đã tìm được, sự thật là, họ còn tìm được rất nhiều ở đây.
01:00
And pretty soon, they began shipping that coal,
19
45000
3000
Chẳng bao lâu sau, họ bắt đầu chở lượng than ấy,
01:03
ton by ton,
20
48000
2000
hàng tấn, hàng tấn,
01:05
rail car by rail car, boatload by boatload,
21
50000
3000
hàng xe nối dài, hàng tàu nặng trịch,
01:08
back to China and elsewhere around the world.
22
53000
4000
về Trung Quốc và nhiều nơi khác nữa trên thế giới.
01:12
And they got fabulously wealthy in doing so.
23
57000
3000
Và vì thế họ trở nên giàu sụ.
01:15
And they built beautiful cities
24
60000
2000
Và họ xây dựng những thành phố lộng lẫy
01:17
all powered on that coal.
25
62000
4000
nhờ vào nguồn than đá đó.
01:22
And back here in the United States,
26
67000
3000
Và trở lại đây, nước Mỹ,
01:25
we saw economic despair, deprivation.
27
70000
2000
chúng ta thấy sự tước đoạt kinh tế lẫn nỗi tuyệt vọng.
01:27
This is what I saw.
28
72000
2000
Đó là cái mà tôi thấy được.
01:29
I saw people struggling to get by,
29
74000
3000
Tôi thấy con người phải đấu tranh để sống,
01:32
not knowing what was what and what was next.
30
77000
3000
không biết cái gì xung quanh, và cái gì sẽ đến.
01:35
And then I asked myself the question.
31
80000
2000
Và tôi tự hỏi mình,
01:37
I say, "How's it possible that we could be so poor here in the United States,
32
82000
3000
"Sao điều này lại có thể, sao chúng ta lại quá nghèo ở nước Mỹ này,
01:40
because the coal is such a wealthy resource,
33
85000
2000
bởi vì than đá là nguồn của sự giàu có ư,
01:42
it's so much money?"
34
87000
2000
nhiều tiền đến vậy ư?"
01:44
And I realized,
35
89000
2000
Và tôi nhận ra rằng,
01:46
because the Chinese ingratiated themselves
36
91000
3000
bởi vì người Trung Quốc làm lợi cho chính họ
01:49
with a small ruling class here in the United States
37
94000
3000
bằng một tầng lớp thống trị ngay trên đất Mỹ này
01:52
who stole all of that money and all of that wealth for themselves.
38
97000
4000
họ cướp tiền, và những nguồn lực cho chính họ.
01:56
And the rest of us, the vast majority of us,
39
101000
2000
Và còn lại chúng ta, phần rất lớn trong chúng ta,
01:58
struggle to get by.
40
103000
2000
phải giành nhau để sống.
02:00
And the Chinese gave this small ruling elite
41
105000
3000
Và người Trung Quốc đưa cho nhóm nhỏ thống trị ấy
02:03
loads of military weapons and sophisticated technology
42
108000
3000
hàng tá vũ khí quân đội cùng những công nghệ tiên tiến
02:06
in order to ensure that people like me
43
111000
3000
để chắc chắn rằng những người như tôi
02:09
would not speak out against this relationship.
44
114000
3000
sẽ không nói gì để chống lại mối quan hệ này.
02:13
Does this sound familiar?
45
118000
3000
Nghe có quen không ạ?
02:16
And they did things like train Americans
46
121000
2000
Và họ làm những việc như hỗ trợ người Mỹ
02:18
to help protect the coal.
47
123000
2000
cách bảo vệ nguồn than đá.
02:20
And everywhere, were symbols of the Chinese --
48
125000
3000
Và mọi nơi, là biểu tượng của Trung Quốc --
02:23
everywhere, a constant reminder.
49
128000
3000
mọi nơi, là sự nhắc nhở thường trực.
02:26
And back in China,
50
131000
2000
Và trở lại với Trung Quốc,
02:28
what do they say in China?
51
133000
2000
họ nói gì ở Trung Quốc?
02:30
Nothing. They don't talk about us. They don't talk about the coal.
52
135000
3000
Không gì cả. Họ không nói về chúng ta. Họ không nói về than đá.
02:33
If you ask them,
53
138000
2000
Nếu bạn hỏi họ,
02:35
they'll say, "Well, you know the coal, we need the coal.
54
140000
2000
họ sẽ nói, "Ồ, than hả, chúng tôi cần than.
02:37
I mean, come on, I'm not going to turn down my thermostat.
55
142000
3000
Tức là, đừng hòng tôi hạ nhiệt độ lò sưởi của tôi.
02:40
You can't expect that."
56
145000
3000
Đừng mong chờ điều đó."
02:43
And so I get angry, and I get pissed,
57
148000
3000
Và tôi tức giận, tôi phẫn nộ,
02:46
as do lots of average people.
58
151000
2000
và rất rất nhiều người giống như tôi.
02:48
And we fight back, and it gets really ugly.
59
153000
3000
Và chúng ta đấu tranh lại, rồi tình hình tệ đi.
02:51
And the Chinese respond in a very ugly way.
60
156000
3000
Và Trung Quốc đánh trả bằng cách ghê tởm.
02:55
And before we know it, they send in the tanks
61
160000
3000
Và trước khi chúng ta nhận ra, thì xe tăng
02:58
and then send in the troops,
62
163000
2000
và hàng đội binh lính lũ lượt kéo đến,
03:00
and lots of people are dying,
63
165000
2000
và rất nhiều người chết,
03:02
and it's a very, very difficult situation.
64
167000
5000
và đó thật sự, rất rất khó khăn.
03:07
Can you imagine what you would feel
65
172000
3000
Có hình dung ra cảm giác của bạn
03:10
if you were in my shoes?
66
175000
2000
nếu bạn ở vị trí của tôi?
03:12
Can you imagine walking out of this building
67
177000
3000
Có thể hình dung ra bạn bước ra khỏi toà nhà này
03:15
and seeing a tank sitting out there
68
180000
2000
và thấy hàng tá xe tăng
03:17
or a truck full of soldiers?
69
182000
3000
hay xe tải chở đầy binh lích phục kích ngoài ấy?
03:20
And just imagine what you would feel.
70
185000
2000
Hãy nghĩ xem bạn sẽ cảm thấy thế nào.
03:22
Because you know why they're here, and you know what they're doing here.
71
187000
3000
Vì bạn biết tại sao họ ở đây, bạn biết họ đang làm gì ở đây.
03:25
And you just feel the anger and you feel the fear.
72
190000
4000
Và bạn chỉ cảm thấy phẫn nộ và sợ hãi.
03:29
If you can, that's empathy -- that's empathy.
73
194000
3000
Nếu bạn có thể, thì đó là thấu cảm -- là thấu cảm đấy.
03:32
You've left your shoes, and you've stood in mine.
74
197000
3000
Rời khỏi vị trí của bạn, đến đây và đặt bạn vào vị trí của tôi.
03:35
And you've got to feel that.
75
200000
2000
Và bạn sẽ cảm nhận được.
03:37
Okay, so that's the warm up.
76
202000
2000
Được rồi, như thế chỉ là khởi đầu.
03:39
That's the warm up.
77
204000
2000
Chỉ là khởi đầu thôi.
03:41
Now we're going to have
78
206000
2000
Và bây giờ chúng ta sẽ xem xét
03:43
the real radical experiment.
79
208000
2000
một trải nghiệm căn bản thật sự.
03:45
And so for the remainder of my talk, what I want you to do
80
210000
3000
Và phần còn lại của bài nói, tôi muốn bạn hãy
03:48
is put yourselves in the shoes
81
213000
2000
đặt mình vào vị trí
03:50
of an ordinary Arab Muslim
82
215000
3000
của những người Ả Rập đạo Hồi bình thường
03:53
living in the Middle East --
83
218000
2000
sống ở vùng Trung Đông --
03:55
in particular, in Iraq.
84
220000
3000
và đặt biệt, ở Iraq.
03:59
And so to help you,
85
224000
2000
Và giúp bạn rõ hơn,
04:01
perhaps you're a member of this middle class family in Baghdad --
86
226000
4000
có thê hình dung bạn là thành viên của một gia đình ở Baghdad --
04:05
and what you want is the best for your kids.
87
230000
3000
và bạn chi muốn những điều tốt đẹp nhất cho con bạn.
04:08
You want your kids to have a better life.
88
233000
2000
Bạn muốn con bạn có một cuộc sống tốt hơn.
04:10
And you watch the news, you pay attention,
89
235000
2000
Rồi bạn xem tin tức, bạn chú ý,
04:12
you read the newspaper, you go down to the coffee shop with your friends,
90
237000
3000
bạn đọc báo, bạn đi uống cafe với bạn của mình,
04:15
and you read the newspapers from around the world.
91
240000
2000
và bạn đọc báo từ khắp thế giới.
04:17
And sometimes you even watch satellite,
92
242000
2000
Và đôi khi bạn thấy cả vệ tinh nhân tạo,
04:19
CNN, from the United States.
93
244000
2000
CNN từ nước Mỹ.
04:21
So you have a sense of what the Americans are thinking.
94
246000
2000
Bạn đã có được khái niệm gì và những điều mà người Mỹ nghĩ.
04:23
But really, you just want a better life for yourself.
95
248000
3000
Nhưng thật sự, bạn chỉ khát khao một cuộc sống tốt hơn cho bản thân.
04:26
That's what you want.
96
251000
2000
Đó là những gì bạn muốn.
04:28
You're Arab Muslim living in Iraq.
97
253000
2000
Bạn là người Ả Rập đạo Hồi sống ở Iraq.
04:30
You want a better life for yourself.
98
255000
2000
Bạn muốn cuộc sống tốt hơn cho chính mình.
04:32
So here, let me help you.
99
257000
2000
Và đây, để tôi giúp bạn.
04:34
Let me help you with some things
100
259000
2000
Để tôi giúp bạn cảm nhận rõ hơn
04:36
that you might be thinking.
101
261000
2000
về những điều mà có thể bạn đang nghĩ đến.
04:38
Number one: this incursion into your land
102
263000
3000
Thứ nhất: sự xâm phạm vào lãnh thổ của bạn
04:41
these past 20 years, and before,
103
266000
2000
20 năm về trước, và trước đó,
04:43
the reason anyone is interested in your land, and particularly the United States,
104
268000
3000
lí do mà người ta dòm ngó lãnh thổ bạn, cụ thể là nước Mỹ,
04:46
it's oil.
105
271000
2000
là dầu.
04:48
It's all about oil; you know that, everybody knows that.
106
273000
3000
Tất cả là vì dầu, bạn biết điều đó, mọi người đều biết.
04:51
People here back in the United States know it's about oil.
107
276000
3000
Mọi người trở lại nước Mỹ này đều biết đó là vì dầu.
04:54
It's because somebody else
108
279000
2000
Vì những người khác
04:56
has a design for your resource.
109
281000
3000
có những kế hoạch cho tài nguyên của bạn.
04:59
It's your resource; it's not somebody else's.
110
284000
3000
Đó là tài nguyên của bạn, không phải của ai khác.
05:02
It's your land; it's your resource.
111
287000
3000
Là lãnh thổ của bạn, là tài nguyên của bạn.
05:05
Somebody else has a design for it.
112
290000
2000
Mà ai khác lại có ý đồ với chúng.
05:07
And you know why they have a design?
113
292000
2000
Và bạn biết tại sao họ có ý đồ không ạ?
05:09
You know why they have their eyes set on it?
114
294000
2000
Bạn biết tại sao họ cứ dòm ngó chúng không?
05:11
Because they have an entire economic system
115
296000
2000
Vì toàn bộ hệ thống kinh tế của họ
05:13
that's dependent on that oil --
116
298000
2000
đều phụ thuốc vào dầu --
05:15
foreign oil,
117
300000
2000
dầu từ nước ngoài,
05:17
oil from other parts of the world that they don't own.
118
302000
3000
dầu mà không phải của họ từ những nơi khác trên thế giới.
05:20
And what else do you think about these people?
119
305000
2000
Bạn nghĩ gì về những người này?
05:22
The Americans, they're rich.
120
307000
2000
Người Mỹ, họ giàu.
05:24
Come on, they live in big houses, they have big cars,
121
309000
2000
Ôi nhìn này, họ sống trong nhà to, họ có xe hơi to,
05:26
they all have blond hair, blue eyes, they're happy.
122
311000
2000
họ tóc vàng, mắt xanh, họ hạnh phúc.
05:28
You think that. It's not true, of course,
123
313000
2000
Bạn nghĩ vậy. Dĩ nhiên là không đúng.
05:30
but that's the media impression, and that's like what you get.
124
315000
3000
Nhưng các phương tiện cứ gây ấn tượng, đó như là cái gì bạn có.
05:33
And they have big cities,
125
318000
2000
Và họ có thành phố lớn,
05:35
and the cities are all dependent on oil.
126
320000
3000
những thành phố đều phụ thuộc vào dầu.
05:39
And back home, what do you see?
127
324000
2000
Nhìn lại quê hương, bạn thấy gì?
05:41
Poverty, despair, struggle.
128
326000
2000
Nghèo, sự tuyệt vọng, xung đột.
05:43
Look, you don't live in a wealthy country.
129
328000
3000
Nhìn này, bạn không sống trong một nước giàu.
05:46
This is Iraq.
130
331000
3000
Đó là Iraq.
05:50
This is what you see.
131
335000
2000
Đó là điều bạn thấy.
05:52
You see people struggling to get by.
132
337000
2000
Bạn thấy con người đấu tranh để tồn tại.
05:54
I mean, it's not easy; you see a lot of poverty.
133
339000
2000
Ý tôi là, không hề dễ dàng, bạn thấy nhiều cái nghèo.
05:56
And you feel something about this.
134
341000
2000
Và bạn cũng thấy gợn lòng vì điều này.
05:58
These people have designs for your resource,
135
343000
2000
Những con người muốn chiếm đoạt tài nguyên của bạn,
06:00
and this is what you see?
136
345000
2000
và bạn thấy điều này ư?
06:02
Something else you see that you talk about --
137
347000
2000
Bạn nói về những gì mà bạn thấy --
06:04
Americans don't talk about this, but you do.
138
349000
2000
Người Mỹ không nói đâu, nhưng bạn nói.
06:06
There's this thing, this militarization of the world,
139
351000
3000
Và điều này, sự quân sự hoá của thế giới,
06:09
and it's centered right in the United States.
140
354000
2000
và nó ở ngay đây, ngay trung tâm nước Mỹ.
06:11
And the United States
141
356000
2000
Và nước Mỹ
06:13
is responsible for almost one half
142
358000
3000
phải chịu trách nhiệm gần như một nửa
06:16
of the world's military spending --
143
361000
2000
của sự dàn trải quân sự trên thế giới --
06:18
four percent of the world's population.
144
363000
2000
bốn phần trăm dân số thế giới.
06:20
And you feel it; you see it every day.
145
365000
3000
Bạn cảm nhận được nó, bạn thấy nó mỗi ngày mà.
06:23
It's part of your life.
146
368000
2000
Đó là một phần cuộc sống của bạn.
06:25
And you talk about it with your friends.
147
370000
2000
Bạn nói về chúng với bạn bè.
06:27
You read about it.
148
372000
3000
Bạn đọc về chúng.
06:30
And back when Saddam Hussein was in power,
149
375000
3000
Và trở lại, khi Saddam Hussein còn đương quyền,
06:33
the Americans didn't care about his crimes.
150
378000
3000
người Mỹ không ai quan tâm tội ác của ông ta.
06:36
When he was gassing the Kurds and gassing Iran,
151
381000
2000
Khi ông ta thả khí độc vào Kurds và cả Iran,
06:38
they didn't care about it.
152
383000
2000
không ai quan tâm cả.
06:40
When oil was at stake,
153
385000
2000
Khi dầu đang bị đe doạ,
06:42
somehow, suddenly, things mattered.
154
387000
4000
và dường như một chút, đã có vấn đề rồi.
06:47
And what you see, something else,
155
392000
2000
Và cái bạn thấy, cái gì nữa,
06:49
the United States,
156
394000
2000
nước Mỹ,
06:51
the hub of democracy around the world,
157
396000
2000
là trục của Đảng dân chủ trên cả thế giới,
06:53
they don't seem to really be
158
398000
2000
họ dường như lại không hề
06:55
supporting democratic countries all around the world.
159
400000
4000
ủng hộ các nước dân chủ trên thế giới.
06:59
There are a lot of countries, oil-producing countries,
160
404000
3000
Có rất nhiều quốc gia, sản xuất dầu,
07:02
that aren't very democratic, but supported by the United States.
161
407000
3000
không dân chủ, nhưng được Mỹ hỗ trợ.
07:05
That's odd.
162
410000
2000
Lạ nhỉ.
07:07
Oh, these incursions, these two wars,
163
412000
3000
Ồ, những sự xâm lược này, hai cuộc chiến này,
07:10
the 10 years of sanctions,
164
415000
2000
10 năm bị chế tài,
07:12
the eight years of occupation,
165
417000
4000
và 8 năm chiếm đóng,
07:16
the insurgency that's been unleashed on your people,
166
421000
3000
cuộc nổi dậy làm buông lỏng con người,
07:19
the tens of thousands, the hundreds of thousands
167
424000
3000
hàng trăm của hàng ngàn
07:22
of civilian deaths,
168
427000
5000
cái chết,
07:27
all because of oil.
169
432000
3000
tất cả là vì dầu.
07:30
You can't help but think that.
170
435000
2000
Cứ nghĩ đi.
07:32
You talk about it.
171
437000
2000
Bạn nói về nó.
07:34
It's in the forefront of your mind always.
172
439000
3000
Nó cứ luôn hiện diện trong đầu bạn.
07:37
You say, "How is that possible?"
173
442000
3000
Bạn hỏi, "Làm sao có thể chứ?"
07:40
And this man, he's every man --
174
445000
3000
Và người đàn ông này, ông ta có thể là bất cứ ai --
07:43
your grandfather, your uncle,
175
448000
2000
ông bạn, chú bạn,
07:45
your father, your son,
176
450000
2000
ba bạn, con trai bạn,
07:47
your neighbor, your professor, your student.
177
452000
3000
người hàng xóng bạn, giáo sư hay học trò bạn.
07:50
Once a life of happiness and joy
178
455000
3000
Một đời hạnh phúc, vui sướng,
07:53
and suddenly, pain and sorrow.
179
458000
3000
rồi bỗng chốc đau thương và buồn thảm.
07:56
Everyone in your country
180
461000
3000
Mọi người trong đất nước bạn
07:59
has been touched by the violence,
181
464000
3000
đều bị chà xát bởi bạo lực,
08:02
the bloodshed, the pain,
182
467000
2000
máu, và vế thương,
08:04
the horror, everybody.
183
469000
2000
nỗi sợ hãi, mọi người.
08:06
Not a single person in your country
184
471000
3000
Không riêng ai trong đất nước bạn
08:09
has not been touched.
185
474000
2000
mà không bị tang thương.
08:11
But there's something else.
186
476000
2000
Nhưng còn cái khác nữa.
08:13
There's something else about these people,
187
478000
2000
Còn điều khác nữa về những người này,
08:15
these Americans who are there.
188
480000
2000
về người Mỹ, người đã ở đó.
08:17
There's something else about them that you see -- they don't see themselves.
189
482000
3000
Có vài thứ về họ mà bạn thấy -- họ lại không nhận ra.
08:20
And what do you see? They're Christians.
190
485000
3000
Và bạn thấy gì? Người Cơ đốc giáo.
08:23
They're Christians.
191
488000
2000
Họ là người Cơ đốc giáo.
08:25
They worship the Christian God, they have crosses, they carry Bibles.
192
490000
3000
Họ thờ chúa Cơ đốc, và họ luôn mang bên mình quyển kinh thánh.
08:28
Their Bibles have a little insignia
193
493000
2000
Quyển kinh thánh có huy chương nhỏ
08:30
that says "U.S. Army" on them.
194
495000
3000
trên đó viết "Quân đội Mỹ".
08:34
And their leaders, their leaders:
195
499000
3000
Và chỉ huy họ, chỉ huy của họ:
08:37
before they send their sons and daughters
196
502000
2000
trước khi họ gửi con trai hay con gái mình
08:39
off to war in your country --
197
504000
2000
vào chiến trận đất nước bạn --
08:41
and you know the reason --
198
506000
2000
và bạn biết lý do --
08:43
before they send them off,
199
508000
2000
trước khi họ gửi chúng đi,
08:45
they go to a Christian church, and they pray to their Christian God,
200
510000
2000
họ đến nhà thờ Cơ đốc, và họ cầu nguyện,
08:47
and they ask for protection and guidance from that god.
201
512000
3000
họ xin sự bảo vệ và dẫn đường từ vị Chúa của mình.
08:50
Why?
202
515000
2000
Tại sao?
08:52
Well, obviously, when people die in the war,
203
517000
4000
Chà, dễ thấy mà, khi con người chết trong chiến tranh,
08:56
they are Muslims, they are Iraqis --
204
521000
2000
họ là người Hồi giáo, họ là người Iraq --
08:58
they're not Americans.
205
523000
2000
họ không phải là người Mỹ.
09:00
You don't want Americans to die. Protect our troops.
206
525000
3000
Bạn không muốn người Mỹ phải chết. Bảo vệ binh lính chúng ta.
09:03
And you feel something about that --
207
528000
2000
Và bạn cảm nhận điều gì phải không --
09:05
of course you do.
208
530000
2000
đương nhiên rồi.
09:07
And they do wonderful things.
209
532000
2000
Và họ làm những điều tuyệt vời.
09:09
You read about it, you hear about it.
210
534000
2000
Bạn đọc về nó, bạn nghe về nó mà.
09:11
They're there to build schools and help people, and that's what they want to do.
211
536000
2000
Họ ở đó xây trường học và giúp mọi người, đó là những điều mà họ muốn làm.
09:13
They do wonderful things, but they also do the bad things,
212
538000
2000
Họ làm những điều tuyệt vời, nhưng họ cũng là những điều tồi tệ.
09:15
and you can't tell the difference.
213
540000
2000
và bạn không thể phân biệt được.
09:17
And this guy, you get a guy like Lt. Gen. William Boykin.
214
542000
4000
Và người đàn ông này, như là Lt. Gen. William Boykin.
09:21
I mean, here's a guy who says that your God is a false God.
215
546000
3000
Ý tôi là, đây là người đàn ông đã nói rằng Chúa của bạn là sai rồi.
09:24
Your God's an idol; his God is the true God.
216
549000
2000
Chúa của bạn chỉ giống như thần tượng thôi, Chúa tôi mới đúng nè.
09:26
The solution to the problem in the Middle East, according to him,
217
551000
3000
Và cách giải quyết vấn đề ở Trung Đông theo ông ta,
09:29
is to convert you all to Christianity --
218
554000
2000
là bắt tất cả bạn trở thành người Cơ đốc giáo --
09:31
just get rid of your religion.
219
556000
2000
bỏ đi tôn giáo của bạn.
09:33
And you know that. Americans don't read about this guy.
220
558000
2000
Và bạn biết mà. Người Mỹ không đọc về người đàn ông này.
09:35
They don't know anything about him, but you do.
221
560000
3000
Họ không biết gì về hắn ta, nhưng bạn biết.
09:38
You pass it around. You pass his words around.
222
563000
2000
Bại lại cho qua. Bạn bỏ ngoài tai những lời hắn.
09:40
I mean this is serious. You're afraid.
223
565000
3000
Thật là nghiêm trọng.
09:43
He was one of the leading commanders in the second invasion of Iraq.
224
568000
3000
Ông ta là một trong những chỉ huy trong cuộc xâm lược lần hai ở Iraq.
09:46
And you're thinking, "God, if this guy is saying that,
225
571000
3000
Và bạn nghĩ, "Chúa ơi, nếu người này nọi vậy,
09:49
then all the soldiers must be saying that."
226
574000
2000
thì những người lính đều nói vậy hết rồi."
09:51
And this word here,
227
576000
2000
Và từ này,
09:53
George Bush called this war a crusade.
228
578000
2000
George Bush gọi đây là một chiến dịch.
09:55
Man, the Americans, they're just like, "Ah, crusade.
229
580000
2000
Trời, người Mỹ, họ chỉ phản ứng, "Ồ, chiến dịch à.
09:57
Whatever. I don't know."
230
582000
2000
Tuỳ thôi. Tôi không để ý lắm."
09:59
You know what it means.
231
584000
2000
Bạn biết nó nói lên điều gì mà.
10:01
It's a holy war against Muslims.
232
586000
2000
Đó là chiến tranh tôn giáo chống lại người Hồi.
10:03
Look, invade, subdue them, take their resources.
233
588000
3000
Nhìn này, đánh chiếm, cưỡng ép họ, lấy đi tài nguyên của họ.
10:06
If they won't submit, kill them.
234
591000
2000
Nếu họ không chịu, giết họ.
10:08
That's what this is about.
235
593000
2000
Là như vậy đấy.
10:10
And you're thinking, "My God, these Christians are coming to kill us."
236
595000
3000
Và bạn nghĩ, "Ôi lạy Chúa, những người Cơ đốc giáo sắp đến giết chúng ta."
10:13
This is frightening.
237
598000
2000
Đó là sợ hãi.
10:15
You feel frightened. Of course you feel frightened.
238
600000
3000
Bạn thấy sợ hãi. Phải thôi, bạn thấy sợ hãi.
10:18
And this man, Terry Jones:
239
603000
3000
Và người đàn ông này, Terry Jones:
10:21
I mean here's a guy who wants to burn Korans, right?
240
606000
2000
Đây là người đã muốn dìm Hàn Quốc trong biển lửa.
10:23
And the Americans: "Ah, he's a knucklehead.
241
608000
2000
Và người Mỹ nói: "À, hắn là một gã ngớ ngẩn.
10:25
He's a former hotel manager;
242
610000
2000
Hắn quản lý một khách sạn,
10:27
he's got three-dozen members of his church."
243
612000
2000
hắn có ba tá người dưới quyền trong nhà thờ."
10:29
They laugh him off. You don't laugh him off.
244
614000
2000
Họ cười vào mặt ông ta. Hay họ không.
10:31
Because in the context of everything else,
245
616000
2000
Vì trong khung cảnh mọi thức khác,
10:33
all the pieces fit.
246
618000
2000
tất cả đều khớp.
10:35
I mean, of course, this is how Americans take it,
247
620000
2000
Tức là, dĩ nhiên, là cách mà người Mỹ chấp nhận.
10:37
so people all over the Middle East, not just in your country,
248
622000
2000
nên tất cả mọi người ở Trung Đông, không chỉ trong đất nước bạn,
10:39
are protesting.
249
624000
2000
cũng đồng tình.
10:41
"He wants to burn Korans, our holy book.
250
626000
2000
"Ông ta muốn dìm Hàn Quốc trong biển lửa, sách tôn giáo của ta.
10:43
These Christians, who are these Christians?
251
628000
2000
Người Cơ đốc giáo hả, ai là người Cơ đốc giáo?
10:45
They're so evil, they're so mean --
252
630000
2000
Bọn họ rất ác, rất kém cỏi --
10:47
this is what they're about."
253
632000
2000
họ chỏ có như vậy thôi."
10:49
This is what you're thinking as an Arab Muslim,
254
634000
2000
Đó là những gì bạn nghĩ về người Ả Rập Hồi giáo,
10:51
as an Iraqi.
255
636000
2000
như một người Iraq.
10:53
Of course you're going to think this.
256
638000
2000
Đương nhiên bạn sẽ nghĩ vậy.
10:55
And then your cousin
257
640000
2000
Và người em họ của bạn
10:57
says, "Hey cuz, check out this website.
258
642000
2000
nói là, "Này chị, nhìn trang web này nè.
10:59
You've got to see this -- Bible Boot Camp.
259
644000
2000
Chị phải xem cái này -- Cuộc đóng quân Tra tấn Kinh thánh.
11:01
These Christians are nuts.
260
646000
2000
Bọn người Cơ đốc giáo gàn dở.
11:03
They're training their little kids to be soldiers for Jesus.
261
648000
3000
Họ dạy những đứa con họ thành người lính của Jesus.
11:06
And they take these little kids and they run them through these things
262
651000
2000
Và họ mang những đứa trẻ ấy, dạy chúng trả qua những điều này
11:08
till they teach them how to say, "Sir, yes, sir,"
263
653000
2000
cho đến khi chúng biết cách nói, "Vâng ạ, thưa ngài,"
11:10
and things like grenade toss and weapons care and maintenance.
264
655000
3000
những thứ như giữ gìn, bảo quản lựu đạn, vũ khí.
11:13
And go to the website.
265
658000
2000
Và nhìn trang web này.
11:15
It says "U.S. Army" right on it.
266
660000
2000
Nó đề là "Quân đội Mỹ".
11:17
I mean, these Christians, they're nuts. How would they do this to their little kids?"
267
662000
3000
Những người Cơ đốc giáo này, họ điên rồi. Sao lại làm thế với con cháu mình?"
11:20
And you're reading this website.
268
665000
2000
Và bạn xem trang web.
11:22
And of course, Christians back in the United States, or anybody,
269
667000
3000
Và dĩ nhiên, người Cơ đốc giáo trở lại nướ Mỹ, hay ai khác,
11:25
says, "Ah, this is some little, tiny church in the middle of nowhere."
270
670000
2000
nói rằng, "À, đây là vài cái nhà thờ nhỏ, ở đâu đâu ấy".
11:27
You don't know that.
271
672000
2000
Bạn không hề biết.
11:29
For you, this is like all Christians.
272
674000
3000
Với bạn, nó như là người Cơ đốc giáo.
11:32
It's all over the Web, Bible Boot Camp.
273
677000
2000
Dường như đã xong rồi, trang Web, cuộc tra tấn Kinh thánh.
11:34
And look at this:
274
679000
2000
Và nhìn này:
11:36
they even teach their kids --
275
681000
2000
họ thậm chí còn dạy con cháu họ --
11:38
they train them in the same way the U.S. Marines train.
276
683000
2000
họ huấn luyện hệt như cách Hải quân Mỹ làm.
11:40
Isn't that interesting.
277
685000
2000
Thú vị không ạ.
11:42
And it scares you, and it frightens you.
278
687000
2000
Và điều đó làm bạn sợ, điều đó hăm doạ bạn.
11:44
So these guys, you see them.
279
689000
2000
Và những người này, bạn thấy họ.
11:46
You see, I, Sam Richards, I know who these guys are.
280
691000
3000
Bạn thấy đó, tôi, Sam Richards, tôi biết những người này là ai.
11:49
They're my students, my friends.
281
694000
2000
Họ là học trò tôi, bạn tôi,
11:51
I know what they're thinking: "You don't know."
282
696000
2000
Tôi biết bạn nghĩ gì mà: "Ông sao biết được."
11:53
When you see them,
283
698000
2000
Khi bạn thấy họ,
11:55
they're something else, they're something else.
284
700000
3000
họ có thể là ai khác, họ có thể là cái gì khác.
11:58
That's what they are to you.
285
703000
3000
Đó chính là cái mà họ đối với bạn.
12:01
We don't see it that way in the United States,
286
706000
3000
Chúng ta không nhận ra ở nước Mỹ này,
12:04
but you see it that way.
287
709000
3000
nhưng bạn nhận biết được theo cách đó.
12:09
So here.
288
714000
2000
Vậy ở đây.
12:11
Of course, you got it wrong.
289
716000
2000
Dĩ nhiên, bạn đã sai lầm.
12:13
You're generalizing. It's wrong.
290
718000
3000
Bạn khái quát chúng. Bạn sai.
12:16
You don't understand the Americans.
291
721000
2000
Bạn không hiểu người Mỹ.
12:18
It's not a Christian invasion.
292
723000
2000
Đó không phải cuộc xâm lược người Cơ đốc giáo.
12:20
We're not just there for oil; we're there for lots of reasons.
293
725000
2000
Chúng ta không đến đó vì dầu thôi đâu, vì nhiều lý do khác nữa kìa.
12:22
You have it wrong. You've missed it.
294
727000
2000
Bạn nhận thức sai. Bạn nhầm lẫn nó.
12:24
And of course, most of you don't support the insurgency;
295
729000
3000
Và dĩ nhiên, đa số trong các bạn không ủng hộ cuộc nổi dậy;
12:27
you don't support killing Americans;
296
732000
2000
bạn không ủng hộ việc đánh giết người Mỹ;
12:29
you don't support the terrorists.
297
734000
2000
bạn không ủng hộ khủng bố.
12:31
Of course you don't. Very few people do.
298
736000
2000
Đương nhiên là bạn không rồi. Chỉ vài người có.
12:33
But some of you do.
299
738000
3000
Nhưng vài người trong số bạn có.
12:36
And this is a perspective.
300
741000
3000
Và đấy là cách nhìn hai mặt.
12:39
Okay, so now, here's what we're going to do.
301
744000
2000
Và bây giờ, chúng ta sẽ làm cái này.
12:41
Step outside of your shoes
302
746000
2000
Bước ra khỏi vị trí của bạn
12:43
that you're in right now
303
748000
2000
cái mà bạn đang ở bây giờ ấy
12:45
and step back into your normal shoes.
304
750000
2000
và ướm vào một vị trí bình thường thôi.
12:47
So everyone's back in the room, okay.
305
752000
2000
Bây giờ quay trở lại nào, được chứ.
12:49
Now here comes the radical experiment.
306
754000
2000
Ta tiến đến một nguyên lý căn bản.
12:51
So we're all back home.
307
756000
2000
Và ta nhìn lại quê hương.
12:53
This photo: this woman,
308
758000
2000
Tấm ảnh này: người phụ nữ này,
12:55
man, I feel her.
309
760000
2000
trời ơi, tôi cảm nhận được bà ấy.
12:57
I feel her.
310
762000
2000
Tôi cảm nhận được.
12:59
She's my sister,
311
764000
2000
Bà ấy là chị tôi,
13:01
my wife, my cousin, my neighbor.
312
766000
3000
là vợ tôi, là chị họ, hay là người hàng xóm.
13:04
She's anybody to me.
313
769000
2000
Bà ấy có thể là bất cứ ai với tôi.
13:06
These guys standing there, everybody in the photo,
314
771000
2000
Mọi người đứng ở đấy, mọi người trong bức ảnh.
13:08
I feel this photo, man.
315
773000
3000
Trời ơi, tôi cảm thấu được bức ảnh.
13:11
So here's what I want you to do.
316
776000
2000
Và đó là những gì tôi muốn bạn làm.
13:13
Let's go back to my first example of the Chinese.
317
778000
3000
Trở về với ví dụ ban đầu của tôi về Trung Quốc nào.
13:17
So I want you to go there.
318
782000
2000
Tôi muốn bạn trở lại.
13:19
So it's all about coal, and the Chinese are here in the United States.
319
784000
3000
Đó là vì than, đúng không, lý do mà người Trung Quốc đến đất Mỹ này ấy.
13:22
And what I want you to do is picture her as a Chinese woman
320
787000
2000
Và tôi muốn bạn hình dung một người phụ nữ Trung Quốc
13:24
receiving a Chinese flag
321
789000
3000
nhận lấy một lá cờ Trung Quốc
13:27
because her loved one has died in America
322
792000
3000
vì bà thương cảm những người đã chết trên đất Mỹ
13:30
in the coal uprising.
323
795000
2000
vì cuộc chiến than đá.
13:32
And the soldiers are Chinese,
324
797000
2000
Và quân lính Trung Quốc,
13:34
and everybody else is Chinese.
325
799000
2000
và những người còn lại cũng là Trung Quốc.
13:36
As an American, how do you feel about this picture?
326
801000
3000
Vậy là người Mỹ, bạn thấy thế nào về bức ảnh này?
13:41
What do you think about that scene?
327
806000
3000
Bạn thấy gì trong khung cảnh này?
13:46
Okay, try this. Bring it back.
328
811000
2000
Cố nghĩ đi nào. Nhập tâm vào nó.
13:48
This is the scene here.
329
813000
2000
Khung cảnh ở đây này.
13:50
It's an American, American soldiers,
330
815000
2000
Là một người Mỹ, quân đội Mỹ,
13:52
American woman who lost her loved one
331
817000
2000
Người phụ nữ Mỹ mất người thân yêu của mình
13:54
in the Middle East -- in Iraq or Afghanistan.
332
819000
3000
ở Trung Đông -- ở Iraq hay Afghanistan.
13:57
Now, put yourself in the shoes,
333
822000
2000
Bây giờ, đặt bạn vào vị trí,
13:59
go back to the shoes
334
824000
2000
vị trí của
14:01
of an Arab Muslim living in Iraq.
335
826000
3000
người Ả Rập đạo Hồi sống ở Iraq.
14:05
What are you feeling and thinking
336
830000
3000
Bạn nghĩ gì và cảm thấy gì
14:08
about this photo,
337
833000
2000
về bức ảnh này,
14:10
about this woman?
338
835000
3000
về người phụ nữ này?
14:20
Okay,
339
845000
2000
Được rồi.
14:22
now follow me on this,
340
847000
2000
Theo dõi tôi nhé,
14:24
because I'm taking a big risk here.
341
849000
2000
vì tôi đang làm việc mạo hiểm lắm.
14:26
And so I'm going to invite you to take a risk with me.
342
851000
3000
Và tôi muốn mời bạn mạo hiểm cùng tôi.
14:29
These gentlemen here, they're insurgents.
343
854000
2000
Những người đàn ông này, họ là những người phản động.
14:31
They were caught by the American soldiers,
344
856000
2000
Họ bị quân lính Mỹ bắt,
14:33
trying to kill Americans.
345
858000
2000
vì cố giết người Mỹ.
14:35
And maybe they succeeded. Maybe they succeeded.
346
860000
3000
Và có thể họ thành công. Có thể họ thành công.
14:38
Put yourself in the shoes
347
863000
2000
Đặt bạn vào vị trí
14:40
of the Americans who caught them.
348
865000
4000
những người Mỹ mà bắt họ.
14:44
Can you feel the rage?
349
869000
2000
Bạn có thấy giận dữ?
14:46
Can you feel that you just want to take these guys
350
871000
2000
Bạn có thấy rằng bạn chỉ muốn bắt những người này
14:48
and wring their necks?
351
873000
2000
và vặn cổ họ không?
14:50
Can you go there?
352
875000
2000
Bạn kịp không ạ?
14:52
It shouldn't be that difficult.
353
877000
2000
Nó không khó đến vậy đâu.
14:54
You just -- oh, man.
354
879000
3000
Bạn chỉ -- ôi trời.
14:59
Now, put yourself in their shoes.
355
884000
4000
Và bây giờ, đặt bạn vào vị trí của họ.
15:05
Are they brutal killers
356
890000
2000
Vậy họ là kẻ giết người đầy thú tính
15:07
or patriotic defenders?
357
892000
3000
hay người bảo vệ yêu nước?
15:10
Which one?
358
895000
2000
Là loại người nào?
15:13
Can you feel their anger,
359
898000
3000
Bạn có nhận thấy sự giận dữ,
15:16
their fear,
360
901000
2000
sự sợ hãi,
15:18
their rage
361
903000
2000
sự phẫn nộ của họ
15:20
at what has happened in their country?
362
905000
2000
về những gì xảy đến với đất nước họ?
15:22
Can you imagine
363
907000
2000
Bạn có hình dung ra
15:24
that maybe one of them in the morning
364
909000
3000
có thể một trong số họ, vào lúc sáng
15:27
bent down to their child and hugged their child
365
912000
3000
cúi xuống và ôm lấy đứa con mình
15:30
and said, "Dear, I'll be back later.
366
915000
4000
và nói rằng, "Con yêu, ba sẽ về ngay thôi.
15:34
I'm going out to defend your freedom, your lives.
367
919000
3000
Ba ra ngoài kia, để bảo vệ sự tự do của con, cuộc sống của con.
15:37
I'm going out to look out for us,
368
922000
4000
Ba ra ngoài kia, để trông chừng chúng ta,
15:41
the future of our country."
369
926000
2000
tương lai đất nước chúng ta."
15:43
Can you imagine that?
370
928000
2000
Bạn có tưởng tượng ra không ạ?
15:45
Can you imagine saying that?
371
930000
3000
Bạn có nghĩ đến lời nói như vậy không?
15:48
Can you go there?
372
933000
3000
Bạn theo kịp không ạ?
15:52
What do you think they're feeling?
373
937000
3000
Bạn nghĩ họ cảm thấy thế nào?
16:02
You see, that's empathy.
374
947000
2000
Bạn thấy đấy, đó là thấu cảm.
16:04
It's also understanding.
375
949000
3000
Và đó cũng là thấu hiểu.
16:07
Now, you might ask,
376
952000
2000
Bây giờ, bạn có thể hỏi,
16:09
"Okay, Sam, so why do you do this sort of thing?
377
954000
3000
"Được rồi, Sam, tại sao ông lại làm chuyện này?
16:12
Why would you use this example of all examples?"
378
957000
2000
Sao ông lại lấy ví dụ này, trong hàng đống ví dụ khác?"
16:14
And I say, because ... because.
379
959000
3000
Và tôi nói, bởi vì...bởi vì.
16:17
You're allowed to hate these people.
380
962000
2000
Bạn được quyền ghét bỏ những người này.
16:19
You're allowed to just hate them
381
964000
3000
Bạn được quyền, chỉ để ghét những người này
16:22
with every fiber of your being.
382
967000
2000
đến từng tế bào của bạn.
16:24
And if I can get you
383
969000
2000
Và nếu tôi có thể làm cho bạn
16:26
to step into their shoes
384
971000
2000
ướm được vào đôi giày người khác
16:28
and walk an inch,
385
973000
2000
và bước đi một inch (2,54 cm),
16:30
one tiny inch,
386
975000
2000
một inch nhỏ xíu thôi,
16:32
then imagine the kind of sociological analysis
387
977000
3000
và hình dung ra sự phân tích xã hội học
16:35
that you can do in all other aspects of your life.
388
980000
4000
thì bạn cũng có thể phân tích những mặt khác của cuộc sống bạn chứ?
16:39
You can walk a mile
389
984000
2000
Bạn có thể đi một dặm
16:41
when it comes to understanding
390
986000
2000
khi bạn thấu hiểu được
16:43
why that person's driving 40 miles per hour
391
988000
3000
tại sao người ta lái xe 40 dặm một giờ
16:46
in the passing lane,
392
991000
3000
trên làn đường,
16:49
or your teenage son,
393
994000
2000
hoặc con trai bạn,
16:51
or your neighbor who annoys you
394
996000
2000
hoặc người hàng xóm cứ làm phiền bạn
16:53
by cutting his lawn on Sunday mornings.
395
998000
2000
vì cứ cắt cỏ vào sáng Chủ nhật.
16:55
Whatever it is, you can go so far.
396
1000000
3000
Dù đó là gì, bạn có thể thấu hiểu được tất.
16:58
And this is what I tell my students:
397
1003000
2000
Và đó là những gì tôi nó với học trò tôi:
17:00
step outside of your tiny, little world.
398
1005000
4000
bước ra khỏi thế giới nhỏ, hạn hẹp của bạn.
17:04
Step inside of the tiny, little world
399
1009000
2000
Rồi bước vào một thế giới nhỏ, hạn hẹp
17:06
of somebody else.
400
1011000
2000
của một người khác.
17:08
And then do it again and do it again and do it again.
401
1013000
4000
Và rồi cứ làm lại, làm lại, và làm lại.
17:12
And suddenly all these tiny, little worlds,
402
1017000
2000
Và bỗng nhiên tất cả những thế giới nhỏ, hạn hẹp đó,
17:14
they come together in this complex web.
403
1019000
2000
hoà hợp lại thành một trang web phức tạp.
17:16
And they build a big, complex world.
404
1021000
3000
Và chúng trở thành một thế giới to lớn, phức tạp.
17:19
And suddenly, without realizing it,
405
1024000
2000
Và đột nhiên, vô thức bạn nhận ra,
17:21
you're seeing the world differently.
406
1026000
3000
bạn nhìn thế giới bằng một con mắt khác.
17:24
Everything has changed.
407
1029000
2000
Mọi thứ thay đổi.
17:26
Everything in your life has changed.
408
1031000
2000
Mọi thứ trong cuộc sống của bạn thay đổi.
17:28
And that's, of course, what this is about.
409
1033000
3000
Và đó, dĩ nhiên, là những gì tôi muốn nói.
17:31
Attend to other lives,
410
1036000
3000
Cảm nhận đời sống những người khác,
17:34
other visions.
411
1039000
2000
cái nhìn khác.
17:36
Listen to other people,
412
1041000
2000
Lắng nghe người khác,
17:38
enlighten ourselves.
413
1043000
3000
để làm sâu sắc chính chúng ta.
17:41
I'm not saying
414
1046000
2000
Tôi sẽ không nói
17:43
that I support the terrorists in Iraq,
415
1048000
2000
rằng tôi ủng hộ khủng bố ở Iraq,
17:45
but as a sociologist,
416
1050000
2000
vì là nhà xã hội học,
17:47
what I am saying
417
1052000
2000
những gì tôi sẽ nói
17:49
is I understand.
418
1054000
3000
là tôi thấu hiểu.
17:53
And now perhaps -- perhaps -- you do too.
419
1058000
4000
Và giờ đây, có lẽ -- có lẽ -- bạn cũng thế.
17:57
Thank you.
420
1062000
2000
Xin cảm ơn.
17:59
(Applause)
421
1064000
2000
Vỗ tay.
ABOUT THE SPEAKER
Sam Richards - SociologistSam Richards is a sociologist and teacher of the largest race relations course in the US. He argues that empathy is the core of sociology.
Why you should listen
Identifying himself as "an iconoclast from Toledo, Ohio," and identified by David Horowitz as one of the "101 Most Dangerous Academics in America," Sam Richards is one of the most provocative, and popular, sociology teachers in the country. Every year 725 students at Penn State University take his course on race and ethnic relations, where he attacks, with humor and courage, questions most would choose to avoid.
He is also the founder of the World in Conversation project. Every year, more than 7,000 students participate in its mission is to create a conscious dialogue around the politically incorrect thoughts of the participants, bringing them out in the open for inspection.
Sam Richards | Speaker | TED.com