TEDxSummit
Juan Enriquez: Will our kids be a different species?
Juan Enriquez: Có phải con cháu chúng ta sẽ là một loài khác biệt?
Filmed:
Readability: 3.6
2,006,663 views
Trong suốt quá trình tiến hóa của loài người, nhiều phiên bản con người cùng tồn tại. Bây giờ chúng ta có thể nâng cấp giữa chừng không? Tại TEDxSummit, Juan Enriquez xuyên qua thời gian và không gian để đưa chúng ta về khoảnh khắc hiện tại - và chỉ ra cách thức công nghệ tiết lộ bằng chứng cho thấy quá trình tiến hóa nhanh chóng có thể diễn ra.
Juan Enriquez - Futurist
Juan Enriquez thinks and writes about the profound changes that genomics and other life sciences will bring in business, technology, politics and society. Full bio
Juan Enriquez thinks and writes about the profound changes that genomics and other life sciences will bring in business, technology, politics and society. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
All right. So, like all good stories,
0
435
1983
Vâng. Cũng giống các câu chuyện hay khác,
00:18
this starts a long, long time ago
1
2418
1934
câu chuyện này có từ rất, rất lâu rồi
00:20
when there was basically nothing.
2
4352
2149
khi trời đất chưa có có gì.
00:22
So here is a complete picture of the universe
3
6501
2400
Đây là bức tranh toàn cảnh vũ trụ
00:24
about 14-odd billion years ago.
4
8901
3452
khoảng hơn 14 tỉ năm trước.
00:28
All energy is concentrated into a single point of energy.
5
12353
3084
Tất cả năng lượng tập trung ở một điểm.
00:31
For some reason it explodes,
6
15437
1584
Vì một lý do nào đó nó bùng nổ,
00:32
and you begin to get these things.
7
17021
2116
và ta bắt đầu có được những vật này.
00:35
So you're now about 14 billion years into this.
8
19137
2866
Thế là ta đã gắn bó với nó
gần 14 tỉ năm rồi đấy.
gần 14 tỉ năm rồi đấy.
00:37
And these things expand and expand and expand
9
22003
1896
Và những thứ này cứ ngày càng mở rộng
00:39
into these giant galaxies,
10
23899
1699
thành những thiên hà khổng lồ,
00:41
and you get trillions of them.
11
25598
1319
Có hàng tỉ thiên hà,
00:42
And within these galaxies
12
26917
2148
Và trong những thiên hà đó
00:44
you get these enormous dust clouds.
13
29065
2119
có những đám mây bụi khổng lồ.
00:47
And I want you to pay particular attention
14
31184
1765
Và tôi muốn bạn đặc biệt chú ý đến
00:48
to the three little prongs
15
32949
1450
ba nhánh nhỏ
00:50
in the center of this picture.
16
34399
1901
ngay trung tâm của bức tranh vũ trụ này.
00:52
If you take a close-up of those,
17
36300
1415
Nếu nhìn cận cảnh,
00:53
they look like this.
18
37715
1653
chúng trông như thế này.
00:55
And what you're looking at is columns of dust
19
39368
2850
Và những gì ta đang nhìn là những cột bụi
00:58
where there's so much dust --
20
42218
2047
có rất nhiều bụi --
01:00
by the way, the scale of this is a trillion vertical miles --
21
44265
4333
độ lớn của nó lên đến hàng nghìn tỉ dặm
theo hướng thẳng đứng --
theo hướng thẳng đứng --
01:04
and what's happening is there's so much dust,
22
48598
2918
và vì có rất nhiều bụi,
01:07
it comes together and it fuses
23
51516
1934
chúng tụ lại với nhau và kết khối
01:09
and ignites a thermonuclear reaction.
24
53450
3459
rồi nóng chảy gây ra
phản ứng nhiệt hạch.
phản ứng nhiệt hạch.
Điều bạn đang thấy
01:12
And so what you're watching
25
56909
842
01:13
is the birth of stars.
26
57751
1985
là sự ra đời của các ngôi sao.
01:15
These are stars being born out of here.
27
59736
1657
Các ngôi sao sinh ra ở ngoài kia.
01:17
When enough stars come out,
28
61393
2468
Khi số ngôi sao xuất hiện đủ,
01:19
they create a galaxy.
29
63861
1798
chúng tạo thành một thiên hà.
01:21
This one happens to be a particularly important galaxy,
30
65659
3434
Dải thiên hà này lại đặc biệt quan trọng,
01:24
because you are here.
31
69093
2216
vì bạn đang ở trong nó.
01:27
(Laughter)
32
71309
1167
(Cười)
01:28
And as you take a close-up of this galaxy,
33
72476
1651
Khi bạn nhìn kĩ thiên hà này,
01:30
you find a relatively normal,
34
74127
2065
bạn thấy một ngôi sao
khá là bình thường,
khá là bình thường,
01:32
not particularly interesting star.
35
76192
2368
không có gì đáng chú ý cả.
01:34
By the way, you're now about two-thirds of the way into this story.
36
78560
4015
Đến đây, các bạn đã đi đến khoảng 2/3
câu chuyện rồi đó.
câu chuyện rồi đó.
01:38
So this star doesn't even appear
37
82575
2182
Ngôi sao này thậm chí chưa xuất hiện
01:40
until about two-thirds of the way into this story.
38
84757
2951
lúc 2/3 câu chuyện đã được kể.
Sau đó chuyện xảy ra là
01:43
And then what happens
39
87708
1078
01:44
is there's enough dust left over
40
88786
1406
số bụi còn lại
01:46
that it doesn't ignite into a star,
41
90192
1966
không phát sáng thành một ngôi sao,
01:48
it becomes a planet.
42
92158
2000
mà trở thành một hành tinh.
01:50
And this is about a little over four billion years ago.
43
94158
4825
Và điều này đã xảy ra
khoảng hơn bốn tỉ năm trước.
khoảng hơn bốn tỉ năm trước.
01:54
And soon thereafter
44
98983
1433
Và sau đó,
01:56
there's enough material left over
45
100416
1917
vật chất còn lại đủ
01:58
that you get a primordial soup,
46
102333
4563
để nấu một nồi súp sơ khai,
02:02
and that creates life.
47
106896
1764
hình thành nên sự sống.
02:04
And life starts to expand and expand and expand,
48
108660
3881
Và sự sống ngày càng
mở rộng thêm,
mở rộng thêm,
02:08
until it goes kaput.
49
112541
1751
cho đến khi nó bị hủy diệt.
02:10
(Laughter)
50
114292
3488
(Cười)
02:13
Now the really strange thing
51
117780
1430
Và điều vô cùng kỳ lạ là
02:15
is life goes kaput, not once, not twice,
52
119210
2906
cuộc sống bị hủy diệt, không phải
một, hai lần
một, hai lần
02:18
but five times.
53
122116
2216
mà những năm lần.
02:20
So almost all life on Earth
54
124332
2102
Vì thế hầu hết mọi sự sống trên Trái Đất
02:22
is wiped out about five times.
55
126434
2464
bị quét sạch khoảng 5 lần.
02:24
And as you're thinking about that,
56
128898
1552
Và khi bạn đang nghĩ về điều đó,
02:26
what happens is you get more and more complexity,
57
130450
2432
mọi thứ càng ngày càng phức tạp,
02:28
more and more stuff
58
132882
1234
càng ngày càng phong phú
02:30
to build new things with.
59
134116
4118
để tiếp tục tạo ra cái mới.
02:34
And we don't appear
60
138234
1270
Và chúng ta chưa xuất hiện
02:35
until about 99.96 percent of the time into this story,
61
139504
5648
tại thời điểm 99.96%
thời gian của câu chuyện này,
thời gian của câu chuyện này,
02:41
just to put ourselves and our ancestors in perspective.
62
145152
3930
nói vậy để thấy vị trí con người, từ tổ
tiên đến chúng ta, trong toàn cảnh vũ trụ.
tiên đến chúng ta, trong toàn cảnh vũ trụ.
02:44
So within that context, there's two theories of the case
63
149082
3459
Thế là trong toàn cảnh đó,
có hai thuyết
có hai thuyết
02:48
as to why we're all here.
64
152541
1689
lý giải vì sao chúng ta tồn tại.
02:50
The first theory of the case
65
154230
1589
Thuyết thứ nhất
02:51
is that's all she wrote.
66
155819
3409
được trình bày như sau.
02:55
Under that theory,
67
159228
1359
Theo thuyết này,
02:56
we are the be-all and end-all
68
160587
1836
chúng ta là nguyên thủy và cùng đích
02:58
of all creation.
69
162423
1733
của tất cả tạo vật.
03:00
And the reason for trillions of galaxies,
70
164156
2884
Lý do tồn tại của hàng nghìn tỉ thiên hà,
03:02
sextillions of planets,
71
167040
2013
hàng tỉ tỉ hành tinh,
03:04
is to create something that looks like that
72
169053
4710
là để tạo ra một cái gì đó
trông như thế này
trông như thế này
03:09
and something that looks like that.
73
173763
3633
hoặc như thế này.
03:13
And that's the purpose of the universe;
74
177396
1541
Và đó là mục tiêu của vũ trụ;
03:14
and then it flat-lines,
75
178937
1284
và nó cứ như vậy,
03:16
it doesn't get any better.
76
180221
1311
không khá hơn được.
03:17
(Laughter)
77
181532
4480
(Cười)
03:21
The only question you might want to ask yourself is,
78
186012
2819
Câu hỏi duy nhất tôi muốn bạn tự vấn là,
03:24
could that be just mildly arrogant?
79
188831
5235
có phải con người hơi tự cao không?
03:29
And if it is --
80
194066
1741
Và hình như vậy -
03:31
and particularly given the fact that we came very close to extinction.
81
195807
5382
lại còn chuyện chúng ta suýt
bị diệt vong nữa chứ.
bị diệt vong nữa chứ.
03:37
There were only about 2,000 of our species left.
82
201189
3367
Lúc đó chỉ còn khoảng
2,000 loài còn sót lại.
2,000 loài còn sót lại.
03:40
A few more weeks without rain,
83
204556
2083
Chỉ thêm vài tuần không mưa,
03:42
we would have never seen any of these.
84
206639
3084
thì có lẽ chúng ta không bao
giờ thấy được những vị này.
giờ thấy được những vị này.
03:45
(Laughter)
85
209723
6699
(Cười)
03:52
(Applause)
86
216422
4634
(Vỗ tay)
03:56
So maybe you have to think about a second theory
87
221056
2966
Vậy, bạn có thể phải nghĩ tới
giả thuyết thứ hai
giả thuyết thứ hai
03:59
if the first one isn't good enough.
88
224022
2917
nếu giả thuyết thứ nhất không
đủ thuyết phục.
đủ thuyết phục.
04:02
Second theory is: Could we upgrade?
89
226939
1784
Giả thuyết hai: chúng ta có
thể nâng cấp không?
thể nâng cấp không?
04:04
(Laughter)
90
228723
2899
(Cười)
04:07
Well, why would one ask a question like that?
91
231622
3234
Tại sao lại hỏi một câu như thế?
04:10
Because there have been at least 29 upgrades so far
92
234856
2465
Vì cho đến nay ta đã nâng cấp
29 lần
29 lần
04:13
of humanoids.
93
237321
2036
cho robot hình người.
04:15
So it turns out that we have upgraded.
94
239357
2850
Và thực tế là con người chúng ta
đã nâng cấp.
đã nâng cấp.
Và chúng ta đã nâng cấp hết lần
này đến lần khác.
này đến lần khác.
04:18
We've upgraded time and again and again.
95
242207
1915
04:20
And it turns out that we keep discovering upgrades.
96
244122
2916
Thực tế là chúng ta liên tục tìm ra
chứng cứ của những lần nâng cấp.
chứng cứ của những lần nâng cấp.
04:22
We found this one last year.
97
247038
2184
Ta tìm ra cái sọ này vào năm ngoái.
04:25
We found another one last month.
98
249222
2617
Ta tìm ra một cái khác vào tháng trước.
04:27
And as you're thinking about this,
99
251839
2199
Khi nghĩ về chuyện này,
04:29
you might also ask the question:
100
254038
2103
có thể bạn muốn đặt câu hỏi:
04:32
So why a single human species?
101
256141
3097
Vậy tại sao chỉ có một loài người?
04:35
Wouldn't it be really odd
102
259238
1834
Có kỳ lạ không
04:36
if you went to Africa and Asia and Antarctica
103
261072
3784
nếu bạn đến châu Phi, châu Á và Nam Cực
04:40
and found exactly the same bird --
104
264856
2619
và chỉ tìm thấy đúng một loài chim --
04:43
particularly given that we co-existed at the same time
105
267475
3792
lại còn chuyện chúng ta cùng tồn tại
vào cùng thời điểm
vào cùng thời điểm
04:47
with at least eight other versions of humanoid
106
271267
2786
của tối thiểu tám phiên sơ đẳng
mà mỗi phiên bản lại tồn tại nhiều nơi
cùng thời điểm trên hành tinh này?
cùng thời điểm trên hành tinh này?
04:49
at the same time on this planet?
107
274053
2468
04:52
So the normal state of affairs
108
276521
1879
Theo lý lẽ thông thường thì
04:54
is not to have just a Homo sapiens;
109
278400
2510
không phải chỉ có một
loài vượn người Homo sapiens;
loài vượn người Homo sapiens;
đúng ra,
04:56
the normal state of affairs
110
280910
1021
04:57
is to have various versions of humans walking around.
111
281931
3829
phải có vài phiên bản người
khác nhau cùng tồn tại.
khác nhau cùng tồn tại.
05:01
And if that is the normal state of affairs,
112
285760
2817
Và nếu đó là tình huống hợp lý,
05:04
then you might ask yourself,
113
288577
2368
thì bạn có thể tự hỏi,
05:06
all right, so if we want to create something else,
114
290945
2065
để có một loài người nào khác,
05:08
how big does a mutation have to be?
115
293010
2868
thì sự biến đổi cần phải to lớn thế nào?
05:11
Well Svante Paabo has the answer.
116
295878
2632
Svante Paabo có câu trả lời.
05:14
The difference between humans and Neanderthal
117
298510
2800
Sự khác biệt giữa người human
và người Neanderthal
và người Neanderthal
05:17
is 0.004 percent of gene code.
118
301310
3299
là 0.004% trong mã gen.
05:20
That's how big the difference is
119
304609
1700
Đó là sự khác biệt giữa
05:22
one species to another.
120
306309
2217
loài này và loài khác.
05:24
This explains most contemporary political debates.
121
308526
4400
Cho nên các đảng chính trị ngày nay cũng
chỉ nói khác nhau đến mức đó thôi.
chỉ nói khác nhau đến mức đó thôi.
05:28
(Laughter)
122
312926
1935
(Cười)
05:30
But as you're thinking about this,
123
314861
3211
Nhưng khi bạn nghĩ về sự khác biệt,
một trong những điều làm ta chú ý
05:33
one of the interesting things
124
318072
1358
là sự thay đổi quá nhỏ và
những bộ phận trên cơ thể có thay đổi.
những bộ phận trên cơ thể có thay đổi.
05:35
is how small these mutations are and where they take place.
125
319430
3397
Sự khác biệt giữa chúng ta
và người Neanderthal
và người Neanderthal
05:38
Difference human/Neanderthal
126
322827
1333
05:40
is sperm and testis,
127
324160
1733
là tinh trùng và tinh hoàn,
05:41
smell and skin.
128
325893
1368
khứu giác và da.
05:43
And those are the specific genes
129
327261
1486
Đó là những gen đặc thù
05:44
that differ from one to the other.
130
328747
2680
tạo sự khác nhau giữa
loài này với loài khác.
loài này với loài khác.
05:47
So very small changes can have a big impact.
131
331427
3101
Vậy những sự thay đổi nhỏ
có thể gây ra tác động lớn.
có thể gây ra tác động lớn.
Và khi nghĩ về chuyện này,
05:50
And as you're thinking about this,
132
334528
1632
05:52
we're continuing to mutate.
133
336160
2516
chúng ta vẫn đang tiếp tục tiến hóa.
05:54
So about 10,000 years ago by the Black Sea,
134
338676
2901
Vậy khoảng 10 000 năm trước
tại Biển Đen,
tại Biển Đen,
chúng ta đã có một sự biến đổi
trong một gen
trong một gen
05:57
we had one mutation in one gene
135
341577
2060
05:59
which led to blue eyes.
136
343637
2556
dẫn đến có màu mắt xanh.
06:02
And this is continuing and continuing and continuing.
137
346193
3884
Và biến đổi cứ liên tục xảy ra.
06:05
And as it continues,
138
350077
1434
Và khi nó tiếp diễn,
06:07
one of the things that's going to happen this year
139
351511
1765
một trong những điều sẽ xảy ra vào năm nay
06:09
is we're going to discover the first 10,000 human genomes,
140
353276
3333
là ta sẽ khám phá 10,000
bộ gen đầu tiên của người,
bộ gen đầu tiên của người,
06:12
because it's gotten cheap enough to do the gene sequencing.
141
356609
3269
nhờ vào chi phí thấp trong việc xác
định cấu trúc gen.
định cấu trúc gen.
Và khi xác định được những cấu trúc này,
06:15
And when we find these,
142
359878
1588
06:17
we may find differences.
143
361466
2494
có thể chúng ta còn tìm thấy
nhiều khác biệt.
nhiều khác biệt.
06:19
And by the way, this is not a debate that we're ready for,
144
363960
3076
Thật ra, chúng ta chưa sẵn sàng
cho cuộc tranh luận này,
cho cuộc tranh luận này,
06:22
because we have really misused the science in this.
145
367036
3376
vì ở đây chúng ta có lạm dụng khoa học.
Ở thập niên 1920, chúng ta đã nghĩ rằng
có nhiều khác biệt giữa người với người.
có nhiều khác biệt giữa người với người.
06:26
In the 1920s, we thought there were major differences between people.
146
370412
3683
06:29
That was partly based on Francis Galton's work.
147
374095
3798
Một phần là do dựa vào
tác phẩm của Francis Galton.
tác phẩm của Francis Galton.
06:33
He was Darwin's cousin.
148
377893
2136
Ông là em họ của Darwin.
06:35
But the U.S., the Carnegie Institute,
149
380029
2315
Nhưng nước Mỹ, Viện Carnegie,
06:38
Stanford, American Neurological Association
150
382344
2582
Stanford, Hiệp Hội thần kinh Hoa Kỳ
06:40
took this really far.
151
384926
1868
tiến hành nghiên sâu về vấn đề đó.
06:42
That got exported and was really misused.
152
386794
3599
Lạm dụng khoa học đã bị phát hiện.
Thực tế, sự lạm dụng đó dẫn đến
cách thức
cách thức
06:46
In fact, it led to some absolutely horrendous
153
390393
2685
điều trị khủng khiếp đối với con người.
06:48
treatment of human beings.
154
393078
2013
Vậy là từ những thập niên 40, chúng ta đã
kết luận không có sự khác biệt,
kết luận không có sự khác biệt,
06:50
So since the 1940s, we've been saying there are no differences,
155
395091
2594
06:53
we're all identical.
156
397685
1320
chúng ta hoàn toàn giống nhau.
06:54
We're going to know at year end if that is true.
157
399005
3277
Vào cuối năm chúng ta sẽ biết
liệu điều đó có đúng hay không.
liệu điều đó có đúng hay không.
06:58
And as we think about that,
158
402282
1732
trong khi đó,
06:59
we're actually beginning to find things
159
404014
1518
chúng ta sẽ bắt đầu
tìm kiếm những điều
tìm kiếm những điều
07:01
like, do you have an ACE gene?
160
405532
3466
như là, bạn có một gen ACE không?
07:04
Why would that matter?
161
408998
1978
Tại sao điều đó quan trọng?
07:06
Because nobody's ever climbed an 8,000-meter peak without oxygen
162
410976
4038
Vì không ai leo lên đến đỉnh cao
8 000 mét mà không cần oxy
8 000 mét mà không cần oxy
07:10
that doesn't have an ACE gene.
163
415014
2750
mà không có gen ACE.
Và nếu bạn muốn biết cụ thể hơn,
07:13
And if you want to get more specific,
164
417764
1869
07:15
how about a 577R genotype?
165
419633
3015
thì tìm hiểu kiểu di truyền 577R xem sao?
07:18
Well it turns out that every male Olympic power athelete ever tested
166
422648
4700
Thực tế là mỗi nam vận động viên Olympic
từng được kiểm tra
từng được kiểm tra
07:23
carries at least one of these variants.
167
427348
3250
đều mang theo ít nhất một trong số
các biến thể này.
các biến thể này.
07:26
If that is true,
168
430598
1654
Nếu đúng là như vậy,
07:28
it leads to some very complicated questions
169
432252
2158
sẽ dẫn đến một vài nghi vấn phức tạp
07:30
for the London Olympics.
170
434410
1801
cho kỳ Olympic ở London,
07:32
Three options:
171
436211
1519
Có ba sự lựa chọn:
07:33
Do you want the Olympics to be a showcase
172
437730
2832
Bạn có muốn Olympic
trở thành tủ trưng bày
trở thành tủ trưng bày
07:36
for really hardworking mutants?
173
440562
2700
những cá nhân đột biến đã qua
luyện tập chăm chỉ hay không?
luyện tập chăm chỉ hay không?
07:39
(Laughter)
174
443262
1733
(Cười)
07:40
Option number two:
175
444995
2735
Lựa chọn số hai:
07:43
Why don't we play it like golf or sailing?
176
447730
3398
Sao chúng ta chơi gôn mà
không thuyền buồm?
không thuyền buồm?
07:47
Because you have one and you don't have one,
177
451128
2474
Vì bạn có đột biến này và bạn không
có đột biến khác,
có đột biến khác,
07:49
I'll give you a tenth of a second head start.
178
453602
3995
nên tôi sẽ cho bạn chạy trước 1/10 giây.
07:53
Version number three:
179
457597
1071
Lựa chọn số ba:
07:54
Because this is a naturally occurring gene
180
458668
2069
Vì đây là gen tự nhiên
07:56
and you've got it and you didn't pick the right parents,
181
460737
2782
bạn có nó mà bạn không thừa hưởng
từ bố mẹ mình,
từ bố mẹ mình,
07:59
you get the right to upgrade.
182
463519
3949
vậy bạn là điểm nâng cấp trong
chuỗi các thế hệ.
chuỗi các thế hệ.
Ba sự lựa chọn khác nhau.
08:03
Three different options.
183
467468
1751
Vậy những khác biệt này có
phải là khác biệt
phải là khác biệt
08:05
If these differences are the difference
184
469219
1622
08:06
between an Olympic medal and a non-Olympic medal.
185
470841
3378
giữa huy chương Olympic
và huy chương về gen hay không.
và huy chương về gen hay không.
08:10
And it turns out that as we discover these things,
186
474219
2834
Thật ra khi chúng ta khám phá
những điều này,
những điều này,
08:12
we human beings really like to change
187
477053
3335
ta sẽ thay đổi
cách ta nhìn nhận, cách ta hành động,
08:16
how we look, how we act,
188
480388
1694
08:17
what our bodies do.
189
482082
1594
điều cơ thể chúng ta làm.
08:19
And we had about 10.2 million plastic surgeries in the United States,
190
483676
4374
Chúng ta có khoảng 10.2 triệu
cuộc phẫu thuật chỉnh hình ở Mỹ,
cuộc phẫu thuật chỉnh hình ở Mỹ,
08:23
except that with the technologies that are coming online today,
191
488050
3317
ngoài ra với những công nghệ trực
tuyến như ngày nay,
tuyến như ngày nay,
08:27
today's corrections, deletions,
192
491367
2701
những giải phẫu hiện đại để
chỉnh sửa, cắt bỏ,
chỉnh sửa, cắt bỏ,
08:29
augmentations and enhancements
193
494068
1919
làm lớn hơn và làm đẹp hơn
08:31
are going to seem like child's play.
194
495987
2913
dễ như trò chơi trẻ con.
08:34
You already saw the work by Tony Atala on TED,
195
498900
3701
Bạn đã xem diễn thuyết của
Tony Atala tại TED,
Tony Atala tại TED,
08:38
but this ability to start filling
196
502601
3567
về khả năng tạo ra
08:42
things like inkjet cartridges with cells
197
506168
2933
mọi thứ giống như bơm đầy các
hộp mực của máy in phun
hộp mực của máy in phun
08:45
are allowing us to print skin, organs
198
509101
4674
cho phép chúng ta làm ra da, các cơ quan
08:49
and a whole series of other body parts.
199
513775
2750
và các bộ phận khác của cơ thể.
08:52
And as these technologies go forward,
200
516525
1884
Và khi những công nghệ này phát triển,
08:54
you keep seeing this, you keep seeing this, you keep seeing things --
201
518409
3784
bạn cứ thế quan sát, quan sát
và quan sát --
và quan sát --
08:58
2000, human genome sequence --
202
522193
2774
vào năm 2000, cấu trúc gen người -
09:00
and it seems like nothing's happening,
203
524967
3782
và dường như không có chuyện gì xảy ra
09:04
until it does.
204
528749
3112
cho đến khi nó xảy ra.
09:07
And we may just be in some of these weeks.
205
531861
3524
Rồi chúng ta sẽ có thể làm những quan
sát đó chỉ trong vài tuần.
sát đó chỉ trong vài tuần.
09:11
And as you're thinking about
206
535385
1599
Bạn biết
09:12
these two guys sequencing a human genome in 2000
207
536984
3451
hai người sắp xếp
bộ gen người vào năm 2000
bộ gen người vào năm 2000
09:16
and the Public Project sequencing the human genome in 2000,
208
540435
3553
và Dự Án Cộng Đồng về việc
thiết lập bộ gen người năm 2000,
thiết lập bộ gen người năm 2000,
09:19
then you don't hear a lot,
209
543988
3164
sau đó bạn không còn nghe
nói đến nhiều nữa,
nói đến nhiều nữa,
09:23
until you hear about an experiment last year in China,
210
547152
3984
cho tới khi bạn nghe về cuộc thí nghiệm
vào năm ngoái tại Trung Quốc,
vào năm ngoái tại Trung Quốc,
09:27
where they take skin cells from this mouse,
211
551136
4017
họ lấy những tế bào da
từ con chuột này,
từ con chuột này,
09:31
put four chemicals on it,
212
555153
1733
tiêm bốn chất hóa học vào,
09:32
turn those skin cells into stem cells,
213
556886
3566
biến những tế bào da đó thành tế bào gốc,
09:36
let the stem cells grow
214
560452
1465
để những tế bào gốc này phát triển
09:37
and create a full copy of that mouse.
215
561917
3087
và tạo ra một bản sao đầy đủ
của con chuột đó.
của con chuột đó.
09:40
That's a big deal.
216
565004
3247
Đó là một công trình lớn.
09:44
Because in essence
217
568251
1016
Vì về cơ bản
09:45
what it means is you can take a cell,
218
569267
2148
điều đó có nghĩa là bạn
có thể lấy một tế bào,
có thể lấy một tế bào,
09:47
which is a pluripotent stem cell,
219
571415
2286
một tế bào gốc đa năng,
09:49
which is like a skier at the top of a mountain,
220
573701
2684
cũng tương tự người đi trượt tuyết
trên đỉnh núi,
trên đỉnh núi,
09:52
and those two skiers become two pluripotent stem cells,
221
576385
3817
rồi nhân lên thành hai người, giống như
hai tế bào gốc đa năng,
hai tế bào gốc đa năng,
09:56
four, eight, 16,
222
580202
1782
rồi thành 4, 8, 16,
09:57
and then it gets so crowded
223
581984
1668
và sau đó nó tăng lên rất nhiều
09:59
after 16 divisions
224
583652
1800
sau 16 lần phân chia
10:01
that those cells have to differentiate.
225
585452
2502
những tế bào đó định hướng
phát triển khác nhau.
phát triển khác nhau.
10:03
So they go down one side of the mountain,
226
587954
1433
Vì vậy nhóm người này đi xuống
sườn núi này,
sườn núi này,
10:05
they go down another.
227
589387
1233
nhóm còn lại đi xuống sườn bên kia.
10:06
And as they pick that,
228
590620
1534
Cũng vậy, khi chọn đường,
10:08
these become bone,
229
592154
2250
các tế bào trở thành xương,
10:10
and then they pick another road and these become platelets,
230
594404
2932
nhóm khác trở thành tiểu cầu,
10:13
and these become macrophages,
231
597336
2117
thành đại thực bào,
số tế bào này thành lympho bào T.
10:15
and these become T cells.
232
599453
1267
Nhưng một khi trượt xuống rồi,
thì rất khó
thì rất khó
10:16
But it's really hard, once you ski down,
233
600720
1952
10:18
to get back up.
234
602672
1523
để quay lại đỉnh núi.
10:20
Unless, of course, if you have a ski lift.
235
604195
5412
Trừ phi, dĩ nhiên, nếu có
cáp treo đưa bạn lên.
cáp treo đưa bạn lên.
10:25
And what those four chemicals do
236
609607
2449
Bốn chất hóa học đó đưa
10:27
is they take any cell
237
612056
2069
bất kì tế nào
10:30
and take it way back up the mountain
238
614125
1932
lên lại đỉnh núi
thế là nó lại có cơ hội trở thành
bất kì bộ phận nào của cơ thể.
bất kì bộ phận nào của cơ thể.
10:31
so it can become any body part.
239
616057
2033
10:33
And as you think of that,
240
618090
1728
Thực tế,
10:35
what it means is potentially
241
619818
1980
điều đó có nghĩa là
10:37
you can rebuild a full copy
242
621798
2175
bạn có khả năng tái tạo một bản sao đầy đủ
10:39
of any organism
243
623973
1867
của bất kì cơ quan nào
10:41
out of any one of its cells.
244
625840
2586
từ bất kỳ tế bào nào.
10:44
That turns out to be a big deal
245
628426
2531
Thực sự đây là một công trình lớn
10:46
because now you can take, not just mouse cells,
246
630957
2566
vì bây giờ bạn không chỉ
có thể lấy tế bào của chuột,
có thể lấy tế bào của chuột,
10:49
but you can human skin cells
247
633523
2318
mà còn có thể là tế bào da của người
10:51
and turn them into human stem cells.
248
635841
3650
rồi biến chúng thành tế bào gốc.
10:55
And then what they did in October
249
639491
3198
Và sau đó, vào tháng 10, điều họ đã làm
10:58
is they took skin cells, turned them into stem cells
250
642689
3400
là họ đã lấy những tế bào da,
chuyển thành tế bào gốc
chuyển thành tế bào gốc
11:01
and began to turn them into liver cells.
251
646089
3673
và bắt đầu chuyển chúng thành
những tế bào gan.
những tế bào gan.
11:05
So in theory,
252
649762
1044
Theo lý thuyết
11:06
you could grow any organ from any one of your cells.
253
650806
5184
bạn có thể phát triển bất kỳ cơ quan nào
từ bất kỳ tế bào nào trong bạn.
từ bất kỳ tế bào nào trong bạn.
11:11
Here's a second experiment:
254
655990
1718
Đây là thí nghiệm thứ hai:
11:13
If you could photocopy your body,
255
657708
3133
Nếu bạn có thể sao chép cơ thể của mình,
11:16
maybe you also want to take your mind.
256
660841
3052
có lẽ bạn cũng muốn tạo ra não của mình.
Một trong những diễn thuyết
bạn đã xem ở TED
bạn đã xem ở TED
11:19
And one of the things you saw at TED
257
663893
1565
11:21
about a year and a half ago
258
665458
1250
khoảng một năm rưỡi trước
11:22
was this guy.
259
666708
1435
của chàng trai này.
11:24
And he gave a wonderful technical talk.
260
668143
2600
Anh ấy đã làm bài diễn thuyết tuyệt vời
11:26
He's a professor at MIT.
261
670743
1599
Anh là một giáo sư tại MIT.
11:28
But in essence what he said
262
672342
1916
Nhưng về cơ bản, điều anh nói
11:30
is you can take retroviruses,
263
674258
1700
là bạn có thể lấy retrovirus gây ung thư
11:31
which get inside brain cells of mice.
264
675958
2800
ở bên trong tế bào não của lũ chuột.
11:34
You can tag them with proteins
265
678758
2440
Bạn có thể gắn chúng với protein
11:37
that light up when you light them.
266
681198
2094
sẽ phát sáng khi bạn chiếu sáng chúng.
11:39
And you can map the exact pathways
267
683292
3716
Và bạn có thể vẽ đường truyền thần kinh
11:42
when a mouse sees, feels, touches,
268
687008
3483
khi một con chuột nhìn, ngửi, chạm,
11:46
remembers, loves.
269
690491
2183
ghi nhớ, yêu thích.
11:48
And then you can take a fiber optic cable
270
692674
2373
Rồi bạn có thể lấy một sợi cáp quang
11:50
and light up some of the same things.
271
695047
3819
và chiếu sáng vài thứ tương tự.
11:54
And by the way, as you do this,
272
698866
1832
Và lúc bạn làm như vậy,
11:56
you can image it in two colors,
273
700698
2017
bạn có thể tưởng tượng nó theo hai màu,
11:58
which means you can download this information
274
702715
2399
có nghĩa là bạn có thể lấy thông tin
12:01
as binary code directly into a computer.
275
705114
4740
thông qua mã nhị phân rồi đưa
trực tiếp vào máy tính.
trực tiếp vào máy tính.
12:05
So what's the bottom line on that?
276
709854
2473
Vậy thì kết luận là gì?
12:08
Well it's not completely inconceivable
277
712327
2200
À điều này không hẳn là
không tưởng tượng được
không tưởng tượng được
12:10
that someday you'll be able to download your own memories,
278
714527
4495
một ngày nào đó bạn có thể
tải về những kí ức của riêng mình,
tải về những kí ức của riêng mình,
12:14
maybe into a new body.
279
719022
2387
rồi đưa vào trong một cơ thể mới.
12:17
And maybe you can upload other people's memories as well.
280
721409
5085
Và có lẽ bạn cũng có thể tải lên
những kí ức của người khác.
những kí ức của người khác.
12:22
And this might have just one or two
281
726494
2514
Và điều này có thể chỉ có một hoặc hai
12:24
small ethical, political, moral implications.
282
729008
3520
vấn đề nhỏ về đạo đức,
chính trị, luân lý.
chính trị, luân lý.
12:28
(Laughter)
283
732528
1531
(Cười)
12:29
Just a thought.
284
734059
2991
Đó chỉ là một ý tưởng thôi mà.
12:32
Here's the kind of questions
285
737050
1528
Còn đây là vấn đề
12:34
that are becoming interesting questions
286
738578
1980
đang trở thành những câu hỏi thú vị
12:36
for philosophers, for governing people,
287
740558
2484
cho những triết gia,
nhân viên chính phủ,
nhân viên chính phủ,
12:38
for economists, for scientists.
288
743042
3366
nhà kinh tế học, những nhà khoa học.
12:42
Because these technologies are moving really quickly.
289
746408
3284
Vì những công nghệ này đang
phát triển rất nhanh.
phát triển rất nhanh.
12:45
And as you think about it,
290
749692
1500
Bây giờ,
12:47
let me close with an example of the brain.
291
751192
3082
tôi xin đưa một ví dụ về não.
12:50
The first place where you would expect
292
754274
1683
Cơ quan nào của cơ thể
12:51
to see enormous evolutionary pressure today,
293
755957
3051
phải chịu áp lực tiến hóa lớn
12:54
both because of the inputs,
294
759008
2265
vì tín hiệu đầu vào
12:57
which are becoming massive,
295
761273
1552
đang ngày càng trở nên khổng lồ
12:58
and because of the plasticity of the organ,
296
762825
1782
và vì áp lực phải làm việc,
13:00
is the brain.
297
764607
2534
đó chính là bộ não.
13:03
Do we have any evidence that that is happening?
298
767141
3318
Chúng ta có bằng chứng để chứng minh
điều đó đang diễn ra hay không?
điều đó đang diễn ra hay không?
13:06
Well let's take a look at something like autism incidence per thousand.
299
770459
4731
À hãy nhìn vào vài việc như
tỉ lệ mắc bệnh tự kỉ.
tỉ lệ mắc bệnh tự kỉ.
13:11
Here's what it looks like in 2000.
300
775190
2502
Đây là những gì xảy ra trong năm 2000.
13:13
Here's what it looks like in 2002,
301
777692
2082
trong năm 2002,
13:15
2006, 2008.
302
779774
4618
2006, 2008.
13:20
Here's the increase in less than a decade.
303
784392
4082
Đây là sự gia tăng trong vòng chưa
tới một thập kỉ trở lại đây.
tới một thập kỉ trở lại đây.
13:24
And we still don't know why this is happening.
304
788474
4417
Và chúng ta vẫn không biết
tại sao điều này lại diễn ra.
tại sao điều này lại diễn ra.
13:28
What we do know is, potentially,
305
792891
2485
Điều chúng ta biết là, có lẽ
13:31
the brain is reacting in
306
795376
2032
não đang phản ứng
13:33
a hyperactive, hyper-plastic way,
307
797408
2134
theo hướng tăng động, tăng số lượng,
13:35
and creating individuals that are like this.
308
799542
2950
và đang tạo ra những cá nhân như thế này.
13:38
And this is only one of the conditions that's out there.
309
802492
2757
Và đó chỉ là một trong những điều kiện
môi trường.
môi trường.
13:41
You've also got people with who are extraordinarily smart,
310
805249
3540
Bạn cũng biết những người
thông minh xuất chúng,
thông minh xuất chúng,
13:44
people who can remember everything they've seen in their lives,
311
808789
2397
người có thể nhớ mọi thứ
họ từng thấy trong đời
họ từng thấy trong đời
13:47
people who've got synesthesia,
312
811186
1385
người có giác quan thứ phát,
13:48
people who've got schizophrenia.
313
812571
1331
người mắc bệnh tâm thần phân liệt.
13:49
You've got all kinds of stuff going on out there,
314
813902
2534
Có những thứ đang diễn ra
13:52
and we still don't understand
315
816436
1218
và ta vẫn không hiểu
13:53
how and why this is happening.
316
817654
2233
chuyện này diễn ra như thế nào
và lí do tại sao.
và lí do tại sao.
13:55
But one question you might want to ask is,
317
819887
2682
Nhưng một câu hỏi bạn có thể
muốn hỏi đó là,
muốn hỏi đó là,
13:58
are we seeing a rapid evolution of the brain
318
822569
2628
chúng ta có đang thấy sự tiến hóa
nhanh chóng của não
nhanh chóng của não
14:01
and of how we process data?
319
825197
1825
và cách chúng ta truyền tải
dữ liệu không?
dữ liệu không?
14:02
Because when you think of how much data's coming into our brains,
320
827022
3063
Bởi vì khi bạn nghĩ về số lượng
dữ liệu đi vào não,
dữ liệu đi vào não,
14:05
we're trying to take in as much data in a day
321
830085
3484
chúng ta đang cố gắng tiếp nhận
nhiều dữ liệu trong một ngày
nhiều dữ liệu trong một ngày
14:09
as people used to take in in a lifetime.
322
833569
2551
như nhiều người từng tiếp nhận
trong cả đời mình.
trong cả đời mình.
14:12
And as you're thinking about this,
323
836120
2632
Và thực tế
có bốn thuyết giải thích tại sao
điều này diễn ra,
điều này diễn ra,
14:14
there's four theories as to why this might be going on,
324
838752
2342
14:16
plus a whole series of others.
325
841094
1327
còn có thêm các thứ khác.
14:18
I don't have a good answer.
326
842421
1649
Tôi không có một đáp án thỏa đáng.
14:19
There really needs to be more research on this.
327
844070
3616
Thật sự cần có nhiều
cuộc nghiên cứu hơn nữa.
cuộc nghiên cứu hơn nữa.
14:23
One option is the fast food fetish.
328
847686
2235
Một sự lựa chọn là tín đồ
của thức ăn nhanh.
của thức ăn nhanh.
14:25
There's beginning to be some evidence
329
849921
2449
Khởi đầu với vài bằng chứng
14:28
that obesity and diet
330
852370
2251
cho rằng chứng béo phì và ăn kiêng
14:30
have something to do
331
854621
1631
có liên quan đến
14:32
with gene modifications,
332
856252
1768
những biến đổi gen,
14:33
which may or may not have an impact
333
858020
2350
có hay không có tác động
14:36
on how the brain of an infant works.
334
860370
3517
trên hoạt động não
của một bé sơ sinh.
của một bé sơ sinh.
14:39
A second option is the sexy geek option.
335
863887
3955
Sự lựa chọn thứ hai là lựa chọn
dành cho người lập dị đầy quyến rũ.
dành cho người lập dị đầy quyến rũ.
14:43
These conditions are highly rare.
336
867842
4243
Những điều kiện này thì vô cùng hiếm.
14:47
(Laughter)
337
872085
3038
(Cười)
14:51
(Applause)
338
875123
5300
(Vỗ tay)
14:56
But what's beginning to happen
339
880423
1633
Nhưng điều đang bắt đầu diễn ra
14:57
is because these geeks are all getting together,
340
882056
2534
đó là vì tất cả những người lập dị này
tập hợp lại,
tập hợp lại,
15:00
because they are highly qualified for computer programming
341
884590
2897
vì họ đủ tiêu chuẩn để lập trình máy tính
15:03
and it is highly remunerated,
342
887487
2318
và điều này được trả thù lao rất cao
15:05
as well as other very detail-oriented tasks,
343
889805
3150
cũng như những nhiệm vụ
hướng dẫn chi tiết khác,
hướng dẫn chi tiết khác,
15:08
that they are concentrating geographically
344
892955
2449
họ đang tập trung
về mặt địa lý
về mặt địa lý
15:11
and finding like-minded mates.
345
895404
2967
và tìm những người bạn cùng chung ý tưởng.
15:14
So this is the assortative mating hypothesis
346
898371
3568
Vì vậy đây là giả thuyết
giao phối tương xứng
giao phối tương xứng
15:17
of these genes reinforcing one another
347
901939
2700
của những bộ gen tương hỗ nhau
15:20
in these structures.
348
904639
2117
trong những cấu trúc này.
15:22
The third, is this too much information?
349
906756
2950
Lựa chọn thứ ba,
có phải có quá nhiều thông tin?
có phải có quá nhiều thông tin?
Chúng ta càng cố gắng
truyền tải nhiều thứ
truyền tải nhiều thứ
15:25
We're trying to process so much stuff
350
909706
1497
15:27
that some people get synesthetic
351
911203
2352
để những người có giác quan thứ phát
15:29
and just have huge pipes that remember everything.
352
913555
2600
và chỉ có những cái ống khổng lồ
để ghi nhớ tất cả.
để ghi nhớ tất cả.
15:32
Other people get hyper-sensitive to the amount of information.
353
916155
2669
Nhiều người lại nhạy cảm
với khối lượng lớn thông tin.
với khối lượng lớn thông tin.
15:34
Other people react with various psychological conditions
354
918824
3982
Nhiều người lại phản ứng
với những điều kiện tâm lí đa dạng
với những điều kiện tâm lí đa dạng
hoặc phản ứng trước thông tin này.
15:38
or reactions to this information.
355
922806
1632
15:40
Or maybe it's chemicals.
356
924438
2702
Hoặc có thể là do những chất hóa học.
15:43
But when you see an increase
357
927140
1765
Nhưng khi bạn thấy sự gia tăng
15:44
of that order of magnitude in a condition,
358
928905
2351
trật tự của âm lượng trong một điều kiện,
15:47
either you're not measuring it right
359
931256
1565
hoặc bạn không đo được chính xác
15:48
or there's something going on very quickly,
360
932821
2518
hoặc có thứ gì đó đang
diễn ra vô cùng nhanh,
diễn ra vô cùng nhanh,
15:51
and it may be evolution in real time.
361
935339
4032
và có lẽ là sự tiến hóa trong thực tại.
15:55
Here's the bottom line.
362
939371
2503
Đây là kết luận.
15:57
What I think we are doing
363
941874
2181
Điều tôi nghĩ chúng ta đang làm
15:59
is we're transitioning as a species.
364
944055
1716
đó là chúng ta đang
chuyển hóa như loài vật.
chuyển hóa như loài vật.
16:01
And I didn't think this when Steve Gullans and I started writing together.
365
945771
5484
Tôi không nghĩ về điều này khi
Steve Gullans và tôi cùng bắt đầu viết.
Steve Gullans và tôi cùng bắt đầu viết.
Tôi nghĩ chúng ta đang
chuyển hóa thành Homo evolutis
chuyển hóa thành Homo evolutis
16:07
I think we're transitioning into Homo evolutis
366
951255
2451
16:09
that, for better or worse,
367
953706
1399
dù tốt hơn hay tệ hơn
16:11
is not just a hominid that's conscious of his or her environment,
368
955105
4182
điều đó không chỉ là người Hominid ý thức
được môi trường xung quanh mình,
được môi trường xung quanh mình,
16:15
it's a hominid that's beginning to directly and deliberately
369
959287
3219
đó là người Hominid đang bắt đầu
trực tiếp và liều lĩnh
trực tiếp và liều lĩnh
16:18
control the evolution of its own species,
370
962506
3198
điều khiển sự tiến hóa của
chính loài của mình,
chính loài của mình,
16:21
of bacteria, of plants, of animals.
371
965704
3834
của vi khuẩn
của thực vật và động vật.
của thực vật và động vật.
16:25
And I think that's such an order of magnitude change
372
969538
2835
Và tôi nghĩ đó là trật tự
của sự thay đổi lớn
của sự thay đổi lớn
16:28
that your grandkids or your great-grandkids
373
972373
3103
mà chắt của bạn hoặc cháu cố của bạn
16:31
may be a species very different from you.
374
975476
3045
có lẽ sẽ là một loài vô cùng
khác biệt với bạn.
khác biệt với bạn.
16:34
Thank you very much.
375
978521
1586
Cảm ơn rất nhiều.
16:36
(Applause)
376
980107
5331
(Vỗ tay)
Translated by Hong Khanh LE
ABOUT THE SPEAKER
Juan Enriquez - FuturistJuan Enriquez thinks and writes about the profound changes that genomics and other life sciences will bring in business, technology, politics and society.
Why you should listen
A broad thinker who studies the intersections of these fields, Enriquez has a talent for bridging disciplines to build a coherent look ahead. He is the managing director of Excel Venture Management, a life sciences VC firm. He recently published (with Steve Gullans) Evolving Ourselves: How Unnatural Selection and Nonrandom Mutation Are Shaping Life on Earth. The book describes a world where humans increasingly shape their environment, themselves and other species.
Enriquez is a member of the board of Synthetic Genomics, which recently introduced the smallest synthetic living cell. Called “JCVI-syn 3.0,” it has 473 genes (about half the previous smallest cell). The organism would die if one of the genes is removed. In other words, this is the minimum genetic instruction set for a living organism.
Juan Enriquez | Speaker | TED.com