TED2010
William Li: Can we eat to starve cancer?
Wiliam Li. Ĉu eblas manĝante malsategigi kanceron?
Filmed:
Readability: 5.2
5,284,275 views
Wiliam Li prezentas novan manieron pripensi kancerkuracadon: angiogenezo, celante la sangokanalojn, kiuj nutras tumoron. La kerna unua (kaj plej bona) paŝo: Manĝi kancerkontraŭbatalajn nutraĵojn, kiuj venkas kanceron sur ties propra tereno.
William Li - Cancer researcher
William Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting. Full bio
William Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
Good afternoon.
0
2000
2000
Saluton.
00:19
There's a medical revolution happening all around us,
1
4000
3000
Okazas kuraca revolucio ĉirkaŭ ni,
00:22
and it's one that's going to help us conquer
2
7000
2000
kaj ĝi helpos nin venki
00:24
some of society's most dreaded conditions,
3
9000
2000
iujn el la plej timigaj aferoj en la socio,
00:26
including cancer.
4
11000
2000
interalie kanceron.
00:28
The revolution is called angiogenesis,
5
13000
3000
Kaj la revolucio nomiĝas angiogenezo,
00:31
and it's based on the process
6
16000
2000
kaj ĝi baziĝas sur la procezo,
00:33
that our bodies use to grow blood vessels.
7
18000
3000
kiun nia korpo uzas por kreskigi angiojn.
00:36
So why should we care about blood vessels?
8
21000
2000
Kial do ni okupiĝu pri angioj?
00:38
Well, the human body is literally packed with them:
9
23000
3000
Nu, la homa korpo estas laŭvorte plenplena je ili:
00:41
60,000 miles worth in a typical adult.
10
26000
3000
100 000 km da ili en mezuma plenkreskulo.
00:44
End to end, that would form a line
11
29000
2000
Unu post la alia ili estigus linion ...
00:46
that would circle the earth twice.
12
31000
3000
dufoje ĉirkaŭantan la teron.
00:49
The smallest blood vessels are called capillaries;
13
34000
3000
La plej malgrandaj angioj nomiĝas kapilaroj
00:52
we've got 19 billion of them in our bodies.
14
37000
3000
Ni havas 19 miliardojn da ili en nia korpo.
00:55
And these are the vessels of life, and,
15
40000
3000
Kaj tiuj estas la kanaloj de la vivo, kaj,
00:58
as I'll show you,
16
43000
2000
kiel mi montros al vi,
01:00
they can also be the vessels of death.
17
45000
3000
ili povas ankaŭ esti la kanaloj de la morto.
01:03
Now the remarkable thing about blood vessels
18
48000
2000
Rimarkindaĵo pri angioj estas tio,
01:05
is that they have this ability
19
50000
2000
ke ili kapablas adaptiĝi
01:07
to adapt to whatever environment they're growing in.
20
52000
2000
al ĉiu medio, en kiu ili kreskas.
01:09
For example, in the liver they form channels
21
54000
2000
Ekzemple, en la hepato ili formas kanalojn
01:11
to detoxify the blood;
22
56000
2000
por senvenenigi la sangon.
01:13
in the lung they line air sacs for gas exchange;
23
58000
3000
En la pulmo ili tapetas aerveziketojn por gasinterŝanĝo.
01:16
in muscle they corkscrew so that muscles can contract
24
61000
2000
En muskolo ili korktirile ruliĝas tiel, ke muskoloj povas kuntiriĝi
01:18
without cutting off circulation;
25
63000
3000
sen interrompi la cirkuladon.
01:21
and in nerves they course along like power lines,
26
66000
2000
Kaj nervojn ili laŭiras kiel elektrokabloj
01:23
keeping those nerves alive.
27
68000
2000
vivotenantaj tiujn nervojn.
01:25
We get most of these blood vessels
28
70000
2000
Kaj ni akiras la plimulton de tiuj angioj,
01:27
when we're actually still in the womb,
29
72000
2000
kiam ni ankoraŭ estas en la utero.
01:29
And what that means is that as adults,
30
74000
3000
Kaj tio signifas, ke en plenkreskuloj
01:32
blood vessels don't normally grow.
31
77000
2000
angioj normale ne kreskas,
01:34
Except in a few special circumstances:
32
79000
3000
escepte en kelkaj specialaj cirkonstancoj.
01:38
In women, blood vessels grow every month
33
83000
2000
En virinoj, angioj kreskas ĉiumonate
01:40
to build the lining of the uterus;
34
85000
2000
por konstrui la tapeton en la utero.
01:42
during pregnancy, they form the placenta,
35
87000
2000
Dum gravedo ili formas la placenton,
01:44
which connects mom and baby.
36
89000
3000
kiu interkonektas patrinon kaj bebon.
01:47
And after injury, blood vessels
37
92000
2000
Kaj post vundiĝo, angioj
01:49
actually have to grow under the scab
38
94000
2000
efektive devas kreski sub la krusto
01:51
in order to heal a wound.
39
96000
2000
por resanigi vundon.
01:53
And this is actually what it looks like,
40
98000
2000
Kaj jen kiel tio aspektas.
01:55
hundreds of blood vessels
41
100000
2000
Centoj da angioj
01:57
all growing toward the center of the wound.
42
102000
2000
ĉiuj kreskantaj al la centro de la vundo.
01:59
So the body has the ability to regulate
43
104000
3000
Tiel la korpo kapablas reguligi
02:02
the amount of blood vessels that are present at any given time.
44
107000
3000
la kvanton de angioj, kiuj ĉeestas je iu momento.
02:05
It does this through an elaborate
45
110000
2000
Kaj ĝi faras tion per malsimpla
02:07
and elegant system of checks and balances,
46
112000
2000
kaj eleganta sistemo de kontroloj kaj ekvilibroj,
02:09
stimulators and inhibitors of angiogenesis,
47
114000
3000
stimuliloj kaj malstimuliloj de angiogenezo,
02:12
such that, when we need a brief burst of blood vessels,
48
117000
3000
tiamaniere ke, kiam ni bezonas subitan kreskon de angioj,
02:15
the body can do this by releasing stimulators,
49
120000
3000
la korpo povas fari tion liberigante stimulilojn,
02:18
proteins called angiogenic factors
50
123000
2000
proteinojn nomatajn angiogenezaj faktoroj,
02:20
that act as natural fertilizer
51
125000
2000
kiuj agas kiel natura sterkaĵo
02:22
and stimulate new blood vessels to sprout.
52
127000
2000
kaj stimulas la estiĝon de novaj angioj.
02:24
And when those excess vessels are no longer needed,
53
129000
2000
Kaj kiam tiuj troaj angioj ne plu estas bezonataj,
02:26
the body prunes them back to baseline
54
131000
3000
la korpo pritondas ilin reen al la komenca kvanto
02:29
using naturally occurring inhibitors of angiogenesis.
55
134000
3000
uzante nature ĉeestantajn inhibiciilojn de angiogenezo.
02:33
Now there are other situations where we start beneath the baseline
56
138000
2000
Ekzistas aliaj situacioj, kie ni komencas sub la normala kvanto,
02:35
and we need to grow more blood vessels just to get back to normal levels --
57
140000
3000
kaj ni devas kreskigi pli da angioj nur por reveni al normalaj niveloj.
02:38
for example, after an injury --
58
143000
2000
Ekzemple post vundiĝo.
02:40
and a body can do that too,
59
145000
2000
Kaj korpo povas ankaŭ fari tion,
02:42
but only to that normal level,
60
147000
2000
sed nur ĝis tiu normala nivelo,
02:44
that set point.
61
149000
2000
tiu fiksa punkto.
02:46
But what we now know is that for a number of diseases,
62
151000
3000
Sed ni nun scias, ke ĉe kelkaj malsanoj
02:49
there are defects in the system
63
154000
2000
estas mankoj en la sistemo,
02:51
where the body can't prune back extra blood vessels
64
156000
3000
kie la korpo ne povas pritondi la ekstrajn angiojn
02:54
or can't grow enough new ones
65
159000
2000
aŭ ne povas kreskigi sufiĉe da novaj
02:56
in the right place at the right time.
66
161000
2000
en la ĝusta loko kaj la ĝusta tempo.
02:58
And in these situations, angiogenesis
67
163000
2000
Kaj en tiuj situacioj angiogenezo
03:00
is out of balance.
68
165000
2000
estas ekster ekvilibro.
03:02
And when angiogenesis is out of balance,
69
167000
2000
Kaj kiam angiogenezo estas en malekvilibro,
03:04
a myriad of diseases result.
70
169000
2000
miriado da malsanoj ekestas.
03:06
For example, insufficient angiogenesis --
71
171000
2000
Ekzemple nesufiĉa angiogenezo,
03:08
not enough blood vessels --
72
173000
2000
ne sufiĉaj sangotubetoj,
03:10
leads to wounds that don't heal, heart attacks,
73
175000
3000
estigas nesaniĝantajn vundojn, korhaltojn,
03:13
legs without circulation, death from stroke,
74
178000
2000
krurojn sen cirkulado, morton pro apopleksio,
03:15
nerve damage.
75
180000
2000
nervodifektojn.
03:17
And on the other end, excessive angiogenesis --
76
182000
2000
Kaj aliflanke, troa angiogenezo,
03:19
too many blood vessels -- drives disease,
77
184000
3000
tro da sangotubetoj, malsanigas.
03:22
and we see this in cancer, blindness,
78
187000
2000
Kaj tion ni vidas en kancero, blindeco,
03:24
arthritis, obesity,
79
189000
2000
artrito, obezo,
03:26
Alzheimer's disease.
80
191000
2000
Alzheimer-malsano.
03:28
In total, there are more than 70 major diseases
81
193000
3000
Entute estas pli ol 70 ĉefaj malsanoj
03:31
affecting more than a billion people worldwide,
82
196000
3000
afliktantaj pli ol miliardon da homoj tutmonde,
03:34
that all look on the surface to be different from one another,
83
199000
2000
kiuj malsanoj unuavide aspektas malsamaj,
03:36
but all actually share
84
201000
2000
sed efektive ĉiuj kundividas ...
03:38
abnormal angiogenesis
85
203000
2000
nenormalan angiogenezon
03:40
as their common denominator.
86
205000
2000
kiel komunan econ.
03:42
And this realization is allowing us
87
207000
2000
Kaj ĉi tiu konscio ebligas nin
03:44
to reconceptualize
88
209000
2000
rekoncepti la manieron,
03:46
the way that we actually approach these diseases
89
211000
2000
laŭ kiu ni efektive ektraktas tiujn malsanojn
03:48
by controlling angiogenesis.
90
213000
3000
per regado de angiogenezo.
03:51
Now I'm going to focus on cancer
91
216000
2000
Nun mi koncentriĝos pri kancero,
03:53
because angiogenesis is a hallmark of cancer,
92
218000
3000
ĉar angiogenezo estas karakterizo de kancero,
03:56
every type of cancer.
93
221000
2000
ĉia kancero.
03:58
So here we go.
94
223000
2000
Do, ni ekiras.
04:00
This is a tumor: dark, gray, ominous mass
95
225000
2000
Jen tumoro, malluma, griza, minaca maso
04:02
growing inside a brain.
96
227000
2000
kreskanta ene de cerbo.
04:04
And under the microscope, you can see
97
229000
2000
Kaj tra la mikroskopo vi povas vidi
04:06
hundreds of these brown staining blood vessels,
98
231000
2000
centojn da tiuj brunmakulaj angioj,
04:08
capillaries that are feeding cancer cells,
99
233000
2000
kapilaroj, kiuj nutras kancerĉelojn,
04:10
bringing oxygen and nutrients.
100
235000
3000
alportante oksigenon kaj nutraĵon.
04:13
But cancers don't start out like this.
101
238000
2000
Sed kanceroj ne komenciĝas ĉi tiel.
04:15
And, in fact, cancers don't start out
102
240000
2000
Kaj efektive, kanceroj ne ekkreskas
04:17
with a blood supply.
103
242000
2000
kun sangoprovizo.
04:19
They start out as small, microscopic nests of cells
104
244000
3000
Ili ekestas kiel malgrandaj, mikroskopaj nestoj de ĉeloj,
04:22
that can only grow to
105
247000
2000
kiuj povas kreski nur ĝis grandeco ...
04:24
one half a cubic millimeter in size;
106
249000
3000
de duono de kuba milimetro.
04:27
that's the tip of a ballpoint pen.
107
252000
2000
Tiom, kiom la pinto de globetskribilo.
04:29
Then they can't get any larger because they don't have a blood supply,
108
254000
2000
Poste ili ne povas plu pligrandiĝi, ĉar ili ne havas sangoprovizon,
04:31
so they don't have enough oxygen or nutrients.
109
256000
3000
ili do ricevas nesufiĉe da oksigeno aŭ nutraĵo.
04:34
In fact, we're probably forming these
110
259000
2000
Kaj fakte ni verŝajne formas tiajn
04:36
microscopic cancers all the time in our body.
111
261000
3000
mikroskopajn kancerojn ĉiumomente en nia korpo.
04:40
Autopsy studies from people who died in car accidents
112
265000
3000
Nekropsiaj esploroj pri homoj mortintaj en aŭtomobilakcidentoj
04:43
have shown that about 40 percent of women
113
268000
3000
montris, ke proksimume 40 procentoj
04:46
between the ages of 40 and 50
114
271000
2000
de virinoj 40- ĝis 50-jaraĝaj
04:48
actually have microscopic
115
273000
2000
efektive havas mikroskopajn
04:50
cancers in their breasts,
116
275000
2000
kancerojn en siaj mamoj.
04:52
about 50 percent of men in their 50s and 60s
117
277000
2000
Proksimume 50 procentoj el viroj 50- ĝis 60-jaraĝaj
04:54
have microscopic prostate cancers,
118
279000
3000
havas mikroskopajn prostatkancerojn.
04:57
and virtually 100 percent of us,
119
282000
2000
Kaj verŝajne 100 procentoj el ni,
04:59
by the time we reach our 70s,
120
284000
2000
kiam ni fine iĝos 70-jaraĝaj,
05:01
will have microscopic cancers growing in our thyroid.
121
286000
3000
havos mikroskopajn kancerojn kreskantajn en nia tiroido.
05:04
Yet, without a blood supply,
122
289000
2000
Malgraŭ tio, sen sangoprovizo
05:06
most of these cancers
123
291000
2000
la plimulto de ĉi tiuj kanceroj
05:08
will never become dangerous.
124
293000
2000
neniam fariĝos danĝeraj.
05:10
Dr. Judah Folkman, who was my mentor
125
295000
2000
D-ro Judah Folkman, kiu estis mia mentoro,
05:12
and who was the pioneer of the angiogenesis field,
126
297000
3000
kaj kiu estis la pioniro en la angiogeneza kampo,
05:15
once called this "cancer without disease."
127
300000
3000
iam nomis ĝin "kancero sen malsano".
05:19
So the body's ability to balance angiogenesis,
128
304000
3000
Do la korpa kapablo ekvilibrigi angiogenezon,
05:22
when it's working properly,
129
307000
2000
se ĝi taŭge funkcias,
05:24
prevents blood vessels from feeding cancers.
130
309000
2000
malhelpas angiojn nutri kancerojn.
05:26
And this turns out to be
131
311000
2000
Kaj ĉi tio montriĝas
05:28
one of our most important defense mechanisms
132
313000
3000
unu el niaj plej gravaj defendomekanismoj
05:31
against cancer.
133
316000
2000
kontraŭ kancero.
05:33
In fact, if you actually block angiogenesis
134
318000
2000
Fakte, se vi efektive blokas angiogenezon
05:35
and prevent blood vessels from ever reaching cancer cells,
135
320000
2000
kaj malhelpas angiojn iam atingi kancerĉelojn,
05:37
tumors simply can't grow up.
136
322000
2000
tumoroj simple ne povas kreski.
05:39
But once angiogenesis occurs,
137
324000
2000
Sed kiam angiogenezo okazas,
05:41
cancers can grow exponentially.
138
326000
3000
kanceroj povas kreski eksponenciale.
05:44
And this is actually how
139
329000
2000
Kaj tio efektive estas,
05:46
a cancer goes from being
140
331000
2000
kiel kancero unue sendanĝera
05:48
harmless to deadly.
141
333000
2000
iĝas mortiga.
05:50
Cancer cells mutate
142
335000
2000
Kancerĉeloj mutacias
05:52
and they gain the ability to release
143
337000
2000
kaj ili akiras la kapablon liberigi
05:54
lots of those angiogenic factors, natural fertilizer,
144
339000
2000
tiajn angiogenezajn faktorojn, natura sterkaĵo,
05:56
that tip the balance in favor of blood vessels
145
341000
2000
kiuj puŝas la ekvilibron favore al angioj
05:58
invading the cancer.
146
343000
2000
invadantaj la kanceron.
06:00
And once those vessels invade the cancer,
147
345000
2000
Kaj kiam tiuj angioj invadis la kanceron,
06:02
it can expand, it can invade local tissues.
148
347000
3000
ĉi tiu povas plivastiĝi, ĝi povas invadi lokajn histojn.
06:05
And the same vessels that are feeding tumors
149
350000
2000
Kaj la samaj angioj, kiuj nutras tumorojn,
06:07
allow cancer cells to exit into the circulation
150
352000
3000
ebligas al kancerĉeloj eniri la cirkuladon
06:10
as metastases.
151
355000
2000
kiel metastazoj.
06:12
And, unfortunately, this late stage of cancer
152
357000
3000
Kaj, bedaŭrinde, ĉi tiu malfrua stadio de kancero
06:15
is the one at which it's most likely
153
360000
2000
estas tiu, kiu estos
06:17
to be diagnosed,
154
362000
2000
plej probable diagnozata,
06:19
when angiogenesis is already turned on
155
364000
2000
kiam angiogenezo jam komenciĝis,
06:21
and cancer cells are growing like wild.
156
366000
3000
kaj kanceraj ĉeloj sovaĝe kreskas.
06:25
So, if angiogenesis
157
370000
2000
Do, se angiogenezo
06:27
is a tipping point
158
372000
2000
estas punkto de nereiro
06:29
between a harmless cancer and a harmful one,
159
374000
3000
inter sendanĝera kaj danĝera,
06:32
then one major part of the angiogenesis revolution
160
377000
3000
tiam ĉefa parto de la angiogeneza revolucio
06:35
is a new approach to treating cancer
161
380000
2000
estas nova alproksimiĝo al kuracado de kancero
06:37
by cutting off the blood supply.
162
382000
3000
per interrompo de la sangoprovizado.
06:40
We call this antiangiogenic therapy,
163
385000
3000
Ni nomas tion kontraŭangiogeneza terapio,
06:43
and it's completely different from chemotherapy
164
388000
2000
kaj ĝi tute malsamas al ĥemioterapio,
06:45
because it selectively aims
165
390000
2000
ĉar ĝi elekte celas
06:47
at the blood vessels that are feeding the cancers.
166
392000
3000
la angiojn, kiuj nutras la kancerojn.
06:50
And we can do this because
167
395000
2000
Kaj ni povas fari tion,
06:52
tumor blood vessels are unlike normal, healthy vessels
168
397000
2000
ĉar tumoraj angioj estas malkiel normalaj, sanaj angioj,
06:54
we see in other places of the body:
169
399000
2000
kiajn ni vidas en aliaj lokoj de la korpo.
06:56
They're abnormal;
170
401000
2000
Ili estas nenormalaj;
06:58
they're very poorly constructed;
171
403000
2000
ili estas tre malbone konstruitaj;
07:00
and, because of that, they're highly vulnerable
172
405000
2000
kaj tial ili estas preskaŭ tute senŝirmaj
07:02
to treatments that target them.
173
407000
2000
kontraŭ kuracadoj, kiuj celas ilin.
07:05
In effect, when we give cancer patients
174
410000
2000
Efektive, kiam ni donas al kanceruloj
07:07
antiangiogenic therapy --
175
412000
2000
kontraŭangiogenezan terapion --
07:09
here, an experimental drug for a glioma,
176
414000
3000
ĉi-kaze eksperimenta medikamento por gliomo,
07:12
which is a type of brain tumor --
177
417000
2000
kiu estas speco de cerbotumoro --
07:14
you can see that there are dramatic changes that occur
178
419000
3000
oni povas vidi, ke estas subitaj ŝanĝiĝoj, kiuj okazas,
07:17
when the tumor is being starved.
179
422000
2000
kiam la tumoro estas nenutrata.
07:19
Here's a woman with a breast cancer
180
424000
2000
Jen virino kun mamkancero
07:21
being treated with the antiangiogenic drug called Avastin,
181
426000
3000
kuracata per la kontraŭangiogeneza medikamento nomata Avastin,
07:24
which is FDA approved.
182
429000
2000
kiu estas aprobita de FDA.
07:26
And you can see that the halo of blood flow
183
431000
3000
Kaj vi povas vidi, ke la nimbo de sangofluo
07:29
disappears after treatment.
184
434000
3000
malaperas post kuracado.
07:32
Well, I've just shown you
185
437000
2000
Nu, mi ĵus montris al vi
07:34
two very different types of cancer
186
439000
2000
du tre malsimilajn specojn de kancero,
07:36
that both responded to antiangiogenic therapy.
187
441000
3000
kiuj ambaŭ reagis al kontraŭangiogeneza terapio.
07:39
So, a few years ago, I asked myself,
188
444000
2000
Do, antaŭ kelkaj jaroj, mi demandis al mi
07:41
"Can we take this one step further
189
446000
2000
"Ĉu ni povas plupaŝi,
07:43
and treat other cancers,
190
448000
2000
kaj kuraci aliajn kancerojn,
07:45
even in other species?"
191
450000
3000
eĉ en aliaj specioj?".
07:49
So here is a nine year-old boxer named Milo
192
454000
2000
Jen do naŭjara hundo nomata Milo,
07:51
who had a very aggressive tumor
193
456000
2000
kiu havis tre agreseman tumoron
07:53
called a malignant neurofibroma growing on his shoulder.
194
458000
3000
nomatan maligna neŭrofibromo kreskantan sur ĝia ŝultro.
07:56
It invaded into his lungs.
195
461000
2000
Ĝi invadis ĝiajn pulmojn.
07:58
His veterinarian only gave him three months to live.
196
463000
2000
Ĝia veterinaro antaŭvidis por ĝi nur trimonatan pluvivon.
08:00
So we created a cocktail of antiangiogenic drugs
197
465000
3000
Tial ni preparis koktelon el kontraŭangiogenezaj medikamentoj,
08:03
that could be mixed into his dog food
198
468000
2000
kiuj povos esti miksataj en ĝia hundonutraĵo
08:05
as well as an antiangiogenic cream
199
470000
2000
kaj ankaŭ kontraŭangiogenezan ungventon,
08:07
that could be applied on the surface of the tumor.
200
472000
3000
kiu povos esti aplikata sur la surfaco de la tumoro.
08:10
And within a few weeks of treatment,
201
475000
2000
Kaj post nur kelkaj semajnoj da kuracado
08:12
we were able to slow down that cancer's growth
202
477000
3000
ni sukcesis malplirapidigi la kreskon de tiu kancero tiel,
08:15
such that we were ultimately able to extend milo's survival
203
480000
3000
ke ni fine povis etendi la postvivon de Milo
08:18
to six times what the veterinarian had initially predicted,
204
483000
3000
al sesoblo de kiom la veterinaro komence antaŭvidis,
08:21
all with a very good quality of life.
205
486000
3000
ĉiom kun tre bona vivokvalito.
08:24
And we subsequently treated more than 600 dogs.
206
489000
3000
Kaj poste ni kuracis pli ol 600 hundojn.
08:27
We have about a 60 percent response rate
207
492000
2000
Ni havas proksimume 60 procentan respondindicon
08:29
and improved survival for these pets
208
494000
2000
kaj plibonigitan postvivon por ĉi tiuj dorlotbestoj,
08:31
that were about to be euthanized.
209
496000
3000
kiuj estis eŭtanaziotaj.
08:34
So let me show you a couple of
210
499000
2000
Do mi montru al vi du
08:36
even more interesting examples.
211
501000
2000
eĉ pli interesajn ekzemplojn.
08:38
This is 20-year-old dolphin living in Florida,
212
503000
2000
Jen 20-jara delfeno vivanta en Florido;
08:40
and she had these lesions in her mouth
213
505000
2000
ĝi havis ĉi tiujn vundojn en sia buŝo,
08:42
that, over the course of three years,
214
507000
2000
kiuj dum tri jaroj evoluis
08:44
developed into invasive squamous cell cancers.
215
509000
3000
en invadantajn skvamĉelajn kancerojn.
08:47
So we created an antiangiogenic paste.
216
512000
3000
Tial ni preparis kontraŭangiogenezan ungventon.
08:50
We had it painted on top of the cancer
217
515000
2000
Ni ŝmiris ĝin sur la kanceron
08:52
three times a week.
218
517000
2000
trifoje ĉiusemajne.
08:54
And over the course of seven months,
219
519000
2000
Kaj post sep monatoj
08:56
the cancers completely disappeared,
220
521000
2000
la kanceroj tute malaperis,
08:58
and the biopsies came back as normal.
221
523000
3000
kaj la biopsioj reiĝis normalaj.
09:02
Here's a cancer growing on the lip
222
527000
2000
Jen kancero kreskanta sur la lipo
09:04
of a Wuarter horse named Guinness.
223
529000
2000
de ĉevalo nomata Guiness.
09:06
It's a very, very deadly type of cancer called an angiosarcoma.
224
531000
3000
Ĝi estas treege mortiga kancerspeco nomata angiosarkomo.
09:09
It had already spread to his lymph nodes,
225
534000
2000
Ĝi jam disvastiĝis en la limfajn gangliojn,
09:11
so we used an antiangiogenic skin cream for the lip
226
536000
3000
tial ni uzis kontraŭangiogenezan haŭtŝmiraĵon por la lipo
09:14
and an oral cocktail, so we could treat from the inside
227
539000
3000
kaj trinkeblan miksaĵon, tiel ni povus kuraci ĝin
09:17
as well as the outside.
228
542000
2000
ene kaj ankaŭ ekstere.
09:19
And over the course of six months,
229
544000
2000
Kaj ene de ses monatoj
09:21
he experienced a complete remission.
230
546000
3000
ĝi spertis kompletan resaniĝon.
09:24
And here he is six years later,
231
549000
3000
Kaj jen post ses jaroj
09:27
Guinness, with his very happy owner.
232
552000
3000
Guiness kun sia feliĉega posedanto.
09:30
(Applause)
233
555000
3000
(Aplaŭdo)
09:33
Now, obviously, antiangiogenic therapy
234
558000
2000
Nu, evidente, kontraŭangiogeneza terapio
09:35
could be used for a wide range of cancers.
235
560000
3000
povus esti uzata por vasta gamo da kanceroj.
09:38
And, in fact, the first pioneering treatments
236
563000
2000
Kaj fakte la unuaj pioniraj kuraciloj
09:40
for people, as well as dogs,
237
565000
2000
por homoj kaj ankaŭ por hundoj
09:42
are already becoming available.
238
567000
2000
jam fariĝas haveblaj.
09:44
There's 12 different drugs, 11 different cancer types.
239
569000
3000
Estas 12 diversaj medikamentoj, 11 diversaj kancerspecoj,
09:47
But the real question is:
240
572000
2000
sed la vera demando estas:
09:49
How well do these work in practice?
241
574000
2000
Kiel ili efektivas en praktiko?
09:51
So here's actually the patient survival data
242
576000
3000
Jen la donitaĵoj pri la postvivo de pacientoj
09:54
from eight different types of cancer.
243
579000
2000
de 8 diversspecaj kanceroj.
09:56
The bars represent survival time
244
581000
2000
Kaj la strioj reprezentas postvivan tempon
09:58
taken from the era
245
583000
2000
prenitan el la epoko,
10:00
in which there was only chemotherapy,
246
585000
2000
en kiu haveblis nur ĥemioterapio,
10:02
or surgery, or radiation available.
247
587000
3000
aŭ operacio, aŭ priradiado.
10:05
But starting in 2004,
248
590000
2000
Sed ekde 2004,
10:07
when antiangiogenic therapies first became available,
249
592000
2000
kiam kontraŭangiogenezaj terapioj unue havebliĝis,
10:09
well you can see that there has been
250
594000
2000
vi povas vidi, ke estis
10:11
a 70 to 100 percent
251
596000
2000
70- ĝis 100-procenta
10:13
improvement in survival
252
598000
2000
plibonigo en postvivo
10:15
for people with kidney cancer, multiple myeloma,
253
600000
3000
por homoj kun renkancero, multobla mielomo,
10:18
colorectal cancer, and gastrointestinal stromal tumors.
254
603000
3000
rektumkancero kaj gastrointestaj stromaj tumoroj.
10:22
That's impressive.
255
607000
2000
Tio estas impona.
10:24
But for other tumors and cancer types,
256
609000
3000
Sed por por aliaj tumoroj kaj kancertipoj,
10:27
the improvements have only been modest.
257
612000
3000
la plibonigoj estis nur modestaj.
10:30
So I started asking myself,
258
615000
2000
Tial mi ekdemandis al mi,
10:32
"Why haven't we been able to do better?"
259
617000
3000
"Kial ni ne kapablis fari pli bone?"
10:35
And the answer, to me, is obvious;
260
620000
2000
Kaj la respondo por mi estas evidenta;
10:37
we're treating cancer too late in the game,
261
622000
2000
ni ekkuracas kanceron tro malfrue en la ludo,
10:39
when it's already established
262
624000
2000
kiam ĝi jam instaliĝis,
10:41
and, oftentimes, it's already spread or metastasized.
263
626000
3000
kaj ofte jam disvastiĝis aŭ metastazis.
10:44
And as a doctor, I know
264
629000
2000
Kaj estante kuracisto mi scias,
10:46
that once a disease progresses to an advanced stage,
265
631000
3000
ke kiam malsano evoluis ĝis progresinta stadio,
10:49
achieving a cure
266
634000
2000
atingi resanigon
10:51
can be difficult, if not impossible.
267
636000
3000
povas esti malfacile, eĉ neeble.
10:54
So I went back to the biology
268
639000
2000
Tial mi revenis al la biologio
10:56
of angiogenesis
269
641000
2000
de angiogenezo
10:58
and started thinking:
270
643000
2000
kaj ekpensis:
11:00
Could the answer to cancer
271
645000
2000
Ĉu la reago al kancero
11:02
be preventing angiogenesis,
272
647000
3000
povus esti prevento de angiogenezo,
11:05
beating cancer at its own game
273
650000
2000
venkante kanceron en ties propra ludo,
11:07
so the cancers could never become dangerous?
274
652000
3000
por ke la kanceroj neniam povu iĝi danĝeraj?
11:11
This could help healthy people
275
656000
2000
Tio povus helpi sanajn homojn
11:13
as well as people who've already beaten cancer
276
658000
2000
kaj ankaŭ homojn, kiuj estas jam frapitaj de kancero
11:15
once or twice
277
660000
2000
unu- aŭ dufoje
11:17
and want to find a way to keep it from coming back.
278
662000
3000
kaj volas trovi manieron malhelpi ĝian revenon.
11:20
So to look for a way to prevent angiogenesis in cancer,
279
665000
3000
Do por serĉi metodon malhelpi angiogenezon en kancero
11:23
I went back to look at cancer's causes.
280
668000
2000
mi reiris rigardi al la kaŭzoj de kancero.
11:25
And what really intrigued me
281
670000
2000
Kaj tio, kio vere scivoligis min,
11:27
was when I saw that diet
282
672000
2000
estis kiam mi vidis, ke dieto
11:29
accounts for 30 to 35 percent
283
674000
2000
kaŭzas 30-35 procentojn
11:31
of environmentally caused cancers.
284
676000
3000
de kanceroj kaŭzitaj de medio.
11:34
Now, the obvious thing is to think about
285
679000
2000
Nun la evidenta afero estas pripensi,
11:36
what we could remove from our diet, what to strip out, take away.
286
681000
3000
kion ni povus forigi el nia dieto, kion ni forstreku, forprenu.
11:40
But I actually took a completely opposite approach
287
685000
3000
Sed mi fakte prenis tute malan alproksimiĝon
11:43
and began asking: What could we be adding to our diet
288
688000
3000
kaj ekdemandis: Kion ni povus aldoni al nia dieto,
11:46
that's naturally antiangiogenic,
289
691000
3000
kio estas nature kontraŭangiogeneza,
11:49
that could boost the body's defense system
290
694000
2000
kio povus akceli la korpan defendan sistemon
11:51
and beat back those blood vessels that are feeding cancers?
291
696000
3000
kaj malkreskigi tiujn angiojn, kiuj nutras kancerojn?
11:54
In other words, can we eat to starve cancer? (Laughter)
292
699000
3000
Alivorte, ĉu ni povas manĝi por malsategigi kanceron?
11:58
Well, the answer's yes,
293
703000
2000
Nu, la respondo estas jesa.
12:00
and I'm going to show you how.
294
705000
2000
Kaj mi montros al vi, kiel.
12:02
Our search for this
295
707000
2000
Kaj nia esploro pri tio
12:04
has taken us to the market, the farm and to the spice cabinet,
296
709000
3000
kondukis nin al la vendejo, la bieno kaj la spicejo,
12:07
because what we've discovered
297
712000
2000
ĉar ni eltrovis tion
12:09
is that mother nature has laced a large number
298
714000
2000
ke patrino Naturo dotis grandan nombron
12:11
of foods and beverages and herbs
299
716000
2000
da manĝaĵoj kaj trinkaĵoj kaj herboj
12:13
with naturally occurring inhibitors
300
718000
2000
per nature troviĝantaj malstimuliloj
12:15
of angiogenesis.
301
720000
2000
de angiogenezo.
12:17
So here's a test system we developed.
302
722000
2000
Jen elprova sistemo, kiun ni evoluigis.
12:19
At the center is a ring from which hundreds of blood vessels
303
724000
2000
Centre estas ringo, el kiu centoj da angioj
12:21
are growing out in a starburst fashion.
304
726000
2000
kreskas steleksplode.
12:23
And we can use this system
305
728000
2000
Kaj ni povas uzi tiun sistemon
12:25
to test dietary factors
306
730000
2000
por elprovi dietajn faktorojn
12:27
at concentrations that are obtainable by eating.
307
732000
3000
ĉe koncentriĝoj akireblaj per manĝado.
12:30
So let me show you what happens when we put in
308
735000
2000
Mi do montros tion, kio okazas, kiam ni enmetas
12:32
an extract from red grapes.
309
737000
3000
eltiraĵon el ruĝaj vinberoj.
12:35
The active ingredient's resveratrol,
310
740000
2000
La aktiva ingredienco estas resveratrolo.
12:37
it's also found in red wine.
311
742000
2000
Ĝi estas ankaŭ trovata en ruĝa vino.
12:39
This inhibits abnormal angiogenesis
312
744000
3000
Ĝi malstimulas nenormalan angiogenezon
12:42
by 60 percent.
313
747000
2000
60-procente.
12:44
Here's what happens when we added an extract from strawberries;
314
749000
3000
Jen kio okazas, kiam ni aldonas eltiraĵon el fragoj.
12:47
it potently inhibits angiogenesis.
315
752000
3000
Ĝi potence malstimulas angiogenezon.
12:50
And extract from soybeans.
316
755000
3000
Kaj eltiraĵo el sojfaboj.
12:54
And here is a growing list of our
317
759000
2000
Kaj jen kreskaanta listo pri nia
12:56
antiangiogenic foods and beverages
318
761000
2000
kontraŭangiogenezaj manĝaĵoj kaj trinkaĵoj,
12:58
that we're interested in studying.
319
763000
2000
kiuj interesas nin por pristudado.
13:00
For each food type,
320
765000
2000
Kaj por ĉiu speco de manĝaĵo
13:02
we believe that there are different potencies
321
767000
2000
ni kredas, ke estas malsamaj potencoj
13:04
within different strains and varietals.
322
769000
3000
en malsamaj formoj kaj varioj.
13:07
And we want to measure this because,
323
772000
2000
Kaj ni volas mezuri tion, ĉar,
13:09
well, while you're eating a strawberry
324
774000
2000
nu, dum oni manĝas fragon
13:11
or drinking tea,
325
776000
2000
aŭ trinkas teon,
13:13
why not select the one that's most potent
326
778000
2000
kial ne elekti tiun, kiu estas plej potenca
13:15
for preventing cancer.
327
780000
2000
por preventi kanceron.
13:17
So here are four different teas that we've tested.
328
782000
3000
Do jen kvar malsamaj teoj, kiujn ni elprovis.
13:20
They're all common ones:
329
785000
2000
Ĉiuj el ili estas ordinaraj,
13:22
Chinese jasmine, Japanese sencha,
330
787000
2000
ĉina jasmeno, japana senĉo,
13:24
Earl Grey and a special blend that we prepared.
331
789000
2000
Frua Griza kaj speciala miksaĵo, kiun ni preparis.
13:26
And you can see clearly
332
791000
2000
Kaj vi povas klare vidi,
13:28
that the teas vary in their potency
333
793000
2000
ke la teoj varias laŭ efikeco
13:30
from less potent to more potent.
334
795000
3000
de malpli potenca al pli potenca.
13:33
But what's very cool
335
798000
2000
Sed kio ravegas, estas tio,
13:35
is when we actually combined the two
336
800000
2000
ke kiam ni efektive kombinas la du
13:37
less potent teas together,
337
802000
2000
malpli potencajn teojn kune,
13:39
the combination, the blend,
338
804000
2000
la kombinaĵo, la miksaĵo,
13:41
is more potent than either one alone.
339
806000
3000
estas pli potenca ol nur unu aparta el ili.
13:44
This means there's food synergy.
340
809000
3000
Tio signifas, ke estas sinergio de nutraĵoj.
13:49
Here's some more data from our testing.
341
814000
2000
Jen kelkaj pliaj donitaĵoj el nia elprovado.
13:51
Now, in the lab, we can simulate tumor angiogenesis
342
816000
3000
Nun en la laboratorio ni ŝajnigas tumoran angiogenezon
13:54
represented here in a black bar.
343
819000
2000
reprezentatan ĉi tie per nigra strio.
13:56
And using this system, we can test the potency of cancer drugs.
344
821000
3000
Kaj laŭ tiu sistemo ni povas elprovi la efikecon de kontraŭkanceraj medikamentoj
13:59
So the shorter the bar,
345
824000
2000
Ju pli mallonga la strio,
14:01
less angiogenesis, that's good.
346
826000
3000
des malpli da angiogenezo, tio estas bona.
14:04
And here are some common drugs
347
829000
2000
Kaj jen kelkaj ordinaraj medikamentoj,
14:06
that have been associated with reducing the risk
348
831000
2000
kiuj estis asociigataj al la reduktado
14:08
of cancer in people.
349
833000
2000
de la kancerrisko en homoj.
14:10
Statins, nonsteroidal anti-inflammatory drugs
350
835000
2000
Statinoj, nesteroidaj kontraŭinflamaj medikamentoj
14:12
and a few others,
351
837000
2000
kaj kelkaj aliaj,
14:14
they inhibit angiogenesis too.
352
839000
3000
ili ankaŭ malstimulas angiogenezon.
14:17
And here are the dietary factors
353
842000
2000
Kaj jen la dietaj faktoroj
14:19
going head to head against these drugs.
354
844000
3000
flanke al flanke kun tiuj medikamentoj.
14:22
You can see, they clearly hold their own
355
847000
2000
Vi povas vidi, ke ili klare defendiĝas
14:24
and, in some cases, they're more potent
356
849000
2000
kaj, en iuj kazoj, ili estas pli potencaj
14:26
than the actual drugs.
357
851000
2000
ol la veraj medikamentoj.
14:28
Soy, parsley, garlic,
358
853000
2000
Sojo, petroselo, ajlo,
14:30
grapes, berries;
359
855000
2000
vinberoj, beroj,
14:32
I could go home and cook a tasty meal
360
857000
2000
mi povus hejmen iri kaj kuiri bongustan manĝaĵon
14:34
using these ingredients.
361
859000
2000
uzante ĉi tiujn ingrediencojn.
14:36
So imagine if we could create
362
861000
2000
Do imagu, se ni povus estigi
14:38
the world's first rating system
363
863000
2000
la tutmonde unuan taksosistemon,
14:40
in which we could score foods
364
865000
2000
en kiu ni povus atribui poentojn
14:42
according to their antiangiogenic,
365
867000
2000
al manĝaĵoj laŭ ties kontraŭangiogenezaj
14:44
cancer-preventative properties.
366
869000
2000
kanceropreventaj ecoj.
14:46
And that's what we're doing right now.
367
871000
3000
Kaj jen tio, kion ni nun faras.
14:49
Now, I've shown you a bunch of lab data,
368
874000
2000
Mi montris al vi aron da laboritoriaj donitaĵoj,
14:51
and so the real question is:
369
876000
2000
kaj nun la vera demando estas:
14:53
What is the evidence in people
370
878000
2000
Kio estas la pruvo en homoj,
14:55
that eating certain foods can reduce
371
880000
2000
ke manĝi certajn manĝaĵojn povas redukti
14:57
angiogenesis in cancer?
372
882000
3000
angiogenezon en kancero?
15:00
Well, the best example I know
373
885000
2000
Nu, la plej bona ekzemplo, kiun mi konas,
15:02
is a study of 79,000 men
374
887000
2000
estas esploro de 79 mil viroj ...
15:04
followed over 20 years,
375
889000
2000
sekvitaj dum pli ol 20 jaroj,
15:06
in which it was found that men who consumed
376
891000
2000
en kiu montriĝis, ke viroj, kiuj konsumis
15:08
cooked tomatoes two to three times a week
377
893000
2000
kuiritajn tomatojn du aŭ tri fojojn ĉiusemajne,
15:10
had up to a 50 percent reduction
378
895000
3000
havis redukton ĝis 50 procentoj
15:13
in their risk of developing prostate cancer.
379
898000
3000
en sia risko esti trafata de prostatkancero.
15:16
Now, we know that tomatoes are a good source of lycopene,
380
901000
3000
Nun ni scias, ke tomatoj estas bona fonto de likopeno,
15:19
and lycopene is antiangiogenic.
381
904000
3000
kaj likopeno estas kontraŭangiogeneza.
15:22
But what's even more interesting from this study
382
907000
2000
Sed eĉ pli interesa en tiu studo estas tio,
15:24
is that in those men who did develop prostate cancer,
383
909000
3000
ke el la trafitoj de prostatkancero,
15:27
those who ate more servings of tomato sauce
384
912000
3000
tiuj, kiuj manĝis pli da manĝaĵoj kun tomatosaŭco
15:30
actually had fewer blood vessels
385
915000
2000
efektive havis malpli da angioj
15:32
feeding their cancer.
386
917000
2000
nutrantaj la kanceron.
15:34
So this human study is a prime example
387
919000
2000
Do tiu prihoma studo estas perfekta ekzemplo
15:36
of how antiangiogenic substances
388
921000
2000
kiel kontraŭangiogenezaj substancoj
15:38
present in food and consumed at practical levels
389
923000
3000
en manĝaĵoj kaj konsumitaj je praktikaj niveloj
15:41
can impact on cancer.
390
926000
2000
povas efiki sur kancero.
15:43
And we're now studying
391
928000
2000
Kaj ni nun esploras
15:45
the role of a healthy diet
392
930000
2000
la rolon de saniga dieto
15:47
with Dean Ornish at UCSF and Tufts University
393
932000
3000
kun Dean Ornish kaj UCSF kaj Tufts University
15:50
on the role of this healthy diet on markers of angiogenesis
394
935000
3000
pri la rolo de ĉi tiu saniga dieto en signoj de angiogenezo,
15:53
that we can find in the bloodstream.
395
938000
3000
kiujn ni povas trovi en la sangocirkulado.
15:56
Now, obviously, what I've shared with you has some far-ranging implications,
396
941000
3000
Nu, simple, tio, kion mi sciigis al vi, havas iun sekvoriĉan enhavon
15:59
even beyond cancer research.
397
944000
2000
eĉ preter kanceresplorado.
16:01
Because if we're right, it could impact on consumer education,
398
946000
3000
Ĉar se ni pravas, ĝi povus efiki sur konsumanta edukado
16:04
food services, public health
399
949000
2000
manĝaĵoservoj, publika sano
16:06
and even the insurance industry.
400
951000
2000
kaj eĉ la asekura industrio.
16:08
And, in fact, some insurance companies
401
953000
2000
Kaj fakte, iuj asekuraj kompanioj
16:10
are already beginning to think along these lines.
402
955000
2000
jam komencas pensi en tiu direkto.
16:12
Check out this ad from Blue Cross Blue Shield of Minnesota.
403
957000
3000
Rigardu tiun reklamon de Blue Cross Blue Shield of Minnesota.
16:16
And for many people around the world,
404
961000
2000
Kaj por multaj homoj tutmonde
16:18
dietary cancer prevention
405
963000
2000
dieta kancerprevento
16:20
may be the only practical solution
406
965000
2000
povas esti la sola praktika solvo,
16:22
because not everybody can afford expensive end-stage cancer treatments,
407
967000
3000
ĉar ne ĉiuj kapablas pagi multekostan finstadian kancerkuracadon,
16:25
but everybody could benefit from
408
970000
2000
sed ĉiuj povus profiti
16:27
a healthy diet based on local, sustainable,
409
972000
3000
el saniga dieto surbaze de loka, daŭrigebla,
16:30
antiangiogenic crops.
410
975000
2000
kontraŭangiogenezaj kultivaĵoj.
16:33
Now, finally,
411
978000
2000
Nun, fine,
16:35
I've talked to you about food,
412
980000
2000
mi parolis al vi pri manĝaĵo,
16:37
and I've talked to you about cancer,
413
982000
2000
kaj mi parolis al vi pri kancero,
16:39
so there's just one more disease that I have to tell you about
414
984000
3000
do restas nur unu plia malsano, pri kiu mi rakontu,
16:42
and that's obesity.
415
987000
2000
kaj tiu estas obezo.
16:44
Because it turns out that
416
989000
2000
Ĉar montriĝis,
16:46
adipose tissue, fat,
417
991000
2000
ke grasa histo, graso,
16:48
is highly angiogenesis dependent.
418
993000
2000
estas tre dependa de angiogenezo.
16:50
And, like a tumor, fat grows when blood vessels grow.
419
995000
3000
Kaj, kiel tumoro, graso kreskas, kiam angioj kreskas.
16:53
So the question is: Can we shrink fat
420
998000
3000
Tial la demando estas: Ĉu ni povas malpliigi grason
16:56
by cutting off its blood supply?
421
1001000
2000
per interrompo de ties sangoprovizo?
16:58
So the top curve shows the body weight
422
1003000
3000
Jen la supra kurbo montras la korpan pezon
17:01
of a genetically obese mouse
423
1006000
2000
de genetike obeza muso,
17:03
that eats nonstop
424
1008000
2000
kiu manĝas senĉese,
17:05
until it turns fat, like this furry tennis ball.
425
1010000
3000
ĝis ĝi iĝas grasa kiel ĉi tiu laneca tenispilko.
17:09
And the bottom curve is the weight of a normal mouse.
426
1014000
3000
Kaj la malsupra kurbo montras la pezon de normala muso.
17:12
If you take the obese mouse and give it
427
1017000
2000
Se vi prenas la obezan muson kaj donas al ĝi
17:14
an angiogenesis inhibitor, it loses weight.
428
1019000
2000
angiogenezan inhibiciilon, ĝi perdas pezon.
17:16
Stop the treatment, gains the weight back.
429
1021000
2000
Haltu la kuracadon, la pezo revenas.
17:18
Restart the treatment, loses the weight again.
430
1023000
2000
Rekomencu la kuracadon, ĝi denove perdas la pezon.
17:20
Stop the treatment, it gains the weight back.
431
1025000
2000
Haltigu la kuracadon, ĝi reakiros la pezon.
17:22
And, in fact, you can cycle the weight up and down
432
1027000
2000
Kaj fakte vi povas ondigi la pezon supren kaj malsupren
17:24
simply by inhibiting angiogenesis.
433
1029000
3000
simple malstimulante angiogenezon.
17:27
So this approach that we're taking for cancer prevention
434
1032000
2000
Do ĉi tiu alproksimiĝo, kiun ni faras por kancermalhelpo
17:29
may also have an application
435
1034000
2000
povas ankaŭ havi aplikon
17:31
for obesity.
436
1036000
2000
je obezo.
17:33
The really, truly interesting thing about this
437
1038000
2000
La reala, vere interesa afero pri ĉi tio, estas tio,
17:35
is that we can't take these obese mice
438
1040000
2000
ke ne eblas preni tiun obezajn musojn
17:37
and make them lose more weight
439
1042000
2000
kaj igi ilin perdi pli da pezo
17:39
than what the normal mouse's weight is supposed to be.
440
1044000
3000
ol kiom normala musa pezo devus esti.
17:42
In other words, we can't create supermodel mice.
441
1047000
2000
Alivorte, ni ne povas krei supermodelulinajn musojn.
17:44
(Laughter)
442
1049000
2000
(Ridado)
17:46
And this speaks to the role of angiogenesis
443
1051000
2000
Kaj ĉi tio temas pri la rolo de angiogenezo
17:48
in regulating healthy set points.
444
1053000
3000
en regulado de sanfiksantaj punktoj.
17:51
Albert Szent-Gyorgi once said that,
445
1056000
2000
Albert Szent-Gyorgi iam diris, ke
17:53
"Discovery consists of seeing what everyone has seen,
446
1058000
3000
"Malkovro konsistas el vido de tio, kion ĉiu vidis,
17:56
and thinking what no one has thought."
447
1061000
2000
kaj pensi, kion neniu pensis."
17:58
I hope I've convinced you
448
1063000
2000
Mi esperas esti konvinkinta vin,
18:00
that, for diseases like cancer, obesity and other conditions,
449
1065000
3000
ke por malsanoj, kiaj kancero, obezo kaj aliaj aferoj,
18:03
that there may be a great power
450
1068000
2000
povas esti granda potenco
18:05
in attacking their common denominator: angiogenesis.
451
1070000
3000
en atako al ilia komuna denominatoro, angiogenezo.
18:08
And that's what I think the world needs now. Thank you.
452
1073000
3000
Kaj jen tio, pri kio mi pensas, ke la mondo bezonas nun. Dankon.
18:11
(Applause)
453
1076000
11000
(Aplaŭdo)
18:22
June Cohen: I have a quick question for you. So these drugs aren't exactly ...
454
1087000
3000
June Cohen: Do tiuj medikamentoj ne estas
18:25
they're not exactly in mainstream cancer treatments right now.
455
1090000
3000
vere uzataj en ĉefaj kancerkuracadoj aktuale.
18:28
For anyone out here who has cancer,
456
1093000
2000
Por iu ĉi tie, kiu havas kanceron,
18:30
what would you recommend?
457
1095000
2000
kion vi rekomendus?
18:32
Do you recommend pursuing these treatments now, for most cancer patients?
458
1097000
3000
Ĉu vi rekomendas daŭrigi la nunajn kuracadojn, por la plimulto de kancerpacientoj?
18:35
William Li: So there are antiangiogenic treatments
459
1100000
2000
William Li: Ekzistas kontraŭaniogenezaj kuracadoj,
18:37
that are FDA approved,
460
1102000
2000
kiuj estas aprobitaj de FDA.
18:39
and if you're a cancer patient
461
1104000
2000
Kaj se vi estas kancerpaciento
18:41
or working for one or advocating for one,
462
1106000
2000
aŭ laboras por iu, aŭ rekomendas por iu,
18:43
you should ask about them.
463
1108000
2000
vi demandu pri ili.
18:45
And there are many clinical trials.
464
1110000
3000
Kaj estas multaj klinikaj elprovoj.
18:48
The Angiogenesis Foundation is following almost 300 companies,
465
1113000
3000
Fondaĵo Angiogenezo sekvas preskaŭ 300 firmaojn,
18:51
and there are about 100 more
466
1116000
2000
kaj estas proksimume 100 pliaj
18:53
drugs in that pipeline.
467
1118000
2000
medikamentoj en tiu vico.
18:55
So consider the approved ones,
468
1120000
2000
Do konsideru la aprobitajn,
18:57
look for clinical trials,
469
1122000
2000
serĉu klinikajn provojn,
18:59
but then between what the doctor can do for you,
470
1124000
2000
kaj tamen inter tio, kion la kuracisto povus fari por vi,
19:01
we need to start asking what can we do for ourselves.
471
1126000
2000
oni ekdemandu, kion oni povas fari por si mem.
19:03
And this is one of the themes that I'm talking about
472
1128000
2000
Kaj tio estas unu el la temoj, pri kiuj mi parolis,
19:05
is we can empower ourselves to do the things
473
1130000
2000
ke oni povas povigi sin mem farante aferojn,
19:07
that doctors can't do for us,
474
1132000
2000
kiujn kuracistoj ne povas fari por ni,
19:09
which is to use knowledge and take action.
475
1134000
2000
tio estas: uzi scion kaj ekagi.
19:11
And if Mother Nature has given us some clues,
476
1136000
3000
Kaj se patrino Naturo alportis al ni iujn indicojn,
19:14
we think that there might be a new future
477
1139000
2000
ni pensas, ke eble estas nova estonteco
19:16
in the value of how we eat.
478
1141000
2000
en la valoro de tio, kion ni manĝas.
19:18
And what we eat is really our chemotherapy three times a day.
479
1143000
3000
Kaj tio, kion ni manĝas, vere estas nia ĥemioterapio trifoje en tago.
19:21
JC: Right. And along those lines,
480
1146000
2000
JC: Ĝuste. Kaj laŭ tiuj indikoj,
19:23
for people who might have risk factors for cancer,
481
1148000
3000
por tiuj, kiuj eble riskas kanceron,
19:26
would you recommend pursuing any treatments sort of prophylactically
482
1151000
3000
ĉu vi rekomendus daŭrigi iajn antaŭzorgajn kuracadojn
19:29
or simply pursuing the right diet
483
1154000
2000
aŭ simple daŭrigi la ĝustan dieton
19:31
with lots of tomato sauce?
484
1156000
2000
kun multe da tomatosaŭco?
19:33
WL: Well, you know, there's abundant epidemiological evidence.
485
1158000
3000
WL: Nu, vi scias, ke estas abundaj epidemiologiaj indikoj.
19:36
And I think in the information age,
486
1161000
2000
Kaj mi pensas, ke en la informa erao,
19:38
it doesn't take long to go to a credible source
487
1163000
2000
ne daŭras longe por iri al kredinda fonto,
19:40
like PubMed, the National Library of Medicine,
488
1165000
2000
kia Pubmed, National Library of Medicine,
19:42
to look for epidemiological studies
489
1167000
2000
por serĉi epidemiologiajn studojn
19:44
for cancer risk reduction
490
1169000
2000
por redukti kancerriskon
19:46
based on diet and based on common medications.
491
1171000
3000
surbaze de dieto kaj surbaze de ordinaraj medikamentoj.
19:49
And that's certainly something that anybody can look into.
492
1174000
2000
Kaj tio estas certe io, pri kio ĉiu ajn povas informiĝi.
19:51
JC: Okay. Well, thank you so much.
493
1176000
2000
JC: En ordo. Nu, dankegon.
19:53
(Applause)
494
1178000
2000
(Aplaŭdo)
ABOUT THE SPEAKER
William Li - Cancer researcherWilliam Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting.
Why you should listen
Many of society’s most devastating diseases -- cancer, cardiovascular disease, diabetes and Alzheimer’s, to name a few -- share a common denominator: faulty angiogenesis, the body’s growth of new capillary blood vessels. Given excessive or insufficient blood vessel growth, serious health issues arise. While researching under Harvard surgeon Judah Folkman, who pioneered the study of angiogenesis, Li learned how angiogenesis-based medicine helps patients overcome numerous diseases by restoring the balance of blood-vessel growth.
Li co-founded the Angiogenesis Foundation in 1994. The foundation’s Project ENABLE -- a global system that integrates patients, medical experts and healthcare professionals -- democratizes the spread and implementation of knowledge about angiogenesis-based medicines, diet and lifestyle. Some 40,000 physicians have been educated on new treatments, ranging from cancer care to wound care, by the foundation’s faculty of medical experts, and they are bringing new, lifesaving and disease-preventing techniques to people around the world.
William Li | Speaker | TED.com