TED2010
William Li: Can we eat to starve cancer?
Вилијам Ли: Дали може да го изгладниме ракот?
Filmed:
Readability: 5.2
5,284,275 views
Вилијам Ли презентира нов начин на размислување околу третманот на рак: ангиогенеза, која е насочена кон крвните садови кои го хранат ракот. Круцијалниот (најдобриот) чекор: да се бориме против ракот преку исхраната која го победува ракот на негов терен.
William Li - Cancer researcher
William Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting. Full bio
William Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
Good afternoon.
0
2000
2000
Добар ден.
00:19
There's a medical revolution happening all around us,
1
4000
3000
Се случува медицинска револуција околу нас,
00:22
and it's one that's going to help us conquer
2
7000
2000
која ќе ни помогне да ги победиме
00:24
some of society's most dreaded conditions,
3
9000
2000
некои од најзастрашувачките состојби на нашето општество,
00:26
including cancer.
4
11000
2000
вклучувајќи го и ракот.
00:28
The revolution is called angiogenesis,
5
13000
3000
Револуцијата се вика ангиогенеза,
00:31
and it's based on the process
6
16000
2000
и е базирана на процесот
00:33
that our bodies use to grow blood vessels.
7
18000
3000
кој нашите тела го користат за да растат нови крвни садови.
00:36
So why should we care about blood vessels?
8
21000
2000
Зошто би се грижеле околу крвните садови ?
00:38
Well, the human body is literally packed with them:
9
23000
3000
Па, човечкото тело е буквално преполно со нив,
00:41
60,000 miles worth in a typical adult.
10
26000
3000
со должина од 60,000 милји кај просечна возрасна личност.
00:44
End to end, that would form a line
11
29000
2000
Од крај до крај, тоа ќе направи линија
00:46
that would circle the earth twice.
12
31000
3000
која би ја обиколила земјата двапати.
00:49
The smallest blood vessels are called capillaries;
13
34000
3000
Најмалите крвни садови се викаат капилари.
00:52
we've got 19 billion of them in our bodies.
14
37000
3000
Имаме 19 милијарди такви во нашите тела.
00:55
And these are the vessels of life, and,
15
40000
3000
И овие се садовите на животот,
00:58
as I'll show you,
16
43000
2000
и како што ќе ви покажам,
01:00
they can also be the vessels of death.
17
45000
3000
тие исто така можат да бидат садови на смртта.
01:03
Now the remarkable thing about blood vessels
18
48000
2000
Сега најинтересната работа околу крвните садови
01:05
is that they have this ability
19
50000
2000
е нивната способност
01:07
to adapt to whatever environment they're growing in.
20
52000
2000
да се адаптираат на било која средина во која растат.
01:09
For example, in the liver they form channels
21
54000
2000
На пример, во црниот дроб формираат канали
01:11
to detoxify the blood;
22
56000
2000
за да ја детоксифицираат крвта.
01:13
in the lung they line air sacs for gas exchange;
23
58000
3000
Во дробовите, тие ги опшиваат воздушните кесиња за размена на гасови.
01:16
in muscle they corkscrew so that muscles can contract
24
61000
2000
Во мускулите, се усукуваат за да можат мускулите да се контрахираат
01:18
without cutting off circulation;
25
63000
3000
без да ја прекинат циркулацијата.
01:21
and in nerves they course along like power lines,
26
66000
2000
И во нервите, тие се простираат како енергетски линии,
01:23
keeping those nerves alive.
27
68000
2000
одржувајќи ги нервите живи.
01:25
We get most of these blood vessels
28
70000
2000
И сите овие крвни садови ги добиваме
01:27
when we're actually still in the womb,
29
72000
2000
уште кога сме во матката.
01:29
And what that means is that as adults,
30
74000
3000
Тоа значи дека, кај возрасните,
01:32
blood vessels don't normally grow.
31
77000
2000
крвните садови обично не растат,
01:34
Except in a few special circumstances:
32
79000
3000
освен во некои специјални случаи.
01:38
In women, blood vessels grow every month
33
83000
2000
Кај жените, крвните садови растат секој месец
01:40
to build the lining of the uterus;
34
85000
2000
за да ја изградат опшивката на утерусот (матката).
01:42
during pregnancy, they form the placenta,
35
87000
2000
За време бременоста, тие ја формираат плацентата,
01:44
which connects mom and baby.
36
89000
3000
која ја спојува мајката со бебето.
01:47
And after injury, blood vessels
37
92000
2000
И после повреда, крвните садови
01:49
actually have to grow under the scab
38
94000
2000
всушност мораат да растат под крастата
01:51
in order to heal a wound.
39
96000
2000
со цел да се залечи раната.
01:53
And this is actually what it looks like,
40
98000
2000
Тоа всушност вака изгледа.
01:55
hundreds of blood vessels
41
100000
2000
Стотици крвни садови
01:57
all growing toward the center of the wound.
42
102000
2000
растат кон центарот на раната.
01:59
So the body has the ability to regulate
43
104000
3000
Тоа значи телото ја има можноста да го регулира
02:02
the amount of blood vessels that are present at any given time.
44
107000
3000
бројот на крвни садови кои се активни во секое време.
02:05
It does this through an elaborate
45
110000
2000
Го прави тоа преку комплициран
02:07
and elegant system of checks and balances,
46
112000
2000
и елегантен систем на проверки и балансирање,
02:09
stimulators and inhibitors of angiogenesis,
47
114000
3000
стимулатори и инхибитори на ангиогенезата,
02:12
such that, when we need a brief burst of blood vessels,
48
117000
3000
кои, ако ни треба краткотрајно дополнување од крвни садови,
02:15
the body can do this by releasing stimulators,
49
120000
3000
телото може да го направи тоа со ослободување стимулатори,
02:18
proteins called angiogenic factors
50
123000
2000
протеини кои се викаат ангиогенични фактори
02:20
that act as natural fertilizer
51
125000
2000
кои делуваат како природно ѓубриво
02:22
and stimulate new blood vessels to sprout.
52
127000
2000
и го стимулираат про'ртувањето на нови крвни садови.
02:24
And when those excess vessels are no longer needed,
53
129000
2000
И кога тие вишок садови не се веќе потребни,
02:26
the body prunes them back to baseline
54
131000
3000
телото ги пресушува враќајќи ги назад на првобитната состојба
02:29
using naturally occurring inhibitors of angiogenesis.
55
134000
3000
користејќи природни инхибитори на ангиогенезата.
02:33
Now there are other situations where we start beneath the baseline
56
138000
2000
Има и други ситуации каде почнуваме под базичната состојба,
02:35
and we need to grow more blood vessels just to get back to normal levels --
57
140000
3000
и треба да пораснеме повеќе крвни садови за да се вратиме на нормално ниво.
02:38
for example, after an injury --
58
143000
2000
Тоа е на пример, после повреда.
02:40
and a body can do that too,
59
145000
2000
И телото може да го стори и тоа истотака,
02:42
but only to that normal level,
60
147000
2000
но само до нормалното ниво,
02:44
that set point.
61
149000
2000
до таа одредена точка.
02:46
But what we now know is that for a number of diseases,
62
151000
3000
Но она што го знаме е дека за некои болести,
02:49
there are defects in the system
63
154000
2000
постојат дефекти во системот,
02:51
where the body can't prune back extra blood vessels
64
156000
3000
каде телото не може да ги пресуши вишокот крвни садови
02:54
or can't grow enough new ones
65
159000
2000
или не може да произведе доволно од новите
02:56
in the right place at the right time.
66
161000
2000
на вистинското место во вистинско време.
02:58
And in these situations, angiogenesis
67
163000
2000
И во овие ситуации , ангиогенезата
03:00
is out of balance.
68
165000
2000
е вон рамнотежа.
03:02
And when angiogenesis is out of balance,
69
167000
2000
А кога ангиогенезата е надвор од рамнотежа,
03:04
a myriad of diseases result.
70
169000
2000
цел спектар на болести се појавуваат.
03:06
For example, insufficient angiogenesis --
71
171000
2000
На пример, недоволна ангиогенеза,
03:08
not enough blood vessels --
72
173000
2000
не доволно крвни садови,
03:10
leads to wounds that don't heal, heart attacks,
73
175000
3000
доведува до рани кои не зараснуваат, срцеви удари,
03:13
legs without circulation, death from stroke,
74
178000
2000
нозе со слаба циркулација, смрт од мозочен удар,
03:15
nerve damage.
75
180000
2000
нервни оштетувања.
03:17
And on the other end, excessive angiogenesis --
76
182000
2000
И од друга страна, прекумерна ангиогенеза,
03:19
too many blood vessels -- drives disease,
77
184000
3000
премногу крвни садови, ги помагаат болестите.
03:22
and we see this in cancer, blindness,
78
187000
2000
И ова го гледаме кај ракот, слепилото,
03:24
arthritis, obesity,
79
189000
2000
артритис, прекумерна дебелина,
03:26
Alzheimer's disease.
80
191000
2000
Алцхајмерова болест.
03:28
In total, there are more than 70 major diseases
81
193000
3000
Се на се, има повеќе од 70 сериозни болести,
03:31
affecting more than a billion people worldwide,
82
196000
3000
кои афектираат повеќе од милијарда луѓе низ цел свет,
03:34
that all look on the surface to be different from one another,
83
199000
2000
кои на површина изгледаат сосема различни една од друга,
03:36
but all actually share
84
201000
2000
но всушност ја делат
03:38
abnormal angiogenesis
85
203000
2000
абнормалната ангиогенеза
03:40
as their common denominator.
86
205000
2000
како заеднички именител.
03:42
And this realization is allowing us
87
207000
2000
И ова сознание ни овозможува
03:44
to reconceptualize
88
209000
2000
да ги реконципираме
03:46
the way that we actually approach these diseases
89
211000
2000
начините на кои им приоѓаме на овие болести
03:48
by controlling angiogenesis.
90
213000
3000
преку контролирање на ангиогенезата.
03:51
Now I'm going to focus on cancer
91
216000
2000
Сега ќе се фокусирам на ракот
03:53
because angiogenesis is a hallmark of cancer,
92
218000
3000
бидејќи ангиогенезата е главно обележје на ракот,
03:56
every type of cancer.
93
221000
2000
секој тип на рак.
03:58
So here we go.
94
223000
2000
Одиме.
04:00
This is a tumor: dark, gray, ominous mass
95
225000
2000
Ова е тумор, темна , сива, застрашувачка маса
04:02
growing inside a brain.
96
227000
2000
која расте во мозокот.
04:04
And under the microscope, you can see
97
229000
2000
И под микроскоп, може да видите
04:06
hundreds of these brown staining blood vessels,
98
231000
2000
стотици од овие кафени точкасти крвни садови,
04:08
capillaries that are feeding cancer cells,
99
233000
2000
капилари кои ги хранат ќелиите на ракот,
04:10
bringing oxygen and nutrients.
100
235000
3000
носејќи кислород и нутриенти.
04:13
But cancers don't start out like this.
101
238000
2000
Но раковите не почнуваат вака.
04:15
And, in fact, cancers don't start out
102
240000
2000
Всушност, ракот не почнува со
04:17
with a blood supply.
103
242000
2000
врски со крвниот ток.
04:19
They start out as small, microscopic nests of cells
104
244000
3000
Тие почнуваат како мали, микроскопски гнезда на ќелии
04:22
that can only grow to
105
247000
2000
кои можат да пораснат
04:24
one half a cubic millimeter in size;
106
249000
3000
само до половина кубен милиметар во големина.
04:27
that's the tip of a ballpoint pen.
107
252000
2000
Тоа е врвот на едно пенкало.
04:29
Then they can't get any larger because they don't have a blood supply,
108
254000
2000
Потоа не можат да пораснат повеќе бидејќи немаат прилив на крв,
04:31
so they don't have enough oxygen or nutrients.
109
256000
3000
па немаат доволно кислород и нутриенти.
04:34
In fact, we're probably forming these
110
259000
2000
И всушност, ние веројатно ги формираме овие
04:36
microscopic cancers all the time in our body.
111
261000
3000
микроскопски ракови цело време низ нашето тело.
04:40
Autopsy studies from people who died in car accidents
112
265000
3000
Аутопсиски истражувања на луѓе кои загинале во сообраќајки
04:43
have shown that about 40 percent of women
113
268000
3000
покажуваат дека околу 40% од жените
04:46
between the ages of 40 and 50
114
271000
2000
на возраст од 40 до 50 години
04:48
actually have microscopic
115
273000
2000
всушност имаат микроскопски
04:50
cancers in their breasts,
116
275000
2000
ракови во нивните гради.
04:52
about 50 percent of men in their 50s and 60s
117
277000
2000
Околу 50% од мажите во нивните 50-ти и 60-ти
04:54
have microscopic prostate cancers,
118
279000
3000
имаат микроскопски ракови на простата.
04:57
and virtually 100 percent of us,
119
282000
2000
И речиси 100% од нас
04:59
by the time we reach our 70s,
120
284000
2000
кога ќе стигнеме 70 години
05:01
will have microscopic cancers growing in our thyroid.
121
286000
3000
ќе имаме микроскопски ракови кои растат во нашата тироида.
05:04
Yet, without a blood supply,
122
289000
2000
Сепак, без прилив на крв,
05:06
most of these cancers
123
291000
2000
повеќето од овие ракови
05:08
will never become dangerous.
124
293000
2000
никогаш нема да станат опасни.
05:10
Dr. Judah Folkman, who was my mentor
125
295000
2000
Др. Јуда Фолкман, кој ми беше ментор,
05:12
and who was the pioneer of the angiogenesis field,
126
297000
3000
и кој беше пионер на полето на ангиогенезата,
05:15
once called this "cancer without disease."
127
300000
3000
ова го нарече „рак без болеста“.
05:19
So the body's ability to balance angiogenesis,
128
304000
3000
Така способноста на телото да ја балансира ангиогенезата,
05:22
when it's working properly,
129
307000
2000
кога работи како што треба,
05:24
prevents blood vessels from feeding cancers.
130
309000
2000
ги спречува крвните садови да ги хранат раковите.
05:26
And this turns out to be
131
311000
2000
И ова по се изгледа е
05:28
one of our most important defense mechanisms
132
313000
3000
еден од нашите најважни одбранбени механизми
05:31
against cancer.
133
316000
2000
против ракот.
05:33
In fact, if you actually block angiogenesis
134
318000
2000
Всушност, ако ја спречите ангиогенезата
05:35
and prevent blood vessels from ever reaching cancer cells,
135
320000
2000
и спречите крвните садови да ги достигнат клетките на ракот,
05:37
tumors simply can't grow up.
136
322000
2000
туморите едноставно не можат да пораснат.
05:39
But once angiogenesis occurs,
137
324000
2000
Но штом еднаш ќе почне ангиогенезата,
05:41
cancers can grow exponentially.
138
326000
3000
ракот може да расте експоненцијално.
05:44
And this is actually how
139
329000
2000
И ова е начинот на кој
05:46
a cancer goes from being
140
331000
2000
ракот преоѓа од
05:48
harmless to deadly.
141
333000
2000
неопасен во смртоносен.
05:50
Cancer cells mutate
142
335000
2000
Ќелиите на ракот мутираат
05:52
and they gain the ability to release
143
337000
2000
и ја добиваат способноста да ослободат
05:54
lots of those angiogenic factors, natural fertilizer,
144
339000
2000
многу од овие ангиогенетски фактори, природното ѓубриво,
05:56
that tip the balance in favor of blood vessels
145
341000
2000
кое ја преместува рамнотежата кон тоа да крвните садови го
05:58
invading the cancer.
146
343000
2000
нападнат ракот.
06:00
And once those vessels invade the cancer,
147
345000
2000
И штом тие садови го нападнат ракот,
06:02
it can expand, it can invade local tissues.
148
347000
3000
тој може да се шири, да ги напаѓа локаните ткива.
06:05
And the same vessels that are feeding tumors
149
350000
2000
И истите садови кои ги хранат туморите,
06:07
allow cancer cells to exit into the circulation
150
352000
3000
дозволуваат клетки од ракот да влезат во циркулацијата
06:10
as metastases.
151
355000
2000
како метастази.
06:12
And, unfortunately, this late stage of cancer
152
357000
3000
И, за несреќа, овој доцен стадиум на ракот
06:15
is the one at which it's most likely
153
360000
2000
е моментот кога најверојатно ќе
06:17
to be diagnosed,
154
362000
2000
биде дијагностициран,
06:19
when angiogenesis is already turned on
155
364000
2000
кога ангиогенезата е веќе вклучена,
06:21
and cancer cells are growing like wild.
156
366000
3000
и ќелиите на ракот растат како луди.
06:25
So, if angiogenesis
157
370000
2000
Така ако ангиогенезата
06:27
is a tipping point
158
372000
2000
е точката на прекршување
06:29
between a harmless cancer and a harmful one,
159
374000
3000
меѓу неопасен и опасен рак,
06:32
then one major part of the angiogenesis revolution
160
377000
3000
тогаш eден голем дел од револуцијата ангиогенеза
06:35
is a new approach to treating cancer
161
380000
2000
е нов пристап кон лечењето на ракот
06:37
by cutting off the blood supply.
162
382000
3000
со прекинување на неговата исхрана со крв.
06:40
We call this antiangiogenic therapy,
163
385000
3000
Ова го нарекуваме антиангиогена терапија,
06:43
and it's completely different from chemotherapy
164
388000
2000
и е комплетно различна од хемотерапијата
06:45
because it selectively aims
165
390000
2000
бидејќи елективно цели на
06:47
at the blood vessels that are feeding the cancers.
166
392000
3000
крвните садови кои го хранат ракот.
06:50
And we can do this because
167
395000
2000
Ова можеме да го сториме бидејќи
06:52
tumor blood vessels are unlike normal, healthy vessels
168
397000
2000
крвните садови во туморот се различни од нормалните, здрави садови
06:54
we see in other places of the body:
169
399000
2000
кои ги гледаме во другите делови од телото.
06:56
They're abnormal;
170
401000
2000
Тие се абнормални;
06:58
they're very poorly constructed;
171
403000
2000
тие се лошо конструирани;
07:00
and, because of that, they're highly vulnerable
172
405000
2000
и поради тоа, тие се многу ранливи
07:02
to treatments that target them.
173
407000
2000
за третманот кој е таргетиран кон нив.
07:05
In effect, when we give cancer patients
174
410000
2000
Kако резултат, кога ќе им дадеме на пациентите од рак
07:07
antiangiogenic therapy --
175
412000
2000
антиангиогена терапија --
07:09
here, an experimental drug for a glioma,
176
414000
3000
овде, имаме експериментален лек за глиома,
07:12
which is a type of brain tumor --
177
417000
2000
које е тип на мозочен тумор --
07:14
you can see that there are dramatic changes that occur
178
419000
3000
може да видите дека се случуваат драматични промени
07:17
when the tumor is being starved.
179
422000
2000
кога туморот ќе го изгладниме од крв.
07:19
Here's a woman with a breast cancer
180
424000
2000
Овде е жена со рак на дојката
07:21
being treated with the antiangiogenic drug called Avastin,
181
426000
3000
која е третирана со антиангиоген лек наречен Авастин,
07:24
which is FDA approved.
182
429000
2000
кој е одобрен од ФДА.
07:26
And you can see that the halo of blood flow
183
431000
3000
Може да забележите дека прстенот од крвни садови
07:29
disappears after treatment.
184
434000
3000
исчезнува после третманот.
07:32
Well, I've just shown you
185
437000
2000
Ви покажав
07:34
two very different types of cancer
186
439000
2000
два многу различни типови на рак
07:36
that both responded to antiangiogenic therapy.
187
441000
3000
кои реагираа на антиангиогена терапија.
07:39
So, a few years ago, I asked myself,
188
444000
2000
Така, пред неколку години, се прашав
07:41
"Can we take this one step further
189
446000
2000
„Можеме ли да одиме чекор понатаму,
07:43
and treat other cancers,
190
448000
2000
и да лечиме и други типови рак,
07:45
even in other species?"
191
450000
3000
дури и во други видови?“
07:49
So here is a nine year-old boxer named Milo
192
454000
2000
Така овде имате 9 годишен боксер кој се вика Мило
07:51
who had a very aggressive tumor
193
456000
2000
кој имаше многу агресивен тумор
07:53
called a malignant neurofibroma growing on his shoulder.
194
458000
3000
наречен малигнa неурофиброма кој растеше на неговот рамо.
07:56
It invaded into his lungs.
195
461000
2000
ги имаше нападнато и неговите плуќа.
07:58
His veterinarian only gave him three months to live.
196
463000
2000
Неговиот ветеринар му даде 3 месеци живот.
08:00
So we created a cocktail of antiangiogenic drugs
197
465000
3000
Па така креиравме коктел од антиангиогени лекови
08:03
that could be mixed into his dog food
198
468000
2000
кои можеа да се помешаат со неговата храна
08:05
as well as an antiangiogenic cream
199
470000
2000
како и антиангиогена крема
08:07
that could be applied on the surface of the tumor.
200
472000
3000
која можеше да се нанесе на површината од туморот.
08:10
And within a few weeks of treatment,
201
475000
2000
И после неколку недели од третманот,
08:12
we were able to slow down that cancer's growth
202
477000
3000
можевме да го успориме растот на ракот
08:15
such that we were ultimately able to extend milo's survival
203
480000
3000
така што на крај можевме да го продолжиме животот на Мило
08:18
to six times what the veterinarian had initially predicted,
204
483000
3000
до 6 пати од тоа што му го предвиде ветеринарот,
08:21
all with a very good quality of life.
205
486000
3000
и притоа со добар квалитет на животот.
08:24
And we subsequently treated more than 600 dogs.
206
489000
3000
Потоа третиравме повеќе од 600 кучиња.
08:27
We have about a 60 percent response rate
207
492000
2000
Имаме околу 60 % стапка на реакција
08:29
and improved survival for these pets
208
494000
2000
и подобрено преживување на овие миленици
08:31
that were about to be euthanized.
209
496000
3000
кои требаше да одат на еутаназија.
08:34
So let me show you a couple of
210
499000
2000
Да ви покажам неколку
08:36
even more interesting examples.
211
501000
2000
уште поинтересни примери.
08:38
This is 20-year-old dolphin living in Florida,
212
503000
2000
Ова е 20 годишен делфин кој живее во Флорида,
08:40
and she had these lesions in her mouth
213
505000
2000
и таа имаше лезии на устата
08:42
that, over the course of three years,
214
507000
2000
кои во период од 3 години,
08:44
developed into invasive squamous cell cancers.
215
509000
3000
се развија во инвазивни сквамус рак ќелии.
08:47
So we created an antiangiogenic paste.
216
512000
3000
Па така креиравме антиангиогена паста.
08:50
We had it painted on top of the cancer
217
515000
2000
Ја премачкувавме преку ракот
08:52
three times a week.
218
517000
2000
три пати неделно.
08:54
And over the course of seven months,
219
519000
2000
И во период на 7 месеци,
08:56
the cancers completely disappeared,
220
521000
2000
ракот комплетно исчезна,
08:58
and the biopsies came back as normal.
221
523000
3000
и биопсиите се вратија на нормала.
09:02
Here's a cancer growing on the lip
222
527000
2000
Еве рак кој расте на усни
09:04
of a Wuarter horse named Guinness.
223
529000
2000
на коњ кој се вика Гинис.
09:06
It's a very, very deadly type of cancer called an angiosarcoma.
224
531000
3000
Тоа е многу, многу смртоносен тип на рак наречен ангиосаркома.
09:09
It had already spread to his lymph nodes,
225
534000
2000
Се имаше веќе проширено во неговите лимфни јазли,
09:11
so we used an antiangiogenic skin cream for the lip
226
536000
3000
па така користевме антиангиогена крема за кожа за усните
09:14
and an oral cocktail, so we could treat from the inside
227
539000
3000
и орален коктел, за да може да го третираме од внатре
09:17
as well as the outside.
228
542000
2000
како и од надвор.
09:19
And over the course of six months,
229
544000
2000
Во период од 6 месеци,
09:21
he experienced a complete remission.
230
546000
3000
тој доживеа комплетно повлекување.
09:24
And here he is six years later,
231
549000
3000
И еве го 6 години подоцна,
09:27
Guinness, with his very happy owner.
232
552000
3000
Гинис, со својот многу среќен сопственик.
09:30
(Applause)
233
555000
3000
(Аплауз)
09:33
Now, obviously, antiangiogenic therapy
234
558000
2000
Е сега, очигледно, антиангиогената терапија
09:35
could be used for a wide range of cancers.
235
560000
3000
може да биде користена за широк спектар на ракови.
09:38
And, in fact, the first pioneering treatments
236
563000
2000
И , всушност, првите третмани,
09:40
for people, as well as dogs,
237
565000
2000
за луѓе, како и за кучиња,
09:42
are already becoming available.
238
567000
2000
веќе стануваат достапни.
09:44
There's 12 different drugs, 11 different cancer types.
239
569000
3000
Има 12 различни типови лекови, 11 различни типови рак,
09:47
But the real question is:
240
572000
2000
но вистинското прашање е:
09:49
How well do these work in practice?
241
574000
2000
Колку добро функционираат во пракса?
09:51
So here's actually the patient survival data
242
576000
3000
Еве ги реалните податоци за преживување на пациентите
09:54
from eight different types of cancer.
243
579000
2000
од 8 различни типови на рак.
09:56
The bars represent survival time
244
581000
2000
Столбчињата претставуваат времиња на преживување
09:58
taken from the era
245
583000
2000
земени од ерата
10:00
in which there was only chemotherapy,
246
585000
2000
кога имавме само хемотерапија,
10:02
or surgery, or radiation available.
247
587000
3000
или хирургија, или радијација.
10:05
But starting in 2004,
248
590000
2000
Но почнувајќи од 2004,
10:07
when antiangiogenic therapies first became available,
249
592000
2000
кога антиангиогените терапии прво станаа достапни,
10:09
well you can see that there has been
250
594000
2000
па може да видите дека има
10:11
a 70 to 100 percent
251
596000
2000
70 до 100%
10:13
improvement in survival
252
598000
2000
подобрување во ратата на преживување
10:15
for people with kidney cancer, multiple myeloma,
253
600000
3000
за луѓето со рак на бубрезите, мултипла миелома,
10:18
colorectal cancer, and gastrointestinal stromal tumors.
254
603000
3000
колоректален рак, и гастроинтестиналните стромал тумори.
10:22
That's impressive.
255
607000
2000
Тоа е импресивно.
10:24
But for other tumors and cancer types,
256
609000
3000
Но за други типови на тумори и ракови,
10:27
the improvements have only been modest.
257
612000
3000
подобрувањата беа доста скромни.
10:30
So I started asking myself,
258
615000
2000
Почнав да се прашувам себеси,
10:32
"Why haven't we been able to do better?"
259
617000
3000
„Зошто не можевме да направиме повеќе?“
10:35
And the answer, to me, is obvious;
260
620000
2000
И одговорот, за мене, е очигледен;
10:37
we're treating cancer too late in the game,
261
622000
2000
Го лечиме ракот многу доцна во процесот,
10:39
when it's already established
262
624000
2000
кога е веќе воспоставен,
10:41
and, oftentimes, it's already spread or metastasized.
263
626000
3000
и, често, е веќе раширен или метастазиран.
10:44
And as a doctor, I know
264
629000
2000
И како лекар, знам
10:46
that once a disease progresses to an advanced stage,
265
631000
3000
дека, штом болеста има толку напреднато,
10:49
achieving a cure
266
634000
2000
успехот да се излечи
10:51
can be difficult, if not impossible.
267
636000
3000
може да биде тежок, ако не и невозможен.
10:54
So I went back to the biology
268
639000
2000
Па така се вратив назад на биологијата
10:56
of angiogenesis
269
641000
2000
на ангиогенезата
10:58
and started thinking:
270
643000
2000
и почнав да размислувам:
11:00
Could the answer to cancer
271
645000
2000
Може ли одговорот за ракот
11:02
be preventing angiogenesis,
272
647000
3000
да биде спречување на ангиогенеза,
11:05
beating cancer at its own game
273
650000
2000
победувајќи го ракот во сопствената игра
11:07
so the cancers could never become dangerous?
274
652000
3000
па така раковите да неможат никогаш да станат опасни ?
11:11
This could help healthy people
275
656000
2000
Ова ќе може да им помогне на здравите луѓе
11:13
as well as people who've already beaten cancer
276
658000
2000
како и луѓето кои го победиле ракот
11:15
once or twice
277
660000
2000
еднаш или два пати
11:17
and want to find a way to keep it from coming back.
278
662000
3000
и сакаат да најдат начин да го спречат да се појави пак.
11:20
So to look for a way to prevent angiogenesis in cancer,
279
665000
3000
Така за да најдам начин за превенција на ангиогенеза кај ракот,
11:23
I went back to look at cancer's causes.
280
668000
2000
се вратив назад на причините за ракот.
11:25
And what really intrigued me
281
670000
2000
Она што навистина ме заинтригира
11:27
was when I saw that diet
282
672000
2000
беше кога видов дека исхраната
11:29
accounts for 30 to 35 percent
283
674000
2000
влегува во 30 до 35%
11:31
of environmentally caused cancers.
284
676000
3000
од причините за ракови поврзани со животната средина.
11:34
Now, the obvious thing is to think about
285
679000
2000
Сега , очигледното нешто што ми текна е
11:36
what we could remove from our diet, what to strip out, take away.
286
681000
3000
што би можеле да тргнеме од нашата исхрана, што да извадиме.
11:40
But I actually took a completely opposite approach
287
685000
3000
Но, всушност јас заземав комплетно спротивен пристап
11:43
and began asking: What could we be adding to our diet
288
688000
3000
и почнав да се прашувам: Што може да додадеме во нашата исхрана
11:46
that's naturally antiangiogenic,
289
691000
3000
кое е природно антиангиогено,
11:49
that could boost the body's defense system
290
694000
2000
кое ќе го засили одбранбениот систем на телото
11:51
and beat back those blood vessels that are feeding cancers?
291
696000
3000
и ќе ги победи тие крвни садови кои ги хранат раковите ?
11:54
In other words, can we eat to starve cancer? (Laughter)
292
699000
3000
Со други зборови, можеме ли да јадеме за да го изгладниме ракот?
11:58
Well, the answer's yes,
293
703000
2000
Па, одговорот е да.
12:00
and I'm going to show you how.
294
705000
2000
И ќе ви покажам како.
12:02
Our search for this
295
707000
2000
Нашето истражување за ова
12:04
has taken us to the market, the farm and to the spice cabinet,
296
709000
3000
не однесе на пазарите , на фармите и во шкафчињата со зачини
12:07
because what we've discovered
297
712000
2000
бидејќи она што откривме е
12:09
is that mother nature has laced a large number
298
714000
2000
дека мајката природа ги пронижала голем број
12:11
of foods and beverages and herbs
299
716000
2000
на јадења и пијалоци и билки
12:13
with naturally occurring inhibitors
300
718000
2000
со природни инхибитори
12:15
of angiogenesis.
301
720000
2000
на ангиогенезата.
12:17
So here's a test system we developed.
302
722000
2000
Така има систем кој го развивме.
12:19
At the center is a ring from which hundreds of blood vessels
303
724000
2000
Во центарот е прстен од кој стотици крвни садови
12:21
are growing out in a starburst fashion.
304
726000
2000
растат во форма на зраци.
12:23
And we can use this system
305
728000
2000
И може да го користиме овој систем
12:25
to test dietary factors
306
730000
2000
за да тестираме фактори на исхрана
12:27
at concentrations that are obtainable by eating.
307
732000
3000
во концентрации кои се можни да се добијат со јадење.
12:30
So let me show you what happens when we put in
308
735000
2000
Да ви покажам што се случува кога ќе ставиме
12:32
an extract from red grapes.
309
737000
3000
екстракт од црвено грозје.
12:35
The active ingredient's resveratrol,
310
740000
2000
Активната состојка е ресвератрол.
12:37
it's also found in red wine.
311
742000
2000
Исто така се наоѓа во црвено вино.
12:39
This inhibits abnormal angiogenesis
312
744000
3000
Ова ја инхибира абнормалната ангиогенеза
12:42
by 60 percent.
313
747000
2000
за 60%.
12:44
Here's what happens when we added an extract from strawberries;
314
749000
3000
Еве што се случува кога ќе додадеме екстракт од јагоди.
12:47
it potently inhibits angiogenesis.
315
752000
3000
Потенцијално ја инхибира ангиогенезата.
12:50
And extract from soybeans.
316
755000
3000
И екстрактот од зрна од соја.
12:54
And here is a growing list of our
317
759000
2000
И еве ја растечката листа на нашите
12:56
antiangiogenic foods and beverages
318
761000
2000
антиангиогени храни и пијалоци
12:58
that we're interested in studying.
319
763000
2000
за кои сме заинтересирани да ги проучуваме.
13:00
For each food type,
320
765000
2000
И за секој тип на храна,
13:02
we believe that there are different potencies
321
767000
2000
веруваме дека има различна јачина
13:04
within different strains and varietals.
322
769000
3000
во различни нишки и подврсти.
13:07
And we want to measure this because,
323
772000
2000
Сакаме да го измериме ова бидејќи,
13:09
well, while you're eating a strawberry
324
774000
2000
додека јадете јагода
13:11
or drinking tea,
325
776000
2000
или пиете чај,
13:13
why not select the one that's most potent
326
778000
2000
зошто да не го изберете оној кој е најмоќен во
13:15
for preventing cancer.
327
780000
2000
спречувањето рак.
13:17
So here are four different teas that we've tested.
328
782000
3000
Така еве ги четирите различни чаеви кои ги тестиравме.
13:20
They're all common ones:
329
785000
2000
Сите се доста вообичаени,
13:22
Chinese jasmine, Japanese sencha,
330
787000
2000
Кинески јасмин, Јапонска сенча,
13:24
Earl Grey and a special blend that we prepared.
331
789000
2000
Ерл Греј и специјална мешавина која ние ја подготвивме.
13:26
And you can see clearly
332
791000
2000
И може да видите јасно
13:28
that the teas vary in their potency
333
793000
2000
дека чаевите имаат разлика во нивната моќност
13:30
from less potent to more potent.
334
795000
3000
од помалку до повеќе моќни.
13:33
But what's very cool
335
798000
2000
Но она што е многу кул
13:35
is when we actually combined the two
336
800000
2000
е дека всушност нашата комбинација од двата
13:37
less potent teas together,
337
802000
2000
помалку јаки чаеви,
13:39
the combination, the blend,
338
804000
2000
комбинацијата, смесата,
13:41
is more potent than either one alone.
339
806000
3000
е помоќна од самите нив.
13:44
This means there's food synergy.
340
809000
3000
Ова значи дека има синергија во храната.
13:49
Here's some more data from our testing.
341
814000
2000
Еве уште податоци од нашите тестови.
13:51
Now, in the lab, we can simulate tumor angiogenesis
342
816000
3000
Сега, во лабораторија, симулираме ангиогенеза на тумор
13:54
represented here in a black bar.
343
819000
2000
претставено овде со црното столбче.
13:56
And using this system, we can test the potency of cancer drugs.
344
821000
3000
И користејќи го овој систем може да ја тестираме силата на лековите за рак.
13:59
So the shorter the bar,
345
824000
2000
Колку е пократко столбчето,
14:01
less angiogenesis, that's good.
346
826000
3000
помалку ангиогенеза, тоа е добро.
14:04
And here are some common drugs
347
829000
2000
И еве некои познати лекови
14:06
that have been associated with reducing the risk
348
831000
2000
на кои им се припишува намалување на ризикот
14:08
of cancer in people.
349
833000
2000
од рак кај луѓето.
14:10
Statins, nonsteroidal anti-inflammatory drugs
350
835000
2000
Статини, не стероидни анти-инфламаторни лекови
14:12
and a few others,
351
837000
2000
и уште некои други,
14:14
they inhibit angiogenesis too.
352
839000
3000
исто така ја инхибираат ангиогенезата.
14:17
And here are the dietary factors
353
842000
2000
И овде се факторите на исхраната
14:19
going head to head against these drugs.
354
844000
3000
кои одат рамо до рамо со овие лекови.
14:22
You can see, they clearly hold their own
355
847000
2000
Kако што гледате, тие лесно се одржуваат
14:24
and, in some cases, they're more potent
356
849000
2000
и во некои случаи се посилни
14:26
than the actual drugs.
357
851000
2000
од лековите.
14:28
Soy, parsley, garlic,
358
853000
2000
Соја, магдонос, лук
14:30
grapes, berries;
359
855000
2000
грозје, зрнести плодови,
14:32
I could go home and cook a tasty meal
360
857000
2000
Можам да отидам дома и да зготвам вкусно јадење
14:34
using these ingredients.
361
859000
2000
користејќи ги овие состојки.
14:36
So imagine if we could create
362
861000
2000
Замислете ако може да го креираме
14:38
the world's first rating system
363
863000
2000
првиот светски систем на рангирање
14:40
in which we could score foods
364
865000
2000
во кој може да ги бележиме типовите храна
14:42
according to their antiangiogenic,
365
867000
2000
според нивните антиангиогени
14:44
cancer-preventative properties.
366
869000
2000
карактеристики за заштита од рак.
14:46
And that's what we're doing right now.
367
871000
3000
Тоа е она на кое работиме сега.
14:49
Now, I've shown you a bunch of lab data,
368
874000
2000
Ви покажав купче податоци,
14:51
and so the real question is:
369
876000
2000
и вистинското прашање е:
14:53
What is the evidence in people
370
878000
2000
Какви се доказите кај луѓето
14:55
that eating certain foods can reduce
371
880000
2000
дека јадењето одредени храни ја намалува
14:57
angiogenesis in cancer?
372
882000
3000
ангиогенезата кај ракот?
15:00
Well, the best example I know
373
885000
2000
Најдобрите примери кои ги знам
15:02
is a study of 79,000 men
374
887000
2000
е студија врз 79000 мажи
15:04
followed over 20 years,
375
889000
2000
која ги прати во рок од 20 години,
15:06
in which it was found that men who consumed
376
891000
2000
во која е пронајдено дека мажите кои консумирале
15:08
cooked tomatoes two to three times a week
377
893000
2000
готвени домати два или три пати неделно
15:10
had up to a 50 percent reduction
378
895000
3000
имаат до 50% намалување на
15:13
in their risk of developing prostate cancer.
379
898000
3000
ризикот да развијат рак на простата.
15:16
Now, we know that tomatoes are a good source of lycopene,
380
901000
3000
Сега, знаеме дека доматите се добар извор на ликопен,
15:19
and lycopene is antiangiogenic.
381
904000
3000
и ликопен е антиангиогеник.
15:22
But what's even more interesting from this study
382
907000
2000
Но она што е поинтересно од оваа студија
15:24
is that in those men who did develop prostate cancer,
383
909000
3000
е дека мажите кај кои се појавил рак на простата,
15:27
those who ate more servings of tomato sauce
384
912000
3000
и кои јаделе повеќе порции сос од домати
15:30
actually had fewer blood vessels
385
915000
2000
всушност имале помалку крвни садови кои
15:32
feeding their cancer.
386
917000
2000
го хранеле нивниот рак.
15:34
So this human study is a prime example
387
919000
2000
Така оваа човечка студија е примарен доказ
15:36
of how antiangiogenic substances
388
921000
2000
за тоа како антиангиогенетските супстанци
15:38
present in food and consumed at practical levels
389
923000
3000
присутни во храната и консумирани на практични (реални) нивоа
15:41
can impact on cancer.
390
926000
2000
можат да влијаат на ракот.
15:43
And we're now studying
391
928000
2000
И сега проучуваме
15:45
the role of a healthy diet
392
930000
2000
каква улога има здравата исхрана
15:47
with Dean Ornish at UCSF and Tufts University
393
932000
3000
со Дин Орниш и универзитетот на Сан Франциско и Туфтс Универзитетот
15:50
on the role of this healthy diet on markers of angiogenesis
394
935000
3000
за улогата на оваа здрава исхрана врз маркерите за ангиогенеза
15:53
that we can find in the bloodstream.
395
938000
3000
кои може да ги најдеме во крвниот ток.
15:56
Now, obviously, what I've shared with you has some far-ranging implications,
396
941000
3000
Сега, очигледно, она што го споделив има далекусежни импликации
15:59
even beyond cancer research.
397
944000
2000
дури и надвор од истражувањето за ракот.
16:01
Because if we're right, it could impact on consumer education,
398
946000
3000
Бидејќи ако сме во право, може да влијае на едукација на потрошувачите,
16:04
food services, public health
399
949000
2000
прехрамбените услуги, јавното здравство
16:06
and even the insurance industry.
400
951000
2000
па дури и на осигурителната индустрија.
16:08
And, in fact, some insurance companies
401
953000
2000
Всушност, некои осигурителни компании
16:10
are already beginning to think along these lines.
402
955000
2000
веќе започнуваат да размислуваат во таа насока.
16:12
Check out this ad from Blue Cross Blue Shield of Minnesota.
403
957000
3000
Видете ја оваа реклама од Блу Крос Блу Шилд од Минесота.
16:16
And for many people around the world,
404
961000
2000
И за многу луѓе во светот,
16:18
dietary cancer prevention
405
963000
2000
превенцијата на рак преку исхраната
16:20
may be the only practical solution
406
965000
2000
можеби е единственото практично решение
16:22
because not everybody can afford expensive end-stage cancer treatments,
407
967000
3000
бидејќи не секој може да си ги дозволи скапите третмани на рак,
16:25
but everybody could benefit from
408
970000
2000
но секој може да има корист од
16:27
a healthy diet based on local, sustainable,
409
972000
3000
здрава исхрана базирана на локални, одржливи,
16:30
antiangiogenic crops.
410
975000
2000
антиангиогени посеви.
16:33
Now, finally,
411
978000
2000
На крајот,
16:35
I've talked to you about food,
412
980000
2000
зборував за храната,
16:37
and I've talked to you about cancer,
413
982000
2000
зборував за ракот,
16:39
so there's just one more disease that I have to tell you about
414
984000
3000
сега има уште една болест за која мора да ви кажам
16:42
and that's obesity.
415
987000
2000
а тоа е прекумерната дебелина.
16:44
Because it turns out that
416
989000
2000
Како што се испостави
16:46
adipose tissue, fat,
417
991000
2000
адипозното ткиво, салото,
16:48
is highly angiogenesis dependent.
418
993000
2000
е многу зависно од ангиогенезата.
16:50
And, like a tumor, fat grows when blood vessels grow.
419
995000
3000
И, како и туморите, салото расте кога се шират крвните садови.
16:53
So the question is: Can we shrink fat
420
998000
3000
Па прашањето е: Можеме ли да го намалиме салото
16:56
by cutting off its blood supply?
421
1001000
2000
ако го намалиме дотурот на крв?
16:58
So the top curve shows the body weight
422
1003000
3000
Горната крива ви ја покажува телесната тежина
17:01
of a genetically obese mouse
423
1006000
2000
на генетски прекумерно дебело глувче
17:03
that eats nonstop
424
1008000
2000
кое јаде нон-стоп,
17:05
until it turns fat, like this furry tennis ball.
425
1010000
3000
додека не се претвори во тениско топче.
17:09
And the bottom curve is the weight of a normal mouse.
426
1014000
3000
А долната крива е тежината на нормално глувче.
17:12
If you take the obese mouse and give it
427
1017000
2000
Ако земете дебело глувче и му дадете
17:14
an angiogenesis inhibitor, it loses weight.
428
1019000
2000
ангиогенетски инхибитор, тоа губи тежина.
17:16
Stop the treatment, gains the weight back.
429
1021000
2000
Ако престанете со третманот, повторно качува тежина.
17:18
Restart the treatment, loses the weight again.
430
1023000
2000
Стартувајте го третманот, повторно губи тежина.
17:20
Stop the treatment, it gains the weight back.
431
1025000
2000
Престанате со третманот, повторно качува тежина.
17:22
And, in fact, you can cycle the weight up and down
432
1027000
2000
Всушност, може да се движите горе долу со тежината
17:24
simply by inhibiting angiogenesis.
433
1029000
3000
со едноставно инхибирање на ангиогенезата.
17:27
So this approach that we're taking for cancer prevention
434
1032000
2000
Така пристапот кој го правиме кон превенција на ракот
17:29
may also have an application
435
1034000
2000
може исто така да има примена
17:31
for obesity.
436
1036000
2000
и кај прекумерната дебелина.
17:33
The really, truly interesting thing about this
437
1038000
2000
Највчудовидувачката и интересна работа околу ова е
17:35
is that we can't take these obese mice
438
1040000
2000
дека не можеме да ги натераме дебелите глувчиња
17:37
and make them lose more weight
439
1042000
2000
да изгубат повеќе тежина
17:39
than what the normal mouse's weight is supposed to be.
440
1044000
3000
од нормалната тежина за глувци.
17:42
In other words, we can't create supermodel mice.
441
1047000
2000
Со други зборови, не може да направиме глувци супермодели.
17:44
(Laughter)
442
1049000
2000
(Смеа)
17:46
And this speaks to the role of angiogenesis
443
1051000
2000
И ова зборува за улогата на ангиогенезата
17:48
in regulating healthy set points.
444
1053000
3000
во регулирањето на здравите почетни точки.
17:51
Albert Szent-Gyorgi once said that,
445
1056000
2000
Алберт Зент-Ѓорги еднаш рече дека,
17:53
"Discovery consists of seeing what everyone has seen,
446
1058000
3000
„Откритието се содржи од тоа да го видите она што сите го гледаат,
17:56
and thinking what no one has thought."
447
1061000
2000
ама размислувајќи го на начин на кој никој не го размислил.“
17:58
I hope I've convinced you
448
1063000
2000
Се надевам дека ве убедив
18:00
that, for diseases like cancer, obesity and other conditions,
449
1065000
3000
дека, за болести како ракот, прекумерната дебелина и други состојби,
18:03
that there may be a great power
450
1068000
2000
може да се направи многу
18:05
in attacking their common denominator: angiogenesis.
451
1070000
3000
со напаѓање на нивниот заеднички именител, ангиогенезата.
18:08
And that's what I think the world needs now. Thank you.
452
1073000
3000
И тоа е она што мислам дека му треба на светот сега. Ви Благодарам.
18:11
(Applause)
453
1076000
11000
(Аплауз)
18:22
June Cohen: I have a quick question for you. So these drugs aren't exactly ...
454
1087000
3000
Џун Коен: Значи овие лекови не се --
18:25
they're not exactly in mainstream cancer treatments right now.
455
1090000
3000
не се баш вообичаени третмани за рак во моментов.
18:28
For anyone out here who has cancer,
456
1093000
2000
За оние кои имаат рак,
18:30
what would you recommend?
457
1095000
2000
што би им препорачале ?
18:32
Do you recommend pursuing these treatments now, for most cancer patients?
458
1097000
3000
Дали им препорачувате да пратат вакви тремани, за повеќето пациенти од рак ?
18:35
William Li: So there are antiangiogenic treatments
459
1100000
2000
Вилијам Ли: Сега има антиангиогенски третмани
18:37
that are FDA approved,
460
1102000
2000
кои се одобрени од ФДА.
18:39
and if you're a cancer patient
461
1104000
2000
И ако сте пациент заболен од рак
18:41
or working for one or advocating for one,
462
1106000
2000
или работите за некој или се борите за некој пациент,
18:43
you should ask about them.
463
1108000
2000
треба да прашате за овие третмани.
18:45
And there are many clinical trials.
464
1110000
3000
Има и многу клинички проби.
18:48
The Angiogenesis Foundation is following almost 300 companies,
465
1113000
3000
Фондацијата за Ангиогенеза прати речиси 300 компании,
18:51
and there are about 100 more
466
1116000
2000
има речиси над 100
18:53
drugs in that pipeline.
467
1118000
2000
лекови во тек на тестирање.
18:55
So consider the approved ones,
468
1120000
2000
Побарајте ги одобрените,
18:57
look for clinical trials,
469
1122000
2000
видете кои се тестираат во клиниките,
18:59
but then between what the doctor can do for you,
470
1124000
2000
но додека гледате што може лекарот да стори за вас,
19:01
we need to start asking what can we do for ourselves.
471
1126000
2000
треба да размислите што може да направите сами за себе.
19:03
And this is one of the themes that I'm talking about
472
1128000
2000
И ова е една од темите за кои зборував
19:05
is we can empower ourselves to do the things
473
1130000
2000
како да ја прифатиме силата да сториме за себеси, она
19:07
that doctors can't do for us,
474
1132000
2000
што лекарите не можат да сторат за нас,
19:09
which is to use knowledge and take action.
475
1134000
2000
а тоа е да го користиме знаењето и да превземеме акција.
19:11
And if Mother Nature has given us some clues,
476
1136000
3000
И ако мајката природа ни дала некои трагови,
19:14
we think that there might be a new future
477
1139000
2000
мислам дека има нова иднина
19:16
in the value of how we eat.
478
1141000
2000
во вредноста на она што го јадеме.
19:18
And what we eat is really our chemotherapy three times a day.
479
1143000
3000
А тоа што го јадеме е вистински нашата хемотерапија три пати на ден.
19:21
JC: Right. And along those lines,
480
1146000
2000
ЏК: Точно. И во линија на овие зборови
19:23
for people who might have risk factors for cancer,
481
1148000
3000
за луѓето кои можеби имаат фактори на ризик од рак,
19:26
would you recommend pursuing any treatments sort of prophylactically
482
1151000
3000
дали би им препорачале да ги пратат овие третмани од превентивна
19:29
or simply pursuing the right diet
483
1154000
2000
улога или едноставно да ја пратат точната диета
19:31
with lots of tomato sauce?
484
1156000
2000
со многу сос од домати?
19:33
WL: Well, you know, there's abundant epidemiological evidence.
485
1158000
3000
ВЛ: Знаете, има многу епидемиолошки докази.
19:36
And I think in the information age,
486
1161000
2000
И сметам дека во информациското доба,
19:38
it doesn't take long to go to a credible source
487
1163000
2000
не треба многу време за да се најде веродостоен извор
19:40
like PubMed, the National Library of Medicine,
488
1165000
2000
како Пубмед, или националната библиотека на медицина,
19:42
to look for epidemiological studies
489
1167000
2000
за да се најдат епидемиолошките студии
19:44
for cancer risk reduction
490
1169000
2000
за намалување на ризиците од ракот
19:46
based on diet and based on common medications.
491
1171000
3000
базирани на исхраната и базирани на општи лекарства.
19:49
And that's certainly something that anybody can look into.
492
1174000
2000
И ова е секако нешто кое секој може да го погледне.
19:51
JC: Okay. Well, thank you so much.
493
1176000
2000
ЏК: ОК. Ви благодарам многу.
19:53
(Applause)
494
1178000
2000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
William Li - Cancer researcherWilliam Li heads the Angiogenesis Foundation, a nonprofit that is re-conceptualizing global disease fighting.
Why you should listen
Many of society’s most devastating diseases -- cancer, cardiovascular disease, diabetes and Alzheimer’s, to name a few -- share a common denominator: faulty angiogenesis, the body’s growth of new capillary blood vessels. Given excessive or insufficient blood vessel growth, serious health issues arise. While researching under Harvard surgeon Judah Folkman, who pioneered the study of angiogenesis, Li learned how angiogenesis-based medicine helps patients overcome numerous diseases by restoring the balance of blood-vessel growth.
Li co-founded the Angiogenesis Foundation in 1994. The foundation’s Project ENABLE -- a global system that integrates patients, medical experts and healthcare professionals -- democratizes the spread and implementation of knowledge about angiogenesis-based medicines, diet and lifestyle. Some 40,000 physicians have been educated on new treatments, ranging from cancer care to wound care, by the foundation’s faculty of medical experts, and they are bringing new, lifesaving and disease-preventing techniques to people around the world.
William Li | Speaker | TED.com