ABOUT THE SPEAKER
Neil MacGregor - Director of The British Museum
The writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book.

Why you should listen

Established by Act of Parliament in 1753 as a museum for the world (and free to enter, down to this day), the British Museum has built a near-encyclopedic collection of art and artifacts representing the sweep of human history across 2 million years. In his 2010 radio series A History of the World in 100 Objects (accompanied by a splendid book with the same title), director Neil MacGregor showed how the artifacts and items we collect are a powerful tool for sharing our shared human narrative.

MacGregor has long been fascinated with the way museums can tell the world's story. At the British Museum, he's negotiated his way to mounting shows full of Chinese and Persian treasures, helping sometimes-prickly governments to share his mission of cultural togetherness. He was named Briton of the Year in 2008 by the Sunday Times, who said, "He is a committed idealist who, in a world in which culture is increasingly presented as the acceptable face of politics, has pioneered a broader, more open, more peaceable way forward."

He says: "That’s what the museum is about: giving people their place in things.”

More profile about the speaker
Neil MacGregor | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Neil MacGregor: 2600 years of history in one object

Neil MacGregor: 2600 na taon ng kasaysayan sa iisang bagay

Filmed:
1,160,889 views

Isang silindro na putik na isang sulat sa Akkadian cuneiform, sira at wasak, and Cyrus Cylinder ay isang malaking simbolo ng pag-paparaya sa relihiyon at pagtanggap sa iba't ibang kultura. Sa isang nakakabighani na pagtalakay ni Neil MacGregor, isang direktor sa Museo ng Britanya, na nagbakas sa 2600 na taon ng kasaysayan sa Gitnang Silangan sa iisang bagay.
- Director of The British Museum
The writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
The things we make
0
0
2000
Ang mga bagay na ating ginawa
00:17
have one supremeKataas-taasang qualitykalidad --
1
2000
3000
ay may iisang katangian --
00:20
they livemabuhay longermas mahaba than us.
2
5000
2000
sila'y nabubuhay nang mas matagal sa atin.
00:22
We perishmapahamak, they survivemabuhay;
3
7000
2000
Tayo'y papanaw, sila'y mananatili;
00:24
we have one life, they have manymaraming livesbuhay,
4
9000
3000
may iisa tayong buhay, sila ay may marami,
00:27
and in eachbawat life they can mean differentiba 't ibang things.
5
12000
3000
at sa bawat buhay nila maaring iba ang kanilang pagganap.
00:30
WhichNa kung saan meansibig sabihin ay that, while we all have one biographytalambuhay,
6
15000
3000
Na nangangahulugang, samantalang may isa lang tayong talambuhay,
00:33
they have manymaraming.
7
18000
2000
sila ay may marami.
00:35
I want this morningumaga to talk
8
20000
2000
Gusto kong magsalita sa umagang ito
00:37
about the storykuwento, the biographytalambuhay -- or rathersa halip the biographiestalambuhay --
9
22000
3000
hinggil sa estorya, ang talambuhay -- o mga talambuhay --
00:40
of one particularpartikular objectlayunin,
10
25000
3000
sa iisang bagay,
00:43
one remarkablepambihirang thing.
11
28000
2000
isang 'di karaniwang bagay.
00:45
It doesn't, I agreesumasang-ayon,
12
30000
2000
Ako'y sumasangayon na hindi sya
00:47
look very much.
13
32000
2000
gaanong kapansinpansin.
00:49
It's about the sizeang laki of a rugbyregbi ballbola.
14
34000
3000
Medyo kapareho ng laki sa bola ng rugby.
00:52
It's madeginawa of clayluwad,
15
37000
2000
Gawa sa putik,
00:54
and it's been fashionedmoderno
16
39000
2000
at inayon
00:56
into a cylindersilindro shapehugis,
17
41000
3000
sa hugis silindro,
00:59
coveredsakop with closeisara ang writingpagsulat ng
18
44000
2000
napalibutan ng maliliit na sulat
01:01
and then bakedlutong drytuyo in the sunaraw.
19
46000
3000
at binilad sa araw hanggang matuyo.
01:04
And as you can see,
20
49000
2000
At sa nakikita naman ninyo,
01:06
it's been knockedkumatok about a bitkaunti,
21
51000
2000
ay medyo nasisira na siya,
01:08
whichna kung saan is not surprisingnakakagulat
22
53000
2000
na hindi naman kataka-taka
01:10
because it was madeginawa two and a halfkalahati thousandisang libong yearstaon agoang nakalipas
23
55000
3000
dahil noong dalawa´t kalahating libo pa siya nagawa
01:13
and was dugutong up
24
58000
2000
at nahukay siya
01:15
in 1879.
25
60000
2000
noong 1879.
01:17
But todayngayon,
26
62000
2000
Pero sa ngayon,
01:19
this thing is, I believe,
27
64000
2000
naniniwala akong ang bagay na ito
01:21
a majorpangunahing playerPlayer
28
66000
2000
ay may malaking papel
01:23
in the politicspulitika of the MiddleGitnang EastSilangan.
29
68000
2000
sa politika ng Gitnang Silangan.
01:25
And it's an objectlayunin
30
70000
2000
At ito'y isang bagay
01:27
with fascinatingkamangha-manghang storieskuwento
31
72000
2000
na may mga kaaya-ayang estorya
01:29
and storieskuwento that are by no meansibig sabihin ay over yetpa.
32
74000
4000
at mga estoryang hinding hindi matatapos.
01:33
The storykuwento beginsay nagsisimula
33
78000
2000
Ang estorya ay nagbungad
01:35
in the Iran-IraqIran-Iraq wardigmaan
34
80000
4000
sa kasagsagan ng gyera sa pagitan ng Iran at Iraq
01:39
and that seriesserye of eventspangyayari
35
84000
2000
at ang mga sumunod na mga kaganapan
01:41
that culminatednagwakas
36
86000
2000
na umipon
01:43
in the invasionang pagsalakay of IraqIraq
37
88000
2000
sa pagsakop sa Iraq
01:45
by foreigndayuhang forcespwersa,
38
90000
2000
ng pwersang dayuhan,
01:47
the removalpag-alis of a despoticdespotikong rulerpinuno
39
92000
2000
sa pagkaalis sa despotikadong pangulo
01:49
and instantiglap regimerehimen changepagbabago.
40
94000
3000
at saglit na pagbabago sa rehimen.
01:52
And I want to beginsimulan ang
41
97000
2000
Gusto kung magumpisa
01:54
with one episodeepisode from that sequencepagkakasunod-sunod of eventspangyayari
42
99000
2000
sa isang yugto sa mga magkakasunod na kaganapan
01:56
that mostKaramihan of you would be very familiarpamilyar with,
43
101000
3000
na karamihan sa inyo ay pamilyar,
01:59
Belshazzar'sNi Belsasar feastkapistahan --
44
104000
2000
ang pyesta ni Belshazzar --
02:01
because we're talkingpakikipag-usap about the Iran-IraqIran-Iraq wardigmaan
45
106000
2000
dahil tayo ay nagtatalakay hinggil sa gyera ng Iran at Iraq
02:03
of 539 BCBC.
46
108000
3000
noong 539 BC.
02:06
And the parallelspagkakatulad
47
111000
2000
At ang hindi pagkakasalungat
02:08
betweensa pagitan ng the eventspangyayari
48
113000
2000
sa kaganapan
02:10
of 539 BCBC and 2003 and in betweensa pagitan ng
49
115000
3000
noong 539 BC at 2003 at sa pagitan
02:13
are startlingnakakagulat.
50
118000
2000
ay kagulat-gulat.
02:15
What you're looking at is Rembrandt'sNi Rembrandt paintingpagpipinta,
51
120000
2000
Ang nakikita nyo ngayon ay pinta ni Rembrandt
02:17
now in the NationalPambansang GalleryGallery in LondonLondon,
52
122000
2000
na nasa National Gallery sa London na ngayon,
02:19
illustratingpaglalarawan ng mga the textteksto from the prophetpropeta DanielDaniel
53
124000
2000
na nagpapakita sa sulat mula ni propetang Daniel
02:21
in the HebrewHebreo scripturesmga banal na kasulatan.
54
126000
3000
sa sulat ng mga Hudyo.
02:24
And you all know roughlyhalos the storykuwento.
55
129000
2000
At medyo alam niyo na ang estorya.
02:26
BelshazzarBelsasar, the sonanak of NebuchadnezzarNabucodonosor,
56
131000
3000
Si Belshazzar, anak ni Nebuchadnezzar,
02:29
NebuchadnezzarNabucodonosor who'day sino conqueredsinakop IsraelIsrael, sackednagapi JerusalemJerusalem
57
134000
3000
si Nebuchadnezzar ang nagsakop sa Israel, pinagdarambungan and Herusalem
02:32
and capturednakunan the people
58
137000
2000
at hinuli ang mga tao
02:34
and takenKinuha the JewsJudio back to BabylonBabilonia.
59
139000
2000
at binalik ang mga Hudyo sa Babelonya.
02:36
Not only the JewsJudio, he'dgagawin niya takenKinuha the templetemplo vesselsmga sisidlan.
60
141000
3000
Hindi lang mga Hudyo, kinuha niya pati ang mga lalagyan sa templo.
02:39
He'dGagawin niya ransackedransacked, desecratednilapastangan the templetemplo.
61
144000
3000
Sinugod niya at nilapastangan ang templo.
02:42
And the great goldginto vesselsmga sisidlan of the templetemplo in JerusalemJerusalem
62
147000
3000
At yung mga malalaking gintong lalagyan sa templo ng Herusalem
02:45
had been takenKinuha to BabylonBabilonia.
63
150000
3000
ay dinala papuntang Babelonya.
02:48
BelshazzarBelsasar, his sonanak,
64
153000
2000
Si Belshazzar, ang kanyang anak,
02:50
decidesnagpapasya to have a feastkapistahan.
65
155000
2000
ay naisipang magpyesta.
02:52
And in orderkaayusan to make it even more excitingkapana-panabik,
66
157000
2000
At para mas magalak pa siya,
02:54
he addedidinagdag a bitkaunti of sacrilegekalapastanganan to the restpahinga of the funmasaya,
67
159000
3000
ginawan pa nya ng kalapasatangan
02:57
and he bringsay nagdudulot ng out the templetemplo vesselsmga sisidlan.
68
162000
3000
at kinuha ang mga lalagyan mula sa templo.
03:00
He's alreadyna at wardigmaan with the IraniansIranians,
69
165000
3000
Nakikipagyera na siya sa mga taga-Iran,
03:03
with the kinghari of PersiaPersia.
70
168000
2000
sa hari ng Persya.
03:05
And that night, DanielDaniel tellssinasabi sa us,
71
170000
3000
At sa gabing iyon, sabi ni Daniel,
03:08
at the heighttaas of the festivitieskasiyahan
72
173000
2000
sa kalagitnaan ng kasiyahan
03:10
a handkamay appearednagpakita and wroteIsinulat on the wallpader,
73
175000
3000
isang kamay ang lumitaw at nagsulat sa dingding,
03:13
"You are weighedtinimbang in the balancebalanse and foundnatagpuan wantingkulang,
74
178000
3000
"Ikaw ay tinimbang at napag-alamang wala,
03:16
and your kingdomkaharian is handedIniabot over
75
181000
2000
at ang iyong kaharian ay maipasa
03:18
to the MedesTaga Media and the PersiansTaga Persia."
76
183000
2000
sa taga-Medes at mga Persyano."
03:20
And that very night
77
185000
2000
At sa gabing iyon
03:22
CyrusCyrus, kinghari of the PersiansTaga Persia, enteredpumasok BabylonBabilonia
78
187000
4000
si Cyrus, hari ng Persya, ay dumating sa Babelonya
03:26
and the wholebuong regimerehimen of BelshazzarBelsasar fellnahulog.
79
191000
5000
at ang buong kaharian ni Belshazzar ay bumagsak.
03:31
It is, of coursekurso, a great momentilang sandali
80
196000
2000
Isa itong malaking kaganapan
03:33
in the historykasaysayan
81
198000
2000
sa kasaysayan
03:35
of the JewishJudio people.
82
200000
2000
ng mga Hudyo.
03:37
It's a great storykuwento. It's storykuwento we all know.
83
202000
2000
Isang malaking estorya. Ito'y estorya na alam nating lahat.
03:39
"The writingpagsulat ng on the wallpader"
84
204000
2000
"Ang mga sulat sa dingding"
03:41
is partbahagi of our everydayaraw-araw languagewika.
85
206000
3000
ay bahagi ng ating araw-araw na lengwahe.
03:44
What happenednangyari nextsusunod
86
209000
2000
Ang sumunod
03:46
was remarkablepambihirang,
87
211000
2000
ay napakapambihira,
03:48
and it's where our cylindersilindro
88
213000
2000
at dito ang silindro
03:50
enterspumapasok the storykuwento.
89
215000
2000
papasok sa estorya.
03:52
CyrusCyrus, kinghari of the PersiansTaga Persia,
90
217000
2000
Si Cyrus, na hari ng Persya,
03:54
has enteredpumasok BabylonBabilonia withoutnang walang a fightlabanan ang --
91
219000
2000
ay pumasok sa Babelonya na walang pakikipagdigma --
03:56
the great empireImperyo ng of BabylonBabilonia,
92
221000
2000
ang malaking kaharian ng Babelonya,
03:58
whichna kung saan rantumakbo from centralsentral southernkatimugang IraqIraq
93
223000
2000
na sumasaklaw mula sa gitnang timog ng Iraq
04:00
to the MediterraneanMediterranean,
94
225000
2000
hanggang sa Mediterranean,
04:02
fallsbumaba to CyrusCyrus.
95
227000
2000
bumagsak mula kay Cyrus.
04:04
And CyrusCyrus makesgumagawa ng a declarationpahayag.
96
229000
4000
At si Cyrus ay gumawa ng deklarasyon
04:08
And that is what this cylindersilindro is,
97
233000
3000
at yun ang kung ano ang silindro na ito,
04:11
the declarationpahayag madeginawa by the rulerpinuno guidedginabayan by God
98
236000
3000
and deklerasyong ginawa sa lider na ginabayan ng Diyos
04:14
who had toppledbumagsak ang the IraqiIraqi despotdespot
99
239000
4000
na nagpabagsak sa despotadong pinuno ng Iraq
04:18
and was going to bringmagdala ng freedomkalayaan to the people.
100
243000
2000
at nagpalaya sa mga mamamayan.
04:20
In ringingtugtog BabylonianBabilonia --
101
245000
2000
Sa pakipag-usap sa Babelonya --
04:22
it was writtennakasulat na in BabylonianBabilonia --
102
247000
2000
ito ay isinulat sa wika ng taga-Babelonya --
04:24
he saysSabi ni, "I am CyrusCyrus, kinghari of all the universeuniberso,
103
249000
3000
sabi niya, "Ako si Cyrus, hari sa buong kalawakan,
04:27
the great kinghari, the powerfulmalakas kinghari,
104
252000
2000
ang dakilang hari, ang makapangyarihang hari,
04:29
kinghari of BabylonBabilonia, kinghari of the fourapat na quartersQuarters of the worldmundo."
105
254000
4000
hari ng Babelonya, hari sa apat na sulok ng daigdig."
04:33
They're not shymahiyain of hyperbolehyperbole as you can see.
106
258000
3000
Sa nakikita nyo, nindi pinagkakahiyang ang pag-eksherasyon nito.
04:36
This is probablymalamang
107
261000
2000
Meron siguro
04:38
the first realtunay pressPindutin ang releasepakawalan
108
263000
2000
yung una talagang pagsisiwalat
04:40
by a victoriousmatagumpay armyhukbo
109
265000
2000
sa isang nananalong hukbo
04:42
that we'vematagal kami got.
110
267000
2000
na nakuha natin.
04:44
And it's writtennakasulat na, as we'llkukunin namin see in duetakdang coursekurso,
111
269000
2000
At ito'y isinulat, na makikita natin sa tamang panahon,
04:46
by very skilledbihasang P.R. consultantsconsultant.
112
271000
3000
sa mga dalubhasang P.R. consultant.
04:49
So the hyperbolehyperbole is not actuallytalagang surprisingnakakagulat.
113
274000
3000
Kaya ang eksharehasyon ay hindi nakakapagtaka.
04:52
And what is the great kinghari, the powerfulmalakas kinghari,
114
277000
2000
At kung ano ang dakilang hari, ang makapangyarihang hari,
04:54
the kinghari of the fourapat na quartersQuarters of the worldmundo going to do?
115
279000
3000
ang hari sa apat na sulok ng daigdig na gagawin?
04:57
He goesnapupunta on to say that, havingang pagkakaroon ng conqueredsinakop BabylonBabilonia,
116
282000
3000
Nagpatuloy siya sa pagsabi na bilang pagsakop sa Babelonya
05:00
he will at onceminsan let all the peoplesna mamamayan
117
285000
3000
ay papakawalan niya ang mga taong
05:03
that the BabyloniansTaga-Babilonia -- NebuchadnezzarNabucodonosor and BelshazzarBelsasar --
118
288000
2000
ang mga taga Babelonya -- Nebuchadnezzar at Belshazzar --
05:05
have capturednakunan and enslavedMaaari maalipin
119
290000
2000
na nadakip at inalipin
05:07
go freeLibreng.
120
292000
2000
at palayain.
05:09
He'llKukunin niya let them returnbumalik to theirkanilang countriesmga bansa.
121
294000
2000
Hahayain nya silang bumalik sa kanilang mga bansa.
05:11
And more importantmahalagang,
122
296000
2000
At mas importante,
05:13
he will let them all recovermabawi
123
298000
2000
hahayaan niya silang bawiin
05:15
the godsmga Diyos, the statuesestatwa,
124
300000
2000
ang mga diyos, mga estatuwa,
05:17
the templetemplo vesselsmga sisidlan
125
302000
2000
mga lalagyan sa templo
05:19
that had been confiscatedKinumpiska.
126
304000
2000
na nakumpiska.
05:21
All the peoplesna mamamayan that the BabyloniansTaga-Babilonia had repressedkailanman pinipigilan and removedinalis
127
306000
3000
Ang lahat na mga tao na nasupil at napaalis ng mga taga-Babelonya
05:24
will go home,
128
309000
2000
ay uuwi,
05:26
and they'llmakikita nila take with them theirkanilang godsmga Diyos.
129
311000
3000
at dadalhin nila ang kanilang mga diyos.
05:29
And they'llmakikita nila be ablemagagawang to restoreibalik ang theirkanilang altarsaltar
130
314000
3000
At sila'y maibangon uli ang kanilang mga altar
05:32
and to worshippagsamba theirkanilang godsmga Diyos
131
317000
2000
at magpuri sa kanilang mga diyos
05:34
in theirkanilang ownsariling way, in theirkanilang ownsariling placelugar.
132
319000
3000
sa kanilang paraan, sa kanilang lugar.
05:37
This is the decreeatas,
133
322000
2000
Ito ang kautusan,
05:39
this objectlayunin is the evidencekatibayan
134
324000
3000
ang bagay na ito ang ebedinsya
05:42
for the factkatotohanan that the JewsJudio,
135
327000
2000
para sa katutuhan na ang mga Hudyo
05:44
after the exilepagpapatapon in BabylonBabilonia,
136
329000
2000
matapos ang paglisan sa Babelonya,
05:46
the yearstaon they'dsila ay spentginastos sittingnakaupo by the waterstubig of BabylonBabilonia,
137
331000
3000
ang mga taon na kanilang nagugol sa Babelonya,
05:49
weepingpagtangis when they rememberedNaalala JerusalemJerusalem,
138
334000
3000
na nagluksa habang naalala ang Herusalem,
05:52
those JewsJudio were allowedpinapayagan to go home.
139
337000
3000
ang mga Hudyo na iyon ay pinauwi sa kanilang mga tahanan.
05:55
They were allowedpinapayagan to returnbumalik to JerusalemJerusalem
140
340000
2000
Napahintulutan silang umuwi sa Herusalem
05:57
and to rebuildmuling itayo the templetemplo.
141
342000
2000
at itayong muli ang temple.
05:59
It's a centralsentral documentdokumento
142
344000
2000
Ito ang pangunahing dokumento
06:01
in JewishJudio historykasaysayan.
143
346000
2000
sa kasaysayan ng Hudyo.
06:03
And the BookAklat of ChroniclesMga Cronica, the BookAklat of EzraEzra in the HebrewHebreo scripturesmga banal na kasulatan
144
348000
4000
At ang Aklat ng mga Salaysay, ang Aklat ni Ezra sa mga kasulatan ng mga Hudyo
06:07
reportedIniulat in ringingtugtog termsmga tuntunin.
145
352000
2000
ay nagulat ng kaparihong tugon.
06:09
This is the JewishJudio versionbersyon
146
354000
2000
Ito ang bersyon ng mga Hudyo
06:11
of the sameparehong storykuwento.
147
356000
2000
sa parehong estorya.
06:13
"ThusGayon said CyrusCyrus, kinghari of PersiaPersia,
148
358000
2000
"Kaya sabi ni Cyrus, hari ng Persya,
06:15
'All the kingdomsmga kaharian of the earthlupa have the LordPanginoon God of heavenLangit givenibinigay theekita,
149
360000
3000
'Lahat ng kaharian sa lupa na bingay ng Panginoong Diyos sa inyo,
06:18
and he has chargedkinasuhan me
150
363000
2000
at inutusan niya ako
06:20
to buildbumuo ng him a housebahay in JerusalemJerusalem.
151
365000
2000
para gawan ng bahay sa Herusalem.
06:22
Who is there amongsa you of his people?
152
367000
2000
Sino sa inyo ang kanyang mga tao?
06:24
The LordPanginoon God be with him,
153
369000
2000
Ang Panginoong Diyos ay mapasakanya,
06:26
and let him go up.'"
154
371000
3000
at haayan siyang pumarito.'"
06:29
"Go up" -- aalehaaleh.
155
374000
2000
"Pumarito" -- aaleh.
06:31
The centralsentral elementelemento, still,
156
376000
3000
Ang pinakamahalagang elemento
06:34
of the notionpaniwala of returnbumalik,
157
379000
2000
sa paniwala ng kanilang pagbalik,
06:36
a centralsentral partbahagi
158
381000
2000
ang pinakamahalang parte
06:38
of the life of JudaismHudaismo.
159
383000
2000
sa buhay ng Hudianismo.
06:40
As you all know, that returnbumalik from exilepagpapatapon,
160
385000
2000
Sa napag-alaman ninyo, ang pagbalik mula sa pagkatapon,
06:42
the secondIkalawang templetemplo,
161
387000
2000
ang pangalawang temple,
06:44
reshapedbinago JudaismHudaismo.
162
389000
2000
ang nagbagong anyo sa Hudianismo.
06:46
And that changepagbabago,
163
391000
2000
At ang pagbabagong yaon,
06:48
that great historicmakasaysayang momentilang sandali,
164
393000
2000
yaong makasaysayang sandali,
06:50
was madeginawa possibleposibleng by CyrusCyrus, the kinghari of PersiaPersia,
165
395000
4000
ay dahil kay Cyrus, ang hari ng Persya,
06:54
reportedIniulat for us in HebrewHebreo in scripturebanal na kasulatan
166
399000
3000
naiulat sa atin sa kasulatan ng mga Hudyo
06:57
and in BabylonianBabilonia in clayluwad.
167
402000
3000
at sa putik ng Babelonya.
07:00
Two great textsmga teksto,
168
405000
2000
Dalawang dakilang kasulatan,
07:02
what about the politicspulitika?
169
407000
2000
ano kaya ang tungkol sa pulitika?
07:04
What was going on
170
409000
2000
Kung ano ang nangyari
07:06
was the fundamentalpangunahing shiftShift in MiddleGitnang EasternSilangang historykasaysayan.
171
411000
3000
ay nagdulot sa pangunahing pagbabago sa kasaysayan sa Gitnang Silangan.
07:09
The empireImperyo ng of IranIran, the MedesTaga Media and the PersiansTaga Persia,
172
414000
3000
Ang empiryo ng Iran, ng Medes at ng mga Persyano,
07:12
unitednagkakaisa undersa ilalim ng CyrusCyrus,
173
417000
2000
ay napagkaisa sa ilalim ni Cyrus,
07:14
becameay naging the first great worldmundo empireImperyo ng.
174
419000
4000
ang kauna-unahang dakilang emperyo sa daigdig.
07:18
CyrusCyrus beginsay nagsisimula in the 530s BCBC.
175
423000
3000
Nagsimula si Cyrus sa 530 BC.
07:21
And by the time of his sonanak DariusDario,
176
426000
4000
At panahon ng kanyang anak na si Darius,
07:25
the wholebuong of the easternsilangang MediterraneanMediterranean
177
430000
3000
ang kabuuan ng silangang Mediterranean
07:28
is undersa ilalim ng PersianPersian controlkontrol.
178
433000
2000
ay napapasailalim sa kontrol ng Persya.
07:30
This empireImperyo ng is, in factkatotohanan,
179
435000
2000
Sa katunayan, ang emperyong ito
07:32
the MiddleGitnang EastSilangan as we now know it,
180
437000
2000
ay ang Gitnang Silangan na sa ngayon,
07:34
and it's what shapeshugis the MiddleGitnang EastSilangan as we now know it.
181
439000
3000
at yun ang nahugis sa Gitnang Silangan ngayon.
07:37
It was the largestpinakamalaking empireImperyo ng the worldmundo had knownkilala untilhanggang sa then.
182
442000
2000
Yun ang pinakamalaking emperyo na nakilala sa daigdig noon.
07:39
Much more importantmahalagang,
183
444000
2000
At ang importante,
07:41
it was the first
184
446000
2000
yun ang unang
07:43
multiculturalmultikultural, multifaithmultifaith stateestado
185
448000
2000
saring-kultura, saring-panininiwala na estado
07:45
on a hugemalaking scaleiskala.
186
450000
2000
sa malawakan.
07:47
And it had to be runtumakbo in a quitemedyo newbagong way.
187
452000
2000
At kailangan niyang mapatakbo sa panibagong paraan.
07:49
It had to be runtumakbo in differentiba 't ibang languagesmga wika.
188
454000
2000
Pinapatakbo siya sa iba't ibang lengwahe.
07:51
The factkatotohanan that this decreeatas is in BabylonianBabilonia saysSabi ni one thing.
189
456000
3000
Ang katunayang ang kautusan na ito sa Babelonya ay nangangahulugan ng isang bagay.
07:54
And it had to recognizeKilalanin ang theirkanilang differentiba 't ibang habitsgawi,
190
459000
2000
Kinikilala nito ang iba't ibang ugali,
07:56
differentiba 't ibang peoplesna mamamayan, differentiba 't ibang religionsrelihiyon, differentiba 't ibang faithsrelihiyon.
191
461000
3000
iba't ibang tao, iba't ibang relihiyon, iba't ibang paniniwala.
07:59
All of those are respectediginalang by CyrusCyrus.
192
464000
3000
Lahat ng mga iyon ay nirerespeto ni Cyrus.
08:02
CyrusCyrus setsset up a modelmodelo
193
467000
2000
Itinakda ni Cyrus ang isang modelo
08:04
of how you runtumakbo
194
469000
2000
kung paano magtaguyod
08:06
a great multinationalmaraming nasyonalidad, multifaithmultifaith, multiculturalmultikultural societylipunan.
195
471000
5000
ng isang dakilang saring-bayan, saring-paniniwala, saring-kultura na komunidad.
08:11
And the resultresulta of that
196
476000
2000
At ang resulta ay
08:13
was an empireImperyo ng that includedkabilang sa the areaslugar you see on the screenscreen,
197
478000
3000
isang emperyo na sumasaklaw sa mga pook na nakikita nyo sa screen,
08:16
and whichna kung saan survivednakaligtas for 200 yearstaon of stabilitykatatagan
198
481000
3000
at tumagal nang 200 taon ng katatagan
08:19
untilhanggang sa it was shatteredgumuho ang by AlexanderAlexander.
199
484000
3000
hanggang sinira ito ni Alexander.
08:22
It left a dreampanaginip of the MiddleGitnang EastSilangan as a unitunit,
200
487000
2000
Nagiwan iyon ng panaginip ng Gitnang Silangan bilang isang yunit,
08:24
and a unitunit where people of differentiba 't ibang faithsrelihiyon
201
489000
2000
at ito ang yunit na kung saan ang mga tao sa iba't ibang paniniwala
08:26
could livemabuhay togethermagkakasama.
202
491000
2000
ay nagkakaisang namumuhay.
08:28
The GreekGriyego invasionsinvasions endednatapos ang that.
203
493000
2000
Ang pananakop ng mga Griyego ang nagtapos nito.
08:30
And of coursekurso, AlexanderAlexander couldn'thindi sustainsinasang-ayunan a governmentpamahalaan
204
495000
3000
At hindi na panitili ni Alexander ang gobyernong iyon
08:33
and it fragmentednagkawatak-watak.
205
498000
2000
at ito'y naghiwahiwalay.
08:35
But what CyrusCyrus representeday kumakatawan sa
206
500000
2000
Pero kung ano ang nirerepresenta ni Cyrus
08:37
remainednanatiling absolutelywalang pasubali centralsentral.
207
502000
2000
ay nanatiling mahalaga.
08:39
The GreekGriyego historianmananalaysay XenophonXenophon
208
504000
3000
Ang Griyegong mananalaysay na si Xenophon
08:42
wroteIsinulat his bookAklat "CyropaediaCyropaedia"
209
507000
2000
ay nagsulat ng kanyang aklat na "Cyropaedia"
08:44
promotingpagtataguyod ng CyrusCyrus as the great rulerpinuno.
210
509000
2000
na isinulong si Cyrus bilang isang dakilang pinuno.
08:46
And throughoutsa buong EuropeanEuropa culturekultura afterwardPagkatapos,
211
511000
3000
At sa kabuuan ng Kanlurang kultura pagkatapos,
08:49
CyrusCyrus remainednanatiling the modelmodelo.
212
514000
3000
si Cyrus ay nanatiling modelo.
08:52
This is a 16thth centuryna siglo imagelarawan
213
517000
2000
Ito ay isang imahe sa ika-16 na siglo
08:54
to showipakita ang you how widespreadkalat na kalat
214
519000
2000
para mapakita kung gaano ka laganap
08:56
his venerationpamimitagan actuallytalagang was.
215
521000
3000
ang pagpugay nito.
08:59
And Xenophon'sNi Xenophon bookAklat on CyrusCyrus
216
524000
2000
At ang aklat no Xenophon hinggil ni Cyrus
09:01
on how you rantumakbo a diverseiba 't iba societylipunan
217
526000
3000
kung gaano kasari-sari ang lipunan
09:04
was one of the great textbookstextbook
218
529000
2000
ay isa sa mga dakilang aklat-aralin
09:06
that inspiredinspirasyon the FoundingPagtatatag FathersMga ama
219
531000
2000
na pumukaw sa ating mga ama
09:08
of the AmericanAmerikano RevolutionRebolusyon.
220
533000
2000
sa Rebolusyong Amerikano.
09:10
JeffersonJefferson was a great admirertagahanga --
221
535000
2000
Si Jefferson ay isang dakilang tagahanga --
09:12
the idealsmga pamantayan of CyrusCyrus
222
537000
2000
ang mga uliran ni Cyrus
09:14
obviouslyhalatang speakingpagsasalita to those 18thth centuryna siglo idealsmga pamantayan
223
539000
2000
ay malinaw na nagpahiwatig sa mga uliran sa ika-18 siglo
09:16
of how you createlumikha religiousrelihiyon tolerancepagpaparaya
224
541000
2000
kung paano magpaubaya sa relihiyon
09:18
in a newbagong stateestado.
225
543000
3000
sa bagong estado.
09:23
MeanwhileSamantala, back in BabylonBabilonia,
226
548000
2000
Samantala, sa Babelonya,
09:25
things had not been going well.
227
550000
2000
ang mga bagay ay hindi naging kanaisnais.
09:27
After AlexanderAlexander, the other empiresimperyo,
228
552000
3000
Pagkatapos ni Alexander, ang ibang emperyo,
09:30
BabylonBabilonia declinespagtanggi, fallsbumaba into ruinsmga lugar ng pagkasira,
229
555000
3000
ang Babelonya ay bumagsak, naging lugar ng pagkasira,
09:33
and all the tracesbakas of the great BabylonianBabilonia empireImperyo ng are lostnawala --
230
558000
4000
at ang mga bakas sa dakilang emperyo ng Babelonya ay naglaho --
09:37
untilhanggang sa 1879
231
562000
2000
hanggang noong 1879
09:39
when the cylindersilindro is discoverednatuklasan
232
564000
3000
nang ang silindro ay nadiskobre
09:42
by a BritishBritish MuseumMuseum exhibitioneksibisyon diggingpaghuhukay in BabylonBabilonia.
233
567000
3000
sa isang paghuhukay sa Babelonya ng British Museum.
09:45
And it enterspumapasok now anotherisa pang storykuwento.
234
570000
3000
At dito magsimula ang panibagong estorya.
09:48
It enterspumapasok that great debatedebate
235
573000
2000
Nagsimula ang malaking debate
09:50
in the middleGitnang of the 19thth centuryna siglo:
236
575000
2000
sa gitna noong ika-19 na siglo:
09:52
Are the scripturesmga banal na kasulatan reliablemaaasahan? Can we trustpagtitiwala them?
237
577000
3000
Kapanipaniwala ba ang mga kasulatan? Mapagkatiwalaan ba natin sila?
09:55
We only knewAlam
238
580000
2000
Ang alam lang natin
09:57
about the returnbumalik of the JewsJudio and the decreeatas of CyrusCyrus
239
582000
2000
ay hinggil sa pagbabalik ng mga Hudyo at ang kautusan ni Cyrus
09:59
from the HebrewHebreo scripturesmga banal na kasulatan.
240
584000
2000
galing sa kasulatan ng mga Hudyo.
10:01
No other evidencekatibayan.
241
586000
2000
Walang ibang ebedinsya.
10:03
SuddenlyBiglang, this appearednagpakita.
242
588000
2000
Biglang lumabas ito.
10:05
And great excitementkaguluhan
243
590000
2000
At malaking kagalakan
10:07
to a worldmundo where those who believednaniwala in the scripturesmga banal na kasulatan
244
592000
2000
sa daigdig sa mga lugar na naniniwala sa mga kasulatan
10:09
had had theirkanilang faithpananampalataya in creationpaglikha shakenyumanig
245
594000
2000
na inalog ang kanilang pananampalataya hinggil sa paglikha
10:11
by evolutionebolusyon, by geologyheolohiya,
246
596000
2000
sa ebolusyon, sa heyolohiya,
10:13
here was evidencekatibayan
247
598000
2000
ito ang ebedinsya
10:15
that the scripturesmga banal na kasulatan were historicallyayon sa kasaysayan truetunay na.
248
600000
2000
na ang mga kasulatan ay totoo sa kasaysayan.
10:17
It's a great 19thth centuryna siglo momentilang sandali.
249
602000
3000
Isa itong malaking sandali sa ika-19 na siglo.
10:20
But -- and this, of coursekurso, is where it becomesay nagiging complicatedkumplikado --
250
605000
5000
Pero -- at dito naging komplikado --
10:25
the factskatotohanan were truetunay na,
251
610000
2000
ang katotohanang ito ay totoo,
10:27
hurrahYehey for archeologyArcheology,
252
612000
3000
hurrah para sa arkiyoloheyo,
10:30
but the interpretationinterpretasyon was rathersa halip more complicatedkumplikado.
253
615000
3000
pero ang pagsalin ay mas komplikado.
10:33
Because the cylindersilindro accounttala and the HebrewHebreo BibleBiblia accounttala
254
618000
3000
Dahil ang silindro at ang Bibliya ng mga Hudyo
10:36
differmagkakaiba ang in one keysusi respectpaggalang.
255
621000
2000
ay may pinagkaiba.
10:38
The BabylonianBabilonia cylindersilindro
256
623000
2000
Ang silindro ng Babelonya
10:40
is writtennakasulat na by the priestssaserdote
257
625000
2000
ay sinulat ng mga pari
10:42
of the great god of BablyonBablyon, MardukMarduk.
258
627000
2000
ng dakilang dyos ng Babelonya, si Marduk.
10:44
And, not surprisinglynakakagulat,
259
629000
2000
At hindi nakakapagtaka
10:46
they tell you that all this was donetapos by MardukMarduk.
260
631000
2000
kung ang sinasabi nila ay gawa ni Marduk.
10:48
"MardukMarduk, we holdmagdaos ng, calledtinatawag na CyrusCyrus by his namepangalan."
261
633000
3000
"Marduk, hawak namin, ang nagngangalang Cyrus."
10:51
MardukMarduk takes CyrusCyrus by the handkamay,
262
636000
3000
Hawak ni Marduk sa kamay si Cyrus,
10:54
callsmga tawag him to shepherdpastol his people
263
639000
2000
para panguluhan ang kanyang tao
10:56
and givesay nagbibigay him the rulepaghahari of BabylonBabilonia.
264
641000
3000
at binigay sa kanya ang kaharian ng Babelonya.
10:59
MardukMarduk tellssinasabi sa CyrusCyrus
265
644000
2000
Sinabihan ni Marduk si Cyrus
11:01
that he will do these great, generousmapagbigay things
266
646000
2000
upang gumawa ng mga dakila at mapagbigay na bagay
11:03
of settingsetting na the people freeLibreng.
267
648000
2000
upang mapalaya ang mga tao.
11:05
And this is why we should all be gratefulpasasalamat to
268
650000
2000
At dahil dito mapasalamatin ako
11:07
and worshippagsamba MardukMarduk.
269
652000
2000
at ipinagbunyi ko si Marduk.
11:09
The HebrewHebreo writersmanunulat
270
654000
2000
At ang mga manunulat na Hudyo
11:11
in the OldLumang TestamentTipan,
271
656000
2000
sa Lumang Tipan,
11:13
you will not be surprisedNagulat to learnmatuto,
272
658000
3000
hindi nakakapagtataka mong malaman,
11:16
take a rathersa halip differentiba 't ibang viewtanaw of this.
273
661000
2000
na iba ang kanilang pananaw nito.
11:18
For them, of coursekurso, it can't possiblyposibleng by MardukMarduk
274
663000
2000
Sa kanila, imposibleng si Marduk
11:20
that madeginawa all this happenmangyari.
275
665000
2000
ang gumawa ng lahat.
11:22
It can only be JehovahSi Jehova.
276
667000
2000
Tanging si Heyoba lamang.
11:24
And so in IsaiahIsaias,
277
669000
2000
At sa Isaiah,
11:26
we have the wonderfulnapakagandang textsmga teksto
278
671000
2000
ay may magagandang teksto
11:28
givingpagbibigay all the creditcredit of this,
279
673000
2000
na binigay ang karangalan,
11:30
not to MardukMarduk
280
675000
1000
hindi ni Marduk
11:31
but to the LordPanginoon God of IsraelIsrael --
281
676000
3000
ngunit sa Panginoong Diyos ng Israel --
11:34
the LordPanginoon God of IsraelIsrael
282
679000
2000
ang Panginoong Diyos ng Israel
11:36
who alsodin calledtinatawag na CyrusCyrus by namepangalan,
283
681000
2000
ay tinawag rin si Cyrus sa kanyang pangalan,
11:38
alsodin takes CyrusCyrus by the handkamay
284
683000
3000
at inakay din si Cyrus
11:41
and talksmga mensahe of him shepherdinggumagabay his people.
285
686000
2000
at sinabihan din siya sa pagpastol ng kanyang mga tao.
11:43
It's a remarkablepambihirang examplehalimbawa
286
688000
2000
Ito'y isang ehemplo
11:45
of two differentiba 't ibang priestlymakapari appropriationsAppropriations of the sameparehong eventkaganapan,
287
690000
4000
ng dalawang magkaibang makaparing gugulin sa parehong pangyayari,
11:49
two differentiba 't ibang religiousrelihiyon takeoverstakeovers
288
694000
2000
dalawang magkaibang relihiyosong pag-takeover
11:51
of a politicalpampulitika factkatotohanan.
289
696000
2000
ng isang katotohanang pulitikal.
11:53
God, we know,
290
698000
2000
Ang Diyos ay alam nating
11:55
is usuallyKaraniwan ay on the sidemga bahagi of the bigmalaking battalionsbatalyon.
291
700000
2000
dumadapig sa mga malalaking batalyon.
11:57
The questiontanong is, whichna kung saan god was it?
292
702000
3000
Ang tanong ay kung sinong dyos yun?
12:00
And the debatedebate unsettlesunsettles
293
705000
2000
At ang debate ay nagpagalaw
12:02
everybodylahat ng tao in the 19thth centuryna siglo
294
707000
2000
sa lahat noong ika-19 na siglo
12:04
to realizeNatanto that the HebrewHebreo scripturesmga banal na kasulatan
295
709000
2000
para maunawa na ang mga kasulatan ng mga Hudyo
12:06
are partbahagi of a much widermas malawak worldmundo of religionrelihiyon.
296
711000
3000
ay parte sa mas malawak na daigdig ng relihiyon.
12:09
And it's quitemedyo clearmalinaw na ang
297
714000
2000
At klarong klaro na
12:11
the cylindersilindro is oldermas matanda than the textteksto of IsaiahIsaias,
298
716000
3000
ang silindro ay mas luma na teksto kaysa sa Isaiah,
12:14
and yetpa, JehovahSi Jehova is speakingpagsasalita
299
719000
2000
gayunpaman, si Heyoba ay nagsalita
12:16
in wordsmga salita very similarkatulad ng
300
721000
2000
ng pareho
12:18
to those used by MardukMarduk.
301
723000
2000
kay Marduk.
12:20
And there's a slightbahagyang sensekahulugan that IsaiahIsaias knowsAlam ng this,
302
725000
3000
At ako'y may kunting pakiramdam na alam ito ni Isaiah,
12:23
because he saysSabi ni,
303
728000
2000
dahil sabi niya,
12:25
this is God speakingpagsasalita, of coursekurso,
304
730000
3000
may Diyos na nagsabi,
12:28
"I have calledtinatawag na theekita by thymo ang iyong namepangalan
305
733000
2000
"Tinawag kita sa iyong pangalan
12:30
thoughBagaman thouikaw hastmo not knownkilala me."
306
735000
2000
pero hindi mo ako kilala."
12:32
I think it's recognizedkinilala
307
737000
2000
Sa tingin ko'y kinilala
12:34
that CyrusCyrus doesn't realizeNatanto
308
739000
2000
ni Cyrus na hindi niya napag-alaman
12:36
that he's actingkumikilos undersa ilalim ng ordersorder from JehovahSi Jehova.
309
741000
3000
na gumaganap siya sa utos ni Heyoba.
12:39
And equallypantay, he'dgagawin niya have been surprisedNagulat that he was actingkumikilos undersa ilalim ng ordersorder from MardukMarduk.
310
744000
3000
At pare-pareho, nasurpresa din siya na gumaganap din siya sa utos ni Marduk.
12:42
Because interestinglynang kawili-wili, of coursekurso,
311
747000
2000
Dahil napaka-interesado
12:44
CyrusCyrus is a good IranianIranian
312
749000
2000
na si Cyrus ay isang mabuting Persyano
12:46
with a totallylubos differentiba 't ibang setMagtakda ng mga of godsmga Diyos
313
751000
2000
na may ibang mga dyos
12:48
who are not mentionednabanggit in any of these textsmga teksto.
314
753000
2000
na hindi nakasaad sa mga teksto.
12:50
(LaughterTawanan)
315
755000
2000
(Tawanan)
12:52
That's 1879.
316
757000
2000
Yun ay sa 1879.
12:54
40 yearstaon on
317
759000
2000
40 na taon ang nakalipas
12:56
and we're in 1917,
318
761000
3000
at tayo'y nasa 1917,
12:59
and the cylindersilindro enterspumapasok a differentiba 't ibang worldmundo.
319
764000
2000
at ang silindro ay pumasok sa kakaibang daigdig.
13:01
This time, the realtunay politicspulitika
320
766000
2000
Ngayon, sa tunay na pulitika
13:03
of the contemporarynapapanahon worldmundo --
321
768000
2000
ng kontemporaryong mundo --
13:05
the yeartaon of the BalfourBalfour DeclarationPahayag,
322
770000
3000
ang taon ng Deklarasyong Balfour,
13:08
the yeartaon when the newbagong imperialImperial powerkapangyarihan in the MiddleGitnang EastSilangan, BritainBritain,
323
773000
3000
ang taon nung ang bagong emperyo sa Gitnang Silangan, ang Britanya,
13:11
decidesnagpapasya that it will declareipahayag ang
324
776000
2000
ay nagdeklarar
13:13
a JewishJudio nationalpambansang home,
325
778000
2000
ng pambansang tirahan ng mga Hudyo,
13:15
it will allowpayagan
326
780000
2000
pinahihintulotan
13:17
the JewsJudio to returnbumalik.
327
782000
2000
ang mga Hudyo na bumalik.
13:19
And the responsetugon to this
328
784000
2000
At ang tugon nito
13:21
by the JewishJudio populationpopulasyon in EasternSilangang EuropeEuropa is rhapsodicrhapsodic.
329
786000
3000
sa populasyon ng mga Hudyo sa Silangang Europa ay rabsodik.
13:24
And acrosssa iba 't ibang EasternSilangang EuropeEuropa,
330
789000
2000
At sa buong Silangang Europa,
13:26
JewsJudio displayIdispley picturesmga larawan of CyrusCyrus
331
791000
2000
itinanghal ng mga Hudyo ang larawan ni Cyrus
13:28
and of GeorgeGeorge V
332
793000
2000
at ni George V
13:30
sidemga bahagi by sidemga bahagi --
333
795000
2000
na magkatabi --
13:32
the two great rulerspinuno
334
797000
2000
dalawang dakilang pinuno
13:34
who have allowedpinapayagan the returnbumalik to JerusalemJerusalem.
335
799000
3000
na naghintulot pabalikin sa Herusalem.
13:37
And the CyrusCyrus cylindersilindro comesay nagmumula back into publicpampublikong viewtanaw
336
802000
3000
At ang silindro ni Cyrus ay ipinakita muli sa madla
13:40
and the textteksto of this
337
805000
2000
at ang mga teksto nito
13:42
as a demonstrationpagpapamalas of why what is going to happenmangyari
338
807000
3000
bilang demonstrasyon kung bakit ano ang nangyari
13:45
after the wardigmaan is over in 1918
339
810000
3000
pagkatapos sa gyera noong 1918
13:48
is partbahagi of a divinebanal na planplano.
340
813000
3000
ay parte ng plano ng Diyos.
13:51
You all know what happenednangyari.
341
816000
2000
Alam nyo lahat ang nangyari.
13:53
The stateestado of IsraelIsrael is setupset-ap,
342
818000
3000
Ang estado ng Israel ay i-sinet-up,
13:56
and 50 yearstaon laterKalaunan, in the latehuli ang lahat 60s,
343
821000
3000
at 50 taon ang nakalipas, noong 60s,
13:59
it's clearmalinaw na ang that Britain'sNg Britain rolepapel na ginagampanan as the imperialImperial powerkapangyarihan is over.
344
824000
3000
naging klaro na na ang pagiging imperyo ng Britanya ay wakas na.
14:02
And anotherisa pang storykuwento of the cylindersilindro beginsay nagsisimula.
345
827000
3000
At isa pang estorya ng silindro ang nag-umpisa.
14:05
The regionrehiyon, the U.K. and the U.S. decidemagpasiya,
346
830000
2000
Sa rehiyon, ang U.K. at ang U.S. ay nagpasiya,
14:07
has to be keptiningatan safeligtas from communismkomunismo,
347
832000
3000
na ilayo sa komunismo,
14:10
and the superpowersuperpower that will be creatednilikha to do this
348
835000
3000
at ang may-kapangyarihan na gagawa nito
14:13
would be IranIran, the ShahPanginoong maylupa.
349
838000
2000
ay ang Iran, ang Shah.
14:15
And so the ShahPanginoong maylupa inventsinvents an IranianIranian historykasaysayan,
350
840000
3000
At ang Shah ay nagimbento ng kasaysayan ng Persya,
14:18
or a returnbumalik to IranianIranian historykasaysayan,
351
843000
2000
o pagbalik sa kasaysayan ng Persya,
14:20
that putsnaglalagay him in the centercenter of a great traditiontradisyon
352
845000
3000
na nagluklok sa kanya sa sentro ng dakilang tradisyon
14:23
and producesay nagbubunga ng coinsbarya
353
848000
2000
at gumawa ng mga barya
14:25
showingIpinapakita ang mga himselfkanyang sarili
354
850000
2000
na may mukha niya
14:27
with the CyrusCyrus cylindersilindro.
355
852000
2000
at ang silindro ni Cyrus.
14:29
When he has his great celebrationsmga pagdiriwang in PersepolisPersepolis,
356
854000
3000
Nung siya ay nagkaroon ng malaking pagdiriwanng sa Persepolis,
14:32
he summonspatawag the cylindersilindro
357
857000
2000
binuhay niya ang silindro
14:34
and the cylindersilindro is lentMahal na araw by the BritishBritish MuseumMuseum, goesnapupunta to TehranTehran,
358
859000
3000
at ang sinlindro ay inarkila ng Museo ng Britanya, napunta sa Tehran,
14:37
and is partbahagi of those great celebrationsmga pagdiriwang
359
862000
2000
at parte ng yung malaking selebrasyon
14:39
of the PahlaviPahlavi dynastyDinastiyang.
360
864000
3000
ng dinastiyang Pahlavi.
14:42
CyrusCyrus cylindersilindro: guarantorguarantor of the ShahPanginoong maylupa.
361
867000
3000
Ang sinlindro ni Cyrus: taga-paggrantiya ng Shah.
14:45
10 yearstaon laterKalaunan, anotherisa pang storykuwento:
362
870000
3000
10 taon ang nakalipas, ay isang panibagong estorya:
14:48
IranianIranian RevolutionRebolusyon, 1979.
363
873000
2000
Rebolusyong Iran, 1979.
14:50
IslamicIslamiko revolutionrebolusyon, no more CyrusCyrus;
364
875000
2000
Islamikong rebolusyon, walang Cyrus;
14:52
we're not interestedinteresado in that historykasaysayan,
365
877000
2000
hindi na tayo interesado sa kasaysayan na iyun,
14:54
we're interestedinteresado in IslamicIslamiko IranIran --
366
879000
3000
interesadon na tayo sa Islamikong Iran --
14:57
untilhanggang sa IraqIraq,
367
882000
2000
hanggang sa Iraq,
14:59
the newbagong superpowersuperpower that we'vematagal kami all decidedNagpasiya should be in the regionrehiyon,
368
884000
3000
isang bagong superpower tayo'y nagdesisyong panatilihin sa rehiyon,
15:02
attackspag-atake.
369
887000
2000
umatake.
15:04
Then anotherisa pang Iran-IraqIran-Iraq wardigmaan.
370
889000
2000
Pagkatapos ay isa pang gyera ng Iran at Iraq.
15:06
And it becomesay nagiging criticalkritikal for the IraniansIranians
371
891000
2000
Naging kritikal ito para sa mga taga-Iran
15:08
to rememberAlalahanin theirkanilang great pastnakaraan,
372
893000
3000
para isa-ala-ala ang nakaraan,
15:11
theirkanilang great pastnakaraan
373
896000
2000
kanilang dakilang nakaraan
15:13
when they foughtnakipaglaban IraqIraq and wonnanalo.
374
898000
3000
nung lumaban sila sa Iraq at nanalo.
15:16
It becomesay nagiging criticalkritikal to find a symbolsimbolo
375
901000
2000
Ito'y naging isang mahalagang simbolo
15:18
that will pullhila togethermagkakasama all IraniansIranians --
376
903000
3000
na natipon ng lahat ng taga-Iran --
15:21
MuslimsMuslim and non-Muslimsdi-Muslim,
377
906000
2000
Muslim at hindi Muslim,
15:23
ChristiansKristiyano, ZoroastriansZoroastrians, JewsJudio livingpamumuhay in IranIran,
378
908000
3000
Kristiyano, Zoroastriyano, Hudyo na naninirahan sa Iran,
15:26
people who are devoutdeboto, not devoutdeboto.
379
911000
2000
mga deboto, at hindi deboto.
15:28
And the obvioushalata emblemsagisag is CyrusCyrus.
380
913000
3000
At ang halatang simbolo ay si Cyrus.
15:31
So when the BritishBritish MuseumMuseum and TehranTehran NationalPambansang MusuemMusuem
381
916000
3000
Kaya nung ang Museo ng Britanya at Pambansang Museo ng Tehran
15:34
cooperatemakipagtulungan and work togethermagkakasama, as we'vematagal kami been doing,
382
919000
2000
ay nagtulungan at nagtrabahong magkasama, gaya ng ginagawa natin,
15:36
the IraniansIranians askHilingin sa for one thing only
383
921000
2000
ang mga Iranian ay humiling lamang ng isang bagay
15:38
as a loanpautang.
384
923000
2000
bilang utang.
15:40
It's the only objectlayunin they want.
385
925000
2000
At iyon ang gusto nilang bagay.
15:42
They want to borrowhumiram the CyrusCyrus cylindersilindro.
386
927000
2000
Gusto nilang hiramin ang silindro ni Cyrus.
15:44
And last yeartaon,
387
929000
2000
At nung nakaraang taon,
15:46
the CyrusCyrus cylindersilindro wentnagpunta to TehranTehran
388
931000
4000
ang silindro ni Cyrus ay nagbalik sa Tehran
15:50
for the secondIkalawang time.
389
935000
3000
sa pangalawang pagkakataon.
15:53
It's shownipinapakita sa beingang pagiging presentediniharap here, put into its casekaso
390
938000
3000
Ipinakikita rito ang pagbigay na nakasilid sa isang lalagyan
15:56
by the directorDirektor of the NationalPambansang MuseumMuseum of TehranTehran,
391
941000
3000
ng direkto ng Pambansang Museo ng Tehran,
15:59
one of the manymaraming womenkababaihan in IranIran in very seniorsenior positionsmga posisyon,
392
944000
3000
isa sa maraming babae sa Iran sa mataas na posisyon,
16:02
MrsGinang. ArdakaniArdakani.
393
947000
2000
Gng. Ardakani.
16:04
It was a hugemalaking eventkaganapan.
394
949000
2000
Ito'y isang malaking kaganapan.
16:06
This is the other sidemga bahagi of that sameparehong picturelarawan.
395
951000
3000
Ito ang kabilang sulok ng parehong litrato.
16:09
It's seenNakita in TehranTehran
396
954000
3000
Ito ay sa Tehran
16:12
by betweensa pagitan ng one and two millionmilyon people
397
957000
2000
sa pagitan ng isa at dalawang milyon katao
16:14
in the spaceespasyo of a fewilang monthsbuwan.
398
959000
2000
sa loob ng ilang buwan.
16:16
This is beyondhigit pa sa any blockbusterblockbuster exhibitioneksibisyon
399
961000
2000
Ito ay higit pa sa blockbuster na pelikula
16:18
in the WestWest.
400
963000
2000
sa Kanluran.
16:20
And it's the subjectpaksa of a hugemalaking debatedebate
401
965000
3000
Isang paksa sa malaking debate
16:23
about what this cylindersilindro meansibig sabihin ay, what CyrusCyrus meansibig sabihin ay,
402
968000
3000
ang tungkol sa kung ano ang kahulugan ng silindro, ano ang ibig sabihin ni Cyrus,
16:26
but abovesa itaas all, CyrusCyrus as articulatedparaa throughsa pamamagitan ng this cylindersilindro --
403
971000
3000
pero higit pa, si Cyrus na naihayag sa silindron ito --
16:29
CyrusCyrus as the defendertagapagtanggol of the homelandsariling bayan,
404
974000
3000
si Cyrus bilang tagapagligtas ng kanyang bayan,
16:32
the championkampeon, of coursekurso, of IranianIranian identitypagkakakilanlan
405
977000
2000
ang kampeyon ng pagkakilanlang Persyano
16:34
and of the IranianIranian peoplesna mamamayan,
406
979000
2000
at ng mga taga-Iran,
16:36
tolerantmapagparaya of all faithsrelihiyon.
407
981000
2000
pagparaya sa pananampalataya.
16:38
And in the currentkasalukuyang IranIran,
408
983000
2000
Sa sa kasalukuyang Iran,
16:40
ZoroastriansZoroastrians and ChristiansKristiyano have guaranteedgarantisadong placeslugar
409
985000
3000
ang mga Zoroastriyano at Kristiyano ay may tiyak na puwang
16:43
in the IranianIranian parliamentParlamento, something to be very, very proudpalalo of.
410
988000
3000
sa parlamento ng Iran, isang bagay na maipagmayabang.
16:46
To see this objectlayunin in TehranTehran,
411
991000
3000
Ang makita itong bagay na ito saTehran,
16:49
thousandslibu-libo of JewsJudio livingpamumuhay in IranIran
412
994000
2000
libo-libong Hudyo na naninirahan sa Iran
16:51
camedumating to TehranTehran to see it.
413
996000
2000
ay pumunta sa Tehran para tingnan ito.
16:53
It becameay naging a great emblemsagisag,
414
998000
2000
ito'y naging isang dakilang simbolo,
16:55
a great subjectpaksa of debatedebate
415
1000000
2000
isang malaking paksa ng debate
16:57
about what IranIran is at home and abroadsa ibang bansa.
416
1002000
3000
tungkol kung ano ang Iran sa kanyan tahanan at sa labas.
17:00
Is IranIran still to be the defendertagapagtanggol of the oppressedinapi?
417
1005000
3000
Ang Iran ba ay mananatiling tagapagtanggol ng naaapi?
17:03
Will IranIran setMagtakda ng mga freeLibreng the people
418
1008000
2000
Papalayain ba ng Iran ang mga tao
17:05
that the tyrantsmaniniil have enslavedMaaari maalipin and expropriatedsinamsam?
419
1010000
3000
na inalipin at inalipusta ng mga malupit na pinuno?
17:08
This is headymatitigas ang ulo nationalpambansang rhetoricretorika,
420
1013000
3000
Ito ay isang malaking pambansang retorika,
17:11
and it was all put togethermagkakasama
421
1016000
2000
at inipon itong lahat
17:13
in a great pageantPageant
422
1018000
2000
sa maayos na pagtanghal
17:15
launchingpaglulunsad ng the returnbumalik.
423
1020000
2000
paglunsad sa pagbabalik.
17:17
Here you see this out-sizedmas laki CyrusCyrus cylindersilindro on the stageyugto
424
1022000
3000
Dito ay nakikita ninyo ang pinalaking silindro ni Cyrus sa entablado
17:20
with great figuresmga numero from IranianIranian historykasaysayan
425
1025000
3000
na may dakilang tao sa kasaysayan ng Iran
17:23
gatheringpagtitipon to take theirkanilang placelugar
426
1028000
2000
na nagtipon-tipon
17:25
in the heritagepamana of IranIran.
427
1030000
3000
sa pamana ng Iran.
17:28
It was a narrativesalaysay presentediniharap
428
1033000
2000
Ang salaysay ay inilahad
17:30
by the presidentni Pangulong himselfkanyang sarili.
429
1035000
3000
mismo ng pangulo.
17:33
And for me,
430
1038000
2000
At para sa akin,
17:35
to take this objectlayunin to IranIran,
431
1040000
2000
para iwan ang bagay na ito sa Iran,
17:37
to be allowedpinapayagan to take this objectlayunin to IranIran
432
1042000
2000
para pahintulutan ang bagay na ito sa Iran
17:39
was to be allowedpinapayagan to be partbahagi
433
1044000
2000
ay inihintulot na maging parte
17:41
of an extraordinarypambihirang debatedebate
434
1046000
2000
sa isang ekstraordinaryong debate
17:43
led at the highestpinakamataas levelsmga antas ng
435
1048000
2000
na aabot sa pinakamataas na level
17:45
about what IranIran is,
436
1050000
2000
sa kung anuman ang Iran,
17:47
what differentiba 't ibang IransIrans there are
437
1052000
3000
anong pinagkaiba ng Iran
17:50
and how the differentiba 't ibang historieskasaysayan ng of IranIran
438
1055000
2000
at paano ang pagkaiba ng kasaysayan ng Iran
17:52
mightmaaaring shapehugis the worldmundo todayngayon.
439
1057000
3000
ay huhugis ng mundo ngayon.
17:55
It's a debatedebate that's still continuingpatuloy na,
440
1060000
3000
Ang debate ay patuloy pa rin,
17:58
and it will continuemagpatuloy to rumbledagundong,
441
1063000
2000
at patuloy pa rin iyan mamamayagpag,
18:00
because this objectlayunin
442
1065000
2000
dahil ang bagay
18:02
is one of the great declarationsmga pahayag
443
1067000
2000
ay isa sa dakilang deklarasyon
18:04
of a humantao aspirationhangarin.
444
1069000
2000
ng hangarin ng tao.
18:06
It standsay nakatayo with the AmericanAmerikano constitutionSaligang batas.
445
1071000
4000
Ito ay sumangayonsa constitusyon ng Amerika.
18:10
It certainlytiyak saysSabi ni farmalayo more about realtunay freedomskalayaan
446
1075000
3000
Higit pa sa tunay na kalayaan ang sinasabi nito
18:13
than MagnaMagna CartaKarta.
447
1078000
2000
maging sa Magna Carta.
18:15
It is a documentdokumento that can mean so manymaraming things,
448
1080000
3000
Ito ay isang dokumento na maaaring nangangahulugan ng maraming bagay,
18:18
for IranIran and for the regionrehiyon.
449
1083000
3000
para sa Iran at sa rehiyon.
18:21
A replicareplika of this
450
1086000
2000
Isang replica nito
18:23
is at the UnitedNagkakaisa NationsBansa.
451
1088000
2000
ay nasa United Nations.
18:25
In NewBagong YorkYork this autumntaglagas, it will be presentkasalukuyan
452
1090000
3000
Sa New York nitong tag-lagas, ay naroon ito
18:28
when the great debatesdebate
453
1093000
2000
kung kelan ang malaking debate
18:30
about the futurehinaharap of the MiddleGitnang EastSilangan take placelugar.
454
1095000
3000
tungkol sa kinabukasan ng Gitnang Silangan.
18:33
And I want to finishtapusin ang by askingpagtatanong you
455
1098000
2000
At gusto kong magtapos sa tanong na
18:35
what the nextsusunod storykuwento will be
456
1100000
2000
ano ang maging sunod na estorya
18:37
in whichna kung saan this objectlayunin figuresmga numero.
457
1102000
2000
na itong bagay na ito ay naaanyo.
18:39
It will appearlumitaw, certainlytiyak,
458
1104000
2000
Lalabas ito
18:41
in manymaraming more MiddleGitnang EasternSilangang storieskuwento.
459
1106000
2000
sa marami pang Gitnang Silangang estorya.
18:43
And what storykuwento of the MiddleGitnang EastSilangan,
460
1108000
2000
At kung ano ang mga estorya sa Gitnang Silangan,
18:45
what storykuwento of the worldmundo,
461
1110000
2000
kung ano ang estorya ng daigdig,
18:47
do you want to see
462
1112000
2000
gusto mp bang makita ito
18:49
reflectingHabang iniisip ang what is said,
463
1114000
2000
na sumasalamin kung ano ang sinabi,
18:51
what is expressedipinahayag ang in this cylindersilindro?
464
1116000
2000
kung ano ang pinahayag ng silindro?
18:53
The right of peoplesna mamamayan
465
1118000
2000
Ang karapatan ng mga tao
18:55
to livemabuhay togethermagkakasama in the sameparehong stateestado,
466
1120000
2000
para mamuhay na magkasama sa parehong estado,
18:57
worshipingpagsamba differentlynaiiba, freelynang malaya --
467
1122000
2000
nagsasamba ng magka-iba, malaya --
18:59
a MiddleGitnang EastSilangan, a worldmundo,
468
1124000
2000
isang Gitnang Silangan, isang daigdig,
19:01
in whichna kung saan religionrelihiyon is not the subjectpaksa of divisionDibisyon
469
1126000
2000
kung saan ang relihiyon ay hindi paksa ng debisyon
19:03
or of debatedebate.
470
1128000
3000
o ng debate.
19:06
In the worldmundo of the MiddleGitnang EastSilangan at the momentilang sandali,
471
1131000
3000
Sa mundo ng Gitnang Silangan ngayon,
19:09
the debatesdebate are, as you know, shrillnakabibinging.
472
1134000
3000
ang debate ay nakakatulilig.
19:12
But I think it's possibleposibleng
473
1137000
2000
Pero sa tingin ko ay possible
19:14
that the mostKaramihan powerfulmalakas and the wisestpinakamatatalino voicetinig of all of them
474
1139000
4000
na ang pinakamakapangyarihan at pinakamatalino sa kanilang lahat
19:18
mayMayo well be the voicetinig
475
1143000
2000
ay maging tinig
19:20
of this mutemagtahimik thing,
476
1145000
2000
nitong tahimik na bagay,
19:22
the CyrusCyrus cylindersilindro.
477
1147000
2000
ang silindro ni Cyrus.
19:24
Thank you.
478
1149000
2000
Salamat po.
19:26
(ApplausePalakpakan)
479
1151000
4000
(Palakpakan)
Translated by Aries Eroles
Reviewed by Polimar Balatbat

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Neil MacGregor - Director of The British Museum
The writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book.

Why you should listen

Established by Act of Parliament in 1753 as a museum for the world (and free to enter, down to this day), the British Museum has built a near-encyclopedic collection of art and artifacts representing the sweep of human history across 2 million years. In his 2010 radio series A History of the World in 100 Objects (accompanied by a splendid book with the same title), director Neil MacGregor showed how the artifacts and items we collect are a powerful tool for sharing our shared human narrative.

MacGregor has long been fascinated with the way museums can tell the world's story. At the British Museum, he's negotiated his way to mounting shows full of Chinese and Persian treasures, helping sometimes-prickly governments to share his mission of cultural togetherness. He was named Briton of the Year in 2008 by the Sunday Times, who said, "He is a committed idealist who, in a world in which culture is increasingly presented as the acceptable face of politics, has pioneered a broader, more open, more peaceable way forward."

He says: "That’s what the museum is about: giving people their place in things.”

More profile about the speaker
Neil MacGregor | Speaker | TED.com