TEDGlobal 2011
Neil MacGregor: 2600 years of history in one object
Neil MacGregor: 2600 lat historii w jednym przedmiocie.
Filmed:
Readability: 4.6
1,160,889 views
Cylinder Cyrusa, poszczerbiony przedmiot z wyrytym na nim pismem klinowym w języku akadyjskim, jest potężnym symbolem religijnej tolerancji i multikulturowości. W tym fascynującym wystąpieniu Neil MacGregor, dyrektor British Museum, odtwarza 2600 lat historii Bliskiego Wschodu w kontekście tego jednego przedmiotu.
Neil MacGregor - Director of The British Museum
The writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book. Full bio
The writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
The things we make
0
0
2000
Przedmioty, które robimy
00:17
have one supreme quality --
1
2000
3000
mają jedną największą zaletę -
00:20
they live longer than us.
2
5000
2000
trwają dłużej, niż my.
00:22
We perish, they survive;
3
7000
2000
My umieramy, one zostają.
00:24
we have one life, they have many lives,
4
9000
3000
Mamy jedno życie, one mają ich wiele,
00:27
and in each life they can mean different things.
5
12000
3000
a w każdym z nich mogą znaczyć coś innego.
00:30
Which means that, while we all have one biography,
6
15000
3000
Oznacza to, że my posiadamy jedną biografię,
00:33
they have many.
7
18000
2000
a przedmioty mają ich wiele.
00:35
I want this morning to talk
8
20000
2000
Chcę dziś opowiedzieć
00:37
about the story, the biography -- or rather the biographies --
9
22000
3000
historię, biografię - a raczej biografie -
00:40
of one particular object,
10
25000
3000
pewnego nadzwyczajnego przedmiotu.
00:43
one remarkable thing.
11
28000
2000
pewnego nadzwyczajnego przedmiotu.
00:45
It doesn't, I agree,
12
30000
2000
Zgodzę się, że nie wygląda okazale.
00:47
look very much.
13
32000
2000
Zgodzę się, że nie wygląda okazale.
00:49
It's about the size of a rugby ball.
14
34000
3000
Jest mniej więcej wielkości piłki do rugby.
00:52
It's made of clay,
15
37000
2000
Wykonany z gliny,
00:54
and it's been fashioned
16
39000
2000
został ufromowany
00:56
into a cylinder shape,
17
41000
3000
w cylindryczny kształt,
00:59
covered with close writing
18
44000
2000
wyryto na nim gęste napisy,
01:01
and then baked dry in the sun.
19
46000
3000
a potem wysuszono na słońcu.
01:04
And as you can see,
20
49000
2000
Jak możecie zobaczyć
01:06
it's been knocked about a bit,
21
51000
2000
jest trochę poobijany,
01:08
which is not surprising
22
53000
2000
co nie jest zaskakujące,
01:10
because it was made two and a half thousand years ago
23
55000
3000
bo powstał 2500 lat temu,
01:13
and was dug up
24
58000
2000
a odkryto go w roku 1879.
01:15
in 1879.
25
60000
2000
a odkryto go w roku 1879.
01:17
But today,
26
62000
2000
Jednak dziś przedmiot ten
01:19
this thing is, I believe,
27
64000
2000
Jednak dziś przedmiot ten
01:21
a major player
28
66000
2000
gra jedną z głównych ról
01:23
in the politics of the Middle East.
29
68000
2000
na politycznej scenie Bliskiego Wschodu.
01:25
And it's an object
30
70000
2000
Jest to obiekt, wokół którego
01:27
with fascinating stories
31
72000
2000
powstały fascynujące historie,
01:29
and stories that are by no means over yet.
32
74000
4000
które bynajmniej nie są jeszcze opowiedziane do końca.
01:33
The story begins
33
78000
2000
Opowieść zaczyna się
01:35
in the Iran-Iraq war
34
80000
4000
podczas wojny iracko-irańskiej
01:39
and that series of events
35
84000
2000
oraz szeregiem wydarzeń,
01:41
that culminated
36
86000
2000
których kulminacją
01:43
in the invasion of Iraq
37
88000
2000
stała się inwazja na Irak
01:45
by foreign forces,
38
90000
2000
zagranicznych wojsk
01:47
the removal of a despotic ruler
39
92000
2000
oraz obalenie despotycznego władcy
01:49
and instant regime change.
40
94000
3000
i natychmiastowa zmiana reżimu.
01:52
And I want to begin
41
97000
2000
Chciałbym zacząć
01:54
with one episode from that sequence of events
42
99000
2000
od pierwszego epizodu w sekwencji zdarzeń,
01:56
that most of you would be very familiar with,
43
101000
3000
który większość z was powinna znać.
01:59
Belshazzar's feast --
44
104000
2000
To uczta Baltazara -
02:01
because we're talking about the Iran-Iraq war
45
106000
2000
dlatego, że mówimy o wojnie irańsko-irackiej
02:03
of 539 BC.
46
108000
3000
z roku 539 przed naszą erą.
02:06
And the parallels
47
111000
2000
Analogie między zdarzeniami
02:08
between the events
48
113000
2000
Analogie między zdarzeniami
02:10
of 539 BC and 2003 and in between
49
115000
3000
z roku 539 p.n.e., a tymi z 2003 są uderzające.
02:13
are startling.
50
118000
2000
z roku 539 p.n.e., a tymi z 2003 są uderzające.
02:15
What you're looking at is Rembrandt's painting,
51
120000
2000
Patrzycie na obraz Rembrandta,
02:17
now in the National Gallery in London,
52
122000
2000
który znajduje się w National Gallery w Londynie.
02:19
illustrating the text from the prophet Daniel
53
124000
2000
Ilustruje on tekst proroka Daniela
02:21
in the Hebrew scriptures.
54
126000
3000
z hebrajskiej Biblii.
02:24
And you all know roughly the story.
55
129000
2000
Wszyscy z grubsza znamy tę opowieść.
02:26
Belshazzar, the son of Nebuchadnezzar,
56
131000
3000
Baltazar, syn Nabuchodonozora,
02:29
Nebuchadnezzar who'd conquered Israel, sacked Jerusalem
57
134000
3000
tego samego który podbił Izrael, złupił Jerozolimę
02:32
and captured the people
58
137000
2000
i pojmał Żydów, których zawiódł do Babilonu.
02:34
and taken the Jews back to Babylon.
59
139000
2000
i pojmał Żydów, których zawiódł do Babilonu.
02:36
Not only the Jews, he'd taken the temple vessels.
60
141000
3000
Nie tylko Żydów, bo zrabował też naczynia świątynne.
02:39
He'd ransacked, desecrated the temple.
61
144000
3000
Splądrował i zbezcześcił przybytek.
02:42
And the great gold vessels of the temple in Jerusalem
62
147000
3000
Wspaniałe złote naczynia ze świątyni w Jerozolimie
02:45
had been taken to Babylon.
63
150000
3000
zostały zabrane do Babilonu.
02:48
Belshazzar, his son,
64
153000
2000
Jego syn Baltazar
02:50
decides to have a feast.
65
155000
2000
postanowił wyprawić ucztę.
02:52
And in order to make it even more exciting,
66
157000
2000
Aby była jeszcze bardziej ekscytująca,
02:54
he added a bit of sacrilege to the rest of the fun,
67
159000
3000
do ogólnej zabawy dodał szczyptę świętokradztwa,
02:57
and he brings out the temple vessels.
68
162000
3000
wprowadzając świątynne naczynia.
03:00
He's already at war with the Iranians,
69
165000
3000
Trwała już wtedy wojna z Irańczykami,
03:03
with the king of Persia.
70
168000
2000
z królem Persji.
03:05
And that night, Daniel tells us,
71
170000
3000
Prorok Daniel pisze, że tej nocy,
03:08
at the height of the festivities
72
173000
2000
gdy zabawa trwała w najlepsze,
03:10
a hand appeared and wrote on the wall,
73
175000
3000
ukazała się ręka, która napisała na ścianie,
03:13
"You are weighed in the balance and found wanting,
74
178000
3000
"Zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki,
03:16
and your kingdom is handed over
75
181000
2000
twoje królestwo uległo podziałowi;
03:18
to the Medes and the Persians."
76
183000
2000
oddano je Medom i Persom".
03:20
And that very night
77
185000
2000
Tej samej nocy
03:22
Cyrus, king of the Persians, entered Babylon
78
187000
4000
Cyrus, król Persów, wkroczył do Babilonu
03:26
and the whole regime of Belshazzar fell.
79
191000
5000
i skończyły się rządy Baltazara.
03:31
It is, of course, a great moment
80
196000
2000
To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
03:33
in the history
81
198000
2000
To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
03:35
of the Jewish people.
82
200000
2000
To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
03:37
It's a great story. It's story we all know.
83
202000
2000
To wspaniała opowieść, którą wszyscy znamy.
03:39
"The writing on the wall"
84
204000
2000
"Pismo na ścianie"
03:41
is part of our everyday language.
85
206000
3000
to fraza z naszego codziennego języka.
03:44
What happened next
86
209000
2000
To, co działo się później, było niezwykłe,
03:46
was remarkable,
87
211000
2000
To, co działo się później, było niezwykłe,
03:48
and it's where our cylinder
88
213000
2000
w tym miejscu nasz cylinder
03:50
enters the story.
89
215000
2000
pojawia się w tej opowieści.
03:52
Cyrus, king of the Persians,
90
217000
2000
Cyrus, król Persów
03:54
has entered Babylon without a fight --
91
219000
2000
wkroczył do Babilonu bez walki.
03:56
the great empire of Babylon,
92
221000
2000
Wielkie imperium Babilonu,
03:58
which ran from central southern Iraq
93
223000
2000
rozciągające się od środkowo-południowego Iraku
04:00
to the Mediterranean,
94
225000
2000
po Morze Śródziemne,
04:02
falls to Cyrus.
95
227000
2000
wpadło w ręce Cyrusa.
04:04
And Cyrus makes a declaration.
96
229000
4000
Cyrus wydał oświadczenie.
04:08
And that is what this cylinder is,
97
233000
3000
Tym właśnie jest cylinder,
04:11
the declaration made by the ruler guided by God
98
236000
3000
deklaracją władcy kierowanego przez Boga,
04:14
who had toppled the Iraqi despot
99
239000
4000
który obalił irackiego despotę
04:18
and was going to bring freedom to the people.
100
243000
2000
i zamierzał dać wolność ludziom.
04:20
In ringing Babylonian --
101
245000
2000
W dźwięcznym babilońskim -
04:22
it was written in Babylonian --
102
247000
2000
a było to spisane w tym języku -
04:24
he says, "I am Cyrus, king of all the universe,
103
249000
3000
powiedział, "Jam jest Cyrus, król wszechświata,
04:27
the great king, the powerful king,
104
252000
2000
król wspaniały i potężny,
04:29
king of Babylon, king of the four quarters of the world."
105
254000
4000
król Babilonu, król czterech stron świata".
04:33
They're not shy of hyperbole as you can see.
106
258000
3000
Jak widzicie, są to niemal hiperbole.
04:36
This is probably
107
261000
2000
To prawdopodobnie
04:38
the first real press release
108
263000
2000
pierwsze znane ogłoszenie prasowe
04:40
by a victorious army
109
265000
2000
wydane przez zwycięską armię.
04:42
that we've got.
110
267000
2000
wydane przez zwycięską armię.
04:44
And it's written, as we'll see in due course,
111
269000
2000
Zostało napisane, o czym przekonamy się później,
04:46
by very skilled P.R. consultants.
112
271000
3000
przez bardzo zdolnych specjalistów od P.R.
04:49
So the hyperbole is not actually surprising.
113
274000
3000
Hiperbola nie jest zbyt zaskakująca.
04:52
And what is the great king, the powerful king,
114
277000
2000
Co zamierzał zrobić wspaniały i potężny król,
04:54
the king of the four quarters of the world going to do?
115
279000
3000
władca czterech stron świata?
04:57
He goes on to say that, having conquered Babylon,
116
282000
3000
Chciał ogłosić, że podbijając Babilon,
05:00
he will at once let all the peoples
117
285000
3000
natychmiast puści wolno wszystkie ludy,
05:03
that the Babylonians -- Nebuchadnezzar and Belshazzar --
118
288000
2000
które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
05:05
have captured and enslaved
119
290000
2000
które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
05:07
go free.
120
292000
2000
które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
05:09
He'll let them return to their countries.
121
294000
2000
Pozwoli powrócić im do swoich krajów.
05:11
And more important,
122
296000
2000
Co ważniejsze, zezwoli im
05:13
he will let them all recover
123
298000
2000
na zabranie ze sobą
05:15
the gods, the statues,
124
300000
2000
bożków, posągów i naczyń świątynnych,
05:17
the temple vessels
125
302000
2000
bożków, posągów i naczyń świątynnych,
05:19
that had been confiscated.
126
304000
2000
które zostały im wcześniej odebrane.
05:21
All the peoples that the Babylonians had repressed and removed
127
306000
3000
Wszystkie ludy represjonowane przez Babilończyków
05:24
will go home,
128
309000
2000
powrócą do domów
05:26
and they'll take with them their gods.
129
311000
3000
i zabiorą ze sobą swoich bogów.
05:29
And they'll be able to restore their altars
130
314000
3000
Będą mogli odbudować ołtarze
05:32
and to worship their gods
131
317000
2000
i czcić swoich bogów
05:34
in their own way, in their own place.
132
319000
3000
na własny sposób, u siebie.
05:37
This is the decree,
133
322000
2000
Ten przedmiot to dekret, który jest dowodem na to,
05:39
this object is the evidence
134
324000
3000
Ten przedmiot to dekret, który jest dowodem na to,
05:42
for the fact that the Jews,
135
327000
2000
że Żydzi po zesłaniu do Babilonu
05:44
after the exile in Babylon,
136
329000
2000
że Żydzi po zesłaniu do Babilonu
05:46
the years they'd spent sitting by the waters of Babylon,
137
331000
3000
i latach spędzonych u jego wód,
05:49
weeping when they remembered Jerusalem,
138
334000
3000
opłakując Jerozolimę, jaką pamiętali,
05:52
those Jews were allowed to go home.
139
337000
3000
mogą teraz wrócić do domu.
05:55
They were allowed to return to Jerusalem
140
340000
2000
Pozwolono im powrócić do Jerozolimy
05:57
and to rebuild the temple.
141
342000
2000
i odbudować świątynię.
05:59
It's a central document
142
344000
2000
To najważniejszy dokument
06:01
in Jewish history.
143
346000
2000
w dziejach Żydów.
06:03
And the Book of Chronicles, the Book of Ezra in the Hebrew scriptures
144
348000
4000
Księga Kronik i Księga Ezdrasza w Biblii hebrajskiej
06:07
reported in ringing terms.
145
352000
2000
wspominają o tym donośnym głosem.
06:09
This is the Jewish version
146
354000
2000
Jest to żydowska wersja
06:11
of the same story.
147
356000
2000
tej samej historii.
06:13
"Thus said Cyrus, king of Persia,
148
358000
2000
"Tak mówi Cyrus, król perski:
06:15
'All the kingdoms of the earth have the Lord God of heaven given thee,
149
360000
3000
Wszystkie królestwa ziemi dał mi Pan, Bóg niebios,
06:18
and he has charged me
150
363000
2000
I On mi rozkazał
06:20
to build him a house in Jerusalem.
151
365000
2000
zbudować Mu dom w Jerozolimie w Judzie.
06:22
Who is there among you of his people?
152
367000
2000
Jeśli z całego ludu Jego jest między wami jeszcze ktoś,
06:24
The Lord God be with him,
153
369000
2000
to niech Bóg jego będzie z nim;
06:26
and let him go up.'"
154
371000
3000
a niech idzie do Jerozolimy w Judzie [...]"
06:29
"Go up" -- aaleh.
155
374000
2000
a niech idzie do Jerozolimy w Judzie [...]"
06:31
The central element, still,
156
376000
3000
Motyw powrotu to wciąż stały element
06:34
of the notion of return,
157
379000
2000
Motyw powrotu to wciąż stały element
06:36
a central part
158
381000
2000
w świecie judaizmu.
06:38
of the life of Judaism.
159
383000
2000
w świecie judaizmu.
06:40
As you all know, that return from exile,
160
385000
2000
Jak wszyscy wiemy ten powrót z wygnania
06:42
the second temple,
161
387000
2000
i budowa drugiej świątyni
06:44
reshaped Judaism.
162
389000
2000
przekształciły judaizm.
06:46
And that change,
163
391000
2000
Ta zmiana,
06:48
that great historic moment,
164
393000
2000
ta wielka chwila w historii,
06:50
was made possible by Cyrus, the king of Persia,
165
395000
4000
była możliwa dzięki Cyrusowi, królowi Persji,
06:54
reported for us in Hebrew in scripture
166
399000
3000
co przekazano po hebrajsku w Biblii,
06:57
and in Babylonian in clay.
167
402000
3000
a po babilońsku w glinie.
07:00
Two great texts,
168
405000
2000
Dwa doniosłe teksty
07:02
what about the politics?
169
407000
2000
i ani słowa o polityce?
07:04
What was going on
170
409000
2000
To, co wówczas się działo,
07:06
was the fundamental shift in Middle Eastern history.
171
411000
3000
to fundamentalny przełom w historii Bliskiego Wschodu.
07:09
The empire of Iran, the Medes and the Persians,
172
414000
3000
Imperia Iranu, Medów i Persów zjednoczyły się
07:12
united under Cyrus,
173
417000
2000
pod panowaniem Cyrusa,
07:14
became the first great world empire.
174
419000
4000
stając się pierwszym wielkim mocarstwem.
07:18
Cyrus begins in the 530s BC.
175
423000
3000
Swoje dzieło Cyrus zaczął w roku 530 p.n.e.
07:21
And by the time of his son Darius,
176
426000
4000
Do czasu, kiedy na tron wstąpił Dariusz,
07:25
the whole of the eastern Mediterranean
177
430000
3000
całe wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego
07:28
is under Persian control.
178
433000
2000
było pod kontrolą Persów.
07:30
This empire is, in fact,
179
435000
2000
To królestwo to w zasadzie
07:32
the Middle East as we now know it,
180
437000
2000
cały dzisiejszy Bliski Wschód
07:34
and it's what shapes the Middle East as we now know it.
181
439000
3000
i właśnie ono nadało kształt temu regionowi.
07:37
It was the largest empire the world had known until then.
182
442000
2000
Wcześniej nie istniało równie wielkie imperium.
07:39
Much more important,
183
444000
2000
Co ważniejsze, było to pierwsze
07:41
it was the first
184
446000
2000
Co ważniejsze, było to pierwsze
07:43
multicultural, multifaith state
185
448000
2000
multikulturowe i wielowyznaniowe
07:45
on a huge scale.
186
450000
2000
państwo na wielką skalę.
07:47
And it had to be run in a quite new way.
187
452000
2000
Wymagało zarządzania w zupełnie nowy sposób.
07:49
It had to be run in different languages.
188
454000
2000
Koniecznie było stosowanie wielu języków.
07:51
The fact that this decree is in Babylonian says one thing.
189
456000
3000
Świadczy o tym fakt, że dekret ten jest w języku babilońskim.
07:54
And it had to recognize their different habits,
190
459000
2000
Należało uwzględnić odmienne przyzwyczajenia,
07:56
different peoples, different religions, different faiths.
191
461000
3000
różne ludy, religie, wyznania.
07:59
All of those are respected by Cyrus.
192
464000
3000
Cyrus respektował to wszystko.
08:02
Cyrus sets up a model
193
467000
2000
Stworzył on model,
08:04
of how you run
194
469000
2000
w oparciu o który można zarządzać
08:06
a great multinational, multifaith, multicultural society.
195
471000
5000
wielonarodowym, wielowyznaniowym, multikulturowym społeczeństwem.
08:11
And the result of that
196
476000
2000
W rezultacie tego
08:13
was an empire that included the areas you see on the screen,
197
478000
3000
powstało imperium, obejmujące tereny widoczne na ekranie,
08:16
and which survived for 200 years of stability
198
481000
3000
które stabilnie funkcjonowało przez 200 lat,
08:19
until it was shattered by Alexander.
199
484000
3000
aż zburzył je Aleksander.
08:22
It left a dream of the Middle East as a unit,
200
487000
2000
Pozostało wspomnienie po Bliskim Wschodzie
08:24
and a unit where people of different faiths
201
489000
2000
jako całości, gdzie ludzie różnych wyznań
08:26
could live together.
202
491000
2000
mogli żyć razem.
08:28
The Greek invasions ended that.
203
493000
2000
Greckie najazdy położyły temu koniec.
08:30
And of course, Alexander couldn't sustain a government
204
495000
3000
Oczywiście Aleksander nie mógł utrzymać swojego rządu,
08:33
and it fragmented.
205
498000
2000
który uległ rozdrobnieniu.
08:35
But what Cyrus represented
206
500000
2000
Jednak to, co zaproponował Cyrus,
08:37
remained absolutely central.
207
502000
2000
pozostało absolutnie kluczowe.
08:39
The Greek historian Xenophon
208
504000
3000
Grecki historyk Ksenofont
08:42
wrote his book "Cyropaedia"
209
507000
2000
napisał swoją "Cyropedię",
08:44
promoting Cyrus as the great ruler.
210
509000
2000
gdzie przedstawił Cyrusa jako wielkiego władcę.
08:46
And throughout European culture afterward,
211
511000
3000
W kulturze późniejszej Europy
08:49
Cyrus remained the model.
212
514000
3000
Cyrus pozostał wzorem.
08:52
This is a 16th century image
213
517000
2000
Oto obraz z XVI wieku,
08:54
to show you how widespread
214
519000
2000
który pokazuje, jak powszechnym
08:56
his veneration actually was.
215
521000
3000
szacunkiem się cieszył.
08:59
And Xenophon's book on Cyrus
216
524000
2000
Książka Ksenofonta o Cyrusie
09:01
on how you ran a diverse society
217
526000
3000
i o tym jak rządzić różnorodnym społeczeństwem
09:04
was one of the great textbooks
218
529000
2000
była jednym z najważniejszych podręczników,
09:06
that inspired the Founding Fathers
219
531000
2000
które zainspirowały ojców-założycieli
09:08
of the American Revolution.
220
533000
2000
rewolucji amerykańskiej.
09:10
Jefferson was a great admirer --
221
535000
2000
Jefferson bardzo podziwiał
09:12
the ideals of Cyrus
222
537000
2000
ideały Cyrusa,
09:14
obviously speaking to those 18th century ideals
223
539000
2000
oczywiście w odniesieniu do idei XVIII wieku
09:16
of how you create religious tolerance
224
541000
2000
dotyczących tego, jak budować tolerancję religijną w nowym państwie.
09:18
in a new state.
225
543000
3000
dotyczących tego, jak budować tolerancję religijną w nowym państwie.
09:23
Meanwhile, back in Babylon,
226
548000
2000
W tym czasie w Babilonie
09:25
things had not been going well.
227
550000
2000
nie działo się dobrze.
09:27
After Alexander, the other empires,
228
552000
3000
Po Aleksandrze i rządach innych mocarstw
09:30
Babylon declines, falls into ruins,
229
555000
3000
Babilon popada w ruinę,
09:33
and all the traces of the great Babylonian empire are lost --
230
558000
4000
wszystkie ślady po wielkim imperium znikają, aż do 1879 roku,
09:37
until 1879
231
562000
2000
wszystkie ślady po wielkim imperium znikają, aż do 1879 roku,
09:39
when the cylinder is discovered
232
564000
3000
gdy odnaleziony zostaje cylinder
09:42
by a British Museum exhibition digging in Babylon.
233
567000
3000
przez zespół archeologów z British Museum.
09:45
And it enters now another story.
234
570000
3000
Pojawia się on w innej historii,
09:48
It enters that great debate
235
573000
2000
którą jest wielka debata
09:50
in the middle of the 19th century:
236
575000
2000
z połowy XIX wieku:
09:52
Are the scriptures reliable? Can we trust them?
237
577000
3000
Czy zapisy w Biblii są wiarygodne? Czy można im ufać?
09:55
We only knew
238
580000
2000
O powrocie Żydów i dekrecie Cyrusa wiedzieliśmy
09:57
about the return of the Jews and the decree of Cyrus
239
582000
2000
O powrocie Żydów i dekrecie Cyrusa wiedzieliśmy
09:59
from the Hebrew scriptures.
240
584000
2000
jedynie z hebrajskiej Biblii.
10:01
No other evidence.
241
586000
2000
Nie było innych dowodów.
10:03
Suddenly, this appeared.
242
588000
2000
I nagle się pojawiły.
10:05
And great excitement
243
590000
2000
Pojawiła się też ekscytacja
10:07
to a world where those who believed in the scriptures
244
592000
2000
wśród tych, których wiara w słowa Biblii
10:09
had had their faith in creation shaken
245
594000
2000
i akt stworzenia została wcześniej zachwiana
10:11
by evolution, by geology,
246
596000
2000
przez teorię ewolucji, czy geologię.
10:13
here was evidence
247
598000
2000
W ręku mieli dowód,
10:15
that the scriptures were historically true.
248
600000
2000
że Biblia jest historycznie prawdziwa.
10:17
It's a great 19th century moment.
249
602000
3000
To był ważny moment XIX wieku.
10:20
But -- and this, of course, is where it becomes complicated --
250
605000
5000
W tym momencie oczywiście wszystko się komplikuje.
10:25
the facts were true,
251
610000
2000
Fakty się zgadzały,
10:27
hurrah for archeology,
252
612000
3000
hurra archeolodzy,
10:30
but the interpretation was rather more complicated.
253
615000
3000
jednak interpretacja okazała się bardziej skomplikowana.
10:33
Because the cylinder account and the Hebrew Bible account
254
618000
3000
Relacja zapisana na cylindrze i relacja z Biblii hebrajskiej
10:36
differ in one key respect.
255
621000
2000
różnią się w jednej kluczowej sprawie.
10:38
The Babylonian cylinder
256
623000
2000
Na babilońskim cylindrze
10:40
is written by the priests
257
625000
2000
napisy wyryli kapłani
10:42
of the great god of Bablyon, Marduk.
258
627000
2000
wielkiego bóstwa Babilonu, Marduka.
10:44
And, not surprisingly,
259
629000
2000
Co nie jest zaskakujące,
10:46
they tell you that all this was done by Marduk.
260
631000
2000
mówią nam, że wszystko to uczynił Marduk.
10:48
"Marduk, we hold, called Cyrus by his name."
261
633000
3000
"Marduk zawołał Cyrusa po imieniu".
10:51
Marduk takes Cyrus by the hand,
262
636000
3000
Marduk wziął Cyrusa za rękę
10:54
calls him to shepherd his people
263
639000
2000
i wezwał, aby prowadził swój lud
10:56
and gives him the rule of Babylon.
264
641000
3000
i władał Babilonem.
10:59
Marduk tells Cyrus
265
644000
2000
Marduk powiedział Cyrusowi,
11:01
that he will do these great, generous things
266
646000
2000
że uczyni wspaniale i wielkodusznie,
11:03
of setting the people free.
267
648000
2000
puszczając ludzi wolno.
11:05
And this is why we should all be grateful to
268
650000
2000
Dlatego też powinniśmy być wdzięczni
11:07
and worship Marduk.
269
652000
2000
i czcić Marduka.
11:09
The Hebrew writers
270
654000
2000
Hebrajscy autorzy
11:11
in the Old Testament,
271
656000
2000
Starego Testamentu,
11:13
you will not be surprised to learn,
272
658000
3000
co was nie zaskoczy,
11:16
take a rather different view of this.
273
661000
2000
mają inny pogląd na tę sprawę.
11:18
For them, of course, it can't possibly by Marduk
274
663000
2000
Dla nich, rzecz jasna, Marduk
11:20
that made all this happen.
275
665000
2000
w żadnym razie nie mógł tego sprawić.
11:22
It can only be Jehovah.
276
667000
2000
To mógł być tylko Jehowa.
11:24
And so in Isaiah,
277
669000
2000
W księdze Izajasza
11:26
we have the wonderful texts
278
671000
2000
mamy cudowne zapisy,
11:28
giving all the credit of this,
279
673000
2000
przypisujące zasługi nie Mardukowi,
11:30
not to Marduk
280
675000
1000
przypisujące zasługi nie Mardukowi,
11:31
but to the Lord God of Israel --
281
676000
3000
a Panu Bogu Izraela,
11:34
the Lord God of Israel
282
679000
2000
a Panu Bogu Izraela,
11:36
who also called Cyrus by name,
283
681000
2000
który też wołał Cyrusa po imieniu,
11:38
also takes Cyrus by the hand
284
683000
3000
również wziął go za rękę
11:41
and talks of him shepherding his people.
285
686000
2000
i powiedział, aby prowadził swój lud.
11:43
It's a remarkable example
286
688000
2000
To niezwykły przykład
11:45
of two different priestly appropriations of the same event,
287
690000
4000
na przywłaszczenie sobie praw do tego samego wydarzenia
11:49
two different religious takeovers
288
694000
2000
przez kapłanów dwóch różnych religii,
11:51
of a political fact.
289
696000
2000
na pozyskanie faktu politycznego.
11:53
God, we know,
290
698000
2000
Jak wiemy Bóg
11:55
is usually on the side of the big battalions.
291
700000
2000
zazwyczaj stoi po stronie wielkich armii.
11:57
The question is, which god was it?
292
702000
3000
Powstaje pytanie, który był to bóg?
12:00
And the debate unsettles
293
705000
2000
Debata zakłóciła spokój
12:02
everybody in the 19th century
294
707000
2000
wszystkich w XIX wieku,
12:04
to realize that the Hebrew scriptures
295
709000
2000
gdy zrozumieli, że Biblia hebrajska
12:06
are part of a much wider world of religion.
296
711000
3000
należy do znacznie szerszego świata religii.
12:09
And it's quite clear
297
714000
2000
Bezsporne jest to,
12:11
the cylinder is older than the text of Isaiah,
298
716000
3000
że cylinder jest starszy niż tekst Izajasza,
12:14
and yet, Jehovah is speaking
299
719000
2000
a jednak Jehowa przemawia
12:16
in words very similar
300
721000
2000
w słowach podobnych
12:18
to those used by Marduk.
301
723000
2000
do tych Marduka.
12:20
And there's a slight sense that Isaiah knows this,
302
725000
3000
Mam pewne przeczucia, że Izajasz o tym wie,
12:23
because he says,
303
728000
2000
ponieważ mówi,
12:25
this is God speaking, of course,
304
730000
3000
że są to oczywiście słowa Boga,
12:28
"I have called thee by thy name
305
733000
2000
"Ja jestem Pan, który cię wołam po imieniu [...]
12:30
though thou hast not known me."
306
735000
2000
[...] chociaż Mnie nie znałeś".
12:32
I think it's recognized
307
737000
2000
Myślę, że możemy przyjąć,
12:34
that Cyrus doesn't realize
308
739000
2000
iż Cyrus nie zdaje sobie sprawy z tego,
12:36
that he's acting under orders from Jehovah.
309
741000
3000
że działa na rozkaz Jehowy.
12:39
And equally, he'd have been surprised that he was acting under orders from Marduk.
310
744000
3000
Byłby tak samo zaskoczony, że kierowały nim rozkazy Marduka.
12:42
Because interestingly, of course,
311
747000
2000
Wszystko dlatego,
12:44
Cyrus is a good Iranian
312
749000
2000
że Cyrus to dobry Irańczyk
12:46
with a totally different set of gods
313
751000
2000
wyznający zupełnie innych bogów,
12:48
who are not mentioned in any of these texts.
314
753000
2000
których nie ma w żadnym z tych tekstów.
12:50
(Laughter)
315
755000
2000
(śmiech)
12:52
That's 1879.
316
757000
2000
To było w roku 1879.
12:54
40 years on
317
759000
2000
Mija 40 lat
12:56
and we're in 1917,
318
761000
3000
i mamy rok 1917,
12:59
and the cylinder enters a different world.
319
764000
2000
kiedy cylinder wkracza w inny świat.
13:01
This time, the real politics
320
766000
2000
Tym razem jest to czas realnej, nowoczesnej polityki,
13:03
of the contemporary world --
321
768000
2000
Tym razem jest to czas realnej, nowoczesnej polityki,
13:05
the year of the Balfour Declaration,
322
770000
3000
rok Deklaracji Balfoura,
13:08
the year when the new imperial power in the Middle East, Britain,
323
773000
3000
rok w którym nowa potęga na Bliskim Wschodzie, Wielka Brytania,
13:11
decides that it will declare
324
776000
2000
decyduje, że ogłosi
13:13
a Jewish national home,
325
778000
2000
powstanie państwa żydowskiego
13:15
it will allow
326
780000
2000
oraz pozwoli Żydom tam powrócić.
13:17
the Jews to return.
327
782000
2000
oraz pozwoli Żydom tam powrócić.
13:19
And the response to this
328
784000
2000
Odpowiedź na to ze strony
13:21
by the Jewish population in Eastern Europe is rhapsodic.
329
786000
3000
populacji Żydów w Europie Wschodniej jest entuzjastyczna.
13:24
And across Eastern Europe,
330
789000
2000
W całej Europie Wschodniej
13:26
Jews display pictures of Cyrus
331
791000
2000
Żydzi pokazują podobizny Cyrusa i Jerzego V,
13:28
and of George V
332
793000
2000
Żydzi pokazują podobizny Cyrusa i Jerzego V,
13:30
side by side --
333
795000
2000
obok siebie mamy dwóch wielkich władców,
13:32
the two great rulers
334
797000
2000
obok siebie mamy dwóch wielkich władców,
13:34
who have allowed the return to Jerusalem.
335
799000
3000
którzy pozwolili na powrót do Jerozolimy.
13:37
And the Cyrus cylinder comes back into public view
336
802000
3000
Cylinder Cyrusa powraca na widok publiczny,
13:40
and the text of this
337
805000
2000
a tekst na nim zapisany
13:42
as a demonstration of why what is going to happen
338
807000
3000
staje się demonstracją dlaczego to,
13:45
after the war is over in 1918
339
810000
3000
co zdarzy się po wojnie w roku 1918
13:48
is part of a divine plan.
340
813000
3000
jest częścią boskiego planu.
13:51
You all know what happened.
341
816000
2000
Wszyscy wiemy, co się wydarzyło.
13:53
The state of Israel is setup,
342
818000
3000
Powstało państwo Izrael,
13:56
and 50 years later, in the late 60s,
343
821000
3000
a 50 lat później, pod koniec lat 60.,
13:59
it's clear that Britain's role as the imperial power is over.
344
824000
3000
stało się jasne, że Wielka Brytania straciła status imperium.
14:02
And another story of the cylinder begins.
345
827000
3000
Zaczyna się inna opowieść o cylindrze.
14:05
The region, the U.K. and the U.S. decide,
346
830000
2000
Wielka Brytania i USA decydują,
14:07
has to be kept safe from communism,
347
832000
3000
że region trzeba chronić przed komunizmem
14:10
and the superpower that will be created to do this
348
835000
3000
i supermocarstwem, które zostanie do tego stworzone
14:13
would be Iran, the Shah.
349
838000
2000
będzie Iran wraz ze swoim szachem.
14:15
And so the Shah invents an Iranian history,
350
840000
3000
Szach pisze nową historię Iranu,
14:18
or a return to Iranian history,
351
843000
2000
nawiązuje do jego dziejów,
14:20
that puts him in the center of a great tradition
352
845000
3000
co umieszcza go w centrum wielkiej tradycji.
14:23
and produces coins
353
848000
2000
Zaczyna wybijać monety
14:25
showing himself
354
850000
2000
ze swoją podobizną
14:27
with the Cyrus cylinder.
355
852000
2000
w towarzystwie cylindra Cyrusa.
14:29
When he has his great celebrations in Persepolis,
356
854000
3000
Na wielkie obchody w Persepolis
14:32
he summons the cylinder
357
857000
2000
ściąga do Teheranu cylinder,
14:34
and the cylinder is lent by the British Museum, goes to Tehran,
358
859000
3000
wypożyczony przez British Museum,
14:37
and is part of those great celebrations
359
862000
2000
który staje się częścią wielkiego święta
14:39
of the Pahlavi dynasty.
360
864000
3000
dynastii Pahlavich.
14:42
Cyrus cylinder: guarantor of the Shah.
361
867000
3000
Cylinder Cyrusa - gwarant szacha.
14:45
10 years later, another story:
362
870000
3000
Mija 10 lat i mamy kolejną opowieść -
14:48
Iranian Revolution, 1979.
363
873000
2000
rewolucja islamska 1979 roku,
14:50
Islamic revolution, no more Cyrus;
364
875000
2000
nie będzie tu mowy o Cyrusie.
14:52
we're not interested in that history,
365
877000
2000
Nie interesujemy się tą historią,
14:54
we're interested in Islamic Iran --
366
879000
3000
a islamskim Iranem.
14:57
until Iraq,
367
882000
2000
Aż do czasów Iraku,
14:59
the new superpower that we've all decided should be in the region,
368
884000
3000
jest to nowe regionalne mocarstwo namaszczone przez wszystkich,
15:02
attacks.
369
887000
2000
które przypuszcza atak.
15:04
Then another Iran-Iraq war.
370
889000
2000
Potem mamy kolejną wojnę irańsko-iracką.
15:06
And it becomes critical for the Iranians
371
891000
2000
Kluczowa dla Irańczyków staje się
15:08
to remember their great past,
372
893000
3000
pamięć o wspaniałej przeszłości,
15:11
their great past
373
896000
2000
kiedy walczyli z Irakiem i wygrywali.
15:13
when they fought Iraq and won.
374
898000
3000
kiedy walczyli z Irakiem i wygrywali.
15:16
It becomes critical to find a symbol
375
901000
2000
Kluczowe jest znalezienie symbolu,
15:18
that will pull together all Iranians --
376
903000
3000
który zjednoczy wszystkich Irańczyków,
15:21
Muslims and non-Muslims,
377
906000
2000
muzułmanów i nie-muzułmanów,
15:23
Christians, Zoroastrians, Jews living in Iran,
378
908000
3000
chrześcijan, zoroastrian, czy żydów w Iranie,
15:26
people who are devout, not devout.
379
911000
2000
ludzi pobożnych i mniej religijnych.
15:28
And the obvious emblem is Cyrus.
380
913000
3000
Oczywistym emblematem jest Cyrus.
15:31
So when the British Museum and Tehran National Musuem
381
916000
3000
Gdy British Museum i Narodowe Muzeum Iranu w Teheranie
15:34
cooperate and work together, as we've been doing,
382
919000
2000
podejmują trwającą do dziś współpracę,
15:36
the Iranians ask for one thing only
383
921000
2000
Irańczycy chcą wypożyczyć tylko jedną rzecz.
15:38
as a loan.
384
923000
2000
Irańczycy chcą wypożyczyć tylko jedną rzecz.
15:40
It's the only object they want.
385
925000
2000
Jest to jedyny przedmiot, którego chcą.
15:42
They want to borrow the Cyrus cylinder.
386
927000
2000
Chcą wypożyczyć cylinder Cyrusa.
15:44
And last year,
387
929000
2000
W zeszłym roku
15:46
the Cyrus cylinder went to Tehran
388
931000
4000
cylinder Cyrusa pojechał do Teheranu
15:50
for the second time.
389
935000
3000
po raz drugi.
15:53
It's shown being presented here, put into its case
390
938000
3000
Widzimy go tu wyeksponowanego w gablocie
15:56
by the director of the National Museum of Tehran,
391
941000
3000
przez panią dyrektor Narodowego Muzeum w Teheranie,
15:59
one of the many women in Iran in very senior positions,
392
944000
3000
jedną z wielu kobiet w Iranie na wysokim stanowisku,
16:02
Mrs. Ardakani.
393
947000
2000
panią Ardakani.
16:04
It was a huge event.
394
949000
2000
To było wielkie wydarzenie.
16:06
This is the other side of that same picture.
395
951000
3000
Tu mamy zdjęcie z drugiej strony.
16:09
It's seen in Tehran
396
954000
3000
W Teheranie przedmiot obejrzało
16:12
by between one and two million people
397
957000
2000
od jednego do dwóch milionów ludzi
16:14
in the space of a few months.
398
959000
2000
w przeciągu kilku miesięcy.
16:16
This is beyond any blockbuster exhibition
399
961000
2000
To więcej odwiedzających, niż widzów hitów kasowych na zachodzie.
16:18
in the West.
400
963000
2000
To więcej odwiedzających, niż widzów hitów kasowych na zachodzie.
16:20
And it's the subject of a huge debate
401
965000
3000
Przedmiotem wielkiej debaty jest to,
16:23
about what this cylinder means, what Cyrus means,
402
968000
3000
jakie znaczenie ma cylinder Cyrusa,
16:26
but above all, Cyrus as articulated through this cylinder --
403
971000
3000
co władca chciał przekazać za pomocą tego przedmiotu.
16:29
Cyrus as the defender of the homeland,
404
974000
3000
Cyrus jako obrońca ojczyzny,
16:32
the champion, of course, of Iranian identity
405
977000
2000
bohater irańskiej tożsamości
16:34
and of the Iranian peoples,
406
979000
2000
i ludu tego kraju,
16:36
tolerant of all faiths.
407
981000
2000
tolerujący wszystkie wyznania.
16:38
And in the current Iran,
408
983000
2000
We współczesnym Iranie
16:40
Zoroastrians and Christians have guaranteed places
409
985000
3000
zoroastrianie i chrześcijanie mają gwarantowane miejsca
16:43
in the Iranian parliament, something to be very, very proud of.
410
988000
3000
w irańskim parlamencie, co jest powodem do wielkiej dumy.
16:46
To see this object in Tehran,
411
991000
3000
Aby zobaczyć ten przedmiot,
16:49
thousands of Jews living in Iran
412
994000
2000
tysiące Żydów mieszkających w Iranie
16:51
came to Tehran to see it.
413
996000
2000
przyjechało do Teheranu.
16:53
It became a great emblem,
414
998000
2000
Stał się wspaniałym symbolem
16:55
a great subject of debate
415
1000000
2000
i powodem dyskusji,
16:57
about what Iran is at home and abroad.
416
1002000
3000
czym jest Iran u siebie i za granicą.
17:00
Is Iran still to be the defender of the oppressed?
417
1005000
3000
Czy Iran nadal będzie obrońcą uciśnionych?
17:03
Will Iran set free the people
418
1008000
2000
Czy puści wolno ludzi,
17:05
that the tyrants have enslaved and expropriated?
419
1010000
3000
zniewolonych i ograbionych przez tyranów?
17:08
This is heady national rhetoric,
420
1013000
3000
Jest to mocna narodowa retoryka,
17:11
and it was all put together
421
1016000
2000
która widoczna była w całej okazałości
17:13
in a great pageant
422
1018000
2000
podczas wielkiej uroczystości
17:15
launching the return.
423
1020000
2000
z okazji powrotu cylindra.
17:17
Here you see this out-sized Cyrus cylinder on the stage
424
1022000
3000
Widzimy tu go na scenie, w dużym powiększeniu,
17:20
with great figures from Iranian history
425
1025000
3000
w towarzystwie wielkich postaci z irańskiej historii,
17:23
gathering to take their place
426
1028000
2000
starających się znaleźć miejsce
17:25
in the heritage of Iran.
427
1030000
3000
w spuściźnie tego kraju.
17:28
It was a narrative presented
428
1033000
2000
Tę opowieść prezentował
17:30
by the president himself.
429
1035000
3000
sam prezydent Iranu.
17:33
And for me,
430
1038000
2000
Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
17:35
to take this object to Iran,
431
1040000
2000
Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
17:37
to be allowed to take this object to Iran
432
1042000
2000
Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
17:39
was to be allowed to be part
433
1044000
2000
stanowi zaproszenie do uczestnictwa
17:41
of an extraordinary debate
434
1046000
2000
w niezwykłej debacie,
17:43
led at the highest levels
435
1048000
2000
prowadzonej na najwyższym szczeblu,
17:45
about what Iran is,
436
1050000
2000
o tym, czym Iran jest,
17:47
what different Irans there are
437
1052000
3000
czy istnieją różne "Irany"
17:50
and how the different histories of Iran
438
1055000
2000
i jak odmienne historie tego kraju
17:52
might shape the world today.
439
1057000
3000
mogą kształtować dzisiejszy świat.
17:55
It's a debate that's still continuing,
440
1060000
3000
Jest to debata, która ciągle trwa
17:58
and it will continue to rumble,
441
1063000
2000
i wciąż będzie burzliwa,
18:00
because this object
442
1065000
2000
bo obiekt ten
18:02
is one of the great declarations
443
1067000
2000
to jedna ze wspaniałych deklaracji
18:04
of a human aspiration.
444
1069000
2000
dotyczących ludzkich aspiracji.
18:06
It stands with the American constitution.
445
1071000
4000
Stoi ramię w ramię z amerykańską konstytucją.
18:10
It certainly says far more about real freedoms
446
1075000
3000
Z pewnością mówi więcej o prawdziwych wolnościach,
18:13
than Magna Carta.
447
1078000
2000
niż Wielka Karta Swobód.
18:15
It is a document that can mean so many things,
448
1080000
3000
Jest to dokument, który może mieć wiele znaczeń
18:18
for Iran and for the region.
449
1083000
3000
dla Iranu i dla regionu.
18:21
A replica of this
450
1086000
2000
Jego replika
18:23
is at the United Nations.
451
1088000
2000
znajduje się w ONZ.
18:25
In New York this autumn, it will be present
452
1090000
3000
Będzie obecna tej jesieni w Nowym Jorku,
18:28
when the great debates
453
1093000
2000
gdy rozpoczną się wielkie debaty
18:30
about the future of the Middle East take place.
454
1095000
3000
nad przyszłością Bliskiego Wschodu.
18:33
And I want to finish by asking you
455
1098000
2000
Chciałbym zakończyć pytając was,
18:35
what the next story will be
456
1100000
2000
jaka będzie następna opowieść
18:37
in which this object figures.
457
1102000
2000
z udziałem tego przedmiotu.
18:39
It will appear, certainly,
458
1104000
2000
Pojawi się zapewne
18:41
in many more Middle Eastern stories.
459
1106000
2000
w wielu historiach z Bliskiego Wschodu.
18:43
And what story of the Middle East,
460
1108000
2000
Jaką historię tego regionu,
18:45
what story of the world,
461
1110000
2000
jaką historię świata
18:47
do you want to see
462
1112000
2000
chcecie zobaczyć
18:49
reflecting what is said,
463
1114000
2000
w odniesieniu do przesłania,
18:51
what is expressed in this cylinder?
464
1116000
2000
jakie zawarte jest w cylindrze?
18:53
The right of peoples
465
1118000
2000
Prawo ludzi
18:55
to live together in the same state,
466
1120000
2000
do życia razem w jednym państwie,
18:57
worshiping differently, freely --
467
1122000
2000
do wolności wyznania -
18:59
a Middle East, a world,
468
1124000
2000
na Bliskim Wschodzie i na świecie -
19:01
in which religion is not the subject of division
469
1126000
2000
gdzie religia nie jest przyczyną podziałów i kwestią dyskusji
19:03
or of debate.
470
1128000
3000
gdzie religia nie jest przyczyną podziałów i kwestią dyskusji
19:06
In the world of the Middle East at the moment,
471
1131000
3000
Dziś na Bliskim Wschodzie
19:09
the debates are, as you know, shrill.
472
1134000
3000
debaty są ostre.
19:12
But I think it's possible
473
1137000
2000
Myślę, że jednak możliwe jest,
19:14
that the most powerful and the wisest voice of all of them
474
1139000
4000
aby najmocniejszym i najmądrzejszym głosem
19:18
may well be the voice
475
1143000
2000
z powodzeniem było wołanie
19:20
of this mute thing,
476
1145000
2000
tego niemego przedmiotu,
19:22
the Cyrus cylinder.
477
1147000
2000
którym jest cylinder Cyrusa.
19:24
Thank you.
478
1149000
2000
Dziękuję.
19:26
(Applause)
479
1151000
4000
--- Cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia ---
ABOUT THE SPEAKER
Neil MacGregor - Director of The British MuseumThe writer and presenter of the BBC Radio 4 series "A History of the World in 100 Objects" and the accompanying book.
Why you should listen
Established by Act of Parliament in 1753 as a museum for the world (and free to enter, down to this day), the British Museum has built a near-encyclopedic collection of art and artifacts representing the sweep of human history across 2 million years. In his 2010 radio series A History of the World in 100 Objects (accompanied by a splendid book with the same title), director Neil MacGregor showed how the artifacts and items we collect are a powerful tool for sharing our shared human narrative.
MacGregor has long been fascinated with the way museums can tell the world's story. At the British Museum, he's negotiated his way to mounting shows full of Chinese and Persian treasures, helping sometimes-prickly governments to share his mission of cultural togetherness. He was named Briton of the Year in 2008 by the Sunday Times, who said, "He is a committed idealist who, in a world in which culture is increasingly presented as the acceptable face of politics, has pioneered a broader, more open, more peaceable way forward."
He says: "That’s what the museum is about: giving people their place in things.”
Neil MacGregor | Speaker | TED.com