ABOUT THE SPEAKER
Nina Fedoroff - Molecular biologist
Nina Fedoroff writes and lectures about the history and science of genetically modified organisms.

Why you should listen

Nina Fedoroff serves as science adviser to several organizations, including OFW Law and the Global Knowledge Initiative (GKI) in Washington, DC and the Santa Fe Institute in Santa Fe, NM. With former Secretary of Agriculture Jack Block, she recently published a New York Times editorial titled "Mosquito vs. Mosquito in the Battle Over the Zika Virus."

Fedoroff was trained as a molecular biologist and geneticist at the Rockefeller University in New York City. The university awarded her an honorary doctorate in 2008 as one of its most distinguished alumni on the occasion of its 50th anniversary.

Fedoroff's early scientific accomplishments include analyzing a curious enzyme that replicates the RNA genome of a tiny RNA virus and sequencing of one the first genes ever to be sequenced. On the strength of this work, she was appointed a member of the scientific staff of the Carnegie Institution for Science’s Department of Embryology. Her most important contributions began when she met the legendary biologist Barbara McClintock in 1978. She was intrigued by McClintock’s pioneering work on transposable elements, commonly known as "jumping genes," in corn plants.

McClintock's work was purely genetic, hence Fedoroff set out to study her jumping genes at the molecular level. That meant figuring out how to clone plant genes, none of which had yet been cloned. In fact, people had begun to wonder whether plant genes could be cloned at all. Solving the technical problems, Fedoroff and her students unraveled the molecular details of how these mobile DNA sequences move and how the plants exert epigenetic control of their movement. This work led to her election to the National Academy of Sciences in 1990. Her capstone book on transposable elements entitled Plant Transposons and Genome Dynamics in Evolution ,was published in 2013.

Fedoroff moved the Penn State University in 1995 as the Director of the Biotechnology Institute and Vern M. Willaman Chair in Life Sciences. Here she organized a multidisciplinary graduate and research program now known as the Huck Institute of the Life Sciences. Her laboratory research shifted to understanding how plants respond to stress and how they process small regulatory RNAs from larger precursors. She also began to dance Argentine tango. And she wrote a book with science writer Nancy Marie Brown titled Mendel in the Kitchen: A Scientist’s View of Genetically Modified Foods.

The year 2007 was marked by two extraordinary events in Fedoroff's life. She was named a National Medal of Science laureate for 2006 and she was appointed as the Science and Technology Adviser to the Secretary of State by then-Secretary of State Condoleeza Rice. The science advisory position gave her an unexpected bully pulpit to talk about the importance of science in diplomacy, about which she was interviewed by Claudia Dreifus of the New York Times. It also gave her many opportunities to talk about genetic modification and GMOs all over the world. Realizing that development efforts would benefit from increased involvement of scientists, she organized the GKI, an NGO that builds collaborative networks around problems requiring scientific and technological input.

Completing her advisory work at the State Department in 2010, Fedoroff was recruited to the new King Abdullah University of Science and Technology (KAUST) as a Distinguished Professor of the Life Sciences. At KAUST, Fedoroff organized a Center for Desert Agriculture, seeking to address the difficulties facing agriculture in increasingly populous dryland areas.

Today Fedoroff continues write and lecture internationally, most recently keynoting the 2017 Mantua Food and Science Festival in Mantua, Italy. She continues to dance tango, traveling to Buenos Aires each of the past couple of years. 

More profile about the speaker
Nina Fedoroff | Speaker | TED.com
TEDxMidAtlantic

Nina Fedoroff: A secret weapon against Zika and other mosquito-borne diseases

ნინა ფედოროფი: საიდუმლო იარაღი ზიკასა და სხვა კოღოებით გადამდები ვირუსების წინააღმდეგ

Filmed:
1,094,918 views

საიდან მოდის ზიკა ვირუსი და რა შეგვიძლია მის წინააღმდეგ გავაკეთოთ? მოლეკულურ ბიოლოგს ნინა ფედოროფს მსოფლიოს გარშემო მივყავართ, რათა ზიკას წარმოშობისა და გავრცელების შესახებ გავიგოთ და საკამათო მეთოდს გვთავაზობს ამ ვირუსისა და სხვა მომაკვდინებელი დაავადებების შესაჩერებლად,რაც დაინფიცირებული კოღოების გამრავლების თავიდან აცილებაში მდგომარეობს.
- Molecular biologist
Nina Fedoroff writes and lectures about the history and science of genetically modified organisms. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Zika fever:
0
1047
1150
ზიკა ვირუსი:
00:16
our newest dread disease.
1
4120
3706
ჩვენი უახლესი, საშინელი დაავადება.
00:19
What is it? Where'd it come from?
2
7850
2996
რა არის? საიდან მოდის?
00:22
What do we do about it?
3
10870
1230
რას ვაკეთებთ მის წინააღმდეგ?
ზრდასრული ადამიანების უმრავლესობისთვის
ის დაავადების საკმაოდ მსუბუქი ფორმაა---
00:25
Well for most adults,
it's a relatively mild disease --
4
13030
3270
00:28
a little fever, a little headache,
joint pain, maybe a rash.
5
16324
4301
დაბალი სიცხე, მცირედი თავის ტკივილი,
სახსრების ტკივლი და შესაძლოა გამონაყარიც.
00:33
In fact, most people who get it
don't even know they've had it.
6
21010
3310
ფაქტობრივად,ბევრმა, ვისაც ეს ვირუსი
შეხვდა, არც კი იცის ამის შესახებ.
00:36
But the more we find out
about the Zika virus
7
24820
3714
მაგრამ რაც უფრო მეტს ვიგებთ
ზიკა ვირუსის შესახებ
ის მით უფრო შემაძრწუნებელი ხდება.
00:40
the more terrifying it becomes.
8
28558
1548
00:42
For example, doctors
have noticed an uptick
9
30130
3507
მაგალითად, ბოლოდროინდელ ეპიდემიებში
ექიმებმა
00:45
of something called Guillain-Barré
syndrome in recent outbreaks.
10
33661
3714
გუალინ-ბარეს სინდრომის გამოვლინების
ზრდა შეამჩნიეს.
00:49
In Guillain-Barré, your immune system
attacks your nerve cells
11
37399
3152
გულიან-ბარეს სინდრომის დროს, იმუნური
სისტემა ნერვულ უჯრედებს უტევს,
00:52
it can partially
or even totally paralyze you.
12
40575
3119
რასაც ნაწილობრივი ან სრული
პარალიზების გამოწვევა შეუძლია.
00:56
Fortunately, that's quite rare,
and most people recover.
13
44272
3238
საბედნიეროდ, ეს საკმაოდ იშვიათია, და
ხალხის უმეტესობა ჯანმრთელდება.
01:00
But if you're pregnant
when you're infected
14
48220
3873
მაგრამ თუ ორსულობის დროს
შეგხვდათ ინფექცია,
01:05
you're at risk of something terrible.
15
53900
2423
თქვენ რაღაც საშინელი
რისკის წინაშე დგახართ.
01:08
Indeed, a child with a deformed head.
16
56704
3436
როგორიცაა ბავშვი დეფორმირებული თავით.
01:12
Here's a normal baby.
17
60680
1484
აქ ჩანს ჩვეულებრივი ბავშვი,
01:15
Here's that infant
with what's called microcephaly.
18
63314
3239
აქ კი მიკროცეფალიით დაავადებული ჩვილი.
01:19
a brain in a head that's too small.
19
67075
2658
ტვინი თავში ზედმეტად პატარაა და
ამის წამალი არ არსებობს.
01:22
And there's no known cure.
20
70393
1594
01:25
It was actually doctors
in northeastern Brazil
21
73121
5730
სწორედ ექიმებმა ჩრდილო-აღმოსავლეთი
ბრაზილიიდან
01:30
who first noticed, just a year ago,
after a Zika outbreak,
22
78875
5110
პირველებმა შეამჩნიეს,სულ რაღაც ერთი წლის
წინ, ზიკას ეპიდებიის შემდეგ,
01:36
that there was a peak
in the incidence of microcephaly.
23
84009
4127
რომ მიკროცეფალიის შემთხვევებმა
პიკს მიაღწია.
01:40
It took medical doctors another year
24
88763
1723
ექიმებს კიდევ ერთი წელი დასჭირდათ
01:42
to be sure that it was caused
by the Zika virus,
25
90510
2792
იმაში დასარწმუნებლად, რომ ეს
ზიკა ვირუსმა გამოიწვია,
მაგრამ ახლა ამაში დარწმუნებულები არიან.
01:45
but they're now sure.
26
93326
1151
01:46
And if you're a "bring on
the evidence" type,
27
94501
2682
თუ თქვენ "მაჩვენეთ მტკიცებულება" ტიპის
ადამიანი ხართ,
01:49
check out this publication.
28
97207
1563
ეს გამოცემა შეამოწმეთ.
01:51
So where did it come from,
and how did it get here?
29
99760
2944
საიდან მოდის ზიკა
და როგორ მოხვდა აქ?
01:54
And it is here.
30
102728
1309
და ის აქ არის.
01:56
Like many of our viruses,
it came out of Africa,
31
104061
2912
როგორც ბევრი სხვა ვირუსი,
იგი აფრიკაში წარმოიშვა.
01:59
specifically the Zika forest in Uganda.
32
107441
3349
კონკრეტულად, უგანდაში არსებული
ზიკას ტყეში.
02:03
Researchers at the nearby
Yellow Fever Research Institute
33
111776
4778
მახლობელი "ყვითელი ვირუსის" კვლევის
ინსტიტუტის" მკვლევარებმა
02:08
identified an unknown virus
in a monkey in the Zika forest
34
116578
4286
ზიკას ტყეში მცხოვრებ მაიმუნში
უცნობი ვირუსი აღმოაჩინეს
02:12
which is how it got its name.
35
120888
2000
და ასე მიიღო მან თავისი სახელი.
02:15
The first human cases of Zika fever
36
123593
2213
ზიკა ვირუსის პირველი შემთხვევა ადამიანში
02:17
surfaced a few years later
in Uganda-Tanzania.
37
125830
2975
რამდენიმე წლის შემდეგ
უგანდა-ტანზანიაში გამოჩნდა.
02:21
The virus then spread through West Africa
38
129479
2891
ვირუსი დასავლეთ აფრიკაში გავრცელდა,
აღმოსავლეთით კი ეკვატორული აზიაში---
02:25
and east through equatorial Asia --
Pakistan, India, Malaysia, Indonesia.
39
133216
6414
პაკისტანში, ინდოეთში, მალაიზიასა და
ინდონეზიაში.
02:32
But it was still mostly in monkeys
and, of course, mosquitoes.
40
140344
3992
თუმცა, ის კვლავ მხოლოდ მაიმუნებსა და,
რაღა თქმა უნდა, კოღოებს ხვდებოდა.
02:37
In fact in the 60 years between the time
it was first identified in 1947 and 2007
41
145872
5798
ფაქტობრივად, იმ 60 წლის განმავლობაში,
როდესაც ის აღმოაჩინეს 1947 და 2007 წელს,
02:43
there were only 13 reported cases
of human Zika fever.
42
151694
3603
ადამანებში ზიკა ვირუსის მხოლოდ 13
შემთხვევა დაფიქსირდა.
02:47
And then something extraordinary happened
on the tiny Micronesian Yap islands.
43
155731
5945
და შემდეგ რაღაც განსაკუთრებული მოხდა
პატარა მიკრონეზიის იაპის კუნძულებზე.
02:53
There was an outbreak that affected
fully 75 percent of the population.
44
161700
5285
ეპიდემიამ მოსახლეობის 75% დააზარალა.
02:59
How did it get there? By air.
45
167866
2769
როგორ მოხვდა იქ? ჰაერის მეშვეობით.
03:03
Today we have two billion
commercial airline passengers.
46
171580
3736
დღესდღეობით, კომერციული ავიაკომპანიით
2 მილიარდი ადამიანი მგზავრობს.
03:07
An infected passenger can board a plane,
fly halfway around the world
47
175340
4243
ინფიცირებულ მგზავრს შეუძლია
თვითმფრინავში ჩაჯდეს,
ნახევარ მსოფლიოს გადაუფრინოს,
03:11
before developing symptoms --
if they develop symptoms at all.
48
179607
3531
სანამ სიმპტომები გამოუმჟღავნდება --
თუ საერთოდ გამოუმჟღვნდა სიმპტომები.
03:16
Then when they land, the local mosquitoes
begin to bite them and spread the fever.
49
184140
4039
როდესაც ჩაფრინდებიან მათ ადგილობრივი
კოღოები უკბენენ და ვირუსს გაავრცელებენ.
03:21
Zika fever then next surfaced
in 2013 in French Polynesia.
50
189117
5849
ამის შემდეგ, ზიკა ვირუსი, 2013 წელს,
საფრანგეთის პოლინეზიაში გამოჩნდა.
03:27
By December of that year, it was being
transmitted locally by the mosquitoes.
51
195360
5264
ამ წლის დეკემბრისთვის, მას უკვე
ადგილობრივად კოღოები ავრცელებდნენ.
03:33
That led to an explosive outbreak in which
almost 30,000 people were affected.
52
201014
5000
ამას დიდი ეპიდემია მოყვა,რომლითაც
თითქმის 30,000 ადამიანი დაზარალდა.
03:38
From there it radiated around the Pacific.
53
206371
2397
იქიდან ის წყნარი ოკეანის გარშემო
გადავიდა.
03:40
There were outbreaks in the Cook
Islands, in New Caledonia,
54
208792
4523
ეპიდემა გავრცელდა კუკის კუნძულებზე,
ახალ კალედონიაში,
03:45
in Vanuatu, in the Solomon Islands
55
213704
2420
ვანუატუში, სოლომონის კუნძულებზე
03:48
and almost all the way around to the coast
of South America and Easter Island.
56
216148
4888
და თითქმის მთელი სამხრეთი ამერიკისა და
აღდგომის კუნძულის ნაპირებზე.
03:53
And then, in early 2015,
57
221060
3452
და შემდეგ, 2015 წლის დასაწყისში
03:56
there was an upsurge of cases
of a dengue-like syndrome
58
224536
4365
დენგიუს მსგავსი სინდრომების შემთხვევები
04:01
in the city of Natal
in northeastern Brazil.
59
229393
3428
გაიზარდა ქალაქ ნატალში,
ჩრდილო-აღმოსავლეთ ბრაზილიაში.
04:05
The virus wasn't dengue, it was Zika,
and it spread rapidly --
60
233321
5412
ეს ვირუსი არ იყო დენგიუ, ეს იყო ზიკა,
და ის სწრაფად გავრცელდა --
04:11
Recife down the coast, a big metropolitan
center, soon became the epicenter.
61
239447
5350
ქალაქი რესიფი დიდი მეტროპოლიტური ცენტრი,
ეპიცენტრი მალე გახდა .
04:17
Well people have speculated that it was
2014 World Cup soccer fans
62
245415
5602
ხალხი სპეკულირებდა, რომ 2014 წლის
ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატის ფანებმა
04:23
that brought the virus into the country.
63
251041
2049
ვირუსი ამ ქვეყანაში ჩამოიტანეს.
04:25
But others have speculated that perhaps
it was Pacific Islanders
64
253840
4071
სხვები სპეკულირებდნენ, რომ ეს ალბათ
წყნარი ოკეანის კუნძულების
04:29
participating in championship canoe races
65
257935
2659
მონაწილეების ბრალი იყო,რომლებიც
კანოეთი შეჯიბრებაში მონაწილეობდნენ,
04:32
that were held in Rio that year
that brought it in.
66
260618
2428
რომელიც რიოში იმ წელს ჩატარდა,
რომელშიც ეს ვირუსი შემოვიდა.
04:35
Well today, this is only a year later.
67
263830
3619
დღეს,მხოლოდ ერთი წლის შემდეგ,
04:39
The virus is being locally transmitted
by mosquitoes
68
267763
3417
ვირუსი ლოკალურად ვრცელდება
კოღოების მეშვეობით
04:43
virtually throughout South America,
Central America, Mexico
69
271204
3261
თითქმის მთელ სამხრეთ ამერიკაში,
ცენტრალურ ამერიკაში, მექსიკასა
04:46
and the Caribbean Islands
70
274489
1421
და კარბის კუნძულებზე.
04:48
Until this year, the many
thousands of cases
71
276680
3387
ამ წლამდე, ის ათასობით შემთხვევა,
04:52
that have been diagnosed in the US
were contracted elsewhere.
72
280091
3819
რომელსაც დიაგნოზი აშშ-ში დაესვათ,
სხვა ქვეყნიდან იყო ჩამოტანილი.
04:57
But as of this summer, it's being
transmitted locally in Miami.
73
285076
5158
მაგრამ ამ ზაფხულის შემდეგ, იგი
ლოკალურად გავრცელდა მაიამიში.
05:02
It's here.
74
290258
1241
ის აქ არის.
05:03
So what do we do about it?
75
291523
1285
რას ვაკეთებთ მის წინააღმდეგ?
05:05
Well, preventing infection
76
293170
3373
ინფექციის პრევენცია ხალხის დაცვას
ან კოღოების გაქრობას მოიცავს.
05:10
is either about protecting people
or about eliminating the mosquitoes.
77
298035
3857
05:14
Let's focus on people first.
78
302260
1571
მოდი, ჯერ ხალხზე გავამახვილოთ ყურადღება.
05:16
You can get vaccinated.
79
304690
1681
თქვენ შეგიძლიათ აიცრათ.
05:19
You can not travel to Zika areas.
80
307072
3973
შეგიძლიათ არ იმოგზაუროთ ზიკას
გავრცელების არეებში.
05:23
Or you can cover up
and apply insect repellent.
81
311069
2928
ან სხეული მწერების საწინააღმდეგო
ხსნარით დაიფაროთ.
05:26
Getting vaccinated is not an option,
because there isn't a vaccine yet
82
314838
3405
ვაქცინაცია შეუძლებელია,რადგან
ჯერ ასეთი აცრა არ არსებობს
05:30
and there probably won't be
for a couple of years.
83
318267
2380
და ალბათ, არც იარსებებს
რამდენიმე წლის განმავლობაში.
05:33
Staying home isn't
a foolproof protection either
84
321853
3943
სახლში დარჩენაც არ არის
თავდაცვის უტყუარი მეთოდი,
05:37
because we now know that
it can be sexually transmitted.
85
325820
3015
იმიტომ რომ ვიცით, რომ
იგი სექსუალური გზითაც გადადის.
05:42
Covering up and applying
insect repellent does work ...
86
330180
2936
სხეულის დაფარვა მწერების
საწინააღმდეგო ხსნარით შედეგიანია---
05:45
until you forget.
87
333656
1666
თუ არ დაგავიწყდა.
05:47
(Laughter)
88
335822
1778
(სიცილი)
05:49
So that leaves the mosquitoes,
and here's how we control them now:
89
337624
3103
ამიტომ გვრჩება კოღოები,
და აი, ასე ვაკონტროლებთ მათ:
05:53
spraying insecticides.
90
341235
1825
ვასხამთ ინსექტიციდებს.
05:56
The protective gear is necessary
because these are toxic chemicals
91
344314
3866
აუციელებალია დამცავი ტანსაცმელი
ვინაიდან ტოქოსიკური ქიმიკატები
06:00
that kill people as well as bugs.
92
348204
2601
მწერებთან ერთად ხალხსაც კლავს.
06:02
Although it does take quite a lot more
to kill a person than to kill a bug.
93
350829
3767
თუმცაღა, ადამაინის მოკვლას ბევრად მეტი
სჭირდება, ვიდრე მწერისას.
06:06
These are pictures from
Brazil and Nicaragua.
94
354620
4176
ესაა სურათები ბრაზილიიდან და ნიკარაგუადან.
06:10
But it looks the same in Miami, Florida.
95
358820
2633
მაგრამ იგივე იქნებოდა მაიამიშიც,
ფლორიდაში.
06:13
And we of course can spray
insecticides from planes.
96
361770
5293
და,რა თქმა უნდა, შეგვიძლია ინსექტიციდები
თვითმფრინავებიდან შევასხუროთ.
06:19
Last summer, mosquito control officials
in Dorchester County, South Carolina,
97
367460
6214
გასულ ზაფხულს, კოღოების კონტროლის
წარმომადგენლებმა დორჩესტერის ოლქიდან
06:25
authorized spraying of Naled,
an insecticide,
98
373698
3905
ნება დართეს ინსექტიციდი ნალედი,
შეესხათ.
06:29
early one morning,
as recommended by the manufacturer.
99
377627
2880
დილით ადრე,ისე, როგორც მათ
მწარმოებულმა ურჩია.
06:32
Later that day, a beekeeper told reporters
100
380990
4215
იმავე დღეს მოგვიანებით მეფუტკრემ
ჯურნალისტებს უთხრა,
06:37
that her bee yard looked
like it had been nuked.
101
385229
3801
რომ მისი საფუტკრე ისე გამოიყურებოდა,
თითქოს ატომური ბომბი ჩამაგდეს.
06:41
Oops.
102
389824
1389
ოოპს.
06:43
Bees are the good guys.
103
391879
1332
ფუტკრები კარგები არიან.
06:45
The citizens of Florida protested,
but spraying continued.
104
393640
7000
ფლორიდას მაცხოვრებლებმა გააპროტესტეს,
მაგრამ შეწამვლა გრძელდებოდა.
06:53
Unfortunately, so did the increase
in the number of Zika fever cases.
105
401251
4214
საუბედუროდ, ზიკას ვირუსის შემთხვევების
რაოდენობაც იზრდებოდა.
06:58
That's because insecticides
aren't very effective.
106
406200
3503
ეს იმიტომ, რომ ინსექტიციდები
არც თუ ისე ეფექტურია.
07:02
So are there any approaches that are
perhaps more effective than spraying
107
410390
6261
ასე რომ, არსებობს რაიმე გზა, რომელიც
შეწამვლაზე უფრო ეფექტურია?
07:10
but with less downsides
than toxic chemicals?
108
418560
5333
და ნაკლები უარყოფითი შედეგი აქვს,
ვიდრე ტოქსიკურ ქიმიკატებს?
07:16
I'm a huge fan of biological controls,
109
424330
3491
მე ბიოლოგიური კონტროლის მხარდამჭერი ვარ
07:19
and I share that view with Rachel Carson,
author of "Silent Spring,"
110
427845
4493
და "ჩუმი გაზაფხულის" ავტორის
რეიჩელ კარსონის ხედვას ვიზიარებ.
07:24
the book that is credited with starting
the environmental movement.
111
432362
5014
ეს წიგნი, საფუძვლად უდევს, გარემოს
დაცვის მხარდამჭერი მოძრაობის დაწყებას.
07:29
In this book she tells the story,
as an example,
112
437400
3556
ამ წიგნში ის მაგალითის სახით ამბავს
ყვება იმაზე
07:32
of how a very nasty insect
pest of livestock
113
440980
5658
თუ რამდენი მწერის მავნებელი გააქრეს
გასულ საუკუნეში.
07:38
was eliminated in the last century.
114
446662
3040
07:42
No one knows that
extraordinary story today.
115
450150
2452
დღეს არავინ იცის
ეს განსაკუთრებული ისტორია.
07:44
So Jack Block and I,
when we were writing an editorial
116
452626
4239
ამიტომ, როდესაც მე და ჯეკ ბლოკი
სტატიას ვწერდით
07:48
about the mosquito problem today,
retold that story.
117
456889
3214
დღევანდელი კოღოს პრობლემაზე,
ეს ისტორია თავიდან მოვყევით.
07:52
And in capsule form, it's that pupae --
that's the immature form of the insect --
118
460127
4666
მოკლედ რომ ვთქვათ, სწორედ იმ ჭუპრებს --
ანუ მწერების მოუმწიფებელი ფორმას --
07:56
were irradiated until they were sterile,
grown to adulthood
119
464817
4779
სტერილიზებამდე ასხივებდნენ,
სრულ მომწიფებამდე ზრდიდნენ
08:01
and then released from planes
all over the Southwest,
120
469620
3610
და თვითმფრინავიდან,
მთელ სამხრეთ-დასავლეთ
08:05
the Southeast and down into Mexico
and into Central America
121
473254
4413
სამხეთ-აღმოსავლეთში, მექსიკასა
და ცენტრალ ამერიკაში უშვებდნენ.
08:09
literally by the hundreds of millions
from little airplanes,
122
477691
3809
მილიონობით მწერს,პატარა
თვითმფრინავებიდან უშვებდნენ
08:13
eventually eliminating
that terrible insect pest
123
481809
4524
და საშინელ მწერების მავნებელს
საბოლოოდ აქრობდნენ
08:18
for most of the Western Hemisphere.
124
486682
2078
ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს უმეტეს ნაწილში.
08:22
Our real purpose in writing this editorial
125
490175
2404
ამ სტატიის დაწერის მთავარი მიზანი
08:24
was to introduce readers
to how we can do that today --
126
492603
2984
მკითხველებისთვის იმის გაცნობა იყო თუ
როგორ შეგვიძლია დღეს ამის გაკეთება --
08:27
not with radiation
but with our knowledge of genetics.
127
495999
4055
არა რადიაციით, არამედ ჩვენი ცოდნით
გენეტიკის შესახებ.
08:32
Let me explain.
128
500078
1150
მოდით აგიხსნით.
08:33
This is the bad guy: Aedes aegypti.
129
501910
2476
ეს არის ცუდი მწერი: აედეს აეგიპტი.
08:36
It's the most common insect
vector of diseases,
130
504410
4661
ეს არის ყველაზე გავრცელებული დაავადებების
გადამტანი მწერი,
08:41
not just Zika but dengue,
Chikungunya, West Nile virus
131
509095
3794
არამხოლოდ ზიკა ვირუსის, არამედ დენგიუს,
ჩიკუნგუნიას, ჩრდილოეთ ნილოსის ვირუსის
08:44
and that ancient plague, yellow fever.
132
512913
3634
და უძველესი ჭირის, ყვითელი ვირუსის.
08:48
It's an urban mosquito,
133
516970
1865
ეს ქალაქის კოღოა,
08:50
and it's the female
that does the dirty work.
134
518859
3906
და მდედრობითი სქესია,რომელიც
მთელ ბინძურ საქმეს აკეთებს.
08:54
She bites to get a blood meal
to feed her offspring.
135
522789
4754
იკბინება, რომ სისხლი თავისი
შთამომავლების გამოსაკვებად გამოიყენოს.
09:00
Males don't bite; they don't even
have the mouth parts to bite.
136
528250
3857
მამრები არ იკბინებიან; მათ საკბენად
საჭირო პირის ნაწილებიც კი არ აქვთ.
09:04
A little British company called Oxitec
genetically modified that mosquito
137
532599
6158
პატარა ბრიტანულმა კომპანიამ, ოქსიტექმა,
ეს კოღო გენეტიკურად შეცვალა,
09:10
so that when it mates with a wild female,
its eggs don't develop to adulthood.
138
538781
6345
რომ გარეულ მდედრთან შეჯვარებისას,
კვერცხებს ზრადსრულ ასაკამდე ვერ მიეღწია.
09:17
Let me show you.
139
545150
1150
მოდით გაჩვენებთ.
09:18
This is the normal reproductive cycle.
140
546657
2524
ეს არის ჩვეულებრივი რეპროდუქციული ციკლი.
09:21
Oxitec designed the mosquito so that
when the male mates with the wild female
141
549895
4246
ოქსიტექმა კოღო ისე განავითარა, რომ
მამრის გარეულ მდედრთან შეჯვარებისას
09:27
the eggs don't develop.
142
555077
1206
კვერცხები არ ვითარდება.
09:28
Sounds impossible?
143
556780
1420
წარმოუდგენლად ჟღერს?
09:30
Well let me show you
just diagrammatically how they do it.
144
558740
3412
ნება მომეცით დიაგრამებით გაჩვენოთ,
ამას როგორ აკეთებენ.
09:34
Now this represents the nucleus
of a mosquito cell,
145
562540
3452
ეს წარმოაჩენს კოღოს უჯრედის ბირთვს,
09:38
and that tangle in the middle
represents its genome,
146
566016
2952
და შუაში ეს აბურდული გორგლები მის
გენომს
09:40
the sum total of its genes.
147
568992
2500
ყველა გენის ნაკრებს წარმოადგენს
09:43
Scientists added a single gene
148
571516
3349
მეცნიერებმა დაამატეს ერთი გენი,
09:46
that codes for a protein represented
by this orange ball
149
574889
4309
რომლითაც სტაფილოსფერი ბურთით
ნაჩვენები ცილა წარმოიქმნება,
09:51
that feeds back on itself
to keep cranking out more of that protein.
150
579222
5492
რომელიც საკუთარი თავით იკვებება,
მეტი პროტეინის წარმოქმნა რომ გააგრძელოს.
09:57
The extra copies, however,
go and gum up the mosquitoes' genes,
151
585240
4753
ზედმეტი ასლები კი მიდიან და
კოღოს გენებში გროვდებიან
10:02
killing the organism.
152
590017
1278
და ორგანიზმს კლავს.
10:04
To keep it alive in the laboratory
they use a compound called tetracycline.
153
592240
3888
იმისთვის, რომ იგი ლაბორატორიაში აცოცხლონ,
ნაერთს სახელად ტეტრაციკლინს იყენებენ.
10:08
Tetracycline shuts off that gene
and allows normal development.
154
596636
5364
ტეტრაციკლინი ამ გენს რთავს და
ნორმალურად განვითარების საშუალებას აძლევს.
10:14
They added another little wrinkle
so that they could study what happens.
155
602024
4333
მათ კიდევ ერთი პატარა ნიუანსი დაამატეს,
რათა შეესწავლათ რა ხდებოდა.
10:18
And that is they added a gene
that makes the insect glow under UV light
156
606381
6763
მათ დაამატეს გენი, რომლის საშუალებითაც
მწერი ულტრაიისფერი შუქის ქვეშ ანათებდა
10:25
so that when they released it
they could follow exactly how far it went
157
613636
3342
ისე რომ, გაშვებისას, შეძლებოდათ გაგება
რამდენად შორს წავიდოდა.
10:29
how long it lived
and all of the kinds of data
158
617002
3754
რამდენი ხანი იცოცხლებდა
და კიდევ ბევრნაირი მონაცემები
10:32
for a good scientific study.
159
620780
1492
კარგი სამეცნიერო გამოკვლევისთვის.
10:35
Now this is the pupal stage,
and at this stage
160
623150
3158
ეს არის ჭუპრის ეტაპი და ამ ეტაპზე
მდედრები მამრებზე დიდები არიან.
10:39
the females are larger than the males.
161
627286
2721
10:42
That allows them to sort them
into the males and the females
162
630600
3868
ეს მათ საშუალებას აძლევს მწერები
მდედრებად და მამრებად დაახარისხონ.
10:46
and they allow only the males
to grow to adulthood.
163
634492
4722
ისინი ზრდასრულ ასაკამდე მხოლოდ
მამრებს ზრდიან
10:51
And let me remind you
that males don't bite.
164
639238
2318
და შეგახენებთ, რომ
მამრები არ იკბინებიან.
10:53
From there it's pretty simple.
165
641580
1596
ამის შემდეგ საკმაოდ მარტივია.
10:55
They take beakers full of male mosquitoes,
166
643200
3602
იღებენ მამრი კოღოებით სავსე ჭურჭელს,
10:58
load them into milk cartons,
and drive around the city,
167
646826
2580
ათავსებენ მათ რძის კოლოფებში
მოძრაობენ ქალაქის გარშემო,
11:01
releasing them guided by GPS.
168
649430
2587
და GPS-ის დახმარებით უშვებენ.
11:04
Here's the mayor of a city
releasing the first batch
169
652858
2517
აქ არის ქალაქის მერი,რომელიც
პირველ ნაკადს უშვებს,
11:07
of what they call the "friendly Aedes."
170
655399
2987
რასაც ისინი "მეგობრულ აედებს" ეძახიან.
11:10
Now I wish I could tell you
this is an American city, but it's not.
171
658410
3261
მინდა გითხრათ, რომ ეს ამერიკული ქალაქია,
მაგრამ არ არის.
11:13
It's Piracicaba, Brazil.
172
661695
1944
ეს პირკიბაბაა, ბრაზილიაში.
11:16
The amazing thing is that in just a year
173
664171
4793
განსაკუთრებული კი ის არის, რომ მხოლოდ
ერთ წელიწადში
11:20
it brought down the cases
of dengue by 91 percent.
174
668988
5008
ამან დენგიუს შემთხვევების რაოდებობა
91%-ით შეამცირა.
11:26
That's better than any insecticide
spraying can do.
175
674490
3040
ეს ნებისმიერი ინსექტიციდებით შეწამვლის
შედეგზე უკეთესია.
11:30
So why aren't we using this remarkable
biological control in the US?
176
678420
5506
და რატომ არ ვიყენებთ ამ შესანიშნავ
ბიოლოგიურ კონტროლს ამერიკაში?
11:35
That's because it's a GMO:
a genetically modified organism.
177
683950
6926
იმიტომ რომ ეს გენმოდიფიცირებული ორგანიზმია
(GMO)
11:42
Notice the subtitle here says
if the FDA would let them
178
690900
4634
აქ სუბტიტრი გვეუბნება
თუ FDA მათ უფლებას მისცემს
11:47
they could do the same thing here,
when Zika arrives.
179
695844
2702
შეეძლოთ აქაც იგივე გაეკეთებინათ ,
როდესაც ზიკა მოაღწევს.
11:50
And of course it has arrived.
180
698570
1738
და, რა თქმა უნდა, მან მოაღწია.
11:52
So now I have to tell you the short form
181
700608
3708
ახლა კი, მოკლედ უნდა მოგიყვეთ
11:56
of the long, torturous story
of GM regulation in the US
182
704340
5769
ამერიკაში GM-ს რეგულაციის გრძელი,
მტანჯველი ისტორია.
12:02
In the US, there are three agencies that
regulate genetically modified organisms:
183
710927
6579
აშშ-ში სამი აგენტურა არსებობს , რომლებიც
არეგულირებენ გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებს:
FDA, საკვებისა და წამლების ადმინისტრაცია;
12:10
the FDA, the Food and Drug Administration,
184
718165
2491
12:12
the EPA, the Environmental
Protection Agency,
185
720680
2222
EPA, გარემოს დაცვის აგენტურა;
და USDA, აშშ-ს აგრარული განყოფილება.
12:14
and the USDA, US Department
of Agriculture.
186
722926
2873
12:18
Took these folks two years
to decide that it would be the FDA
187
726520
4793
ამ ხალხს ორი წელი დასჭირდათ, იმის
გადასაწყვეტად,
12:23
that would regulate the genetically
modified mosquito.
188
731337
2903
რომ გენმოდიფიცირებულ
კოღოს FDA დაარეგულირებდა.
12:26
And they would do it as a new animal drug,
if that makes any sense.
189
734264
6484
და ამას გააკეთებდნენ როგორც ცხოველის ახალ
წამალს, თუ ამაში რაიმე აზრი დევს.
12:33
Took them another five years going back
and forth and back and forth
190
741310
3531
კიდევ ხუთი წელი დასჭირდათ
წინ და უკან სიარულში,
12:36
to convince the FDA
that this would not harm people,
191
744865
5387
რათა FDA დაერწმუნებინათ
რომ ეს ხალხსა და გარემოს არ ავნებდა.
12:42
and it would not harm the environment.
192
750276
2980
12:45
They finally gave them, this summer,
permission to run a little test
193
753280
5327
და ბოლოს ამ ზაფხულს უფლება მისცეს რომ
პატარა ტესტი ფლორიდა-კისში ჩაეტარებინათ,
12:50
in the Florida Keys,
194
758631
1539
12:52
where they had been invited years earlier
when they Keys had an outbreak of dengue.
195
760194
6484
სადაც ისინი წლების წინ დაპატიჟეს,
როდესაც კისში დენგიუს ეპიდემია იყო.
12:59
Would that it were that easy.
196
767784
2031
თუმცაღა, ყველაფერი ასე მარტივად არ იყო.
13:02
When the local residents heard
197
770350
2206
როდესაც ადგილობრივმა მაცხოვრებლებმა გაიგეს
13:04
that there would be genetically modified
mosquitoes tested in their community
198
772580
4095
რომ მათ დასახლებაში გენმოდიფიცირებულ
კოღოებს ამოწმებდნენ
13:08
some of them began to organize protests.
199
776699
2825
ზოგიერთმა საპროტესტო აქციების
მოწყობა დაიწყო.
13:11
They even organized a petition on
the internet with this cuddly logo,
200
779548
5039
მათ ასევე ინტერნეტში პეტიცია შექმნეს
ამ საყვარელი ლოგოთი,
13:17
which eventually accumulated
some 160,000 signatures
201
785143
6237
რომელმაც 160,000-მდე ხელმოწერას მიაღწია.
13:23
And they demanded a referendum
202
791404
1682
მათ რეფერენდუმი მოითხოვეს,რომელიც
რამდენიმე კვირაში ჩატარდება.
13:25
which will be conducted
in just a couple of weeks
203
793110
2872
13:28
about whether the trials
would be permitted at all.
204
796006
3103
იმის შესახებ დაშვებული იქნება თუ არა
ამ ტესტების ჩატარება.
13:32
Well it's Miami that really needs
these better ways of controlling insects.
205
800315
6397
სწორედ მაიამის სჭირდება მწერების
კონტროლის უკეთესი გზები.
13:38
And there the attitudes are changing.
206
806736
2141
და დამოკიდებულებაც იცვლება.
13:40
In fact, very recently a bipartisan group
of more than 60 legislators
207
808901
6015
უკანასკნელ პერიოდში ბიპარტიზანულმა ჯგუფმა,
რომელიც 60-ზე მეტი კანონმდებლისგან შედგება
13:46
wrote to HHS Secretary Sylvia Burwell
208
814940
3182
HHS-ის მდივანს, სილვია ბურველს თხოვნით
მიმართა
13:50
asking that she, at the Federal level,
expedite access for Florida
209
818146
5344
რათა ფედერალურ დონეზე,ამ ახალ
ტექნოლოგიებზე ფლორიდის წვდომა დაეჩქარებინა
13:55
to this new technology.
210
823514
2084
13:58
So the bottom line is this:
211
826200
1587
მთავარი ისაა,რომ მავნე მწერების
ბიოლოგიური კონტროლი
13:59
biological control of harmful insects
212
827811
3650
14:03
can be both more effective and
very much more environmentally friendly
213
831763
4912
შეიძლება იყოს უფრო ეფექტურიც და
ეკოლოგიურად სუფთაც,
14:08
than using insecticides,
which are toxic chemicals.
214
836699
4793
ვიდრე ინსექტიციდების გამოყენება,
რომლებიც ტოქსიკური ნივთიერებებია.
14:13
That was true in Rachel Carson's
time; it's true today.
215
841516
3440
ეს ასე იყო რეიჩელ კარსონის დროში;
და ეს სიმართლეა დღესაც.
14:16
What's different is that we have
enormously more information
216
844980
5714
განსხვავება ის არის, რომ ჩვენ გვაქვს
ბევრად მეტი ინფორმაცია
14:22
about genetics than we had then,
217
850718
1897
გენეტიკის შესახებ, ვიდრე ადრე,
14:24
and therefore more ability
to use that information
218
852639
4134
და ამით მეტი შესაძლებლობა, რომ
ეს ინფორმაცია
14:29
to affect these biological controls.
219
857179
2380
ამ ბიოლოგიურ კონტროლზე გავლენის
მოსახდენად გამოვიყენოთ.
14:32
And I hope that what I've done
is aroused your curiosity enough
220
860440
4928
ვიმედოვნებ, რომ რაც მე გავაკეთე
თქვენი ცნობისმოყვარეობა გააღვიძა,
14:37
to start your own inquiry --
not into just GM mosquitoes
221
865392
5284
რომ თქვენი პირადი გამოძიება დაიწყოთ --
არამარტო გენმოდიფიცირებულ კოღოებზე
14:42
but to the other genetically modified
organisms that are so controversial today.
222
870700
6404
არამედ სხვა გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებზე,
რომლებიც დღესდღეობით ასე საკამათოა.
14:49
I think if you do that, and you dig down
through all of the misinformation,
223
877747
4697
მე ვფიქრობ, რომ თუ თქვენ უფრო
ღრმად გამოიკვლევთ ამდენ ცრუ ინფორმაციასა
14:54
and the marketing
224
882468
1310
და მარკეტინგს, რომელსაც ორგანული საკვების
ინდუსტრია და გრინპისი ატარებს
14:55
on the part of the organic food industry
and the Greenpeaces
225
883802
3388
14:59
and find the science,
the accurate science,
226
887214
3150
და იპოვით მეცნიერებას,
სწორ მეცნიერებას
15:02
you'll be surprised and pleased.
227
890388
2310
გაკვირვებული და მოხარული იქნებით.
15:05
Thank you.
228
893120
1150
მადლობა.
15:06
(Applause)
229
894294
2000
(აპოლდისმენტები)

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Nina Fedoroff - Molecular biologist
Nina Fedoroff writes and lectures about the history and science of genetically modified organisms.

Why you should listen

Nina Fedoroff serves as science adviser to several organizations, including OFW Law and the Global Knowledge Initiative (GKI) in Washington, DC and the Santa Fe Institute in Santa Fe, NM. With former Secretary of Agriculture Jack Block, she recently published a New York Times editorial titled "Mosquito vs. Mosquito in the Battle Over the Zika Virus."

Fedoroff was trained as a molecular biologist and geneticist at the Rockefeller University in New York City. The university awarded her an honorary doctorate in 2008 as one of its most distinguished alumni on the occasion of its 50th anniversary.

Fedoroff's early scientific accomplishments include analyzing a curious enzyme that replicates the RNA genome of a tiny RNA virus and sequencing of one the first genes ever to be sequenced. On the strength of this work, she was appointed a member of the scientific staff of the Carnegie Institution for Science’s Department of Embryology. Her most important contributions began when she met the legendary biologist Barbara McClintock in 1978. She was intrigued by McClintock’s pioneering work on transposable elements, commonly known as "jumping genes," in corn plants.

McClintock's work was purely genetic, hence Fedoroff set out to study her jumping genes at the molecular level. That meant figuring out how to clone plant genes, none of which had yet been cloned. In fact, people had begun to wonder whether plant genes could be cloned at all. Solving the technical problems, Fedoroff and her students unraveled the molecular details of how these mobile DNA sequences move and how the plants exert epigenetic control of their movement. This work led to her election to the National Academy of Sciences in 1990. Her capstone book on transposable elements entitled Plant Transposons and Genome Dynamics in Evolution ,was published in 2013.

Fedoroff moved the Penn State University in 1995 as the Director of the Biotechnology Institute and Vern M. Willaman Chair in Life Sciences. Here she organized a multidisciplinary graduate and research program now known as the Huck Institute of the Life Sciences. Her laboratory research shifted to understanding how plants respond to stress and how they process small regulatory RNAs from larger precursors. She also began to dance Argentine tango. And she wrote a book with science writer Nancy Marie Brown titled Mendel in the Kitchen: A Scientist’s View of Genetically Modified Foods.

The year 2007 was marked by two extraordinary events in Fedoroff's life. She was named a National Medal of Science laureate for 2006 and she was appointed as the Science and Technology Adviser to the Secretary of State by then-Secretary of State Condoleeza Rice. The science advisory position gave her an unexpected bully pulpit to talk about the importance of science in diplomacy, about which she was interviewed by Claudia Dreifus of the New York Times. It also gave her many opportunities to talk about genetic modification and GMOs all over the world. Realizing that development efforts would benefit from increased involvement of scientists, she organized the GKI, an NGO that builds collaborative networks around problems requiring scientific and technological input.

Completing her advisory work at the State Department in 2010, Fedoroff was recruited to the new King Abdullah University of Science and Technology (KAUST) as a Distinguished Professor of the Life Sciences. At KAUST, Fedoroff organized a Center for Desert Agriculture, seeking to address the difficulties facing agriculture in increasingly populous dryland areas.

Today Fedoroff continues write and lecture internationally, most recently keynoting the 2017 Mantua Food and Science Festival in Mantua, Italy. She continues to dance tango, traveling to Buenos Aires each of the past couple of years. 

More profile about the speaker
Nina Fedoroff | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee