TEDGlobal 2011
Allan Jones: A map of the brain
ئالان جۆنس: نەخشەی مێشک
Filmed:
Readability: 4.4
1,269,611 views
چۆن بۆمان دەربکەوێت و تێبگەین لەوەی کە مێشک چۆن کار دەکات؟ هەمان شتە لە تێگەیشتنمان لە نەخشەی شارێک: لە ڕێگەی دروست کردنی نەخشەکەیەوە، لەم گفتوگۆ سەرسوڕهێنەرەدا ئالان جۆنس پیشانمان دەدات کام جینە لە کام شوێنەدا هەیە نەخشە دەکرێت وە چۆن هەموویان بەیەکەوە دەبەسترێن.
Allan Jones - Brain scientist
As CEO of the Allen Institute for Brain Science, Allan Jones leads an ambitious project to build an open, online, interactive atlas of the human brain. Full bio
As CEO of the Allen Institute for Brain Science, Allan Jones leads an ambitious project to build an open, online, interactive atlas of the human brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Humans have long held a fascination
0
0
2000
زۆر دەمێکە مرۆڤەکان حەزێکیان هەیە
00:17
for the human brain.
1
2000
2000
بۆ مێشکی ئازاد
00:19
We chart it, we've described it,
2
4000
3000
ئێمە خۆمان هێڵکاریمان بۆ کردوە، وەسفمان کردوە
00:22
we've drawn it,
3
7000
2000
وێنەمان کێشاوە
00:24
we've mapped it.
4
9000
3000
نەخشەمان بۆ داناوە
00:27
Now just like the physical maps of our world
5
12000
3000
هەروەک نەخشە فیزیاییەکانی ئەم جیهانەی کە ئێستا هەمانە
00:30
that have been highly influenced by technology --
6
15000
3000
کە بەشێوەیەکی زۆر لە ژێر کاریگەری تەکنەلۆژیادایە
00:33
think Google Maps,
7
18000
2000
وەک نەخشەکانی گوگڵ
00:35
think GPS --
8
20000
2000
وەک سیستەمی گشتی دیاری کردنی خاڵێک لەسەر زەوی
00:37
the same thing is happening for brain mapping
9
22000
2000
هەمان شت ڕوودەدات بۆ نەخشەکاری مێشکی مرۆڤ
00:39
through transformation.
10
24000
2000
بەناو گوێزەرەوەکاندا
00:41
So let's take a look at the brain.
11
26000
2000
کەواتە با سەیرێکی مێشک بکەین
00:43
Most people, when they first look at a fresh human brain,
12
28000
3000
زۆربەی خەڵک، کاتێک بۆ یەکەم جار سەیری مێشکی مرۆڤێکی زیندوو دەکەن
00:46
they say, "It doesn't look what you're typically looking at
13
31000
3000
دەڵێن: وا دەرناکەوێت ئەوەی سەیری دەکەن ئاسایی بێت
00:49
when someone shows you a brain."
14
34000
2000
کاتێک کەسێک مێشکێکت نیشان دەدات
00:51
Typically, what you're looking at is a fixed brain. It's gray.
15
36000
3000
ئەوەی تۆ سەیری دەکەیت مێشکێکی جێگیرە. ئەوە ڕەساسیە
00:54
And this outer layer, this is the vasculature,
16
39000
2000
ئەم بەرگە دەرەکیە، تۆڕێکی خوێناوی دەردەخات
00:56
which is incredible, around a human brain.
17
41000
2000
وە زۆر سەرنجڕاکێشە، دەوری مێشکی ئادەمیزادی داوە
00:58
This is the blood vessels.
18
43000
2000
ئەمەش موولوولەی خوێنە
01:00
20 percent of the oxygen
19
45000
3000
لە %٢٠ ی ئۆکسجینە
01:03
coming from your lungs,
20
48000
2000
لە سییەکانتەوە دێت
01:05
20 percent of the blood pumped from your heart,
21
50000
2000
لە %٢٠ی خوێن لە دڵتەوە دێت
01:07
is servicing this one organ.
22
52000
2000
بۆ ئەم تاکە ئەندامە خزمەت دەکەن
01:09
That's basically, if you hold two fists together,
23
54000
2000
لە ڕاستیدا ئەگەر تۆ هەردوو مستەکۆڵەت بگریت بەیەکەوە
01:11
it's just slightly larger than the two fists.
24
56000
2000
مێشک گەورەترە لە هەردوو مستە کۆڵەکەت
01:13
Scientists, sort of at the end of the 20th century,
25
58000
3000
زاناکان لەبەشێ لە کۆتایی سەدەی بیستەمدا
01:16
learned that they could track blood flow
26
61000
2000
ئەوەیان زانی کە دەتوانن شوێنی ڕژێنەرە خوێنیەکان بکەون
01:18
to map non-invasively
27
63000
3000
بۆ دروستکردنی نەخشەیەک
01:21
where activity was going on in the human brain.
28
66000
3000
بۆ شوێنە چالاکەکانی مێشکی مرۆڤ
01:24
So for example, they can see in the back part of the brain,
29
69000
3000
بۆ نمونە، ئەوان دەتوانن بەشی پشتەوەی مێشک ببینن
01:27
which is just turning around there.
30
72000
2000
کاتێک سەیری ئەولایە دەکەین
01:29
There's the cerebellum; that's keeping you upright right now.
31
74000
2000
مۆخ دەبینین، کە هاوسەنگیتان دەپارێزێت لەم چرکەیەدا
01:31
It's keeping me standing. It's involved in coordinated movement.
32
76000
3000
ئێستا وادەکات کە من بەپێوە بوەستم. بەرپرسە لەسەر جوڵە ڕێکخەرەکان
01:34
On the side here, this is temporal cortex.
33
79000
3000
لەم لایەی ترەوە، ئەمە توێکڵی کاتییە
01:37
This is the area where primary auditory processing --
34
82000
3000
وە ئەمەش ئەو شوێنەیە کە چارەسەرە یەکەمینیەکانی بیستنی لێدەکرێت
01:40
so you're hearing my words,
35
85000
2000
لەبەرئەوەیە تۆ گوێ بیستی منیت
01:42
you're sending it up into higher language processing centers.
36
87000
2000
ئێوە دەینرێن بۆ سەرووتر بۆ بنکەی چارەسەرکردنی زمان
01:44
Towards the front of the brain
37
89000
2000
بەرەوب بەشی پێشەوەی مێشک
01:46
is the place in which all of the more complex thought, decision making --
38
91000
3000
لەوێ هەموو نەشتەرگەریە ئاڵۆزەکان دەکرێت، وە بڕیارەکان دەدرێت
01:49
it's the last to mature in late adulthood.
39
94000
4000
ئەمە کۆتا بەشە کە گەشەدەکات لەماوەی گەورەبوندا
01:53
This is where all your decision-making processes are going on.
40
98000
3000
ئەمە ئەو بەسەی مێشکە کە هەموو بڕیارەکانی تۆ دەیدەیت بەردەوامی دەبێت
01:56
It's the place where you're deciding right now
41
101000
2000
ئەو شوێنەیە کە تۆ ئێستا لەم ساتەدا بڕیاری تێدا دەدەیت
01:58
you probably aren't going to order the steak for dinner.
42
103000
3000
لەوانەیە تۆ بەنیاز نەبیت کەسێک داوا بکەیت بۆ نانخواردنی ئێوارە
02:01
So if you take a deeper look at the brain,
43
106000
2000
هەر بۆیە ئەگەر بەشێوەیەکی قووڵتر سەیری مێشک بکەیت
02:03
one of the things, if you look at it in cross-section,
44
108000
2000
بۆ نمونە ئەگەر سەیری پانە بڕگەیەکی بکەیت
02:05
what you can see
45
110000
2000
ئەوەی کە تۆ بەدی دەکەیت
02:07
is that you can't really see a whole lot of structure there.
46
112000
3000
ئەوەیە کە تۆ ناتوانیت بەتەواوەتی زۆربەی پێکهێنەرەکانی ببینیت
02:10
But there's actually a lot of structure there.
47
115000
2000
بەڵام لەڕاستیدا زۆربەی پێکهێنەرەکانی مێشک دەبینیت
02:12
It's cells and it's wires all wired together.
48
117000
2000
هەموو خانەو دەمارەکان پێکەوە لکاون
02:14
So about a hundred years ago,
49
119000
2000
هەربۆیە نزیکەی سەد ساڵ لەمەو پێش
02:16
some scientists invented a stain that would stain cells.
50
121000
2000
هەندێک لە زاناکان بۆیەیەکیان دۆزییەوە کە خانەکان بۆیە دەکات
02:18
And that's shown here in the the very light blue.
51
123000
3000
هەروەک لێرەدا منیشان دراوە بەڕەنگی شینێکی کاڵ
02:21
You can see areas
52
126000
2000
دەتوانیت ئەو ناوچانە ببینیت
02:23
where neuronal cell bodies are being stained.
53
128000
2000
کە خانە دەماریەکانی لەش تیایدا مۆڵگەی داوە
02:25
And what you can see is it's very non-uniform. You see a lot more structure there.
54
130000
3000
دەبینیت کە زۆر بە ناڕێکی مۆڵگەیان کردوە، زۆر پێکهێنەری جۆراو جۆر بەدی دەکەیت
02:28
So the outer part of that brain
55
133000
2000
لەبەرئەوە بەشی دەرەوەی مێشک
02:30
is the neocortex.
56
135000
2000
شێوەی توێکڵە
02:32
It's one continuous processing unit, if you will.
57
137000
3000
ئەمەش یەکەیەکی پڕۆسەیەکی بەردەوامە، ئەگەر سەیری بکەیت
02:35
But you can also see things underneath there as well.
58
140000
2000
بەڵام هەروەها دەتوانیت بەباشی شتەکانی ژێرەوە ببینیت
02:37
And all of these blank areas
59
142000
2000
هەروەها هەموو ئەو ناوچە بەتاڵانە
02:39
are the areas in which the wires are running through.
60
144000
2000
ئەو ناوچانەن کە دەمارەکانی بەناودا دەڕوات
02:41
They're probably less cell dense.
61
146000
2000
ئەمانەش تا ڕادەیەک چڕییان کەمە
02:43
So there's about 86 billion neurons in our brain.
62
148000
4000
نزیکەی (٨٦) بلیۆن دەمارەخانە هەیە
02:47
And as you can see, they're very non-uniformly distributed.
63
152000
3000
هەروەک دەبینی بە شێوەیەکی ناڕێکانە دابەش بوون پرش و بڵاوبوونەتەوە
02:50
And how they're distributed really contributes
64
155000
2000
وە ڕێگەی دابەش کردنی بەڕاستی دەگونجێت
02:52
to their underlying function.
65
157000
2000
لەگەڵ کارە سەرەتاییەکاندا
02:54
And of course, as I mentioned before,
66
159000
2000
بێگومان هەر وەک چۆن پێشتر باسم کرد
02:56
since we can now start to map brain function,
67
161000
3000
کەواتە ئێستا توانای ئەوەمان هەیە کە نەخشەی هێڵکاری ئەرکەکانی مێشک بکەین
02:59
we can start to tie these into the individual cells.
68
164000
3000
دەتوانین ئەم هێڵکارییە تاکو تاکە خانەیەک دیاری بکەین
03:02
So let's take a deeper look.
69
167000
2000
کەواتە با تۆزێک بە قوڵتر سەیر بکەین
03:04
Let's look at neurons.
70
169000
2000
با سەیرێکی دەمارەخانەکان بکەین
03:06
So as I mentioned, there are 86 billion neurons.
71
171000
2000
کەواتە وەک باسم کرد، نزیکەی ٨٦ بلیۆن دەمارەخانە هەیە
03:08
There are also these smaller cells as you'll see.
72
173000
2000
هەروەها وەک دەبینن ئەم خانە بچوکانەی تریش هەیە
03:10
These are support cells -- astrocytes glia.
73
175000
2000
ئەمانە پاڵپشتە خانەن ... ئەسترۆکیتس گلیا
03:12
And the nerves themselves
74
177000
3000
وە دەمارەکانیش خۆیان
03:15
are the ones who are receiving input.
75
180000
2000
هەڵدەستن بەوەرگرتنی هەموو شەپۆلە هاتووەکان
03:17
They're storing it, they're processing it.
76
182000
2000
ئەوانن کە هەڵیدەگرن و چارەسەری دەکەن
03:19
Each neuron is connected via synapses
77
184000
4000
وە هەموو دەمارە خانەیەکی بەستراوەتەوە بە گەیەنەرەوە
03:23
to up to 10,000 other neurons in your brain.
78
188000
3000
کە نزیکەی ١٠٠٠٠ لە مێشکماندا
03:26
And each neuron itself
79
191000
2000
وە هەر دەمارە خانەیەک خۆشی
03:28
is largely unique.
80
193000
2000
بە شێوەیەکی فراوان لەوی تر ناچێت و ناچونیەکە
03:30
The unique character of both individual neurons
81
195000
2000
خاسیەتی نا چوونیەکی لە هەریەک لە خانە دەمارێک
03:32
and neurons within a collection of the brain
82
197000
2000
وە لەو خانە دەمارە لەناو کۆمەڵە دەماری مێشکدا
03:34
are driven by fundamental properties
83
199000
3000
بە پێی سیفاتە بنچینەییەکان جیا کراونەتەوە
03:37
of their underlying biochemistry.
84
202000
2000
لەسەر بنەمای سەرەکی بایۆ کیمیایی
03:39
These are proteins.
85
204000
2000
ئەوانیش پڕۆتینەکانن
03:41
They're proteins that are controlling things like ion channel movement.
86
206000
3000
ئەوانە پڕۆتینەکانن کە کۆنتڕۆڵی ئەو شتانە دەکەن وەکو جووڵە کانەڵی ئایۆنی
03:44
They're controlling who nervous system cells partner up with.
87
209000
4000
ئەوان کۆنتڕۆڵی ئەوە دەکەن کە کام سیستەمی دەمارە خانە بەشدار دەبێت لەگەڵی دا
03:48
And they're controlling
88
213000
2000
وە کۆنتڕۆڵی دەکەن
03:50
basically everything that the nervous system has to do.
89
215000
2000
بە شێوەیەکی بنەڕەتی هەموو ئەو شتانەی کە دەمارە سیستەمەکان دەبێ پێی هەستن کۆنتڕۆڵی دەکەن
03:52
So if we zoom in to an even deeper level,
90
217000
3000
کەواتە ئەگەر بە شێوەیەکی نزیکتر، بۆ ئاستێکی قوڵتر
03:55
all of those proteins
91
220000
2000
هەموو ئەم پڕۆتینانە
03:57
are encoded by our genomes.
92
222000
2000
ئینکۆدیان هەیە لە توخمەکانماندا
03:59
We each have 23 pairs of chromosomes.
93
224000
3000
هەموو یەکێک لە ئێمە ٢٣ جووت کڕۆمۆسۆمی هەیە
04:02
We get one from mom, one from dad.
94
227000
2000
یەکێکیان لە دایکمانەوە و وە یەکێکیان لە باوکمانەوە وەریدەگرین
04:04
And on these chromosomes
95
229000
2000
لەسەر ئەم کڕۆمۆسۆمانە
04:06
are roughly 25,000 genes.
96
231000
2000
نزیکەی ٢٥٠٠٠ جین هەیە
04:08
They're encoded in the DNA.
97
233000
2000
کە لەناو (دی ئێن ئەی)دا ڕیز بەند بوون
04:10
And the nature of a given cell
98
235000
3000
وە سروشتی هەر یەک لەو خانانە
04:13
driving its underlying biochemistry
99
238000
2000
کیمیای زینەدەوەری ئە خانەیە نیشان دەدات
04:15
is dictated by which of these 25,000 genes
100
240000
3000
کە کام لەم ٢٥٠٠٠ جینە
04:18
are turned on
101
243000
2000
کارا دەبێت
04:20
and at what level they're turned on.
102
245000
2000
وە لە چ ئاستێکدا کارا دەبێت
04:22
And so our project
103
247000
2000
بۆیە ئێمە پڕۆژەکەمان
04:24
is seeking to look at this readout,
104
249000
3000
بە دوای ئەوەدا دەگەڕێت
04:27
understanding which of these 25,000 genes is turned on.
105
252000
3000
کە بۆیان دەربکەوێت کام لەم ٢٥٠٠٠ جینە کارا دەبێت
04:30
So in order to undertake such a project,
106
255000
3000
کەواتە بۆ ئەوەی کە بتوانین پڕۆژەیەکی وا بگرینە ئەستۆ
04:33
we obviously need brains.
107
258000
3000
ئەوا ئاشکرایە کە پێویستمان بە مێشک دەبێت
04:36
So we sent our lab technician out.
108
261000
3000
بۆیە ئێمە تەکنیکی تاقیگەکەمان ناردە دەرێ
04:39
We were seeking normal human brains.
109
264000
2000
بە دوای مێشکی ئادەمیزادی ئاسایدا دەگەڕاین
04:41
What we actually start with
110
266000
2000
وە لێرەوە دەستمان پێ کرد
04:43
is a medical examiner's office.
111
268000
2000
نوسینگەی پزیشکی شەرعی
04:45
This a place where the dead are brought in.
112
270000
2000
ئەو شوێنەی کە لاشەکانی بۆ دێت
04:47
We are seeking normal human brains.
113
272000
2000
بە دوای مێشکێکی ئاسایدا دەگەڕاین
04:49
There's a lot of criteria by which we're selecting these brains.
114
274000
3000
وە زۆر شت هەیە کە ئێمە لەسەر بنەماکانی ئەو مێشکانە هەڵدەبژێرین
04:52
We want to make sure
115
277000
2000
دەمانەوێت دڵنیا بین لەوەی
04:54
that we have normal humans between the ages of 20 to 60,
116
279000
3000
کە مرۆڤی ئاسایمان دەست بکەوێت لە نێوان ٢٠ بۆ ٦٠ ساڵان دا
04:57
they died a somewhat natural death
117
282000
2000
وە بە شێوەیەکی ئاسایی مردبێتن
04:59
with no injury to the brain,
118
284000
2000
بەبێ هیچ لێدانێک لە مێشکیاندا
05:01
no history of psychiatric disease,
119
286000
2000
بەبێ هیچ مێژویەکی نەخۆشی لە مێشکیاندا
05:03
no drugs on board --
120
288000
2000
وە بەبێ خواردنی هیچ مادەیەکی بێ هۆشکەر
05:05
we do a toxicology workup.
121
290000
2000
ئێمە پشکنینی ژەهراوی بوون دەکەین
05:07
And we're very careful
122
292000
2000
وە ئێمە دەبێت زۆر ئاگاداربین
05:09
about the brains that we do take.
123
294000
2000
لە هەڵبژاردنی ئەو مێشکانەی کە دەیبەین
05:11
We're also selecting for brains
124
296000
2000
ئێمە ئەو مێشکانە هەڵدەبژێرین
05:13
in which we can get the tissue,
125
298000
2000
کە بتوانین شانەکانیمان دەست بکەوێت
05:15
we can get consent to take the tissue
126
300000
2000
وە ئێمە دەبێت ڕازی بوونمان دەست بکەوێت بۆ وەرگرتنی ئەو شانانە
05:17
within 24 hours of time of death.
127
302000
2000
لەماوەی ٢٤ کاتژمێری مردندا
05:19
Because what we're trying to measure, the RNA --
128
304000
3000
...لەبەر ئەوەی ئێمە دەیپێوین، ئاڕ ئێن ئەی
05:22
which is the readout from our genes --
129
307000
2000
ئەویش ئەو خوێندنەوانەیە کە لە جیننەتەکانەوە دەستمان دەکەوێت
05:24
is very labile,
130
309000
2000
وە زۆر ناجێگیرە
05:26
and so we have to move very quickly.
131
311000
2000
بۆیە دەبێت زۆر بەخێرایی بجوڵێین
05:28
One side note on the collection of brains:
132
313000
3000
وە تێبینییەک هەیە لە بابەتی کۆکردنەوەی مێشکەکاندا
05:31
because of the way that we collect,
133
316000
2000
بەهۆی ئەو ڕێگەیەی کە مێشکەکانی پێ کۆدەکەینەوە
05:33
and because we require consent,
134
318000
2000
وە لەبەر ئەوەی ئێمە پێویستمان بە ڕەزامەندی
05:35
we actually have a lot more male brains than female brains.
135
320000
3000
ئێمە مێشکی نێرینەمان زیاتر دەست کەوت وەك لە مێینە
05:38
Males are much more likely to die an accidental death in the prime of their life.
136
323000
3000
نێرینەکان زیاتر دووچاری مردن دەبنەوە لە تەمەنی گەنجیاندا
05:41
And men are much more likely
137
326000
2000
وە لە نێرینەکاندا ئاسانترە
05:43
to have their significant other, spouse, give consent
138
328000
3000
وەرگرتنی ڕەزامەندی لە کەس و کاریان
05:46
than the other way around.
139
331000
2000
لە چاو مێینەکاندا
05:48
(Laughter)
140
333000
4000
پێکەنین
05:52
So the first thing that we do at the site of collection
141
337000
2000
بۆ یەکەم شت لە شوێنی کۆکردنەوەکە دەیکەین
05:54
is we collect what's called an MR.
142
339000
2000
کۆکردنەوەی ئەوەیە کە پێی دەڵێن، ئێم ئاڕ
05:56
This is magnetic resonance imaging -- MRI.
143
341000
2000
ئەمە زرنگدانەوەی موگناتیسی ئێم ئاڕە
05:58
It's a standard template by which we're going to hang the rest of this data.
144
343000
3000
ئەمە نموونەیەکی پێوانەییە کە لە ڕێگەیەوە دەتوانین زانیارییەکان لەبەر بکەین
06:01
So we collect this MR.
145
346000
2000
بۆیە ئەم (ئێم ئاڕ)ە کۆدەکەینەوە
06:03
And you can think of this as our satellite view for our map.
146
348000
2000
دەتوانین بیشوبهێنین بە نەخشەی سەتەلایتەوە
06:05
The next thing we do
147
350000
2000
وە هەنگاوی داهاتوومان
06:07
is we collect what's called a diffusion tensor imaging.
148
352000
3000
کۆکردەوەی (ئۆ تی ئای) وەێنەی ناوە داگیر کراوەکانی ناو خانەکان
06:10
This maps the large cabling in the brain.
149
355000
2000
ئەمەش وامان لێ دەکات نەخشەی پێکەوە بەستراوەکانی مێشک بکەین
06:12
And again, you can think of this
150
357000
2000
وە جارێکی تر دەتوانین بیشوبهێنین
06:14
as almost mapping our interstate highways, if you will.
151
359000
2000
بە نەخشەی دابەش بوونی ڕێگا خێراکانی نێوان ویلایەتەکان
06:16
The brain is removed from the skull,
152
361000
2000
مێشکەکە دەردەهێنرێت لە ئێسکەکە
06:18
and then it's sliced into one-centimeter slices.
153
363000
3000
پاشان پارچە پارچە دەکرێت بە پانی سانتیمەترێک
06:21
And those are frozen solid,
154
366000
2000
وە ئەو پارچانە بە بەستوویی دەپارێزرێت
06:23
and they're shipped to Seattle.
155
368000
2000
وە پاشان دەنێردرێت بۆ شاری سیاتڵ
06:25
And in Seattle, we take these --
156
370000
2000
لە سیاتڵ ئەمەنە دەبەین
06:27
this is a whole human hemisphere --
157
372000
2000
ئەمە وەک نیوەی بەشێکی مێشک وایە
06:29
and we put them into what's basically a glorified meat slicer.
158
374000
2000
وە دەیخەینە ناو ئامێری قیمەوە
06:31
There's a blade here that's going to cut across
159
376000
2000
لێرەدا گوێزانێک هەیە کە گۆشتەکە بە ستوونی دەبڕێت و
06:33
a section of the tissue
160
378000
2000
پارچە پارچەی دەکات
06:35
and transfer it to a microscope slide.
161
380000
2000
وە دەیگوێزێتەوە بۆ مایکرۆسکۆپ سلاید
06:37
We're going to then apply one of those stains to it,
162
382000
2000
پاشان یەکێک لەو بۆیانەی لێ دەدەین
06:39
and we scan it.
163
384000
2000
وە سکانی دەکەین
06:41
And then what we get is our first mapping.
164
386000
3000
پاشان یەکەم دابەش بوونمان دەست دەکەوێت
06:44
So this is where experts come in
165
389000
2000
لێرەوە شارەزاکان دێن
06:46
and they make basic anatomic assignments.
166
391000
2000
کەدێن هەندێ شوێنی سادە تەشریح دەکەن
06:48
You could consider this state boundaries, if you will,
167
393000
3000
دەتوانن ئەمە بشوبهێنن بە سنوری وویلایەتەکان، ئەگەر بتوانین
06:51
those pretty broad outlines.
168
396000
2000
بەراوردی بکەین لەگەڵ ئەو هێڵە دیارانە
06:53
From this, we're able to then fragment that brain into further pieces,
169
398000
4000
لێرەوە دەتوانین مێشک دابەش بکەین چەند پارچەیەکی زۆردا
06:57
which then we can put on a smaller cryostat.
170
402000
2000
لە وێشەوە کە (کرایۆستات) بچوکترە
06:59
And this is just showing this here --
171
404000
2000
وە دەتوانن لێرەدا بیبینن
07:01
this frozen tissue, and it's being cut.
172
406000
2000
ئەمە خانەیەکی بەستووە کە دەتوانێ لەت بکرێ
07:03
This is 20 microns thin, so this is about a baby hair's width.
173
408000
3000
وە ئەستووریەکەی (٢٠ میکرۆنە) مانای بە قەدەر ئەستووری تاڵی قژی کۆرپەیەک
07:06
And remember, it's frozen.
174
411000
2000
وە بیرتان بێ ئەمە بەستوویەتی
07:08
And so you can see here,
175
413000
2000
وە دەتوانن بیبینن
07:10
old-fashioned technology of the paintbrush being applied.
176
415000
2000
بەکارهێنانی شێوازێکی کۆن ئەویش بەکار ێنانی فڵچەیە
07:12
We take a microscope slide.
177
417000
2000
ئەمە بەشەکانی مایکرۆسۆب دەگرین
07:14
Then we very carefully melt onto the slide.
178
419000
3000
زۆر بە ووریاییەوە دەینوسێنین بە پارچە خانەیەوە
07:17
This will then go onto a robot
179
422000
2000
ئەمەش دەگوێزرێتەوە بۆ رۆبۆرتەکە
07:19
that's going to apply one of those stains to it.
180
424000
3000
ئەویش لە ڕێی خۆیەوە یەکێ لەو بۆیانەی دەکات
07:26
And our anatomists are going to go in and take a deeper look at this.
181
431000
3000
وە شارەزایانی تەشریح چاوێکی ووردی پیادا دەخشێنن
07:29
So again this is what they can see under the microscope.
182
434000
2000
جارێکی تر لە ژێر مایکرۆسکۆبەکەوە ئەمە دەبینین
07:31
You can see collections and configurations
183
436000
2000
تێبینی چەند کۆمەڵ و گرێیە دەکەن
07:33
of large and small cells
184
438000
2000
هی خانەی گەورە و بچوک
07:35
in clusters and various places.
185
440000
2000
بە کۆمەڵ و بە جیا جیا
07:37
And from there it's routine. They understand where to make these assignments.
186
442000
2000
لەوێوە کارەکە وەک ڕۆتینێکی لێ دێت. دەتوانن سوێنی نموونەکان دیاری بکەن
07:39
And they can make basically what's a reference atlas.
187
444000
3000
دەتوانن زۆر بە ئاسانی نەخشەیەکی وەک ئەتڵەسی بۆ بکەن
07:42
This is a more detailed map.
188
447000
2000
ئەمە نەخشەیەکی چڕ و پڕ و داڕێژراوە
07:44
Our scientists then use this
189
449000
2000
زاناکان دواتر ئەو مارجانە بەکار بهێنن
07:46
to go back to another piece of that tissue
190
451000
3000
بۆ گەڕانەوەی بۆسەر پارچەیەکی تری ئەو خانەیە
07:49
and do what's called laser scanning microdissection.
191
454000
2000
تەشریحی لێزەریشی بۆ دەکەین
07:51
So the technician takes the instructions.
192
456000
3000
بۆیە تەکنیکییەکان زانیاری وەردەگرن
07:54
They scribe along a place there.
193
459000
2000
وە دەوروبەری ئەو شوێنە دیاری دەکەن
07:56
And then the laser actually cuts.
194
461000
2000
پاشان لیێزەرەکە دەیان بڕێت
07:58
You can see that blue dot there cutting. And that tissue falls off.
195
463000
3000
دەتوانیت ئەو خاڵە سەوزە ببینیت کە دەیبڕێت،. ئەو بەشەی لێ جیا دەکاتەوە
08:01
You can see on the microscope slide here,
196
466000
2000
دەتوانن لێرەدا ئەم سلایدە ووردبینییە ببینن
08:03
that's what's happening in real time.
197
468000
2000
ئەمەش ئەوەیە کە لە ڕاستیدا ڕوو دەدات
08:05
There's a container underneath that's collecting that tissue.
198
470000
3000
لە خوارەوە شوێنێک هەیە بۆ کۆکردنەوەی ئەو خانەیە
08:08
We take that tissue,
199
473000
2000
ئەو خانەیە وەردەگرین
08:10
we purify the RNA out of it
200
475000
2000
وە (ئاڕ ئێن ئەی)ەکی لێ دەردەهێنین
08:12
using some basic technology,
201
477000
2000
بە بەکارهێنانی تەکنیکێکی سادە و ئاسان
08:14
and then we put a florescent tag on it.
202
479000
2000
وە هێمایەکی پرشنگداری لەسەر دادەنێین و
08:16
We take that tagged material
203
481000
2000
ئەو ماددەیە دەبەین
08:18
and we put it on to something called a microarray.
204
483000
3000
لەناو مایکرۆئاری دایدەنێین
08:21
Now this may look like a bunch of dots to you,
205
486000
2000
ئێستا ئەمانە وەک کۆمەڵێک خاڵ وان
08:23
but each one of these individual dots
206
488000
2000
بەڵام هەریەک لەم خاڵانە
08:25
is actually a unique piece of the human genome
207
490000
2000
یەکەیەکی دەگمەنی جینناتی ئادەمیزادە
08:27
that we spotted down on glass.
208
492000
2000
کە لە خوارەوە لە شوشەکەدا گرتومانە
08:29
This has roughly 60,000 elements on it,
209
494000
3000
کە نزیکەی ٦٠٠٠٠ توخمی تێدایە
08:32
so we repeatedly measure various genes
210
497000
3000
بۆیە ئێمە بەردەوام خوێندن لەسەر توخمی جیاواز دەکەین
08:35
of the 25,000 genes in the genome.
211
500000
2000
لەم ٢٥٠٠٠ کە لەم توخمەدا هەیە
08:37
And when we take a sample and we hybridize it to it,
212
502000
3000
ئێمە کاتێک نموونەیەک دەبەین و هجنی دەکەین لەگەڵیدا
08:40
we get a unique fingerprint, if you will,
213
505000
2000
ئەنجامەکەی دەگمەن دەبێت
08:42
quantitatively of what genes are turned on in that sample.
214
507000
3000
لەلایەن ئەوەی کە کام لەم توخمانە چالاکە
08:45
Now we do this over and over again,
215
510000
2000
ئێستا ئەم کارە دووبارە و دووبارە دەکەینەوە
08:47
this process for any given brain.
216
512000
3000
بۆ هەموو مێشکێک
08:50
We're taking over a thousand samples for each brain.
217
515000
3000
ئێمە زیاتر لە ١٠٠٠ نمونەمان دەست دەکەوێت بۆ هەر مێشکێک
08:53
This area shown here is an area called the hippocampus.
218
518000
3000
ئەم ناوچە ئاشکرایەی ئێرە پێی دەوترێت هیپۆکامپەس
08:56
It's involved in learning and memory.
219
521000
2000
بەرپرسە لە فێربوون و لەبەرکردن
08:58
And it contributes to about 70 samples
220
523000
3000
٧٠ نموونە زیاتری تێدا بەشدارە
09:01
of those thousand samples.
221
526000
2000
لەم ١٠٠٠ نموونەیە
09:03
So each sample gets us about 50,000 data points
222
528000
4000
وە هەر نمونەیەک نزیکەی ٥٠ هەزار خاڵی زانیاریمان پێ دەبەخشێت
09:07
with repeat measurements, a thousand samples.
223
532000
3000
لەگەڵ کارە دووبارە بووەکانی هەر نموونەیەکدا بۆ هەر هەزار نموونەیەک
09:10
So roughly, we have 50 million data points
224
535000
2000
نزیکەی ٥٠ ملیۆن خاڵی زانیاریمان دەست دەکەوێت
09:12
for a given human brain.
225
537000
2000
بۆ هەر مێشکێک
09:14
We've done right now
226
539000
2000
وە تا ئێستا
09:16
two human brains-worth of data.
227
541000
2000
کۆی زانیاری دوو مێشکمان دەست کەوتووە
09:18
We've put all of that together
228
543000
2000
هەموو ئەمانەمان کۆ کردەوە
09:20
into one thing,
229
545000
2000
بۆ بەکارهێنانی یەک شت
09:22
and I'll show you what that synthesis looks like.
230
547000
2000
ئێستا نیشانتان دەدەم
09:24
It's basically a large data set of information
231
549000
3000
بەشێوەیەکی سادە ئەمە کۆمەڵێک بەیاناتی گەورەیە
09:27
that's all freely available to any scientist around the world.
232
552000
3000
کە لەبەر دەستی هەموو زانایەکی ئەم جیهانەدایە
09:30
They don't even have to log in to come use this tool,
233
555000
3000
تەنانەت پێویست ناکات خۆیان ناونووس بکەین بۆ بەکارهێنانی ئەم ئامێرە
09:33
mine this data, find interesting things out with this.
234
558000
4000
کلیک لەسەر زانیارییەکان دەکەیت و ئەوەت دەست دەکەوێت کە بۆی دەگەڕێیت
09:37
So here's the modalities that we put together.
235
562000
3000
ئەمە ئەو نموونانەیە کە کۆمان کردەوە ەیەکەوە
09:40
You'll start to recognize these things from what we've collected before.
236
565000
3000
ئێوە ئەوە دەناسنەوە کە پێشتر بەیەکەوە کۆمان کردنەوە
09:43
Here's the MR. It provides the framework.
237
568000
2000
ئێم ئاڕ ەکە چوارچێوە سەرەکییەکەیە
09:45
There's an operator side on the right that allows you to turn,
238
570000
3000
ئەوە ئامێرەکانە لەو لاوە دەخولێتەوە و
09:48
it allows you to zoom in,
239
573000
2000
دەتوانن گەورەی بکەن
09:50
it allows you to highlight individual structures.
240
575000
3000
وە ڕێتان پێ دەدات کە هێما لەسەر شتی دیاری کراو دابنێن
09:53
But most importantly,
241
578000
2000
بەڵام گرنگترینیان
09:55
we're now mapping into this anatomic framework,
242
580000
3000
ئەوەیە کە ئێمە نەخشە بۆ ئەو هەیکەلی تەشریحە دروست دەکەین
09:58
which is a common framework for people to understand where genes are turned on.
243
583000
3000
کە ئەمەش وەک چوارچێوەیەکی سەرەکی وایە بۆ ئەوانەی بەدوای شوێنی توخمە چالاکەکاندا دەگەڕێن
10:01
So the red levels
244
586000
2000
ئاستە سورەکە
10:03
are where a gene is turned on to a great degree.
245
588000
2000
ئەو شوێنەیە کە توخمەکان بەشێوەیەکی بەرز چالاک بووە
10:05
Green is the sort of cool areas where it's not turned on.
246
590000
3000
وە سەوزەکە ئەو شوێنە هێمایانەیە کە توخمەکان چالاک نین
10:08
And each gene gives us a fingerprint.
247
593000
2000
هەموو توخمێک شوێن دەستێکمان نیشان دەدات
10:10
And remember that we've assayed all the 25,000 genes in the genome
248
595000
5000
لەیادتان بێت ئێمە دیراسەری هەموو ٢٥٠٠٠ توخمێکمان کرد لە جینۆمێکدا
10:15
and have all of that data available.
249
600000
4000
هەموو ئەو بەیاناتەمان دەست کەوتووە
10:19
So what can scientists learn about this data?
250
604000
2000
زاناکان چۆن سوود لەم زانیارییە وەردەگرن
10:21
We're just starting to look at this data ourselves.
251
606000
3000
خۆشمان ئێستا سەیری ئەم زانیارییانە دەکەین
10:24
There's some basic things that you would want to understand.
252
609000
3000
وە چەند شتێک هەیە کە دەتانەوێت لێی تێبگەن
10:27
Two great examples are drugs,
253
612000
2000
دوو دەرمان هەیە بۆ نموونەی ئەوە
10:29
Prozac and Wellbutrin.
254
614000
2000
پڕۆزاک و وێڵبورتین
10:31
These are commonly prescribed antidepressants.
255
616000
3000
ئەمانە دەرمانی ناسراوی ئیکتبائە
10:34
Now remember, we're assaying genes.
256
619000
2000
وە ئێستا ئەوەتان لە یاد بێت کە ئێمە دیراسەی توخماکان دەکەین
10:36
Genes send the instructions to make proteins.
257
621000
3000
وە توخمەکان تەواو دەنێرێن کە پڕۆتین دروست بکەن
10:39
Proteins are targets for drugs.
258
624000
2000
دەرمانەکانیش ئامانجەکەیان پڕۆتینە
10:41
So drugs bind to proteins
259
626000
2000
بۆیە دەرمانەکان پەیوەندییان بە پڕۆتینەوە هەیە
10:43
and either turn them off, etc.
260
628000
2000
لەوانەیە بەڕێگەیەک بێت بۆ نەمانیان
10:45
So if you want to understand the action of drugs,
261
630000
2000
بۆیە ئەگەر بتەوێت کاریگەری ئەم دەرمانە بزانیت
10:47
you want to understand how they're acting in the ways you want them to,
262
632000
3000
ئەبێت سەرنجی گاریگەرییەکەی بدەیت بە ڕەچاو کردنی ئەوەی کە دەتەوێت
10:50
and also in the ways you don't want them to.
263
635000
2000
وە ڕەچاوکردنی ئەوەشی کە ناتەوێت ڕوو بدات
10:52
In the side effect profile, etc.,
264
637000
2000
لە لایەنی کاریگەری ئەو توخمانەوە
10:54
you want to see where those genes are turned on.
265
639000
2000
دەبێت بزانین کام لە توخمانە چالاکە
10:56
And for the first time, we can actually do that.
266
641000
2000
بۆ یەکەم جار دەتوانین ئەمە بکەین
10:58
We can do that in multiple individuals that we've assayed too.
267
643000
3000
دەتوانین ئەمە لەسەر چەند توخمێکی تریش تاقی بکەینەوە کە پێشتر پشکنینمان بۆ کردووە
11:01
So now we can look throughout the brain.
268
646000
3000
بۆیە ئێستا دەتوانین لە هەموو مێشکەکەدا بگەڕێین
11:04
We can see this unique fingerprint.
269
649000
2000
ئەو شوێن دەستە دەگمەنانە ببینین
11:06
And we get confirmation.
270
651000
2000
وە ئێمە ئەنجاممان دەست دەکەوێت
11:08
We get confirmation that, indeed, the gene is turned on --
271
653000
3000
ئێمە ئەو ئەنجامانەمان دەست دەکەوێت کە ئەو توخمانە چالاکە
11:11
for something like Prozac,
272
656000
2000
بۆ شتێکی وەک پڕۆزاک
11:13
in serotonergic structures, things that are already known be affected --
273
658000
3000
وە زانینی ئەو شوێنانەی کە بە ڕاستی شێوەی هۆڕمۆنی پڕۆتینەکە کاریگەری تێ کردووە
11:16
but we also get to see the whole thing.
274
661000
2000
بەڵام دەتوانین هەموو شتەکان بزانین
11:18
We also get to see areas that no one has ever looked at before,
275
663000
2000
وە دەتوانین سەیری چەند شوێنێک بکەینکە تا ئێستا کەس نەیبینیوە
11:20
and we see these genes turned on there.
276
665000
2000
ئەم توخمە چالاکانەش دەبینین لێرەدا
11:22
It's as interesting a side effect as it could be.
277
667000
3000
زۆر سەرنج ڕاکێشە لەم شتە
11:25
One other thing you can do with such a thing
278
670000
2000
وە یەکێک لەو شتانەی کە دەتوانین بیکەین
11:27
is you can, because it's a pattern matching exercise,
279
672000
3000
کە دەتوانیت، لەبەرئەوەی ئیشی بەراورد کردنی نمونەکانە
11:30
because there's unique fingerprint,
280
675000
2000
لەبەرئەوەی جێ دەستی دەگمەن و تایبەت دیارە
11:32
we can actually scan through the entire genome
281
677000
2000
بەوە دەبێت کە پشکنینێکی تەواوی توخمەکان بکەین
11:34
and find other proteins
282
679000
2000
وە پڕۆتینەکانی تر بدۆزینەوە
11:36
that show a similar fingerprint.
283
681000
2000
کە هەمان جێ دەستی هەیە
11:38
So if you're in drug discovery, for example,
284
683000
3000
بۆیە ئەگەر بۆ نموونە لە تاقی کردنەوەی دەرمانێکدا
11:41
you can go through
285
686000
2000
دەتوانیت بگەڕێیت لە
11:43
an entire listing of what the genome has on offer
286
688000
2000
لیستێکی دوورو درێژی نیشاندانی جیننەتەکەیە
11:45
to find perhaps better drug targets and optimize.
287
690000
4000
بۆیە گەڕان بەدوای دەرمانێکدا تایبەت بێت بە تۆ
11:49
Most of you are probably familiar
288
694000
2000
وە زۆربەی زۆرتان لەوانەیە بزانن
11:51
with genome-wide association studies
289
696000
2000
دەربارەی فراوانی کاریگەری توخمەکە
11:53
in the form of people covering in the news
290
698000
3000
بە شێوەی هەواڵی سەرەکی لە مجەلەکاندا
11:56
saying, "Scientists have recently discovered the gene or genes
291
701000
3000
دەڵێ: کە زاناکان لە کۆتایدا توخم یان توخمەکان دەدۆزنەوە
11:59
which affect X."
292
704000
2000
کە کاریگەری هەیە لەسەر ئێکس
12:01
And so these kinds of studies
293
706000
2000
وە ئەم جۆرە گەڕانە
12:03
are routinely published by scientists
294
708000
2000
بە شێوەیەکی بەردەوام بڵاودەبێتەوە لە ڕێگەی زاناکانەوە و
12:05
and they're great. They analyze large populations.
295
710000
2000
بەسوودن. لێکۆڵینەوەی ژمارەیەکی زۆر خەڵک دەکەن
12:07
They look at their entire genomes,
296
712000
2000
هەموو توخمەکان دیراسە دەکەن
12:09
and they try to find hot spots of activity
297
714000
2000
هەوڵی دۆزینەوەی شوێنە چالاکەکانیان دەدەن
12:11
that are linked causally to genes.
298
716000
3000
کە بە تەواوی بە توخمەکانەوە بەستراوە
12:14
But what you get out of such an exercise
299
719000
2000
بەڵام ئەوەی کە دەستت دەکەوێت لەم تاقیکردنەوانە
12:16
is simply a list of genes.
300
721000
2000
بەندە لەسەر توخم
12:18
It tells you the what, but it doesn't tell you the where.
301
723000
3000
دەتوانن پێت بڵێت ئەمە چییە، بەڵام ناڵێت لە کوێدایە
12:21
And so it's very important for those researchers
302
726000
3000
بۆیە ئەمە گرنگە بۆ ئەم لێکۆڵەرەوانە
12:24
that we've created this resource.
303
729000
2000
کە ئێمە ئەم ئامێرەمان دروست کردووە
12:26
Now they can come in
304
731000
2000
ئێستا دەتوانن بێنە پێشەوە
12:28
and they can start to get clues about activity.
305
733000
2000
وە دەتوانن بیرۆکەتان بۆ بێت دەربارەی چالاکی
12:30
They can start to look at common pathways --
306
735000
2000
دەتوانن لە مەجالە ئاساییەکاندا بگەڕێن
12:32
other things that they simply haven't been able to do before.
307
737000
3000
بە شێوەیەکی نائاسایی کە پێشتر نەیان دەتوانی بیکەن
12:36
So I think this audience in particular
308
741000
3000
بۆیە دەڵێم کە ئەمە
12:39
can understand the importance of individuality.
309
744000
3000
دەتوانی گرنگی تاک تێبگات
12:42
And I think every human,
310
747000
2000
وە بە بڕوای من هەر مرۆڤێک
12:44
we all have different genetic backgrounds,
311
749000
4000
هەموومان توخممان جیاوازە
12:48
we all have lived separate lives.
312
753000
2000
هەموومان ژیانێکی جیاوازمان هەیە
12:50
But the fact is
313
755000
2000
بەڵام ڕاستی ئەوەیە کە
12:52
our genomes are greater than 99 percent similar.
314
757000
3000
توخمەکانمان لە %٩٩ لەیەک دەچن
12:55
We're similar at the genetic level.
315
760000
3000
لێک دەچن لە ئاستی توخمەکانەوە
12:58
And what we're finding
316
763000
2000
وە ئەوەی بۆمان دەرکەوت
13:00
is actually, even at the brain biochemical level,
317
765000
2000
لە ئاستی کیمیایی مێشکدا
13:02
we are quite similar.
318
767000
2000
بەتەواوی لەیەک دەچین
13:04
And so this shows it's not 99 percent,
319
769000
2000
ئەمەش ئەمە نیشان دەدات کە لە %٩٩ نییە
13:06
but it's roughly 90 percent correspondence
320
771000
2000
بەڵام نزیکەی لە %٩٠ یە
13:08
at a reasonable cutoff,
321
773000
3000
بە بەکارهێنانی نزیکەیەکی ڕاستەقینە
13:11
so everything in the cloud is roughly correlated.
322
776000
2000
بۆیە هەرشتێک لەمەدا بێت بەیەکەوە بەستراوە
13:13
And then we find some outliers,
323
778000
2000
لێرەدا هەندێک لە هێڵ دەرچوو دەبینین
13:15
some things that lie beyond the cloud.
324
780000
3000
وە هەندێک لەوانەی کە لەدەرەوەی ئەو هەورەن
13:18
And those genes are interesting,
325
783000
2000
ئەو توخمانە سەرنج ڕاکێشن
13:20
but they're very subtle.
326
785000
2000
بەڵام زۆر ووردن
13:22
So I think it's an important message
327
787000
3000
بۆیە بە بڕوای من پەیامێکی گرنگە
13:25
to take home today
328
790000
2000
کە ئەمڕۆ لەگەڵ خۆتان بیبەنە ماڵەوە
13:27
that even though we celebrate all of our differences,
329
792000
3000
لەگەڵ ئەوەی ئێمە جیاوازیمان هەیە
13:30
we are quite similar
330
795000
2000
بەڵام هەر لەیەکیش دەچین
13:32
even at the brain level.
331
797000
2000
تەنانەت لە ئاستی مێشکیشدا
13:34
Now what do those differences look like?
332
799000
2000
ئێستا ئەو جیاوازییانە چۆنن؟
13:36
This is an example of a study that we did
333
801000
2000
ئەمە نموونەی تاقیکردنەوەیەکە کە کردومانە
13:38
to follow up and see what exactly those differences were --
334
803000
2000
بە دوادا چوون و بینینی ئەو جیاوازییانە
13:40
and they're quite subtle.
335
805000
2000
کە بەتەواوی ووردن
13:42
These are things where genes are turned on in an individual cell type.
336
807000
4000
عیبارەی چەند توجمێکی چالاکە لەچەند جۆری خانەی تاکیدا
13:46
These are two genes that we found as good examples.
337
811000
3000
وە ئەم دوو جۆر توخمە جیاوازەی کە دۆزیومانەتەوە
13:49
One is called RELN -- it's involved in early developmental cues.
338
814000
3000
یەکێکیان (ئاڕ ئی ئێڵ ئێن)ە کە بەرپرسە لە گەشەی ئاماژەکان
13:52
DISC1 is a gene
339
817000
2000
ئەمە جینە
13:54
that's deleted in schizophrenia.
340
819000
2000
کە دەسڕێتەوە لە حاڵەتی شیزۆفێرنیدا
13:56
These aren't schizophrenic individuals,
341
821000
2000
ئەمانە یەکەی شیزۆفێرنی کەسی نییە
13:58
but they do show some population variation.
342
823000
3000
بەڵام چەند جیاوازییەک نیشان دەدات
14:01
And so what you're looking at here
343
826000
2000
بۆیە ئەوەی لێرەدا دەیبینن
14:03
in donor one and donor four,
344
828000
2000
لە بەخشەری یەک و چوار دا
14:05
which are the exceptions to the other two,
345
830000
2000
وە بە بەدەر دادەنرێت لە ئەوانی تر
14:07
that genes are being turned on
346
832000
2000
ئەم توخمانە چالاکن
14:09
in a very specific subset of cells.
347
834000
2000
لە هەندێک لە کۆمەڵە تایبەتەکانی خانەدا
14:11
It's this dark purple precipitate within the cell
348
836000
3000
ئەو پەڵە مۆرە چڕە کۆخانەیە
14:14
that's telling us a gene is turned on there.
349
839000
3000
ئەوە پێمان دەڵێت کە توخمێک چالاک بووە
14:17
Whether or not that's due
350
842000
2000
ئەمە دەگەڕێتەوە
14:19
to an individual's genetic background or their experiences,
351
844000
2000
بۆ ڕابردووی توخمەکە یان شارەزاییەکەی
14:21
we don't know.
352
846000
2000
ئەوەیان نازانین
14:23
Those kinds of studies require much larger populations.
353
848000
3000
ئەو جۆرە دیراسانە پێویستی بە ژمارەیەکی زۆری دانیشتوانە
14:28
So I'm going to leave you with a final note
354
853000
2000
بۆیە بە تێبینییەک بە جێتان دەهێڵم
14:30
about the complexity of the brain
355
855000
3000
دەربارەی ئاڵۆزی مێشک
14:33
and how much more we have to go.
356
858000
2000
وە دەبێت تا چەند بڕۆین
14:35
I think these resources are incredibly valuable.
357
860000
2000
بە بڕوای من ئەم ئامێرانە زۆر بە نرخە
14:37
They give researchers a handle
358
862000
2000
ئەمە چارەسەرێکە دەیدات بە لێکۆڵەرەوەکان
14:39
on where to go.
359
864000
2000
کە بەرەو کوێ بڕۆن
14:41
But we only looked at a handful of individuals at this point.
360
866000
3000
بەڵام ئێمە بە هەندێکی باشدا گەڕاین لەم ئاستەدا
14:44
We're certainly going to be looking at more.
361
869000
2000
وە بە دڵنییاییەوە بە دوای زیاتردا دەڕۆین
14:46
I'll just close by saying
362
871000
2000
وە ئەم باسە بەمە کۆتای پێ دەهێنم
14:48
that the tools are there,
363
873000
2000
کە ئامێرەکان لەبەر دەستدان
14:50
and this is truly an unexplored, undiscovered continent.
364
875000
4000
وە ئەمە بە ڕاستی کیشوەرێکی نە دۆزراوەیە
14:54
This is the new frontier, if you will.
365
879000
4000
ئەمە دوورترین شوێنە کە زانست پێی گەیشتووە
14:58
And so for those who are undaunted,
366
883000
2000
بۆ هەموو ئازاو بە جەرگەکان
15:00
but humbled by the complexity of the brain,
367
885000
2000
وە شیکردنەوە لە ئاڵۆزییەکانی مێشکدا
15:02
the future awaits.
368
887000
2000
داهاتوو چاوەڕوانە
15:04
Thanks.
369
889000
2000
سوپاس
15:06
(Applause)
370
891000
9000
چەپڵە لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Allan Jones - Brain scientistAs CEO of the Allen Institute for Brain Science, Allan Jones leads an ambitious project to build an open, online, interactive atlas of the human brain.
Why you should listen
The Allen Institute for Brain Science -- based in Seattle, kickstarted by Microsoft co-founder Paul Allen -- has a mission to fuel discoveries about the human brain by building tools the entire scientific community can use. As CEO, one of Allan Jones' first projects was to lead the drive to create a comprehensive atlas of the brain of a mouse. Flash forward to April 2011, when the Allen Institute announced the first milestone in its online interactive atlas of the human brain, showing the activity of the more than 20,000 human genes it contains. It's based on a composite of 15 brains, since every human brain is unique.
Think of the Allen Human Brain Atlas as a high-tech bridge between brain anatomy and genetics. Using this atlas, scientists will be able to determine where in the brain genes that encode specific proteins are active, including proteins that are affected by medication. Or researchers could zoom in on brain structures thought to be altered in mental disorders such as schizophrenia to find their molecular footprint. The atlas may provide clues to memory, attention, motor coordination, hunger, and perhaps emotions such as happiness or anxiety.
He says: "Understanding how our genes are used in our brains will help scientists and the medical community better understand and discover new treatments for the full spectrum of brain diseases and disorders."
Watch Dr. Jones' latest TEDx talk on the map of the brain, from TEDxCaltech 2013 >>
Allan Jones | Speaker | TED.com