TEDxMidAtlantic
Hasini Jayatilaka: How cancer cells communicate -- and how we can slow them down
حەسینی جایاتیلاکا: چۆن خانەکانی شێرپەنجە بە یەک دەگەن .. و چۆن بتوانین بەرەو نەمانیان ببەین
Filmed:
Readability: 5.3
1,769,315 views
کاتێک خانەکانی شێرپەنجە لە گرێیەکەوە گورزەیەک دروست دەکەن، تونای بەیەک گەیشتن و هاریکاری بۆ جووڵەیان لە نیو جەستەدا هەیە. چی دەبیت ئەگەر ئێمە بتوانین ئەم پڕۆسەیە ڕابگرین؟ ئەم قسەیە لە چوارچێوەی زانستی سەردەم، حەسینی جایاتیلاکا لە ڕێگەی بیڕۆکەکەیەوە، ڕێگە لە بەیەک گەیشتنی خانەکانی شێرپەنجە و بڵاوبوونەوەیان دەگرێت.
Hasini Jayatilaka - Cancer fighter
Hasini Jayatilaka discovered a novel mechanism that causes cancer cells to break away from tumors and metastasize. Full bio
Hasini Jayatilaka discovered a novel mechanism that causes cancer cells to break away from tumors and metastasize. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Cancer.
0
1111
1341
شێرپەنجە.
00:14
It's a devastating disease
that takes an enormous emotional toll.
that takes an enormous emotional toll.
1
2476
4501
نەخۆشیەکی وێرانکەرە، زیان بە
دەروون دەگەیەنێت.
دەروون دەگەیەنێت.
00:19
Not only on the patient,
but the patient's loved ones, as well.
but the patient's loved ones, as well.
2
7317
3897
نەک تەنها نەخۆش، بەڵکو
خۆشەویستانی نەخۆشەکەش ئازار دەدات.
خۆشەویستانی نەخۆشەکەش ئازار دەدات.
00:24
It is a battle that the human race
has been fighting for centuries.
has been fighting for centuries.
3
12081
4301
دوژمنێکە بۆ ماوەی چەندین سەدەیە
ڕەگەزی مڕۆڤایەتی لە دژی جەنگاوە.
ڕەگەزی مڕۆڤایەتی لە دژی جەنگاوە.
00:28
And while we've made some advancements,
4
16835
2833
لەگەڵ ئەو بەرەو پێش چوونەی
ئێمە بەدەستمان هیناوە،
ئێمە بەدەستمان هیناوە،
00:31
we still haven't beaten it.
5
19692
2381
بەڵام تاکو ئێستا بەسەریدا زاڵ نەبووین.
00:35
Two out of five people in the US
will develop cancer in their lifetime.
will develop cancer in their lifetime.
6
23033
5272
لە ئەمریکا لە ھەر پێنج کەس دوویان بە
توشی شێرپەنجە دەبن.
توشی شێرپەنجە دەبن.
00:40
Of those, 90 percent will succumb
to the disease due to metastases.
to the disease due to metastases.
7
28890
4927
٩٠ % ئەم نەخۆشانە، بەھۆی تەشەنە کردنی
نەخۆشیەکەیانەوە خۆیان بە دەستەوە دەدەن
نەخۆشیەکەیانەوە خۆیان بە دەستەوە دەدەن
00:46
Metastasis is a spread of cancer
from a primary site to a distal site,
from a primary site to a distal site,
8
34554
5523
تەشەنەکردن بڵاوبوونەوەی نەخۆشی شێرپەنجەیە
بەھۆی سووڕی خوێن یان سیستەمی لیمفاوی،
بەھۆی سووڕی خوێن یان سیستەمی لیمفاوی،
00:52
through the circulatory
or the lymphatic system.
or the lymphatic system.
9
40101
3119
لە شوێنە سەرەکییەکە بۆ بەشێکی تری لەش.
00:55
For instance, a female patient
with breast cancer
with breast cancer
10
43879
3770
بۆ نموونە، ئافرەتێکی تووشبوو
بە شێرپەنجەی مەمک
بە شێرپەنجەی مەمک
00:59
doesn't succumb to the disease simply
because she has a mass on her breast.
because she has a mass on her breast.
11
47673
4134
بەھۆی نەخۆشیەکەیەوە بە ئاسانی خۆی بە
دەستەوە نادات ئەگەر تەنھا لە مەمکیدا بێت.
دەستەوە نادات ئەگەر تەنھا لە مەمکیدا بێت.
01:04
She succumbs to the disease
because it spreads
because it spreads
12
52228
2794
بەڵام خۆی بە دەستەوە دەدات
کاتێک نەخۆشییەکە
کاتێک نەخۆشییەکە
01:07
to the lungs, liver,
lymph nodes, brain, bone,
lymph nodes, brain, bone,
13
55046
4444
بە سییەکان، جگەر، گرێی لیمفاویی،
مێشک، و ئێسک دا بڵاودەبێتەوە،
مێشک، و ئێسک دا بڵاودەبێتەوە،
01:11
where it becomes unresectable
or untreatable.
or untreatable.
14
59514
3198
لەو کاتەدا نە کۆنترۆل دەکرێت و
نە چارەسەری بۆ دەکرێت.
نە چارەسەری بۆ دەکرێت.
01:15
Metastasis is a complicated process.
15
63927
2849
تەشەنە کردنی نەخۆشی پرۆسەیەکی ئاڵۆزە.
01:18
One that I've studied
for several years now.
for several years now.
16
66800
2626
چەند ساڵێکە لێکۆڵینەوە
لەسەر ئەم بابەتە دەکەین.
لەسەر ئەم بابەتە دەکەین.
01:21
And something that my team
and I discovered recently
and I discovered recently
17
69879
3452
و من و تیمەکەم شتێکمان دۆزییەوە
ئەویش ئەوە بوو
ئەویش ئەوە بوو
01:25
was that cancer cells are able
to communicate with each other
to communicate with each other
18
73355
3754
خانەکانەکانی شێرپەنجە توانای
ئەوەیان هەیە بە یەکتری بگەن
ئەوەیان هەیە بە یەکتری بگەن
01:29
and coordinate their movement,
19
77133
2143
و ڕێکخستنی جووڵەیان
01:31
based on how closely packed they are
in the tumor microenvironment.
in the tumor microenvironment.
20
79300
4722
بەندە بە ئەو گورزەیەی لەو شوێنە
بچوکەی گرێکەوە دروست دەکەن.
بچوکەی گرێکەوە دروست دەکەن.
01:36
They communicate with each other
through two signaling molecules
through two signaling molecules
21
84887
3483
لە ڕێگەی ئاماژەی دوو
گەردیلەوە بە یەکتری دەگەن
گەردیلەوە بە یەکتری دەگەن
01:40
called Interleukin-6 and Interleukin-8.
22
88394
2670
ئەم دوو گەردیلەیە ناو دەبڕین
بە ئینترلیوکینی ٦ و ٨.
بە ئینترلیوکینی ٦ و ٨.
01:43
Now, like anything else in nature,
23
91839
3071
وەک ھەر شتێکیتر لە سروشت،
01:46
when things get a little too tight,
the signal is enhanced,
the signal is enhanced,
24
94934
4643
کاتێک شتەکان توند بە یەکەوە لکێنران،
ئاماژەیە بۆ باشی و توندوتۆڵیەکەی،
ئاماژەیە بۆ باشی و توندوتۆڵیەکەی،
01:51
causing the cancer cells
to move away faster from the primary site
to move away faster from the primary site
25
99601
4516
دەبێتە هۆی ئەوەی خانەکانی شێرپەنجە
بە خێرایی لە شوێنی خۆیان جووڵە بکەن
بە خێرایی لە شوێنی خۆیان جووڵە بکەن
01:56
and spread to a new site.
26
104141
2245
و لە شوێنێکتر بڵاو بێتەوە.
ئەگەر ئێمە بە بەکارهێنانی دەرمانە
گیراوەکەی دروستمان کرد، ئاماژەکە نەهڵین،
گیراوەکەی دروستمان کرد، ئاماژەکە نەهڵین،
01:59
So, if we block this signal,
using a drug cocktail that we developed,
using a drug cocktail that we developed,
27
107180
5715
02:04
we can stop the communication
between cancer cells
between cancer cells
28
112919
3674
دەتوانین پەیوەندی لە نێوان
خانەکانی شێرپەنجە بپچرێنین
خانەکانی شێرپەنجە بپچرێنین
02:08
and slow down the spread of cancer.
29
116617
2682
بڵاو بوونەوەی شێرپەنجەش بەرەو نەمان دەچێت.
02:12
Let me pause here for a second
30
120514
1762
ڕێگەم پێ بدەن بۆ چرکەیەک لێرە بوەستم
02:14
and take you back to when
this all began for me in 2010,
this all began for me in 2010,
31
122300
4801
باسی ئەو کاتە بکەم کاتێک هەموو ئەو
شتانەی لە ساڵی ٢٠١٠ دەستم پێ کردن،
شتانەی لە ساڵی ٢٠١٠ دەستم پێ کردن،
02:19
when I was just a sophomore in college.
32
127125
2705
کاتێک خوێندکاری دووەم ساڵی کۆلێژ بووم
02:22
I had just started working
in Dr Danny Wirtz's lab
in Dr Danny Wirtz's lab
33
130346
3406
لە تاقیگەی دکتۆر دانی وایرتز
02:25
at Johns Hopkins University.
34
133776
1866
لە زانکۆی جۆنز ھۆپکینس
دەستم بە کار کردن کرد.
دەستم بە کار کردن کرد.
02:28
And I'll be honest: I was a young,
naive, Sri Lankan girl,
naive, Sri Lankan girl,
35
136347
5325
و لەگەڵتان ڕاستگۆ بم، کچێکی گەنجی،
ساویلکەی، سری لانکی بوو،
ساویلکەی، سری لانکی بوو،
02:33
(Laughter)
36
141696
1159
(پێکەنین)
02:34
who had no previous research experience.
37
142879
3118
هیچ زانیاریم سەبارەت
بە توێژینەوە نەبوو.
بە توێژینەوە نەبوو.
02:38
And I was tasked
to look at how cancer cells move
to look at how cancer cells move
38
146537
3596
ئەرکی من ئەوە بوو تێبینی
جوڵەی خانەکانی شێرپەنجە
جوڵەی خانەکانی شێرپەنجە
02:42
in a 3D collagen I matrix
39
150157
2658
لە ناو قاڵبە سێ ڕەهەندی
02:44
that recapsulated, in a dish,
40
152839
2389
لە تاقیگە دا بکەم،
02:47
the conditions that cancer cells
are exposed to in our bodies.
are exposed to in our bodies.
41
155252
4200
بەو مەرجەی خانەکانی شێرپەنجە
ناو جەستەمان پیشان بدرێن.
ناو جەستەمان پیشان بدرێن.
02:52
This was new and exciting for me,
42
160117
1786
بۆ من کارێکی نوێ و سەرسورهێنەر بوو،
02:53
because previous work had been done
on 2D, flat, plastic dishes
on 2D, flat, plastic dishes
43
161927
5023
چونکە کاری پێشترم لە ناو قاپێکی پلاستیکی
دوو ڕەهەندی ئەنجام دا بوو،
دوو ڕەهەندی ئەنجام دا بوو،
02:58
that really weren't representative
44
166974
2555
نواندنی خانەکانی شێرپەنجەی ناو جەستەمان
03:01
of what the cancer cells
are exposed to in our bodies.
are exposed to in our bodies.
45
169553
3667
بە ڕوونی دەرنەدەخست.
03:05
Because, let's face it,
46
173665
2286
دەبێ ئەم ڕاستیە قبوڵ بکەین،
03:07
the cancer cells in our bodies
aren't stuck onto plastic dishes.
aren't stuck onto plastic dishes.
47
175975
4173
خانەکانی شێرپەنجەی جەستەمان
لە ناو قاپی پلاستیکی گیر نابن.
لە ناو قاپی پلاستیکی گیر نابن.
03:13
It was during this time
that I attended a seminar
that I attended a seminar
48
181006
3277
ئەو کاتەی لە زانکۆی پریستن
بەشداریم لە سیمینارێک دا کرد
بەشداریم لە سیمینارێک دا کرد
03:16
conducted by Dr Bonnie Bassler
from Princeton University,
from Princeton University,
49
184307
4040
لە لایەن دکتۆر بۆنی بەیسلەر پێشکەشکرا،
03:20
where she talked about how bacteria cells
communicate with each other,
communicate with each other,
50
188371
4666
ئەوەی خستەڕوو کە چۆن
خانەکانی بەکتریا لەسەر بنەمای،
خانەکانی بەکتریا لەسەر بنەمای،
03:25
based on their population density,
and perform a specific action.
and perform a specific action.
51
193061
4193
چڕی زۆری ژمارەیان و ئەنجامدانی
جوڵەی تایبەتییان بەیەک دەگەن.
جوڵەی تایبەتییان بەیەک دەگەن.
03:30
It was at this moment that a light bulb
went off in my head, and I thought,
went off in my head, and I thought,
52
198236
4949
ئەمە ئەو کاتە بوو کە گرێییە
لە سەرم دروست ببوو، بیرم کردەوە،
لە سەرم دروست ببوو، بیرم کردەوە،
03:35
"Wow, I see this
in my cancer cells every day,
in my cancer cells every day,
53
203209
3532
واو، هەموو ڕۆژێک خانەکانی
شێرپەنجەی مێشکمم دەبینم"،
شێرپەنجەی مێشکمم دەبینم"،
03:38
when it comes to their movement."
54
206765
1714
چۆن دەست بە جوڵەی خۆیان دەکەن."
03:40
The idea for my project was thus born.
55
208908
2682
بەم شێوەیە بیرۆکەی پڕۆژەکەم دەست پێ کرد.
03:44
I hypothesized that cancer cells
are able to communicate with each other
are able to communicate with each other
56
212307
4992
وامدانا خانەکانی شێرپەنجە
توانای بەیەک گەیشتنیان هەیە
توانای بەیەک گەیشتنیان هەیە
03:49
and coordinate their movement,
57
217323
2190
و ڕێکخستنی جووڵەیان،
03:51
based on how closely packed they are
in the tumor microenvironment.
in the tumor microenvironment.
58
219537
4286
بەندە بە بەو گورزەیەی لەو شوێنە
بچووکەی گرێکەوە دروستی دەکەن.
بچووکەی گرێکەوە دروستی دەکەن.
03:57
I became obsessed with pursuing
this hypothesis.
this hypothesis.
59
225220
3523
لەگەڵ ئەم گریمانەیە دوودڵ بووم.
04:01
And fortunately, I work for someone
60
229243
2787
و خۆشبەختانە، کارم بۆ کەسێک دەکرد
04:04
who is open to running
with my crazy ideas.
with my crazy ideas.
61
232054
2880
هاندەرم بوو کار لەسەر
بیرۆکە شێتانەکەم بکەم.
بیرۆکە شێتانەکەم بکەم.
04:07
So, I threw myself into this project.
62
235466
2658
بۆیە، خۆم بۆ ئەم پڕۆژەیە ئامادە کرد.
04:10
However, I couldn't do it by myself.
63
238665
2856
هەرچەندە، بەتەنها
نەمدەتوانی ئەم کارە بکەم.
نەمدەتوانی ئەم کارە بکەم.
پێویستیم بە یارمەتی بوو.
04:13
I needed help.
64
241958
1150
04:15
I definitely needed help.
65
243442
1611
بەڕاستی پێویستیم بە یارمەتی بوو.
04:17
So we recruited undergraduate
students, graduate students,
students, graduate students,
66
245593
3222
بۆیە ئێمە فێرخوازانی کۆلێژ، خوێندنی باڵا،
04:20
postdoctoral fellows and professors
67
248839
2595
پۆست دکتۆرا و پرۆفیسۆرەکان
04:23
from different institutions
and multiple disciplines
and multiple disciplines
68
251458
3889
لە دامەزراوە جیاوازەکان و
لە پسپۆری هەمەچەشن
لە پسپۆری هەمەچەشن
04:27
to come together and work on this idea
69
255371
3114
ڕازیمان کردن یارمەتیمان بدەن و
لەگەڵماندا کار بۆ ئەم بیرۆکەیە بکەن
لەگەڵماندا کار بۆ ئەم بیرۆکەیە بکەن
04:30
that I conceived
as a sophomore in college.
as a sophomore in college.
70
258509
2933
بۆ ئەم گریمانەی وەک فێرخوازی
دووەم ساڵی کۆلێژ لام گەڵاڵە ببوو.
دووەم ساڵی کۆلێژ لام گەڵاڵە ببوو.
04:33
After years of conducting
experiments together
experiments together
71
261935
3303
پاش چەندین ساڵ لە ئەنجامدانی
تاقیکردنەوەی زانستی بەیەکەوە
تاقیکردنەوەی زانستی بەیەکەوە
04:37
and merging different ideas
and perspectives,
and perspectives,
72
265262
3532
و تێکەڵ هەڵکیشکردنی
بیرۆکە جیاواز و بەرچاوەکان،
بیرۆکە جیاواز و بەرچاوەکان،
04:40
we discovered a new signaling pathway
73
268818
3323
ڕێگەیەکی نوێ بۆ ئاماژەکانمان دۆزییەوە
04:44
that controls how cancer cells
communicate with each other and move,
communicate with each other and move,
74
272165
5095
تیایدا کۆنترۆڵی پەیوەندی خانەکانی
شێرپەنجە بە یەکتری دەکات و جووڵەیان،
شێرپەنجە بە یەکتری دەکات و جووڵەیان،
04:49
based on their cell density.
75
277284
1866
بەندە بە چارەنووسی خانەکە خۆی.
هەندێک لە ئێوە لەوانەیە
گوێبیستی ئەمە بووبن،
گوێبیستی ئەمە بووبن،
04:52
Some of you might have heard this,
76
280331
1684
04:54
because most of social media knows it
as the Hasini effect.
as the Hasini effect.
77
282039
4348
چونکە لە زۆربەی تۆرە کۆمەڵایەتییەکان
بە کاریگەریەکانی حەسینی ناوی دەرکردووە.
بە کاریگەریەکانی حەسینی ناوی دەرکردووە.
04:58
(Laughter)
78
286411
2818
(پێکەنین)
05:01
(Applause)
79
289253
6181
(چەپڵەڕێزان)
05:08
And we weren't done yet.
80
296280
1690
هێشتا کارمان تەواو نەببوو.
05:09
We then decided that we wanted
to block this signaling pathway
to block this signaling pathway
81
297994
4024
پاشان بڕیارماندا کە دەمانەوێت
ئەم ئاماژانە ڕابگرین
ئەم ئاماژانە ڕابگرین
05:14
and see if we could slow down
the spread of cancer.
the spread of cancer.
82
302042
2960
و ئەگەر بمانتوانیبا ڕێگە لە
بڵاو بوونەوەی شێرپەنجە بگرین.
بڵاو بوونەوەی شێرپەنجە بگرین.
وەک ئەوەی کارەی بۆ ئاژەڵان پێش
دەرکەوتنی نەخۆشییەکەیان کردمان.
دەرکەوتنی نەخۆشییەکەیان کردمان.
05:17
Which we did, in preclinical
animal models.
animal models.
83
305307
2671
گیراوەی دەرمانێکمان دۆزییەوە کە
پێک دێت لە تۆسیلیزوماب،
پێک دێت لە تۆسیلیزوماب،
05:20
We came up with a drug cocktail
consisting of tocilizumab,
consisting of tocilizumab,
84
308458
4071
پێشتر بۆ چارەسەری نەخۆشی هەوکردنی
جومگەکان (ڕۆمانتیزم) بەکار هاتووە،
جومگەکان (ڕۆمانتیزم) بەکار هاتووە،
05:24
which is currently used to treat
rheumatoid arthritis,
rheumatoid arthritis,
85
312553
2985
05:27
and reparixin, which is currently
in clinical trials against breast cancer.
in clinical trials against breast cancer.
86
315562
4878
هەروەها ڕێپەڕێکسین دژی شێرپەنجەی
مەمک بەکار هاتووە.
مەمک بەکار هاتووە.
05:33
And interestingly, what we found
was that this cocktail of drugs
was that this cocktail of drugs
87
321061
4937
ئەوەی گیراوەیە دەرمانەی کە دۆزیمانەوە
05:38
really had no effect on tumor growth,
88
326022
2578
هیچ کاریگەری لەسەر گەشەی گرێکان نەبوو،
05:40
but directly targeted metastases.
89
328624
2603
ڕاستەوخۆ دەچوو بۆ
خانەکان.
خانەکان.
05:43
This was a significant finding,
90
331982
2778
ئەمەش دۆزەرەوەیەکی گرنگ بوو،
05:46
because currently, there aren't any
FDA-approved therapeutics
FDA-approved therapeutics
91
334784
4269
چونکە ئێستا، هیچ دەرمانێک لە لایەن
دەزگای خۆڕاک و دەرمانی ئەمریکی
دەزگای خۆڕاک و دەرمانی ئەمریکی
05:51
that directly target the spread of cancer.
92
339077
2619
بە ئامانجی ڕێگە گرتن بێت لە
بڵاوبوونەوەی شێرپەنجە نییە.
بڵاوبوونەوەی شێرپەنجە نییە.
05:54
In fact, the spread of cancer, metastasis,
93
342149
3487
لە ڕاستییدا، بڵاوبوونەوە یاخود،
تەشەنەکردنی شێرپەنجە،
تەشەنەکردنی شێرپەنجە،
05:57
is thought of as a byproduct
of tumor growth.
of tumor growth.
94
345660
3103
بەرهەمی لاوەکی گەشەی گڕێکانە.
06:01
Where the idea is, if we can stop
the tumor from growing,
the tumor from growing,
95
349168
3794
گریمان، ئەگەر بتوانین
گرێکان لە گەشەکردن بوەستێنین،
گرێکان لە گەشەکردن بوەستێنین،
06:04
we can stop the tumor from spreading.
96
352986
2734
ئەو کاتە دەتوانین ڕێگە لە
بڵاوبوونەوەشیان بگرین.
بڵاوبوونەوەشیان بگرین.
06:07
However, most of us know
that this is not true.
that this is not true.
97
355744
4126
زۆربەمان دەزانین ئەمە لە ڕاسییەوە دوورە.
06:12
We, on the other hand,
came up with the drug cocktail
came up with the drug cocktail
98
360776
3706
لە لایەکی ترەوە، ئەم دەرمانە
گیراوەکەی دۆزیمانەوە
گیراوەکەی دۆزیمانەوە
06:16
that targets metastasis
not by targeting tumor growth,
not by targeting tumor growth,
99
364506
4079
ئامانجی ڕاگرتنی تەشەنەکردنە
نەک ڕێگەگرتن لە گەشەی گڕێکە،
نەک ڕێگەگرتن لە گەشەی گڕێکە،
06:20
but by targeting the complex
mechanisms that govern it,
mechanisms that govern it,
100
368609
3667
بەڵام لە ئامانجی ئامێری
ئەو میکانیزمەی کە کۆنتڕۆڵیان دەکات،
ئەو میکانیزمەی کە کۆنتڕۆڵیان دەکات،
06:24
through the targeting
of the Hasini effect.
of the Hasini effect.
101
372300
3147
بەڕێگەی ئامانجی کاریگەرییەکانی حەسینی.
06:27
(Laughter)
102
375471
1150
(پێکەنین)
06:29
This work was recently published
in "Nature Communications,"
in "Nature Communications,"
103
377244
4271
ئەم کارە لە گۆڤاری زانستی
"نەیچەر کەمیونیکێشنس" بڵاوبویەوە،
"نەیچەر کەمیونیکێشنس" بڵاوبویەوە،
06:33
and my team and I received an overwhelming
response from around the world.
response from around the world.
104
381539
5000
من و تیمەکەم کاردانەوەیەکی یەکجار زۆر
لە سەرانسەری جیهان پێمان گەیشت.
لە سەرانسەری جیهان پێمان گەیشت.
06:38
Nobody on my team could have predicted
this sort of response.
this sort of response.
105
386950
3960
هیچ کەسێک لە تیمەکەم پێشبینی
ئەم جۆرە لە کاردانەوەی نەکردبوو.
ئەم جۆرە لە کاردانەوەی نەکردبوو.
06:42
We seem to have struck a nerve.
106
390934
1933
پێمان وابوو ڕووبەرووی
کاردانەوەیەکی بیزارکەر بین.
کاردانەوەیەکی بیزارکەر بین.
06:45
Looking back, I am extremely grateful
for the positive response that I received,
for the positive response that I received,
107
393267
5506
من سوپاسگوزارم بەم وەڵامە ئەرێنییەی،
06:50
not only from academia, but also patients,
108
398797
3064
نەک تەنها وەک ئەکادیمیایەک،
بەڵکو وەک نەخۆشێکیش پێمگەیشت،
بەڵکو وەک نەخۆشێکیش پێمگەیشت،
06:53
and people around the world
affected by this terrible disease.
affected by this terrible disease.
109
401885
3932
و ئەم نەخۆشییە ترسناکە کاریگەری لەسەر
خەڵک لە سەرانسەری جیهان هەبوو.
خەڵک لە سەرانسەری جیهان هەبوو.
06:58
As I reflect on this success
I've encountered with the Hasini effect,
I've encountered with the Hasini effect,
110
406807
5096
کاتێک بیر لەم سەرکەوتنەی بەهۆی
پرۆژەی کاریگەرییەکانی حەسینی دەکەمەوە،
پرۆژەی کاریگەرییەکانی حەسینی دەکەمەوە،
07:03
I keep coming back to the people
that I was fortunate enough to work with.
that I was fortunate enough to work with.
111
411927
4766
بەهۆی ئەو کەسانەی خۆشبەخت
بووم کارم لەگەڵ کردن.
بووم کارم لەگەڵ کردن.
07:09
The undergraduate students
112
417678
1636
فێرخوارە کانی کۆلێژ
07:11
who demonstrated superhuman powers
through their hard work and dedication.
through their hard work and dedication.
113
419338
5106
بە گڕوتینێکی زۆر و پابەندبوونیان
بە کارەکەوە خۆیان نیشانداوە.
بە کارەکەوە خۆیان نیشانداوە.
07:16
The graduate students
and the postdoctoral fellows,
and the postdoctoral fellows,
114
424886
3350
فێرخوازانی خوێندنی باڵا و پۆست دکتۆراش
07:20
my fellow Avengers,
who taught me new techniques
who taught me new techniques
115
428260
3548
ئەوانەی تەکنینکی نۆییان فێرکردم
07:23
and always made sure I stayed on track.
116
431832
2600
و دڵنیایان بۆ مانەوەم لەسەر
ئەم ڕێچکەیە پێ بەخشیم .
ئەم ڕێچکەیە پێ بەخشیم .
07:26
The professors, my Yodas
and my Obi-Wan Kenobis,
and my Obi-Wan Kenobis,
117
434950
4310
پڕۆفیسۆرەکان، یۆداس و و ئۆبی-وان کینۆبیس،
07:31
who brought their expertise into
making this work into what it is today.
making this work into what it is today.
118
439284
5136
شارەزای خۆیان لە بەدیهێنانی ئەم
کارەی کە ئەمڕۆ بەردەستە بەکارهێنا.
کارەی کە ئەمڕۆ بەردەستە بەکارهێنا.
07:37
The support staff, the friends and family,
119
445371
3198
ستافی پاڵپشتی، هاوڕێکانم و خێزانەکەم،
07:40
people who lifted our spirits,
120
448593
2540
ئەو کەسانەی ورەیان بەرز کردینەوە،
07:43
and never let us give up
on our ambitious endeavors.
on our ambitious endeavors.
121
451157
3533
وایان لێ کردین هەرگیز واز لە
هەوڵ و تێکەشانمان نەهێنین.
هەوڵ و تێکەشانمان نەهێنین.
07:47
The best kind of sidekicks
we could have asked for.
we could have asked for.
122
455196
3151
باشترین جۆری هاوڕێییە کە
توانیبێتمان بە دوایدا بگەڕێین.
توانیبێتمان بە دوایدا بگەڕێین.
07:50
It took a village to help me
study metastasis.
study metastasis.
123
458966
3067
هەوڵیکی زۆر بۆ لێکولینەوە لە
بواری تەشەنەکردن پێویستە.
بواری تەشەنەکردن پێویستە.
07:54
And believe me, without my village,
I wouldn't be here.
I wouldn't be here.
124
462347
3713
باوەرم پێ بکەن، بەبێ هەوڵدانم،
من لێرە خۆم نەدەدیتەوە.
من لێرە خۆم نەدەدیتەوە.
07:59
Today, our team has grown,
125
467205
2444
ئێستا تیمەکەمان بەڕەو پێش چووە،
08:01
and we are using the Hasini effect
to develop combination therapies
to develop combination therapies
126
469673
4658
و بیرۆکەکانی پرۆژەکەم بۆ بەرەو پێش بردنی
چارەسەرە تێکەڵەکان بەکار دەهێنین
چارەسەرە تێکەڵەکان بەکار دەهێنین
08:06
that will effectively target
tumor growth and metastases.
tumor growth and metastases.
127
474355
4079
ئامانجمان ڕێگە لە گەشەی
گریکان و تەشەنەکردنیان بگرن.
گریکان و تەشەنەکردنیان بگرن.
08:10
We are engineering
new anticancer therapeutics,
new anticancer therapeutics,
128
478458
3365
ئێمە هەوڵی دۆزینەوەی چارەسەرێکی
نۆی دژی شێرپەنجە دەدەین،
نۆی دژی شێرپەنجە دەدەین،
08:13
to limit toxicity and to reduce
drug resistance.
drug resistance.
129
481847
3635
بۆ ئەوەی ژەهراویەتی سنوردار بکات
و بەرگری دەرمان کەم بکەینەوە.
و بەرگری دەرمان کەم بکەینەوە.
08:17
And we are developing
groundbreaking systems
groundbreaking systems
130
485958
3302
و سیستەمەکانی داهێنان بەرەو پێش دەبەین
08:21
that will help for the development
of better human clinical trials.
of better human clinical trials.
131
489284
4250
یارمەتی لە بەرەو پێش بردنی
تاقیکردنەوەکانی مرۆڤایەتى دەدەین.
تاقیکردنەوەکانی مرۆڤایەتى دەدەین.
08:26
It blows my mind to think that all this,
132
494474
4405
ئەمەش وام لێ دەکات
بیرم لای هەموو ئەمانە بێت،
بیرم لای هەموو ئەمانە بێت،
08:30
the incredible work that I'm pursuing --
133
498903
2755
پیشەیەکی باوەر پێنەکڕاو
بە دوای دا دەگەڕێم--
بە دوای دا دەگەڕێم--
08:33
and the fact that I'm standing here,
talking to you today --
talking to you today --
134
501682
3151
هۆکاری ئەوەی من ئەمڕۆ
لێرەم، و قسەتان بۆ دەکەم
لێرەم، و قسەتان بۆ دەکەم
08:36
all came from this tiny idea
135
504857
3167
بەهۆی ئەم بیرۆکە بچووکەوەیەوە
08:40
that I had when I was sitting
at the back of a seminar
at the back of a seminar
136
508048
2960
لەو کاتەی لە سیمینارەکەدا
لە دواوە دانیشتبووم بۆم هات
لە دواوە دانیشتبووم بۆم هات
08:43
when I was just 20 years old.
137
511032
1933
کاتێک تەمەن بیست ساڵان بوو.
08:46
I recognize that right now,
I am on this incredible journey
I am on this incredible journey
138
514325
4389
ئێستا بۆم دەردەکەوێت،
من لەسەر ئەم ڕیچکەیەم
من لەسەر ئەم ڕیچکەیەم
08:50
that allows me to pursue work
that I am extremely passionate about,
that I am extremely passionate about,
139
518738
4260
کە ڕێگەم پێدەدات بە شوێن ئەو
کارەدا کە شێتانە حەزم لێیەتی بگەڕێم،
کارەدا کە شێتانە حەزم لێیەتی بگەڕێم،
08:55
and something that feeds
my curiosity on a daily basis.
my curiosity on a daily basis.
140
523022
3983
و هەموو ڕۆژێک شتێک
دەخەمە نێو فەرهەنگی زانیاریەکانم.
دەخەمە نێو فەرهەنگی زانیاریەکانم.
08:59
But I have to say,
my favorite part of all of this --
my favorite part of all of this --
141
527879
5099
پێویستە بڵێم، کارە دڵخوازەکەی
من لە نێو هەموو ئەم کارانە--
من لە نێو هەموو ئەم کارانە--
09:05
other than, of course, being here,
talking to you, today --
talking to you, today --
142
533002
3007
بوونم لێرە و قسە کردنە بۆ ئێوە--
09:08
is the fact that I get to work
with a diverse group of people,
with a diverse group of people,
143
536033
4933
من کار لەگەڵ کۆمەڵە
کەسانێکی هەمەچەشن کار دەکەم،
کەسانێکی هەمەچەشن کار دەکەم،
09:12
who make my work stronger,
better and just so much more fun.
better and just so much more fun.
144
540990
5912
کارەکەم بەهێزتر، باشتر و خۆشتر دەکەن.
09:19
And because of this, I have to say
145
547694
2698
هەر لەبەر ئەمەش، پێویستە بڵێم
09:22
that collaboration is my favorite
superhuman power.
superhuman power.
146
550416
3682
هاوکاری توانای دڵخوازی منە.
09:26
And what I love about this power
is that it's not unique to me.
is that it's not unique to me.
147
554940
4451
ئەوەی وایلێکردم کە ئەم توانایەم
خۆشبوێت ئەوەیە بۆ من شاز نییە.
خۆشبوێت ئەوەیە بۆ من شاز نییە.
09:31
It's within all of us.
148
559415
1634
ئەمە لە نێو ناخی هەمووماندایە.
09:33
My work shows that even cancer cells
149
561700
3223
کارەکەم ئەوە دەردەخات
خانەکانی شێرپەنجەش
خانەکانی شێرپەنجەش
09:36
use collaboration to invade our bodies
and spread their wrath.
and spread their wrath.
150
564947
4301
پشت بە هاریکاری بۆ داگیر کردنی
جەستەمان و بڵاوبوونەوەیان دەبەستن.
جەستەمان و بڵاوبوونەوەیان دەبەستن.
09:41
For us humans, it is a superpower
that has produced incredible discoveries
that has produced incredible discoveries
151
569958
5198
بۆ ئێمە، ئەمە توانایەکی لە ڕادەبەدەرە
ئەم دۆزەرەوە بێ هاوتایەمان
ئەم دۆزەرەوە بێ هاوتایەمان
09:47
in the medical and scientific field.
152
575180
2400
لە بواری پزیشکی و زانستیدا بەرهەم هێناوە.
09:49
And it is the superpower
that we can all turn to
that we can all turn to
153
577958
3405
و ئەو تونا بێ هاوتایە وامان
لێ دەکات پەنا ببەینە بەر
لێ دەکات پەنا ببەینە بەر
09:53
to inspire us to create
something bigger than ourselves,
something bigger than ourselves,
154
581387
3690
دروستکردنی شتێک کە لە خۆمان گەورەتر بێت،
09:57
that will help make
the world a better place.
the world a better place.
155
585101
3067
یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی جیهان
ببێتە شوێنێکی باشتر.
ببێتە شوێنێکی باشتر.
هاریکاری توانایەکی بێ هاوتایە، یارمەتیم
دەدات بەڕەنگاری شێرپەنجە ببمەوە.
دەدات بەڕەنگاری شێرپەنجە ببمەوە.
10:00
Collaboration is the superpower
that I turn to, to help me fight cancer.
that I turn to, to help me fight cancer.
156
588641
5529
10:06
And I am confident
that with the right collaborations,
that with the right collaborations,
157
594702
3960
و باوڕم وایە بە هاریکاریەکی ڕاستگۆیانە،
10:10
we will beat this terrible disease.
158
598686
2334
ئێمە ڕووبەرووی ئەم
نەخۆشییە ترسناکە دەبینەوە.
نەخۆشییە ترسناکە دەبینەوە.
10:13
Thank you.
159
601678
1151
سوپاس
10:14
(Applause)
160
602853
3424
(چەثڵەڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Hasini Jayatilaka - Cancer fighterHasini Jayatilaka discovered a novel mechanism that causes cancer cells to break away from tumors and metastasize.
Why you should listen
Hasini Jayatilaka is postdoctoral fellow at Stanford University focused on elucidating mechanisms that govern relapse in childhood cancers, particularly B-cell precursor acute lymphoblastic leukemia (BCP-ALL) and neuroblastoma.
BCP-ALL is a common childhood malignancy that has seen dramatic improvements in survival using current treatment regimens. However, relapse is the most frequent cause of cancer-related death among children with BCP-ALL. Jayatilaka is studying the activation of pro-survival and drug resistance mechanisms in a subset of the BCP-ALL population that allow tumor cells to persist following treatment and cause relapse.
Jayatilaka is currently conducting research on understanding the complex pathways that govern metastasis, the spread of cancer, which is responsible for 90% of cancer related deaths. She recently discovered a new signaling pathway that controls metastasis and showed that by blocking the pathway, the spread of cancer can be slowed down.
Jayatilaka grew up in Sri Lanka and pursued her BS and PhD in Chemical and Bimolecular Engineering at Johns Hopkins University.
Hasini Jayatilaka | Speaker | TED.com