TEDMED 2016
Emtithal Mahmoud: A young poet tells the story of Darfur
ئیمتیھال محمود: شاعیرێکی گەنج چیرۆکی دارفۆرمان بۆ دەگێرێتەوە
Filmed:
Readability: 3.2
1,059,568 views
ئیمتیھال "ئێمی" محمود شعر دەربارەی ناخۆشی دەنوسێ، بەرەنگاری ئەو ئەزموونەی دەبێتەوە لە ڕاکردنی لە جینۆسایدی دارفۆر بە شعر، دوو شعری ناخ ھەژێنی خۆی باس دەکات دەربارەی پەنابەران، خێزان، خۆشی و ناخۆشی، دەپرسێت " ئایا شایەتیم بۆ دەدی؟".
Emtithal Mahmoud - Poet
Emtithal "Emi" Mahmoud dedicates her time to spreading understanding through poetry and advocacy, particularly for the cause of refugees and disadvantaged communities the world over. Full bio
Emtithal "Emi" Mahmoud dedicates her time to spreading understanding through poetry and advocacy, particularly for the cause of refugees and disadvantaged communities the world over. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was 10 years old when I learned
what the word "genocide" meant.
what the word "genocide" meant.
0
994
4117
تەمەنم ١٠ سالان بوو فێربووم
.ووشەى جينوسايد ماناى چيە
.ووشەى جينوسايد ماناى چيە
00:18
It was 2003,
1
6755
1704
٢٠٠٣ بوو
00:20
and my people were being brutally
attacked because of their race --
attacked because of their race --
2
8483
4102
خەڵكەكەم بێ بەزەييانە هێرشيان
دەكرايە سەر بەهۆى ڕەگەزيانەوە
دەكرايە سەر بەهۆى ڕەگەزيانەوە
00:24
hundreds of thousands murdered,
3
12609
1804
،سەدان هەزاريان كوژران
00:26
millions displaced,
4
14437
1948
بە مليۆن ڕاگوێزران
00:28
a nation torn apart at the hands
of its own government.
of its own government.
5
16409
3299
نەتەوەيەك پارچەپارچە بوو
بەدەستى حكومەتەكەى خۆیان.
بەدەستى حكومەتەكەى خۆیان.
00:32
My mother and father immediately began
speaking out against the crisis.
speaking out against the crisis.
6
20199
4190
دایکم و باوکم بەخێرایی
.قسەیان کرد لەدژی قەیرانەکە
.قسەیان کرد لەدژی قەیرانەکە
00:36
I didn't really understand it,
7
24413
1486
من لە ڕاستیدا تێنەگەشتم.
00:37
except for the fact
that it was destroying my parents.
that it was destroying my parents.
8
25923
2846
بێجگە لەو راستیەی کە خەریک بوو
. دایک و باوکم تێک بشکێنێ
. دایک و باوکم تێک بشکێنێ
00:41
One day, I walked in on my mother crying,
9
29391
3713
ڕۆژێک کە چوومە ژورەوە
،دایکم دەگریا
،دایکم دەگریا
00:45
and I asked her why
we are burying so many people.
we are burying so many people.
10
33128
4647
منیش پرسیارم لیکرد بۆچی
.ئەوھەموو خەڵکە دەنێژین
.ئەوھەموو خەڵکە دەنێژین
00:50
I don't remember the words that she chose
11
38400
2703
لە بیرم نیە ئەو ووشانەی ھەڵیبژارد
00:53
to describe genocide to her
10-year-old daughter,
10-year-old daughter,
12
41127
4237
بۆ وەسفی جینۆسایدی
،کچە ١٠ ساڵانەکەی
،کچە ١٠ ساڵانەکەی
00:57
but I remember the feeling.
13
45388
1629
.بەڵام ھەستەکەم لە بیرە
00:59
We felt completely alone,
14
47741
3055
،ھەستمان بە تەنیایەکی تەواو کرد
01:02
as if no one could hear us,
15
50820
1918
،وەک بڵێی کەس گوێی لە ئێمە نیە
01:04
as if we were essentially invisible.
16
52762
2809
.وەک بڵێی بەتەواوی نادیارین
01:08
This is when I wrote
my first poem about Darfur.
my first poem about Darfur.
17
56359
4029
ئەمە ئەو کاتەبوو کە یەکەم شعری
.خۆم نووسی دەربارەی دارفۆر
.خۆم نووسی دەربارەی دارفۆر
01:13
I wrote poetry to convince people
to hear and see us,
to hear and see us,
18
61144
4988
من شعرم بۆ ھاندانی خەڵک نووسی
بۆئەوەی گوێیان لە ئێمە بێت و بمان بینن،
بۆئەوەی گوێیان لە ئێمە بێت و بمان بینن،
01:18
and that's how I learned
the thing that changed me.
the thing that changed me.
19
66156
2470
بەو شێوەیە فێری ئەوشتە
.بووم کە منی گۆری
.بووم کە منی گۆری
01:21
It's easy to be seen.
20
69291
1796
بینینی ئەمە ئاسانە.
01:23
I mean, look at me -- I'm a young
African woman with a scarf around my head,
African woman with a scarf around my head,
21
71111
5110
تەمەشای من بکە --من ئافرەتێکی گەنجی
ئەفریقیم بە لەچکێکەوە لە سەرم،
ئەفریقیم بە لەچکێکەوە لە سەرم،
01:28
an American accent on my tongue
22
76245
2163
شێوەزارێکی ئەمریکی لەسەر زمانم
01:30
and a story that makes even the most
brutal of Monday mornings seem inviting.
brutal of Monday mornings seem inviting.
23
78432
4358
چیرۆکێک کە سەرنجی بێبەزەیترین
بەیانیانی دوو شەمەی ڕادەكێشا.
بەیانیانی دوو شەمەی ڕادەكێشا.
01:36
But it's hard to convince people
that they deserve to be seen.
that they deserve to be seen.
24
84031
3603
بەڵام زەحمەتە قەناعەت بە خەڵک بێنی
.کە ئەوان شایانی ئەوەن کە ببینرێن
.کە ئەوان شایانی ئەوەن کە ببینرێن
01:40
I learned this in my high school
classroom one day,
classroom one day,
25
88741
2411
ڕۆژێک ئەوە لە
،خوێندنی ئامادەیی فێربووم
،خوێندنی ئامادەیی فێربووم
کاتێ مامۆستاکەم داوای لێکردم
.وانەیەک پێشکەش کەم لەسەر دارفۆر
.وانەیەک پێشکەش کەم لەسەر دارفۆر
01:43
when my teacher asked me
to give a presentation about Darfur.
to give a presentation about Darfur.
26
91176
2875
01:46
I was setting up the projector
when a classmate of mine said,
when a classmate of mine said,
27
94075
3895
من خەریکبوو پرۆچێک تەرەکەم
،ڕێک دەخست کە ھاوپۆلێکم ووتی
،ڕێک دەخست کە ھاوپۆلێکم ووتی
01:49
"Why do you have to talk about this?
28
97994
2095
بۆ دەبێ قسە دەربارەی ئەمە بکەی ؟
01:52
Can't you think about us
and how it will make us feel?"
and how it will make us feel?"
29
100113
3050
ناتوانیت بیر لە ئێمە بکەیتەوە
و چۆن ھەست بکەین؟
و چۆن ھەست بکەین؟
01:55
(Laughter)
30
103187
2140
(پێکەنین)
01:57
My 14-year-old self didn't know
what to say to her,
what to say to her,
31
105351
4064
،منی ١٤ سال نەمزانی چی پێبڵێم
02:01
or how to explain the pain
that I felt in that moment,
that I felt in that moment,
32
109439
3862
یان چۆن ئەو ئازارەی بۆ
،ڕونکەمەوە کە لەو کاتەدا ھەستم پێکرد
،ڕونکەمەوە کە لەو کاتەدا ھەستم پێکرد
02:05
and in every moment that we were forced
not to talk about "this."
not to talk about "this."
33
113325
4071
و ھەموو ئەو کاتانەی کە زۆرمان
.لێدەکرا کە قسەی دەربارە نەکەین
.لێدەکرا کە قسەی دەربارە نەکەین
02:09
Her words took me back to the days
and nights on the ground in Darfur,
and nights on the ground in Darfur,
34
117420
4844
ووشەکانی منیان گەراندەوە بۆ ئەو شەو
،ڕۆژانەی کەلەسەر زەوی دارفۆربووم
،ڕۆژانەی کەلەسەر زەوی دارفۆربووم
02:14
where we were forced to remain silent;
35
122288
2454
ئەو شوێنەی کە زۆرمان
لێدەکرا بۆئەوەی بێدەنگ بین
لێدەکرا بۆئەوەی بێدەنگ بین
02:16
where we didn't speak over morning tea
36
124766
2191
ئەو شوێنەی قسەمان نەدەکرد
لە کاتی چایی بەیانیان
لە کاتی چایی بەیانیان
02:18
because the warplanes overhead
would swallow any and all noise;
would swallow any and all noise;
37
126981
4453
لەبەر ئەوەی فرۆکە جەنگییەکانی
،لە سەرمان ھەموو دەنگێکیان قووتدەدا
،لە سەرمان ھەموو دەنگێکیان قووتدەدا
02:23
back to the days when we were told
38
131458
2123
بۆ ئەو ڕۆژانەی کە پێمان دەگووترا
02:25
not only that we don't
deserve to be heard
deserve to be heard
39
133605
2789
نەک تەنھا ئەوەی کە شایانی
ئەوەنین کە گوێمان لێبگیرێ
ئەوەنین کە گوێمان لێبگیرێ
02:28
but that we do not have a right to exist.
40
136418
2816
.بەڵکو ئەوەی کە مافی بوونمان نییە
02:31
And this is where the magic happened,
41
139963
2479
و ئەمە ئەو شوێنەیە کەسحرەکە ڕوویدا
02:34
in that classroom when all the students
started taking their seats
started taking their seats
42
142466
3223
لەو پۆلەدا کاتێک ھەموو
خوێندکارەکان دانیشتن
خوێندکارەکان دانیشتن
02:37
and I began to speak,
43
145713
1269
،و من دەستم کرد بە قسەکردن
02:39
despite this renewed feeling
that I didn't deserve to be there,
that I didn't deserve to be there,
44
147006
3739
سەرەرای ئەو ھەستە تازەبووەی
،کە شایەنی ئەوەنیم لەوێ بم
،کە شایەنی ئەوەنیم لەوێ بم
02:42
that I didn't belong there
45
150769
1440
کە من ھی ئەوێ نیم
02:44
or have a right to break the silence.
46
152233
2378
.یان مافی ئەوەم ھەبێ کە بێدەنگیەکە بشکێنم
02:47
As I talked,
47
155110
1684
،کە قسەم کرد
02:48
and my classmates listened,
48
156818
2643
و ھاوپۆلەکانم گوێیان گرت،
02:51
the fear ebbed away.
49
159485
1470
ترسەکە کەمبۆوە.
02:54
My mind became calm,
50
162022
1577
،ھۆشم ئارام بۆوە
02:55
and I felt safe.
51
163623
1677
.و ھەستم بە سەلامەتی کرد
02:58
It was the sound of our grieving,
52
166796
2897
،ئەوە دەنگی خەم و ناسۆر بوو
03:01
the feel of their arms around me,
53
169717
2723
ھەستی باوەشیان بەمن دا،
03:04
the steady walls that held us together.
54
172464
2281
دیوارە جێگیرەکان
.ئێمەیان بەیەکەوە ڕاگرت
.ئێمەیان بەیەکەوە ڕاگرت
03:07
It felt nothing like a vacuum.
55
175926
1931
ھیچ ھەستێک نەبوو وەک و بۆشایی
03:10
I choose poetry because it's so visceral.
56
178801
3276
شعرم ھەڵبژارد لەبەرئەوەی
لە ناخەوە دەردەچێت.
لە ناخەوە دەردەچێت.
03:14
When someone is standing in front of you,
mind, body and soul,
mind, body and soul,
57
182821
3310
کاتێک کەسێک لەبەردەمت
،دەوەستێت ھۆش، جەستە ، روح
،دەوەستێت ھۆش، جەستە ، روح
03:18
saying "Witness me,"
58
186155
1201
"دەڵێن "شایەتم بە
03:19
it's impossible not to become
keenly aware of your own humanity.
keenly aware of your own humanity.
59
187380
3814
مەحاڵە بتوانی بە بایەخەوە
.ئاگاداری مرۆڤایەتی خۆت نەبی
.ئاگاداری مرۆڤایەتی خۆت نەبی
03:23
This changed everything for me.
60
191593
1800
.ئەوە ھەموو شتێکی گۆری بۆمن
03:25
It gave me courage.
61
193417
1546
ئەوە بوێری پێدام.
03:27
Every day I experience
the power of witness,
the power of witness,
62
195883
2591
ھەموو ڕۆژێک ھێزی
،شایەتی دان ئەزموون دەکەم
،شایەتی دان ئەزموون دەکەم
03:30
and because of that, I am whole.
63
198498
2101
ھەر بەوھۆیەوە من تەواوم.
03:32
And so now I ask:
64
200623
1482
بۆیە ئێستا دەپرسم :
03:34
Will you witness me?
65
202129
1366
ئایا شایەتیم بۆ دەدەی؟
03:37
They hand me the microphone
66
205401
2034
مایکرۆفۆنەکەیان پێدام
03:39
as my shoulders sink
under the weight of this stress.
under the weight of this stress.
67
207459
3301
لەگەل نقومبوونی شانەکانم
.لە ژێر قورسایی ئەو فشارەدا
.لە ژێر قورسایی ئەو فشارەدا
03:44
The woman says,
68
212343
1958
ژنەکە دەڵێت،
03:46
"The one millionth refugee
just left South Sudan.
just left South Sudan.
69
214325
2441
یەک ملیۆن پەنابەر ھەر"
"ئێستا باشوری سودانی جێھێشت
"ئێستا باشوری سودانی جێھێشت
03:48
Can you comment?"
70
216790
1457
"دەتوانی سەرنج بدەی؟
03:50
I feel my feet rock back and forth
on the heels my mother bought,
on the heels my mother bought,
71
218271
4020
ھەستم کرد قاچەکانم دەجوڵێنەوە بەرەو پێش
،دواوە لە ناو ئەو پێڵاوانەی دایکم کری بۆم
،دواوە لە ناو ئەو پێڵاوانەی دایکم کری بۆم
03:54
begging the question:
72
222315
1178
ئەو پرسیارە ھاتە کایەوە:
03:55
Do we stay, or is it safer
to choose flight?
to choose flight?
73
223517
2750
دەمێنینەوە یان ھەڵاتن باشترە؟
03:58
My mind echoes the numbers:
74
226826
2251
مێشکم ژمارەکانی دوبارە دەکردەوە:
04:01
one million gone,
75
229741
1663
یەک ملیۆن ڕۆشتوون،
04:03
two million displaced,
76
231428
1622
،دوو ملیۆن ئاوارەبوون
04:05
400,000 dead in Darfur.
77
233074
2720
٤٠٠,٠٠٠ مردوون لە دارفۆر
04:07
And this lump takes over my throat,
78
235818
1706
،و ئەو گرێیە وا قورگم دەگرێ
04:09
as if each of those bodies
just found a grave
just found a grave
79
237548
2622
وەک بڵێی ئەو تەرمانە گۆڕی
خۆیان دۆزیوەتەوە
خۆیان دۆزیوەتەوە
04:12
right here in my esophagus.
80
240194
1933
ڕێک لەناو سورێنچکمدا.
04:14
Our once country,
81
242593
1151
وڵاتە کۆنەکەمان،
04:15
all north and south and east and west,
82
243768
2230
ھەموو باکور و باشور و خۆرھەڵات و خۆرئاوای،
04:18
so restless the Nile couldn't
hold us together,
hold us together,
83
246022
2918
ئەوەندە شلۆقە تەنانەت ڕووباری نییل
نەیتوانی بەیەکەوە بمان بەستێ.
نەیتوانی بەیەکەوە بمان بەستێ.
04:20
and you ask me to summarize.
84
248964
1859
و ئێوەش داوای پوختەم لێ دەکەن.
04:23
They talk about the numbers
as if this isn't still happening,
as if this isn't still happening,
85
251354
3035
قسە دەربارەی ژمارەکان دەکەن
،وەک بڵێی ئێستاش ڕونادات
،وەک بڵێی ئێستاش ڕونادات
04:26
as if 500,000 didn't just die in Syria,
86
254413
3217
وەک بڵێی ٥٠٠,٠٠٠ نەمردوون لە سوریا
04:29
as if 3,000 aren't still making
their final stand
their final stand
87
257654
2894
وەک بڵێی ٣٠٠٠ تائێستاش
خەریکی شەری مان و نەمان نین
خەریکی شەری مان و نەمان نین
04:32
at the bottom of the Mediterranean,
88
260572
3164
لە بنی دەریایی ناوەراست دا،
04:35
as if there aren't entire volumes
full of fact sheets about our genocides,
full of fact sheets about our genocides,
89
263760
4739
وەک بڵێی بەچەندین قەبارە کتێب پر لە ڕاستی
،دەربارەی جینۆسایدەکەمان لە بەردەست دا نیە
،دەربارەی جینۆسایدەکەمان لە بەردەست دا نیە
04:40
and now they want me to write one.
90
268523
1854
و ئێستا دەیانەوێ من دانەیەک بنووسم.
04:43
Fact:
91
271254
1163
ڕاستی:
04:45
we never talked over breakfast,
92
273883
2262
،ھەرگیز قسەمان نەکردووە لەکاتی نانی بەیانی
04:48
because the warplanes
would swallow our voices.
would swallow our voices.
93
276169
2715
لەبەرئەوەی دەنگی فرۆکە جەنگیەکان
.دەنگی ئێمەی قوت دەدا
.دەنگی ئێمەی قوت دەدا
04:50
Fact:
94
278908
1578
ڕاستی:
04:52
my grandfather didn't want to leave home,
95
280510
2464
،باپیرم نەیدەویست ماڵەوە جێ بھێڵێ
04:54
so he died in a war zone.
96
282998
2029
.بۆیە لەمەیدانی جەنگدا مرد
04:57
Fact:
97
285647
1340
ڕاستی:
04:59
a burning bush without God is just a fire.
98
287011
3075
دەوەنی گرگرتوو بەبێ خوا تەنھا ئاگرێکە.
05:02
I measure the distance between what I know
99
290652
2186
ئەو دووریە دەپێوم لەنێوان ئەوەی کە دەیزانم
05:04
and what is safe to say on a microphone.
100
292862
2250
و ئەوەی سەلامەتە بۆ گوتن بە مایکرۆفۆن.
05:07
Do I talk about sorrow? Displacement?
101
295136
2894
ئایا قسە دەربارەی خەم و پەژارە دەکەم؟
05:10
Do I mention the violence,
102
298054
1393
ئایا باسی توندو تیژی دەکەم؟
05:11
how it's never as simple
as what you see on TV,
as what you see on TV,
103
299471
2680
کە ھەرگیز ئاوا سادە نیە
،کە دەیبینی لەسەر تەلەفزیۆن
،کە دەیبینی لەسەر تەلەفزیۆن
05:14
how there are weeks' worth of fear
before the camera is on?
before the camera is on?
104
302175
3818
چۆن چەندین ھەفتەی پرترس ھەیە
پێش ئەوەی لە کامێرا دەرکەوێ؟
پێش ئەوەی لە کامێرا دەرکەوێ؟
05:19
Do I tell her about our bodies,
105
307654
2620
ئایا پێێ دەڵێم دەربارەی جەستەکانمان،
05:22
how they are 60 percent water,
106
310298
1451
کە ٦٠% ئاون،
05:23
but we still burn like driftwood,
107
311773
1917
بەڵام ھەروەک داروتەختە دەسوتێین،
05:25
making fuel of our sacrifice?
108
313714
1882
قوربانیەکانیەکانمان دەکەنە سوتەمەنی؟
05:27
Do I tell her the men died first,
mothers forced to watch the slaughter?
mothers forced to watch the slaughter?
109
315620
4108
ئایا پێی بڵێم پیاوەکان مردن یەکەم جار
دایکەکان ناچارکران سەیری کوشتنەکەیان بکەن؟
دایکەکان ناچارکران سەیری کوشتنەکەیان بکەن؟
05:31
That they came for our children,
110
319752
1602
کە بۆ منداڵەکانمان ھاتن،
05:33
scattering them across the continent
until our homes sank?
until our homes sank?
111
321378
3154
بڵاویان کردنەوە بەسەر ڕووی
هەسارەکەدا تا مالەکانمان نقوم بوون؟
هەسارەکەدا تا مالەکانمان نقوم بوون؟
05:36
That even castles sink
at the bite of the bomb?
at the bite of the bomb?
112
324556
3129
کە تەنانەت قەلاکانیش نقوم بوون
لەکاتی تەقینی بۆمبەکان
لەکاتی تەقینی بۆمبەکان
05:41
Do I talk about the elderly,
113
329773
1867
ئایا دەربارەی بەتەمەنەکان قسەبکەم؟
05:43
our heroes,
114
331664
1635
پاڵەوانەکانمانن
05:45
too weak to run, too expensive to shoot,
115
333323
2611
زۆر لاواز بۆ ڕاکردن
زۆر بە نرخن بۆ شەرکردن
زۆر بە نرخن بۆ شەرکردن
05:47
how they would march them,
116
335958
1383
،چۆن سەربازیان پێ دەکەن
دەستەکانیان بەرز دەکەنەوەو
تفەنگەکانیان لەسەر پشتە
تفەنگەکانیان لەسەر پشتە
05:49
hands raised, rifles at their backs,
117
337365
2247
05:51
into the fire?
118
339636
1156
بۆناو شەرەکە
05:52
How their walking sticks
kept the flames alive?
kept the flames alive?
119
340816
2270
چۆن گۆچانەکانیان پشکۆکانیان
بە ھەڵکراوی ھێشتەوە
بە ھەڵکراوی ھێشتەوە
05:55
It feels too harsh for a bundle of wires
and an audience to swallow.
and an audience to swallow.
120
343110
5184
هەست دەکەی زۆر زبرە ئەو وایەرانانە
کە ئامادە بوان بتوانن قوتی بدەن.
کە ئامادە بوان بتوانن قوتی بدەن.
06:00
Too relentless,
121
348318
1436
زۆر دڵ ڕەقانەیە
06:01
like the valley that filled
with the putrid smoke of our deaths.
with the putrid smoke of our deaths.
122
349778
3859
وەک ئەو دۆڵەی کە پریەتی لە
.دوکەڵی بێ ھاوتایی مردوەکانمان
.دوکەڵی بێ ھاوتایی مردوەکانمان
06:05
Is it better in verse?
123
353661
1833
ئایا بە شعر باشترە؟
06:08
Can a stanza become a burial shroud?
124
356114
2701
ئایا پارچە شعرێک
دەتوانێت ببێتە کفنی ناشتن؟
دەتوانێت ببێتە کفنی ناشتن؟
06:10
Will it sting less if I say it softly?
125
358839
1831
ئازاری کەمتر دەبێ
گەر بەنەرمی بیڵێم؟
گەر بەنەرمی بیڵێم؟
06:12
If you don't see me cry,
will you listen better?
will you listen better?
126
360694
2303
گەر بە گریانەوە نەمبینن
باشتر گوێم بۆ دەگرن؟
باشتر گوێم بۆ دەگرن؟
06:15
Will the pain leave
when the microphone does?
when the microphone does?
127
363021
2116
ئایا ئازارەکە نامێنێ
کە مایکرۆفۆنەکە دەروات؟
کە مایکرۆفۆنەکە دەروات؟
06:17
Why does every word feel
as if I'm saying my last?
as if I'm saying my last?
128
365161
3194
بۆچی ھەر ووشەیەک
دەیلێم ھەستەکەم ئاخر ووشەیە؟
دەیلێم ھەستەکەم ئاخر ووشەیە؟
06:22
Thirty seconds for the sound bite,
129
370256
2167
٣٠ چرکە بۆ قسەکردن
06:24
and now three minutes for the poem.
130
372447
2100
و ئێستاش ٣ دەقیقە بۆ شعر
06:27
My tongue goes dry the same way we died,
131
375320
4064
زمانم وشک دەبێتەوەو
،بەھەمان شێوەی کە مردین
،بەھەمان شێوەی کە مردین
06:31
becoming ash, having never been coal.
132
379408
3192
دەبینە خۆلەمێش وەک
ئەوەی ھەرگیز خەڵوز نەبوبین.
ئەوەی ھەرگیز خەڵوز نەبوبین.
06:36
I feel my left leg go numb,
133
384311
2286
ھەستەکەم قاچی چەپم سر دەبێت
06:38
and I realize that I locked my knees,
134
386621
2857
و بۆم دەرکەوت کە ئەژنۆکانم قفل بوون،
06:41
bracing for impact.
135
389502
1588
ئامادەن بۆ ڕوبەروبوونەوە
06:43
I never wear shoes I can't run in.
136
391737
3024
ھەرگیز پێلاوێک لە پێ ناکەم
.کە نەتوانم پێ یان ڕابکەم
.کە نەتوانم پێ یان ڕابکەم
06:48
Thank you.
137
396330
1157
سوپاس.
06:49
(Applause)
138
397988
6094
(چەپڵە)
06:56
So, I wanted to leave on a positive note,
139
404847
4237
ویستم بە سەرنجێکی پۆزەتیڤانە جێتان بێڵم،
07:01
because that's the paradox
that this life has been:
that this life has been:
140
409108
3476
لەبەرئەوەی ئەم ژیانە
بەردەوام پارادۆکس بووە:
بەردەوام پارادۆکس بووە:
07:04
in the places where I learned
to cry the most,
to cry the most,
141
412608
3000
لەو شوێنانەی کە فێربووم زۆر بگریم
07:07
I also learned how to smile after.
142
415632
3316
دوای ئەوە فێریش بووم
کە زەردەخەنە بکەم
کە زەردەخەنە بکەم
07:11
So, here goes.
143
419615
2507
لێرەوە دەست پێ دەکا.
07:16
"You Have a Big Imagination
144
424837
2854
خەیاڵێکی گەورەت ھەیە
07:20
or
145
428325
1277
یان
07:21
400,000 Ways to Cry."
146
429626
3636
٤٠٠,٠٠٠ رێگا بۆ گریان
07:26
For [Zainab].
147
434434
1151
بۆ زەینەب
07:28
I am a sad girl,
148
436784
1508
کچێکی خەمبارم،
07:31
but my face makes other plans,
149
439325
2685
بەڵام ڕوخسارم پلانی تری ھەیە،
07:34
focusing energy on this smile,
so as not to waste it on pain.
so as not to waste it on pain.
150
442034
4822
سەرفکردنی وزە بە زەردەخەنە
. بۆئەوەی بە فیرۆی نەدەین بە ئازار
. بۆئەوەی بە فیرۆی نەدەین بە ئازار
07:38
The first thing they took was my sleep,
151
446880
2523
یەکەم شت کە لێیان بردم خەو بوو،
07:41
eyes heavy but wide open,
152
449427
2318
چاوەکانم قورس بەڵام فراوان و کراوە،
07:43
thinking maybe I missed something,
153
451769
2024
بیر دەکەمەوە لەوانەیە شتێکم لەبیر کردبێت،
07:45
maybe the cavalry is still coming.
154
453817
2174
لەوانەیە تانک و ھێز بەردەوام بێن.
07:48
They didn't come,
155
456015
1245
نەھاتن،
07:49
so I bought bigger pillows.
156
457284
1812
بۆیە سەرینی گەورەترم کری.
07:51
(Laughter)
157
459120
1303
(پێکەنین)
07:53
My grandmother could cure anything
158
461508
3704
داپیرم بە قسەکردن
07:57
by talking the life out of it.
159
465236
2587
دەتوانێ ھەموو شتێک چاک بکاتەوە.
07:59
And she said that I could make
a thief in a silo laugh
a thief in a silo laugh
160
467847
3265
پێێگوتم دەتوانم دزێک
لەناو عەمبارێکدا بھێنمە پێکەنین
لەناو عەمبارێکدا بھێنمە پێکەنین
08:03
in the middle of our raging war.
161
471136
2080
لە ناوەندی ئەو شەرە توندە.
08:05
War makes a broken marriage bed
out of sorrow.
out of sorrow.
162
473240
4422
شەر کۆتایی بە خەم و پەژارەی
.ھاەسەرگیریەکی تێک شکاو دێنێت
.ھاەسەرگیریەکی تێک شکاو دێنێت
08:10
You want nothing more than to disappear,
163
478198
2181
ھیچ شتێکت ناوێ بێجگە لە دیارنەمان،
08:12
but your heart can't salvage
enough remnants to leave.
enough remnants to leave.
164
480403
3733
بەڵام دڵ ناتوانێ پاشماوەی
.تەواو ڕزگار بکات بۆ ھەڵاتن
.تەواو ڕزگار بکات بۆ ھەڵاتن
08:16
But joy --
165
484848
1344
بەڵام خۆشی
08:18
joy is the armor we carried across
the borders of our broken homeland.
the borders of our broken homeland.
166
486216
4327
خۆشی ئەو قەڵغانەیە کە ھەڵمان گرت
.بەدرێژایی سنوری وڵاتە شکاوەکەمان
.بەدرێژایی سنوری وڵاتە شکاوەکەمان
08:24
A hasty mix of stories and faces
167
492687
3552
تێکەڵەیەکی خێرا لە چیرۆک و ڕوخسار
08:28
that lasts long after the flavor is gone.
168
496263
2824
کە زۆر دەمێنێتەوە دوای
ئەوەی کە تامەکەی ڕۆشت.
ئەوەی کە تامەکەی ڕۆشت.
08:32
A muscle memory that overcomes
even the most bitter of times,
even the most bitter of times,
169
500018
3910
بیری ماسولکەیی کە بەسەر
،ناخۆشترین کاتەکاندا زال دەبێت
،ناخۆشترین کاتەکاندا زال دەبێت
08:35
my memory is spotted with
days of laughing until I cried,
days of laughing until I cried,
170
503952
4549
مێشک پریەتی لەو ڕۆژانەی
،کە پێکەنیم تا گریام
،کە پێکەنیم تا گریام
08:40
or crying until I laughed.
171
508525
1635
یا ئەو ڕۆژانەی
کە گریام تا پێکەنیم
کە گریام تا پێکەنیم
08:42
Laughter and tears are both
involuntary human reactions,
involuntary human reactions,
172
510184
3969
پێکەنین و گریان دوو
،کاردانەوەی خۆنەویستی مرۆڤن
،کاردانەوەی خۆنەویستی مرۆڤن
08:46
testaments to our capacity for expression.
173
514177
3173
بەڵگەن لەسەر توانای دەربرینی ئێمە.
08:49
So allow me to express
174
517374
1833
بۆیە ڕێگەم بدەن بۆ دەربرین
08:51
that if I make you laugh,
175
519231
1690
کە بتانھێنمە پێکەنین،
08:52
it's usually on purpose.
176
520945
2079
ئەوە عادەتەن بە مەبەستە.
08:55
And if I make you cry,
177
523048
1727
و کە بتان گریێنم،
08:56
I'll still think you are beautiful.
178
524799
1979
ھەر پێم وایە کە جوانن.
08:59
This is for my cousin Zainab,
179
527267
2695
ئەوە بۆ ئامۆزاکەمە زەینەب،
09:02
bedridden on a random afternoon.
180
530696
3014
لەسەر جێگا کەوتبوو
لە دوانیوەرۆیەک
لە دوانیوەرۆیەک
09:06
I hadn't seen her since the last time
we were in Sudan together,
we were in Sudan together,
181
534131
4026
نەم بینیوە لە کۆتا جارەوە
،کە لە سودان بەیەکەوە بووین
،کە لە سودان بەیەکەوە بووین
09:10
and there I was at her hospital bedside
182
538181
3954
لەوێ من لە تەنیشت جێگاکە
بووم لە نەخۆشخانە
بووم لە نەخۆشخانە
09:14
in a 400-year-old building in France.
183
542159
3358
لە بینایەک کە مێژووەکەی
.٤٠٠ ساڵە لە فەرەنسا
.٤٠٠ ساڵە لە فەرەنسا
09:19
Zainab wanted to hear poems.
184
547047
2245
زەینەب ویستی گوێی لە شعر بێت.
09:22
Suddenly, English, Arabic
and French were not enough.
and French were not enough.
185
550179
4050
لەناکاو ئینگلیزی و عەرەبی
و فەرەنسی بەس نەبوون.
و فەرەنسی بەس نەبوون.
09:26
Every word I knew became empty noise,
186
554253
3387
ھەر ووشەیەک کە دەمزانی
تەنھا دەنگێکی بەتاڵ بوو،
تەنھا دەنگێکی بەتاڵ بوو،
09:29
and Zainab said, "Well, get on with it."
187
557664
2274
زەینەب ووتی بەردەوام بە
09:31
(Laughter)
188
559962
1077
(پێکەنین)
09:33
And I read her everything that I could,
189
561063
3162
ھەموو شتێکم بۆ خوێندەوەو
کەلە توانام دا بوو،
کەلە توانام دا بوو،
09:36
and we laughed,
190
564249
1336
و پێکەنین،
09:37
and we loved it,
191
565609
1156
و خۆشمان دەویست،
09:38
and it was the most important stage
that I've ever stood on,
that I've ever stood on,
192
566789
3975
و ئەوە گرنگترین ستەیج بوو
،کەمن تا ئێستا لەسەری وەستابم
،کەمن تا ئێستا لەسەری وەستابم
09:42
surrounded by family,
193
570788
1811
دەورەدراوە بە خێزان،
09:44
by remnants of a people who were given
as a dowry to a relentless war
as a dowry to a relentless war
194
572623
4776
بە پاشماوەی ئەو خەڵکەی وەک مارەیی درابوون
بە جەنگێکی بێ بەزەییانە
بە جەنگێکی بێ بەزەییانە
09:49
but still managed
to make pearls of this life;
to make pearls of this life;
195
577423
3456
بەڵام ھەر توانیمان مرواری
درووست بکەین لەو ژیانە:
درووست بکەین لەو ژیانە:
09:52
by the ones who taught me
to not only laugh,
to not only laugh,
196
580903
3716
بەھۆی ئەو خەڵکەی کە
،فێریان کردووم بەس پێنەکەنم
،فێریان کردووم بەس پێنەکەنم
09:56
but to live in the face of death;
197
584643
2870
؛بەڵکو بژیم ڕووبەرووی مردن
09:59
who placed their hands across the sky,
198
587537
2406
کە دەستیان بەسەر ڕووی ئاسمان دا نابوو
10:01
measuring the distance to the sun
and saying, "Smile;
and saying, "Smile;
199
589967
3367
دووری خۆریان پێواو وتیان زەردەخەنە بکە
10:05
I'm gonna meet you there."
200
593358
1655
من لەوێ دەتبینم
10:07
And for Zainab --
201
595798
1580
و بۆ زەینەب
10:10
Zainab, who taught me love
in a place like France,
in a place like France,
202
598122
3571
زەینەب کە فێری خۆشەویستی کردم
،لە شوێنێکی وەک فەرەنسا
،لە شوێنێکی وەک فەرەنسا
10:14
Zainab, who wanted to he.ar
poems on her deathbed --
poems on her deathbed --
203
602424
4565
زەینەب کە ویستی گوێی لە
شعربێت لەسەر جێگای مردن
شعربێت لەسەر جێگای مردن
10:20
Dilated fibromyalgia.
204
608471
2423
دایلەیتد فایبرۆ مایەڵجیا(نەخۆشیە) ـ
10:23
Her heart muscles expanded
205
611783
2233
ماسولکەی دڵی فراوان ببوو
10:26
until they couldn't function.
206
614938
1601
تا لە کار کەوت.
10:29
And she held me,
and she made me feel like gold.
and she made me feel like gold.
207
617190
3873
و منی گرت و وایلێکردم
.ھەست بکەم پارچە زێرێکم
.ھەست بکەم پارچە زێرێکم
10:33
And I said, "Zainab,
208
621087
1545
و من وتم زەینەب
10:35
isn't it strange that your only problem
209
623481
3520
ئایا ئەوە سەیر نیە کە تاکە کێشەی تۆ
10:39
is that your heart was too big?"
210
627025
2884
ئەوەیە کە دڵت زۆر گەورەیە؟"
10:44
Thank you.
211
632420
1199
سوپاس.
10:45
(Applause)
212
633643
4785
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Emtithal Mahmoud - PoetEmtithal "Emi" Mahmoud dedicates her time to spreading understanding through poetry and advocacy, particularly for the cause of refugees and disadvantaged communities the world over.
Why you should listen
Emtithal "Emi" Mahmoud is the reigning 2015 Individual World Poetry Slam Champion and 2016 Woman of the World Co-champion. One of BBC's 100 Most Inspirational Women of 2015, Mahmoud studied anthropology and molecular, cellular amd developmental biology at Yale University and is a Darfur native from the heart of Philadelphia.
A UNHCR High Profile Supporter, a Yale Global Health Fellow and Leonore Annenberg Scholar, Mahmoud dedicates her time to spreading understanding through poetry and advocacy, particularly for the cause of refugees and disadvantaged communities the world over. A closing speaker for Yale University's 2016 graduation ceremony, Mahmoud has part-taken in multiple White House round-table discussions, including a session with President Obama and has presented at multiple United Nations events, opening and closing for the Secretary General. In December 2016, she spoke at the Laureates and Leaders Summit in New Delhi and launched the 100 Million for 100 Million child advocacy campaign alongside the Dalai Lama, Indian President Pranab Mukherjee, Kailash Satyarthi and 14 other Nobel laureates and Leaders. A member of the Philanthropy Age "How to Do Good" speaking tour and a Hedgebrook writing fellow, Mahmoud has entered profound spaces across countless audiences -- spanning four continents in person and the entire international community digitally.
Emtithal Mahmoud | Speaker | TED.com