TEDGlobal 2013
Suzana Herculano-Houzel: What is so special about the human brain?
Сузана Херкулано-Хоузел: Зошто е толку специјален човечкиот мозок?
Filmed:
Readability: 4
3,044,795 views
Човечкиот мозок е загадочен -- невообичаено голем имајќи ја во предвид големината на нашите тела, користи огромна количина на енергија за неговата тежина и има невообичаено густ церебрален кортекс. Но: зошто? Невронаучникот Сузана Херкулано-Хоузел ја става нејзината детективска капа и нѐ води низ оваа мистерија. Правејќи "супа од мозок," таа доаѓа до еден запрепастувачки заклучок.
Suzana Herculano-Houzel - Neuroscientist
Suzana Herculano-Houzel shrunk the human brain by 14 billion neurons -- by developing a new way to count them. Full bio
Suzana Herculano-Houzel shrunk the human brain by 14 billion neurons -- by developing a new way to count them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
What is so special about the human brain?
0
946
2394
Зошто е толку специјален човечкиот мозок?
00:15
Why is it that we study other animals
1
3340
2212
Зошто токму ние ги проучуваме другите животни,
00:17
instead of them studying us?
2
5552
2121
а не тие нас?
00:19
What does a human brain have or do
3
7673
1798
Што има или прави човечкиот мозок,
00:21
that no other brain does?
4
9471
1733
а што не можат другите мозоци?
00:23
When I became interested
in these questions about 10 years ago,
in these questions about 10 years ago,
5
11204
2848
Кога се заинтересирав за овие прашања пред околу 10 години,
00:26
scientists thought they knew
what different brains were made of.
what different brains were made of.
6
14052
2942
начниците мислеа дека знаат од што се направени различните мозоци.
00:28
Though it was based on very little evidence,
7
16994
1729
Иако беше базирано на многу малку докази,
00:30
many scientists thought that all mammalian brains,
8
18723
2187
многу научници мислеа дека мозоците на цицачите,
00:32
including the human brain,
9
20910
1725
вклучувајќи го и човечкиот мозок,
00:34
were made in the same way,
10
22635
1300
се направени на ист начин,
00:35
with a number of neurons that was always
11
23935
1502
дека бројот на неврони е секогаш
00:37
proportional to the size of the brain.
12
25437
2231
пропорционален на големината на мозокот.
00:39
This means that two brains of the same size,
13
27668
2076
Ова значи дека два мозоци со иста големина,
00:41
like these two, with a respectable 400 grams,
14
29744
3548
како овие два, со тежина од по 400 грама,
00:45
should have similar numbers of neurons.
15
33292
2552
би требало да имаат сличен број на неврони.
00:47
Now, if neurons are the functional
16
35844
1796
Е сега, ако невроните се функционалните
00:49
information processing units of the brain,
17
37640
2903
единици на мозокот за обработка на информации,
00:52
then the owners of these two brains
18
40543
1592
тогаш сопствениците на овие два мозоци
00:54
should have similar cognitive abilities.
19
42135
2729
треба да имаат слични когнитивни способности.
00:56
And yet, one is a chimp,
20
44864
2349
Но, едниот е на шимпанзо,
00:59
and the other is a cow.
21
47213
2637
а другиот на крава.
01:01
Now maybe cows have a really rich
22
49850
2362
Можеби кравите имаат навистина богат
01:04
internal mental life and are so smart
23
52212
2253
ментален живот и се толку паметни
01:06
that they choose not to let us realize it,
24
54465
3803
што одлучиле да го сокријат тој факт од нас,
01:10
but we eat them.
25
58268
1445
но ние ги јадеме.
01:11
I think most people will agree
26
59713
1699
Мислам дека повеќето луѓе ќе се сложат
01:13
that chimps are capable of much more complex,
27
61412
2001
дека шимпанзата се способни за посложени,
01:15
elaborate and flexible behaviors than cows are.
28
63413
3056
подетални и пофлексибилни однесувања отколку кравите.
01:18
So this is a first indication that the
29
66469
1932
Ова е првиот знак дека сценариото
01:20
"all brains are made the same way" scenario
30
68401
2033
"сите мозоци се направени на ист начин"
01:22
is not quite right.
31
70434
1671
не е баш исправно.
01:24
But let's play along.
32
72105
1346
Но ајде да речеме дека е така.
01:25
If all brains were made the same way
33
73451
1778
Ако сите мозоци се направени на ист начин,
01:27
and you were to compare animals
with brains of different sizes,
with brains of different sizes,
34
75229
2912
ако споредиш животни кои имаат мозоци со различна големина,
01:30
larger brains should always have more neurons
35
78141
2182
тогаш поголемите мозоци треба да имаат повеќе неврони
01:32
than smaller brains,
and the larger the brain,
and the larger the brain,
36
80323
2323
отколку помалите мозоци, и колку е поголем мозокот
01:34
the more cognitively able its owner should be.
37
82646
3022
толку поинтелигентен треба да биде неговиот сопственик.
01:37
So the largest brain around should also be
38
85668
2136
Значи, најголемиот мозок што ќе го најдеме треба
01:39
the most cognitively able.
39
87804
2289
да биде и најинтелигентниот.
01:42
And here comes the bad news:
40
90093
1581
И еве ги лошите вести:
01:43
Our brain, not the largest one around.
41
91674
2757
Нашиот мозок не е најголемиот мозок.
01:46
It seems quite vexing.
42
94431
1555
Доста вознемирувачко.
01:47
Our brain weighs between 1.2 and 1.5 kilos,
43
95986
2735
Нашиот мозок тежи помеѓу 1.2 и 1.5 килограми,
01:50
but elephant brains weigh between four and five kilos,
44
98721
3317
но мозокот на слонот тежи помеѓу четири и пет килограми,
01:54
and whale brains can weigh up to nine kilos,
45
102038
2585
а мозокот на китот може да тежи сѐ до 9 килограми.
01:56
which is why scientists used to resort to saying
46
104623
4738
А за да ги објаснат човековите когнитивни способности
02:01
that our brain must be special
47
109361
2157
научниците честопати велеа
02:03
to explain our cognitive abilities.
48
111518
2862
дека нашиот мозок мора да е специјален.
02:06
It must be really extraordinary,
49
114380
2946
Мора да е извонреден,
02:09
an exception to the rule.
50
117326
1977
исклучок од правилото.
02:11
Theirs may be bigger, but ours is better,
51
119303
3226
Нивниот можеби е поголем, но нашиот е подобар,
02:14
and it could be better, for example,
52
122529
1875
и можеби е подобар, на пример,
02:16
in that it seems larger than it should be,
53
124404
2111
се чини дека е поголем одошто треба,
02:18
with a much larger cerebral cortex
than we should have
than we should have
54
126515
2698
имаме многу поголем церебрален кортекс одошто треба да имаме,
02:21
for the size of our bodies.
55
129213
1539
имајќи ја на ум големината на нашето тело.
02:22
So that would give us extra cortex
56
130752
1652
Имаме вишок кортекс со кој
02:24
to do more interesting things
than just operating the body.
than just operating the body.
57
132404
2960
можеме да правиме интересни работи, а не само да управуваме со телото.
02:27
That's because the size of the brain
58
135364
1679
Тоа е така бидејќи големината на мозокот
02:29
usually follows the size of the body.
59
137043
2333
вообичаено е во склад со големината на телото.
02:31
So the main reason for saying that
60
139376
2317
Заклучокот дека нашиот мозок е поголем
02:33
our brain is larger than it should be
61
141693
2087
одошто треба да биде, се базира
02:35
actually comes from comparing ourselves
62
143780
1772
на нашите споредби со другите
02:37
to great apes.
63
145552
1686
примати.
02:39
Gorillas can be two to three times larger than we are,
64
147238
2594
Горилата можат да бидат двапати или трипати поголеми од нас,
02:41
so their brains should also be larger than ours,
65
149832
2421
па оттука и нивните мозоци треба да се поголеми од нашите,
02:44
but instead it's the other way around.
66
152253
1945
но во реалноста е обратно.
02:46
Our brain is three times larger than a gorilla brain.
67
154198
2935
Нашиот мозок е трипати поголем од оној на горилото.
02:49
The human brain also seems special
68
157133
2120
Човечкиот мозок е специјален и во однос
02:51
in the amount of energy that it uses.
69
159253
2247
на тоа колку енергија троши.
02:53
Although it weighs only two percent of the body,
70
161500
2749
Иако е само 2 проценти од вкупната телесна тежина,
02:56
it alone uses 25 percent of all the energy
71
164249
3443
мозокот користи 25 проценти од енергијата
02:59
that your body requires to run per day.
72
167692
2463
која му е потребна на телото за да функционира.
03:02
That's 500 calories out of a total of 2,000 calories,
73
170155
3353
Тоа се 500 калории од вкупните 2,000 калории,
03:05
just to keep your brain working.
74
173508
2405
само за да ви работи мозокот.
03:07
So the human brain is larger than it should be,
75
175913
2928
Човечкиот мозок е поголем одошто треба да биде,
03:10
it uses much more energy than it should,
76
178841
2026
користи многу повеќе енергија одошто треба,
03:12
so it's special.
77
180867
1458
и затоа е специјален.
03:14
And this is where the story started to bother me.
78
182325
2571
И токму овде приказната почна да ми смета.
03:16
In biology, we look for rules
79
184896
1671
Во биологијата бараме правила
03:18
that apply to all animals and to life in general,
80
186567
2846
кои важат за сите животни и за животот во глобала,
03:21
so why should the rules of evolution
81
189413
1850
и зошто законите на еволуцијата
03:23
apply to everybody else but not to us?
82
191263
3642
би важеле за сите само не за нас?
03:26
Maybe the problem was with the basic assumption
83
194905
2197
Можеби проблемот лежи во основната претпоставка
03:29
that all brains are made in the same way.
84
197102
1871
дека сите мозоци се направени на ист начин.
03:30
Maybe two brains of a similar size
85
198973
1599
Можеби два мозоци со иста големина
03:32
can actually be made of
very different numbers of neurons.
very different numbers of neurons.
86
200572
2591
содржат различен број на неврони.
03:35
Maybe a very large brain
87
203163
1607
Еден многу голем мозок
03:36
does not necessarily have more neurons
88
204770
1840
не мора да значи дека има повеќе неврони
03:38
than a more modest-sized brain.
89
206610
2221
од мозок со средна големина.
03:40
Maybe the human brain
actually has the most neurons
actually has the most neurons
90
208831
3009
Можеби човечкиот мозок има најмногу неврони
03:43
of any brain, regardless of its size,
91
211840
2573
споредено со другите мозоци, без оглед на неговата големина,
03:46
especially in the cerebral cortex.
92
214413
2094
особено во церебралниот кортекс.
03:48
So this to me became
93
216507
1552
И така за мене стана
03:50
the important question to answer:
94
218059
1729
важно да одговорам на прашањето:
03:51
how many neurons does the human brain have,
95
219788
2400
колку неврони има човечкиот мозок,
03:54
and how does that compare to other animals?
96
222188
2522
и како изгледа тоа во споредба со другите животни?
03:56
Now, you may have heard or read somewhere
97
224710
2423
Е сега, можеби сте слушнале или прочитале некаде
03:59
that we have 100 billion neurons,
98
227133
2111
дека имаме 100 милијарди неврони,
04:01
so 10 years ago, I asked my colleagues
99
229244
2086
и така пред 10 години ги прашав моите колеги
04:03
if they knew where this number came from.
100
231330
1839
дали знаат како е дојдено до овој број.
04:05
But nobody did.
101
233169
1458
Но никој не знаеше.
04:06
I've been digging through the literature
102
234627
1453
Копав низ литературата за да откријам
04:08
for the original reference for that number,
103
236080
2058
од каде потекнува овој број, но не
04:10
and I could never find it.
104
238138
1783
можев да откријам.
04:11
It seems that nobody had actually ever counted
105
239921
2739
Се чини дека всушност никој ги нема избројано
04:14
the number of neurons in the human brain,
106
242660
1534
невроните во човечкиот мозок,
04:16
or in any other brain for that matter.
107
244194
2499
а ниту пак во другите мозоци.
04:18
So I came up with my own way
to count cells in the brain,
to count cells in the brain,
108
246693
3535
И така смислив начин како да ги избројам клетките во мозокот.
04:22
and it essentially consists of
109
250228
2108
Во суштина, правиме супа
04:24
dissolving that brain into soup.
110
252336
3245
од мозокот.
04:27
It works like this:
111
255581
2037
Вака функционира:
04:29
You take a brain, or parts of that brain,
112
257618
3127
Земате мозок, или делови од мозокот,
04:32
and you dissolve it in detergent,
113
260745
1744
и го растворате во детергент,
04:34
which destroys the cell membranes
114
262489
1509
кој ги уништува клеточните мембрани,
04:35
but keeps the cell nuclei intact,
115
263998
2436
а клеточното јадро останува недопрено,
04:38
so you end up with a suspension of free nuclei
116
266434
3140
и на крај добивате раствор од клеточни јадра
04:41
that looks like this,
117
269574
1781
кој изгледа вака,
04:43
like a clear soup.
118
271355
1273
како бистра супа.
04:44
This soup contains all the nuclei
119
272628
1891
Оваа супа ги содржи сите јадра
04:46
that once were a mouse brain.
120
274519
2054
кои некогаш биле дел од мозок на глушец.
04:48
Now, the beauty of a soup is that because it is soup,
121
276573
3030
Убавината на супата се состои во тоа што можете
04:51
you can agitate it and make those nuclei
122
279603
2898
да ја промешате и на тој начин рамномерно
04:54
be distributed homogeneously in the liquid,
123
282501
1971
да ги распределите јадрата во течноста,
04:56
so that now by looking under the microscope
124
284472
1981
и кога ќе разгледате под микроскопот
04:58
at just four or five samples
of this homogeneous solution,
of this homogeneous solution,
125
286453
4083
четири или пет примероци од овој хомоген раствор,
05:02
you can count nuclei, and therefore tell
126
290536
2536
ке можете да ги изброите јадрата
05:05
how many cells that brain had.
127
293072
1679
и ќе знаете колку клетки имал тој мозок.
05:06
It's simple, it's straightforward,
128
294751
1625
Едноставно е, ефикасно
05:08
and it's really fast.
129
296376
1434
и навистина брзо.
05:09
So we've used that method to count neurons
130
297810
1997
Го користевме овој метод за да ги изброиме невроните
05:11
in dozens of different species so far,
131
299807
2311
кај дузина различни видови до сега,
05:14
and it turns out that all brains
132
302118
1689
и се покажа дека не сите мозоци
05:15
are not made the same way.
133
303807
2582
се направени на ист начин.
05:18
Take rodents and primates, for instance:
134
306389
2187
Да ги земеме глодарите и приматите, на пример:
05:20
In larger rodent brains, the average size
135
308576
2284
Во мозоците на поголемите глодари, просечната големина
05:22
of the neuron increases,
136
310860
1686
на невронот се зголемува,
05:24
so the brain inflates very rapidly
137
312546
2599
па така мозокот многу брзо се шири,
05:27
and gains size much faster than it gains neurons.
138
315145
3165
а ширењето е многу побрзо одошто растот на бројот на неврони.
05:30
But primate brains gain neurons
139
318310
1703
Но во мозокот на приматите бројот
05:32
without the average neuron becoming any larger,
140
320013
2459
на неврони расте, а без притоа да се зголеми нивната просечна големина,
05:34
which is a very economical way
141
322472
1525
и ова е многу економичен начин
05:35
to add neurons to your brain.
142
323997
1653
за додавање на неврони во мозокот.
05:37
The result is that a primate brain
143
325650
1764
Како резултат на ова приматскиот мозок
05:39
will always have more neurons than
a rodent brain of the same size,
a rodent brain of the same size,
144
327414
3167
секогаш ќе има повеќе неврони во споредба со глодарскиот мозок од иста големина,
05:42
and the larger the brain,
145
330581
1483
и колку е поголем мозокот,
05:44
the larger this difference will be.
146
332064
2214
толку поголема ќе биде оваа разлика.
05:46
Well, what about our brain then?
147
334278
2103
И што е со нашиот мозок?
05:48
We found that we have, on average,
148
336381
1684
Откривме дека ние имаме, во просек,
05:50
86 billion neurons,
149
338065
1785
86 милијарди неврони,
05:51
16 billion of which are in the cerebral cortex,
150
339850
2999
од кои 16 милијарди се во церебралниот кортекс,
05:54
and if you consider that the cerebral cortex
151
342849
2081
и ако земете во предвид дека цербралниот кортекс
05:56
is the seat of functions like
152
344930
3094
е седиште на функциите како
06:00
awareness and logical and abstract reasoning,
153
348024
3137
свесноста, логичкото и апстрактно резонирање,
06:03
and that 16 billion is the most neurons
154
351161
2984
и тоа што нашиот кортекс има најмногу
06:06
that any cortex has,
155
354145
2621
неврони споредено со било кој друг кортекс,
06:08
I think this is the simplest explanation
156
356766
1718
мислам дека ова е наједноставното објаснување
06:10
for our remarkable cognitive abilities.
157
358484
3142
за нашите неверојатни когнитивни способности.
06:13
But just as important is what
the 86 billion neurons mean.
the 86 billion neurons mean.
158
361626
3221
Но исто толку е важно и значењето на 86те милијарди неврони.
06:16
Because we found that the relationship
159
364847
1529
Оти откривме дека врската помеѓу
06:18
between the size of the brain
and its number of neurons
and its number of neurons
160
366376
2352
големината на мозокот и бројот на неврони кој ги поседува
06:20
could be described mathematically,
161
368728
1627
може да се опише математички,
06:22
we could calculate what a human brain
162
370355
2218
можеме да пресметаме како би изгледал
06:24
would look like if it was made like a rodent brain.
163
372573
2674
човечкиот мозок доколку беше направен како оној на глодарите.
06:27
So, a rodent brain with 86 billion neurons
164
375247
3574
Глодарски мозок со 86 милијарди неврони
06:30
would weigh 36 kilos.
165
378821
3121
би тежел 36 килограми.
06:33
That's not possible.
166
381942
1633
Тоа е невозможно.
06:35
A brain that huge would be crushed
167
383575
1906
Мозок со толкава големина би бил згмечен
06:37
by its own weight,
168
385481
1184
од сопствената тежина,
06:38
and this impossible brain would go
169
386665
1587
и овој невозможен мозок би одел
06:40
in the body of 89 tons.
170
388252
3771
со тело кое тежи 89 тони.
06:44
I don't think it looks like us.
171
392023
2134
Ова не личи на нас.
06:46
So this brings us to a very important
conclusion already,
conclusion already,
172
394157
2553
Ова веќе нѐ води до еден многу важен заклучок,
06:48
which is that we are not rodents.
173
396710
2647
дека ние не сме глодари.
06:51
The human brain is not a large rat brain.
174
399357
3268
Човечкиот мозок не е голем стаорски мозок.
06:54
Compared to a rat, we might seem special, yes,
175
402625
2628
Во споредба со стаорец, ние сме специјални, да,
06:57
but that's not a fair comparison to make,
176
405253
2220
но ваквата споредба не е фер,
06:59
given that we know that we are not rodents.
177
407473
2089
имајќи во предвид дека не сме глодари.
07:01
We are primates,
178
409562
1390
Ние сме примати,
07:02
so the correct comparison is to other primates.
179
410952
2774
па така би требало да се споредуваме со другите примати.
07:05
And there, if you do the math,
180
413726
1227
И тука, ако пресметате
07:06
you find that a generic primate
181
414953
2786
ќе видите дека еден генерички примат
07:09
with 86 billion neurons
182
417739
1930
со 86 милијарди неврони
07:11
would have a brain of about 1.2 kilos,
183
419669
3003
би имал мозок од 1.2 килограми,
07:14
which seems just right,
184
422672
1889
што изгледа сосема исправно,
07:16
in a body of some 66 kilos,
185
424561
1972
во тело од некои 66 килограми,
07:18
which in my case is exactly right,
186
426533
2645
што во мојот случај е сосема така,
07:21
which brings us to a very unsurprising
187
429178
2620
а тоа нѐ води до еден многу не-изненадувачки,
07:23
but still incredibly important conclusion:
188
431798
2969
но сепак неверојатен заклучок:
07:26
I am a primate.
189
434767
1341
Јас сум примат.
07:28
And all of you are primates.
190
436108
2698
И сите вие сте примати.
07:30
And so was Darwin.
191
438806
1900
И Дарвин бил.
07:32
I love to think that Darwin
would have really appreciated this.
would have really appreciated this.
192
440706
2940
Сакам да размислувам за тоа колку ќе го ценеше ова Дарвин.
07:35
His brain, like ours,
193
443646
1967
Неговиот мозок, како и нашите,
07:37
was made in the image of other primate brains.
194
445613
3511
бил направен по урнек на другите приматски мозоци.
07:41
So the human brain may be remarkable, yes,
195
449124
2302
Човечкиот мозок можеби е извонреден, да,
07:43
but it is not special in its number of neurons.
196
451426
2781
но сепак не е специјален.
07:46
It is just a large primate brain.
197
454207
1855
Едноставно е голем приматски мозок.
07:48
I think that's a very humbling and sobering thought
198
456062
3044
Мислам дека ова е многу понизна и отрезнувачка мисла
07:51
that should remind us of our place in nature.
199
459106
3063
која треба да нѐ потсетува за нашето место во природата.
07:54
Why does it cost so much energy, then?
200
462169
2644
Зошто троши толку многу енергија, тогаш?
07:56
Well, other people have figured out
201
464813
1447
Едни други луѓе пресметале колку
07:58
how much energy the human brain
202
466260
1503
енергија троши човечкиот мозок
07:59
and that of other species costs,
203
467763
1407
и оној на другите видови,
08:01
and now that we knew how many neurons
204
469170
1652
и сега кога знаеме од колку неврони е направен
08:02
each brain was made of, we could do the math.
205
470822
2342
секој мозок, можеме да ја направиме математиката.
08:05
And it turns out that both human
206
473164
1866
И излегува дека и човечкиот
08:07
and other brains cost about the same,
207
475030
2823
и другите мозоци имаат иста потрошувачка,
08:09
an average of six calories
per billion neurons per day.
per billion neurons per day.
208
477853
3421
во просек по шест калории на една милијарда неврони.
08:13
So the total energetic cost of a brain
209
481274
2139
Вкупната енергетска потрошувачка на мозокот
08:15
is a simple, linear function
210
483413
2034
е едноставна, линеарна функција
08:17
of its number of neurons,
211
485447
1709
која зависи од бројот на неврони,
08:19
and it turns out that the human brain
212
487156
2183
и се покажа дека човечкиот мозок
08:21
costs just as much energy as you would expect.
213
489339
3841
троши онолку енергија колку што очекувавме.
08:25
So the reason why the human brain
214
493180
2091
Причината заради која човечкиот мозок
08:27
costs so much energy is simply because
215
495271
1672
троши толку многу енергија е едноставно
08:28
it has a huge number of neurons,
216
496943
1983
затоа што има огромен број на неврони,
08:30
and because we are primates
217
498926
1485
и бидејќи сме примати
08:32
with many more neurons for a given body size
218
500411
2499
кои имаат многу повеќе неврони од било кое друго
08:34
than any other animal,
219
502910
1522
животно.
08:36
the relative cost of our brain is large,
220
504432
3540
Релативната потрошувачка на нашиот мозок е голема,
08:39
but just because we're primates,
not because we're special.
not because we're special.
221
507972
3001
но само затоа што сме примати, а не оти сме специјални.
08:42
Last question, then:
222
510973
1190
И последното прашање:
08:44
how did we come by this
remarkable number of neurons,
remarkable number of neurons,
223
512163
3115
како сме дошле до овој неверојатен број на неврони,
08:47
and in particular, if great apes
224
515278
1900
и особено, ако големите примати
08:49
are larger than we are,
225
517178
1555
се поголеми од нас,
08:50
why don't they have a larger brain
than we do, with more neurons?
than we do, with more neurons?
226
518733
3765
тогаш зошто тие немаат поголем мозок од нас, со повеќе неврони?
08:54
When we realized how much expensive it is
227
522498
2090
Кога сфативме колку многу е скапо да
08:56
to have a lot of neurons in the brain, I figured,
228
524588
2333
имаш многу неврони во мозокот, помислив,
08:58
maybe there's a simple reason.
229
526921
2003
можеби причината е едноставна.
09:00
They just can't afford the energy
230
528924
1683
Тие едноставно не можат да обезбедат
09:02
for both a large body
and a large number of neurons.
and a large number of neurons.
231
530607
2950
енергија за двете, и за големо тело и за голем број на неврони.
09:05
So we did the math.
232
533557
1429
И ја направивме математиката.
09:06
We calculated on the one hand
233
534986
1600
Од една страна пресметавме
09:08
how much energy a primate gets per day
234
536586
1941
колку енергија добива приматот на ден
09:10
from eating raw foods,
235
538527
1350
јадејќи сирова храна,
09:11
and on the other hand, how much energy
236
539877
2037
и од друга страна, колку енергија троши
09:13
a body of a certain size costs
237
541914
1764
тело со одредена големина
09:15
and how much energy a brain of a
certain number of neurons costs,
certain number of neurons costs,
238
543678
3387
и колку енергија троши мозок со одреден број на неврони,
09:19
and we looked for the combinations
239
547065
1489
и разгледувавме кои комбинации
09:20
of body size and number of brain neurons
240
548554
2411
на телесна големина и број на неврони
09:22
that a primate could afford
241
550965
1270
би можел да си ги дозволи
09:24
if it ate a certain number of hours per day.
242
552235
2548
приматот доколку јаде одреден број часови на ден.
09:26
And what we found is that
243
554783
1816
И дојдовме до тоа дека,
09:28
because neurons are so expensive,
244
556599
1712
бидејќи невроните се многу скапи,
09:30
there is a tradeoff between
body size and number of neurons.
body size and number of neurons.
245
558311
3370
се јавува трампа помеѓу големината на телото и бројот на неврони.
09:33
So a primate that eats eight hours per day
246
561681
2951
Примат кој јаде осум часа на ден
09:36
can afford at most 53 billion neurons,
247
564632
3024
може да си дозволи 53 милијарди неврони,
09:39
but then its body cannot be any bigger
248
567656
1727
но во тој случај неговото тело нема да биде повеќе
09:41
than 25 kilos.
249
569383
1954
од 25 килограми.
09:43
To weigh any more than that,
250
571337
1701
За да тежи повеќе од тоа,
09:45
it has to give up neurons.
251
573038
1769
ќе мора да се откаже од невроните.
09:46
So it's either a large body
252
574807
2653
Значи, или големо тело
09:49
or a large number of neurons.
253
577460
1495
или голем број на неврони.
09:50
When you eat like a primate,
254
578955
1365
Ако јадете како приматот,
09:52
you can't afford both.
255
580320
2236
не можете да си ги дозволите и двете.
09:54
One way out of this metabolic limitation
256
582556
1964
Еден излез од ова метаболитско ограничување
09:56
would be to spend even more hours per day eating,
257
584520
3401
е да поминете повеќе часови јадејќи,
09:59
but that gets dangerous,
258
587921
1363
но тогаш станува опасно,
10:01
and past a certain point, it's just not possible.
259
589284
2719
и над одредена точка, веќе е невозможно.
10:04
Gorillas and orangutans, for instance,
260
592003
1537
Горилата и орангутаните, на пример,
10:05
afford about 30 billion neurons
261
593540
1923
можат да си дозволат 30 милијарди неврони
10:07
by spending eight and a half hours per day eating,
262
595463
2966
поминувајќи осум и пол часа на ден јадејќи,
10:10
and that seems to be about as much as they can do.
263
598429
3116
и се чини дека тоа е најмногу што можат.
10:13
Nine hours of feeding per day
264
601545
1791
Девет часовна исхрана на ден
10:15
seems to be the practical limit for a primate.
265
603336
3271
се чини дека е практичната граница за еден примат.
10:18
What about us?
266
606607
1791
Што е со нас?
10:20
With our 86 billion neurons
267
608398
1600
Со нашите 86 милијарди неврони
10:21
and 60 to 70 kilos of body mass,
268
609998
3035
и телесна маса од 60 до 70 килограми,
10:25
we should have to spend over nine hours
269
613033
3561
ние би требало да поминеме над девет часа
10:28
per day every single day feeding,
270
616594
3575
секој ден хранејќи се,
10:32
which is just not feasible.
271
620169
2039
нешто што е неизводливо.
10:34
If we ate like a primate,
272
622208
1834
Ако јадевме како приматите,
10:36
we should not be here.
273
624042
2253
немаше да бидеме овде.
10:38
How did we get here, then?
274
626295
2127
Тогаш, како стигнавме до овде?
10:40
Well, if our brain costs just as much energy
275
628422
2735
Епа, ако нашиот мозок троши онолку енергија
10:43
as it should, and if we can't spend
276
631157
1723
колку што треба, и ако не можеме
10:44
every waking hour of the day feeding,
277
632880
3674
да поминуваме толку многу време во исхрана,
10:48
then the only alternative, really,
278
636554
1911
тогаш единствената алтернатива
10:50
is to somehow get more energy
279
638465
1958
е некако да извлечеме повеќе енергија
10:52
out of the same foods.
280
640423
1953
од истата храна.
10:54
And remarkably, that matches exactly
281
642376
3800
И неверојатно, тоа точно се совпаѓа
10:58
what our ancestors are believed to have invented
282
646176
3037
со она за што се верува дека нашите предци го измислиле
11:01
one and a half million years ago,
283
649213
1839
пред една и пол милиони години,
11:03
when they invented cooking.
284
651052
2782
а тоа е готвењето.
11:05
To cook is to use fire
285
653834
1970
Да готвите е да користите оган
11:07
to pre-digest foods outside of your body.
286
655804
3800
за да извршите пред-варење на храната надвор од телото.
11:11
Cooked foods are softer, so they're easier to chew
287
659604
2606
Готвената храна е помека, и затоа полесно можете
11:14
and to turn completely into mush in your mouth,
288
662210
2563
да ја џваката и да ја претворите во каша во устата,
11:16
so that allows them to be completely digested
289
664773
2152
а на тој начин таа целосно се вари
11:18
and absorbed in your gut,
290
666925
1436
и се апсорбира во желудникот,
11:20
which makes them yield much more
energy in much less time.
energy in much less time.
291
668361
3655
на тој начин давајќи повеќе енергија за многу пократко време.
11:24
So cooking frees time for us to do
292
672016
2489
Значи готвењето ни ослободува време
11:26
much more interesting things with our day
293
674505
2062
да правиме многу поинтересни работи
11:28
and with our neurons
294
676567
1480
со нашите неврони
11:30
than just thinking about food,
295
678047
1905
отколку само да мислиме на храна,
11:31
looking for food, and gobbling down food
296
679952
1704
да бараме храна и да гмечеме храна
11:33
all day long.
297
681656
1225
по цел ден.
11:34
So because of cooking, what once was
298
682881
2499
Заради готвењето, она што некогаш било
11:37
a major liability, this large,
299
685380
2353
голем товар, овој голем,
11:39
dangerously expensive brain with a lot of neurons,
300
687733
3033
опасно скап мозок со многу неврони,
11:42
could now become a major asset,
301
690766
2036
сега би можел да биде главна предност,
11:44
now that we could both afford
the energy for a lot of neurons
the energy for a lot of neurons
302
692802
3251
сега кога можеме да си ја дозволиме и енергијата за повеќе неврони
11:48
and the time to do interesting things with them.
303
696056
2503
и времето за да правиме интересни работи со нив.
11:50
So I think this explains why the human brain
304
698559
1974
Мислам дека ова објаснува зошто човечкиот мозок
11:52
grew to become so large so fast in evolution,
305
700533
3240
станал толку голем за толку краток еволуциски период,
11:55
all of the while remaining just a primate brain.
306
703773
3897
а попатно останувајќи само приматски мозок.
11:59
With this large brain now affordable by cooking,
307
707670
2774
Со овој голем мозок кој е возможен благодарение на готвењето,
12:02
we went rapidly from raw foods to culture,
308
710444
2913
отидовме набрзина од сирова храна на култура,
12:05
agriculture, civilization, grocery stores,
309
713357
2606
земјоделие, цивилизација, продавници,
12:07
electricity, refrigerators,
310
715963
1625
струја, фрижидери,
12:09
all of those things that nowadays
311
717588
1607
сите оние работи кои денес
12:11
allow us to get all the energy we need
312
719195
2042
ни овозможуваат да ја добиеме сета потребна
12:13
for the whole day in a single sitting
313
721237
2782
енергија за целиот ден, едноставно
12:16
at your favorite fast food joint.
314
724019
2954
седнувајќи во вашиот омилен локал за брза храна.
12:18
So what once was a solution
315
726973
2437
И така она што некогаш било решение
12:21
now became the problem,
316
729410
1699
денес ни стана проблем,
12:23
and ironically, we look for the solution in raw food.
317
731109
5517
и иронично, решението го бараме во сировата храна.
12:28
So what is the human advantage?
318
736626
2556
И која е предноста на луѓето?
12:31
What is it that we have
319
739182
1503
Што имаме ние, а што
12:32
that no other animal has?
320
740685
2535
нема ниту едно друго животно?
12:35
My answer is that we have the largest number
321
743220
2348
Мојот одговор е дека ние имаме најголем број
12:37
of neurons in the cerebral cortex,
322
745568
1472
на неврони во церебралниот кортекс,
12:39
and I think that's the simplest explanation
323
747040
1844
и мислам дека ова е наједноставното објаснување
12:40
for our remarkable cognitive abilities.
324
748884
2013
за нашите извонредни когнитивни способности.
12:42
And what is it that we do that no other animal does,
325
750897
3227
И што правиме, а што не прави ни едно друго животно,
12:46
and which I believe was fundamental
326
754124
1969
и што верувам било клучно
12:48
to allow us to reach that large,
327
756093
3083
во тоа што сме стекнале толку голем,
12:51
largest number of neurons in the cortex?
328
759176
2222
најголем број на неврони во кортексот?
12:53
In two words, we cook.
329
761398
2215
Со два збора, ние готвиме.
12:55
No other animal cooks its food. Only humans do.
330
763613
3566
Ни едно друго животно не готви. Само луѓето.
12:59
And I think that's how we got to become human.
331
767179
2870
И мислам дека така сме станале луѓе.
13:02
Studying the human brain changed
the way I think about food.
the way I think about food.
332
770049
2460
Изучувајќи го човечкиот мозок почнав поинаку да гледам на храната.
13:04
I now look at my kitchen,
333
772509
1645
Сега кога ќе ја погледнам кујната,
13:06
and I bow to it,
334
774154
1470
јас ѝ се поклонувам,
13:07
and I thank my ancestors for coming up
335
775624
1705
и им се заблагодарувам на моите предци
13:09
with the invention that probably made us humans.
336
777329
1900
за ова откритие кое нѐ направи луѓе.
13:11
Thank you very much.
337
779229
2132
Ви благодарам многу.
13:13
(Applause)
338
781361
6353
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Suzana Herculano-Houzel - NeuroscientistSuzana Herculano-Houzel shrunk the human brain by 14 billion neurons -- by developing a new way to count them.
Why you should listen
How many neurons make a human brain? For years, the answer has been (give or take) 100 billion. But neuroscientist Suzana Herculano-Houzel decided to count them herself. Her research approach involved dissolving four human brains (donated to science) into a homogeneous mixture -- in her lab at the Institute of Biomedical Sciences in Rio de Janeiro, they call it "brain soup." She then took a sample of the mix, counted the number of cell nuclei belonging to neurons, and scaled that up. Result: the human brain has about 86 billion neurons, 14 billion fewer than assumed -- but intriguingly, far more than other animals, relative to brain size.
She suggests that it was the invention of cooking by our ancestors -- which makes food yield much more metabolic energy -- that allowed humans to develop the largest primate brain. She's now working on elephant and whale brains to test her hypothesis.
Suzana Herculano-Houzel | Speaker | TED.com