EG 2007
Ian Dunbar: Dog-friendly dog training
Јан Данбар зборува за „другарска“ дресура за кучиња
Filmed:
Readability: 2.9
1,216,837 views
Дресерот Јан Данбар, при своето излагање на конференцијата на Собирот на забавната индустрија (Entertainment Gathering) во 2007 година, не тера да пробаме да го видиме светот низ очите на нашите сакани кучиња. Гледајќи од перспективата на нашите миленичиња, можеме да им ја зацврстиме нивната љубов и доверба. Но, ова е порака која со својата резонанца стигнува и многу подалеку од светот на животните.
Ian Dunbar - Animal behaviorist
Veterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too. Full bio
Veterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Dogs have interests.
0
0
2000
Кучињата имаат свои интереси.
00:18
They have interest sniffing each other, chasing squirrels.
1
2000
6000
Тие сакаат да се душкаат меѓусебно, да бркаат верверички.
00:24
And if we don't make that a reward in training, that will be a distraction.
2
8000
5000
Ако не им дозволиме таква награда при дресирањето, ќе им направиме простор за дистракција.
00:29
It's always sort of struck me as really a scary thought
3
13000
5000
Од секогаш ми се чинело страшно кога ќе помислам
00:34
that if you see a dog in a park, and the owner is calling it,
4
18000
4000
дека ако видите куче во парк кое газдата го довикува,
00:38
and the owner says, you know, "Puppy, come here, come here,"
5
22000
3000
„Кученце, дојди ваму, дојди ваму,“
00:41
and the dog thinks, "Hmm, interesting.
6
25000
3000
а пак кучето си мисли: „хмммм, интересно.
00:44
I'm sniffing this other dog's rear end, the owner's calling."
7
28000
4000
му го душкам задникот на кучево овде, а газдата ме вика,
00:48
It's a difficult choice, right?
8
32000
2000
тежок избор.“ Нели?
00:50
Rear end, owner. Rear end wins.
9
34000
2000
задник-газда-задник, задникот победува.
00:52
I mean, you lose.
10
36000
2000
Односно, вие губите.
00:54
You cannot compete with the environment,
11
38000
3000
Не можете да се натпреварувате со околината,
00:57
if you have an adolescent dog's brain.
12
41000
2000
ако имате мозок на куче адолесцент.
00:59
So, when we train, we're always trying to take into account
13
43000
4000
Затоа, кога ги дресираме, секогаш треба да го имаме на ум
01:03
the dog's point of view.
14
47000
2000
кучешкиот поглед на свет.
01:05
Now, I'm here largely because
15
49000
2000
Го потенцирам ова бидејќи
01:07
there's kind of a rift in dog training at the moment
16
51000
3000
во моментов постои еден вид на поделба во дресурата на кучиња
01:10
that -- on one side, we have people who think that you train a dog,
17
54000
4000
при што, од една страна ги имаме луѓето што мислат дека кога тренирате кучиња,
01:14
number one, by making up rules, human rules.
18
58000
4000
пред се, го правите тоа измислувајќи правила, човечки правила.
01:18
We don't take the dog's point of view into account.
19
62000
2000
Не земајќи го во предвид кучешкиот поглед на свет воопшто.
01:20
So the human says, "You're going to act this way, damn it.
20
64000
3000
И човекот вели: „Е ќе правиш вака, богами.
01:23
We're going to force you to act against your will, to bend to our will."
21
67000
4000
Ќе те принудиме да го правиш тоа против своја воља, има да се прилагодиш на нашата воља.“
01:27
Then, number two, we keep these rules a secret from the dog.
22
71000
3000
Понатаму, вториот момент е дека овие правила не му ги кажуваме на кучето.
01:30
And then number three, now we can punish the dog
23
74000
3000
А третиот пак - дека можеме да го казниме кучето
01:33
for breaking rules he didn't even know existed.
24
77000
3000
затоа што ги прекршило правилата за кои не ни знаело дека постојат.
01:36
So you get a little puppy, he comes. His only crime is he grew.
25
80000
4000
Значи, си земате мало кученце, тоа си доаѓа - а неговиот единствен грев е што ќе порасне.
01:40
When he was a little puppy, he puts his paws on your leg --
26
84000
3000
Кога беше малечко кученце, ви ги ставаше шепичките на нога -
01:43
you know, isn't that nice?
27
87000
2000
нели, зарем не е тоа прекрасно?
01:45
And you go, "Oh, there's a good boy."
28
89000
2000
А вие ќе речевте, „Ох, браво малечко.“
01:47
You bend down, you pat him -- you reward him for jumping up.
29
91000
4000
Се наведнувате, го погалувате - го наградувате што скокнало на вас.
01:51
His one mistake is he's a Tibetan mastiff, and a few months later,
30
95000
4000
Единствената негова грешка е што е Тибетантски Мастиф и што по неколку месеци
01:55
he weighs, you know, 80 pounds.
31
99000
3000
ќе тежи околу 36 килограми, нели.
01:58
Every time he jumps up, he gets all sorts of abuse.
32
102000
3000
Секој пат кога ќе скокне, ќе си го добие убаво.
02:01
I mean, it is really very, very scary the abuse that dogs get.
33
105000
5000
Мислам, навистина е страшно колку малтретирање трпи кучето.
02:06
So, this whole dominance issue -- number one,
34
110000
4000
Значи, за целата оваа приказна со доминацијата - број еден е,
02:10
what we get in dog training is this Mickey-Mouse interpretation
35
114000
3000
она што го добиваме во дресурата на кучиња е оваа Мики Маус интерпретација
02:13
of a very complicated social system.
36
117000
3000
на еден навистина комплициран општествен систем.
02:16
And they take this stuff seriously.
37
120000
2000
А тие ова го сфаќаат мошне сериозно.
02:18
Male dogs are very serious about a hierarchy,
38
122000
2000
Машките кучиња се навистина сериозни околу хиерархијата,
02:20
because it prevents physical fights.
39
124000
3000
бидејќи истата спречува физички пресметки.
02:23
Of course, female dogs, bitches, on the other hand,
40
127000
3000
Се разбира, женските кучиња - кучките - од друга страна,
02:26
have several bitch amendments to male hierarchical rule.
41
130000
3000
имаат неколку женски амандмани на хиерархиското управување на мажјаците.
02:29
The number one is, "I have it, you don't."
42
133000
2000
Број еден е, „јас го имам, ти не.“
02:31
And what you will find is a very, very low-ranking bitch
43
135000
4000
И она на што ќе можете да наидете е ситуација во која една кучка од многу, многу низок ранг
02:35
will quite easily keep a bone away from a high-ranking male.
44
139000
4000
многу лесно ќе си ја зачува коската од еден мажјак со висок ранг.
02:39
So, we get in dog training this notion of dominances,
45
143000
3000
Значи, при дресурата на кучиња, го имаме овој момент на доминација,
02:42
or of the alpha dog. I'm sure that you've heard this.
46
146000
3000
или на алфа куче - сигурен сум сте го слушнале ова.
02:45
Dogs get so abused.
47
149000
2000
Кучињата навистина се малтретираат.
02:47
Dogs, horses and humans --
48
151000
2000
Кучиња, коњи, луѓе -
02:49
these are the three species which are so abused in life.
49
153000
3000
тоа се трите видови што се навистина малтретирани во животот
02:52
And the reason is built into their behavior --
50
156000
2000
А причината е - во самото нивно однесување им е вродено
02:54
is to always come back and apologize.
51
158000
3000
секогаш да се враќаат назад и да се извинуваат.
02:57
Like, "Oh, I'm sorry you had to beat me. I'm really sorry, yes, it's my fault."
52
161000
3000
Како на пример, „Ух, жал ми е што мораше да ме истепаш, навистина ми е жал, да, јас сум крив.“
03:00
They are just so beatable,
53
164000
2000
Едноставно се склони кон добивање ќотек.
03:02
and that's why they get beaten.
54
166000
2000
И токму затоа и јадат ќотек.
03:04
The poor puppy jumps up, you open the dog book, what does it say?
55
168000
5000
Сиротото кутре си скока, вие го отварате прирачникот за кучиња, а тој вели што?
03:09
"Hold his front paws, squeeze his front paws,
56
173000
2000
Фатете му ги предните шепи, стиснете му ги предните шепи,
03:11
stamp on his hind feet, squirt him in the face with lemon juice,
57
175000
4000
згазнете му ги задните нозе, прснете му сок од лимон во лице,
03:15
hit him on the head with a rolled-up newspaper,
58
179000
2000
удрете го по глава со свиткан весник,
03:17
knee him in the chest, flip him over backwards."
59
181000
2000
лупнете го по гради со колено, превртете го на грб.“
03:19
Because he grew?
60
183000
2000
Зошто, затоа што пораснало?
03:21
And because he's performing a behavior you've trained him to do?
61
185000
3000
И затоа што прави нешто што вие самите сте го научиле да го прави?
03:24
This is insanity.
62
188000
3000
Тоа е лудо.
03:27
I ask owners, "Well, how would you like the dog to greet you?"
63
191000
3000
Ги прашувам сопствениците, „Па, како би сакале да ве поздравува кучето?“
03:30
And people say, "Well, I don't know, to sit, I guess."
64
194000
3000
А тие велат, „Па, не знам, да седнува, на пример.“
03:33
I said, "Let's teach him to sit."
65
197000
2000
Им велам, „Ајде да го научиме да седнува.“
03:35
And then we give him a reason for sitting.
66
199000
3000
И му даваме причина за седнување.
03:39
Because the first stage
67
203000
3000
Бидејќи првата фаза
03:42
is basically teaching a dog ESL.
68
206000
3000
во основа е да го научите кучето да го зборува вашиот јазик (англиски во случајов)
03:45
I could speak to you and say, "Laytay-chai, paisey, paisey."
69
209000
4000
Би можел да ви зборувам и да ви речам, „Лајтај-чаи, пајзи, пајзи."
03:50
Go on, something should happen now.
70
214000
2000
Ајде, де, сега требаше да направите нешто.
03:52
Why aren't you responding? Oh, you don't speak Swahili.
71
216000
3000
Зошто не ми одговарате? Аха, не зборувате Свахили.
03:55
Well, I've got news for you.
72
219000
2000
Е па, имам вести за вас.
03:57
The dog doesn't speak English, or American, or Spanish, or French.
73
221000
5000
Кучето не зборува англиски, ниту пак американски, или шпански, или пак француски.
04:02
So the first stage in training is to teach the dog ESL,
74
226000
3000
Значи првата фаза е да го научите да го зборува вашиот јазик -
04:05
English as a second language.
75
229000
2000
англиски како втор јазик (во овој случај).
04:07
And that's how we use the food lure in the hand,
76
231000
2000
И токму така ја користиме храната како мамка во нашата рака,
04:09
and we use food because we're dealing with owners.
77
233000
3000
а користиме храна бидејќи работиме со сопственици.
04:12
My wife doesn't need food -- she's a great trainer,
78
236000
2000
Мојата сопруга нема потреба од храна - таа е одличен дресер,
04:14
much better than I am.
79
238000
1000
многу подобар од мене.
04:15
I don't need food, but the average owner says,
80
239000
3000
И мене не ми треба храна, но просечниот сопственик вели,
04:18
"Puppy, sit."
81
242000
2000
„Кученце седи.“
04:20
Or they go, "Sit, sit, sit."
82
244000
2000
Или пак ќе почне, „седи, седи, седи.“
04:22
They're making a hand signal in front of the dog's rectum for some reason,
83
246000
3000
И прави некаков сигнал со раката кај задницата на кучето поради некоја си причина,
04:25
like the dog has a third eye there -- it's insane.
84
249000
3000
како божем кучето да има трето око таму - навистина лудо.
04:28
You know, "Sit, sit."
85
252000
2000
Знаете, „седи, седи...“
04:30
No, we go, "Puppy, sit" -- boom, it's got it in six to 10 trials.
86
254000
4000
Не така. Одиме само со „Кученце седи“ - и бум, ќе ве сфати после шест до 10 обиди.
04:34
Then we phase out the food as a lure,
87
258000
2000
Тогаш, може да ја отстраниме храната како мамец,
04:36
and now the dog knows that "sit" means sit,
88
260000
2000
а кучето да си знае дека „седи“ значи „седи“,
04:38
and you can actually communicate to a dog
89
262000
2000
додека пак вие ќе можете навистина да си комуницирате со него
04:40
in a perfectly constructed English sentence.
90
264000
2000
со одлично конструирани реченици на англиски.
04:42
"Phoenix, come here, take this, and go to Jamie, please."
91
266000
4000
„Феникс, дојди овде, земи го ова и оди кај Џејми, те молам.“
04:46
And I've taught her "Phoenix," "come here," "take this," "go to"
92
270000
3000
А го научив прво на „Феникс,“ „дојди овде,“ „земи го ова,“ „оди кај,“
04:49
and the name of my son, "Jamie."
93
273000
2000
како и на името на мојот син „Џејми.“
04:51
And the dog can take a note,
94
275000
2000
Така кучето ќе може да си забележи,
04:53
and I've got my own little search-and-rescue dog.
95
277000
2000
а јас ќе си добијам мое лично куче спасител.
04:55
He'll find Jamie wherever he is, you know,
96
279000
2000
Ќе го најде Џејми каде и да е, нели,
04:57
wherever kids are, crushing rocks by a stream or something,
97
281000
2000
каде и да се децата, дали кршат камења покрај некој поток или прават нешто друго
04:59
and take him a little message that says,
98
283000
2000
и ќе му однесе порака која вели,
05:01
"Hey, dinner's ready. Come in for dinner."
99
285000
3000
„Еј, вечерата е готова. Дојди да вечераме.“
05:04
So, at this point, the dog knows what we want it to do.
100
288000
3000
Значи, до овој момент, кучето знае што сакаме да направи.
05:07
Will it do it?
101
291000
2000
А дали ќе го направи?
05:09
Not necessarily, no.
102
293000
2000
Не мора да значи, не.
05:11
As I said, if he's in the park and there's a rear end to sniff,
103
295000
3000
Како што реков, ако е во парк и ако околу него има некоја опашка за душкање
05:14
why come to the owner?
104
298000
2000
зошто би дошло кај сопственикот?
05:16
The dog lives with you, the dog can get you any time.
105
300000
3000
Кучето живее со вас, може да ве добие кога ќе посака,
05:19
The dog can sniff your butt, if you like, when he wants to.
106
303000
3000
може да ви го душне задникот, ако тоа сакате, кога и да посака.
05:22
At the moment, he's in the park, and you are competing
107
306000
2000
Во тој момент, тоа е во паркот, а вие се натпреварувате
05:24
with smells, and other dogs, and squirrels.
108
308000
3000
со миризби, останати кучиња и верверички.
05:27
So the second stage in training is to teach the dog to want to do
109
311000
4000
Затоа втората фаза при дресура е да го научите кучето да сака да го прави
05:31
what we want him to do, and this is very easy.
110
315000
3000
она што ние сакаме да го направи, а тоа е многу лесно.
05:34
We use the Premack principle.
111
318000
2000
Може да го употребиме принципот на Премак.
05:36
Basically, we follow a low-frequency behavior --
112
320000
2000
Во основа, по едно однесување со ниска зачестеност,
05:38
one the dog doesn't want to do --
113
322000
2000
нешто што кучето не сака да го прави,
05:40
by a high-frequency behavior, commonly known as a behavior problem,
114
324000
4000
продолжуваме со однесување со висока зачестеност, општо познато како „проблематично однесување,“
05:44
or a dog hobby -- something the dog does like to do.
115
328000
4000
или „кучешко хоби“ - нешто што кучето сака да го прави.
05:48
That will then become a reward for the lower-frequency behavior.
116
332000
3000
Токму тоа може да се претвори во награда за однесувањето со пониска зачестеност.
05:51
So we go, "sit," on the couch; "sit," tummy-rub; "sit,"
117
335000
4000
И велиме , „седи,“, на креветот, „седи,“ чешкање по стомак, „седи,“
05:55
look, I throw a tennis ball; "sit," say hello to that other dog.
118
339000
4000
види, фрлам тениско топче, „седи,“ кажи му здраво на другото куче.
05:59
Yes, we put "sniff butt" on queue.
119
343000
2000
Да, да, го „задник за душкање“ во редицата.
06:01
"Sit," sniff butt.
120
345000
2000
„Седи,“, душкај задник.
06:03
So now all of these distractions that worked against training
121
347000
4000
Значи, на овој начин, сите споменати дистракции што не му идеа во полза на тренингот
06:07
now become rewards that work for training.
122
351000
3000
стануваат награди кои функционираат при дресирањето.
06:10
And what we're doing, in essence, is we're teaching the dog, kind of like --
123
354000
5000
И она што всушност го правиме е - го учиме кучето, на некој начин -
06:15
we're letting the dog think that the dog is training us.
124
359000
3000
и го оставаме да си мисли дека тоа нас не дресира.
06:18
And I can imagine this dog, you know,
125
362000
2000
Можам да си го замислам ова куче, знаете,
06:20
speaking through the fence to, say, an Akita,
126
364000
2000
како му зборува на друго куче, на пример од расата Акита, низ оградата,
06:22
saying, "Wow, my owners, they are so incredibly easy to train.
127
366000
4000
велејќи, „Леле, моиве газди какви се, неверојатно брзо можам да ги дресирам
06:26
They're like Golden Retrievers.
128
370000
2000
Како златни Ретривери се.
06:28
All I have to do is sit, and they do everything.
129
372000
2000
Се што треба да направам е да седнам, а тие прават се останато.
06:30
They open doors, they drive my car, they massage me,
130
374000
4000
Отвараат врати, ми ја возат колата, ме масираат,
06:34
they will throw tennis balls,
131
378000
2000
ми фрлаат тениски топчиња,
06:36
they will cook for me and serve the food.
132
380000
2000
ми готват и ми служат храна.
06:38
It's like, if I just sit, that's my command.
133
382000
3000
се чини дека треба само да седнам и тоа е мојата команда.
06:41
Then I have my own personal doorman,
134
385000
2000
Тогаш имам свој личен вратар,
06:43
chauffeur, masseuse, chef and waiter."
135
387000
4000
шофер, масер, готвач и келнер.“
06:47
And now the dog's really happy.
136
391000
2000
И така кучето е навистина среќно.
06:49
And this, to me, is always what training is.
137
393000
2000
А за мене, тоа е и од секогаш била суштината на дресурата
06:51
So we really motivate the dog to want to do it,
138
395000
3000
Така навистина го мотивираме кучето да сака да направи нешто,
06:54
such that the need for punishment seldom comes up.
139
398000
5000
а потребата за казнување како да исчезнува.
06:59
Now we move to phase three, when now --
140
403000
3000
Сега одиме на фаза три, кога -
07:02
there's times, you know, when daddy knows best.
141
406000
2000
знаете има моменти, кога Тато знае најдобро.
07:04
And I have a little sign on my fridge, and it says,
142
408000
3000
Имам еден мал знак на фрижидерот кој вели,
07:07
"Because I'm the daddy, that's why."
143
411000
2000
„Бидејќи јас сум Таткото, затоа.“
07:09
Sorry, no more explanation. "I'm the daddy, you're not. Sit."
144
413000
4000
Жалам, ама нема повеќе да објаснувам - „Јас сум таткото, а не вие, седете.“
07:13
And there's times, for example,
145
417000
2000
А има и моменти, на пример,
07:15
if my son's friends leave the door open,
146
419000
3000
кога другарите на син ми ја оставаат вратата отворена,
07:18
the dogs have to know you don't step across this line.
147
422000
4000
кога кучињата мораат да сфатат до каде смеат да одат.
07:22
This is a life-or-death thing.
148
426000
2000
Ова е прашање на живот или смрт.
07:24
You leave this, the sanctity of your house,
149
428000
3000
Ако ја напуштите светоста на вашата куќа,
07:27
and you could be hit on the street.
150
431000
2000
има големи шанси да ве удри нешто на улица.
07:29
So some things we have to let the dog know,
151
433000
2000
Затоа, едноставно, мораме да му укажеме на кучето на некои работи што мора да ги знае,
07:31
"You mustn't do this."
152
435000
2000
„Не смееш да го правиш ова.“
07:33
And so we have to enforce, but without force.
153
437000
5000
И тоа мораме да инсистираме ама без присила.
07:38
People here get very confused about what a punishment is.
154
442000
4000
Луѓето често се бунат околу видот на казната.
07:42
They think a punishment is something nasty.
155
446000
2000
Мислат дека казната сама по себе е нешто лошо.
07:44
I bet a lot of you do, right?
156
448000
2000
Се обложувам многумина од вас мислат така, нели?
07:46
You think it's something painful, or scary, or nasty.
157
450000
3000
Си мислите дека е нешто болно, страшно, или пак непријатно.
07:49
It doesn't have to be.
158
453000
2000
Не мора да биде така.
07:51
There's several definitions of what a punishment is,
159
455000
3000
Постојат неколку дефиниции за тоа што е казна,
07:54
but one definition, the most popular, is:
160
458000
2000
но една од нив, најпопуларната, е -
07:56
a punishment is a stimulus that reduces the immediately preceding behavior,
161
460000
5000
Казна е стимулус што го намалува однесување што непосредно му претходело,
08:01
such that it's less likely to occur in the future.
162
465000
4000
на начин што прави во иднина истото да се случува поретко.
08:05
It does not have to be nasty, scary or painful.
163
469000
5000
Казната не мора да биде лоша, страшна или болна.
08:10
And I would say, if it doesn't have to be, then maybe it shouldn't be.
164
474000
5000
А јас би рекол, ако не мора, тогаш можеби и не треба да е.
08:15
I was working with a very dangerous dog about a year ago.
165
479000
3000
Работев со едно многу опасно куче пред околу една година -
08:18
And this was a dog that put both his owners in hospital,
166
482000
3000
куче кое ги имаше сместено и двајцата сопственици во болница,
08:21
plus the brother-in-law, plus the child.
167
485000
2000
плус сватот, плус детето.
08:23
And I only agreed to work with it if they promised it would stay in their house,
168
487000
3000
И се сложив да работам со него, само ако ми ветат дека ќе си остане во нивната куќа
08:26
and they never took it outside.
169
490000
2000
и дека никогаш нема да го извадат надвор.
08:28
The dog is actually euthanized now,
170
492000
2000
Ова куче сега веќе е еутаназирано,
08:30
but this was a dog I worked with for a while.
171
494000
2000
меѓутоа работев со него некое време.
08:32
A lot of the aggression happened around the kitchen,
172
496000
3000
Многу агресија се случуваше околу кујната,
08:35
so while I was there -- this was on the fourth visit --
173
499000
3000
па затоа додека бев таму - ова беше при четвртата посета -
08:38
we did a four and a half hour down-stay, with the dog on his mat.
174
502000
3000
правевме седни-стани цели четири и пол часа, при што кучето седеше на својата простирка.
08:41
And he was kept there by the owner's calm insistence.
175
505000
5000
Смирената настојчивост на сопственичката го задржуваше на тоа место.
08:46
When the dog would try to leave the mat,
176
510000
2000
Кога ќе се обидеше да се тргне од простирката,
08:48
she would say, "Rover, on the mat, on the mat, on the mat."
177
512000
4000
таа ќе му речеше, „Ровер, на простирка, на простирка, на простирка.“
08:52
The dog broke his down-stay 22 times in four and a half hours, while she cooked dinner,
178
516000
5000
Кучето 22 пати ја прекрши наредбата седни-стани во тие четири и пол часа, додека таа готвеше,
08:57
because we had a lot of aggression related towards food.
179
521000
4000
бидејќи пројавуваше агресија поврзана со храната.
09:01
The breaks got fewer and fewer.
180
525000
2000
Прекршоците стануваа се поретки и поретки.
09:03
You see, the punishment was working.
181
527000
3000
Казната работеше.
09:06
The behavior problem was going away.
182
530000
2000
Проблематичното однесување полека исчезнуваше.
09:08
She never raised her voice.
183
532000
2000
Таа никогаш не го подигна својот глас.
09:10
If she did, she would have got bitten.
184
534000
3000
Ако го направеше тоа, ќе ја гризнеше.
09:13
It's not a good dog you shout at.
185
537000
2000
Не е некое добро куче па да му викате.
09:15
And a lot of my friends train really neat animals,
186
539000
3000
А голем дел од моите приајтели тренираат навистина интересни животни -
09:18
grizzly bears -- if you've ever seen a grizzly bear
187
542000
2000
гризли мечки, ако некогаш сте виделе некоја гризли мечка
09:20
on the telly or in film, then it's a friend of mine who's trained it --
188
544000
3000
на ТВ или на филм, тогаш сигурно некој мој пријател ја има дресирано.
09:23
killer whales. I love it because it wires you up.
189
547000
3000
Или китови-убијци... Многу го сакам тоа, бидејќи е возбудливо.
09:26
How are you going to reprimand a grizzly bear?
190
550000
2000
Како на пример ќе искарате гризли мечка?
09:28
"Bad bear, bad bear!" Voom!
191
552000
2000
„Лоша мечка, лоша мечка!“ Врууум!
09:30
Your head now is 100 yards away, sailing through the air, OK?
192
554000
5000
Ви отиде главата на километар, пловејќи во воздухот, ОК?
09:35
This is crazy.
193
559000
2000
Тоа е лудо.
09:37
So, where do we go from here?
194
561000
2000
Значи, сега каде?
09:39
We want a better way.
195
563000
2000
Го сакаме подобриот пат.
09:41
Dogs deserve better.
196
565000
2000
Кучињата заслужуваат подобро.
09:43
But for me, the reason for this actually has to do with dogs.
197
567000
4000
Но за мене, причината за ова всушност мора има голема врска со кучињата,
09:47
It has to do with watching people train puppies,
198
571000
3000
мора да е поврзана со посматрањето на луѓе кои ги тренираат своите кутриња,
09:50
and realizing they have horrendous interaction skills,
199
574000
5000
како и со сознанието дека тие имаат неверојатни интерактивни способности,
09:55
horrendous relationship skills.
200
579000
2000
неверојатни способности за врски.
09:57
Not just with their puppy, but with the rest of the family at class.
201
581000
4000
Не само со нивното кутре, туку и со останатото семејство присутна на часот.
10:01
I mean, my all-time classic is another "come here" one.
202
585000
3000
Мислам, мојот вечен класик е уште едно „дојди овде“
10:04
You see someone in the park -- and I'll cover my mic when I say this,
203
588000
3000
Ќе видите некого во парк - ќе го покријам микрофонот додека го кажувам ова,
10:07
because I don't want to wake you up -- and there's the owner in the park,
204
591000
3000
бидеќи не сакам да ве разбудам - и ете го сопственикот во парк
10:10
and their dog's over here, and they say, "Rover, come here.
205
594000
2000
заедно со неговото куче, на кое му вели, „Ровер, дојди овде.
10:12
Rover, come here. Rover, come here, you son of a bitch."
206
596000
3000
Ровер, дојди овде. Ровер, дојди овде, копиле едно.“
10:16
The dog says, "I don't think so."
207
600000
2000
А кучето вели, „Па не знам, баш.“
10:18
(Laughter)
208
602000
1000
(смеење)
10:19
I mean, who in their right mind
209
603000
3000
Замислете, кој при чист ум
10:22
would think that a dog would want to approach them
210
606000
3000
би помислил дека кучето би сакало да му се приближи
10:25
when they're screaming like that?
211
609000
2000
ако му вика толку силно?
10:27
Instead, the dog says, "I know that tone. I know that tone.
212
611000
3000
Наместо тоа, кучето си мисли, „Го препознавам тој тон, да, го препознавам тој тон.
10:30
Previously, when I've approached, I've gotten punished there."
213
614000
3000
Порано, кога така послушав и се приближив, си добив казна.“
10:33
I was walking onto a plane --
214
617000
2000
Еднаш се качував на авион -
10:35
this, for me, was a pivotal moment in my career,
215
619000
3000
ова, за мене, беше клучен момент во мојата кариера,
10:38
and it really cemented what I wanted to do
216
622000
2000
и навистина го утврди она што сакав да го правам -
10:40
with this whole puppy-training thing,
217
624000
2000
целата оваа работа со дресирање кутриња -
10:42
the notion of how to teach puppies in a dog-friendly way
218
626000
4000
сознанието за тоа како да се учат кутриња на другарски начин,
10:46
to want to do what we want to do, so we don't have to force them.
219
630000
3000
да ги натераме да го сакаат она што ние сакаме да го направат, а да не мораме да ги форсираме.
10:49
You know, I puppy-train my child.
220
633000
3000
Знаете, јас го тренирам моето дете како кученце.
10:52
And the seminal moment was, I was getting on a plane in Dallas,
221
636000
3000
А одлучувачкиот момент беше, се качував на авион за Далас,
10:55
and in row two was a father, I presume, and a young boy about five,
222
639000
4000
а во вториот ред имаше еден татко, претпоставувам, со едно мало момченце на возраст од околу 5 години,
10:59
kicking the back of the chair.
223
643000
2000
кое го удираше потпирачот на седиштето.
11:01
"Johnny, don't do that."
224
645000
2000
„Џони, немој да го правиш тоа.“
11:03
Kick, kick, kick.
225
647000
1000
Бам, бам, бам.
11:04
"Johnny, don't do that." Kick, kick, kick.
226
648000
2000
„Џони, немој да го правиш тоа.“ Бам, бам, бам.
11:06
I'm standing right here with my bag.
227
650000
2000
Си стојам јас така со мојата торба.
11:08
The father leans over, grabs him like this and gives him ugly face.
228
652000
4000
Таткото се наведнува, го фаќа вака и му дава една „грда-фаца.“
11:12
And ugly face is this --
229
656000
2000
А „грда-фаца“ е ова -
11:14
when you go face-to-face with a puppy or a child,
230
658000
3000
кога ќе се соочите со кутре или дете, очи во очи,
11:17
you say, "What are you doing! Now stop it, stop it, stop it!"
231
661000
3000
велите, „Што правиш! Престани, престани, престани!“
11:20
And I went, "Oh my God, do I do something?"
232
664000
3000
А јас си помислив, „Ох, боже, треба ли да направам нешто?“
11:23
That child has lost everything --
233
667000
3000
Тоа дете имаше изгубено се -
11:26
that one of the two people he can trust in this world
234
670000
3000
тој еден од двајца луѓе на кои може да им верува на светов
11:29
has absolutely pulled the rug from under his feet.
235
673000
3000
дефинитивно му го имаше извлечено чергичето од под нозе.
11:32
And I thought, "Do I tell this jerk to quit it?"
236
676000
2000
И си помислив, „Дали да му кажам на кретенов да прекине?“
11:34
I thought, "Ian, stay out of it, stay out of it, you know, walk on."
237
678000
3000
Си реков, „Јан, немој да се мешаш, немој да се мешаш, седи си мадро и повлечи се.“
11:37
I walked to the back of the plane,
238
681000
2000
И отидов во задниот дел од авионот.
11:39
I sat down, and a thought came to me.
239
683000
3000
Седнав и ми дојде една мисла.
11:42
If that had been a dog, I would have laid him out.
240
686000
2000
Да беше тоа куче, ќе го средев
11:44
(Laughter)
241
688000
1000
(смеење)
11:45
If he had kicked a dog, I would have punched him out.
242
689000
4000
Да удреше куче, ќе го удрев и јас.
11:49
He kicked a child, grabs the child like this and I let it go.
243
693000
5000
Ама удри дете, го фати вака, а јас го оставив на мира.
11:54
And this is what it's all about.
244
698000
3000
И токму тоа е тоа.
11:57
These relationship skills are so easy.
245
701000
2000
Многу едноставно е да умееш да направиш врска.
11:59
I mean, we as humans, our shallowness when we choose a life-mate
246
703000
5000
Мислам, на нас како луѓе, на нашата плиткост кога избираме животен партнер
12:04
based on the three Cs -- coat color, conformation, cuteness.
247
708000
4000
врз основа на трите С - сако, става, симпатичност.
12:08
You know, kind of like a little robot.
248
712000
2000
Знаете, како мали роботчиња.
12:10
This is how we go into a relationship, and it's hunky-dory for a year.
249
714000
3000
Така влегуваме во врски и задоволството трае околу една година.
12:13
And then, a little behavior problem comes up.
250
717000
2000
А тогаш, се појавува некое проблематично однесување.
12:15
No different from the dog barking.
251
719000
2000
Не многу различно од лаење на куче.
12:17
The husband won't clear up his clothes,
252
721000
2000
Мажот нема да сака да си ги среди алиштата,
12:19
or the wife's always late for meetings, whatever it is, OK?
253
723000
4000
или пак жената вечно ќе доцни на средби, било што, нели?
12:23
And it then starts, and we get into this thing,
254
727000
4000
И така се почнува, а ние влегуваме во приказната,
12:27
and our personal feedback -- there's two things about it.
255
731000
2000
при што нашата лична повратна реакција - има две страни.
12:29
When you watch people interacting with animals or other people,
256
733000
3000
Кога гледате луѓе како општат со животни или со други луѓе,
12:32
there is very little feedback, it's too infrequent.
257
736000
4000
не можете да забележите многу повратни информации, премногу ретки се тие реакции.
12:36
And when it happens, it's bad, it's nasty.
258
740000
3000
А кога ќе се случи, го сметаме за лошо, непријатно.
12:39
You see it's especially in families, especially with spouses,
259
743000
5000
Гледате, тоа особено го има во семејствата, меѓу сопружниците,
12:44
especially with children, especially with parents.
260
748000
3000
меѓу децата, меѓу родителите.
12:47
You see it especially in the workplace,
261
751000
2000
Сигурно го гледате на работното место,
12:49
especially from boss to employee.
262
753000
2000
особено од шефот до вработените.
12:51
It's as if there's some schadenfreude there,
263
755000
3000
Се чини како да фаќаме некој лош сеир овде -
12:54
that we actually take delight in people getting things wrong,
264
758000
3000
како да им се радуваме на туѓите маки,
12:57
so that we can then moan and groan and bitch at them.
265
761000
5000
за потоа можеме да им мрчиме и негодуваме и да ги осудуваме за истите.
13:02
And this, I would say, is the biggest human foible that we have.
266
766000
4000
А токму ова, би рекол јас, е најизвртената човечка особина присутна кај нас.
13:06
It really is.
267
770000
2000
Навистина е.
13:08
We take the good for granted, and we moan and groan at the bad.
268
772000
3000
Доброто го земаме здраво за готово, а се жалиме и негодуваме за лошото
13:11
And I think this whole notion of these skills should be taught.
269
775000
3000
Сметам дека целата оваа приказна околу способноста за создавање врски треба да се изучува -
13:14
You know, calculus is wonderful.
270
778000
2000
знаете, вишата математика е прекрасна работа.
13:16
When I was a kid, I was a calculus whiz.
271
780000
2000
Кога бев дете, бев чудо од дете за интеграли и диференцијали.
13:18
I don't understand a thing about it now, but I could do it as a kid.
272
782000
3000
Не разбирам ништо од тоа сега, ама го знаев како дете.
13:22
Geometry, fantastic. You know, quantum mechanics --
273
786000
3000
Геометрија, фантастично, мислам, квантна механика -
13:25
these are cool things.
274
789000
2000
тоа се кул работи.
13:27
But they don't save marriages and they don't raise children.
275
791000
4000
Ама тие не спасуваат бракови и не воспитуваат деца.
13:31
And my look to the future is,
276
795000
2000
А мојот поглед кон иднината
13:33
and what I want to do with this doggy stuff, is to teach people
277
797000
3000
и она што сакам да го правам во врска со оваа кучешка работа, за која ви зборувам, е да ги учам луѓето
13:36
that you know, your husband's just as easy to train.
278
800000
3000
дека, на пример, еве, вашиот сопруг е лесен за дресирање.
13:39
Probably easier -- if you got a Rottie -- much easier to train.
279
803000
5000
Веројатно уште полесен, ако имате Ротвајлер, многу полесен за дресирање.
13:44
Your kids are easy to train.
280
808000
2000
Вашите деца се лесни за дресирање
13:46
All you've got to do is to watch them,
281
810000
2000
Се што треба да направите е да ги набљудувате,
13:48
to time-sample the behavior, and say, every five minutes,
282
812000
2000
за да им го проучите однесувањето во временски интервали и, да речеме, на секои пет минути
13:50
you ask the question, "Is it good, or is it bad?"
283
814000
3000
да ги прашате, „Ова добро е или лошо?“
13:53
If it's good, say, "That was really neat, thank you."
284
817000
3000
Ако е добро, да кажете, „Многу паметно, ти благодарам.“
13:56
That is such a powerful training technique.
285
820000
2000
Тоа е навистина моќна техника за дресирање.
13:58
This should be taught in schools.
286
822000
2000
Треба да се изучува во училиштата.
14:00
Relationships -- how do you negotiate?
287
824000
2000
Врски - како да преговарате?
14:02
How you do negotiate with your friend who wants your toy?
288
826000
3000
како да преговарате со пријателот кој ја посакува вашата играчка?
14:05
You know, how to prepare you for your first relationship?
289
829000
3000
Знаете ли како да се припремите за вашата прва врска?
14:08
How on earth about raising children?
290
832000
2000
А што е со воспитувањето на децата?
14:10
We think how we do it -- one night in bed, we're pregnant,
291
834000
2000
Размислуваме додека всушност го правиме тоа - една ноќ во кревет, забременуваме,
14:12
and then we're raising the most important thing in life, a child.
292
836000
3000
а потоа треба да го воспитуваме најважното нешто во животот - детето.
14:15
No, this is what should be taught -- the good living, the good habits,
293
839000
5000
Навистина, тоа е тоа што треба да се изучува - добриот начин наживеење, добрите навики,
14:20
which are just as hard to break as bad habits.
294
844000
4000
толку сме тешки за промена колку и лошите навики.
14:24
So, that would be my wish to the future.
295
848000
2000
Токму затоа, тоа ќе биде мојата желба за иднината.
14:26
Ah, damn, I wanted to end exactly on time,
296
850000
2000
И, аман, баш сакав да завршам на точно време,
14:28
but I got eight, seven, six, five, four, three, two --
297
852000
6000
ама имам осум, седум, шест, пет, четири, три, два -
14:34
so thank you very much. That's my talk, thank you.
298
858000
2000
Ви благодарам многу, тоа беше мојот говор, ви благодарам.
14:36
(Applause)
299
860000
1000
(ракоплескање)
ABOUT THE SPEAKER
Ian Dunbar - Animal behavioristVeterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too.
Why you should listen
We may call dogs man's best friend, but according to Dr. Ian Dunbar, humans often fail to reciprocate. Dunbar's decades of research on hierarchical social behavior and aggression in domestic animals truly give him a dog's-eye view of human beings' incomprehensible and spontaneous -- if involuntary -- cruelties.
Dunbar says we might break our unseemly, unflattering habits and usher in an "era of dog-friendly dog training" by coming to understand why dogs do what they do -- Is Fido misbehaving, or just being a dog? -- and the repercussions of our actions toward them. (We might foster better relationships with our fellow humans, too.) His Sirius Dog Training company focuses on training puppies to be playful, yet well-behaved. His second organization, Animalin, promotes games for dogs and puppies at an international level.
Dunbar has written numerous books, including How to Teach a New Dog Old Tricks and The Good Little Dog Book. He has also hosted several award-winning videotapes on puppy and dog training.
Ian Dunbar | Speaker | TED.com