ABOUT THE SPEAKER

Manu Prakash - Physicist, inventor
TED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health.

Why you should listen

An assistant professor of bioengineering at Stanford University, Manu Prakash is a physicist working at the molecular scale to try and understand no less than how the world really works. As he told BusinessWeek in 2010, he is humbled and inspired by nature’s own solutions to the world's biggest problems. "I build and design tools to uncover how and why biological systems so often outsmart us.   I believe one day we will be able to understand the physical design principles of life on Earth, leading to a new way to look at the world we live in."

Born in Meerut, India, Prakash earned a BTech in computer science and engineering from the Indian Institute of Technology in Kanpur before moving to the United States. He did his master’s and PhD in applied physics at MIT before founding the Prakash Lab at Stanford.

Prakash's ultra-low-cost, "print-and-fold" paper microscope won a $100,000 grant from the Gates Foundaton in 2012.

More profile about the speaker
Manu Prakash | Speaker | TED.com

TEDGlobal 2012

Manu Prakash: A 50-cent microscope that folds like origami

Manu Prakash: အိုရီဂါမီလို ခေါက်လို့ ရနိုင်တဲ့ ၅၀ ဆင့် တန် မိုက်ခရိုစကုပ်

Filmed: 2012-06-26

Readability: 4.1

2,182,867 views

မိတ်ဆွေဟာ စက္ကူ အရုပ်ကို လုပ်ခဲ့ဘူးသူ သို့မဟုတ် အိုရီဂါမီကို ခေါက်ကြည့်ခဲ့ဘူးသူ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ TED မှာလာပြီး ဟောပြောသူ Manu Prakash နဲ့ သူ့အဖွဲ့ဟာ လွယ်ကူစွာ ခေါက်လျက် အသုံးပြုနိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ်ကို တီထွင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီ တီထွင်မှု အကြောင်း အံ့အားသင့်စရာ ဒီမိုပြသမှုကို ကြည့်လိုက်တဲ့ အခါမှာ ဒီတီထွင်မှုဟာဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများထဲမှာ ကျန်းမာရေးကို စောင့်ရှောက် ပေးရေးကို ဘယ်လို တော်လှန် ပြောင်းလဲပစ်နိုင်ကြောင်းကို ပြသထားသလို…အရာတိုင်းလိုလိုကို ပျော်စရာ ဖြစ်အောင် လက်နဲ့ လုပ်လို့ရတဲ့ သိပ္ပံ စမ်းသပ်မှု ဖြစ်လာအောင် လုပ်လို့ရနိုင်တာကိုလည်း ပြသပေးထားပါတယ်။

Manu Prakash - Physicist, inventor
TED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

The year is 1800.

0

747

2323

၁၈၀၀ ပြည့်နှစ် ဖြစ်ပါတယ်။

00:15

A curious little invention is being talked about.

1

3070

3056

ထူးဆန်းတဲ့ တီထွင်မှု တစ်ခု အကြောင်းကို လူတွေ ပြောဆိုနေကြပါတယ်။

00:18

It's called a microscope.

2

6126

3081

မိုက်ခရိုစကုပ် ဆိုတဲ့ ကိရိယာပါ။

00:21

What it allows you to do

3

9207

1779

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပလာမျက်စိဖြင့်

00:22

is see tiny little lifeforms

4

10986

2642

မြင်မရနိုင်တဲ့ သေးနုပ်လှတဲ့ သက်ရှိပုံစံများကို

00:25

that are invisible to the naked eye.

5

13628

2487

မြင်အောင် လုပ်ပေးတဲ့ ကိရိယာပါ။

မကြာမီမှာပဲ ဆေးပညာရှင်တွေ တွေ့ရှိလာကြတာက

00:28

Soon comes the medical discovery

6

16115

2028

00:30

that many of these lifeforms are actually causes

7

18143

3085

အဲဒီလို မြင်ကြရတဲ့ သက်ရှိ အကောင်လေးတွေထဲက တော်တော်များများဟာ

00:33

of terrible human diseases.

8

21228

2191

လူသားတွေရဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ရောဂါတွေရဲ့ အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပါတယ်။

00:35

Imagine what happened to the society

9

23419

2785

လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်လာတယ်ဆိုတာကို စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ၊

00:38

when they realized

10

26204

1988

အင်္ဂလန်က အမျိုးသမီး တစ်ဦးဟာ၊

00:40

that an English mom in her teacup

11

28192

2816

သူရဲ့ လဘက်ရည်ခွက်ကို ကိုင်ယူကာ သောက်လိုက်ချိန်မှာ

00:43

actually was drinking a monster soup,

12

31008

3136

တကယ် သောက်လိုက်တာက ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ရောဂါပိုးပါတဲ့ အရည် ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်၊

00:46

not very far from here. This is from London.

13

34144

3149

အဲဒီနေရာက သိပ်မဝေးလှပါဘူး။ လန်ဒန်မြို့မှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

00:49

Fast forward 200 years.

14

37293

2842

ရှေ့ကို နှစ် ၂၀၀ ခန့် အမြန် ရွှေ့လာကြမယ်ဆိုရင်

00:52

We still have this monster soup around,

15

40135

2132

အဲဒီလို ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ဆွတ်ပြုပ်ရည်ဟာ ရှိနေတုန်းပါ

00:54

and it's taken hold in the developing countries

16

42267

2855

အဲဒါဟာ ဖွံဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှာ အမြစ်တွယ်လျက် ရှိနေတုန်းပါ၊

00:57

around the tropical belt.

17

45122

2416

အပူပိုင်း ခါးပတ် တဝိုက်မှာ ရှိနေတုန်းပါ။

00:59

Just for malaria itself,

18

47538

2563

ငှက်ဖျားရောဂါ တစ်မျိုးတည်းကို ယူကြည့်တောင်၊

01:02

there are a million deaths a year,

19

50101

2445

tတစ်နှစ်ကို သေဆုံးရသူ တစ်သန်း ရှိပါတယ်၊

01:04

and more than a billion people

20

52546

1746

ပြီးတော့ ငှက်ဖျားရောဂါပိုး အမျိုးမျိုး ကူစက်နိုင်တဲ့ အန္တရာယ်များ ရှိနေကြလို့

01:06

that need to be tested because they are at risk

21

54292

2648

သွေးကို စမ်းသပ်ပေးရန် လိုအပ်နေတဲ့

01:08

for different species of malarial infections.

22

56940

3235

ပြည်သူတွေ ဆိုရင် သန်း တစ်ထောင်ကျော် ရှိနေပါတယ်။

01:12

Now it's actually very simple to put a face

23

60175

2811

အခုတော့ အဲဒီလို ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ အကောင်တွေရဲ့

01:14

to many of these monsters.

24

62986

1795

မျက်နှာကို ပုံဖေါ်ပေးရေး ကိစ္စဟာ သိပ်ကို လွယ်လာပါတယ်။

01:16

You take a stain, like acridine orange

25

64781

2627

သင်ဟာ ဆိုးဆေး တစ်ခုကို၊ အကရီဒိုင်း လိမ္မော်ရောင်ကို၊

01:19

or a fluorescent stain or Giemsa,

26

67408

2117

ဒါမှမဟုတ် လင်းလက်နေတဲ့ ဆိုးဆေး ဒါမှမဟုတ် Giemsa ကိုယူလိုက်ပါ၊

01:21

and a microscope, and you look at them.

27

69525

3113

အဲဒီနောက် မိုက်ခရိုစကုပ်ထဲကို ထည့်လိုက်ပါ၊ သူတို့ကို ကြည့်နိုင်ပါပြီ။

01:24

They all have faces.

28

72638

2380

သူတို့ အားလုံးဆီမှာ မျက်နှာ ကိုယ်စီနဲ့။

01:27

Why is that so, that Alex in Kenya,

29

75018

2638

ဒါပေမဲ့၊ ကင်ညာမှ အာလက်စ်၊

01:29

Fatima in Bangladesh, Navjoot in Mumbai,

30

77656

3228

ဘင်္ဂလာဒေရှ်မှ ဖာတီမာ၊ မွမ်းဘိုင်းမှ နော်ဂျွတ်၊

01:32

and Julie and Mary in Uganda still wait months

31

80884

3421

ပြီးတော့ ဥဂန်ဒါမှာ ဂျူလီ နဲ့ မေရီ တို့ဟာ သူတို့နေမကောင်းကြတာ

01:36

to be able to diagnose why they are sick?

32

84305

3579

ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတာကို သိရဖို့ လနဲ့ချီ စောင့်နေကြရတာ ဘာကြောင့်လဲ။

01:39

And that's primarily because scalability

33

87884

3026

အဲဒါ့ရဲ့ အဓိက အကျဆုံး အကြောင်းမှာ ရောဂါများ စူးစမ်း ဖေါ်ထုတ်မှု ဆိုတာကို

01:42

of the diagnostics is completely out of reach.

34

90910

3032

သူတို့ကို လက်လှမ်း မှီနိုင်စွမ်း မရှိကြလို့ပါပဲ။

01:45

And remember that number: one billion.

35

93942

3916

ပြီးတော့ အထက်မယ် ပြောကြားခဲ့တဲ့ သန်း တစ်ထောင်ဆိုတဲ့ ကိန်းဂဏန်းကို မှတ်မိရန် လိုပါတယ်။

01:49

The problem lies with the microscope itself.

36

97858

3901

ပြဿနာဟာ မိုက်ခရိုစကုပ် ကိုယ်နှိုက်ထဲမှာကို ရှိနေခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ။

01:53

Even though the pinnacle of modern science,

37

101759

2376

ခေတ်မီ သိပ္ပံပညာ ဘယ်လောက်ပဲ တိုးတက်နေစေကာမူ

01:56

research microscopes are
not designed for field testing.

38

104135

3135

သုနေသန ပြုလုပ်ရေး မိုက်ခရိုစကုပ်တွေကို ကွင်ဆင်း လေ့လာရေးအတွက် တီထွင်တာမျိုး မရှိသေးပါဘူး။

01:59

Neither were they first designed

39

107270

1680

တကယ်တမ်းမှာတော့ ပထမဦးဆုံး မိုက်ခရိုစကုပ်ကို

02:00

for diagnostics at all.

40

108950

2151

ပုံစံ ထုတ်ခဲ့စဉ်တုန်းကလည်း ရောဂါကို စူးစမ်းဖေါ်ထုတ်ရေးအတွက် မဟုတ်ခဲ့ပါ။

02:03

They are heavy, bulky, really hard to maintain,

41

111101

3388

အားလုံးလိုလို လေးလံကြတယ်၊ ထုတယ် ကြီးမားတယ်၊ ထိန်းသိမ်းဖို့ ခဲယဉ်းတယ်၊

02:06

and cost a lot of money.

42

114489

2301

ပြီးတော့ အကုန်အကျသိပ်များတယ်။

02:08

This picture is Mahatma Gandhi in the '40s

43

116790

3405

ဒီပုံကတော့ မဟာတ္တမ ဂန္ဒီရဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၄၀ ပြည့်လွန် နှစ်များတုန်းကပါ၊

02:12

using the exact same setup
that we actually use today

44

120195

3294

ကျွန်တော်တို့ ဒီနေ့တွင် တီဘီ ရောဂါကို ဖေါ်ုထုတ်ဖို့ သုံးနေကြတဲ့ နည်းစနစ်တွေကိုပဲ

02:15

for diagnosing T.B. in his ashram

45

123489

2684

သူနေုထိုင်ရာ အာရှရမ်မှာ သုံးနေခဲ့တာပါ။

02:18

in Sevagram in India.

46

126173

2445

အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲက ဆဲဝါဂရမ် ဆိုတဲ့ ဒေသမှာပါ။

02:20

Two of my students, Jim and James,

47

128618

3327

ကျွန်တော်ရဲ့ တပည့် နှစ်ယောက် ဖြစ်ကြတဲ့ ဂျင်း နှင့် ဂျိမ်းစ်တို့ဟာ

02:23

traveled around India and Thailand,

48

131945

2320

အိန္ဒိယ နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ တဝှမ်းမှာ ခရီးထွက် လေ့လာခဲ့ကြကာ

02:26

starting to think about this problem a lot.

49

134265

2252

အဲဒီ ပြဿနာကို အတော်ကလေး စဉ်းစားခဲ့ကြပါတယ်။

02:28

We saw all kinds of donated equipment.

50

136517

2475

ကျွန်တော်တို့ဟာ ပေးလှူခဲ့ကြတဲ့ စက်ပစ္စည်းတွေ အမျိုးမျိုးကို တွေ့မြင်ခဲ့ကြပါတယ်။

02:30

We saw fungus growing on microscope lenses.

51

138992

2912

မိုက်ခရိုစကုပ်တွေထဲက မှန်ဘီလူးတွေ ပေါ်မှာ မှိုတွေ တက်လာကာပျက်စီးနေတာကိုလဲ မြင်ရပါတယ်။

02:33

And we saw people who had a functional microscope

52

141904

2195

ပြီးတော့ အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ်တွေ ရှိနေသူတွေကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ မြင်ခဲ့ရပါတယ်။

02:36

but just didn't know how to even turn it on.

53

144099

2951

ဒါပေမဲ့၊ အဲဒါကို ဘယ်လို ဖွင့်ရမယ် ဆိုတာကိုတောင် သူတို့ မသိခဲ့ကြပါ။

02:39

What grew out of that work and that trip

54

147050

2640

အဲဒီ လေ့လာရေး ခရီးစဉ် နဲ့ လေ့လာချက်များထဲက နေပြီး

02:41

was actually the idea of what we call Foldscopes.

55

149690

3751

ကျွန်တော်တို့ လက်တွေ့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့တဲ့ အယူအဆက Foldscope ဆိုတဲ့ ယူဆချက်ပါပဲ။

02:45

So what is a Foldscope?

56

153441

1823

အဲဒီတော့ Foldscope ဆိုတာကဘာလဲ။

02:47

A Foldscope is a completely functional microscope,

57

155264

3549

Foldscope ဆိုတာက လုံးဝကို အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်း ရှိတဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ် ဖြစ်တယ်၊

02:50

a platform for fluorescence, bright-field,

58

158813

3130

အလင်းတောက်နေကာ တောက်ပတဲ့ စင်လို နေရာ ရှိပါတယ်၊

02:53

polarization, projection,

59

161943

1575

ပိုလာရိုက် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ရှေ့ကိုပုံထိုးပြခြင်း၊

02:55

all kinds of advanced microscopy

60

163518

2568

အဆင့်မြင့် မိုက်ခရိုစကိုပီ မျိုးစုံကို လုပ်လို့ရနိုင်ပေမဲ့၊

02:58

built purely by folding paper.

61

166086

3215

ခေါက်လို့ရတဲ့ စက္ကူနဲ့သာ တည်ဆောက်ထားပါတယ်။

03:01

So, now you think, how is that possible?

62

169301

2861

အဲဒီလို ပြောလိုက်လို့၊ ခင်ဗျားတို့က အဲဒါ ဘယ်လို ဖြစ်နိုင်မှာလဲ မေးကြမှာပါ။

03:04

I'm going to show you some examples here,

63

172162

1963

ကျွန်တော်ဟာဥပမာ အချို့ကို ဒီမှာ ပြပါမယ်၊

03:06

and we will run through some of them.

64

174125

1801

အခု ကျွန်တော်တို့ အချို့ကို ဖွင့်ပြပါမယ်။

03:07

It starts with a single sheet of paper.

65

175926

3784

စက္ကူ တစ်ချပ်ဖြင့် အဲဒါကို စတင်ကြပါမယ်။

03:11

What you see here is all the possible components

66

179710

3371

ခင်ဗျားတို့ မြင်နေကြရတာက ဖြစ်နိုင်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းကလေးတွေပါ

03:15

to build a functional bright-field
and fluorescence microscope.

67

183081

4425

လက်တွေ့ အလုပ်လုပ်နိုင်ကာ လင်းနေတဲ့ နေရာ နဲ့ အလင်းတောက်တဲ့ နေရာပါတဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ်ပါ။

03:19

So, there are three stages:

68

187506

1809

ကောင်းပြီ၊ ဒီထဲမှာ အဆင့် သုံးဆင့် ရှိပါတယ်:

03:21

There is the optical stage, the illumination stage

69

189315

2749

မှန်ဘီလူး အဆင့်၊ အလင်းပေးရေးအဆင့်

03:24

and the mask-holding stage.

70

192064

2468

ပြီးတော့ တပ်ထားတဲ့အတိုင်း ထိန်းထားရေး အဆင့်တို့ပါပဲ။

03:26

And there are micro optics at the bottom

71

194532

1872

ပြီးတော့ အောက်ခြေနားမှာ မိုက်ခရို မှန်ဘီလူးတွေ ရှိပါတယ်၊

03:28

that's actually embedded in the paper itself.

72

196404

2874

လက်တွေ့မှာ အဲဒါတွေကို စက္ကူကိုယ်နှိုက်ထဲမှာကို နှိပ်ထည့်ပြီးသားပါ။

03:31

What you do is, you take it on,

73

199278

2504

ခင်ဗျားတို့ လုပ်ရမှာက တစ်ခုကို ကောက်ယူလိုက်ပါ၊

03:33

and just like you are playing like a toy,

74

201782

2776

ကစားစရာ တစ်ခုကို ကစားရသလိုပါပဲ၊

03:36

which it is,

75

204558

3087

ဒီမှာ မြင်နိုင်ကြပါတယ်၊

03:40

I tab it off,

76

208584

3030

ကျွန်တော်ဟာ အဲဒါကိုခွါယူလိုက်ပါတယ်၊

03:47

and I break it off.

77

215039

2182

ပြီးတော့ အဲဒါကို ရိုက်ချိုးလိုက်ပါ။

03:49

This paper has no instructions and no languages.

78

217221

2724

ဒီစက္ကူပေါ်မှာ ညွှန်ကြားချက်များဆိုလို့ ဘယ်ဘာသာစကားနဲ့မှ ရေးမထားပါ။

03:51

There is a code, a color code embedded,

79

219945

2319

ဒီမှာ ကုဒ်ကို ထည့်ထားပါတယ်၊ အရောင်ကုဒ်ကို ထည့်ပေးထားပါတယ်၊

03:54

that tells you exactly how to
fold that specific microscope.

80

222264

4611

ကိုယ် အသုံးပြုလိုတဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ်ကို ဘယ်လို ခေါက်ယူရမယ်ဆိုတာကို အရောင်တွေက ပြပေးပါမယ်။

03:58

When it's done, it looks something like this,

81

226875

2649

အားလုံး လုပ်ပြီးသွားရင် ဒီလို ပုံစံမျိုးကို ရပါလိမ့်မယ်၊

04:01

has all the functionalities of a standard microscope,

82

229524

2731

ပုံမှန် မိုက်ခရိုစကုပ်ရဲ့ လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်းတွေ အားလုံး ပါရှိပါတယ်၊

04:04

just like an XY stage,

83

232255

1881

XY ဇာတ်စင် ပုံစံပါ၊

04:06

a place where a sample slide could go,

84

234136

4421

ဟောဒီနေရာ ကတော့ နမူနာထည့်လိုတဲ့ ဆလိုက်အတွက်ပါ၊

04:10

for example right here.

85

238557

2540

ဥပမာ၊ ဒီနေရာမှာ ထည့်လိုရတယ်။

04:13

We didn't want to change this,

86

241097

1512

ဒါကို ကျွန်တော်တို့ မပြောင်းလဲလိုပါဘူး၊

04:14

because this is the standard

87

242609

1372

ဒါဟာ စံနှုန်း တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်၊

04:15

that's been optimized for over the years,

88

243981

1853

နှစ်ပေါင်း များစွာ အတွင်းမှာ အကောင်းဆုံး အဖြစ် ရွေးလာခဲ့ကြတာပါ၊

04:17

and many health workers are actually used to this.

89

245834

2696

ပြီးတော့ ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်း အများအပြားတို့ဟာ အဲဒါကိုကျင့်သားရနေကြပါပြီ။

04:20

So this is what changes,

90

248530

1461

ဒီတော့ အပြောင်းအလဲတွေ ရှိတာမှန်ပေမဲ့၊

04:21

but the standard stains all remain the same

91

249991

2167

နမူနာထည့်ရမယ့် နေရာကတော့ ပုံမှန်အတိုင်းပဲ ကျန်ရှိနေပါတယ်၊

04:24

for many different diseases.

92

252158

1775

အဲဒါ့အတွက် အကြောင်းတွေ အမျိုးမျိုး ရှိပါတယ်။

04:25

You pop this in.

93

253933

2932

ဒါကို ထိုးထည့်လိုက်ပါ။

04:28

There is an XY stage,

94

256865

3886

အဲဒီမှာ XY ညှိပေးရမယ့် အဆင့် ရှိပါတယ်၊

အဲဒီနောက်မှာ ဆုံချက်ကို ညှိပေးရတဲ့ အဆင့် ရှိပါမယ်၊

04:32

and then there is a focusing stage,

95

260751

1973

04:34

which is a flexure mechanism

96

262724

1866

လိုသလို ပြောင်းနိုင်တဲ့ စနစ်ကို

04:36

that's built in paper itself that allows us to move

97

264590

2553

စက္ကူကိုယ်နှိုက်ထဲမှာကို ထည့်ပေးထားရာ ကျွန်တော်တို့ဟာ

04:39

and focus the lenses by micron steps.

98

267143

2981

မှန်ဘီလူးတွေကို မိုက်ခရွန်း အဆင့်အထိကို ရွှေ့ပေးလျက် ညှိပေးနိုင်တယ်။

04:42

So what's really interesting about this object,

99

270124

2133

ဒီ တီထွင်မှုနဲ့ ပတ်သက်ရင် စိတ်ဝင်စားစရာ တကယ်ကောင်းတာက၊

04:44

and my students hate when I do this,

100

272257

1883

အဲဒီလို လုပ်တာကို ကျွန်တော်ရဲ့ ကျောင်းသားတွေက မုန်းကြပါတယ်၊

04:46

but I'm going to do this anyway,

101

274140

1761

ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်ဖြစ် ကျွန်တော်ဟာ အဲဒါကို အခု လုပ်ရပါမယ်၊

04:47

is these are rugged devices.

102

275901

1956

ဒါတွေ အားလုံးဟာ အကြမ်းခံ ကိရိယာတွေပါ။

04:49

I can turn it on and throw it on the floor

103

277857

4577

ကျွန်တော်ဟာ ဒါကို လိမ်ချိုးလျက် ကြမ်းပေါ်ကို လွှင့်ပစ်နိုင်ပါတယ်၊

04:54

and really try to stomp on it.

104

282434

2952

တက်ရပ်လျက် နင်းခြေပစ်ဖို့ ကြိုးစားနိုင်ပါတယ်။

04:57

And they last, even though they're designed

105

285386

2375

ဒါတောင် ၎င်းတို့ဟာ ခံနိုင်ရည် ရှိပါတယ်၊

04:59

from a very flexible material, like paper.

106

287761

3463

စက္ကူလို ပျက်လွယ်တဲ့ အရာဖြင့် ပြုလုပ်ထားတာတောင်ခံနိုင်ပါတယ်။

05:03

Another fun fact is, this is what we actually

107

291224

2852

နောက်တစ်ခု ရယ်စရာ ကောင်းတဲ့ အချက်က၊ ခုနက ပြခဲ့တာက

05:06

send out there as a standard diagnostic tool,

108

294076

4055

ပုံမှန် ရောဂါစူးစမ်းရေး ကိရိယာ အဖြစ် ပို့တဲ့ဟာပါ၊

05:10

but here in this envelope

109

298131

1769

ဒါပေမဲ့၊ ဒီစာအိတ်ထဲမှာ ကျတော့

05:11

I have 30 different foldscopes

110

299900

2391

ဖိုလ်ဒ်စကုပ် အမျိုမျိုး ၃၀ ရှိနေပါတယ်၊

05:14

of different configurations all in a single folder.

111

302291

5731

ရည်ရွယ်ချက် အမျိုးမျိုးအတွက် ဖြစ်ပေမဲ့ ခေါက်အိတ် တအိတ်ထဲမှာ ရှိနေပါတယ်။

05:20

And I'm going to pick one randomly.

112

308022

1812

ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီ အထဲကနေပြီး တစ်ခုကို ကောက်ယူလိုက်ပါမယ်။

05:21

This one, it turns out, is actually designed

113

309834

2082

အခု ကျွန်တော် လက်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ဟာက၊

05:23

specifically for malaria,

114

311916

1563

လက်တွေ့မှာ ငှက်ဖျားရောဂါအတွက် တီထွင်ထားတာပါ၊

05:25

because it has the fluorescent filters built

115

313479

2311

ငှက်ဖျားကိုမှ အထူးပြုလျက် ရောဂါစူးစမ် ရှာဖွေဖို့အတွက်

05:27

specifically for diagnosing malaria.

116

315790

2097

sအလင်းတောက်တဲ့ ဖီလ်တာတွေကို ထည့်ပေးထားပါတယ်။

05:29

So the idea of very specific diagnostic microscopes

117

317887

3928

အဲဒီတော့ ရောဂါ စူးစမ်းဖေါ်ထုတ်ရေး အတွက်ကိုမှ အထူးပြုလုပ်နိုင်မယ့် မိုက်ခရိုစကုပ် ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ

05:33

comes out of this.

118

321815

1766

ဒီဆီကနေပြီး ထွက်ပေါ်လာခဲ့တာပါ။

05:35

So up till now, you didn't actually see

119

323581

2939

အခုထက်ထိကို ခင်ဗျားတို့ အားလုံးဟာ

05:38

what I would see from one of these setups.

120

326520

2957

ဒီလို အရာတွေကို သုံးလိုက်လို့ ဘာတွေ မြင်ရမလဲဆိုတာကို မတွေ့မြင်ခဲ့ရသေးပါ။

05:41

So what I would like to do is,

121

329477

1681

ဒီတော့၊ ကျွန်တော် လုပ်ပြချင်တာက၊

05:43

if we could dim the lights, please,

122

331158

1626

အခန်းထဲက အလင်းရောင်ကို ပိတ်လို့များ ရမလား၊ ကျေးဇူးပြုပြီး၊

05:44

it turns out foldscopes are
also projection microscopes.

123

332784

3665

ဖိုလ်ဒ်စကုပ်ဟာ အလင်းထိုးပြီး ပုံချဲ့ပြနိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ် အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။

05:48

I have these two microscopes that I'm going to turn --

124

336449

2534

ကျွန်တော် လက်ထဲ ရှိနေတဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ် နှစ်ခုကို ယူပြီး--

05:50

go to the back of the wall --

125

338983

1753

နောက်မှာ ရှိတဲ့ နံရံဆီကို သွားဖို့ လိုတယ် --

05:52

and just project, and this way you will see

126

340736

1708

မီးဖြင့် ထိုးပြနိုင်မှာပါ၊ ခင်ဗျားတို့ဟာ

05:54

exactly what I would see.

127

342444

2120

ကျွန်တော် မြင်ရသလိုပဲ တိကျစွာ မြင်ကြရမှာပါ။

05:56

What you're looking at --

128

344564

1786

အခု ခင်ဗျားတို့ မြင်နေရတာက --

05:58

(Applause) —

129

346350

2383

(လက်ခုပ်တီး အားပေးသံများ) —

06:00

This is a cross-section of a compound eye,

130

348733

2636

အဲဒါကတော့ ပေါင်းစပ် မျက်လုံးရဲ့ ကန့်လတ်ဖြတ် ပုံပါ၊

06:03

and when I'm going to zoom in closer, right there,

131

351369

2351

ကျွန်တော်က ပုံကို ချဲ့လိုရင်၊ ဒီမှာ ရှိနေတဲ့

06:05

I am going through the z-axis.

132

353720

2244

z-ဝင်ရိုးကို ကစားပေးရန် လိုပါတယ်။

06:07

You actually see how the lenses are cut together

133

355964

3024

တကယ်တော့ မှန်ဘီလူးတွေကို အတူတကွ ဖြတ်ထားပုံကို

06:10

in the cross-section pattern.

134

358988

1573

ဟောဒီက ကန့်လတ်ဖြတ် ပုံထဲမှာ မြင်နိုင်ပါတယ်။

06:12

Another example, one of my favorite insects,

135

360561

2556

နောက် ဥပမာ တစ်ခု၊ ကျွန်တော်ရဲ့ အကြိုက်ဆုံး အင်းဆက် ပိုးကောင်ပါ၊

06:15

I love to hate this one,

136

363117

1977

ဒီအကောင်ကို မုန်းတာကို ကျွန်တော် သိပ်ကြိုက်ပါတယ်။,

06:17

is a mosquito,

137

365094

1781

ခြင်ကောင်ပါပဲ၊

06:18

and you're seeing the antenna of a culex pipiens.

138

366875

3762

ဒီမှာ ခင်ဗျား မြင်နေရတာက ရိုးရိုးခြင်ကောင်ရဲ့ ထိုးထွက်နေတဲ့ ဦးမှင်ပါပဲ။.

06:22

Right there.

139

370637

3363

ဟောဒီမှာ။

06:26

All from the simple setup that I actually described.

140

374000

4213

ကျွန်တော် ပြောပြခဲ့ပြီ ဖြစ်တဲ့ ရိုးရိုးလေး ဖြစ်ခဲ့ကြတဲ့ အစိတ်အပိုင်းများထဲက လုပ်ထားတာပါ။

06:30

So my wife has been field testing

141

378213

1773

ကျွန်တော့် ဇနီးဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မိုက်ခရိုစကုပ် အချို့ကို

06:31

some of our microscopes

142

379986

2000

ကွင်းဆင်း စမ်းသပ်မှုတွေ လုပ်ခဲ့သူပါ၊

06:33

by washing my clothes whenever I forget them

143

381986

2481

ကျွန်တော်ရဲ့ အဝတ်အစားတွေထဲမှာ မေ့ကျန်ရစ်ခဲ့ကြလို

06:36

in the dryer.

144

384467

2029

အဝတ်လျှော်စက်ထဲ ထည့်လျှော်ခဲ့တာ မကြာခဏပါပဲ။

06:38

So it turns out they're waterproof, and --

145

386496

2800

ဒီတော့ ၎င်းတို့ဟာ ရေထံ ဘာမှ မဖြစ်တာကို တွေ့လာရပါတယ်၊ ပြီးတော့ --

06:41

(Laughter) —

146

389296

1788

(ရယ်မောသံများ) —

06:43

right here is just fluorescent water,

147

391084

2498

ဒီနေရာမှာ အလင်းတောက်နေတဲ့ အရည် ရှိနေပါတယ်၊

06:45

and I don't know if you can actually see this.

148

393582

1550

ခင်ဗျားတို့ကကော အဲဒါကို မြင်ကြရဲ့လား တကယ်တော့ ကျွန်တော် မသိပါဘူး။.

06:47

This also shows you how
the projection scope works.

149

395132

2389

ဒါကလဲ ပုံချဲ့လျက် မီးမောင်းထိုးပြနိုင်စွမ်းကို ပြပါတယ်။

06:49

You get to see the beam the
way it's projected and bent.

150

397521

3653

ခင်ဗျားတို့ဟာ အလင်းတန်းကို မြင်နိုင်ဖို့လိုပြီး မီးမောင်းထိုးပြပုံ နှင့် ကွေ့ချိုးနေပုံကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။

06:56

Can we get the lights back on again?

151

404199

2940

ကျွန်တော်တို့ မီးကို ပြန်ပြီး ဖွင့်လို့ ရမလား ခင်ဗျား။

06:59

So I'm quickly going to show you,

152

407139

1787

အခုတော့ ကျွန်တော့်အတွက် ပေထားတဲ့ အချိန်ဟာ

07:00

since I'm running out of time,

153

408926

2049

ကုန်တော့မှာမို့လို့ ကျွန်တော် လျင်မြန်စွာ ရှင်းပြပါမယ်၊

07:02

in terms of how much it costs for us to manufacture,

154

410975

2426

ဒါကို ထုတ်လုပ်ရာမှာ ဘယ်လောက် ကုန်ကျတယ်၊

07:05

the biggest idea was roll-to-roll manufacturing,

155

413401

3080

အကြီးမားလုံး စိတ်ကူးက ဆက်တိုက် အဆက်မပြတ် ထုတ်လုပ်ဖို့ ဖြစ်ခဲ့ရာ

07:08

so we built this out of 50 cents of parts and costs.

156

416481

3122

အခု ကျွန်တော်တို့ ထုတ်လုပ်လိုက်တာတွေက အစိတ်အပိုင်းတွေ နဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ဟာ ၅၀ စင့်မျှသာ ရှိပါတယ်။

07:11

(Applause)

157

419603

2859

(လက်ခုပ်တီး အားပေးသံများ)

07:14

And what this allows us to do

158

422462

2095

အဲဒီလိုဆိုတော့ ကျွန်တော် လုပ်လို့ရနိုင်တာက

07:16

is to think about a new paradigm in microscopy,

159

424557

2336

မိုက်ခရိုစကိုပီ နယ်ပယ်ထဲမှာ အရှိတရား အသစ်တစ်ခု ပေါ်လာမှာကို စဉ်းစားလို့ ရပါတယ်၊

07:18

which we call use-and-throw microscopy.

160

426893

2017

သုံးပြီးလွှင့်ပစ် ဆိုတဲ့ မိုက်ခရိုစကိုပီ ဆိုပြီး ကျွန်တော်တို့ ခေါ်ပါတယ်။

07:20

I'm going to give you a quick snapshot

161

428910

2089

ဖြစ်ပျက်နေတာတွေ အချို့ကို ကျွန်တော်ဟာ

07:22

of some of the parts that go in.

162

430999

1763

ပုံရိပ် အချို့တို့ဖြင့် ပြပေးပါမယ်။

07:24

Here is a sheet of paper.

163

432762

1459

ဟောဒီမှာ စက္ကူ တစ်ချပ် ရှိနေပါတယ်။

07:26

This is when we were thinking about the idea.

164

434221

2089

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အယူအဆကို ဒီလို စဉ်းစားလာခဲ့ကြတာပါ။

07:28

This is an A4 sheet of paper.

165

436310

1355

ဒါက A4 အရွယ်အစား စက္ကူချပ်ပါ။

07:29

These are the three stages that you actually see.

166

437665

1981

ခင်ဗျားတို့ အခ လက်တွေ့ မြင်နေကြရတာက အဆင့် သုံးဆင့်ပါပဲ။

07:31

And the optical components, if you
look at the inset up on the right,

167

439646

3430

ပြီးတော့ မှန်ဘီလူး အပိုင်းတွေ ရှိပါတယ်၊ ညာဖက်ထိပ်မှာ ထည့်ရိုက်သွင်းထားပါတယ်၊

07:35

we had to figure out a way to manufacture lenses

168

443076

2427

မှန်ဘီလူးတွေကို စက္ကူထဲမှာကို ထုတ်လုပ်ရေးကို ကျွန်တော်တို့ စဉ်းစားခဲ့ရပါတယ်၊

07:37

in paper itself at really high throughputs,

169

445503

2312

တက့်ကို အဆင့်မြင့်တဲ့ နှုန်းထားနဲ့ လုပ်ရန် လိုပါတယ်၊

07:39

so it uses a process of self-assembly

170

447815

1859

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ အဲဒီမှာ အလိုအလျောက်စင်ယူရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို သုံးထားပါတယ်၊

07:41

and surface tension

171

449674

1112

မျက်နှာပြင်ရဲ့ တင်းမာမှုကို သုံးပြီး

07:42

to build achromatic lenses in the paper itself.

172

450786

3536

အာခရိုမက်တစ် မှန်ဘီလူးတွေကို စက္ကူ ကိုယ်နှိုက်ထဲမှာကို ထည့်သွင်း ဆောက်လုပ်ထားပါတယ်။

07:46

So that's where the lenses go.

173

454322

1445

ဒီလိုနည်းနဲ့ မှန်ဘီလူး အကြောင်းသိလာရပါပြီ။

07:47

There are some light sources.

174

455767

1612

ဒီအထဲမှာ အလင်းပေးရေး ရင်းမြစ် အချို့လည်း ရှိပါတယ်။

07:49

And essentially, in the end,

175

457379

1385

ပြီးတော့ အရေးကြီးတာက၊ နောက်ဆုံးမှာတော့၊

07:50

all the parts line up because of origami,

176

458764

3178

ဒီအစိတ်အပိုင်းတွေ အားလုံးဟာ အိုရီဂါမီရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့် သူနေရနဲ့ သူ ပေါ်လာကြမှာပါ။

07:53

because of the fact that origami allows us

177

461942

3271

အိုရီဂါမီရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့် မှန်ဘီလူးတွေကို

07:57

micron-scale precision of optical alignment.

178

465213

2980

မိုက်ခရွန်း အထိကို တိကျအောင် နေရာချ ညှိပေးနိုင်လို့ပါ။

08:00

So even though this looks like a simple toy,

179

468193

2629

ဒီတော့ ရုတ်တရက် ကြည့်လိုက်ရင် သာမန် ကစားစရာ တစ်ခုလို ထင်စရာ ရှိပေမဲ့၊

08:02

the aspects of engineering that go in

180

470822

1914

အဲဒီထဲမှာ အသုံးပြုထားတဲ့ အင်ဂျင်နီယာ နည်းပညာတွေဖက်မှ ကြည့်ပြီး ပြောရရင်၊

08:04

something like this are fairly sophisticated.

181

472736

2686

ဒီလို အရာမျိုးဟာ အတော့်ကို ခက်ခဲကာ အဆင့်မြင့်တဲ့ အရာတွေပါ။

08:07

So here is another obvious thing that we would do,

182

475422

3235

ကောင်းပါပြီ၊ နောက် တစ်ခု လုပ်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း ထင်ရှားနေတာက၊

08:10

typically, if I was going to show

183

478657

1593

ဒီ မိုက်ခရိုစကုပ်တွေဟာ ဒူပေနာပေခံနိုင်ကြတာကို

08:12

that these microscopes are robust,

184

480250

1505

ခင်ဗျားတို့ကို သက်သေထူ ပြသလိုတယ်ဆိုရင်၊

08:13

is go to the third floor and
drop it from the floor itself.

185

481755

3838

တတိယ ထပ်ဆီကို သွားပြီး အဲဒီ သုံးထပ်ကနေပြီး ချပြဖို့ပါပဲ။

08:17

There it is, and it survives.

186

485593

3323

ဟော ဒီမှာ လွှင့်ချလိုက်ပါပြီ၊ ဘာမှ ဖြစ်မသွားပဲ ကောင်းနေတုန်းပါ။

08:20

So for us, the next step actually

187

488916

2177

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ အတွက်ဆိုရင်၊ နောက်လုပ်ရမယ့် လက်တွေ့ အဆင့်က၊

08:23

is really finishing our field trials.

188

491093

1839

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကွင်ဆင်း စမ်းသပ်မှုတွေကို တကယ်ပဲ အဆုံးသတ်ရန် ဖြစ်ပါတယ်။

08:24

We are starting at the end of the summer.

189

492932

2105

ကျွန်တော်တို့ဟာ လာမယ့် နွေရာသီ အပြီးမှာ စတင်ကြပါမယ်။

08:27

We are at a stage where we'll be
making thousands of microscopes.

190

495037

2927

ကျွန်တော်တို့ဟာ မိုက်ခရိုစကုပ်တွေကို ထောင်နဲ့ချိ ထုတ်လုပ်မယ့် အဆင့်မှာ ရှိနေကြပါတယ်။

08:29

That would be the first time where we would be

191

497964

2144

အဲဒါဟာ သက်ဆိုင်ရာ ဒေသ တစ်စုံတစ်ခုထဲမှာ

08:32

doing field trials with the highest density

192

500108

2085

ကွင်းဆင်း လေ့လာမှုများကို ပြုလုပ်ရာတွင် စံချိန်တင်မယ့်

08:34

of microscopes ever at a given place.

193

502193

2555

မိုက်ခရိုစကုပ်တွေကို အများဆုံး သုံးပြီး လုပ်ကိုင်မှုပဲ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

08:36

We've started collecting data for malaria,

194

504748

2080

ကျွန်တော်တို့ဟာ ငှက်ဖျားဆိုင်ရာ ချာဂါစ် ဆိုတဲ့ ရောဂါဆိုင်ရာ နှင့် ဂျီအားဒီယား ရောဂါဆိုင်ရာ

08:38

Chagas disease and giardia from patients themselves.

195

506828

3796

ဒေတာတွေကို လူနာများ ကိုယ်နှိုက်တို့ထံမှ စပြီး ရယူ စုစည်းနေကြပါပြီ။

08:42

And I want to leave you with this picture.

196

510624

2094

ကျွန်တော်ဟာ ဒီပုံကို ခင်ဗျားတို့နဲ့အတူ ချန်ရစ်ခဲ့လိုပါတယ်။

ဒီအကြောင်းကို ကျွန်တော်ဟာ အရင်တုန်းက ခန့်မှန်းမကြည့်ခဲ့ဘူးပါ၊

08:44

I had not anticipated this before,

197

512718

1925

08:46

but a really interesting link

198

514643

1687

ဒါပေမဲ့၊ လက်နဲ့ လုပ်လို့ရတဲ့ သိပ္ပံပညာ သင်ကြားမှု နဲ့

08:48

between hands-on science education

199

516330

1895

တစ်က္ဘာလုံးရဲ့ ကျန်းမာရေးတို့ဟာ

08:50

and global health.

200

518225

1258

တကယ့်ကို ချိတ်ဆက်လျက် ရှိနေကြတာ သေချာပါတယ်။

နက်ဖြန်ဆိုတဲ့ အနာဂါတ်မှာ ကျွန်တော်တို့ မြင်ခဲ့ကြရတဲ့

08:51

What are the tools that we're actually providing

201

519483

2926

08:54

the kids who are going to fight

202

522409

2180

ကြောက်ဖွယ်ရာ ရောဂါဆိုးတွေကို တိုက်ပွဲဝင်ကြရမယ့်

08:56

this monster soup for tomorrow?

203

524589

1918

ကလေးတွေရဲ့ လက်ထဲကို ဘယ်လို လက်နက် ကိရိယာတွေကို ကျွန်တော်တို့ ထည့်ပေးကြမှာလဲ။

08:58

I would love for them to be able to just print out

204

526507

2358

ကျွန်တော်ကတော့ ခုနက ခင်ဗျားတို့ကို ပြပေးခဲ့တဲ့ ဖိုလ်ဒ်စကုပ်ကို ပုံနှိပ် ထုတ်ပေးလိုက်ကာ

09:00

a Foldscope and carry them around in their pockets.

205

528865

2129

သူတို့ရဲ့ အိတ်ကပ်ထဲမှာ ထည့်ထားလျက် သွားလေရာကို ယူသွားကြပါလို့ တိုက်တွန်းမှာပါ။

09:02

Thank you.

206

530994

2906

ကျေးဇူး တင်ပါတယ်။

09:05

(Applause)

207

533900

4443

(လက်ခုပ်တီး အားပေးသံများ)

Translated by Myo Aung
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Manu Prakash - Physicist, inventor
TED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health.

Why you should listen

An assistant professor of bioengineering at Stanford University, Manu Prakash is a physicist working at the molecular scale to try and understand no less than how the world really works. As he told BusinessWeek in 2010, he is humbled and inspired by nature’s own solutions to the world's biggest problems. "I build and design tools to uncover how and why biological systems so often outsmart us.   I believe one day we will be able to understand the physical design principles of life on Earth, leading to a new way to look at the world we live in."

Born in Meerut, India, Prakash earned a BTech in computer science and engineering from the Indian Institute of Technology in Kanpur before moving to the United States. He did his master’s and PhD in applied physics at MIT before founding the Prakash Lab at Stanford.

Prakash's ultra-low-cost, "print-and-fold" paper microscope won a $100,000 grant from the Gates Foundaton in 2012.

More profile about the speaker
Manu Prakash | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Manu Prakash: အိုရီဂါမီလို ခေါက်လို့ ရနိုင်တဲ့ ၅၀ ဆင့် တန် မိုက်ခရိုစကုပ် | TED Talk | TED.com